3o ΕΠΑΛ ΛΑΡΙΣΑΣ

ΜΑΘΗΜΑ : ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α’ ΤΑΞΗΣ

Θέμα :

«ΤΡΩΩ ΚΑΛΑ – ΝΙΩΘΩ ΚΑΛΑ»

Καθηγητές

Λιουλιάκη Δέσποινα

Αθανασίου Ευσταθία

ΛΑΡΙΣΑ 2013

Οι Μαθητές του Τμήματος

• ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

• ΙΓΓΛΕΖΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ

• ΚΑΡΑΒΑΓΙΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ

• ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

• ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

• ΛΙΑΚΟΥΡΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

• ΜΠΑΡΛΑΓΙΑΝΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ

• ΟΙΚΟΝΟΜΟΥΛΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

• ΣΑΒΒΙΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. 1. ΠΕΡΙΛΗΨΗ ...................................................................................................................5

2. ΠΡΟΛΟΓΟΣ ..................................................................................................................5

3. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ………………………………………………………….……….6

3.1 ΔΙΑΤΡΟΦΗ – ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ..........................................................7

3.1.1. ΟΜΑΔΕΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ...................................................................................7

3.1.2. ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ............................................................................9

3.2 ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ........................................................................................ 12

3.2.1 Η ΚΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ .......................................... 12

3.2.2 ΤΑ ΚΑΛΑ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ...................................... 13

3.2.3 ΜΥΣΤΙΚΑ ΣΩΣΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ................................................................. 13

3.3 ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ............................................................................. 14

3.3.1. ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ ............................................................................. 14

3.3.2. ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΒΟΥΛΙΜΙΑ .............................................................................. 15

3.3.3 ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ .................................................................................................. 15

3.4 ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ ..................................................................................... 17

3.5 ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ............................................................................... 20

3.6. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ............................................................................. 23

3.7. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ .......................................................................... 26

3.7.1. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΘΛΟΥΜΕΝΩΝ ........................................................................ 26

3.7.2. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΘΛΗΤΩΝ ................................................................................. 27

4. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ……………………………………………………………...27

4.1 ΕΡΕΥΝΑ ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗΣ ................................................................................ 29

4.2 ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ....................................................................... 30

4.3 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ............................................................... 33

4.4 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ......................................................... 34

4.5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ .............................................................................................. 36

5. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .......................................................................................................... 36

5

1. ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η παρούσα ερευνητική εργασία ασχολείται με την «Υγιεινή Διατροφή». Το πρόβλημα της

διατροφής του ανθρώπου είναι διαχρονικά άμεσα συσχετισμένο με την ύπαρξη της ίδιας της ζωής

του. Χωρίς τροφή δεν υπάρχει ζωή. Πρέπει όμως να μάθουμε ποιος είναι ο σωστός τρόπος

διατροφής ή ακόμη καλυτέρα εάν υπάρχει κάποιος σωστός τρόπος.

Στα πλαίσια αυτής της εργασίας έγινε προσπάθεια από τους μαθητές να ανακαλύψουν ποιος

είναι αυτός, τι προβλήματα δημιουργεί η μη σωστή διατροφή, πως η διατροφή συνυπάρχει στην

πορεία της ύπαρξης του ανθρώπου μέσα από τις τέχνες και τον πολιτισμό. Ακόμη περισσότερο να

αλλάξουν τις διατροφικές τους συνήθειες.

Μέσω της έρευνας που εφαρμόστηκε με την διαδικασία της δημοσκόπησης έγινε μια

προσπάθεια να ανακαλυφθεί εάν οι μαθητική κοινότητα γνωρίζει τα οφέλη της διατροφής και

κυριότερα της μεσογειακής διατροφής.

2. ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η εργασία αυτή πραγματοποιήθηκε με την επίβλεψη των καθηγητών και εντάσσεται στα

πλαίσια της ερευνητικής εργασίας της Α΄ τάξης 3ου ΕΠΑΛ Λάρισας.

Το θεωρητικό μέρος περιλαμβάνει την γνωριμία των μαθητών με την επιστήμη της διατροφής,

των θρεπτικών συστατικών, των ομάδων τροφίμων και της Μεσογειακής Διατροφής . Επίσης

γίνεται γνωστή και η σχέση της Διατροφής με τυχόν προβλήματα υγείας.

Ένα μέρος της εργασίας προσπαθεί να εντοπίσει την σχέση της παράδοσης με την Μεσογειακή

διατροφή και πως η παράδοση επηρεάζει την διατροφή του ανθρώπου, όπως και τα διάφορα ήθη

και έθιμα των λαών.

Σημαντικό τμήμα της εργασίας αποτελεί η προσπάθεια να εντοπιστεί και η σχέση διατροφής και

τέχνης και πως εμφανίζεται η διατροφή στις τέχνες και τον πολιτισμό.

Στο τελευταίο μέρος οι μαθητές συντάσσουν ερωτηματολόγιο με θέμα διερεύνησης τις

«Διατροφικές Συνήθειες» του δείγματος.

Το μοιράζουν στο σχολείο και αφού συμπληρωθεί απ’ τους συμμαθητές τους, το

επεξεργάζονται. Με τη βοήθεια γραφημάτων εξάγουν τα αποτελέσματα της έρευνας.

Για τη συμβολή τους, στην διεκπεραίωση της εργασίας αυτής, ευχαριστούμε τους καθηγητές

του τμήματος Λιουλιάκη Δέσποινα και Αθανασίου Ευσταθία.

6

3. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

7

3.1 ΔΙΑΤΡΟΦΗ – ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Ως διατροφή ορίζεται ο τρόπος που τρεφόμαστε. Με την πάροδο του χρόνου η έννοια της

επεκτάθηκε περισσότερο και περιλαμβάνει όχι μόνο τα οφέλη που αποκομίζουμε από μια σωστή

διατροφή αλλά και τις ασθένειες που προκύπτουν όταν αυτή είναι ανεπαρκής ή ελλιπής.

Με μια πιο επιστημονική προσέγγιση, η διατροφή μπορεί να οριστεί ως εξής:

Η διατροφή υποδεικνύει τις επεξεργασίες από τις οποίες ένας άνθρωπος μεταβολίζει τα τρόφιμα

για να εξασφαλίσει τη λειτουργία του. Η διατροφή είναι επίσης μια πολύπλευρη επιστήμη, που

περιλαμβάνει δύο μεγάλους άξονες:

Τη φυσιολογία της διατροφής που αντιμετωπίζει τον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός

εκτελεί το μετασχηματισμό των τροφίμων, δηλαδή τις μεταβολικές διεργασίες. Αυτό περιλαμβάνει

τη μελέτη του ρόλου των θρεπτικών μακροσυστατικών και μικροσυστατικών στο επίπεδο των

κυψελοειδών βιοχημικών μηχανισμών, και τις συνέπειες τους στους ιστούς, της ανισορροπίας

ανάμεσα στην ενέργεια που απορροφιέται και την ενέργεια που ξοδεύεται από τον οργανισμό.

Τη ψυχολογία της διατροφής που αναλύει την τροφική συμπεριφορά του ατόμου ή της

ομάδας. Δίνει έμφαση σε ερωτήματα όπως «γιατί τρώμε;» ή «πώς διαλέγουμε τα τρόφιμά μας;».

Στον άνθρωπο, αυτά τα ερωτήματα σχετίζονται με περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως το

κατασκευασμένο περιβάλλον, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τις πολιτικές της υγείας, καθώς

επίσης με τα χαρακτηριστικά του όπως τα εισοδήματά του ή την «κουλτούρα» του.

3.1.1. ΟΜΑΔΕΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Όπως υπάρχουν διάφορες ομάδες στον αθλητισμό, έτσι και στη διατροφή υπάρχουν οι ομάδες

τροφίμων! Ωστόσο, στη καθημερινή διατροφή σου είναι πολύ σημαντικό να επιλέγεις παραπάνω

από μία ομάδα, ακόμα κι αν είσαι οπαδός μόνο μίας. Η ισορροπία και η ποικιλία στη διατροφή μας

είναι απαραίτητες, καθώς με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεις την ενέργεια και τα θρεπτικά συστατικά

που έχεις πραγματικά ανάγκη.

Κανένα τρόφιμο δεν παρέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειαζόμαστε, ενώ οι ευεργετικές

επιδράσεις κάποιου τροφίμου μπορεί να οφείλονται και σε συστατικά που ακόμα δεν έχουν

ανακαλυφθεί. Για παράδειγμα, τα διαφορετικά είδη κρέατος σου δίνουν διαφορετικό είδος

πρωτεΐνης, ενώ η ποικιλία στα φρούτα σε βοηθά να έχεις ποικιλία στις βιταμίνες. Για να χτίσεις,

λοιπόν, σωστά το σώμα σου χρειάζεται να επιλέγεις τροφές από όλες τις ομάδες τροφίμων, αλλά

και με τη σωστή αναλογία.

Οι Οι

8

Ομάδες τροφίμων

Δημητριακά

Στην Ελλάδα καταναλώνουμε κυρίως σιτάρι, αλλά σε πολύ εξελιγμένες μορφές, στο μαύρο

ψωμί, τις φρυγανιές ή τα διάφορα αρτοσκευάσματα. Πάντως η διατροφική αξία του σιταριού σε

αυτές τις μορφές δεν έχει καμία σχέση με εκείνη του σιταριού σ’ αυτές τις μορφές δεν έχει καμία

σχέση με εκείνη του σιταριού στην ακατέργαστη μορφή του! Τα δημητριακά τα οποία προσφέρουν

ενέργεια στον οργανισμό μας δίνοντάς του ίνες, πρωτεΐνες, βιταμίνες και μεταλλικά άλατα,

εξασφαλίζουν μια καλή διατροφική ισορροπία.

Λαχανικά

Τα λαχανικά παρέχουν υδατάνθρακες και φυτικές ίνες. Είναι επίσης μια σημαντική πηγή

βιταμινών, μετάλλων και φυτοχημικών, όπως φλαβονοειδή,

καροτενοειδή, πολυφαινόλες και. Και, είναι ως επί το πλείστον

αλκαλικές τροφές. Η θρεπτική αξία των λαχανικών είναι

αξεπέραστη - πολλά λαχανικά έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη

και υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά σε σύγκριση

με άλλα τρόφιμα. Οι ιδιότητες αυτές θα σας βοηθήσουν να

κάψετε λίπος και να χτίσει το μυ να απολαύσουν μια υγιή

μεταβολισμό

Φρούτα

Πολλά φρούτα, όπως τα πορτοκάλια, τα γκρέιπφρουτ, τα

πεπόνια και οι φράουλες, είναι εξαιρετικές πηγές βιταμίνης C.

Μερικά φρούτα, όπως τα πορτοκάλια, τα βερίκοκα και τα ροδάκινα αποτελούν πηγές της

βιταμίνης Α. Τα φρούτα περιέχουν επίσης ίνες και ενέργεια με τη μορφή των σακχάρων

φρουκτόζη και σακχαρόζη. Τα ξερά φρούτα παρέχουν πιο συμπυκνωμένες ποσότητες ενέργειας

και βιταμίνης Α, αλλά σχετικά λίγη βιταμίνη C. Μερικά ξερά φρούτα, όπως τα βερίκοκα, τα σύκα,

οι χουρμάδες, οι σταφίδες και τα δαμάσκηνα, περιέχουν σίδηρο και κάλιο

Ελαιόλαδο

Το σπουδαιότερο για την Ελλάδα και τις μεσογειακές χώρες φυτικό ελαιόλαδο. Είναι υγρό

κιτρινοπράσινο με ευχάριστη οσμή και γεύση. Βγαίνει από τους καρπούς της ελιάς με την

πολτοποίησή τους και με την συμπίεση κατόπιν του πολτού. Ο καρπός συνθλίβεται προτού

ωριμάσει τελείως. Η εξαγωγή του λαδιού πραγματοποιείται στα ελαιοτριβεία. Το ελαιόλαδο είναι

πλούσιο σε βιταμίνες και αποτελεί το εκλεκτικότερο μαγειρικό έλαιο. Συμβολίζει τη θεία

ευσπλαχνία , τη βοήθεια του Θεού και τη θεραπεία.

Γαλακτοκομικά

Το γάλα της αγελάδας είναι η πληρέστερη τροφή.

Περιέχει τις πιο πολλές από τις θρεπτικές ουσίες, αν

και είναι σχετικά φτωχή πηγή βιταμίνης C και

σιδήρου. Το αποβουτυρωμένο γάλα και το γάλα 2%

περιέχουν λιγότερο λίπος από το πλήρες. Είναι οι

πρωτεΐνες, οι υδατάνθρακες, οι βιταμίνες, το ασβέστιο

και o φώσφορος. Όλα αυτά τα υπέρ πολύτιμα,

στοιχεία βρίσκονται σε μεγάλες ποσότητες στο

αγελαδινό γάλα. Οι πρωτεΐνες αποτελούν το βασικό

δομικό συστατικό του οργανισμού. Διασφαλίζουν τη σωστή λειτουργία του καθώς και την

ανάπτυξη των μυών. Το σημαντικότερο είναι ότι το γάλα περιέχει λιποδιαλυτές και υδροδιαλυτές

βιταμίνες. Οι περισσότερες τροφές, όπως π.χ. τα λαχανικά και τα φρούτα, περιέχουν κυρίως

υδροδιαλυτές βιταμίνες, ενώ το λάδι της ελιάς μόνο λιποδιαλυτές. Από τις βιταμίνες του γάλακτος

ιδιαίτερη σημασία έχουν οι Α, Β1, Β2, Β12, C, D.

9

Κόκκινο κρέας

Το κόκκινο κρέας είναι φυσικά πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, που σημαίνει ότι προσφέρει

σημαντική ποσότητα βιταμινών και μετάλλων. Το κρέας έχει υψηλή περιεκτικότητα επίσης σε

νερό, κάτι που το βοηθάει να περιέχει λιγότερες θερμίδες σε σύγκριση με άλλα τρόφιμα. Το κρέας

αποτελεί τέλεια τροφή και συνιστάται για όλες τις ηλικίες, κυρίως την παιδική και την εφηβική.

Όσοι κάνουν βαριές χειρωνακτικές εργασίες , ασχολούνται με τον αθλητισμό ή είναι σε

ανάρρωση, έχουν καθημερινή ανάγκη κρέατος . Όταν δεν περιέχει λίπος είναι η μοναδική τροφή

που

μπορεί να προλάβει ή να περιορίσει την παχυσαρκία, χωρίς βλάβες της υγείας. Η χρήση του

περιορίζεται σε δερματικές παθήσεις, παθήσεις νεφρών , αρτηριοσκλήρωση υπέρταση, έλκος

στομάχου και δωδεκαδακτύλου αλλά κάθε περιορισμός ή αποκλεισμός από την καθημερινή

διατροφή πρέπει να γίνεται με οδηγίες του γιατρού.

3.1.2. Μεσογειακή Διατροφή

Η μεσογειακή δίαιτα παρουσιάζει αρκετές διαφοροποιήσεις από χώρα σε χώρα της Μεσογείου.

Αυτό οφείλεται στις τοπικές συνήθειες και παραδόσεις και στην τοπική χλωρίδα και πανίδα κάθε

περιοχής.

Όμως, υπάρχουν

κοινά σημεία στις

διατροφικές συνήθειες

όλων των λαών της

Μεσογείου, όπως είναι

το ελαιόλαδο και η

αφθονία των φρούτων,

των οσπρίων και

χορταρικών που

συνθέτουν τα βασικά

χαρακτηριστικά της

μεσογειακής διατροφής.

Αυτή η διατροφή των

παππούδων μας είναι

ευεργετική για την υγεία

και μακροζωία μας.

Βασικά χαρακτηριστικά:

Οι άφθονες φυτικές (ψωμί, λαχανικά, όσπρια και φρούτα)

Το ελαιόλαδο

Μέση προς μικρή κατανάλωση ψαριού, πουλερικών γαλακτοκομικών και αυγών

Μικρή κατανάλωση κόκκινου κρέατος

Κρασί κατά τη διάρκεια του γεύματος.

(σύμφωνα με τον ορισμό στον οποίο κατέληξαν οι Ευρωπαίοι ειδικοί σε συνάντηση που

πραγματοποιήθηκε στο Ιταλικό Εθνικό Συμβούλιο Ερευνών στις 11 Απριλίου 1997, στη Ρώμη).

10

Τα πλεονεκτήματα:

Χάρη στην ποικιλία των τροφών της μεσογειακής διατροφής υπάρχουν ανεξάντλητες

δυνατότητες. Ένα τρόφιμο μπορεί να μαγειρευτεί με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους όπως για

παράδειγμα τα χόρτα που μπορούν να γίνουν σαλάτα, γέμιση για πίτα ή συνοδευτικό σε κυρίως

πιάτο.

Απολαυστική και υγιεινή. Τα όσπρια, τα λαχανικά και τα δημητριακά σε συνδυασμό με το

ελαιόλαδο και τα μυρωδικά όπως η ρίγανη, το θυμάρι κ.ά. μας προσφέρουν μια υγιεινή

διατροφή που είναι παράλληλα και ιδιαίτερα νόστιμη.

Ασπίδα για την υγεία μας. Είναι πλέον και επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι όσοι ακολουθούν

μια μεσογειακή διατροφή έχουν λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν στεφανιαία νόσο σε

σύγκριση με όσους ακολουθούν διαφορετική διατροφή. Εκτός όμως από την ευεργετική δράση

στην καρδιά, η Μεσογειακή διατροφή σχετίζεται με την προστασία από τον ζαχαρώδη διαβήτη,

την παχυσαρκία και από ορισμένες μορφές καρκίνου (π.χ. του παχέος εντέρου). Οι πλούσιες

φυτικές ίνες των δημητριακών (σύνθετοι υδατάνθρακες) έχουν προστατευτική δράση κατά του

καρκίνου στο κόλον, στο μαστό, στο ενδομήτριο και

στον προστάτη. Τα φρούτα και τα λαχανικά, όταν

καταναλώνονται σε αφθονία, φαίνεται να έχουν

αντικαρκινική δράση, όσον αφορά στο πεπτικό

σύστημα και σε άλλες μορφές. Οι επιστήμονες

επισημαίνουν ότι η δράση των συστατικών και

τροφών της μεσογειακής διατροφής οφείλεται στο

συνδυασμό τους και όχι σε μεμονωμένη

κατανάλωση.

Η αντιοξειδωτικές ουσίες που υπάρχουν σε αφθονία στα συστατικά της μεσογειακής διατροφής

(βιταμίνες Α, Ε, και C, το β-καροτένιο και τα φλαβονοειδή (όπως ο φαινόλες του κρασιού), τα

φαινολικά οξέα (των φρούτων, των λαχανικών και του ελαιόλαδου) καταπολεμούν την

οξείδωση / γήρανση των κυττάρων. Αυτό είναι και τα βασικό μυστικό της μεσογειακής

διατροφής το οποίο επηρεάζει την μακροβιότητα.

Τρώτε ό,τι φυσικό και έγχρωμο ομορφαίνει το πιάτο σας.

Το ελαιόλαδο

Αποτελεί τη βάση της μεσογειακής διατροφής και είναι το πλέον υγιεινό λάδι, χάρη στην υψηλή

περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα (έως 83%). Σύμφωνα με πολυάριθμες

επιστημονικές έρευνες, το ελαιόλαδο ως συστατικό της καθημερινής μας διατροφής προσφέρει:

Μείωση της ολικής και της κακής

χοληστερίνης

Προστατεύει από τη στεφανιαία νόσο

Δημιουργεί προδιάθεση για χαμηλότερη

πίεση αίματος

Φαίνεται να προφυλάσσει από τον καρκίνο

Η χρήση του ελαιόλαδου στα τηγάνι συστήνεται

έναντι οποιουδήποτε άλλου λαδιού ή λίπους καθώς

αντέχει περισσότερο.

Καλό όμως είναι να το καταναλώνουμε ωμό και

να το προσθέτουμε στο τέλος του μαγειρέματος.

11

Η πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής.

12

Η παραδοσιακή Μεσογειακή Διατροφή ορίστηκε με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

Άφθονες φυτικές ίνες (φρούτα, λαχανικά, ψωμί/δημητριακά, πατάτες, όσπρια, καρποί).

Ελάχιστα επεξεργασμένα προϊόντα

Γαλακτοκομικά προϊόντα (κυρίως τυρί και γιαούρτι) καθημερινά σε μικρές έως μέτριες

ποσότητες

Ψάρια και πουλερικά σε μικρές έως μέτριες ποσότητες

Κόκκινο κρέας 2 φορές το μήνα

Ελαιόλαδο ως κύρια πηγή λιπαρών που περιέχουν μονοακόρεστα λιπαρά

Η συγκεκριμένη διατροφική σύνθεση της Μεσογειακής Διατροφής έχει ως αποτέλεσμα αφενός

χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη και αφετέρου υψηλή

περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και ίνες. Η καθημερινή κατανάλωση ελαιόλαδου συνεπάγεται

υψηλή περιεκτικότητα της δίαιτας σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα.

3.2 Διατροφή και Υγεία

3.2.1 Η κακή διατροφή και οι συνέπειες της

Οι ανθυγιεινές τροφές προκαλούν... εθισμό.

Αμερικανοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι ανθυγιεινές τροφές μπορεί να είναι εξίσου

εθιστικές με το κάπνισμα ή τα ναρκωτικά, καθώς η μελέτη τους έδειξε ότι η κατανάλωση

τροφίμων που περιέχουν μεγάλες ποσότητες ζάχαρης, αλατιού και λιπαρών προγραμματίζει τον

εγκέφαλο ώστε να θέλει κι άλλο.

Σε ότι αφορά τις κακές διατροφικές συνήθειες που

αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, οι μελέτες

επικεντρώνονται στη βλαβερή επίδραση της

υπερκατανάλωσης κόκκινου κρέατος και αλκοόλ, ενώ

καθοριστικός θεωρείται ο ρόλος της υπερκατανάλωσης

θερμίδων και της παχυσαρκίας. Αυτοί οι παράγοντες

επιδρούν δυσμενώς στην αύξηση του κινδύνου εμφάνισης

διαφόρων μορφών καρκίνου.

Κόκκινο κρέας: Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι το κόκκινο κρέας, και συγκεκριμένα τα

κορεσμένα λιπαρά οξέα και άλλα συστατικά που αυτό περιέχει, είναι σε θέση να αυξήσουν

σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Κάποιες έρευνες έχουν συσχετίσει την

υπερκατανάλωση κόκκινου κρέατος με καρκίνο του μαστού, του ορθού, του στομάχου, της

λέμφου, της χοληδόχου κύστης και του προστάτη. Επίσης, υπάρχουν πειστικά στοιχεία ότι η

κατανάλωση βοδινού, χοιρινού, αρνίσιου και κατσικίσιου κρέατος από οικόσιτα ζώα αποτελεί

αίτιο ανάπτυξης ορθοκολπικού καρκίνου. Το ψημένο κόκκινο κρέας (στα κάρβουνα, στο φούρνο ή

το τηγάνι) αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου διότι κατά τη διαδικασία ψησίματος

δημιουργούνται καρκινογόνες ουσίες που αποκαλούνται ετεροκυκλικές αμίνες. Επιπρόσθετα, το

επεξεργασμένο κρέας (συσκευασμένο μπιφτέκι) και το ζαμπόν περιέχουν νιτρώδη και νιτρικά

άλατα ως συντηρητικά, τα οποία μπορεί να

μετατραπούν στο στομάχι σε καρκινογόνες νιτροζαμίνες, κάτι που ενδεχομένως θα

μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο για καρκίνο του στομάχου. Κρέατα που διατηρούνται στο

αλάτι, στο ξίδι ή που είναι καπνιστά, περιέχουν ουσίες που μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο για

καρκίνο.

Υπερκατανάλωση ενέργειας (θερμίδων): Το υπερβολικό φαγητό που οδηγεί στην

παχυσαρκία είναι ένας από τους βασικότερους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρκίνου. Σε

πρόσφατη μελέτη εκτιμάται ότι το αυξημένο βάρος και η παχυσαρκία ευθύνονται για το 14% και

το 20% όλων των θανάτων από καρκίνο στους άντρες και τις γυναίκες αντίστοιχα.

13

Σημαντικές θετικές συσχετίσεις έχουν βρεθεί μεταξύ της παχυσαρκίας και των καρκίνων στον

οισοφάγο, στο παχύ έντερο, στο ορθό, στο ήπαρ στη χοληδόχο κύστη, στο πάγκρεας, στα νεφρά,

στο στομάχι, στον προστάτη, στο στήθος, στη μήτρα και στις ωοθήκες. Οι συγγραφείς πρόσφατης

μεγάλης μελέτης υπολόγισαν ότι πάνω από 90.000 θάνατοι το χρόνο θα μπορούσαν να

αποφευχθούν αν όλος ο ενήλικος πληθυσμός διατηρούσε ένα φυσιολογικό σωματικό βάρος

3.2.2 Τα καλά της ισορροπημένης διατροφής

Η διατροφή είναι ένα μεγάλο και

σημαντικό μέρος της ζωής μας. Οι Αρχαίοι

Έλληνες έδιναν μεγάλη σημασία στην

καθημερινή διατροφή τους Έτσι ο μεγάλος

γιατρός της Αρχαιότητας ο Ιπποκράτης

διατύπωσε τη φράση :το φαγητό πρέπει είναι

φάρμακο και το φάρμακο φαγητό. Πολλοί

άνθρωποι παγκοσμίως που δεν τρέφονται

σωστά, πάσχουν και έπασχαν από διάφορες

ασθένειες όπως καρδιακές παθήσεις υπέρταση

ή σακχαρώδη διαβήτη .

Αυτές τις ασθένειες με τη σωστή κι

ποιοτική διατροφή θα μπορούσαν άμεσα να τις

ελέγχουν ή ακόμα και να τις αποφύγουν (σε

περίπτωση που δεν είχαν την

κληρονομικότητα). Μία άλλη ασθένεια που εμφανίζεται σήμερα σε μεγάλο ποσοστό ανθρώπων,

περίπου το 70% εξαιτίας της κακής διατροφής είναι η παχυσαρκία. Αυτή στις περισσότερες

περιπτώσεις ξεκινάει από την παιδική ηλικία λόγο της άστατης διατροφής τους .

.

3.2.3 Μυστικά σωστής διατροφής

Για μια ισορροπημένη διατροφή υπάρχουν μερικά μικρά άλλα σημαντικά μυστικά. Μερικά από

αυτά είναι:

ΠΑΝ ΜΕΤΡΩΝ ΑΡΙΣΤΩΝ δηλαδή δεν υπάρχουν τρόφιμα που απαγορεύονται αλλά

ούτε και τρόφιμα που υπερκαταναλώνονται. Πρέπει όλα να τα τρώμε με μετρό. Κάθε τρόφιμο

μπορεί να συνεισφέρει στον οργανισμό θρέψη – γεύση - ευεξία!!!

Το πρωινό είναι το σημαντικότερο γεύμα της ημέρας, διότι με αυτό γίνεται

αναπλήρωση των αποθηκών της ενέργειας λαμβάνονται όλα τα θρεπτικά συστατικά γίνεται

ισορροπημένη πρόσληψη της τροφής κατά τη διάρκεια της ημέρας διατηρείται το κατάλληλο

σωματικό βάρος, αφού περιορίζονται τα τσιμπολογήματα μέσα στη μέρα.

Με τα πολλά και μικρά γεύματα γίνεται συνεχής ενεργοποίηση του μεταβολισμού και

μειωμένη αποθήκευση του λίπους. Επίσης γίνεται σταθεροποίηση των επιπέδων ινσουλίνης και

γλυκόζης. Επιπλέον γίνεται έλεγχος του αισθήματος πείνας και κορεσμού

Το κυριότερο μυστικό είναι η άφθονη ποσότητα ΝΕΡΟΥ

14

3.3 Διατροφικές διαταραχές

Με τον όρο «διατροφικές διαταραχές» εννοούνται οι λανθασμένες διαιτητικές συμπεριφορές

που πηγάζουν κυρίως από ψυχολογικά αίτια και που συχνά θέτουν σε κίνδυνο την υγεία του

ατόμου.

Οι διατροφικές διαταραχές είναι:

ψυχογενής (ή νευρική) ανορεξία

ψυχογενής βουλιμία

παχυσαρκία

3.3.1. Ψυχογενής Ανορεξία

Η ψυχογενής ανορεξία συχνά ξεκινάει ως μια απλή προσπάθεια απώλειας βάρους, η οποία στη

συνέχεια μετατρέπεται σε εμμονή. Μια εμμονή που οδηγεί το άτομο σε αποχή από το φαγητό,

διαρκή απώλεια βάρους μέχρι την απίσχνανση, και τελικά μέχρι και σε θάνατο από ασιτία.

Τα χαρακτηριστικά που εμφανίζει ένα τέτοιο άτομο είναι:

Διαταραχές στην έμμηνο ρύση ή και αμηνόρροια.

Ξηροδερμία, ευθραυστότητα νυχιών και απώλεια

μαλλιών.

Υπερβολική κόπωση, υπνηλία ή και αϋπνία.

Διάφορες αβιταμινώσεις κι ελλείψεις μετάλλων και

ιχνοστοιχείων.

Δυσκοιλιότητα κι άλλες δυσλειτουργίες του πεπτικού.

Προβλήματα στην καρδιά (βραδυκαρδία, ανεπάρκεια).

Αφυδάτωση.

Παρόλο που πολλοί έφηβοι περνούν από το στάδιο της υπερβολικής δίαιτας, λίγοι μόνο

παρουσιάζουν μια σοβαρή διατροφική διαταραχή.

Η στατιστική δείχνει ότι 1 στα 2000 αγόρια και 1 στα 100 κορίτσια πάσχουν από νευρική

ανορεξία.

15

3.3.2. Ψυχογενής Βουλιμία

Η ψυχογενής βουλιμία χαρακτηρίζεται από την επιθυμία του ατόμου να καταναλώνει μεγάλες

ποσότητες φαγητού σε μικρό χρονικό διάστημα και στη συνεχεία να καταφεύγει σε κάποιο μέσο

κάθαρσης (δηλαδή πρόκληση εμετού ή χρήση καθαρτικών ή διουρητικών φαρμάκων ή

υποκλυσμοί).

Το βουλιμικό άτομο δεν έχει το αίσθημα του

κορεσμού, νοιώθει ότι χάνει τον έλεγχο και ότι δεν

μπορεί να σταματήσει να τρώει. Η ψυχογενής βουλιμία

είναι δύσκολο να διαγνωσθεί γιατί δεν υπάρχει

σημαντική απώλεια βάρους και τα προβλήματα που

εμφανίζονται, προέρχονται, είτε από τη χρήση των

φαρμάκων, είτε από την πρόκληση εμετού.

Τα σημαντικότερα προβλήματα είναι:

Διαταραχές στους ηλεκτρολύτες και αφυδάτωση.

Προβλήματα στα δόντια (κυρίως τερηδόνα).

Καρδιακές αρρυθμίες. Δυσκοιλιότητα.

3.3.3 Παχυσαρκία

Παχυσαρκία ονομάζεται η κατάσταση εκείνη στην οποία το σωματικό βάρος έχει αυξηθεί τόσο,

ώστε να υπερβαίνει το 20-30% του ιδανικού (που : πως φαίνεται παρακάτω καθορίζεται από το

φύλο, την ηλικία και το ύφος). Με βάση τον δείκτη μάζας κώματος (ΔΜΣ), ένα άτομο θεωρείται

παχύσαρκο όταν ο ΔΜΣ έχει τιμή μεγαλύτερη ΑΠΟ 30.

Η αύξηση του βάρους οφείλεται στην αύξηση του λιπώδους ιστού κι όχι στην ανάπτυξη του

μυϊκού συστήματος. Έτσι, ένας αθλητής που έχει αυξημένο βάρος λόγω της ανάπτυξης των μυών

του δεν θεωρείται παχύσαρκος.

Φυσιολογικά το λίπος στο ανδρικό σώμα κυμαίνεται μεταξύ 15-20% του συνολικού βάρους, ενώ

στο γυναικείο το ποσοστό είναι 20-25 %. Σ' ένα παχύσαρκο άτομο το ποσοστό αυτό φτάνει το 40%

και μερικές φορές το ξεπερνάει. Αν πλησιάσει το 60-70% τότε γίνεται λόγος για θνησιγενή

παχυσαρκία (morbid obesity) και η υγεία του ατόμου βρίσκεται σε κίνδυνο.

Όταν η παχυσαρκία είναι μια μόνιμη κατάσταση, αποτελεί σοβαρή απειλή για την υγεία.

Γυναίκες και άνδρες υπέρβαροι κινδυνεύουν περισσότερο από καρδιοπάθειες, διαβήτη, εγκεφαλικά

επεισόδια καθώς κι από μερικές μορφές καρκίνου.

Ένα άτομο που έχει βάρος πάνω από 40% από το επιθυμητό του, διατρέχει διπλάσιο κίνδυνο να

πάθει στεφανιαία νόσο, ενώ έχοντας βάρος 20-30% πάνω από το κανονικό έχει περίπου τριπλάσιες

πιθανότητες να πεθάνει από διαβητικές επιπλοκές.

16

Καταστάσεις που συνδέονται με την παχυσαρκία είναι:

Πέτρες στη χολή και παθήσεις της χοληδόχου κύστης.

Δύσπνοια και άλλες αναπνευστικές παθήσεις.

Πόνος στη ράχη λόγω του αυξημένου βάρους.

Δερματοπάθειες (όπως μυκητιάσεις).

Κιρσοί και άλλα προβλήματα του κυκλοφορικού.

17

3.4 Διατροφή και Τέχνες

Τα τρόφιμα είναι απαραίτητα για την επιβίωση μας. Εκτός απ’ τη χρηστική τους ιδιότητα,

απέσπασαν την προσοχή των ανθρώπων και τα συμπεριέλαβαν στις τέχνες που καλλιέργησαν.

Χαρακτηριστικές οι τοιχογραφίες που βρέθηκαν σε σπηλιές των πρώτων ανθρώπων , σχετικές με

το κυνήγι και διάφορα άλλα θέματα.

Σχ 3 Τοιχογραφίες

Στους αρχαίους έλληνες σημαντική είναι η παρουσία των τροφίμων σε αγγεία και τοιχογραφίες.

Με την έλευση του Χριστιανισμού η διατροφή στην Τέχνη αποκτά κι άλλη διάσταση, πιο

συμβολική. Πλέον το μήλο, το ψωμί, το κρασί αλλά και το ψάρι αποδίδουν συγκεκριμένα νοήματα

γνωστά στο κοινό. Παρατηρείται επίσης άμβλυνση του αυστηρού ύφους ώστε να αποδοθεί

μεγαλύτερη έμφαση στο συναίσθημα, ενώ οι χρωματικοί συνδυασμοί του κόκκινου με το

χρυσοκίτρινο, του πράσινου με το δροσερό μπλε εντείνουν την επιβεβαίωση της χαράς της

ανθρώπινης ζωής.

18

Ο Μυστικός Δείπνος ένα από τα πιο

αντιπροσωπευτικά θρησκευτικά θέματα. Στον Μυστικό

Δείπνο του DaVinci κυρίαρχη φιγούρα είναι ο Ιησούς

καθισμένος στο κέντρο του τραπεζιού το οποίο είναι

λιτό ως προς το περιεχόμενο πληθωρικό όμως ως προς

τους συμβολισμούς.

Η Διατροφή στην Τέχνη συνδέεται και με την

ηθογραφία όπου οι καλλιτέχνες αναπαριστούν συνήθειες

της καθημερινής ζωής εντάσσοντάς τες σε συγκεκριμένα

χωροχρονικά πλαίσια. Οι Έλληνες ζωγράφοι δεν θα

μπορούσαν να είναι απόντες σε αντίστοιχες

καλλιτεχνικές αναζητήσεις. Όπως κι αν έχει πάντως, η

«Διατροφή» είτε ζωγραφισμένη σε αμφορείς είτε

αποτυπωμένη σε πίνακες ζωγραφικής αποτελεί ανάγκη έκφρασης όλων των καλλιτεχνών και κοινό

συστατικό όλων των πολιτισμών.

Πολλοί ευρωπαίοι και έλληνες ζωγράφοι ασχολήθηκαν με το θέμα διατροφής και έχουμε

πληθώρα πινάκων σχετικούς με τρόφιμα.

Ρενουάρ " γιορταστικό γεύμα" Σεζάν " νεκρή φύση με ψωμί και αυγά"

Βαν Γκογκ " πατατοφάγοι" Μποτέρο " νεκρή φύση με καρπούζι"

19

Σχ.4 Πίνακες ζωγραφικής διαφόρων Καλλιτεχνών

Η διατροφή επηρέασε όχι μόνο την ζωγραφική αλλά και άλλα είδη τέχνης όπως ποίηση,

κινηματογράφο, γλυπτική και μουσική.

Παραδείγματα παρουσιάζονται παρακάτω:

Στα χρόνια τα παλιά,

λαγόποδες, πατέ, φιλέτα νοστιμιά.

Κοκόρια στη χύτρα φρικασέ

Με μπεϊκον, κρεμμύδια, ναι.

Γλώσσες, εντόσθια και νεφρά

εν αφθονία όλ' αυτά.

Πιάτα του χτες, σύντροφοί μου

20

Ούτε ένας δεν βρίσκεται πια στη Γαλλία

Boris Vian «Απαισιόδοξη Μπαλάντα»

[...] διότι όπως η αγάπη σας στέφει, οφείλει να σας σταυρώσει. [...]

Όπως στα στάχυα σίτου, η αγάπη σας συγκεντρώνει μέσα της.

Σας κτυπά για να σας καταστήσει διαφανείς.

Σας κοσκινίζει για να σας ελευθερώσει από το δέρμα σας.

Σας αλέθει ως την τέλεια λευκότητα.

Σας ζυμώνει μέχρι να γίνεται τέλεια εύκαμπτος.

Και τότε σας εκθέτει στην ιερή της φωτιά, για να μπορείτε να γίνετε το ιερό ψωμί

[...] στην ιερή εορτή του Θεού

Khalil Gibran «Ο Προφήτης» / «Η Αγάπη» απόσπασμα

Θωρούν βραχίονα λευκό δυνατό

Στην γκρίζα ζύμη σχήμα να δίνει,

και φεγγοβόλο στόμιο για να φουρνίζει

Να ψήνεται ακούν τον άρτο τον ευλογητό

Κι, χαρωπό αρτοποιό να τραγουδά

μια μελωδία παλιά.

Κουλουριασμένοι, κανείς δεν κινείται

Στην ζωογόνο πνοή υπογείου φεγγίτη, ερυθρωπού

Θερμού ωσάν μαστού.Κι όταν μεσάνυχτα σημαίνει

ο ψημένος άρτος βγαίνει

κιτρινόχρωμος στιλπνός

Αρθούρος Ρεμπώ Οι εξεστηκότες έκπληκτοι (απόσπασμα)

3.5 Διατροφή και Θρησκεία

Το φάσμα των διαιτητικών προτύπων που έχουν επικρατήσει στις κοινωνίες περιλαμβάνει και

κανόνες γύρω από το πώς καταναλώνεται το φαγητό, αλλά και διάφορους απαγορευτικούς κανόνες

σχετικά με την αποχή από την κατανάλωση

ορισμένων ζωικών, κυρίως, ειδών. Στις

περισσότερες περιπτώσεις, οι θρησκείες είναι

αυτές που επιβάλλουν τέτοιους κανόνες και

απαγορεύσεις.

Οι περισσότεροι από τους κανόνες φαγητού

έλκουν την καταγωγή τους στους αρχαίους

χρόνους, έχουν τις ρίζες τους σε παλαιές

θρησκευτικές επιταγές και έχουν επιβιώσει ως

συνήθειες μέσα από μια μακριά πορεία αλλαγών

και τροποποιήσεων. Αν και οι περισσότεροι από τους διαιτητικούς κανόνες που έχουν θεσπίσει οι

21

διάφορες θρησκείες ακολουθούνται επειδή έχουν γραφεί σε ιερά κείμενα, η προέλευσή τους πρέπει

να εξετασθεί με γνώμονα τις πολιτιστικές, οικονομικές και οικολογικές συνθήκες που

επικρατούσαν κατά την καθιέρωσή τους

Ο συμβολισμός στην τροφή είναι παρών όποτε συντρέχουν εξαιρετικές περιστάσεις, γιορτές και

εθιμοτυπικές εκδηλώσεις. Στα διάφορα μεταβατικά στάδια της ζωής, όπως η γέννηση, ο γάμος και

ο θάνατος, καθώς και σε εναρκτήριες -διαβατήριες περιστάσεις του χρόνου (όπως για παράδειγμα

είναι στην ορθοδοξία, τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά και η Λαμπρή) παρασκευάζονται και

καταναλώνονται ειδικά εδέσματα με συμβολικό χαρακτήρα, κυρίως αποτρεπτικό, φυλακτικό,

εξευμενιστικό ή γονιμικό.

Υπάρχουν γιορτές και περίοδοι του λαϊκού εορτολογίου που το όνομά τους και μόνο

προσδιορίζει τις διατροφικές συνήθειες για την αντίστοιχη ημέρα ή περίοδο: του Αϊ-Γιαννιού του

νηστευτή, η Τσικνοπέμπτη, η Τυρινή Εβδομάδα.

Το χριστιανικό εθιμοτυπικό έχει και αυτό να επιδείξει πολλούς τροφικούς συμβολισμούς, τόσο

κατά τον εποχικό κύκλο, όσο και στις επετείους και τα γεγονότα διάβασης τη ζωής. Οι γιορτές των

Χριστουγέννων είναι μια αφορμή για

προσφορά τροφής στους συνανθρώπους

που ζουν σε καθεστώς ένδειας. Σύμφωνα

με την ελληνική παράδοση, κατά τη

διάρκεια του δωδεκαημέρου των

Χριστουγέννων (δηλαδή του

διαστήματος που μεσολαβεί μεταξύ των

Χριστουγέννων και των Θεοφανείων)

και στα πλαίσια της μνημόνευσης των

νεκρών προγόνων, οι πιστοί συνήθιζαν

να μοιράζουν είδη όπως κουλούρια και χριστόψωμα στα παιδιά ή σε άλλους συνανθρώπους που

είχαν ανάγκη. Έτσι οι γιορτές λειτουργούσαν σαν μια σύντομη περίοδος 'εκδημοκρατισμού’, κατά

την οποία οι εύποροι μοιράζονταν τροφή με τους φτωχούς.

Το έθιμο της βασιλόπιτας θεωρείται ότι κρατάει τα ρίζες του στη ρωμαϊκή γιορτή των

Σατουρναλίων που τελούνταν μέσα στο Δεκέμβρη. Στη γιορτή αυτοί οι ρωμαίοι συνήθιζαν να

ανταλλάσουν δώρα. Το έθιμο αυτό διαδόθηκε αργότερα και στους Βυζαντινούς, οι οποίοι στη

συνέχεια αντικατέστησαν τα δώρα με ένα χρυσό ή αργυρό νόμισμα τοποθετημένο μέσα στην

εορταστική πίττα, που συμβόλιζε τον πλούτο και την ευτυχία.

Κατά τη διάρκεια των αποκρεών καταναλώνονται όλα τα ζωικά τρόφιμα που υπάρχουν στο

σπίτι. Οι αποκριές έχουν τις ρίζες τους στο ρωμαϊκό καρναβάλι χρόνια, και ο όρος καρναβάλι

προέρχεται από τη λατινική λέξη carnelevarium, που σημαίνει ακριβώς ότι και ο ελληνικός

αποκριά, την απομάκρυνση δηλαδή του κρέατος. Η συνήθεια αυτή διατηρήθηκε στο χριστιανικό

εθιμικό και εντάχθηκε στη λογική της Σαρακοστής που ακολουθεί. Η ονομασία 'τσικνοπέμπτη’ που

χρησιμοποιείται για την προτελευταία Πέμπτη πριν τη Σαρακοστή υποδηλώνει αυτό το γεγονός,

την κατανάλωση δηλαδή όλου του κράτος που υπάρχει διαθέσιμο. (Στη Γαλλία, για την τελευταία

Tρίτη πριν από τη Σαρακοστή έχει καθιερωθεί μια αντίστοιχη ονομασία, 'Μαπϋ §Γας', δηλαδή

παχιά Tρίτη.)

Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, οι Χριστιανοί συνήθιζαν παλιότερα να καταναλώνουν ψωμί

που δεν είχε ζυμωθεί πλήρως, φτιαγμένο χωρίς αυγά, λίπη ή γάλα. Σήμερα οι ορθόδοξοι χριστιανοί

καταναλώνουν ένα τέτοιο ψωμί, τη λαγάνα, την πρώτη ημέρα της Σαρακοστής. Στη Δυτική

Ευρώπη, τη Σαρακοστή έφτιαχναν μικρά ψωμάκια χωρίς μαγιά ή προζύμι που τους έδιναν το

σχήμα των χεριών των πρώτων χριστιανών κατά την προσευχή (σταυρωμένα πάνω στο στήθος) και

τα ονόμαζαν bracellea. Στη Γερμανία, το ψωμάκι αυτό έγινε γνωστό ώς brezel. Tο όνομά του

εκφυλίστηκε περαιτέρω σε pretzel, το γερμανικό αρτοσκεύασμα που καταναλώνεται στις μέρες

μας.

22

Στην ανατολική μεσόγειο οι Χριστιανοί βάφουν κόκκινα αυγά τη Μεγάλη Πέμπτη, το κόκκινο

χρώμα συμβολίζει το αίμα του Χριστού. Τη Μεγάλη Παρασκευή

18συνηθίζεται η κατανάλωση σούπας από φακές που συμβολίζει τα δάκρυα της Θεοτόκου. Το

ξύδι που προστίθεται στη σούπα συμβολίζει το μαρτύριο του

Χριστού στο Σταυρό. Για τον εορτασμό του Πάσχα φαίνεται

πως ο χριστιανισμός έχει διατηρήσει πολλούς από τους

τροφικούς συμβολισμούς του Ιουδαϊσμού, όπως τη θέση του

αυγού ως γονιμικού και αναγεννησιακού σύμβολου και του

πασχαλινού αμνού, ως σύμβολου της θυσίας — του

θεανθρώπου — για τη λύτρωση των πιστών. Το μεγάλο

Σάββατο, οι πιστοί 'τσουγκρίζουν’ τα κόκκινα αυγά. Το

σπάσιμο των αυγών συμβολίζει το άνοιγμα του τάφου του

Χριστού. Στο δείπνο του Μεγάλου Σαββάτου, μετά τον εορτασμό της Ανάστασης, τρώνε τη

μαγειρίτσα, σούπα φτιαγμένη από εντόσθια αρνιού. O πασχαλινός αμνός σημαδεύει το τέλος της

λιτότητας και του θρήνου που διακρίνει την περίοδο της Σαρακοστής. Το σούβλισμα του αρνιού ή

κατσικιού την Κυριακή του Πάσχα συμπίπτει με την πάροδο 6-7 εβδομάδων από τη γέννηση των

νεαρών ζώων.

Στη χριστιανική λατρεία, ο συμβολικός ρόλος των τροφίμων βρίσκει την πληρότητά του στη

θεία λειτουργία. Το ψωμί που χρησιμοποιείται εδώ παρασκευάζεται — από τις πιστές — χωρίς την

προσθήκη λίπους, ζάχαρης ή αυγών, έχει στρογγυλό σχήμα και στο κέντρο του φέρει τη σφραγίδα

της Προσφοράς που αναπαριστά ένα Σταυρό και την επιγραφή «Ιησούς Χριστός Νικά».

Σημειωτέον, ότι το ψωμί, ως επίκεντρο της παραδοσιακής διατροφής στην μεσόγειο, έχει συνδεθεί

με πληθώρα συμβολισμών σε όλους τους μεσογειακούς λαούς. Έτσι, κατά τη λειτουργία της θείας

κοινωνίας, το ψωμί μετατρέπεται με συμβολικό τρόπο σε σώμα του Χριστού. Το κρασί από την

άλλη μεριά, συμβολίζει το αίμα του Χριστού.

Χαρακτηριστικές τροφές των Χριστουγέννων στην Ορθόδοξη

εκκλησία είναι το χοιρινό, η σούπα με αυγολέμονο, τα μελομακάρονα

και η βασιλόπιττα. Ένα ρόδι σπάζεται έξω από τη θύρα του σπιτιού, ως

σύμβολο της καλής τύχης και της γονιμότητας.

Ιδιαίτερα είναι και τα τρόφιμα που καταναλώνονται κατά τις ταφικές

τελετές. Στην Ελλάδα, τα κόλλυβα (μίγμα βρασμένου σταριού,

αμυγδάλων, σπόρων ροδιού και μπαχαρικών, πασπαλισμένο με άφθονη

ζάχαρη) συμβολίζουν την αιώνια ζωή. H ζάχαρη συμβολίζει την ευχή ότι ο νεκρός θα έχει γλυκιά

ζωή στους ουρανούς. Tα κόλλυβα προσφέρονται στη μνήμη του νεκρού συγγενή τρεις, εννέα,

σαράντα και ενενήντα μέρες μετά το θάνατο, καθώς και κατά την πρώτη και τρίτη επέτειο του

θανάτου. Mετά την κηδεία οι Xριστιανοί συγκεντρώνονται για φαγητό, πράξη που θεωρείται ότι

εξασφαλίζει εξάγνιση και εξορκίζει το θάνατο.

23

3.6. Διατροφή και Παράδοση

Η λαϊκή μας παράδοση αποτελεί μια πολύτιμη κληρονομιά. Εξ' αιτίας της ραγδαίας

αστικοποίησης και επίδρασης του σύγχρονου τρόπου ζωής και τεχνολογίας, ένα μέρος της έχει

χαθεί αλλά πολλά στοιχεία της επιζούν, συντηρούνται και εξελίσσονται.

Σήμερα υπάρχει ένα έντονο

ενδιαφέρον αναβίωσης στοιχείων της

παράδοσης, ως αναδημιουργία

προσαρμογής στα νέα δεδομένα προς

όφελος του σύγχρονου ανθρώπου.

Στα πλαίσια της γενικότερης

επιθυμίας του σύγχρονου ανθρώπου για

υγιεινή διατροφή παρατηρείται έντονη

τάση επιστροφής στον παραδοσιακό

τρόπο διατροφής και βιολογικής

καλλιέργειας.

Ο υγιεινός και παραδοσιακός

τρόπος διατροφής των προηγούμενων

γενεών, πριν η γη "κουραστεί" από την αλόγιστη ανθρώπινη παρέμβαση και το περιβάλλον

μολυνθεί επικίνδυνα, οδηγούσε σε υγεία, μακροζωία και ευτυχία.

Μερικά από τα γνήσια ελληνικά παραδοσιακά φαγητά παρατίθενται παρακάτω:

Παστίτσιο τσουρέκια

24

Κόκκινα αυγά Σουτζουκάκια

Αρνί σούβλας Παστά ψάρια

Βασιλόπιτα Ταραμοσαλάτα

Σαλάτα φασόλια Χωριάτικη σαλάτα

25

Γλυκά κουταλιού Μπακλαβάς

26

3.7. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Δεν υπάρχει σωστή, λάθος, καλή ή κακή διατροφή. Υπάρχει πλήρης και ολοκληρωμένη διατροφή

σύμφωνα με τις ανάγκες του οργανισμού κάθε ανθρώπου.

Πλήρης – ολοκληρωμένη διατροφή: πρέπει

οπωσδήποτε να περιέχει όλες τις ομάδες τροφίμων

εβδομαδιαία (πρωτεΐνες, λίπη, υδατάνθρακες).

Πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερα

γεύματα ημερησίως: 1 κύριο και 3 μικρότερα. Το

μεσημεριανό σαν κύριο γεύμα με περισσότερες

πρωτεΐνες και υδατάνθρακες (κρέας, ψάρι, ζυμαρικά

γαλακτοκομικά, όσπρια, δημητριακά κλπ).

Το πρωινό πρέπει να περιέχει οπωσδήποτε

περισσότερους υδατάνθρακες (Δημητριακά, ψωμί,

γάλα, μέλι κλπ) για να διατηρήσει τον οργανισμό σε

καλή κατάσταση κατά την διάρκεια της ημέρας που

οι ανάγκες για αποδοτικότητα στην εργασία είναι μεγαλύτερες.

Το απόγευμα πρέπει να καταναλώνεται ένα μικρό κολατσιό που να αποτελείται από κάποια

φρούτα και το βράδυ ένα μικρότερο γεύμα ισορροπημένο σε υδατάνθρακες λίπη και πρωτεΐνες έτσι

ώστε να υπάρχει καλύτερη διαδικασία απορρόφησης των συστατικών από τον οργανισμό (το βράδυ

καλά είναι να αποφεύγονται μεγάλες ποσότητες υδατανθράκων γατί ο οργανισμός δεν τις

καταναλώνει κατά την διάρκεια του ύπνου).

3.7.1. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΘΛΟΥΜΕΝΩΝ

Οι άνθρωποι που επιλέγουν να κάνουν τακτική σωματική δραστηριότητα όπως για παράδειγμα

είναι ο στίβος έχουν αυξημένες ανάγκες σε θερμίδες σε σχέση με οποίον ακολουθεί καθιστική

ζωή. Οι αθλούμενοι στο στίβο πρέπει να υπολογίσουν ότι δεν πρέπει να καταναλώνουν βαριά

τροφή πριν την προπόνηση και τα γεύματα τους να είναι τουλάχιστον 2 με 2,5 ώρες πριν την

προπόνηση. Η διατροφή τους πρέπει οπωσδήποτε μέσα στην εβδομάδα να έχει αρκετές ποιοτικές

πρωτεΐνες και υδατάνθρακες αλλά και ποιοτικά λιπαρά κυρίως μέσα από τα γαλακτοκομικά.

Ανάλογα βέβαια με τον στόχο που κάποιος ασχολείται με την φυσική δραστηριότητα αλλάζει

και η συνιστώμενη διατροφή. Δηλαδή αν κάποιος ασχολείται με την δραστηριότητα του στίβου για

να χάσει κιλά, για να κτίσει καλύτερο σώμα ή επειδή είναι αθλητής, τόσο η προπόνηση όσο και η

διατροφή πρέπει να αποτελούν ένα κοινό πρόγραμμα με τον ίδιο στόχο, και ουσιαστικά

διαφοροποιούνται από τον έναν στον άλλο άνθρωπο, εστί ώστε να τελικά να επιτευχθεί το

προσδοκώμενο εφικτό αποτέλεσμα.

27

3.7.2. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΘΛΗΤΩΝ

Όσον αφορά τους αθλητές που ασχολούνται με αθλήματα στίβου όπως ταχύτητες και αντοχή

κυρίως, και ειδικά όσον αφορά ανήλικους αθλητές που εκτελούν καθημερινά ένα κοπιαστικό

πρόγραμμα προπόνησης και σχολείου, η διατροφή αποτελεί ένα από τα κύρια συστατικά της καλής

απόδοσης στην προπόνηση και τον αγώνα αλλά και της επιτυχίας στους αγώνες και το σχολείο.

Στους αθλητές σε αντίθεση με τους αθλούμενους πρέπει οπωσδήποτε να ακολουθείται

συγκεκριμένη διατροφή κατά τις διάφορες περιόδους της προπόνησης (βασική-ειδική-αγωνιστική),

ακόμα και στα παιδιά έτσι ώστε να αποφευχθεί η απώλεια βασικών συστατικών και βιταμινών,

λόγω της έντονης προπόνησης έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η

μέγιστη απόδοση προφυλάσσοντας την υγειά και την ανάπτυξη

του ύψους των αθλητών. Συνεπώς ορθό είναι όταν κάποιος είναι

αθλητής όπως εξατομικεύει την προπόνηση του να εξατομικεύει

και την διατροφή του.

Κάθε άνθρωπος πρέπει να ενημερώνεται από τους ειδικούς

του Αθλητισμού και της Αθλητικής Διατροφής πως πρέπει να

αθλείται και να τρέφεται σωστά έτσι ώστε να πετύχει τους

προσωπικούς του στόχους προφυλάσσοντας παράλληλα την υγεία

του και βελτιώνοντας την ποιότητα της καθημερινής του ζωής.

ΤΟ ΓΕΥΜΑ ΠΡΙΝ ΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ

Τις δυο τρεις μέρες πριν τους αγώνες ο αθλητής πρέπει να τρώει γεύματα πλούσια σε θερμίδες

κυρίως από υδατάνθρακες αλλά και πρωτεΐνες.

Την ημέρα του αγώνα πρέπει να επιλέξει εύπεπτους υδατάνθρακες οι οποίοι θα καταναλωθούν

δυο με τέσσερεις ώρες πριν έτσι ώστε η πέψη των τροφών να έχει ολοκληρωθεί και να έχουν

απομακρυνθεί από το στομάχι ώστε να μην επηρεαστεί αρνητικά η αθλητική απόδοση.

Συνετό είναι κατά την βασική προετοιμασία να γίνουν προπονήσεις σε μορφή αγώνα και να

εφαρμοστεί ένα πρωτόκολλο διατροφής το οποίο θα πραγματοποιηθεί και στους πραγματικούς

αγώνες έτσι ώστε ο αθλητής να αποφύγει τυχών γαστρεντερικά προβλήματα από λάθος επιλογές

κατά τους αγώνες.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΘΛΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Καθημερινά: Λαχανικά (1-2 φλιτζάνια)

Φρούτα – χυμοί (1-2 φλιτζάνια)

Ψωμί (έως 3 φέτες)

Ρύζι ή Μακαρόνια (1-2 φλιτζάνια)

5 Φορές την Εβδομάδα: Γαλακτοκομικά (γάλα, τυρί, γιαούρτι) (1-2 φλιτζάνια)

Κρέας, πουλερικά, ψάρι, όσπρια (1-2 φλιτζάνια/ 2-3 μερίδες των 120γρ)

1 Φορά την Εβδομάδα: Γλυκά και γλυκίσματα (Πηγή: Μανώλης Μπιρμπίλης MSc)

28

4. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

29

4.1 ΕΡΕΥΝΑ ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗΣ

Στην έρευνα δημοσκόπησης συνήθως δίνουμε ερωτηματολόγια ή διεξάγουμε συνεντεύξεις με ένα

τμήμα του πληθυσμού. Επιδιώκουμε να συσχετίσουμε τις κοινωνιολογικές με τις ψυχολογικές

μεταβλητές.

Οι κοινωνιολογικές μεταβλητές είναι τα στοιχεία που μας περιγράφουν το πρόσωπο που απαντά

στο ερωτηματολόγιο ή την συνέντευξη. Τέτοιες μεταβλητές είναι το ονοματεπώνυμο (αν θέλουμε

οι παραλήπτες του ερωτηματολογίου να απαντήσουν επώνυμα), η ηλικία, ο τόπος κατοικίας, το

επάγγελμα, η μόρφωση κ ά.

Οι ψυχολογικές μεταβλητές μας δείχνουν τι πιστεύει, πως αισθάνεται, πως αντιδρά ένα άτομο σε

ένα συγκεκριμένο θέμα. Σκοπός της έρευνας δημοσκόπησης είναι να συνδέσει τις κοινωνιολογικές

με τις ψυχολογικές μεταβλητές. Π.χ τι σκέπτονται οι επιστήμονες σχετικά με την τεχνική

εκπαίδευση και τι οι εργάτες; Πως διαθέτουν τον ελεύθερο χρόνο τους οι μαθητές των αγροτικών

περιοχών και πως οι μαθητές των αστικών περιοχών;

Το ερωτηματολόγιο

Το ερωτηματολόγιο είναι ένα ερευνητικό μέσο που αποτελείται από ένα αριθμό γραπτών

ερωτήσεων διατυπωμένων με μεγάλη προσοχή από ερευνητές που έχουν την απαιτούμενη

παιδαγωγική και ψυχική συγκρότηση

30

4.2 ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

3o ΕΠΑΛ ΛΑΡΙΣΑΣ

Ερωτηματολόγιο

“Διατροφικές συνήθειες …” Απαντήστε στις ερωτήσεις του βάζοντας στο της επιλογής σας και θα

καταλάβουμε πολλά για τη διατροφή μας!!!

1.Φύλο

Αγόρι

Κορίτσι

2. Ηλικία

15-18

19-25

26-40

>40

3.Τρως πρωινό;

Κάθε μέρα

Συχνά

Σπάνια

Ποτέ

4.Τι προτιμάς για το πρωινό σου;

Βούτυρο και μαρμελάδα ή μέλι

Δημητριακά

Αυγά

Φρούτα

Γλυκά

5.Πόσα ποτήρια γάλα πίνεις την ημέρα;

Κανένα

Ένα

Δύο

Περισσότερα από δύο

31

6.Κατά τη διάρκεια της ημέρας, πότε συνήθως τρως γλυκά;

Το πρωί

Το μεσημέρι

Το βράδυ

Όλες τις ώρες της ημέρας

Δεν τρώω γλυκά

7.Συνοδεύεις το φαγητό σου με σαλάτα;

Πάντα

Συχνά

Σπάνια

Ποτέ

8.Πόσες φορές την εβδομάδα τρως όσπρια;

Καμία

Μία

Δύο

Περισσότερες από δύο

9.Πόσες φορές την εβδομάδα τρως κρέας;

Καμία

Μία

Δύο

Περισσότερες από δύο

10.Πόσες φορές την εβδομάδα τρως πουλερικά;

Καμία

Μία

Δύο

Περισσότερες από δύο

11.Πόσες φορές την εβδομάδα τρως ψάρια;

ΚαμίαΜία

Δύο

Περισσότερες από δύο

13.Πόσα φρούτα τρως την ημέρα;

Κανένα

Ένα

Δύο

32

Περισσότερα από δύο

14.Τι προτιμάτε ;

Αναψυκτικά

Φυσικούς χυμούς

15.Πόσο συχνά παίρνεις κολατσιό απ’ το σπίτι σου στο σχολείο;

Σπάνια

2-3 φορές την εβδομάδα

Κάθε μέρα

16.Πόσο συχνά αγοράζεις κάτι απ’ το κυλικείο;

Σπάνια

2-3 φορές την εβδομάδα

Κάθε μέρα

17. Σε τι βαθμό επηρεάζουν οι διαφημίσεις στην τηλεόραση τις διατροφικές σου προτιμήσεις;

Πολύ

Αρκετά

Καθόλου

18. Τρώτε στο σπίτι σας παραδοσιακές τροφές;

Ναι

Όχι

19. Πόσο σημαντική θεωρείτε την υγιεινή διατροφή για διατήρηση της υγείας σας;

Πολύ

Αρκετά

Καθόλου

33

4.3 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

1.Τρως πρωινό;

Κάθε μέρα 22 Συχνά 13 Σπάνια 18 Ποτέ 3

2. Τι προτιμάς για πρωινό;

Βούτυρο-μέλι 24 Δημητριακά 15 Αυγά 10 Φρούτα 7

Πόσα ποτήρια γάλα πίνεις ημερησίως;

Κανένα 24 Ένα 21 Δύο 9 Περισσότερα 2

3.Πόσα γλυκά τρως κατά τη διάρκεια της ημέρας;

Πρωί 7 Μεσημέρι 26 Βράδυ 16 Όλες τις ώρες 7

4.Συνοδεύεις το φαγητό σου με σαλάτα;

Πάντα 25 Συχνά 23 Σπάνια 8 Ποτέ 0

5.Πόσες φορές την εβδομάδα τρως όσπρια;

Καμία 3 Μία 23 Δύο 24 Περισσότερες από δύο 6

6.Πόσες φορές την εβδομάδα τρως κρέας;

Καμία 2 Μία 13 Δύο 22 Περισσότερες από δύο 19

7.Πόσες φορές την εβδομάδα τρως πουλερικά;

Καμία 4 Μία 33 Δύο 15 Περισσότερες από δύο 4

8.Πόσα φρούτα τρως την ημέρα;

Κανένα 6 Ένα 21 Δύο 19 Περισσότερα από δύο 10

Τι προτιμάτε στο τραπέζι σας;

Αναψυκτικά 17 Φυσικούς Χυμούς 35 Και τα Δυο 3 Τίποτα 1

9. Σε τι βαθμό επηρεάζουν οι διαφημίσεις στην τηλεόραση τις διατροφικές σου προτιμήσεις;

Πολύ 10 Αρκετά 10 Καθόλου 36

10. Τρώτε στο σπίτι σας παραδοσιακές τροφές;

Ναι 51 Όχι 5

12. Πόσο σημαντική θεωρείτε την υγιεινή διατροφή για διατήρηση της υγείας σας;

Πολύ 41 Αρκετά 14 Καθόλου 1

34

4.4 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

Τα δεδομένα των ερωτηματολογίων επεξεργάστηκαν με τη βοήθεια του Excel και

σχεδιάστηκαν διαγράμματα τα οποία παρουσιάζονται παρακάτω :

35

36

4.5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Με την βοήθεια των παραπάνω διαγραμμάτων, και έπειτα από την μελέτη τους καταλήξαμε σε

ορισμένα αξιόλογα συμπεράσματα τα οποία είναι :

Έπειτα από την μελέτη των παραπάνω διαγραμμάτων καταλήξαμε στα εξής :

• Το 62% των μαθητών τρώει πρωινό πάντα ή συχνά και μόνο το 38% σπάνια ή ποτέ

• Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (86%) συνοδεύει το φαγητό του με σαλάτα

• Η κατανάλωση των πουλερικών βρίσκεται μέσα στα σωστά όρια

• Το 66% δεν τρώει ούτε μια φορά την βδομάδα ψάρια

• Υπάρχει ικανοποιητική κατανάλωση όσπριων (84%)

• Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ( 73% ) καταναλώνει κόκκινο κρέας

παραπάνω από το κανονικό.

• Το μεγαλύτερο ποσοστό (73%) τρώει 1-2 φρούτα την μέρα και μόνο το 11% δεν

καταναλώνει καθόλου φρούτα.

• Η πλειοψηφία των μαθητών προτιμά τους φυσικούς χυμούς κατά 63% από

τα αναψυκτικά (30%).

• Ένα μεγάλο μέρος των μαθητών (64% ) δεν επηρεάζεται από τις διαφημίσεις

για τις διατροφικές του συνήθειες.

• Το 91% των μαθητών καταναλώνουν παραδοσιακά φαγητά στο σπίτι.

Απ’ όλα αυτά συμπεραίνουμε ότι σχεδόν όλοι οι μαθητές γνωρίζουν την αξία της υγιεινής

διατροφής και την εφαρμόζουν.

37

5. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. http://e-diatrofi.org/

2. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B5%CF%83%CE%BF%CE%B3%CE%B5%

CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AE_%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%

BF%CF%86%CE%AE

3. http://users.sch.gr/thomalekos/omades.htm

4. ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ,διατροφολοφος ΤΣΕΡΔΑΝΕΛΗ ΔΗΜΗΤΡΑ,ΑΝΝΙΝΟΥ ΒΙΟΛΕΤΤΑ

5. http://sofiasoulioti.blogspot.gr/2011/05/blog-post_26.html

6. http://www.grsr.gr/preview.php?c_id=454