View
28
Download
2
Category
Preview:
Citation preview
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
CCuurrssooss ddee AApprreennddiizzaaggeemm OOrrggaanniizzaaoo eemm UUnniiddaaddeess ddee FFoorrmmaaoo ddee CCuurrttaa DDuurraaoo
Componente Cientfica Domnio
FSICA E QUMICA
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 2/17
1. Organizao em Unidades de Formao de Curta Durao Cdigo SGFOR (vlido para o IEFP)
UFCD Horas
1 Movimentos e foras 25
2 Sistemas termodinmicos, elctricos e magnticos 25
3 Movimentos ondulatrios 25
FSI
CA
4 Fsica moderna fundamentos 25
5 Reaces qumicas e equilbrio dinmico 25
6 Reaces de cido-base e de oxidao-reduo 25
7 Reaces de precipitao e equilbrio heterogneo 25
QU
MIC
A
8 Compostos orgnicos, polmeros, ligas metlicas e outros materiais 25
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 3/17
2. DESENVOLVIMENTO DA FORMAO
Movimentos e foras
Resultados da Aprendizagem
Interpreta o movimento uniformemente variado, atravs de grficos posio/tempo, velocidade/tempo e acelerao/tempo.
Reconhece o movimento de um corpo em translao atravs do estudo do movimento de um ponto onde se concentra toda a massa do corpo.
Aplica as leis de Newton na resoluo de problemas algbricos de movimento unidireccional, na horizontal e na vertical, com e sem atrito.
Descreve o movimento de um corpo no plano.
Contedos Movimentos e foras
Movimento unidimensional com acelerao constante - Movimento uniformemente variado - Lei fundamental da dinmica - Fora do atrito
Movimento no plano
UFCD
1 Carga Horria
25 h
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 4/17
Sistemas termodinmicos, elctricos e magnticos
Resultados da Aprendizagem
Reconhece os principais conceitos de termodinmica. Identifica os balanos energticos que ocorrem nos sistemas termodinmicos. Reconhece a corrente elctrica como forma de transporte de energia. Identifica dispositivos que permitem transformar diferentes formas de energia em energia elctrica. Reconhece as leis dos circuitos elctricos que permitem conduzir a energia elctrica aos locais de consumo. Interpreta os fenmenos ocorridos nos geradores existentes nas centrais hidroelctricas e trmicas.
Contedos Sistemas termodinmicos
Sistemas termodinmicos - Conceito - Tipos Isolados Fechados Abertos
- Fronteiras de um sistema termodinmico Rgida Impermevel Adiabtica
- Processos termodinmicos Variveis de estado
- Evoluo histrica da termodinmica Teoria cintico-molecular
- Escalas termomtricas Absoluta Celsius Fahrenheit
- Temperatura - Presso e volume - Energia interna Energia total (cintica e potencial)
Transferncias de energia sob a forma de calor - Calor Medida de transferncia de energia entre sistemas a temperaturas diferentes
- Caloria Unidade de energia
- Mecanismos de transferncia de energia sob a forma de calor Conduo Conveco
- Condutores e isoladores de calor Condutibilidade trmica
- Primeira lei da termodinmica Lei da conservao da energia
UFCD
2 Carga Horria
25 h
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 5/17
Sistemas termodinmicos, elctricos e magnticos
Contedos Sistemas termodinmicos (cont)
- Segunda lei da termodinmica Funcionamento de mquinas trmicas baseadas na segunda lei da termodinmica
- Rendimento de mquinas trmicas
Corrente elctrica como forma de transferncia de energia Geradores de corrente elctrica
- Transformao de determinada forma de energia em energia elctrica - Transformaes de energia em geradores Baterias Clulas qumicas Clulas fotoelctricas
- Electromotriz de um gerador Fora elctrica repulsiva Fora elctrica atractiva Potencial elctrico
- Simtrico do trabalho por unidade de carga que um agente externo dever efectuar para afastar duas cargas elctricas de sinais contrrios
- Volt Corrente elctrica
- Intensidade - Ampere - Lei de Ohm
Resistncia equivalente - Conceito - Associao a resistncias em srie e em paralelo
Lei de Joule - Definio - Frmula - Potncia Conceito Watt
Induo electromagntica
Fora magntica Materiais magnticos Plos magnticos Campo magntico
- Densidade das linhas de campo - Tesla
Fluxo de campo magntico Lei de Faraday Dnamo
UFCD
2
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 6/17
Sistemas termodinmicos, elctricos e magnticos
Contedos Induo electromagntica (cont.)
Centrais hidroelctricas e trmicas Corrente elctrica induzida
- Frequncia Corrente elctrica alternada
- Frequncia Amplitude Tenso alternada
- Frequncia - Amplitude
Geradores de corrente alternada - Funcionamento - Componentes
Corrente contnua - Vantagem de utilizao da corrente alternada sobre a corrente contnua
Transformadores - Princpio de funcionamento - Transformador ideal
UFCD
2
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 7/17
Movimentos ondulatrios
Resultados da Aprendizagem
Reconhece as grandezas fsicas que caracterizam as vibraes. Reconhece as grandezas fsicas que caracterizam as ondas. Identifica os principais conceitos associados s ondas sonoras. Identifica os principais conceitos associados s ondas luminosas. Reconhece que o movimento ondulatrio de uma vibrao origina uma onda (luz ou som). Identifica a diferena existente entre ondas mecnicas (som) e ondas electromagnticas (luz).
Contedos Ondas mecnicas
Sistemas vibratrios - Movimento peridico - Movimento oscilatrio ou vibratrio - Movimento oscilatrio harmnico simples Valor de afastamento mximo de uma partcula em relao posio de equilbrio Ciclos (nmero de oscilaes por unidade de tempo) Frequncia angular Caracterstica da velocidade de uma partcula ao longo de um ciclo Acelerao de uma partcula ao longo de um ciclo Movimento oscilatrio harmnico adormecido
Propagao de uma vibrao num meio material - Ondas mecnicas Amplitude Comprimento de onda Velocidade de propagao
- Movimento ondulatrio harmnico Perodo de tempo necessrio para propagao da onda Perodo do movimento ondulatrio Movimento oscilatrio harmnico de cada partcula
- Ondas transversais - Ondas longitudinais
Ondas sonoras - Perturbaes longitudinais que se propagam num meio mecnico - Frequncia sonora (hertz) - Ouvido humano Constituio
- Onda sonora como transporte de energia Quantidade de energia medida em watt
- Intensidade do som Unidade de medida - W/m 2 Unidade do nvel de intensidade sonora - bel Escala logartmica
UFCD
3 Carga Horria
25 h
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 8/17
Movimentos ondulatrios
Contedos Ondas mecnicas (cont.)
- Propagao do som No ar Noutro meio mecnico Intensidade do som
Ondas electromagnticas
Natureza da luz - Luz Fenmeno crepuscular Fenmeno ondulatrio
- Evoluo histrica das teorias relativas luz Etapas fundamentais
- Espectro electromagntico Caractersticas ondulatrias Tipos de radiao electromagntica fontes e detectores Infravermelho Ultravioleta Importncia das radiaes infravermelhas e ultravioletas para os seres vivos
ptica geomtrica - Modelo do raio luminoso Fenmenos de refraco da luz Leis da refraco da luz Fenmenos de reflexo da luz Leis da reflexo da luz
ptica quntica - Interpretao do efeito fotoelctrico Caractersticas do foto
ptica ondulatria - Interpretao do fenmeno de interferncia
UFCD
3
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 9/17
Fsica moderna fundamentos
Resultados da Aprendizagem
Reconhece as teorias clssicas da fsica que deram origem fsica actual. Identifica os conceitos clssicos da fsica e as respectivas aplicaes tecnologia moderna. Reconhece os conceitos fundamentais da fsica moderna. Descreve os principais fenmenos e ideias que conduziram fsica dos nossos dias. Enuncia os conceitos essenciais de fsica nuclear.
Contedos Fsica moderna fundamentos
Descoberta da estrutura do tomo - Fsica clssica - Espectros de emisso de radiao electromagntica Distribuio de energia contnua Distribuio de energia discreta (espectros de riscas)
- Transporte de energia em grandes distncias Feixes de partculas Ondas
- Caractersticas fsicas de uma partcula - Caractersticas fsicas de uma onda - Descobertas fundamentais que conduziram elaborao da nova fsica Electres Ncleo positivo Electres orbitam em torno do ncleo Teoria de Bohr (tomo de hidrognio)
Novos conceitos de espao e tempo - Relao de Galileu - Princpio da relatividade de Einstein
Fsica nuclear
Fsica nuclear - Teoria de Becquerel Ncleo tem estrutura mas no divisvel
- Ncleos estveis e ncleos instveis - Ncleos atmicos Protes Electres Neutres
- Fisso nuclear Fonte de energia
- Fuso nuclear Fonte de energia
UFCD
4 Carga Horria
25 h
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 10/17
Reaces qumicas e equilbrio dinmico
Resultados da Aprendizagem
Reconhece os conceitos de reaco qumica e equilbrio qumico homogneo. Identifica situaes de esgotamento de um ou mais do que um reagente numa reaco qumica. Identifica reaces qumicas incompletas e reversveis. Reconhece o processo de equilbrio e desequilbrio de um sistema reaccional. Identifica os aspectos quantitativos do equilbrio qumico.
Contedos Reaces qumicas
Sistema fechado Sistema aberto Sistema reaccional Reaco qumica
- Produtos da reaco Reagentes Indicadores
- Representao simboliza Equaes qumicas Moles Massas Volumes (gases)
- Nomenclatura IUPAC de compostos inorgnicos xidos Hidrxidos cidos Sais
- Lei da conservao da massa numa reaco qumica Lei de Lavoisier
- Equao qumica de conservao do nmero de tomos - Lei de Proust - Reagente limitante - Reagente em excesso - Rendimento mximo de uma reaco qumica completa - Rendimento de uma reaco qumica incompleta
Aspectos qualitativos de uma reaco qumica Aspectos quantitativos de uma reaco qumica Aspectos energticos de uma reaco qumica
- Energia envolvida numa reaco qumica - Reaces endotrmicas - Reaces exotrmicas Existe apenas transferncia de energia trmica
- Reaces utilizadas para produo de energia trmica til Efeitos sociais e ambientais de utilizao de energia trmica
UFCD
5 Carga Horria
25 h
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 11/17
Reaces qumicas e equilbrio dinmico
Contedos Reaces incompletas e equilbrio qumico
Reversibilidade das reaces qumicas - Reagentes de primeira - Reaco directa - Reaco inversa
Aspectos quantitativos do equilbrio qumico - Estado de equilbrio dinmico - Conservao de cada um dos componentes da mistura reaccional - Concentrao de cada um dos componentes da mistura reaccional Lei de Guldberg e Waage
Equilbrios e desequilbrios de um sistema reaccional - Factores que alteram o estado de equilbrio de uma mistura reaccional Temperatura Concentrao
- Princpio de Le Chtelier - Catalisador Aumento da rapidez das reaces qumicas directa e inversa Estado de equilbrio (aumento de eficincia)
UFCD
5
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 12/17
Reaces de cido-base e de oxidao-reduo
Resultados da Aprendizagem
Interpreta uma reaco cido-base em termos de troca protnica. Relaciona o aparecimento da chuva cida com a poluio. Interpreta a reaco de oxidao-reduo em termos de troca de electres. Representa e acerta equaes de oxidao-reduo. Utiliza a srie electroqumica na previso da espontaneidade de reaces de oxidao-reduo.
Contedos cidos e bases - teoria protnica de Brnsted-Lowry
Perspectiva histrica dos conceitos de cido e de base cidos e bases segundo a teoria protnica (Brnsted-Lowry) Efeitos da poluio
- Chuva cida Equilbrio de cido-base
Reaces de ionizao/dissociao Constante de equilbrio para a reaco de ionizao da gua
- Produto inico da gua Relao entre as concentraes de io hidrnio e de io hidroxilo
- pH - phO
Constante de acidez e constante de basicidade Fora relativa de cidos e de bases Formao de sais por meio de reaces cido-base e reaces de neutralizao Comportamento cido-base de alguns anies e de alguns caties em soluo aquosa Titulaes cido-base
Caracterizao das volumetrias de cido-base Carcter cido, bsico ou neutro da soluo titulada no ponto de equivalncia Indicadores colorimtricos de cido-base Aparelho medidor de pH
- Sensor de pH Reaces de oxidao-reduo
Perspectiva histrica dos conceitos de oxidao e de reduo Regras para determinao de nmeros de oxidao Espcie oxidada ou redutor e espcie reduzida ou oxidante Semi-reaco de oxidao e semi-reaco de reduo Equaes de oxidao-reduo
- Representao - Acerto
Pares conjugados de oxidao-reduo
UFCD
6 Carga Horria
25 h
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 13/17
Reaces de precipitao e equilbrio heterogneo
Resultados da Aprendizagem
Interpreta uma reaco de solubilidade relativamente formao de um composto pouco solvel. Identifica os conceitos associados ao equilbrio de solubilidade. Reconhece os princpios de solubilidade de slidos e gases em gua. Identifica os fenmenos que ocorrem no quotidiano e na indstria que afectam o equilbrio dos ecossistemas.
Contedos Mineralizao e desmineralizao de guas
Mineralizao das guas e dissoluo dos sais Solubilidade de sais em gua
- Muito solveis - Pouco solveis
Solues no saturadas, saturadas e sobresaturadas Solubilidade de gases em gua Variao da solubilidade de sais e de gases com a temperatura Cristalizao Dessalinizao e escassez de gua potvel Equilbrio de solubilidade
Solubilidade de sais pouco solveis - Equilbrio de solubilidade
Alterao do estado de equilbrio de solubilidade - Princpio de Le Chtelier Variao de concentrao efeito de io comum e da adio de cidos Variao da temperatura
Importncia do equilbrio da solubilidade - Importncia do pH e da solubilidade no controlo da mineralizao das guas - Dissoluo do dixido de carbono em gua Influncia na mineralizao
Dureza da gua - Origem e consequncias Nvel industrial e domstico
Importncia do equilbrio de solubilidade nos ambientes naturais e industriais
UFCD
7 Carga Horria
25 h
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 14/17
Compostos orgnicos, polmeros, ligas metlicas e outros materiais
Resultados da Aprendizagem
Identifica os compostos orgnicos simples pelo nome IUPAC e pela respectiva frmula qumica. Reconhece os conceitos associados qumica orgnica. Identifica as principais reaces qumicas dos compostos orgnicos. Reconhece as reaces qumicas associadas s biomolculas e a sua influncia no metabolismo. Identifica a importncia dos materiais clssicos na composio de novos materiais. Identifica a composio dos polmeros. Interpreta a composio de uma liga metlica. Interpreta a constituio de um compsito, a partir da sua matriz e das propriedades desejadas. Relaciona a procura de novos materiais com a explorao exaustiva dos recursos naturais, a deficiente reciclagem
e a cada vez mais exigente tecnologia de ponta.
Contedos Compostos orgnicos
Hidrocarbonetos alifticos e aromticos - Mundo dos compostos orgnicos - Importncia dos compostos orgnicos na sociedade - Frmulas empricas Significado Clculo
- Frmulas moleculares Significado Clculo
- Frmulas de estrutura Significado Clculo
- Frmulas estereoqumicas Significado Clculo
- Nomenclatura e isometria de hidrocarbonatos Outros compostos orgnicos
- Classes funcionais e grupos caractersticos Nomenclatura Isometria
Reaces dos compostos orgnicos
Combusto - Oxidao-reduo
Adio a compostos insaturados - Hidrogenao - Halogenao - Hidratao
Esterificao e hidrlise
UFCD
8 Carga Horria
25 h
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 15/17
Compostos orgnicos, polmeros, ligas metlicas e outros materiais
Contedos Biomolculas e metabolismo
Hidratos de carbono - Poli-hidroxialdedos - Poli-hidroxicetonas
Classificao das aldoses e cetoses - Nmero de tomos de carbono
Acares redutores Acares no redutores Alfa aminocidos (D/L)
- Configurao relativa Aminocidos
- Unidades estruturais bsicas das protenas Famlias de lpidos
- cidos gordos Propriedades
- leos e gorduras Propriedades
- Fosfolpidos Propriedades
- Ceras Composio qumica de alguns leos e gorduras Triacilgliceris
- Saponificao Plsticos e materiais polmeros
Relao dos plsticos com a vida das sociedades actuais Polmeros
- Polmeros naturais Grau de polimerizao e massa molecular relativa Homopolmeros e copolmeros Polmeros de adio e polmeros de condensao
- Polmeros artificiais Grau de polimerizao e massa molecular relativa Homopolmeros e copolmeros Polmeros de adio e polmeros de condensao
- Polmeros sintticos Grau de polimerizao e massa molecular relativa Homopolmeros e copolmeros Polmeros de adio e polmeros de condensao
Polmeros biodegradveis Polmeros fotodegradveis Polmeros solveis em gua
UFCD
8
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 16/17
Compostos orgnicos, polmeros, ligas metlicas e outros materiais
Contedos Plsticos e materiais polmeros (cont.)
Macromolcula e cadeia polimrica Materiais plsticos
- Termoplsticos - Plsticos termofixos
Identificao de plsticos pelos cdigos Testes fsico-qumicos para identificao de plsticos Metais e ligas metlicas
Importncia dos metais e das ligas metlicas ao longo dos tempos - Perspectiva histrica da utilizao dos metais e das ligas metlicas Era do cobre Era do bronze Era do ouro
- Aplicabilidade dos metais e das ligas metlicas - Impactes ambientais provocados pelos metais e ligas metlicas Formas de minimizar os impactes ambientais
Estrutura e ligao qumica dos metais - Ligao metlica - Rede cristalina dos metais - Propriedades e estrutura Condutibilidade elctrica e trmica Ductilidade Maleabilidade
Ligas metlicas - Conceito Solues slidas
- Exemplos Estanho Lato Ao Bronze Ouro Metais com memria de forma
- Aplicabilidade Decorao Condutores elctricos Clulas fotoelctricas
UFCD
8
INSTITUTO DO EMPREGO E FORMAO PROFISSIONAL, I.P.
Componente Cientfica dos Cursos de Aprendizagem FSICA E QUMICA FP-OF y JANEIRO 2009 17/17
Compostos orgnicos, polmeros, ligas metlicas e outros materiais
Contedos Outros materiais - cermicos e compsitos
Materiais cermicos - Conceito - Principais componentes - Propriedades Relao entre as propriedades qumicas e fsicas
- Importncia dos materiais cermicos Matrias-primas tradicionais Matrias-primas no tradicionais e especiais
Compsitos - Conceito - Fases de um compsito - Vantagens de um compsito relativamente a outros materiais - Exemplos de materiais compsitos Polmero/cermicos Metal/cermicos
UFCD
8
Recommended