Upload
edicleia-gois
View
238
Download
5
Embed Size (px)
DESCRIPTION
PARAMETROS PE
Citation preview
CONTEDOS DE CINCIAS NATURAIS
POR BIMESTRE PARA O ENSINO FUNDAMENTALCOM BASE NOS PARMETROS CURRICULARES
DO ESTADO DE PERNAMBUCO
GOVERNADOR DE PERNAMBUCO
Paulo Henrique Saraiva Cmara
SECRETRIO DE EDUCAO E ESPORTES
Frederico da Costa Amancio
SECRETRIO EXECUTIVO DE COORDENAO
Severino Jos de Andrade Jnior
SECRETRIA EXECUTIVA DE DESENVOLVIMENTO DA EDUCAO
Ana Coelho Vieira Selva
SECRETRIO EXECUTIVO DE EDUCAO PROFISSIONAL
Paulo Fernando de Vasconcelos Dutra
SECRETRIO EXECUTIVO DE GESTO
Ednaldo Alves de Moura Jnior
SECRETRIO EXECUTIVO DE GESTO DA REDE
Joo Carlos de Cintra Charamba
CONTEDOS DE CINCIAS NATURAIS
POR BIMESTRE PARA O ENSINO FUNDAMENTALCOM BASE NOS PARMETROS CURRICULARES
DO ESTADO DE PERNAMBUCO
Equipe de Elaborao
Jacineide Gabriel Arcanjo
Sandra Vasconcelos Oliveira e Silva
Ana Rita Franco Rgo
Rosinete Salviano Feitosa
CONTEDOS
6 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 1 BIMESTRE
Expectativas de AprendizagemCAMPOS
OU EIXOS
Essas expectativas
contemplam todos os
contedos
Origem do universo
Os astros do universo
Sol como fonte de energia
Fontes naturais de energia
Movimento de rotao e os dias
Movimento de translao e
os anos
As estaes do ano e os movi-
mentos de rotao e translao
O movimento de rotao deter-
minando os dias e as noites
Origem do sistema solar e da terra
Sistema solar e seus constituintes
Teoria do Big-bang e as
caractersticas dos astros
EA1 - Aprender a observar fatos, levantar e testar hipteses, classificando, organizando informaes e argumentando dentro dos
princpios da cincia.
EA3 - Desenvolver o raciocnio lgico e proporcional, por meio do uso de charges, grficos e tabelas, entre outros.
EA5 - Identificar as diversas teorias sobre a origem do Universo.
EA4 - Interpretar e escrever textos sobre o conhecimento das cincias, fazendo uso da linguagem cientfica.
EA6 - Compreender a teoria do Big-Bang sobre a origem do Universo e as caractersticas dos astros que o compem.
EA2 - Justificar e construir modelos explicativos para os fenmenos e processos da cincia.
TER
RA
E U
NIV
ER
SO
EA7 - Organizar e registrar informaes por meio de desenhos, quadros, listas e pequenos textos sobre os astros constituintes
do Universo.
EA8 - Identificar o Sol, a Terra e a Lua como constituintes do Sistema Solar.
EA10 - Identificar as principais fontes de energia naturais existentes na Terra e no Universo.
EA9 - Identificar o Sol como principal fonte de energia para a Terra.
EA11 - Relacionar o movimento de rotao terrestre durao dos dias.
EA12- Relacionar o movimento de translao terrestre durao do ano.
EA13 - Compreender as evidncias dos movimentos de rotao e translao: o dia e a noite e as estaes do ano.
EA14 - Compreender o movimento de rotao terrestre como determinante da existncia do dia e da noite.
EA15 - Compreender a origem e a constituio do Sistema Solar e da Terra.
CONTEDOS DE CINCIAS ENSINO FUNDAMENTAL
Teorias geocntrica e
heliocntrica
Conhecimentos astronmi-
cos dos povos antigos
Eclipse solar
Caracterstica e estrutura da terra
Campo magntico da terra
Fora da gravidade
EA22 - Relacionar os conhecimentos astronmicos dos povos antigos e de outras culturas com as aplicaes em diferentes
atividades humanas, a partir de informaes oferecidas.
EA21 - Reconhecer o eclipse solar como resultado da ocultao total ou parcial do Sol pela Lua.
EA24 - Caracterizar a estrutura interna do planeta Terra.
EA27 - Relacionar a queda dos objetos na superfcie terrestre existncia da fora gravitacional.
EA26 - Reconhecer que a Terra dotada de um campo magntico.
EA23 - Comparar a teoria geocntrica com a heliocntrica em relao ao movimento dos corpos celestes, reconhecendo as
diferentes concepes de pensamento sobre a estrutura do universo.
Ciclos bioqumicos
Origem da vida
EA29 - Compreender a origem, os constituintes e as caractersticas gerais dos subsistemas terrestres (atmosfera, hidrosfera,
litosfera e biosfera).
EA6 - Identificar os instrumentos tecnolgicos utilizados na observao do ambiente e dos seres vivos (lupa, microscpio,
telescpio etc.).
EA30 - Compreender os ciclos biogeoqumicos (gua, nitrognio, carbono e oxignio).
EA7 - Reconhecer procedimentos de segurana, ao manipular objetos.
EA43 - Reconhecer as explicaes existentes sobre a origem da vida.
EA24 - Associar a ausncia de condies de saneamento bsico a fatores econmicos, sociais, polticos, ambientais e de sade.
Fora da gravidade e os
corpos terrestres
Caractersticas dos
subsistemas terrestres
Uso de instrumentos
tecnolgicos no ambiente
EA28 - Compreender a ao gravitacional nos corpos terrestres.
EA28 - Reconhecer os principais agentes fsicos, qumicos e biolgicos causadores de poluio ambiental (ar, gua e solo) no
estado de Pernambuco.
EA25 - Compreender as causas e as conseqncias do aquecimento global.
Saneamento bsico e os
fatores sociais e ambientais
Agentes causadores da
poluio ambiental
Segurana ao manipular objetos
Aquecimento global
Fases da lua
Astros luminosos e iluminados EA16 - Diferenciar os astros iluminados dos luminosos.
EA18 - Compreender a ocorrncia e as implicaes das fases da Lua.TER
RA
E U
NIV
ER
SO
Eclipse lunar EA20 - Compreender o processo do eclipse lunar.
EA39 - Identificar os diferentes recursos tecnolgicos empregados na meteorologia e nos plos agroindustriais.Uso de recursos tecnolgicos na
metereologia e na agroindustria
EA29 - Compreender a importncia do desenvolvimento sustentvel.Desenvolvimento sustentvel
EA50 - Identificar a produo de lixo como um grande problema que ameaa a vida na Terra, atraindo animais que transmitem
doenas e poluindo o solo, a gua, o ar.Destino correto do lixo
EA35 - Diferenciar o solo argiloso do arenoso.
EA36 - Associar as caractersticas dos tipos de solo com o cultivo de produtos agrcolas.
EA37 - Identificar impactos ambientais causados pelas aes humanas relacionadas a produtividade, agropecuria,
monocultura, atividades mineradoras, entre outras.
EA22 - Identificar as caractersticas e principais seres vivos existentes nos meios aquticos e terrestres.
EA38 - Associar a adequao do solo para a agricultura a questes como contaminao da gua, do ar e do prprio solo.
EA23 - Compreender a importncia da conservao ambiental.
Diferenas entre os solos
argilosos e arenosos
Tipos de solo e suas
caractersticas
Impactos ambientais causados
pelo homem na agricultura
Caractersticas dos seres
vivos aquticos e terrestres
EA34 - Identificar os solos argilosos e arenosos, por meio das caractersticas fsicas observveis.Solo argiloso e solo arenoso
TER
RA
E
UN
IVER
SO
CONTEDOS
6 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 2 BIMESTRE
Expectativas de AprendizagemCAMPOS
OU EIXOS
Essas expectativas
contemplam todos os
contedos
EA1 - Aprender a observar fatos, levantar e testar hipteses, classificando, organizando informaes e argumentando dentro dos
princpios da cincia.
EA3 - Desenvolver o raciocnio lgico e proporcional, por meio do uso de charges, grficos e tabelas, entre outros.
EA4 - Interpretar e escrever textos sobre o conhecimento das cincias, fazendo uso da linguagem cientfica.
EA2 - Justificar e construir modelos explicativos para os fenmenos e processos da cincia.
VID
A E
AM
BIE
NTE
O solo interferindo no ambiente
Importncia de conservar o
ambiente
CONTEDOS DE CINCIAS ENSINO FUNDAMENTAL
EA28 - Reconhecer os principais agentes fsicos, qumicos e biolgicos causadores de poluio ambiental (ar, gua e solo) no
estado de Pernambuco.
EA29 - Compreender a importncia do desenvolvimento sustentvel.
Ea50 - Identificar a produo de lixo como um grande problema que ameaa a vida na Terra, atraindo animais que transmitem
doenas e poluindo o solo, a gua, o ar.
EA51 - Reconhecer a importncia da coleta seletiva e da reciclagem para a sociedade e o meio ambiente.
EA52 - Diferenciar reciclagem, reutilizao e reduo de objetos produzidos pela ao humana.
Agentes causadores da
poluio ambiental
Desenvolvimento sustentvel
e sua importncia
Destino correto do lixo
Importncia da coleta
seletiva e da reciclagem
Diferena entre reciclagem, reu-
tilizao e reduo de resduos
EA6 - Identificar os instrumentos tecnolgicos utilizados na observao do ambiente e dos seres vivos (lupa, microscpio,
telescpio etc.).
EA7 - Reconhecer procedimentos de segurana, ao manipular objetos.
EA8 - Associar os diversos tipos de cultivo praticados no estado de Pernambuco, relacionando-os a caractersticas fsicas do
meio, matria-prima produzida, impactos ocasionados e importncia para os seres humanos.
Uso de instrumentos
tecnolgicos no ambiente
Segurana ao manipular
objetos
EA39 - Identificar os diferentes recursos tecnolgicos empregados na meteorologia e nos polos agroindustriais.
Uso de recursos tecnolgicos
na metereologia e na
agroindstria
Agricultura em Pernambuco:
caractersticas, matria
prima produzida, impactos e
importncia
EA26 - Reconhecer os principais indicadores para qualidade de vida.
EA30 - Compreender os ciclos biogeoqumicos (gua, nitrognio, carbono e oxignio).Ciclos biogeoqumicos
Indicadores de qualidade
de vidaV
IDA
E A
MB
IEN
TE
CONTEDOS
6 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 3 BIMESTRE
Expectativas de AprendizagemCAMPOS
OU EIXOS
Essas expectativas
contemplam todos os
contedos
Caractersticas da
atmosferas
Ciclos biogeoqunicos
Presso atmosfrica
Conservao do ambiente
EA1 - Aprender a observar fatos, levantar e testar hipteses, classificando, organizando informaes e argumentando dentro dos
princpios da cincia.
EA29 - Compreender a origem, os constituintes e as caractersticas gerais dos subsistemas terrestres (atmosfera, hidrosfera,
litosfera e biosfera).
Destino do lixo na terra
Poluio ambiental
Saneamento bsico e as
questes sociais e ambientais
Fenmenos naturais
EA50 - Identificar a produo de lixo como um grande problema que ameaa a vida na Terra, atraindo animais que transmitem
doenas e poluindo o solo, a gua, o ar.
EA28 - Reconhecer os principais agentes fsicos, qumicos e biolgicos causadores de poluio ambiental (ar, gua e solo) no
estado de Pernambuco.
EA24 - Associar a ausncia de condies de saneamento bsico a fatores econmicos, sociais, polticos, ambientais e de
sade.
Uso de instrumentos
tecnolgicos no ambiente
EA6 - Identificar os instrumentos tecnolgicos utilizados na observao do ambiente e dos seres vivos (lupa, microscpio,
telescpio etc.).
EA53 - Compreender a ocorrncia dos principais fenmenos naturais, como terremotos, maremotos, tsunamis, vulces, ventos,
tempestades, raios, troves, chuva de granizo e neve.
EA3 - Desenvolver o raciocnio lgico e proporcional, por meio do uso de charges, grficos e tabelas, entre outros.
EA4 - Interpretar e escrever textos sobre o conhecimento das cincias, fazendo uso da linguagem cientfica.
EA30 - Compreender os ciclos biogeoqumicos (gua, nitrognio, carbono e oxignio).
EA33 - Compreender a presso atmosfrica, em funo da variao da altitude.
EA23 - Compreender a importncia da conservao ambiental.
Efeito estufa
Camada de oznio
EA54 - Compreender o efeito estufa como fenmeno natural e fundamental vida na Terra.
EA55 - Compreender a importncia da camada de oznio para a manuteno a vida na Terra.
EA2 - Justificar e construir modelos explicativos para os fenmenos e processos da cincia.
SER
HU
MA
NO
E S
A
DE
CONTEDOS DE CINCIAS ENSINO FUNDAMENTAL
CONTEDOS
6 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 4 BIMESTRE
Expectativas de AprendizagemCAMPOS
OU EIXOS
Essas expectativas
contemplam todos os
contedos
EA1 - Aprender a observar fatos, levantar e testar hipteses, classificando, organizando informaes e argumentando dentro dos
princpios da cincia.
EA29 - Compreender a origem, os constituintes e as caractersticas gerais dos subsistemas terrestres (atmosfera, hidrosfera,
litosfera e biosfera).
EA3 - Desenvolver o raciocnio lgico e proporcional, por meio do uso de charges, grficos e tabelas, entre outros.
EA4 - Interpretar e escrever textos sobre o conhecimento das cincias, fazendo uso da linguagem cientfica.
EA2 - Justificar e construir modelos explicativos para os fenmenos e processos da cincia.
SER
HU
MA
NO
E S
A
DE
Recursos tecnolgicos utili-
zados na metereologia e na
agroindudtria
EA39 - Identificar os diferentes recursos tecnolgicos empregados na meteorologia e nos polos agroindustriais.
Procedimentos seguros para
manipular objetosEA7 - Reconhecer procedimentos de segurana, ao manipular objetos.
Propriedades do ar
Processo de combusto
Implicaes das fases da lua
Fases da lua influenciando o
comportamento das mares e
dos animais
Caractersticas dos
ecossistemas
EA22 - Identificar as caractersticas e principais seres vivos existentes nos meios aquticos e terrestres.Caractersticas dos seres
vivos aquticos
EA40 - Reconhecer as propriedades de compressibilidade e elasticidade do ar.
EA23 - Compreender o processo de combusto, diferenciando e exemplificando combustveis e comburentes.
EA18 - Compreender a ocorrncia e as implicaes das fases da Lua.
Ciclos biogeoqumicos EA30 - Compreender os ciclos biogeoqumicos (gua, nitrognio, carbono e oxignio)
Conservao do ambiente EA23 - Compreender a importncia da conservao ambiental.
EA19 - Relacionar a influncia das fases da Lua ao comportamento de alguns animais e das mars.
SER
HU
MA
NO
E S
A
DE
EA33 - Compreender o fluxo de matria e energia ao longo dos ambientes naturais e artificiais, considerando as cadeias e teias
alimentares.
EA34 - Classificar, em textos e imagens, os seres vivos que compem cadeias e teias alimentares quanto ao hbito alimentar
(carnvoro, herbvoro e onvoro).
EA35 - Compreender a cadeia alimentar como fluxo de matria e energia nos ecossistemas.
EA36 - Diferenciar cadeia de teia alimentar.
EA37 - Representar o fluxo de matria e energia das cadeias e teias alimentares, por meio de linguagem simblica.
EA38 - Classificar os seres vivos de cadeias e teias alimentares, quanto ao hbito alimentar, grau de consumo e nvel trfico.
EA40 - Reconhecer a importncia dos seres fotossintetizantes na sntese de alimento para outros seres vivos, para compreend-
los como iniciadores das cadeias alimentares.
O fluxo de energia nas
cadeias e teias alimentares
Hbitos alimentares dos
seres vivos
Fluxo de matria e energia
nos ecossistemas
Diferena entre cadeia e teia
alimentar
Fluxo da matria nas cadeias
e teias alimentares
Classificao das cadeias e
teias alimentares
EA28 - Reconhecer os principais agentes fsicos, qumicos e biolgicos causadores de poluio ambiental (ar, gua e solo) no
estado de Pernambuco.
EA29 - Compreender a importncia do desenvolvimento sustentvel.
EA50 - Identificar a produo de lixo como um grande problema que ameaa a vida na Terra, atraindo animais que transmitem
doenas e poluindo o solo, a gua, o ar.
EA51 - Reconhecer a importncia da coleta seletiva e da reciclagem para a sociedade e o meio ambiente.
EA52 - Diferenciar reciclagem, reutilizao e reduo de objetos produzidos pela ao humana.
EA6 - Identificar os instrumentos tecnolgicos utilizados na observao do ambiente e dos seres vivos (lupa, microscpio,
telescpio etc.).
Poluio ambiental
Importncia do
desenvolvimento sustentvel
Destino adequado do lixo
Importncia da coleta
seletiva e da reciclagem
Diferencias reciclagem, reutili-
zao e reduo de resduos
Instrumentos tecnolgicos
no ambiente
Importncia dos seres
fotossintetizantes na sntese
de alimentos
Caractersticas e tipos de gua EA27 - Diferenciar gua pura, gua potvel, gua poluda, gua contaminada.
SER
HU
MA
NO
E S
A
DE
CONTEDOS DE CINCIAS ENSINO FUNDAMENTAL
EA12 - Aplicar os conceitos de matria e energia a situaes cotidianas e cientficas.
EA13 - Compreender as propriedades gerais e especficas da matria.
EA14 - Reconhecer as diferentes fontes de energia e as sequncias das transformaes energticas realizadas para obteno da
energia eltrica, identificando as vantagens e desvantagens de cada transformao.
Propriedades gerais e
especificas da matria
Fontes de energia
Matria e energia no cotidiano
EA15 - Descrever situaes cotidianas que utilizem a energia.
EA17 - Reconhecer as etapas de tratamento do esgoto.
EA18 - Reconhecer os processos de separao de misturas.
EA22 - Diferenciar transformao qumica de transformao fsica.
EA34 - Relacionar os processos de fermentao qumica e biolgica produo de alimentos.
Uso da energia no cotidiano
Tratamento do esgoto
EA36 - Reconhecer a constituio qumica da gua.
EA37 - Compreender as propriedades fsicoqumicas da gua.
EA38 - Elaborar explicaes sobre a flutuabilidade de objetos, com base no conceito de densidade.
Constituio qumica da gua
Propriedades fisioqumicas
da gua
Densidade e flutualidade
de objetos
Processo e separao de mis-
turas no tratamento da gua
Transformao qumica
e fsica
Fenmenos qumicos e biol-
gicos na produo dos alimentos
EA7 - Reconhecer procedimentos de segurana, ao manipular objetos.Segurana ao manipular objetos
EA10 - Identificar, por meio de situaes cotidianas, matria e energia.
EA11 - Conhecer conceitos de matria e energia.
Matria e energia no ambiente
Conceito de matria e energia
SER
HU
MA
NO
E S
A
DE
CONTEDOS
7 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 1 BIMESTRE
Expectativas de AprendizagemCAMPOS
OU EIXOS
Essas expectativas
contemplam todos os
contedos
EA1 - Aprender a observar fatos, levantar e testar hipteses, classificando, organizando informaes e argumentando dentro dos
princpios da cincia.
EA3 - Desenvolver o raciocnio lgico e proporcional, por meio do uso de charges, grficos e tabelas, entre outros.
EA4 - Interpretar e escrever textos sobre o conhecimento das cincias, fazendo uso da linguagem cientfica.
EA2 - Justificar e construir modelos explicativos para os fenmenos e processos da cincia.
TER
RA
E U
NIV
ER
SO
VID
A E
AM
BIE
NTE
Fontes Naturais de Energia
Os ciclos biogeoqumicos
Ondas, som e luz
Diversidade Biolgica
Os Biomas Brasileiros
Caractersticas dos
ecossistemas brasileiros
Os Biomas Mundiais
Vrus
EA5 - Identificar as principais fontes de energia naturais existentes na Terra e no Universo.
EA6 - Compreender os ciclos biogeoqumicos (gua, nitrognio, carbono e oxignio).
EA7 - Compreender os processos de interao da luz com os materiais: refrao, reflexo, decomposio etc.
EA1 - Diferenciar as caractersticas fundamentais nos animais e vegetais de uma regio.
EA1 - Identificar, em representaes cartogrficas, os principais ecossistemas brasileiros.
EA1 - Reconhecer as caractersticas fundamentais dos ecossistemas brasileiros, destacando os regionais.
Biodiversidade, fatores
fsicos e geogrficos dos
ecossistemas brasileiros
EA1 - Compreender a diversidade de ecossistemas existentes no Brasil, relacionando-os a biodiversidade, fatores fsicos e
geogrficos.
EA1 - Reconhecer a localizao e as caractersticas fundamentais dos principais biomas mundiais.
EA1 - Reconhecer as caractersticas distintivas dos vrus em relao aos outros reinos biolgicos.
CONTEDOS DE CINCIAS ENSINO FUNDAMENTAL
CONTEDOS
CONTEDOS
7 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 2 BIMESTRE
7 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 3 BIMESTRE
Expectativas de Aprendizagem
Expectativas de Aprendizagem
CAMPOS
OU EIXOS
CAMPOS
OU EIXOS
VID
A E
AM
BIE
NTE
O Reino Animal
Estrutura celular
Diferenas entre a Clula
animal e a clula vegetal
Importncia da Fotossntese
para os seres vivos
Diferena entre fotossntese
e respirao celular
Respirao celular
O Reino das Plantas
Os Seres Vivos e Adaptaes
Os Seres Vivos e
diversidade biolgica
EA5 - Diferenciar os animais vertebrados dos invertebrados.
EA14 - Identificar as estruturas fundamentais existentes em uma clula.
EA15 - Diferenciar clula animal da vegetal.
EA16 - Concluir, por meio de situaes prticas, a importncia da fotossntese para os seres vivos que a realizam.
EA18 - Diferenciar fotossntese de respirao celular.
EA17 - Concluir, por meio de situaes prticas, a importncia da respirao celular para os seres vivos que a realizam.
EA6 - Identificar as partes de uma planta.
EA7 - Associar as caractersticas adaptativas dos seres vivos nos ecossistemas brasileiros, destacando os regionais.
Diversidade biolgica
Classificao dos seres vivos
Caractersticas gerais
dos seres vivos
Diversidade biolgica
terrestre e aqutica
EA9 - Identificar os principais representantes dos reinos biolgicos.
Conservao do ambiente EA14 - Compreender a importncia da conservao ambiental.
EA10 - Classificar os seres vivos, a partir das caractersticas bsicas dos diferentes reinos biolgicos.
EA11 - Identificar as semelhanas e diferenas entre seres humanos, outros animais e plantas.
EA12 - Identificar as caractersticas e principais seres vivos existentes nos meios aquticos e terrestres.
EA8 - Compreender a organizao e as caractersticas bsicas de cada um dos cinco reinos biolgicos.
VID
A E
AM
BIE
NTE
Interaes entre os seres
vivos e adaptaes
Interaes entre
os seres vivos
Relaes ecolgicas nos
ecossistemas brasileiros
Seleo Natural
Teorias Evolucionistas:
semelhanas e diferenas
EA8 - Relacionar a importncias dos componentes abiticos e biticos na adaptao dos seres vivos aos ambientes em que
vivem.
EA19 - Identificar as relaes de parasitismo e predatismo entre os seres vivos presentes nos ecossistemas regionais.
EA20 - Identificar as relaes ecolgicas entre os seres vivos presentes nos ecossistemas brasileiros.
EA21 - Associar as caractersticas morfofisiolgicas a seleo natural e adaptao dos seres vivos, nos diversos ecossistemas
mundiais.
EA23 - Comparar as teorias evolucionistas identificando as semelhanas e diferenas entre elas.
Evoluo
Teorias Evolucionistas
Seleo Natural e evoluo
Morfologia celular
Nvel de organizao dos
seres vivos
Fisiologia celular
EA9 - Compreender a importncia dos registros fsseis no estudo da origem e evoluo da vida.
EA22 - Compreender as teorias evolucionistas sobre a origem e evoluo das formas de vida.
EA24 - Diferenciar a adaptao da seleo natural das espcies.
EA2 - Compreender a clula como unidade morfofisiolgica do ser humano.
EA1 - Compreender os nveis de estruturao do organismo humano (clulas, tecidos, rgos, sistemas e individuo).
EA3 - Compreender os processos celulares bsicos como crescimento, diviso celular, respirao, sntese de substncias,
eliminao de excretas e digesto intracelular.
Cadeia, teia alimentar e os
hbitos alimentares
EA7 - Classificar, em textos e imagens, os seres vivos que compem cadeias e teias alimentares quanto ao hbito alimentar
(CARNVORO,HERBVORO E ONVORO).
VID
A E
AM
BIE
NTE
CONTEDOS
7 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 4 BIMESTRE
Expectativas de AprendizagemCAMPOS
OU EIXOS
EA1 - Identificar as drogas que alteram o sistema nervoso e as consequncias do uso das mesmas na sade e no convvio
social.
EA2 - Conhecer as diferentes fases de vida do ser humano ao nascer, na infncia, na adolescncia, na idade adulta e na velhice,
para compreender algumas transformaes e valorizar as diferenas individuais.SER
HU
MA
NO
E S
A
DE
As drogas e seus efeitos no
organismo humano
Desenvolvimento humano
CONTEDOS DE CINCIAS ENSINO FUNDAMENTAL
EA3 - Identificar os instrumentos tecnolgicos utilizados na observao do ambiente e dos seres vivos (lupa, microscpio,
telescpio etc.).
EA5 - Associar os diversos tipos de cultivo praticados no estado de Pernambuco relacionando-os a caractersticas fsicas do
meio, matria prima produzida, impactos ocasionados e importncia para os seres vivos.
EA4 - Reconhecer procedimentos de segurana ao manipular objetos.
TEC
NO
LO
GIA
E S
OC
IED
AD
E
Microscopia
Agricultura em Pernambuco:
caractersticas, matria
prima produzida, impactos e
importncia.
Biossegurana
EA6 - Identificar, por meio de situaes cotidianas, matria e energia.
EA7 - Conhecer conceitos de matria e energia.
EA8 - Aplicar os conceitos de matria e energia a situaes cotidianas e cientficas.
Descrever situaes cotidianas que utilizem a energia e maneiras de economia da mesma.
Reconhecer as etapas de tratamento do esgoto.
EA9 - Reconhecer as evidncias da ocorrncia das reaes qumicas.
EA10 - Associar a ausncia de condies de saneamento bsico a fatores econmicos, sociais, polticos, ambientais e de sade.
EA12 - Compreender a importncia econmica, industrial e ambiental dos microorganismos.
EA13 - Compreender os processos de recuperao e degradao de ambientes por ocupao urbana desordenada, industrializa-
o, desmatamento, inundao para construo de barragem ou minerao, ponderando os custos ambientais, benefcios
sociais e a valorizao da qualidade de vida.
EA14 - Identificar as situaes de uso de equipamentos tecnolgicos em diversas situaes (filtros industriais, termmetro,
raios-X, tomografia, ultrassom, micro-ondas, telefone celular etc.).
EA15 - Investigar o funcionamento e a utilizao de mquinas simples (abridor de latas, alavancas, tesoura, pina, carrinho de
mo, braos e pernas humanos) como dispositivos mecnicos que facilitam a realizao de trabalho.
Matria e energia
Conceitos de Matria e energia
Matria e energia no cotidiano
Energia e suas utilizaes
Tratamento de gua e esgoto
Reaes qumicas
EA11 - Reconhecer os principais indicadores para qualidade de vida.Indicadores de qualidade de vida
Saneamento bsico
e o meio ambiente
Importncia dos
microrganismos
Ocupao urbana
e meio ambiente
Uso de equipamentos
tecnolgicos no cotidiano
Atividades mecnicas e a
realizao de trabalho
CONTEDOS
CONTEDOS
8 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 1 BIMESTRE
8 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 2 BIMESTRE
Expectativas de Aprendizagem
Expectativas de Aprendizagem
CAMPOS
OU EIXOS
CAMPOS
OU EIXOS
EA7 - Aprender a observar fatos, levantar e testar hipteses, classificando, organizando informaes e argumentado dentro dos
princpios da cincia.
EA16 - Aprender a observar fatos, levantar e testar hipteses, classificando, organizando informaes e argumentado dentro dos
princpios da cincia.
EA8 - Justificar e construir modelos explicativos para os fenmenos e processos da cincia.
EA17 - Justificar e construir modelos explicativos para os fenmenos e processos da cincia.
EA9 - Desenvolver o raciocnio lgico e proporcional, por meio do uso de charges, grficos e tabelas entre outros.
EA18 - Desenvolver o raciocnio lgico e proporcional, por meio do uso de charges, grficos e tabelas entre outros.
EA10 - Interpretar e escrever textos sobre o conhecimento das cincias fazendo o uso da linguagem cientfica.
EA19 - Interpretar e escrever textos sobre o conhecimento das cincias fazendo o uso da linguagem cientfica.
EA5 - Identificar as principais fontes de energia naturais existentes na Terra e no Universo.
EA11 - Compreender os processos de interao da luz com os materiais: refrao, reflexo, decomposio etc.
EA12 - Compreender a importncia da conservao ambiental.
TER
RA
E U
NIV
ER
SO
TER
RA
E U
NIV
ER
SO
VID
A E
AM
BIE
NTE
Essa expectativa contempla
todos os contedos
Essa expectativa contempla
todos os contedos
Preservao do meio ambiente
Energia e suas Fontes Naturais
EA13 - Compreender os nveis de organizao dos seres vivos.
EA14 - Reconhecer que os seres vivos, exceto os vrus, so constitudos por clulas.
EA15 - Identificar as estruturas fundamentais existentes em uma clula.Estrutura Celular
Caractersticas dos seres vivos
Organizao dos seres vivos
A luz em interao
com os materiais.
CONTEDOS DE CINCIAS ENSINO FUNDAMENTAL
EA5 - Identificar as partes do corpo humano, os principais rgos e funes.
EA6 - Compreender os processos celulares bsicos, como crescimento, diviso celular, respirao, sntese de substncias,
eliminao de excretas e digesto intracelular.
EA7 - Compreender os principais constituintes e o funcionamento geral dos sistemas urinrio, genital, digestrio, cardiovascular,
respiratrio, locomotor, hormonal, sensorial e nervoso.
EA8 - Identificar as principais funes da pele humana: proteo contra organismos e corpos estranhos, sensibilidade presso,
ao calor, ao frio e dor.
EA9 - Compreender o organismo humano de forma sistmica, interpretando diferentes relaes e correlaes, reconhecendo os
fatores internos e externos que concorrem para a homeostasia, as manifestaes e os modos de preveno de doenas comuns
e o papel da sociedade humana na preservao da sade individual e coletiva.
Organizao do corpo humano
Processos celulares
Sistemas Orgnicos
Tecidos Orgnicos
Corpo humano e Sade
EA10 - Identificar as principais biomolculas que compem os seres humanos (protenas, carboidratos, vitaminas, lipdeos e
cidos nuclicos).
EA11 - Relacionar a nutrio com os processos de quebra dos alimentos, absoro e transporte de nutrientes pelo sangue a
todas as partes do corpo.
EA12 - Compreender a importncia da dieta balanceada e das atividades fsicas para a manuteno da sade.
EA13 - Identificar o processo digestrio humano como promotor da transformao fsica e qumica dos alimentos para absoro
de nutrientes.
EA14 - Identificar as drogas que alteram o sistema nervoso e as consequncias do uso das mesmas na sade e no convvio
social.
Compostos Orgnicos
Bioqumica dos nutrientes
Nutrio e sade
Digesto e absoro
dos nutrientes
Drogas e seus efeitos no
organismo humano
EA4 - Compreender os processos celulares bsicos como crescimento, diviso celular, respirao, sntese de substncias,
eliminao de excretas e digesto intracelular.Metabolismo celular
TER
RA
E U
NIV
ER
SO
CONTEDOS
8 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 3 BIMESTRE
Expectativas de AprendizagemCAMPOS
OU EIXOS
EA20 - Aprender a observar fatos, levantar e testar hipteses, classificando, organizando informaes e argumentado dentro dos
princpios da cincia.
EA1 - Identificar os sintomas, formas de preveno e tratamento para as principais patologias que acometem os sistemas e
rgos do corpo humano.
EA2 - Reconhecer as causas e as formas de preveno das principais doenas sexualmente transmissveis (DST).
EA3 - Caracterizar o ciclo menstrual regular, conhecendo sua durao mdia e os principais eventos durante a ovulao e a menstruao.
EA21 - Justificar e construir modelos explicativos para os fenmenos e processos da cincia.
SER
HU
MA
NO
E S
A
DE
Essa expectativa contempla
todos os contedos
Doenas: tratamento e
preveno
EA4 - Conhecer as diferentes fases de vida do ser humano ao nascer, na infncia, na adolescncia, na idade adulta e na velhice,
para compreender algumas transformaes e valorizar as diferenas individuais.
EA5 - Compreender os processos relacionados a concepo, gravidez e parto, estabelecendo relaes com uso de
preservativos, contracepo e preveno de doenas sexualmente transmissveis.
EA6 - Reconhecer as manifestaes da sexualidade nas diferentes fases da vida, nos aspectos biolgico, afetivo, cultural e
social.
Desenvolvimento Humano
Reproduo Humana
Sexualidade e suas
descobertas
DST's
Ciclo menstrual
EA7 - Reconhecer que as caractersticas fsicas so herdadas da famlia.
EA8 - Compreender as bases da herana gentica, possibilitando a relao com a biotecnologia.
EA9 - Associar os processos de audio e fonao humana aos princpios fsicos do som (ondas sonoras).
Gentica
EA10 - Associar o processo da viso humana aos princpios fsicos da luz e da formao de imagens.Luz, cor e viso
Hereditariedade e
a biologia celular
Audio, fonao e ondas
sonoras
EA23 - Interpretar e escrever textos sobre o conhecimento das cincias fazendo o uso da linguagem cientfica.
EA22 - Desenvolver o raciocnio lgico e proporcional, por meio do uso de charges, grficos e tabelas entre outros.
CONTEDOS DE CINCIAS ENSINO FUNDAMENTAL
EA11 - Identificar os instrumentos tecnolgicos utilizados na observao do ambiente e dos seres vivos (lupa, microscpio,
telescpio etc.).
EA13 - Associar os diversos tipos de cultivo praticados no estado de Pernambuco relacionando-os a caractersticas fsicas do
meio, matria prima produzida, impactos ocasionados e importncia para os seres vivos.
EA12 - Reconhecer procedimentos de segurana ao manipular objetos.Biossegurana
Microscopia
Agricultura em Pernambuco:
caractersticas, matria
prima produzida, impactos e
importncia
TEC
NO
LO
GIA
E
SO
CIE
DA
DE
CONTEDOS
8 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 4 BIMESTRE
Expectativas de AprendizagemCAMPOS
OU EIXOS
EA24 - Aprender a observar fatos, levantar e testar hipteses, classificando, organizando informaes e argumentado dentro dos
princpios da cincia.
EA16 - Justificar e construir modelos explicativos para os fenmenos e processos da cincia.Essa expectativa contempla
todos os contedos
EA19 - Identificar os diversos materiais que so constitudos por matria e que podem sofrer transformaes.
EA20 - Identificar, por meio de situaes cotidianas, matria e energia.
EA21 - Conhecer conceitos de matria e energia.
EA22 - Aplicar os conceitos de matria e energia a situaes cotidianas e cientficas.
Transformaes da matria
Matria, energia e o cotidiano
Matria e Energia
EA23 - Descrever situaes cotidianas que utilizem a energia e maneiras de economia da mesma.
EA24 - Reconhecer as etapas de tratamento do esgoto.
EA25 - Compreender o processo de combusto, diferenciando e exemplificando combustveis e comburentes.
EA26 - Associar a ausncia de condies de saneamento bsico a fatores econmicos, sociais, polticos, ambientais e de sade.
Economia e gesto de energia
Sistema de tratamento de esgoto
Fontes de energias
Saneamento Bsico e
a sociedade
Matria, Energia e a
investigao cientifica com
situaes do cotidiano
EA18 - Interpretar e escrever textos sobre o conhecimento das cincias fazendo o uso da linguagem cientfica.
EA17 - Desenvolver o raciocnio lgico e proporcional, por meio do uso de charges, grficos e tabelas entre outros.
TEC
NO
LO
GIA
E S
OC
IED
AD
E
EA28 - Compreender o soro e a vacina como tecnologias para o tratamento ou a preveno de doenas.
EA29 - Compreender o sistema ABO e Rh, associando-os transfuso de sangue e ao transplante de rgos.
Preveno e sade
Grupo sanguneo
EA27 - Reconhecer os principais indicadores para qualidade de vida.Indicadores de
qualidade de vida
EA30 - Identificar os avanos da tecnologia na sade humana quanto aos aspectos da reproduo, inseminao, clonagem,
clulas-tronco, transgnicos.
EA31 - Identificar as situaes de uso de equipamentos tecnolgicos em diversas situaes (filtros industriais, termmetro,
raios-X, tomografia, ultrassom, micro-ondas, telefone celular etc.).
EA32 - Investigar o funcionamento e a utilizao de mquinas simples (abridor de latas, alavancas, tesoura, pina, carrinho de
mo, braos e pernas humanos) como dispositivos mecnicos que facilitam a realizao de trabalho.
Engenharia Gentica
Uso de equipamentos
tecnolgicos no cotidiano
Atividades mecnicas e a
realizao de trabalho
TEC
NO
LO
GIA
E S
OC
IED
AD
E
CONTEDOS
9 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 1 BIMESTRE
Expectativas de AprendizagemCAMPOS
OU EIXOS
EA25 - Aprender a observar fatos, levantar e testar hipteses, classificando, organizando informaes e argumentado dentro dos
princpios da cincia.
EA26 - Justificar e construir modelos explicativos para os fenmenos e processos da cincia.Essa expectativa contempla
todos os contedos
EA29 - Identificar o Sol, a Terra e a Lua como constituintes do Sistema Solar.
EA30 - Identificar o Sol como principal fonte de energia para a Terra.
EA31 - Identificar as principais fontes de energia naturais existentes na Terra e no Universo.
EA32 - Relacionar o movimento de translao terrestre durao do ano.
Componentes do Sistema Solar
Sol como Fonte Natural de Energia
Fontes naturais de energia
EA33 - Reconhecer que a Terra dotada de um campo magntico.
EA34 - Relacionar a queda dos objetos na superfcie terrestre existncia da fora gravitacional.
Campo magntico
Fora Gravitacional
Movimento de translao
e os anos
EA28 - Interpretar e escrever textos sobre o conhecimento das cincias fazendo o uso da linguagem cientfica.
EA27 - Desenvolver o raciocnio lgico e proporcional, por meio do uso de charges, grficos e tabelas entre outros.
TEC
NO
LO
GIA
E S
OC
IED
AD
E
CONTEDOS DE CINCIAS ENSINO FUNDAMENTAL
EA35 - Compreender a ao gravitacional nos corpos terrestres.
EA38 - Associar os movimentos dos astros do Sistema Solar aos princpios fsicos newtonianos.
EA39 - Compreender a presso atmosfrica em funo da variao da altitude.
EA36 - Compreender a origem, os constituintes e as caractersticas gerais dos subsistemas terrestres (atmosfera, hidrosfera,
litosfera e biosfera).
EA37 - Compreender os processos de interao da luz com os materiais: refrao, reflexo, decomposio, etc.
Fora Gravitacional
Movimentos dos Astros
Fora Gravitacional
As camadas da terra
EA27 - Compreender o efeito estufa como fenmeno natural e fundamental vida na Terra.
EA28 - Compreender a importncia da camada de oznio para a manuteno a vida na Terra.
EA26 - Associar os processos de fotossntese, respirao celular e fermentao ao fluxo de matria e energia nos seres vivos.
Compreender a definio de sade proposta pela Organizao Mundial de Sade (OMS), relacionando os aspectos biolgicos,
afetivos, culturais, socioeconmicos, educacionais e psicolgicos com a manuteno de uma vida saudvel.
EA15 - Compreender os processos celulares bsicos como crescimento, diviso celular, respirao, sntese de substncias,
eliminao de excretas e digesto intracelular.
Efeito Estufa
Camadas da Atmosfera
Processos Metablicos/
Metabolismo Energtico
Sade e OMS
Processos celulares
A luz e sua interao
com os matrias
TEC
NO
LO
GIA
E S
OC
IED
AD
E
CONTEDOS
CONTEDOS
9 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 2 BIMESTRE
9 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 3 BIMESTRE
Expectativas de Aprendizagem
Expectativas de Aprendizagem
CAMPOS
OU EIXOS
CAMPOS
OU EIXOS
EA25 - Compreender a importncia da conservao ambiental.Conservao ambiental
VID
A E
AM
BIE
NTE
VID
A E
AM
BIE
NTE
EA33 - Identificar as drogas que alteram o sistema nervoso e as consequncias do uso das mesmas na sade e no convvio
social.
EA34 - Conhecer as diferentes fases de vida do ser humano ao nascer, na infncia, na adolescncia, na idade adulta e na velhice,
para compreender algumas transformaes e valorizar as diferenas individuais.
EA16 - Associar a locomoo dos seres humanos aos aspectos gerais das Leis de Newton.
EA35 - Compreender as bases da herana gentica, possibilitando a relao com a biotecnologia.
EA17 - Associar as estruturas locomotoras do corpo humano e em outras situaes cotidianas aos princpios de alavancas, fora e movimento.
EA36 - Reconhecer o funcionamento mecnico e eltrico de alguns brinquedos, fazendo uso dos princpios da robtica.
EA38 - Reconhecer procedimentos de segurana ao manipular objetos.
EA37 - Identificar os instrumentos tecnolgicos utilizados na observao do ambiente e dos seres vivos (lupa, microscpio,
telescpio etc.).
EA39 - Associar os diversos tipos de cultivo praticados no estado de Pernambuco relacionando-os a caractersticas fsicas do
meio, matria prima produzida, impactos ocasionados e importncia para os seres vivos.
As drogas e seus efeitos no
organismo humano
Desenvolvimento humano
Leis de Newton e suas
aplicabilidades
Herana Gentica
Maquinas simples
Princpios da robtica
Biossegurana
EA40 - Identificar os diversos materiais que so constitudos por matria e que podem sofrer transformaes.
EA41 - Identificar, por meio de situaes cotidianas, matria e energia.
EA42 - Conhecer conceitos de matria e energia.
EA43 - Aplicar os conceitos de matria e energia a situaes cotidianas e cientficas.
EA44 - Compreender as propriedades gerais e especficas da matria.
EA45 - Reconhecer as diferentes fontes de energia e as sequncias das transformaes energticas realizadas para obteno da
energia eltrica, identificando as vantagens e desvantagens de cada transformao.
Transformao da matria
Matria e energia no cotidiano
Conceitos de Matria e energia
Energia e suas utilizaes
Propriedade da Matria
Transformao da Energia
Microscopia
Agricultura em Pernambuco:
caractersticas, matria pri-
ma produzida, impactos e
importncia
CONTEDOS
9 ANO DO ENSINO FUNDAMENTAL - 4 BIMESTRE
Expectativas de AprendizagemCAMPOS
OU EIXOSS
ER
HU
MA
NO
E S
A
DE
TEC
NO
LO
GIA
E S
OC
IED
AD
E
CONTEDOS DE CINCIAS ENSINO FUNDAMENTAL
EA46 - Descrever situaes cotidianas que utilizem a energia e maneiras de economia da mesma.
EA47 - Reconhecer os processos de separao de misturas.
Racionalizar energia
Separao de mistura
EA47 - Compreender as caractersticas gerais de cido e base.
EA49 - Reconhecer a escala de pH como indicadora da caractersticas cido-base de uma substncia.
EA50 - Reconhecer as evidncias da ocorrncia das reaes qumicas.
EA51 - Diferenciar transformao qumica da transformao fsica.
EA52 - Compreender o processo de combusto, diferenciando e exemplificando combustveis e comburentes.
EA53 - Associar a ausncia de condies de saneamento bsico a fatores econmicos, sociais, polticos, ambientais e de sade.
EA54 - Compreender as causas e as consequncias do aquecimento global.
EA56 - Diferenciar gua pura, gua potvel, gua poluda, gua contaminada.
EA55 - Reconhecer os principais indicadores para qualidade de vida.
EA57 - Reconhecer os principais agentes fsicos, qumicos e biolgicos causadores de poluio ambiental (ar, gua e solo) no
estado de Pernambuco.
EA58 - Compreender a importncia do desenvolvimento sustentvel.
EA59 - Compreender o soro e a vacina como tecnologias para o tratamento ou a preveno de doenas.
EA60 - Identificar os avanos da tecnologia na sade humana quanto aos aspectos da reproduo, inseminao, clonagem,
clulas-tronco, transgnicos.
EA61 - Relacionar os processos de fermentao qumica e biolgica produo de alimentos.
Reaes qumicas
Escala de PH
Reaes qumicas
Transformao qumica e fsica
Fontes de energia
Saneamento bsico e a
sociedade
Efeito Estufa
Tipos de gua
Qualidade de vida e seus
indicadores
Poluio ambiental da gua,
ar e solo
Importncia do
desenvolvimento sustentvel
Importncia dos
microrganismos
Engenharia Gentica
Fermentao e a produo
de alimentos
EA62 - Reconhecer a constituio qumica da gua.
EA63 - Compreender as propriedades fsico-qumicas da gua.
Composio da gua
Propriedades da gua
TEC
NO
LO
GIA
E S
OC
IED
AD
E
EA64 - Elaborar explicaes sobre a flutuabilidade de objetos com base no conceito de densidade.
EA66 - Reconhecer a construo de modelos como processo histrico para explicao da teoria atmica.
EA69 - Identificar as interaes dos ims com materiais.
EA65 - Identificar os diferentes recursos tecnolgicos empregados na meteorologia e nos polos agroindustriais.
EA67 - Conhecer, a partir da compreenso do processo histrico da construo da tabela peridica dos elementos qumicos, o
significado de nmero atmico, massa atmica e nmero de massa atmica, bem como dos perodos e colunas.
EA70 - Identificar as situaes de uso de equipamentos tecnolgicos em diversas situaes (filtros industriais, termmetro, raios-
X, tomografia, ultrassom, micro-ondas, telefone celular etc.).
EA68 - Relacionar a existncia do campo magntico terrestre ao funcionamento de instrumentos e/ou a fenmenos.
EA71 - Relacionar exemplos do cotidiano utilizao adequada de materiais condutores ou isolantes de calor ou eletricidade.
EA72 - Investigar o funcionamento e a utilizao de mquinas simples (abridor de latas, alavancas, tesoura, pina, carrinho de
mo, braos e pernas humanos) como dispositivos mecnicos que facilitam a realizao de trabalho.
Conceito de densidade
Teoria atmica
Ims e materiais
Uso de recursos tecnolgi-
cos em plos agroindustriais
e na metereologia
Tabela peridica
Uso de equipamentos
tecnolgicos no cotidiano
Campo magntico e sua rela-
o com o funcionamento de
instrumentos e fenmenos
Condutores e isolantes de
calor e eletricidade
Atividades mecnicas e a
realizao de trabalho
TEC
NO
LO
GIA
E S
OC
IED
AD
E
CONTEDOS DE CINCIAS ENSINO FUNDAMENTAL