Cover Page 4.1 Final 4.1.pdf · Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik Û‹ts nkyh©ik cntm bghW¥gh®ªj Û‹ts elto¡if¡F bjhêšE£g têfh£L KiwfŸ 4 I¡»a ehLfŸ rigæ‹

1. Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšk‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ik

Û‹ts nkyh©ikÛ‹ts nkyh©ikÛ‹ts nkyh©ikÛ‹ts nkyh©ikÛ‹ts nkyh©ik

cntmcntmcntmcntmcntmbghW¥gh®ªj Û‹tsbghW¥gh®ªj Û‹tsbghW¥gh®ªj Û‹tsbghW¥gh®ªj Û‹tsbghW¥gh®ªj Û‹ts

elto¡if¡Felto¡if¡Felto¡if¡Felto¡if¡Felto¡if¡FbjhêšE£gbjhêšE£gbjhêšE£gbjhêšE£gbjhêšE£g

têfh£L KiwfŸtêfh£L KiwfŸtêfh£L KiwfŸtêfh£L KiwfŸtêfh£L KiwfŸ

44444

I¡»a ehLfŸrigæ‹czÎ k‰W«ntsh©ikmik¥ò

Translated and Printed by the Bay of Bengal ProgrammeInter-Governmental Organisation

2009

Û‹ts nkyh©ikÛ‹ts nkyh©ikÛ‹ts nkyh©ikÛ‹ts nkyh©ikÛ‹ts nkyh©ik1. Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš

k‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ik

Ã‰nr®¡if. 1Ã‰nr®¡if. 1Ã‰nr®¡if. 1Ã‰nr®¡if. 1Ã‰nr®¡if. 1

Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik brŒjY¡fhd g‹dh£L brašÂ£lelto¡ifia (gbrÂe-Rwh) brašgL¤j cjél Ïªj têfh£L KiwfŸ

V‰gL¤j¥g£LŸsd. Rwh k‰W« mj‹ cæçd tiffis¥ ghJfh¤jš k‰W« Ït‰¿‹Mjhu§fis mWtil brŒtij ã®t»¤jš bjhl®ghd bfhŸiffis mik¥ngh®

k‰W« KoÎ nk‰bfhŸnth®fS¡fhf têfh£L KiwfŸ vGj¥g£ld. Û‹tsbjhêyf§fS¡F« k‰W« Ãw tifædU¡F« Ïit M®tKilajhf ÏU¡F«. gbrÂe-

Rwh cnt mik¥Ã‹ bghW¥gh®ªj Û‹ts el¤ij éÂ¤ bjhF¥ig I¡»a ehLfë‹1995 efuhj k‰W« bgçJ« efU« Û‹ ÏU¥òfŸ F¿¤j kheh£o‹ x¥gªj§fŸ k‰W«

g‹dh£L r£l§fë‹ cgnahf¥gL¤j¡Toa éÂ Kiwfis x¤ÂU¡F«. Ïy¡F Ï£lk‰W« Ïy¡F Ïl¥glhj Û‹ts« M»a Ïu©L k‰W« mid¤J Rwh k‰W« Ãw Á‰¿dtiffŸ M»at‰¿‰fhdJ. Ïit bjhêš ßÂæš vëa mšyJ ghu«gça Û‹ts ßÂæš

mšyJ kåj®fis Rwh Û‹ jh¡F« mgha¤ij¡ Fiw¡f nk‰bfhŸs¥g£l Â£lkhfÏU¡fyh«. Ïªj têfh£L KiwfŸ bghJthd m¿Îiu tH§fÎ« Rwh Â£l§fisbrašgL¤jÎ«, njÓa, rh® k©ly k‰W« k©ly mséš Rwh kÂ¥ÕL m¿¡ifia

nk«gL¤jÎ« njit¥gL« mo¥gil mik¥ig tH§fÎ« V‰gL¤j¥g£lJ. g‹dh£Lvšiy flªJ ÏU¡F« Rwh Á‰¿d tiffis¥ g»®ªJ bfhŸs T£lhd Rwh

Â£l§fS¡fhd mo¥gil mik¥ig tH§fÎ« m¿Îiu tH§fÎ«c¤njÁ¡f¥g£ljhF«. gbrÂe- Rwh eh‹F gFÂfis cŸsl¡F«. (“Á‰¿d

tiffis¥ghJfh¤jš” “gšYæ® j‹ikia ã®t»¤jš” “thœél¤ij¥ ghJfh¤jš” k‰W«“ts«F‹whj tifæš ga‹gL¤Jtij nkyh©ik brŒjš” (R‰W¢NHš mik¥ò,bghUshjhu«, r_f« k‰W« f£L¥ghL) v‹w cnt mik¥Ã‹ ts«F‹whj ts®¢Á

gh®it¡F¿¥ò mik¥Ã‹ eh‹F gçkhz§fisÍ« cŸsl¡F«.


1.1.1.1.1. Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W«Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W«Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W«Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W«Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W«nkyh©iknkyh©iknkyh©iknkyh©iknkyh©ik




44444Ã‰nr®¡if.1Ã‰nr®¡if.1Ã‰nr®¡if.1Ã‰nr®¡if.1Ã‰nr®¡if.1


1.1.1.1.1. Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W«Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W«Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W«Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W«Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W«nkyh©iknkyh©iknkyh©iknkyh©iknkyh©ik

I¡»a ehLfŸ rigæ‹ czÎ k‰W« ntsh©ik mik¥ònuh« 2000

2

Ï›btëp£oš ga‹gL¤j¥g£l bga®¡ F¿¥òfS«më¡f¥g£l jftšfS« xU eh£o‹ r£lKiwahdjFÂãiy,bgUãy¥ gFÂ, efu« mšyJ gFÂæidg‰¿nah, Ãweh£Lldhd mªeh£o‹ všiy¡nfhLmšyJ všiyia g‰¿nah, I¡»a ehLfŸ rigæ‹czÎ k‰W« ntsh©ik mik¥Ã‹ rh®ghf F¿¥ghfvJÎ« R£o¡fh£l¥gléšiy.

mid¤J cçikfS« gÂ¥gf¤jh®¡nf. Ï¥gÂ¥ÃèUªJ v¥gFÂiaÍ«cçikahsç‹ K‹ mDkÂæ‹¿, gÂ¥Ãlnth, ãidéš bfhŸs gÂ¥Ãš nrä¡fnth,òif¥gl«, ä‹dQ ÏaªÂuéaš mšyJ Ãw têfëš mD¥òjnyh TlhJ. m¤jifamDkÂ¡F neh¡f« k‰W« égu« F¿¤j m¿é¡ifÍl‹ Ïa¡Fe® jftš ÃçÎ I¡»aehLfë‹ czÎ k‰W« ntsh©ik mik¥ò, éahny, blhnk o , fhufšyh 00100,nuh«, Ï¤jhè v‹w Kftç¡F é©z¥Ã¡f nt©L«.

© cntm 2000

t§fhs éçFlh Â£l¤Â‹ _y«jäêš bkhêbga®¤J m¢ro¡f¥g£lJ

2009

bkhêbga®¥ò: lh¡l® k gukÁt«

Tamil translation by Dr M Paramasivam


2009

Bay of Bengal ProgrammeInter-Governmental Organisation

91, Saint Mary’s Road, Abhiramapuram,Chennai - 600 018, Tamil Nadu, India

Tel: +91-44-24936294, 24936188; Fax: +91-44-24936102Email: [email protected]; website: www.bobpigo.org

3

Mtz« jahç¤jšMtz« jahç¤jšMtz« jahç¤jšMtz« jahç¤jšMtz« jahç¤jš

1994 š td éy§F k‰W« jhtu cæçd§fë‹ g‹dh£L t®¤jf« Ûjhd 9tJkheh£oš Rwh Û‹fë‹ cæçaš k‰W« t®¤jf ãiy g‰¿ KoÎ x‹W V‰W¡bfhŸs¥g£lJ (kh.9.17). cntm k‰W« Ãw g‹dh£L Û‹ts nkyh©ik ãWtd§fisRwh cæçd tiffë‹ cæçaš k‰W« t®¤jf« g‰¿a égu§fis¢ nrfç¡fÂ£l§fis ãWél nf£L¡ bfhŸs¥g£lJ. Ïªj nt©LnfhŸgo 1997šcntmik¥Ã‹ Û‹ts¡ FGé‹ 22tJ mk®éš Ïjid¥ g‰¿a éthj§fŸnk‰bfhŸs¥g£ld. Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W« Âwikahd nkyh©ik nkY«gçnrhÂ¡f Áwªj jFÂ cilaJ v‹gjid gy ÃuÂãÂfS« F¿¥Ã£ld®. Ï›thW#¥gh‹ k‰W« mbkç¡f ehLfSl‹ ÏizªJ cntmik¥ò Â£lelto¡if¡fhdtêfh£L Kiwfis V‰gL¤Â mL¤j mk®éš rk®¥Ã¡f tšYe® FGit mik¤jJ.k©ly Û‹ts nkyh©ik mik¥òfisÍ« k‰W« Ãw jFÂ thŒªj ãWtd§fisÍ«Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik g‰¿a mid¤J m«r§fisÍ« gçÓè¡fÏªj FG nf£L¡ bfh©lJ.

Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik¡fhd g‹dh£L braš Â£l elto¡if(gbrÂe-Rwh), Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik¡fhd bjhêš E£gbrašFG T£l¤Â‹ têahf 1998 V¥uš khj¤Âš nlh¡»nahéš mik¡f¥g£lJ.Ïjid¤ bjhl®ªJ 1998 m¡nlhg® khj¤Âš nuhäš Û‹Ão¥ò Âw‹ nkyh©ik, RwhÛ‹ts« k‰W« XLfæW Û‹Ão¥Ãš flšgwitfŸ j‰brayhf ÃogLtJ ÛjhdfyªjhŒÎ eilbg‰wJ. gbrÂe-Rwh, 1999š Û‹ts¡ FGé‹ 23tJ mk®éš V‰W¡bfhŸs¥g£lJ. Ï¤Â£l¤ij¢ brašgL¤Jtj‰F äFªj K‹Dçik më¡f¥glnt©L« v‹W« F¿¥Ãl¥g£lJ.

cntmik¥Ã‹ flšts Mjhu¥gâ Ïªj Mtz¤ij jahç¤jJ. Â£l jiyt®,K‹khÂç mik¤jš k‰W« jftš nkyh©ik, flšts k‰W« cŸeh£L Û‹tsMjhu§fŸ ãWtd«, j.bg.v©.114, Fæ‹°»ë¥, é¡nlhçah3225,M°Ânuèahlh¡l®.bl®çæ‹(e.mail:Terry [email protected]) gâæidmo¥gilahf¡ bfh©lJ.

Ïªj têfh£L KiwfS¡F rhjhuzkhd r£l mªj°J Ïšiy v‹gJtèÍW¤j¥gL»wJ. bghW¥gh®ªj Û‹ts el¤ij éÂ¤bjhF¥Ãid braš gL¤jMjuÎ tH§Ftj‰fhf c¤njÁ¡f¥g£lJ. nkY« nkyh©ik Kiwfëš KGikahdnjh‰w¤ijÍ« gštif¤ j‹ikiaÍ« më¥gj‰fhf, Ïªj têfh£L Kiwfë‹th®¤ijfŸ k‰W« mik¥ò, éÂ¤bjhF¥Ã‹ th®¤ij, bkhê k‰W« mik¥igfLikahf¥ Ã‹g‰wéšiy. Mifahš, brhšbjhlçš ÏWÂahf é¤Âahr« ÏU¥Ã‹mjid éÂ¤bjhF¥Ã‹ kWés¡fkhf v©Qjš TlhJ. Kothf khW«NœãiyfS¡F V‰g vG«j‹ik k‰W« tisªJ bfhL¡f Toajhf têfh£LKiwfŸ cŸsd mšyJ òÂa jftš »il¤JŸsJ v‹gjhf¡ fUj¥gLtjhš ÏitnkY« ÂU¤j¥glyh«. F¿¥ghd Ãu¢Áidfëš Ãw têfh£L KiwffŸ, F¿¥òfŸngh‹wt‰whš ãiwÎ brŒa¥glyh«.

tH§FjštH§FjštH§FjštH§FjštH§Fjš

mid¤J cntm cW¥Ãd®fŸ k‰W« Ïiz cW¥Ãd®fŸM®tKŸs ehLfŸ k‰W« g‹dh£L ãWtd§fŸcnt mik¥Ã‹ Û‹Jiwcnt mik¥Ã‹ k©ly§fëš cŸs mYty®fŸM®tKŸs muR rhuh ãWtd§fŸ

4

cntm flšts Mjhu§fŸ gâ. Û‹ts nkyh©ik. 1. Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik cntm bghW¥gh®ªj Û‹tselto¡if¡F bjhêšE£g têfh£L KiwfŸ.v©. 4. Ã‰nr®¡if.1. nuh«, cntm 2000. g¡f§fŸ 60.

RU¡f«RU¡f«RU¡f«RU¡f«RU¡f«

Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik¡fhd g‹dh£L braš Â£lelto¡iffis (gbrÂe-Rwh), brašgL¤Âl cjéahf Ïªj têfh£L KiwfŸV‰gL¤j¥g£LŸsd. Rwh k‰W« mj‹ cæçd tiffis¥ ghJfh¤jš k‰W«Ït‰¿‹ Mjhu§fid mWtil brŒtij ã®t»¤jš bjhl®ghd bfhŸiffismik¥ngh® k‰W« KoÎ nk‰bfhŸnth®fS¡fhf têfh£L KiwfŸ vGj¥g£ld.Û‹ts bjhêyf§fS¡F« k‰W« Ãw tifædU¡F« Ïit M®tKilajhfÏU¡F«.

gbrÂe-Rwh cnt mik¥Ã‹ bghW¥gh®ªj Û‹ts el¤ij éÂ¤bjhF¥ig, I¡»aehLfë‹ 1995 efuhj k‰W« bgçJ« efU« Û‹ÏU¥òfŸ F¿¤j kheh£o‹x¥gªj§fŸ k‰W« g‹dh£L r£l§fë‹ cgnahf¥gL¤j¡ Toa éÂKiwfisx¤ÂU¡F«. Ïy¡»£l k‰W« Ïy¡»l¥glhj Û‹ts« M»a Ïu©L,k‰W«mid¤J Rwh k‰W« Ãw Á‰¿d tiffŸ M»at‰¿‰fhdJ. Ïit bjhêšßÂæš, vëa mšyJ ghu«gça Û‹ts ßÂæš mšyJ kåj®fis Rwh Û‹ jh¡F«mgha¤ij¡ Fiw¡f nk‰bfhŸs¥g£l Â£lkhfÏU¡fyh«.

gbrÂe-Rwh cyf¤Â‰fhd KGikahd E£g§fŸ ml§»a Â£l« mšy. jå¥g£lehLfŸ, rh®k©ly V‰ghLfëš ÏUtê k‰W« gytê x¥gªj§fŸ têahf g§Fbfh©L g‹dh£L všiyæš cŸs g»®ªJ bfhŸS« Rwh ÏU¥ig ã®t»¡F«ehLfŸ k‰W« bjhl®òila k©ly Û‹ts nkyh©ik ãWtd§fŸ (kÛnkã)M»at‰¿‰F Kiwfis ãWÎ»wJ. njÓa, rh® k©ly k‰W« k©lyÃu¢Áidfis milahs« fh£L»wJ. ÃwF Ãu¢Áidfis bjçé¡f njÓak‰W« k©ly ‘ Rwh Â£l§fis‘ mik¡»wJ.

gbrÂe-Rwh têfh£L« bfhŸiffŸ k‰W« têfh£L KiwfŸ, cæçd tifmšyJ ÏU¥Ãš Û‹ Ïw¥ò V‰gL« bghGJ ehLfŸ mt‰iw¥ ghJfh¤jš,ã®t»¤jš M»at‰¿š g§F bfhŸs nt©L« v‹gj‰fhdJ. ghu«gçakhdJ,K¡»a czÎ Mjhu«, ntiy thŒ¥ò k‰W« tUkhd« v‹gjhš Rwh Û‹fë‹Mjhu« ts« F‹whj t©z« ga‹gL¤j¥gl nt©L«. Mjhu¤Â‹ ãiycWÂa‰wjhf ÏU¡F«bghGJ, Û‹ts jftšfŸ nghÂa mséš Ïšyhj bghGJ,mšyJ e«g¤j¡f mséš Ïšyhj bghGJ ghJfh¥ò k‰W« nkyh©ik¡FK‹v¢rç¡if mQF Kiw V‰W¡bfhŸs¥gL»wJ.

Rwh Â£l§fŸ k‰W« njÓa, k©ly, rh® k©ly mséš Rwh kÂ¥Õ£L m¿¡ifjahç¡fÎ«, bghJthd m¿Îiu k‰W« Â£l « cUth¡Fjiy nk«gL¤jÎ«têfh£L KiwfŸ cŸsd. nkY« g‹dh£L všiyæš cŸs g»®ªJ bfhŸS«Rwh Á‰¿d tiffS¡fhd Ïizªj Rwh Â£l§fS¡fhd bghJthd m¿Îiuk‰W« Â£l « cUth¡FjY¡F têfh£L KiwfŸ cŸsd. mit, gbrÂe-Rwheh‹F gFÂfis¡ bfh©LŸsJ, (‘Á‰¿d tiffis¥ ghJfh¤jš’, ‘gšYæ®¥g‹ikia ã®t»¤jš’, ‘thœél§fis¥ ghJfh¤jš’, ‘ts«F‹whj tifæš

5

ga‹gL¤jY¡fhd nkyh©ik ) cnt mik¥Ã‹ ts«F‹whj nk«ghL gh®it¡F¿¥ò eh‹F gçkhz§fëš cŸsd. (‘R‰W¢NHš’, ‘bghUshjhu«’, ‘r_f«’,k‰W« ‘f£L¥ghL’)

cyf mséš, k©ly, rh® k©ly, njÓa k‰W« rh® njÓa mséš gšntWnjitfis têfh£L KiwfŸ nfho£L fh£L»‹wd. V‰w Â£l«, ãWtd« k‰W«nkyh©ikia cUth¡Fjš, kåj ts« tH§Fjš, Âw‹ ts®¤jš M»at‰iwnjitfŸ cŸsl¡F«. Û‹ts¤ij f©fhâ¤jš, MuhŒ¢Á njitfŸ M»aités¡f¥gL»‹wd. jå¤Jt gæ‰Á, Á‰¿d m£ltizfŸ, brayh‰W«gFÂ¡fhd têfh£L« ifnaLfŸ, jftš gu¥òjš, g‹dh£L všiy flªj Á‰¿dtiffŸ g‰¿a jftš ika« k‰W« Á‰¿d tif k‰W« mt‰¿‹ ÏU¥òghJfh¡f¥gL« ãiyia tif¥gL¤j x¤Âirthd ãiy¥ghLfS¡F r«kj«bjçé¤jš M»at‰¿‰F jå¡ftd« brY¤j¥gL»wJ. Û‹Ão¥ò k‰W«Ka‰Áæš Û‹ts nkyh©ikæ‹ f£L¥ghL, F¿¥Ã£l Û‹thœél§fis¥ghJfh¤jš k‰W« mçjhd Á‰¿d tif k‰W« mêªJ tU« ÏU¥òfis¥ghJfh¡f òfèl« ãWt Û‹Ão¥ò jé®¡f¥gL« gFÂfis ãWÎjš M»aitfŸnjitfshf f£o¡fh£l¥gL»wJ. thœtj‰F Rwh Û‹fis éLé¡fC¡f¥gL¤Jjš mšyJ mt‰iw it¤ÂU¡F« g£r¤Âš KGikahf¥ga‹gL¤Jjš njitah»wJ . j‰brayhf ÃogL« Rwh Û‹fis¤ jL¡F«rhjd§fis nk«gL¤J« njit cŸsJ. Rwh Â£l§fŸ k‰W« Rwh kÂ¥Õ£Lm¿¡iffŸ nk«gh£o‰fhf njit¥gL« égu§fŸ njÓa, rh® k©ly, k©lymséš tH§f¥g£LŸsd.

6

bghUsl¡f«bghUsl¡f«bghUsl¡f«bghUsl¡f«bghUsl¡f«

g¡f«g¡f«g¡f«g¡f«g¡f«

Ã‹dâ ............................................................................................................................................................... 8

brhšRU¡f« .................................................................................................................................................... 10

1. g‹dh£L braš Â£l elto¡iffŸ-Rwh ......................................................................... 11

1.1 gbrÂe-Rwh-njh‰w« ............................................................................................................ 11

1.2 gbrÂe-Rwh-neh¡f« ............................................................................................................ 11

1.3 gbrÂe-Rwh-gFÂfŸ ......................................................................................................... 13

2. K‹Diu ................................................................................................................................................. 15

2.1 têfh£LKiwfë‹ F¿¡nfhŸ k‰W« neh¡f« ................................................ 15

2.2 tiuaiw ................................................................................................................................. 15

2.3 Rwh k‰W« Ãw tif Û‹fë‹ j‹ikfŸ k‰W« Û‹ts« ........................... 16

2.4 Ãu¢ÁidfŸ .............................................................................................................................. 17

3. r£l«, ãWtd« k‰W« nkyh©ik cUth¡f njitahdit ............................... 18

3.1 njÓa k‰W« rh® njÓa r£l« k‰W« ãWtd cUth¡f« ............................... 19

3.2 k©ly, rh® k©ly ãWtd cUth¡f« ................................................................. 20

3.3 cyf mséš ãWtd cUth¡f« ................................................................................. 21

4. kåjts« k‰W« Âw‹ ts®¡f njitahdit ............................................................. 21

5. Û‹ts nkyh©ik jftš k‰W« MuhŒ¢Á ..................................................................... 22

5.1 njÓa njitfŸ ...................................................................................................................... 22

5.2 k©ly k‰W« rh® k©ly njitfŸ ........................................................................ 23

5.3 Rwh Û‹Ão¥ò és¡f« ....................................................................................................... 23

5.4 Á‰¿dtif milahs« fhQjš ............................................................................... 24

5.5 ÏU¥ò milahs« fhQjš k‰W« ÏU¥ò mik¥ò ........................................... 25

5.6 Û‹ts« f©fhâ¤jš .................................................................................................... 26

5.6.1 Û‹Ão¥ò : Û‹ Ïw§Fjš k‰W« fê¤J xJ¡f¥g£lit ............... 26

5.6.2 Û‹Ão¥ò Ka‰Á ....................................................................................................... 27

5.6.3 äFªJŸs gFÂ¡fhd m£ltiz ............................................................. 28

5.6.4 Ão¡f¥g£l Û‹fë‹ tif bjhF¥ò ......................................................... 28

5.7 jftš nrfç¥ò KiwfŸ ................................................................................................... 29

5.7.1 Û‹Ão¥ò gÂÎ égu« ............................................................................................ 29

5.7.2 v©Qgt®fŸ/ gh®itahs®fŸ .................................................................... 30

5.7.3 Mjhu¤ij¥ ga‹gL¤Jnthç‹ m¿¡if .............................................. 30

5.7.4 Û‹ts«-jå¤j rh®ªÂuhj msit .......................................................... 32

5.8 m¿éaš MuhŒ¢Á ............................................................................................................... 33

5.9 jftš nkyh©ik ................................................................................................................ 34

7

5.10 ÏU¥ò kÂ¥ÕL .......................................................................................................................... 35

5.11 ts«F‹whj nk«gh£o‰fhf gh®it¡ F¿¥ò mik¥igga‹gL¤Jjš .......................................................................................................................... 37

5.12 ngçl® nkyh©ik k‰W« ngçl® kÂ¥ÕL ............................................................... 40

6. Û‹ts nkyh©ik k‰W« Á‰¿dtiffis¥ ghJfh¤jš ..................................... 41

6.1 Mjhu§fë‹ Jauãiy .................................................................................................... 42

6.2 Û‹Ão¥ig xG§FgL¤j nj®ªJ vL¡F« Kiw .............................................. 42

6.2.1 Û‹Ão¥ig mšyJ Û‹Ão¥ò Ka‰Áia f£L¥gL¤Jjš............... 42

6.2.2 Û‹Ãorhjd§fis f£L¥gL¤Jjš ........................................................... 43

6.3 j‰brayhf ÃogL« Û‹fis¡ Fiw¤jš ............................................................. 44

6.4 KGikahf ga‹gL¤j C¡f¥gL¤Jjš ................................................................ 44

6.5 Á‰¿d tiffis¥ ghJfh¤jš .................................................................................... 44

6.6 gšYæçd¥ bgU¡f« k‰W« R‰W¢ NHš ÁªjidfŸ ................................... 44

7. gbrÂe-Rwh brašgL¤Jjš ..................................................................................................... 45

7.1 Rwh Â£l§fŸ nk«ghL ...................................................................................................... 45

7.2 cntmik¥Ã‹ cjé ......................................................................................................... 46

7.3 njÓa, rh® k©ly k‰W« k©ly Rwh Â£l§fS¡F¥gçªJiu¡f¥gL« got§fŸ............................................................................................ 47

7.4 Rwh kÂ¥Õ£L m¿¡if¡F gçªJiu¡f¥gL« got§fŸ ............................... 48

8. gh®it¡ F¿¥òfŸ ........................................................................................................................... 49

Ïiz¥òfŸÏiz¥òfŸÏiz¥òfŸÏiz¥òfŸÏiz¥òfŸ

1. g‹dh£L brašÂ£lelto¡iffŸ-Rwh ............................................................... 51

2. Rwh Â£l ¤Â‰F gçªJiu¡f¥gL« bghUsl¡f« ............................................ 56

3. Rwh kÂ¥Õ£L m¿¡if¡F gçªJiu¡f¥gL« bghUsl¡f« ...................... 58

4. Rwh Û‹ts¤ij tif¥gL¤Jjš ............................................................................... 59

8

Ã‹dâÃ‹dâÃ‹dâÃ‹dâÃ‹dâ

1) kåj Ïd¤Â‰F Û‹Ão¥ò K¡»a czÎ Mjhukhf bjh‹W bjh£Lés§F»wJ. Ïªelto¡iffëš <LgLnthU¡F ntiythŒ¥ò k‰W« bghUshjhue‹ikfŸ »il¡»‹wd. våD«, ts®ªJ tU« m¿Î k‰W« Û‹ts bjhêšE£g§fë‹ ts®¢Áædhš bjhêš òJ¥Ã¡f¥g£l nghÂY« Û‹ts Mjhu§fŸvšiya‰wJ mšy. ts®ªJ tU« cyf k¡f£bjhif¡F r¤JzÎ, bghUshjhu« k‰W«r_f ey« M»at‰¿š mt‰¿‹ g§F ãiy ãW¤j¥gLtj‰F, Û‹ts Mjhu§fisKiwahf ã®t»¡F« njit cŸsJ v‹gJ czu¥gL»wJ.

2) 1982-š I¡»a ehLfë‹ T£lik¥ò cUth¡» V‰W¡ bfh©l flš r£l« flšrh® Mjhu§fis ešy Kiwæš ã®t»¡f òÂa totik¥ig tH§»aJ. cyf flšÛ‹ts¤Âš 90 rjÅj« j‹DŸ bfh©oU¡F« Ãu¤naf bghUshjhu k©ly¤ÂšÛ‹ts Mjhu§fis¥ ga‹gL¤j k‰W« ã®t»¡f bghW¥òfis flnyhu ehLfS¡FòÂa Mœflè‹ r£l mik¥ò tH§»aJ.

3) rÛg fhy§fëš czÎ¤Jiwæš cyf Û‹ts¥ÃçÎ äf éiuthfK‹ndW»wJ. Û‹ k‰W« Û‹ts bghU£fS¡F cyf mséš ca®ªJ tU« njit¡FV‰g òÂa Û‹ Ão f¥gšfŸ k‰W« Û‹ gj¥gL¤J« bjhêšfëš flnyhu ehLfŸ KjÄLbrŒJ m›thŒ¥òfis rhjfkhf ga‹gL¤Â¡ bfhŸs nt©L«. f£L¥ghl‰w tifæšÛ‹ Ão¤jš mo¡fo nk‰bfhŸs¥gLtjhš gy Û‹ts Mjhu§fŸ ãiy ãW¤j¥glÏayhjit M»éL« v‹gJ c©ik.

4) K¡»a Û‹ ÏU¥òfŸ msÎ¡fÂfkhf Ão¡f¥gLtj‰F bjëthdmilahs§fŸ, R‰W¢ NHš mik¥Ãš khWghLfŸ, F¿¥Ãl¡ Toa bghUshjhuÃ‹dilÎfŸ, nkyh©ik k‰W« Û‹ t®¤jf« Ïilna V‰gL« g‹dh£L fU¤JntWghLfŸ M»ait Û‹ts¤Â‹ Ú©l ts§F‹whj j‹ikiaÍ« k‰W« czÎéãnahf¤Âš Û‹ts¤Â‹ g§»idÍ« m¢RW¤J»‹wd. Mifahš, czÎ k‰W«ntsh©ik mik¥Ã‹ Û‹ts¡FG 1991 kh®¢Áš eilbg‰w 19tJ mk®éš ghJfh¥òk‰W« R‰W¢ NHš ml§»a Û‹ts nkyh©ik¡F òÂa tifKiwfis gçªJiu¤jJ.m›thnw r_f bghUshjhu gçÓyidfS« cldoahf njit¥gL»‹wd.bghW¥gh®ªj Û‹ts elto¡if fU¤ij V‰gL¤j czÎ k‰W« ntsh©ik mik¥ònf£L¡ bfhŸs¥g£lJ. mj‹ ga‹ghLfis ts®¡f el¤ij éÂ¤ bjhF¥ig éçÎgL¤j nf£L¡ bfhŸs¥g£lJ.

5) bk¡Ánfh muR, czÎ k‰W« ntsh©ik mik¥òl‹ ÏizªJ bghW¥gh®ªjÛ‹Ão¥ò g‰¿ fh‹fåš g‹dh£L T£l¤Â‰F nk 1992š V‰ghL brŒjJ. fh‹f‹m¿é¡if m¡T£l¤Âš nkbyh¥g« Ïl¥g£L bghW¥gh®ªj Û‹ts el¤ijéÂ¤bjhF¥ig jahç¡f MjuÎ më¤Âl UNCED Rio Summit ftd¤Â‰F 1992šbfh©L tu¥g£lJ. 1992 br¥l«gçš eilbg‰w Mœflš Û‹Ão¥Ã‹ czÎ k‰W«ntsh©ik mik¥Ã‹ bjhêš E£g fyªjhŒÎ Mœflš Û‹ Ão¥ò F¿¤jhdÃu¢ÁidfS¡F Ô®thf éÂ¤ bjhF¥ig nkY« éçth¡f gçªJiu¤jJ.

6) 1992 et«gçš eilbg‰w 102tJ mk®éš czÎ k‰W« ntsh©ik mik¥Ã‹FG éÂ¤ bjhF¥ig éçth¡FtJ g‰¿ éthÂ¤jJ. Mœflš Û‹ Ão¥òÃu¢ÁidfS¡F K¡»a¤Jt« më¡f gçªJiu¤jJ. 1993š eilbgw ÏUªj Û‹tsFGé‰F éÂ¤ bjhF¥ò fU¤JUit më¡f nf£L¡ bfh©lJ.

9

7) 1993 kh®¢Áš eilbg‰w Û‹ts¡FGé‹ 20tJ mk®Î m¤jifaéÂ¤bjhF¥Ã‹ têfh£L KiwfisÍ« nr®¤j cŸsl¡f¤ijÍ« K‹bkhêa¥g£ltotik¥igÍ« bghJthf gçÓè¤jJ. éÂ¤bjhF¥ig nkY« éçth¡f fhy¡ bfLtH§»aJ. éÂ¤bjhF¥Ã‹ gFÂahf “mÂntf“ mo¥gilæš, Mœflèš ghJfh¥òk‰W« nkyh©ik Kiwfis¥ghÂ¡F« fy‹fS¡F kW bfho ÏLjiy jé®¡ffU¤JU jah® brŒa czÎ k‰W« ntsh©ik mik¥ig nf£L¡ bfh©lJ. 1993et«gçš 27tJ mk®éš czÎ k‰W« ntsh©ik mik¥Ã‹ T£l«, Mœflèš Û‹Ão¡F« fy‹fŸ g‹dh£L ghJfh¥ò k‰W« nkyh©ik KiwfS¡F Ïz§FjiyC¡Fé¡F« x¥gªj¤ij Ã‹g‰WtÂš KoªjJ. czÎ k‰W« ntsh©ik mik¥Ã‹T£l Ô®khd« 15/93 ‹go ÏJ éÂ¤ bjhF¥Ãš Ïiz¥ò gFÂahf ÏizªjJ.

8) bjhl®òila g‹dh£L éÂfS¡F Ïz§» I¡»a ehLfë‹ T£lik¥Ã‹flšr£l« 1982 ‹ go gFÂfis brašgL¤Jtj‰fhd x¥gªj« 1982 or«g® 10,Ïl«bgauhj k‰W« bgçJ« Ïl«bgaU« Û‹ ÏU¥ò ghJfh¥ò k‰W« nkyh©ik F¿¤j1995 k‰W« 1992 fh‹f‹ m¿é¡ifæ‹go 1992 R‰W¥òw¢Nœãiy k‰W« ts®¢Áçnah m¿é¡if, F¿¥ghf f£Liu 17 ãfœ¢Á ãuš 21¡F Ïz§» m®¤j« bfhŸS«tifæš ga‹gL¤Âl VJthf éÂ¤bjhF¥ò totik¡f¥g£LŸsJ.

9) bjhl®òila I¡»a eh£L KfikfŸ k‰W« Ãw muR rhuh ãWtd§fŸ cŸë£lg‹dh£L ãWtd§fSl‹ fyªJ MnyhÁ¤J éÂ¤bjhF¥Ã‹ ts®¢Ánk‰bfhŸs¥g£lJ.

10) éÂ bjhF¥ò 5 m¿Kf f£LiufŸ bfh©lJ. mit j‹ik k‰W« neh¡f«,F¿¡nfhŸ Ãw g‹dh£L fhuzf®¤jhédUl‹ bjhl®ò, brašghL, f©fhâ¥òk‰W« òJ¥Ã¤jš k‰W« tsU« ehLfS¡fhd Áw¥ò njitfŸMF«. Ïªj 5 m¿Kff£Liufis bjhl®ªJ bghJ nfh£ghLfŸ v‹w f£Liu mikÍ«. mij¤bjhl®ªJÛ‹ts nkyh©ik, Û‹Ão elto¡if, Ú®thœ cæçd nk«ghL, flnyhunkyh©ikÍl‹ Ïizªj Û‹ts«, Ão¤j Û‹fis ghJfh¡F« mWtil¡F¥ÃªijabrašghL é‰gid k‰W« Û‹ts MuhŒ¢Á v‹w 6 jiy¥Ãš f£LiufŸ Ïl« bgW«.K‹ng bjçé¤jthW Mœflš Û‹Ão¥ò fy‹fŸ nk‰bfhŸs¥gl nt©oag‹dhLfS¡»ilna Md ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik g‰¿a Ïz¡f¤ijC¡Fé¡F« x¥gªj«, r£l éÂ¤ bjhF¥ò elto¡if¡F xU m§fkhf mikªjJ.

11) el¤ij éÂ bjhF¥ò Ra éU¥gkhdJ. våD« mt‰¿‹ Áy gFÂfŸ or«g®10 1982 flš r£l¤Âš bjçé¤JŸs g‹dh£L éÂfë‹ mo¥gilæš Mdit.Mœflš Û‹Ão¥ò fy‹fŸ ghJfh¤jš nkyh©ik g‰¿ filÃo¡f¥gl nt©oaÏz¡f¤ij C¡Fé¡F« 1993š V‰gL¤j¥g£l x¥gªj« ngh‹wt‰iw FGéd®Ïilna r£l¥go f£L¥gL« fhuzf®¤jh¡fS¡F f£L¥gL¤J»w gFÂfisÍ« éÂbjhF¥ò bfh©LŸsJ.

12) 31.10.1995 m‹W bghW¥gh®ªj Û‹Ão¥Ã‰fhd el¤ij éÂfis 28tJ T£lmk®Î 4/95 Ô®khd¤Âš V‰W¡bfh©lJ. mnj Ô®khd¤Âš éÂ¤ bjhF¥ÃideilKiw¥gL¤j cjéahf bghU¤jkhd bjhêš E£g têfh£L Kiwfis cW¥Ãd®k‰W« M®tKila cfªj ãWtd§fSl‹ ÏizªJ cUth¡»¤ ju czÎ k‰W«ntsh©ik mik¥ig nf£L¡ bfh©lJ.

10

brhš RU¡f«brhš RU¡f«brhš RU¡f«brhš RU¡f«brhš RU¡f«

jFrhjFrhjFrhjFrhjFrh j‰brayhf ÃogL« Û‹fis Fiw¡F« rhjd«

MtÁgtkMtÁgtkMtÁgtkMtÁgtkMtÁgtk Mg¤Âš cŸs tdéy§F k‰W« jhtu Á‰¿d tiffë‹g‹dh£L t®¤jf kuò

ÛF cntÛF cntÛF cntÛF cntÛF cntm Û‹ts FG

mÛÃKmÛÃKmÛÃKmÛÃKmÛÃK my»‹ Û‹Ão¥ò Ka‰Á

jbghkjbghkjbghkjbghkjbghk jå¥g£l bghUshjhu k©ly«

cntmcntmcntmcntmcntm I¡»a ehLfë‹ czÎ k‰W« ntsh©ik mik¥ò

mbtNFmbtNFmbtNFmbtNFmbtNF mbkç¡fh Ïilnaahd bt¥g k©ly Niu Û ‹ FG

mNghgFmNghgFmNghgFmNghgFmNghgF m£yh©o¡ Niu Û ‹fis¥ ghJfh¡F« g‹dh£L¡ FG

ÏbgNFÏbgNFÏbgNFÏbgNFÏbgNF ÏªÂa¥ bgU§flš Niu Û ‹ FG

gbrÂe-RwhgbrÂe-RwhgbrÂe-RwhgbrÂe-RwhgbrÂe-Rwh g‹dh£L brašÂ£l elto¡if-Rwh

ÛnkÏmãÛnkÏmãÛnkÏmãÛnkÏmãÛnkÏmã Û‹ts nk«gh£o‰fhd Ïy¤Ô‹ mbkç¡f ãWtd«

kÛtnkãkÛtnkãkÛtnkãkÛtnkãkÛtnkã k©ly Û‹ts nkyh©ik ãWtd«

tFnkghmtFnkghmtFnkghmtFnkghmtFnkghm ts«F‹whj nk«ghL gh®it mik¥ò

grbrgrbrgrbrgrbrgrbr gÁÃ¡ rKjha brayf«

11

1.1.1.1.1. g‹dh£L brašÂ£l elto¡if-Rwhg‹dh£L brašÂ£l elto¡if-Rwhg‹dh£L brašÂ£l elto¡if-Rwhg‹dh£L brašÂ£l elto¡if-Rwhg‹dh£L brašÂ£l elto¡if-Rwh

1.11.11.11.11.1 gbrÂe-Rwh njh‰w«gbrÂe-Rwh njh‰w«gbrÂe-Rwh njh‰w«gbrÂe-Rwh njh‰w«gbrÂe-Rwh njh‰w«

mÂfç¤J tU« Rwh Û‹Ão¥ò ÛJ gutyhd m¡fiw V‰g£LŸsJ. Ïj‹ éisthfcy»š bgU§flè‹ gygFÂfëš Áy Rwh Û‹fë‹ Á‰¿d tiffŸ Fiw»wJ.neuoahd Rwh Û‹Ão¥ig f£L¥gL¤J« F¿¥Ãl¤j¡f mséš Rwh Û‹fŸj‰brayhf¥ ÃogL« Û‹Ão¥ò KiwfisÍ« f£L¥gL¤Jjš njitahdJ v‹gnjj‰rka« ãyé tU« fU¤jhF«.

j‰rka« Áy ehLfŸ Rwh Û‹ts¤ij ã®t»¤J tU»‹wd. Rwh Û‹Ão¥ig bjçé¡fg‹dh£L nkyh©ik E£g« VJ« Ïšiy, våD« Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W«nkyh©ik¡fhd g‹dh£L braš Â£l elto¡if (gbrÂe-Rwh) V‰gL¤j¥gLtjhšÁy k©ly mik¥ò ehLfŸ Rwh Û‹fis¥ g‰¿a jftšfis¢ nrfç¡fC¡f¥gL¤J»‹wd

Rwh Û‹fS¡fhd m¡fiw bgU»tUtij fU¤Âš bfh©L« Rwh Û‹fë‹v©â¡ifæš V‰gL« rh¤akhd vÂ®kiw éisÎfshY« Mg¤J cŸsJ. éy§Fk‰W« jhtu Á‰¿d tiffë‹ g‹dh£L t®¤jf kuò kheh£o‹ Ô®khd« 9.17 I¡»aehLfë‹ czÎ k‰W« ntsh©ik mik¥ig Rwh Û‹fis¥ g‰¿a njitahdjftšfis¢ nrfç¡f nf£L¡bfh©lJ. Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W«nkyh©ik¡fhd g‹dh£L braš Â£l elto¡iffS¡F tê KiwfŸ V‰gL¤ÂlÂ£lä£lJ. cnt mik¥Ã‹ elto¡ifia kheh£o‹ Ô®khd« 10.126 cWÂ brŒjJ.1997 kh®¢Áš cnt mik¥Ã‹ Û‹ts¡FGé‹ 22tJ mk®éš fU¤JUmik¡f¥g£lJ. mj‹go cntm tšYe® FGit mik¡F«. FG brašÂ£lelto¡if¡fhd têKiwfis V‰gL¤J«. tuÎ bryÎ Â£l ãÂæš TLjyhf cŸsãÂ Ïj‰fhf¥ ga‹gL¤j¥gL«. njitahd TLjš ãÂia #¥gh‹ muR«mbkç¡fhÎ« tH§f x¥ò¡bfh©ld. fyªjhŒit mDkÂia cnt mik¥òl‹ÏizªJ brašglÎ« x¥ò¡bfh©ld.

Ïjid¤ bjhl®ªJ nlh¡»nahéš 1998 V¥uš 23-27š eilbg‰w RwhÛ‹fis¥ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik¡fhd bjhêšE£g brašFG _ykhfÎ«Û‹Ão¡f¡ bfh©oU¡F« Âwid ã®t»¤jY¡fhd fyªjhŒÎ _ykhfÎ« gbrÂe-Rwh nk«gL¤j¥g£lJ. Rwh Û‹ts« k‰W« XLfæW Û‹Ão¥Ãš flšgwitfŸj‰brayhf ÃogLtJ g‰¿a T£l« nuhäš 1998 m¡nlhg® 26-30š eilbg‰wJ.Ïj‰fhd Ma¤j¡ T£l« 1998 #&iy 22-24š eilbg‰wJ.

gbrÂe - Rwh 31 g¤Âfis¡ bfh©lJ Ïu©L Ã‰nr®¡iffS« cŸsd.Û‹ts¡FGé‹ cW¥Ãd® ehLfŸ 1998 m¡nlhg® 26-30š eilbg‰w T£l¤ÂšÏt‰iw cWÂ¥gL¤Âd.

1.21.21.21.21.2 gbjÂe -Rwh neh¡f«gbjÂe -Rwh neh¡f«gbjÂe -Rwh neh¡f«gbjÂe -Rwh neh¡f«gbjÂe -Rwh neh¡f«

Rwh Û‹fS¡fhd brašÂ£l elto¡ifæ‹ KGikahd neh¡f« Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik k‰W« Ú©l fhy ts«F‹whj tifæš ga‹ghLM»at‰iw cWÂ brŒtnj. Ïªj neh¡f¤ij vÂ®bfhŸs _‹W têfh£L«bfhŸiffŸ cŸsd.

g§F bgWjš. Á‰¿d tif Û‹Ïw¥ò mšyJ ÏU¥Ãš Ïw¥ò V‰gL« ehLfŸ mt‰¿‹nkyh©ikæš g§F bfhŸs nt©L«.

12

ts« F‹whj ÏU¥ò. nkyh©ik k‰W« ghJfh¡F« KiwfŸ x›bthU ÏU¥ÃY«KGikahd Û‹ Ïw¥ò ts« F‹whj tifæš ã®t»¡f¥gl nt©L« v‹gjidnaF¿¡nfhshf bfhŸs nt©L«. Ïj‰fhf K‹ v¢rç¡if mQFKiwia¥ Ã‹g‰wnt©L«

C£l¢r¤J k‰W« r_f bghUshjhu ÁªjidfŸ. nkyh©ik k‰W« ghJfh¤jšneh¡f§fŸ k‰W« KiwfŸ Fiwªj tUkhd« czÎ¥g‰wh¡Fiwahd k©ly§fëš/mšyJ ehLfëš, Rwh Û‹Ão¥ò ghu«gçakhdJ, czÎ ntiythŒ¥ò k‰W«tUkhd¤Â‰F K¡»a MjhukhdJ v‹gjid czu nt©L«. m¤jifa Û‹Ão¥òts«F‹whj tifæš ã®t»¡f¥gl nt©L«. czÎ ntiythŒ¥ò k‰W« cŸq®rKjha¤ÂdU¡F tUkhd« M»at‰iw bjhl®ªJ tH§F« tifæš ã®t»¡f¥ glnt©L«.

gbrÂe - Rwhj‹dh®tkhdJ. bghW¥gh®ªj Û‹ts el¤ij éÂ¤bjhF¥ò ÃçÎ 2(<)c£g£l všiy¡FŸ ÏJ étç¡f¥gL»wJ. el¤ij éÂ¤bjhF¥Ã‹ ÃçÎ 3‹ gFÂfŸÏªj gbrÂ elto¡ifæ‹ ga‹gh£o‰F« és¡f¤Â‰F« ga‹gL»wJ. Ãw g‹dh£Lrhjd§fë‹ bjhl®Ã‰F« ga‹gL»wJ. Ïjid brašgL¤j mid¤J ehLfS«C¡f¥gL¤j¥gL»‹wd.

Ïªj têfh£L KiwfS¡F gbrÂe- Rwh k‰W« mj‹ Ã‰nr®¡iffS«nr®¡f¥g£LŸsd. gbrÂe-Rwh x¥ò¡bfhŸs¥g£l 31 g¤Âfë‹ K¡»a brŒÂfŸÃ‰nr®¡if 1 Mf tH§f¥g£LŸsJ. mj‹ Ã‰nr®¡iffŸ 2 vdÎ« tH§f¥g£LŸsJ.(Rwh Â£l¤Âš MnyhÁ¡f¥g£l cŸsl¡f« 3 vdÎ« (Rwh kÂ¥ÕL m¿¡if¡fhfMnyhÁ¡f¥g£l cŸsl¡f«) 4 vdÎ« tH§f¥g£LŸsd. Ã‰nr®¡if 4 Rwh Û‹ts¤ij tif¥gL¤J»wJ.

gbrÂe - Rwh cyf¤Â‰fhd KGikahd E£g§fŸ ml§»a Â£l« mšy. jå¥g£lehLfŸ rh® k©l V‰ghLfëš ÏUtê k‰W« gytê x¥gªj§fŸ têahf g§Fbfh©L g‹dh£L všiyæš cŸs g»®ªJ bfhŸS« Rwh ÏU¥ig ã®t»¡F«ehLfŸ k‰W« bjhl®òila k©ly Û‹ts nkyh©ik ãWtd§fŸ (kÛnkã)M»at‰¿‰F Kiwfis ãWÎ»wJ. njÓa rh® k©ly k‰W« k©ly Ãu¢Áidfismilahs« fh£L»wJ. ÃwF Ãu¢Áidfis bjçé¡f njÓa k‰W« k©ly RwhÂ£l§fis mik¡»wJ. x›bthU ehL« k‰W« kÛtnk ãWtdK« (x›bthU rh®k©ly¤ÂY« EiHÎ njit¥gL« bghGJ) mj‹ Rwh ÏU¥Ã‹ ãiyia jtwhJkÂ¥Ãl nt©L«. Û‹ Ão¥Ã‰F V‰g kÂ¥ÕL brŒJ Rwh Â£l« mik¥gJ njitahv‹gjid¤ Ô®khå¡f nt©L«. Rwh Â£l¤ij¢ brašgL¤J« ehLfŸ k‰W« kÛtnkãWtd§fŸ eh‹F M©LfS¡F xU KiwnaD« mj‹ brašgh£il MŒÎ brŒant©L«. mj‹ Âwid nk«gL¤j bryÎ Fiwªj Kiwfis milahs« fhQjiyMŒÎ neh¡fkhf¡ bfh©oU¡f nt©L«. x›bthU ehL k‰W« kÛtnk ãWtdK«2001 Ã¥utçæš eilbgW« Û‹ts FGé‹ mk®éš mt‰¿‹ KjyhtJ Rwh Â£l¤ijjahç¤J ju Ka‰Á brŒa nt©L«.

“Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik¡fhd g‹dh£L brašÂ£lelto¡ifia brašgL¤j bjhêš E£g têfh£L KiwfŸ” v‹w Ïªj Mtz« RwhÂ£l§fis mik¡fÎ« mt‰iw brašgL¤jÎ« Rwh kÂ¥Õ£L m¿¡ifiajahç¡fÎ« bjhêšE£g têfh£Ljiy tH§F»wJ. Ïªj têfh£L Kiwfis jah®brŒtJl‹ cntm mj‹ tH¡fkhd Â£l elto¡iffë‹ gFÂahf gbrÂe- RwhbrašgL¤j ehLfS¡F cjé brŒ»wJ. Rwh Â£l§fis jahç¡fÎ« mªeh£o‰F

13

bjhêšE£g cjéfisÍ« tH§F»wJ. Û‹ts¡FGé‹ _ykhf Rwh Û‹fS¡fhdgbrÂe brašgL¤Jjèš V‰g£l K‹nd‰w¤Â‹ ãiy g‰¿ cntm Ïu©LM©LfS¡F xUKiw m¿é¡F«.

1.31.31.31.31.3 gbrÂe- Rwh gFÂfŸ gbrÂe- Rwh gFÂfŸ gbrÂe- Rwh gFÂfŸ gbrÂe- Rwh gFÂfŸ gbrÂe- Rwh gFÂfŸ

Ïªj Mtz¤Â‹ neh¡f¤Â‰fhd Rwh v‹w th®¤ij mid¤J Á‰¿d tif RwhÛ‹fisÍ« ÂU¡if, cSit M»at‰iwÍ« F¿¡F«. RwhÛ‹ Ão¥ò v‹w th®¤ijneuoahdit (Ïy¡F Ïl¥g£l) kiwKfkhdit (Ïy¡F Ïl¥glhj) j‰brayhfÃog£lit (fê¤J xJ¡f¥g£lit) t®¤jf ßÂahd k‰W« bghGJngh¡fhd k‰W«Ãw Kiwfëš Rwh Û‹fis¥ Ão¥gij¡ F¿¡F«.

Rwh Û‹fS¡fhd g‹dh£L brašÂ£l elto¡if 4 gFÂfis cŸsl¡F«. (m) ÁyRwh k‰W« Û‹fë‹ Á‰¿d tiffis F¿¥ghf ghJfh¡F« njit (M) ga‹ju¤j¡fRwh Û‹fë‹ v©â¡if bjhF¥Ã‹ _y« gšYæçd¥ bgU¡f¤ij ã®t»¡F«njit (Ï) thœél¤ij¥ ghJfh¤jš (<) Rwh Û‹ts¤ij ts«F‹whj tifæšga‹gL¤j nkyh©ik njitfŸ. bt›ntwhd Á‰¿d tiffS¡F Ï¥gFÂfŸga‹gL«. ‘R‰W¢NHY¡F V‰w ts«F‹whj nk«ghL’ k‰W« ‘jiyKiw¡FÏilnaahd rK¤Jt«’ ngh‹w bfhŸiffSl‹ bjhl®òilaJ. mjdhš kåjÏd¤Â‰F jiyKiwahf bjhl®ªJ jilæ‹¿ ga‹fis tH§F«.

Á‰¿d tiffis¥ghJfh¤jš. Rwh Û‹fë‹ Áy Á‰¿d tiffS¡F jå¥g£lghJfh¥ò (mšyJ jå¥g£l nkyh©ik) njit¥gL»wJ. Vbdåš F¿¥ghfRwhÛ‹fë‹ Áy Á‰¿d tiffë‹ Fiwªj c‰g¤Â, Ïa‰ifahfnt Á¿jsthdv©â¡if (mçJ) , Ïl«rh®ªj Á¿a všiyæš gué ÏU¤jš mšyJ gué cŸsgFÂ Ïd tuyh‰¿š bgçJ« ghÂ¥gilªj gFÂ¡FŸ våš mit Mg¤Â‰FŸshF«mšyJ mt‰¿‹ bjhF¥ò v©â¡if äfÎ« FiwªJéL«. m¤jifa Á‰¿dtiffS¡F jå¥g£l ghJfh¥ò njit. mt‰iw¥ Ão¡F« elto¡iffisjilbrŒjš, F¿¥Ã£l Û‹Ãotiyfis jil brŒjš mšyJ mt‰iw¥ Ão¡F«gFÂfëš Û‹Ão¥gij jL¡f mt‰iw _oéLjš mšyJ F¿¥Ã£l Áy Û‹Ãotiyfis k£Lnk ga‹gL¤Jjš ngh‹w nkyh©ik elto¡iffŸ _ykhf ghJfh¥òmë¡f¥gl nt©L«.

gšYæçd¥ bgU¡f¤ij ã®t»¤jš. gšYæçd¥ bgU¡f« v‹gJ mid¤Jtiffëš cŸs cæçd§fë‹ bjhFÂia¡ F¿¡F«. kuò tê, gštif¤j‹ik,Á‰¿d tif, gšYæçd«, R‰W¢NHš mik¥ò, gštif¤j‹ik tiuaiwbrŒa¥gL»‹wd. Á‰¿d tiffŸ, R‰W¢RHš mik¥òfS¡»ilahd bjhl®òtiuaW¡f¥gL»wJ. Rwh Û‹fë‹ Á‰¿d tiffë‹ v©â¡if, Á‰¿dtiffS¡»ilna kuò tê Ku©ghL k‰W« Ãw Á‰¿d tif Ïa‰ifahfnt gy ÃwbjhF¥ò KiwÍl‹ x¥ÃL« bghGJ Fiwªj msényna cŸsJ. Á‰¿d tif ÏH¥òÁ‰¿d tif¡FŸ jå¥g£litfë‹ ÏH¥ò mšyJ Á‰¿d tif¡FŸ kuò têKu©ghL mšyJ v©â¡if ÏH¥ò k‰W« R‰W¢NHš Kiwfë‹ éisthf gštif¤j‹ik k‰W« kåj Ïd¤Â‰fhd ga‹fŸ Fiw»‹wd. Ïw¥ò mÂfkhtj‹éisthf gštif¤j‹ikæš ÏH¥ò V‰gL»wJ. thœél« mêªJ nghjš mšyJÏH¥ò, R‰W¥òw¢NHš khWghL, mªãa mšyJ kuò têæš kh‰w« brŒa¥g£l Á‰¿dtiffis m¿Kf¥gL¤Jtjhš mšyJ Ãw R‰W¢NHš kh‰w¤jhš V‰gL« Á‰¿dtiffSl‹ ngh£oæš V‰gL« kh‰w§fŸ ngh‹witÍ« gštif¤ j‹ikæš ÏH¥igV‰gL¤J»‹wd.

14

thœél¤ij¥ ghJfh¤jš. kåj Ïd tuyh‰¿‹ elto¡iffshd Û‹Ão¥ò, Ú®thœcæçd ts®¥ò, R‰W¢NHš rh®ªj R‰Wyh, ö®thUjš ,Ru§f« njh©Ljš, Ú®¥Ão¥ògFÂfis R¤j¥gL¤Jjš, F¥ig bfh£Ljš E©Qæ®¢r¤ij mÂf¥gL¤Jjš,öŒik¡nfL mšyJ mªãa cæçd§fis m¿Kf¥gL¤Jjš M»ait Á‰¿dtiffë‹ thœél všiy¡F guªj mêéš ghÂ¥ig V‰gL¤J« mšyJ eh‰w§fhšgFÂfŸ, ÏiznrU« gFÂfŸ, F£ofŸ ÃwªJ thG« gFÂfŸ mšyJ Á‰¿d tiffŸÏl« bga®tj‰fhd têfŸ M»at‰iwÍ« mê¤JéL«. jå¤j thœél¥ ghJfh¥òmšyJ thœél¤ij Û©L« mik¡F« Â£l« ngh‹wit njit¥gL»‹wd. Á‰¿dtiffë‹ äFÂ, všiy M»ait thœél ÏH¥ghš FiwÍ« Ïl§fëš Ï¤Â£l§fŸnjit¥gL»‹wd.

ts«F‹whj mséš ga‹gL¤JjY¡fhd nkyh©ik. cæçaš bghU£fŸ rh®ªjk‰W« R‰W¢NHš mik¥òfis òçªJ bfhŸSjš ts« F‹whj mséšga‹gL¤JjY¡F njitah»wJ. ca®ªj mséyhd ãiy¤j Û‹Ão¥ig c‰g¤ÂbrŒtj‰F V‰wthW ÏU¥ig ã®t»¤jš mšyJ Û©L« nrä¤J it¤jšmtÁakh»wJ. ts«F‹whj mséš Û‹Ão¥ò v‹gjid R‰W¢NHš mik¥òf£lha§fS¡F Ïilna gh®¡f nt©L«. R‰W¢NHš mik¥ò ehLfS¡F ÏilnaM‰wš thŒªj eLãiy k‰W« kh‰w«, R‰W¥òw¢NHèš všãndh ngh‹w Ïa‰ifahdelto¡iffë‹ mo¥gilæš kh‰w« M»ait ãfœ»wJ. kåj Ïd tuyh‰Welto¡iffshd Û‹Ão¥ò, R‰W¢NHš mik¥ig¥ ghÂ¡F« Ãw elto¡iffŸ, j£gbt¥gãiy kh‰w« M»at‰iwÍ« bghW¤J ãfœ»wJ. ts«F‹whj ga‹gh£o‰fhfRwh Û‹ Mjhu§fis ã®t»¥gÂš, Û‹Ão¥ò Ka‰Áia mšyJ Û‹Ão¥igf£L¥gL¤JtJ« ml§F«. r£ló®tkhf Fiwªj msÎ Ús« ngh‹w cæçašf£L¥gh£L KiwfŸ _ykhfÎ«, tiyfë‹ f©â msÎ, ö©ošfë‹ msÎfŸ,gUtfhy§fëš _Ljš, Û‹Ão¥ò gFÂfis _Ljš ngh‹wt‰iw¥ gçªJiu¥gjhY«f£L¥gL¤j ÏaY«.

K‹ v¢rç¡if mQFKiw k‰W« gbrÂe- RwhK‹ v¢rç¡if mQFKiw k‰W« gbrÂe- RwhK‹ v¢rç¡if mQFKiw k‰W« gbrÂe- RwhK‹ v¢rç¡if mQFKiw k‰W« gbrÂe- RwhK‹ v¢rç¡if mQFKiw k‰W« gbrÂe- Rwh

K‹ v¢rç¡if mQFKiwæš Û‹ ts nkyhs®fŸ Mjhu« ã¢rak‰w ãiyæšÏU¡F« bghGJ« Û‹ts égu§fŸ nghJkhdjhf Ïšyhj ãiy mšyJ e«g¤j¡fãiyæš Ïšyhj bghGJ« ftdKl‹ ÏU¤jš nt©L«. m¤jifa ã¢rak‰wãiyia vÂ®bfhŸS« bghGJ äf¡ Fiwªj msényna Û‹Ão¥ò el¤j¥gLtijÛ‹ts nkyhs®fŸ cWÂ brŒa nt©L«. efuhj k‰W« bgçJ« efU« Û‹ ÏU¥ò g‰¿a1995 I¡»a ehLfë‹ x¥gªj« k‰W« 1998 cntm bghW¥gh®ªj Û‹ts el¤ijéÂ¤bjhF¥ò M»a Ïu©L K¡»akhd g‹dh£L bjhl¡f elto¡iffëšK‹bd¢rç¡if mQFKiw cŸsl¡f¥gL»wJ.

bghJthf Rwh Û‹fë‹ Fiwªj c‰g¤Â, F¿¥ghf Áy Rwh Á‰¿d tiffë‹ Fiwªjc‰g¤Â k‰W« Ïa‰ifahfnt Fiwªj v©â¡ifæš bjhF¥ò mšyJ Áy RwhÛ‹fë‹ Á‰¿d tiffŸ mçJ MFjš ngh‹wit Ïªj Û‹tiffS¡FK‹bd¢rç¡if mQFKiw äfÎ« ga‹gl¤j¡fJ v‹gjid cz®¤J«. Ït‰¿‹ÏU¥òfŸ tH¡fkhf éiuéš äf¡ Fiwªj msé‰F FiwªJéL«. mÂfÛ‹Ão¥ghšV‰gL« ghÂ¥ÃèUªJ äf bkJthfnt ÛS«. Rwh k‰W« Ãw Á‰¿d tif Û‹fë‹nk«gh£L ãiyænyna f£L¥ghLfŸ brašgL¤j¥gl nt©L«.

15

2.2.2.2.2. K‹DiuK‹DiuK‹DiuK‹DiuK‹Diu

2.12.12.12.12.1 têfh£L Kiwfë‹ F¿¡nfhŸ k‰W« neh¡f«têfh£L Kiwfë‹ F¿¡nfhŸ k‰W« neh¡f«têfh£L Kiwfë‹ F¿¡nfhŸ k‰W« neh¡f«têfh£L Kiwfë‹ F¿¡nfhŸ k‰W« neh¡f«têfh£L Kiwfë‹ F¿¡nfhŸ k‰W« neh¡f«

Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik¡fhd g‹dh£L brašÂ£lelto¡iffis brašgL¤Âl cjéahf Ïªj têfh£L KiwfŸ njh‰Wé¡f¥g£ld.muR, rh® njÓa k©ly k‰W« g‹dh£L mséš Û‹ts ãWtd§fŸ k‰W« muR rhuhãWtd§fŸ M»at‰¿‰fhdJ. Rwh k‰W« Ãw tif Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W«nkyh©ik¡fhd njit F¿¤J éê¥òz®¢Á V‰gL¤j totik¡f¥g£LŸsJ.Û‹Ão¥Ã‰F«, ãWtd§fS¡F« k‰W« Ïªj Mjhu§fis mWtil brŒa éU«ò«ÃwU¡F« Ïªj têfh£L KiwfŸ M®t« V‰gL¤J«.

Ïªj têfh£L KiwfŸ bghJthd m¿Îiu tH§F»wJ. Rwh Û‹fS¡fhd gbrÂelto¡if¡F Ïz§f Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik¡fhd njÓa RwhÂ£l§fis mik¤J brašgL¤j cUth¡f« tH§F»wJ. Rwh kÂ¥Õ£L m¿¡ifjahç¤J cjél égu§fisÍ« têfh£L KiwfŸ tH§F»‹wd. ehLfS¡F«,kÛtnk ãWtd§fS¡F«, k‰W« g‹dh£L všiy flªJ ÏU¡F« Rwh Á‰¿dtiffis¥ ghJfh¡fÎ« nkyh©ik brŒtj‰Fkhd Rwh Â£l§fis mik¤J brašgL¤Jtj‰fhf cUth¡f njitahd bghJthd m¿Îiu tH§F»wJ.

Ïªj têfh£L KiwfŸ nkyh©ik, f©fhâ¥ò KiwfŸ g‰¿a k‰W« Rwh Û‹tsMuhŒ¢Á¡F ifnalhf c¤njÁ¡f¥g£lit mšy.

2.22.22.22.22.2 tiuaiwtiuaiwtiuaiwtiuaiwtiuaiw

cSit: ÂU¡if ngh‹wit. Ït‰WŸ u«g« Û‹, ÂU¡if Û‹ ngh‹witÍ« ml§F«.flè‹ mok£l¤Âš thœtj‰F V‰wthW nkš k‰W« Ñœ, K‹ Ã‹ òw§fŸ j£ilahfÏU¡F«. bgçjh¡f¥g£l ÏwFfis¥ ngh‹w JL¥òfis¡ bfh©oU¡F«. Ñœòw¤Âš5-6 brÂŸ JisfŸ ÏU¡F«. cyf mséš 600 Á‰¿d tiffŸ cŸsd.

Chimaera :Ïit Rwh ÂU¡if ngh‹wt‰¿š ÏUªJ bjhF¥ò mik¥Ãnynajå¥g£litahf és§F»‹wd. cyf mséš 35 Á‰¿d tiffŸ cŸsd. mid¤J«flèš cŸs Ïd§fns. jiybgçjhf ÏU¡F«. brÂšfŸ, njhš bkšèajhf ÏU¡F«.rh£ilia¥ ngh‹w thš ÏU¡F«. nk‰gFÂæš Kjš JL¥ò T®ikahd <£oia¥ngh‹W Ú©L ÏU¡F«.

Gill-slits:jiy¡F Ã‹òw« brÂŸ JisfŸ FWfyhf ÏU¡F«.

Pectoral-fins:brÂŸJisfS¡F¥Ã‹òw« mšyJ Ñœ gFÂfŸ JL¥òfŸ Ïu£ilahfÏU¡F«.

Pelvic-fin:mo¥òw¤Âš jiy k‰W« Fj Jthu¤Â‰F Ïilna JL¥òfŸ Ïu£ilahfÏU¡F« (mçjhf ÏizªJ ÏU¡F«).

Rwh: c©ikahd Rwh Û‹fŸ eLéš gU¤J« jiy k‰W« thš gFÂfëš FW»Í«ü‰ò¡fÂ® ngh‹W ÏU¡F«. Áy Á‰¿d tiffŸ xë¡fÂ® ngh‹w tot¤ÂšÏU¡F«. 5-7 brÂŸfŸ JisfŸ ÏU¡F«. Vw¡Fiwa cyf mséš 400 Á‰¿dtiffŸ cŸsd.

‘jå¥g£l ghJfh¥ò ‘mšyJ ‘jå¥g£l nkyh©ik:’ jå¥g£l ghJfh¥ò mšyJnkyh©ik njit¥gL« Á‰¿d tiffS¡fhf Ïªj th®¤ij ga‹gL¤j¥gL»wJ.

16

Vbdåš mit mçjhdit mšyJ äf¡Fiwªj vëa ghJfh¥ò ãiyæš cŸsit.‘Mg¤J¡F£g£lit’, ‘jh¡f¥gl¡Toait’, ‘m¢RW¤jY¡F cŸshdit’ mšyJ‘mêªJéL« Á‰¿d tif’ mšyJ ‘mçjh»éL« Á‰¿d tif’ ngh‹wth®¤ijfS¡F¥gÂyhf Ïªj th®¤ij ga‹gL¤j¥gL»wJ. Ïªj th®¤ijfëšÁyt‰¿‰F Áy ehLfŸ tiuaiwia¥ ga‹gL¤J»‹wd. mt‰¿‹všiyæšmitfS¡F r£l¥ghJfh¥ò cŸsJ. Áy g‹dh£L ãWtd§fŸ tif¥gL¤J«Kiwfis Á‰¿d tiffë‹ ghJfh¥ò ãiy¡fhf btëæ£LŸsd. Mdhš ÏJtiugy ehLfshY« V‰W¡ bfhŸs¡Toa mséš jå¤j KiwfŸ VJäšiy.

ehL: ehL, njr«, Û‹Ão¥Ã‰F EiHÎ mšyJ VnjD« EiHÎ mšyJ ãWtd«M»at‰¿‰F ehLfŸ mt‰¿‹ cçikia bfhL¤J bfhŸiffis ã®khâ¡fÎ«Û‹ts¤ij ã®t»¡fÎ« brŒÍ«.

Ïa‰if Û‹ts«: Ïa‰ifahd bjhF¥Ãš ÏUªJ mWtil k‰W« òÂjhd nr®¥òM»at‰iw mo¥gilahf¡ bfh©l Û‹ts«.

2.32.32.32.32.3 Rwh k‰W« Ãw tif Û‹fë‹ jåikfŸ k‰W« Û‹ts«Rwh k‰W« Ãw tif Û‹fë‹ jåikfŸ k‰W« Û‹ts«Rwh k‰W« Ãw tif Û‹fë‹ jåikfŸ k‰W« Û‹ts«Rwh k‰W« Ãw tif Û‹fë‹ jåikfŸ k‰W« Û‹ts«Rwh k‰W« Ãw tif Û‹fë‹ jåikfŸ k‰W« Û‹ts«

Rwh, ÂU¡if, cSit ngh‹wit Ú©l eh£fS¡F thH¡Toait. bkJthftsu¡Toait. Áy FŠRfisna c‰g¤Â brŒa¡Toait. Fiwªj c‰g¤Â,beU§»a ÏU¥ò nr®¡if cwÎfŸ, mÂf Û‹Ão¥Ãš bkJthf ÏU¥ò ÛS« j‹ikngh‹wit Ït‰nwhL Ïizªj g©òfshF«.

vY«g‰w Á‰¿d tif cæçd§fë‹ v©â¡ifnahL x¥ÃL«nghJ Ï¢Á‰¿dtiffë‹ v©â¡if äfÎ« Fiwthdnj. fiu¡F mUnf cŸs gFÂfëèUªJflè‹ ghjhs¥ gFÂ tiu bt›ntwhd thœél¥ gFÂfëèUªJ ÏJtiu Rkh® 1000tiffns étç¡f¥g£LŸsd. bt¥g ehLfŸ bt¥gKŸs flš thœél§fëš 2000Û£lU¡F Fiwthd MH¤Âš Ïit mÂfKŸsd. våD« Áy, e‹Ü®, mÂf c¥òŸsgFÂfëY« cŸsd.

Rwh Û‹fŸ k‰W« m›tif Û‹ bghU£fë‹ ga‹ghL tuyh‰¿š gÂÎ brŒa¥g£lit.Ïj‹ x›bthU gFÂÍ« VnjD« xU neh¡f¤Â‰fhf¥ ga‹gL»wJ. Rwh Ûå‹ rijcldoahf òÂjhfnt czthf¡ bfhŸs¥gL»wJ. gy ehLfëš cy®¤j¥gL»‹wd.c¥ò C£l¥gL»‹wd. òifô£l¥gL»‹wd. Rwh Û‹fë‹ JL¥òfS¡fhd njitbgU» tU»wJ. cy»š äf éiy ca®ªj Û‹ts¥ bghUshf mit és§F»‹wd.m©ik¡ fhy¤Âš Rwh Û‹fë‹ r›Î k‰W« Ãw bghU£fS¡F kU¤Jtneh¡f¤Â‰fhf »uh¡» V‰g£LŸsJ. Áy t‰¿š rij k£Lnk bjhl®ªJit¡f¥gL»wJ. cæçd¤Â‹ Ãw gFÂfŸ xJ¡f¥gL»‹wd. k‰w Áy t‰¿š JL¥òmšyJ fšÄuš mšyJ njhš M»ait it¡f¥gL»‹wd. Áy Ïl§fëš mid¤J¥gFÂfS« ga‹gL¤j¥gL»‹wd. Rwh bghU£fS¡fhd njit ts®ªJ tU«ãiyæš ÏU¥òfŸ FiwªJ tUtjhš j‰rka« ga‹gL¤J« Kiwfis V‰wthWbrŒa nt©oa cldo njit cŸsJ.

mWtil brŒa¥gL« v©â¡if äf¡ FiwÎ våD«, Rwh tif Û‹Ão¥ò cyf«KGtÂY« bghJthdJ. Ï« Û‹Ão¥Ã‰F gytifahd Û‹Ão rhjd§fS«, Û‹Ãofy‹fS« cŸsd. K¡»akhf brÂŸ tiyfŸ _ykhfÎ« ö©oš, ÏGit_ykhfÎ«, bjhêš ßÂahd k‰W« ghu«gça Û‹ts¤Âš Rwh Û‹fŸÃo¡f¥gL»‹wd. äf¡Fiwªj msényna ghu«gça KiwæY« k‰W« bghGJngh¡»‰fhfÎ« ÃogL»‹wd. (éisah£L k‰W« FënahLjY« ÏÂš ml§F«).

17

fiunahu« brÂŸ tiyfŸ _ykhfÎ« Ão¡f¥gL»‹wd. Á‰¿d tiffëš x‹WmšyJ Áy v©â¡ifæyhd tiffns Ïy¡»l¥gL»‹wd. Mdhš gy tifÃogL»‹wd. Û‹Ão¥ngh® mÂf kÂ¥òiladt‰iwna Ïy¡fhf¡ bfhŸ»‹wd®.Ï‹D« Áy t‰¿š Rwh Û‹Ão¥Ãš KGtJ« mšyJ gFÂ xJ¡f¥g£LŸsJ.

Ão¡f¥gLgt‰¿š Á‰¿d tiffŸ x¤J ÏU¥gjhš Rwh Û‹ ts¤ij vëjhftif¥gL¤j ÏayhJ. Mdhš têfh£L Kiwfë‹ neh¡f§fS¡fhf mit fiunahuö©oš k‰W« brÂŸ tiy Û‹fŸ v‹W« flè‹ mo¤js gu¥Ã‰F nkyhdÏGitæš j‰brayhf ÃogL« Û‹fŸ v‹W« Mœflèš j‰brayhf ÃogL« Û‹fŸv‹W« Âwªj flèš j‰brayhf ÃogL« Û‹fŸ K¡»akhf XLfæW, Niu Û‹ Ão¥òk‰W« RU¡F tiyfëš j‰brayhf ÃogLtit k‰W« e‹Ü® Rwh Û‹fŸ v‹W«tif¥gL¤j¥ gL»‹wd. (gh®it Ã‰nr®¡if 2)

2.42.42.42.42.4 Ãu¢ÁidfŸÃu¢ÁidfŸÃu¢ÁidfŸÃu¢ÁidfŸÃu¢ÁidfŸ

ghJfh¥ò njit g‰¿a éê¥òz®¢Á Ïšyhik, Rwh Û‹fë‹ c‰g¤Â FiwÎ, RwhÛ‹ bghU£fS¡F Fiwªj kÂ¥ò ngh‹wit Áy ehLfŸ Û‹ts¤ij j‰rka«ã®t»¥gj‰F K¡»a fhuz§fshF«. nkY« m©ik¡fhy§fëš kÛtnk ãWtd«VJ« Rwh Û‹fis¥ Ão¡f nfhUtÂšiy. våD« g‹dh£L mséš Rwh k‰W« mj‹Ãw tif Û‹Ão¥ig f£L¥gL¤Â nk«gL¤j cŸSz®Î x‹W njh‹Wtj‰fhdm¿F¿fŸ cŸsd. j‰rka« ãyÎ« fU¤J v‹dbtåš Rwh Û‹fS¡fhdÛ‹Ão¥ig f£L¥gL¤JtJ mtÁakhdJ v‹gnj. j‰brayhf ÃogLtÂš RwhÛ‹fns F¿¥Ãl¤f¡f tifæš cŸsd v‹gjhš j‰brayhf ÃogLtij¤ Fiw¡F«rhjd¤ij (jFrh) brašgL¤Jjš mtÁakhdJ v‹gnj.

flš Û‹Ão¥Ãš tH¡fkhf¥ ga‹gL¤j¥gLtÂèUªJ Rwh Û‹fS¡fhfmQFKiwæèUªJ v¥go ntWgl nt©L« v‹gj‰fhf nkyhs®fŸ ãWtd§fismQf nt©L«. Vbdåš tH¡fkhf Rwh Û‹fŸ beU§»a ÏU¥ò- nr®¡if cwÎfŸmÂf Û‹Ão¥Ãš bkJthf ÛS« j‹ik k‰W« Á¡fyhd Ïl«rh®ªj mik¥òfis(msÎ ghèd« Ãç¤jš) TLjyhf¡ bfh©oU¡F« mt‰iw Á‰¿d tif¥gL¤JtJfodkhf ÏU¡F«.

Rwh Û‹ ÏU¥ig kÂ¥ÃLtÂš äfÎ« fodkhdJ v‹dbt‹whš Ïy¡F Ïl¥g£lÁ‰¿d tiffë‹ v©â¡if äfÎ« Á¿a msnt MF«. Mifahš mit FGthféçthd Kiwæš Muha¥gLtÂšiy. nkY« bgU«gh‹ikahd Rwh Û‹Ão¥Ãš Û‹Ão¥gt®fŸ Teleost tifia Ïy¡fhf¡ bfhŸ»‹wd®. mjdhš m¿é¡f¥gL«bgU«ghyhd Û‹Ão¥Ãš milahs« fhz Ïayhj Rwh mšyJ fyªjtif mšyJm¿é¡f¥glhjitfŸ vd Ko»wJ. Ão¡f¥gL« Û‹fëš Á‰¿d tifia milahs«fhz Ïayhj ãiy, k‰W« Û‹Ão¥ò Ka‰Áæ‹ égu§fŸ Ïšyhj ãiy, Û‹ ÏU¥òkÂ¥ÃLtj‰F j‰rka« xU Áy Á‰¿d tiffS¡F k£Lnk mo¥gil égu§fŸ»il¡F« v‹gjid¤ bjçé¡»wJ.

nkY« Rwh Û‹fis¥ g‰¿a m¿Î k‰W« Rwh Û‹ ts¤Âš nk‰bfhŸs¥gL« ãiy,Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W« ã®t»¤jèš Ãu¢Áidfis V‰gL¤J»‹wd.Áyt‰¿‰F cldo ftd« njit¥gL»wJ.

• bjhF¥ò ãiyæaš Ãu¢ÁidfŸ Âwikahd v¢rç¡if MuhŒ¢Á k‰W«nkyh©ikia miltj‰F K‹ghf KoÎ¡F bfh©Ltu¥gl nt©L« F¿¥ghfbatoids.

18

• fl‰gFÂæš jiy Flš JL¥ò gFÂfis Ú¡Fjš fiu¡F bfh©Ltu¥g£lÎl‹ Á‰¿d tifia milahs« fh©gÂš Áuk§fis V‰gL¤J»wJ.

• nkY« Û‹ts§fëš k‰W« Ãwtif Rwh Û‹fS¡fhd Ão¡f¥g£l Û‹ k‰W«Ka‰Á g‰¿a égu§fŸ nghJkhdjhf Ïšiy

• Áy tiffS¡F ts®¢Á k‰W« Ïd¥bgU¡f« ngh‹w cæçaš j‹ikfŸÔ®khå¡f¥g£LŸsd Mdhš Ãw Û‹ Ão¥ò Ka‰Á, Ãog£lit k‰W« Á‰¿dtif, ghèd«, Ús«, ÏU¥ig kÂ¥Ãl Ão¡f¥gLgit g‰¿a taJ ngh‹wmo¥gilahd jftšfŸ gy Á‰¿d tiffS¡F »il¡féšiy.

• guªJ fhz¥gL« gštif Û‹ts¤Âš gytif Á‰¿d§fŸ mid¤J«bt›ntwhd ts«F‹whj ga‹gh£o‰fhd rh¤Âa¤ij¥ bg‰WŸsd. Ï›thWÏt‰¿š Rwh gFÂah»wJ. Rwh Û‹fS¡fhf k£L« nkyh©ik Ïy¡F vŒJtJfodkh»wJ.

• Rwh k‰W« mj‹ Ãw tiffS¡fhd F¿¥Ã£l thœél¥gFÂfis¥ g‰¿a m¿ÎbghJthfnt Ïšyhj j‹ik.

• F¿¥ghd g‹dh£L Ú®¥gFÂæš cŸs Ïd§fS¡fhf bghW¥ò Ïšyhjj‹ikædhš g‹dh£L všiy flªJ ÏU¡F« Á‰¿d tiffŸ g‰¿ égu§fŸnrfç¥gÂš x¤JiH¡f Á¿jsÎ trÂna cŸsJ.

• Rwh k‰W« Ãw tifæd§fis ã®t»¡f MuhŒ¢Á brŒa v¢rç¤Âl nghÂa ãÂtrÂ Ï‹ik.

mÂfkhf c‰g¤ÂahF« k‰W« bgçJ« éiy kÂ¥òŸs teleost Á‰¿d tiffS¡fhdgštif Û‹Ão¥Ãš Rwh Û‹fë‹ gy Á‰¿d tiffŸ ÃogL»‹wd. Ï¤jifagytif Û‹Ão¥ÃèUªJ bghUshjhu k‰W« r_f ga‹fis bgçJ« bgwtotik¡f¥g£l mWtil KiwfŸ Fiwªj c‰g¤Â cŸs Rwh k‰W« Ãw tifÛ‹fis¥ Ão¥gij Fiw¡f Kiwfis nk«gL¤Â brašgL¤j éšiy v‹whšjé®¡f Ïayhj Kiwæš Fiwªj c‰g¤Â cŸs Rwh k‰W« Ãw tif Û‹fismê¤JéL«. Û‹Ão¥ò Ka‰Á mÂfç¡f¥gLtjhš j‹ikfŸ k‰W« Û‹ T£l§fëšvÂ®gh®¡f¥gL« kh‰w§fŸ V‰gL«. Ïit ts«F‹whik k‰W« nkyh©ikÍl‹bgçJ« r«kªj¥gL«. bghJthf Û‹Ão¥ò Ka‰Á mÂfç¥gjhš bgçjhditÍ« Á‰¿dtiffS« T£l¤ÂèUªJ jåahf br‹WéL«. T£l¤Âš mªj Ïl¤ij mjidx¤J Á¿ait ÏU¡F«. Ïj‹ éisthf Fiwªjfhy thœÎ, éiuéš tsU« j‹ikneh¡f« go¥goahf ÏG¤J¢bršy¥gL»wJ. Ão¡f¡ Toa bjhF¥Ãš ÏjdhšÃo¡f¥gL« Û‹fëš »il¡F« Û‹fë‹ v©â¡if ca®ªj ãiyia milÍ« tiumÂfç¡F«. våD« Á‰¿d tiffëš v©â¡if bjhl¡f¤Âš mÂfkh»Ã‹FiwªJ éL« ãiy bjhl®»wJ.

3.3.3.3.3. r£l«, ãWtd« k‰W« nkyh©ik cUth¡f njitahditr£l«, ãWtd« k‰W« nkyh©ik cUth¡f njitahditr£l«, ãWtd« k‰W« nkyh©ik cUth¡f njitahditr£l«, ãWtd« k‰W« nkyh©ik cUth¡f njitahditr£l«, ãWtd« k‰W« nkyh©ik cUth¡f njitahdit

gbrÂe- Rwh brašgL¤Jtj‰F cŸq®, rh® njÓa, njÓa, rh® k©ly, k©ly k‰W«cyf mséš ãWtd V‰ghLfS« k‰W« ÂU«g ãfH¡Toa elto¡iffS« FiwªjmsényD« ÏU¡f nt©L« v‹gJ K‹ghfnt vÂ®gh®¡f¥gLtjhF«. Û‹tsnkyh©ikæš <LgL« ehLfŸ, kÛtnkã k‰W« Ãw Ú©lfhy ghJfh¥ò k‰W«ts«F‹whj tifæš Rwh Û‹ Mjhu§fis ga‹gL¤j cça bfhŸif r£l« k‰W«ãWtd« cUth¡Fjš _ykhf Kiwfis¥ Ã‹g‰w nt©L«. ghJfh¥ò k‰W«nkyh©ik KiwfŸ »il¡f¡Toa ca®ªj éŠPhd ã%gz§fŸ mo¥gilæš RwhÛ‹ Mjhu§fë‹ ts«F‹whj j‹ikæyhd ga‹gh£il cWÂ¥gL¤j

19

totik¡f¥gl nt©L«. mt‰¿‹ ga‹gh£il äfÎ« ga‹ jU« mséš neh¡fkhf¡bfh©L mjid nk«gL¤j¡Toa mséš Mjhu§fŸ ã®t»¡f¥gl nt©L«.j‰nghJŸs k‰W« vÂ®fhy rªjÂædU¡F mit »il¡F« go ã®t»¡f nt©L«.FW»a fhy gßÁyidfŸ Ïªj neh¡f§fS¡F cl‹ghlhfhJ.

ÏU¥òfŸ gué ÏU¡F« KGikahd gFÂæš cŸs mid¤J ÏU¥òfS« Rwh Û‹ts¤Â‹ nkyh©ikæš fU¤Âš bfhŸs¥gl nt©L«. mJnt nkyh©ikiaÂwikahdjh¡F«. »il¡f¡Toa ca®ªj éŠPhd ã%gz§fis¥ ga‹gL¤ÂMjhu§fŸ guéÍŸs gFÂfis mj‹ thœ¡if¢ r¡fu¤Âš ÏU¥ÃèUªJ Û‹v¥gFÂ têahf Ïl« bga®»wJ v‹gjidÍ« Ô®khå¡f nt©L«. xU eh£o‹jå¥g£l bghUshjhu k©ly¤Ânyna ÏU¥ò KGtJkhf gué ÏUªjhš mªj eh£o‹mÂfhu¤Â‰F£g£l xnu gFÂænyna mªj Mjhu« ã®t»¡f¥gl nt©L«. våD«x‹W¡F nkyhd ehLfë‹ jå¥g£l bghUshjhu k©ly¤Ânyh mšyJ MœflènyhÏU¥ò guéæUªjhš mÂfhu¤Â‰F c£g£l gFÂfS¡fhd V‰ghLfis brŒtJfodkhdnj. m¤jifa g»®ªJ bfhŸs¡Toa mšyJ g‹dh£L všiyflªJ bršY«efuhj ÏU¥òfŸ ÏUtê mšyJ gytê V‰ghLfë‹ _y« mšyJ kÛtnk ãWtd§fŸ_y« ã®t»¡f¥gl nt©L«.

Mœflèš mid¤J ehLfS« Û‹Ão¡fyh«. f£L¥ghL v‹gJ vªj xU jå¤jeh£o‰F« m¥gh‰g£lJ. efuhj k‰W« bgçJ« efU« Û‹ ÏU¥òfis ts«F‹whjtifæš ga‹gL¤Jtij Ïizªj nkyh©ikÍl‹ ã®t»¡f VJthf I¡»aehLfë‹ cl‹go¡if njh‰Wé¡f¥g£lJ. ÏJ efuhj k‰W« bgçJ« efU« Û‹ÏU¥òfis ghJfh¥gJ F¿¤j or«g® 10 1982 flš r£l«, I¡»a ehLfë‹ kuòfisbrašgL¤Jtj‰fhf V‰gL¤j¥g£l x¥gªjkhF«. I¡»a ehLfë‹ Û‹ ÏU¥òx¥gªj« v‹W« ÏJ F¿¥Ãl¥gL«. ehLfŸ Ïªj x¥gªj¤ij cWÂ brŒjJ. mjdhšehLfS¡F cçik, f£lha« k‰W« efuhj k‰W« bgçJ« efU« Û‹ ÏU¥Ã‰F Ú©lfhy ghJfh¥ò, ts« F‹whj tifæyhd ga‹ghL ngh‹wt‰¿‰fhd Û‹tsnkyh©ik bfhŸiffŸ tH§f¥gL»‹wd. Û‹Ão¡F« kÛtnkã _ykhfÎ«ehLfS¡F Ïilna Áwªj x¤JiH¥Ã‰fhf x¥gªj« mo¥gil mik¥igbrašgL¤J»wJ. kÛtnk ãWtd cW¥Ãd® ehLfS¡F Mœflèš Û‹Ãofy‹fëšV¿ k©ly thçahf V‰W¡ bfhŸs¥g£l ghJfh¥ò k‰W« nkyh©ik KiwfS¡FÏz¡fkhd brašghL cŸsjh v‹gjid MŒÎ brŒÍ« cçik tH§f¥gL»wJ.x¥gªj¤Âš ifbah¥g« ÏLtJ mªj ehLfŸ x¥gªj¤Âš cŸs bfhŸiffis V‰W¡bfhŸtj‰fhd milahsnkahF«.

‘bfho ehLfë‹ bghW¥ò’ v‹gJ g‹dh£L r£l¤Â‹ bfhŸifahF«. I¡»aehLfë‹ Û‹ ÏU¥ò x¥gªj¥go tY¥gL¤j¥g£lJ. Mœflèš Û‹ÃofyD¡FbghUªJ« njÓa r£l« v‹gJ m¡fy‹ bg‰¿U¡F« bfho¡F brhªjkhd eh£o‹r£lnkahF«. bfhoehL vd ÏJ F¿¡f¥gL»wJ. éÂ Ûwš ÏU¥Ã‹ òy‹ érhuizbrŒjš, cça elto¡ifia brašgL¤Jjš M»ait m¡fyå‹ bfho¡Fbrhªjkhd eh£o‹ bghW¥ò MF«.

3.13.13.13.13.1 njÓa k‰W« rh® njÓa r£l« k‰W« ãWtd cUth¡f«njÓa k‰W« rh® njÓa r£l« k‰W« ãWtd cUth¡f«njÓa k‰W« rh® njÓa r£l« k‰W« ãWtd cUth¡f«njÓa k‰W« rh® njÓa r£l« k‰W« ãWtd cUth¡f«njÓa k‰W« rh® njÓa r£l« k‰W« ãWtd cUth¡f«

Rwh Û‹fS¡fhd g‹dh£L brašÂ£l elto¡ifia cWÂ¥gL¤J« ehLfŸ cçaãWtd bfhŸif k‰W« r£l¤ij V‰gL¤j nt©L«. Rwh ÏU¥ig milaÎ« RwhÛ‹fë‹ ÏWÂahd Mjhu§fisÍ« Fiwªj c‰g¤ÂiaÍ« fz¡»š bfh©L Rwhtifahd Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W« mt‰iw ts« F‹whj tifæš ga‹gL¤Jjš

20

M»at‰iw ãiwnt‰w Ïit njitah»wJ. Ïit k‰W« njÓa rh® njÓar£l§fS¡F Ïz§f ehLfŸ cça Âwikahd Rwh Û‹ts v¢rç¡if, MuhŒ¢Á,nkyh©ik, f©fhâ¥ò M»at‰iw brašgL¤j nt©L«. j¡fthW gh®itahs®Â£l§fŸ, MŒÎ Â£l§fŸ, fy‹ f©fhâ¥ò mik¥òfŸ cŸë£l r£l KiwfisbrašgL¤j nt©L«. m¤jifa KiwfŸ nk«gL¤j¥gl nt©L«. ÏUtê mšyJgštê V‰ghLfŸ _ykhf mšyJ kÛtnk ãWtd§fŸ _ykhf V‰W¡bfhŸs¥g£lKiwfS¡F cça tifæš Ïz¡fKl‹ brašgL¤j¥gl nt©L«.

ehLfŸ trÂfis tH§f nt©L«. Rwh Û‹ ts¤Â‰F Mjuthf kÂ¥ÕL, nkyh©ik,Mjhu§fŸ k‰W« mt‰¿‹ ÛJ j£g bt¥g ãiy R‰W¥òw¢Nœãiy k‰W« r_fbghUshjhu fhuz§fshš V‰gL« kh‰w§fŸ cŸë£l MuhŒ¢Á M»at‰iwnk«gL¤j nt©L«. m¤jifa MuhŒ¢Áfë‹ KoÎfis M®tKilat®fëilnagutyh¡f nt©L«. bryéd«, ga‹, Rwh Û‹ Ão¥igÍ« k‰W« Û‹Ão¡f Ka‰Á¡F«ãiyiaÍ« f£L¥gL¤J« mik¥òfë‹ kh‰W nkyh©ik¤ nj®Îfë‹ ghÂ¥òfŸM»at‰iw¥ òçªJ bfhŸS« tifæš MŒÎfŸ nk«gL¤j¥gl nt©L«.

njÓa mséš Rwh Û‹fS¡fhd gbrÂ elto¡ifia Rwh Â£l§fŸ k‰W«nk‰bfhŸs¥g£oU¡F« Rwh kÂ¥ÕL _ykhf Âwikahd xU§»izªj tifæšbrašgL¤Jtj‰F njitahdJ xU mik¥ò, xU tiuaW¡f¥g£l g§F V‰W¡bfhŸs¥g£l Kiw k‰W« Mjhu§fis Âu£Ljš M»ait bt›ntW Û‹ts ÃçÎfŸÛdt rKjha§fŸ muR rhuh ãWtd§fŸ k‰W« M®tKilnah® M»at‰¿‹ÃuÂãÂfŸ KoÎ nk‰bfhŸtÂš fyªJ ngÁd® k‰W« Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš, RwhÛ‹ts¤ij nkyh©ik brŒjš, Â£läLjš k‰W« nk«gL¤Jjš bjhl®ghdelto¡iffëš fyªJ bfh©ld® v‹gij cWÂ brŒa nt©L«. Rwh Û‹ts¤ij¥ghJfh¡F« njit g‰¿a éê¥òz®¢Áia V‰gL¤JtJ k‰W« nkyh©ik KiwfëšghÂ¡f¥g£lt®fŸ g§F bfhŸtJ M»at‰iw nk«gL¤j nt©L«.

3.23.23.23.23.2 k©ly k‰W« rh® k©ly ãWtd cUth¡f«k©ly k‰W« rh® k©ly ãWtd cUth¡f«k©ly k‰W« rh® k©ly ãWtd cUth¡f«k©ly k‰W« rh® k©ly ãWtd cUth¡f«k©ly k‰W« rh® k©ly ãWtd cUth¡f«

Rwh Û‹fS¡fhd gbrÂ elto¡ifia cWÂ¥gL¤J« ehLfŸ bt‰¿fukhdbrašgh£o‰F g‹dh£L xU§»iz¥ò njitahdJ v‹gjid V‰W¡ bfhŸ»‹wd.j‰nghJŸs ÏUtê k‰W« gštê rh® k©ly V‰ghLfŸ k‰W« kÛtnk ãWtd«M»at‰¿‹ bghW¥òfŸ Rwh Û‹ts¤Â‰F ca®ªj K‹Dçikia tH§f mšyJcŸsl¡F« tifæš Ú£o¡f¥gl nt©L«. g§»l¥gL« mšyJ g‹dh£L všiyflªJŸs ÏU¥òfis mWtil brŒÍ« Û‹ts¤ij ã®t»¡f njitahd Ïl§fëšòÂa k©ly k‰W« rh® k©ly x¥gªj§fŸ V‰gL¤j¥ gl nt©L«.

všiy flªJ bršY« Rwh Û‹ ÏU¥ò všiy KGtJ« efuhj k‰W« bgçJ« efU«Rwh Û‹ ÏU¥ò k‰W« Mœflš Rwh Û‹ ÏU¥ò M»at‰iw¥ ghJfh¡F« ã®t»¡F«Kiwfis ãWt nt©L«. mit bjhl®òila ehLfë‹ jå¤jåahd jFÂ¡F«mšyJ bghUªJ« Ïl§fëš ÏUtê mšyJ gštê V‰ghLfŸ k‰W« kÛtnkãWtd§fS¡F V‰g Ïz¡fkhf ÏU¤jš nt©L«. KiwfŸ Ku©ghL ÏšyhJÏizªJ ÏU¡f nt©L«. mªj ãWtd§fë‹ m¤jifa elto¡iffS¡F ãÂcjé bgW« têfS¡fhd x¥gªj« njitah»wJ. Ïj‰F Ïilæš Rwh Û‹ ts¤jhšV‰gL« ga‹fŸ, ãÂ k‰W« Ãwt‰iw tH§Ftj‰fhf ehLfë‹ bt›ntwhdM‰wiyÍ« kdÂš bfhŸs nt©L«. bghUªJ« Ïl§fëš k‰W« ÏaY« Ïl§fëšm¤jifa ãWtd§fŸ k‰W« V‰ghLfŸ f©fhâ¥ò v¢rç¡if, MuhŒ¢Á k‰W«brašgL¤Jjš M»at‰¿‰fhd bryéd¤ij Ûs¥bgWtij neh¡fkhf¡ bfhŸsnt©L«.

21

ÏUtê k‰W« gštê rh® k©ly V‰ghLfëš g§F bfhŸS« kÛtnk ãWtd§fë‹cW¥Ãd® ehLfŸ g‹dh£L mséš V‰W¡ bfhŸs¥g£l m¤jifa ãWtd§fë‹cUth¡f¤Âš ga‹gL¤j¥gL« KiwfŸ mšyJ V‰ghLfis brašgL¤j nt©L«.Ïit g‹dh£L r£l§fS¡F Ïz¡fkhf ÏU¤jš nt©L«. m¤jifa ãWtd§fŸk‰W« V‰ghLfshš ãWt¥g£l ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik KiwfisgyÅd¥gL¤J« elto¡iffëš <LgL« cW¥Ãd® mšyhj k‰W« g§FbfhŸshjt®fë‹ bfhofis¥ gw¡féL« fy‹fë‹ elto¡iffis¤ jL¡fnt©L«. ÏUtê k‰W« gštê V‰ghLfëš k‰W« kÛtnk ãWtd§fë‹ r£lßÂahdt‰¿š Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik brŒÍ« gâ¡fhdV‰ghLfS¡fhf kh‰w§fŸ brŒtij cnt mik¥ò TLjyhd bryéd« Ï‹¿ãiwnt‰W«. cW¥Ãd® ehLfë‹ f£lis¡F Ïz§f bjhl®òila ãWtd§fnsbgU«ghY« Ït‰iw ãiwnt‰W«.

mbkç¡fh Ïilnaahd bt¥g k©ly Niu Û‹FG (mbtNF) flš MuhŒjY¡fhdg‹dh£L rig (fMgr) m£yh©o¡ Niu Û‹fis¥ ghJfh¡F« g‹dh£L FG(mNghgF) Û‹ts nk«gh£o‰fhd Ïy¤Ô‹ mbkç¡f ãWtd« (ÛnkÏmã) ÏªÂabgU§flš Niu Û‹ FG (ÏbgNF) bj‹gÁÃ¡ gFÂ FG (bjgF) M»ait rÛgfhy¤Âš cW¥Ãd® ehLfis Rwh Û‹fis¥ g‰¿a jftšfis¢ nrfç¡F«Ka‰Áfis bjhl§f C¡f¥gL¤J»wJ.

3.33.33.33.33.3 cyf mséš ãWtd cUth¡f«cyf mséš ãWtd cUth¡f«cyf mséš ãWtd cUth¡f«cyf mséš ãWtd cUth¡f«cyf mséš ãWtd cUth¡f«

gbrÂe- Rwh nk«gL¤j k‰W« brašgL¤j njitahd g‹dh£L xU§»iz¥igV‰gL¤J« E£g¤ij cnt mik¥ò ãWÎ«. Ïj‹ _y« njÓa muR k‰W« kÛtnkãWtd« Rwh Â£l§fis mt‰¿‹ všiy¡F£g£l gFÂfëš bghUªj¡ ToaÏl§fëš ÏUtê k‰W« g‹dh£L gštê kuò x¥gªj« k‰W« nfh£ghLfS¡F£g£LRwh kÂ¥Õ£il nk«gL¤j k‰W« brašgL¤j C¡f¥gL¤J«.

4.4.4.4.4. kåjts« k‰W« Âw‹ ts®¡f njitahditkåjts« k‰W« Âw‹ ts®¡f njitahditkåjts« k‰W« Âw‹ ts®¡f njitahditkåjts« k‰W« Âw‹ ts®¡f njitahditkåjts« k‰W« Âw‹ ts®¡f njitahdit

gbrÂe- Rwh cWÂ¥gL¤J« ehLfŸ mitfë‹ všiy¡F£g£l Rwh Û‹ ÏU¥òãiyia kÂ¥Ãl tšyjhf ÏU¡f nt©L«. Û‹Ão¥ò öŒik¡nfL thœél kh‰w«M»at‰whš V‰gL« ghÂ¥òfshš V‰gL« R‰W¢NHš mik¥ò kh‰w§fisÍ« nr®¤JkÂ¥Ãl nt©L«. Rwh Û‹ ÏU¥òfŸ Ûjhd R‰W¥òw¢NHš k‰W« NHš mik¥ò k‰W«j£g bt¥gãiy kh‰w§fshš V‰gL« ghÂ¥òfis kÂ¥Ãl MuhŒ¢Á Âw‹ bfh©oU¡fnt©L«. m¤jifa MuhŒ¢Á V‰W¡bfhŸs¥g£l éŠPhd ãaÂfS¡F Ïz¡fkhfÏU¡f nt©L«. MuhŒ¢Á k‰W« f©fhâ¥ò _ykhf bgw¥g£l égu§fŸEQ¡fkhf Muha¥gl nt©L«. KoÎfŸ cldoahf vëÂš òçªJ bfhŸS« tifæšbtëæl¥gl nt©L«. ga‹gL¤j¥g£l KiwfŸ k‰W« ãaÂfŸ ghJfh¥ghditv‹gjid cWÂ brŒtj‰fhf KoÎfŸ T®ikahd MŒé‰fhf »il¡F« tifæšÏU¡f nt©L«.

Rwh ÏU¥Ã‹ f©fhâ¥ò MuhŒ¢Á k‰W« nkyh©ik M»at‰iw nk‰bfhŸtj‰Fcça tifæš gâahs®, gæ‰Á, f£ol trÂfŸ k‰W« Ãw trÂfŸ tH§f¥glnt©L«. gy ãfœÎfŸ ghJfh¥ò k‰W« nkyh©ikia nk«gL¤j RwhMuhŒ¢Áahs®fŸ k‰W« nkyhs®fS¡F kåjts« k‰W« ãÂ Mjhu§fŸ »il¡f¡Toajhf ÏU¡f nt©L«.

égu§fis¢ nrfç¡F« Â£l§fis¤ jahç¤J k‰W« brašgL¤JtÂš gæ‰Á xUfodkhd gFÂahF«. Ïj‰F bgçJ« K‹Dçik tH§f nt©L«. nrfç¡f¥gL«

22

égu§fŸ ãahakhdjhf ÏU¡f nt©L« våš j¡f gæ‰Á k‰W« Û‹tsf©fhâ¥Ãš <Lg£LŸs gâahs®fŸ nk‰gh®itæLjš M»aitmtÁakhdjhF«. F¿¡f¥gL« fhyf£l¤Âš nk‰gh®itahs®fŸ mšyJe©g®fSl‹ v¤jifa bjhl®ò« ÏšyhJ fy‹fëš jåahd gh®itahs®fshfmšyJ bjhiyöu¥gFÂæš tH¡fkhf gâæš gâahs®fŸ <Lgl neçL« jftšnrfç¡f¥gL« Ïl§fS¡F nk‰gh®itæL« gâahs®fŸ tH¡fkhf br‹Wgh®itæl nt©L«. ju f£L¥ghLfŸ ãWt¥gl nt©L«.

tH¡fkhd cŸëU¥ò gæ‰Á mk®ÎfŸ el¤j¥gl nt©oaJ mtÁakh»wJ. gæ‰ÁtF¥òfŸ k‰W« bjhêšg£liwfŸ gšntW ãiyfëš jftš nrfç¡F« Â£l§fëš<Lg£LŸs njÓa gâahs®fë‹ ÃuÂãÂfë‹ v©â¡ifia F¿¡nfhshfbfh©oU¡f nt©L«. ÏJ bjhl®ªJ eilbgW« elto¡ifahf ÏU¡f nt©L«.Û‹Ão¥ngh® jftš nrfç¥gt®fŸ, nk‰gh®itæLgt®fŸ, MuhŒ¢Áahs®fŸ, fâåÏa¡Fgt®fŸ k‰W« KoÎ nk‰bfhŸgt®fŸ g§F bfhŸs nt©L«.

cçikjhu®fŸ g§F bgWjš k‰W« Ïizªj nkyh©ik mik¥òfŸ M»at‰iwãWÎjš cfªjJ MF«. Û‹ts¥Ãçédiu, bghJthd bfhŸif mik¥ngh®, Û‹tséŠPhåfŸ btëæèUªJ ãÂ cjé më¥gt® rKjha M®t¤Â‹ ÃuÂ ãÂahF«cçikjhu®fŸ M»nahUl‹ Ïiz¤jš M»at‰¿š <Lgl nt©L«. Ï«Kiwfëšg§F bfhŸS« cçik jhu®fS¡fhd gæ‰ÁÍ« cfªjJ MF«.

gy tsU« ehLfëš Fiwªj bjhêš E£g«, _yju Mjhu§fŸ k‰W« éŠPhdgæ‰Áæš Ïilbtë gutyhf gbrÂe-Rwh brašgL¤j éŠPhd k‰W«bjhêšE£g§fis Ãw ehLfŸ tH§FtJ njit v‹gjid vL¤J¡fh£L»wJ. xUtêæš Û‹ts éŠPhd« k‰W« R‰W¢NHš mik¥ò nk«gL¤j¥gl nt©oa njitV‰gL« ehLfëš nkyh©ik m¿é¥ò k‰W« f©fhâ¥ò¤ Âw‹ M»at‰iw¥g‹dh£L x¤JiH¥ò Áw¥Ã¡F«. ÏJ cŸq® k‰W« btëæš cŸs tšYe®fŸ»il¡F« m¿it x‹whf bfh©L tUjš mjid V‰ghL brŒjš Âwid ts®¤jšM»ait cŸsl§»a g§F bgWjš MF«.

bghUªJ« Ïl§fëš Rwh Û‹fël« gbrÂ elto¡ifia cWÂ¥gL¤J« ehLfŸk©ly Rwh Â£l§fë‹ nk«gh£o‰F cjél Mjuhu§fŸ tH§f nt©L«. j‰rka«cŸs mšyJ òÂjhd ÏUtê k‰W« gštê x¥gªj§fëY« k‰W« kÛtnkãWtd¤ÂY« Rwh Mjhu§fis¥ ghJfh¡fÎ« nkyh©ik brŒaÎ« g§F bfhŸsnt©L«.

5.5.5.5.5. Û‹ts nkyh©ik jftš k‰W« MuhŒ¢ÁÛ‹ts nkyh©ik jftš k‰W« MuhŒ¢ÁÛ‹ts nkyh©ik jftš k‰W« MuhŒ¢ÁÛ‹ts nkyh©ik jftš k‰W« MuhŒ¢ÁÛ‹ts nkyh©ik jftš k‰W« MuhŒ¢Á

5.15.15.15.15.1 njÓa njitfŸnjÓa njitfŸnjÓa njitfŸnjÓa njitfŸnjÓa njitfŸ

Û‹ts nkyhs®fŸ k‰W« Ãw cçik jhu®fŸ KoÎ nk‰bfhŸtj‰F cjél cWÂahdéŠPhd mo¥gil »il¥gJ, Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ikbrŒjY¡F njitah»wJ v‹gjid ehLfŸ czunt©L«. Mifahš, cæçaš,R‰W¢NHš mik¥Ãš bjhêšE£g«, R‰W¥òw¢NHš k‰W« bghUshjhu« cŸë£lmid¤J Û‹ts m«r§fëY« cça MuhŒ¢Á nk‰bfhŸs¥gLtij mit cWÂbrŒa nt©L«.

nkyh©ik F¿¡nfhŸfis cæçaš gh®it¡F¿¥òfŸ ts«F‹whj j‹ikiaR£o¡fh£LgitfŸ, V‰W¡bfhŸs¢Toa Ïl®¥ghLfë‹ msÎ fhy¡bfL k‰W«

23

ãiwnt‰¿a j‹ik M»at‰iw mik¡f MuhŒ¢Á KoÎfis mo¥gilahfga‹gL¤Jtij ehLfŸ C¡f¥gL¤j nt©L«. m›thnw brašgL¤j¡ToaMuhŒ¢Á k‰W« Û‹ts nkyh©ik¡F Ïilna nghÂa bjhl®ig cWÂ brŒant©L«.

5.25.25.25.25.2 k©ly k‰W« rh® k©ly njitfŸk©ly k‰W« rh® k©ly njitfŸk©ly k‰W« rh® k©ly njitfŸk©ly k‰W« rh® k©ly njitfŸk©ly k‰W« rh® k©ly njitfŸ

ehLfŸ E£g§fŸ ãWÎjY¡F cjt nt©L«. Ïj‰»ilæš k©ly k‰W« rh® k©lymséš Rwh Û‹fë‹ MuhŒ¢Á k‰W« f©fhâ¥ig Rygkhdjh¡f nt©L«.k©ly« k‰W« rh® k©ly§fS¡F Ïilæš MuhŒ¢Á KoÎfŸ k‰W« égu§fŸg»®ªJ bfhŸtij C¡f¥gL¤j nt©L«. g»®ªJ bfhŸs¥gL« všiy flªj RwhÁ‰¿d tiffë‹ ÏU¥ig kÂ¥Ãl VJthf x‹whf ÏizªJ f©fhâ¥ò k‰W«MuhŒ¢Á¤ Â£l§fis kÛtnk ãWtd§fŸ k‰W« ÏUtê k‰W« gštê rh® k©lyV‰ghLfŸ _ykhf ãWt nt©L«. V‰W¡bfhŸs¥g£l f©fhâ¥ò k‰W« MuhŒ¢ÁKiwfŸ k‰W« cWÂahd égu§fŸ M»at‰¿‰F ehLfŸ Ïz¡fkhf brašg£Lk©ly k‰W« rh® k©ly mséš g»®ªJ bfhŸs¥gL« všiy flªj Rwh Á‰¿dtiffS¡fhd xnu khÂçahd mQF Kiwfis cWÂ¥ gL¤j nt©L«.

5.3 5.3 5.3 5.3 5.3 Rwh Û‹Ão¥ò és¡f« Rwh Û‹Ão¥ò és¡f« Rwh Û‹Ão¥ò és¡f« Rwh Û‹Ão¥ò és¡f« Rwh Û‹Ão¥ò és¡f«

k©ly rh® k©ly njÓa k‰W« cŸq® Û‹ts« Ûjhd bfhŸif KoÎfŸbghW¥gh®ªj Û‹ts el¤ij éÂ¤ bjhF¥Ã‰F njitah»wJ. gçÓyidæš cŸsÛ‹ts¤Â‹ ãiy g‰¿ KGikahd m¿Îl‹ V‰gL¤j¥gl nt©L«. bt›ntWÛ‹Ão¡FG mšyJ fy‹ mt‰¿‹ bjhF¥ò nkY« mt®fŸ Û‹Ão¡f ga‹gL¤J«Ïl§fŸ mšyJ ga‹gL¤j v©âÍŸs Ïl§fŸ M»at‰iwÍ« Ïit cŸsl¡fnt©L«.

Û‹ts bfhŸif KoÎfŸ Ñœ¡f©l égu§fis bfh©L V‰gL¤j¥gl nt©L«.

----- M®tKŸs FG mt‰¿‹ j‹ikfŸ k‰W« Û‹ ts¤Âš mt®fë‹ M®t«,

----- Û‹ts¤Â‰F bjhl®òila bghUshjhu fhuâfŸ F¿¥ghf Û‹ts¤Â‹ÛJ bt›ntW M®tKila FGé‹ bghUshjhu k‰W« r_f rh®ò j‹ik,

----- mªj Û‹ts¤ÂèUªJ k©ly njÓa mšyJ cŸq® gFÂfS¡F

»il¡F« tUkhd« k‰W« ga‹ g‰¿a jftšfŸ,

----- bt›ntW FG mšyJ rKjha¤Â‰F ntiy thŒ¥ò tH§FtÂšÛ‹ts¤Â‹ g§F,

----- bt›ntW FG mšyJ rKjha¤Â‰F ntiy thŒ¥ò k‰W« tUkhd¤Â‰Fkh‰W V‰ghLfŸ,

----- Mjhu§fë‹ cçik mšyJ mjid mQFtj‰fhd j‰nghija ãiy,

----- Û‹ts¤Â‰FŸ bfhŸif KoÎfis nk‰bfhŸtÂš j‰nghJ <Lg£oU¡F«

ãWtd§fŸ,

----- Û‹ts¤Â‹ tuyhW k‰W« mªj Û‹ts¤Â‰FŸ bt›ntW M®tKilaFGédç‹ g§F g‰¿a tuyhW F¿¤J RU¡fkhd F¿¥ò.

24

tH§f¥g£l vªj ÏU¥ÃY« Û‹ts« vëjhdnj. x¥ÃLifæš jå¤j, xnu khÂçahdfy‹fis¡ bfh©oU¡F«. khwhf fodkhdjhfÎ« ÏU¡fyh«. bt›ntW tçiræšgy fy‹ tiffis¡ bfh©oU¡F«. cjhuzkhf eÅdkhf bjhêš Kiw fy‹fS«ghu«gça fy‹fS« bjëthd nj®Î brŒa¥g£l bt›ntwhd Kiwfëš bjëthdÛ‹Ão rhjd§fis¥ ga‹gL¤Â mšyJ bt›ntwhd Û‹Ão¡F« Ïl§fëšÛ‹Ão¥ig nk‰bfhŸ»‹wd.

x›bthU fyåY« Ñœ¡f©lt‰iw¥ ngh‹w jftš k‰W« égu§fŸ nrfç¡f¥g£LMŒÎ brŒa¥gl nt©L«:

----- fy‹fŸ mšyJ bjhF¥òfë‹ v©â¡if,

----- mt‰¿‹ Û‹Ão rhjd§fë‹ j‹ikfŸ k‰W« rhjd¤ij nj®Î brŒjš,

----- Û‹Ão¥Ãš VnjD« gUtfhy KiwfŸ,

----- gutyhf cŸs ÏU¥ò k‰W« Ãw fy‹fë‹ bjhl®ò¡F V‰g Û‹Ão¡F«Ïl«,

----- Û‹Ão¥Ã‰F cjÎ« VnjD« fl‰gaz mšyJ bjhêš E£g cgfuz§fŸ,

----- Ãw bjhl®òila fhuâfŸ.

5.45.45.45.45.4 Á‰¿d tif milahs« fhQjšÁ‰¿d tif milahs« fhQjšÁ‰¿d tif milahs« fhQjšÁ‰¿d tif milahs« fhQjšÁ‰¿d tif milahs« fhQjš

KGikahd éy§»d« Ïwªj mt‰¿‹ clš, jiy, JL¥ò, njhš k‰W« vY«òM»at‰iw¡ bfh©L Á‰¿d tiffis milahs« fhQ« tifæš òwbtëifnaLfis jah® brŒa nt©L«.

Ão¡f¥g£l Û‹fë‹ bjhF¥Ãš Á‰¿d tiffis Ô®khå¤jš, Û‹ts f©fhâ¥ò,MuhŒ¢Á mšyJ nkyh©ik Â£l§fS¡F njit¥gL»wJ. bghJthd Rwh k‰W«mj‹ Á‰¿d tiffëš bgU«gh‹ikahdt‰¿‰F bjhF¥ò Kiwæaèš ã¢rak‰wj‹ikia¤ jéu bghJthd tH¡f§fshd jiy, Flš, njhš, JL¥ò Ú¡Fjš k‰W«J©oLjš mšyJ flèš <uiy bt£o vL¤jš ngh‹wit Ão¡f¥g£l Û‹fëš RwhÁ‰¿d tiffis milahs« fhQ« Ãu¢Áid¡F vç¢rÿ£L«. våD« kuÃaiymo¥gilahf¡ bfh©l ntfkhd Kiwæš milahs« fhQ« E£g§fŸ vy¡£nuhnghbuo¡ k‰W« iknlh fh©£uaš ov‹V E£g§fis¢ rh®ªjit. Á‰¿d tiffismilahs« fh©gj‰F Ïªj E£g§fis ga‹gL¤jyh« Ït‰¿‰F bryÎ mÂfkhF«.Ïªj KiwfS¡F neuK« mÂfkhF«. tH¡fkhd f©fhâ¥ò mšyJ v¢rç¡if¡FtH¡fkhf Ïit bghU¤jkhdjhf ÏU¡fhJ. våD« Á‰¿d tifia milahs«fhQ« tifæš Rwh Û‹fŸ fiu¡F Ïw¡f¥gLtJ fiuæš Âwikahd v¢rç¡ifk‰W« f©fhâ¥ò¡F njitahdJ MF«.

Û‹Ão¥gt®fis Rwh Û‹fis m¥gona KGikahf bfh©LtU«go f£lha¥gL¤j¡TlhJ. Vbdåš Ão¡f¥g£lÎl‹ Û‹ Ïiw¢Á k‰W« Ãw Û‹ bghU£fë‹ ju«Fiwtij jL¡f Ão¡f¥g£lÎl‹ mnefkhf Flš k‰W« brÂšfŸ Ú¡f¥gL«. Á‰¿dtif, ghèd« k‰W« Ús« M»at‰iw¤ Ô®khå¡f VJthf éU¥g¥go flèš RwhÛ‹fëš jiy k‰W« Flš gFÂfis Ú¡f f£L¥ghLfŸ éÂ¡f¥gl nt©L«. Mdhšfiuæš mt‰iw Ïw¡F« bghGJ njhš, JL¥ò, òz®¢Á cW¥òfŸ (M»at‰Wl‹Ïwªj ãiyæš) bghUªJ« Ïl§fëš nkšòw KŸ ÏU¡f nt©L« v‹gJ«njitah»wJ. brÂšfis Ú¡» jiyÍl‹ it¤ÂU¡F« KiwæY« Ïwªj ÛåšÁ‰¿d tifia milahs« fh©gJ ãiya‰wnj.

25

rªij trÂ k‰W« t®¤jf neh¡f¤Â‰fhf Á‰¿d tifia milahs« fh©gJnjitbaåš JL¥ò k‰W« cl«Ã‹ Ãw ghf§fis mo¥gilahf¡ bfh©Lmilahs« fhz òwbtë ifnaLfŸ jahç¡f¥gl nt©L«. Rwh Û‹ bghU£fŸ(Ïwªjit, Ïiw¢Á, JL¥ò, njhš, jiy, KJbfY«ò, <uš, <uš v©bzŒ k‰W« jhilngh‹wit) bjëthf Á‰¿d tif¥ bga® bfh©l Ó£L x£l¥g£oU¡f nt©L«v‹gJ r£l¥goahd njitah»wJ.

5.55.55.55.55.5 ÏU¥ò milahs« fhQjš k‰W« ÏU¥ò mik¥òÏU¥ò milahs« fhQjš k‰W« ÏU¥ò mik¥òÏU¥ò milahs« fhQjš k‰W« ÏU¥ò mik¥òÏU¥ò milahs« fhQjš k‰W« ÏU¥ò mik¥òÏU¥ò milahs« fhQjš k‰W« ÏU¥ò mik¥ò

Û‹ ÏU¥ò kÂ¥Õ£oš ÏU¥ò milahs« fhQjš k‰W« mik¥ò M»ait xUgFÂahF«. Âwikahd Û‹ts nkyh©ik¡F mit njitah»‹wd. Mg¤Âš cŸsk‰W« fLikahd mêªJ tU« Á‰¿d tiffë‹ ‘jå¤j nkyh©ik¡F«’njitah»‹wd. ÏU¥ò milahs« fhQjš k‰W« ÏU¥ò mik¥ò, Û‹ mWtil¡fhdãaÂ, f©fhâ¥ig nk«gL¤Jjš mšyJ ‘jå¤j nkyh©ik’ M»at‰¿‰F cçamsÎ nfhiy ã®zæ¡f cjÎ»wJ.

kuÃaš, mik¥ò j‹ikfŸ k‰W« Ã‹g‰W« bjhêšE£g§fŸ ÏU¥ig milahs«fh©gj‰fhf cŸsd. ÏU¥òfS¡F Ïilna V‰gL« kuÃaš kh‰w§fŸ ÏU¥Ã‹mik¥ig Ô®khå¡f neuoahd mo¥gilia tH§F»wJ. äf E©âa kuÃašbjhêšE£g§fŸ ÏU¥òfS¡F Ïilna Ïd¥bgU¡f jåikia milahs« fhztèikahd fUéfshF«. ca®ªj mséyhd kuÃaš ntWghLfŸ k‰W«ik£nuhfh©£çah ngh‹witfŸ äFªj mséyhd ÏizfŸ cŸsjhš ov‹V Imo¥gilahf¡ bfh©l bjhêšE£g§fŸ tH¡fkhf mšnyhir« E£g§fŸ ca®ªjÔ®khd¤ij tH§F«. ÏU¥òfS¡F Ïilnaahd mik¥ò j‹ik khWghLfŸ ÏU¥òmik¥Ã‰F kiwKfkhd mo¥gilahf mikÍ«. ÏU¥òfS¡F Ïilna kuÃašj‹ik¡fhd rh£Áa¤ij tH§fhJ. mik¥ò j‹ik khWghLfŸ bt›ntwhdR‰W¥òw¢Nœãiyæš bjhl®ªJ cæçd§fŸ jåikgL¤j¥g£ljh v‹gjidcz®¤J«. mik¥ò j‹ikfë‹ v©â¡if k‰W« mik¥Ã‹ ÏašÃš V‰gL«mik¥ò j‹ik khWghLfŸ ÏU¥ò mik¥ig czu ga‹gL¤j¥gL«. nkY«, ÁyãfœÎfëš KJbfY«ò bjhF¥ò, fhšÁa«, °£uh‹Áa«, fh®g‹ k‰W« ÃuhzthÍngh‹w ãiyæš jåahd eh‰w§fhš gFÂ mšyJ k©ly mséš ntWgL¤j¥g£lÏU¥òfŸ vd Ãç¤J czu mo¥gilia tH§F«. J©L¢Ó£Ll‹ éLé¡f¥g£LÛ©L« Ão¡f¥gLjš k‰W« Ït‰iw Ã‹ bjhl®jš ngh‹w égu§fŸ ÏU¥igmilahs« fhzÎ« Ïl« bgaU« Kiwia Ô®khå¡fÎ« jå¤j k©ly§fë‹Û‹ts¤Â‹ Ïilna Ïl«bgaU« ntf¤ij fz¡»lÎ« cjÎ«.

vªj Á‰¿dtif mšyJ bjhF¥Ã‰F« mj‹ KGikahd ÏU¥Ã‹ msÎK¡»akhdjhF«. ÏU¥Ã‹ mik¥ig ghèd«, msÎ, taJ k‰W« Rwh Û‹fë‹ts®¢Á ãiy M»at‰iw¡ bfh©L fz¡F vL¡f¥g£lhš ÏU¥Ã‹ ãiyiaJšèakhf kÂ¥Ãlyh«. Rwh Á‰¿d tiffëš Ï¤jifa mik¥ò tiftH¡fkhdjhF«. éLé¡f¥g£l Ïl¤ÂèUªJ Ú©l bjhiyéš Ó£L Ïl¥g£l RwhÛ‹fŸ Û©L« Ão¡f¥gLtJ gy Á‰¿d tiffŸ äFªj mséš Ïl« bga®gitv‹gjid cz®¤J«. kuÃašgo bt›ntwhd bjhF¥òfŸ ÏizªJŸsik¡Fã%gz§fŸ cŸsd. m¤jifa Á¡fyhd ÏU¥ò mik¥ò x‹W¡F nk‰g£l Á‰¿dtiffis Ïy¡fhf bfhŸS« Û‹Ão¥ngh® M»at‰whš cy»‹ Û‹Ão¥ò Ka‰ÁiaòçªJ bfhŸtJ Á¡fyh»wJ. égu§fis Ïl«rh®ªjgo bjhF¥gJ Ïšiybaåšcy»‹ Û‹Ão¥ò Ka‰Áia e«g Ïayhj bjhl®ghd äFÂæ‹ m£ltizah¡F«.ÏU¥ò kÂ¥ÃL« khÂçfëš Ï¤jifa Á¡fšfŸ fz¡»š bfhŸs¥gl nt©L«.

26

bt›ntwhd k©ly§fë‹ Û‹ts¤Â‰F Ïilna jå¤ bjhF¥ò mÂf mséšÏizªjhš (bjhF¥ò xnu khÂçahf guÎjš mšyJ ca®ªj mik¥ig bg‰¿Ljš)Ïit kÂ¥Ãl¥gl nt©oaJ mtÁakh»wJ, jåahd bjhF¥ghfÎ« ã®t»¡f¥glnt©L«. våD« xnu khÂçahf guéÍŸs bjhF¥òfŸ bt›ntwhd k©lyÛ‹ts¤Jl‹ Fiwªj mséš Ïizªjhš äfÎ« jFÂahd Kiwæš kÂ¥Ãl¥glnt©L«. k©ly¤Âš ntWg£l rh® ÏU¥òfshf ã®t»¡f¥gl nt©L«. Ïl¤Â‰nf‰gjå¤j bjhF¥òfŸ, Fiwªj mséš ÏizªJ ÏU¡F« Ïl§fëš bghJthfk©ly¤Âš ntWg£l rh® ÏU¥òfshf kÂ¥Ãl¥g£L rh® ÏU¥òfshfã®t»¡f¥gL»wJ. Mdhš Û‹ts¤Â‹ fy‹fë‹ braš Û‹ts¤ij xnu myfhfkÂ¥Ã£L ã®t»¥gij Ï‹¿aikahj jh¡F»wJ. ntWtifæš Rwh Û‹ ts¤ÂšÏl¤Â‰nf‰w F¿¥Ãl¤j¡f mik¥ò ÏU¡F« Ïl§fëš k‰W« bt›ntwhdÏd¥bgU¡f« brŒÍ« bjhF¥Ã‰»ilna ÏizªJ ÏU¡F« Ïl§fëš gštifÏU¥ò khÂçfŸ njit¥gL»‹wd. nkY« bt›ntWk©ly Û‹ts¤Â‰F ÏilnaÏizªÂU¡F« msÎ mÂfkhf cŸs Ïl§fëš Ïl¤Â‰nf‰w mik¥ò khÂçfŸÏU¥ò kÂ¥Ãl njit¥gL»wJ. Ït‰¿š bt›ntW k©ly Û‹ts§fS¡F ÏilnaÏl« bgaU« msit Ïiz¡f nt©L«.

5.65.65.65.65.6 Û‹ts« f©fhâ¤jšÛ‹ts« f©fhâ¤jšÛ‹ts« f©fhâ¤jšÛ‹ts« f©fhâ¤jšÛ‹ts« f©fhâ¤jš

5.6.1 Û‹Ão¥ò: Û‹ Ïw§Fjš k‰W« fê¤J xJ¡f¥g£lit

Ão¡f¥g£l Û‹fë‹ v©âif mšyJ vil kÂ¥Ãl¥gl nt©L« mšyJ gÂÎbrŒa¥gl nt©L«. Vbdåš R‰W¢NHš mik¥ÃèUªJ Ú¡f¥gL« cæçaš bjhF¥òk‰W« v©â¡ifia mJ ÃuÂgè¡»wJ. Û‹ bjhF¥Ãš V‰gL« mo¥gilahdghÂ¥ò ÏJntahF«. Û‹Ão¥ò jftšfŸ, ÏU¥ò kÂ¥ÕL, bjhêšE£g¤Â‰F äfÎ«njitahdJ MF«. ÏU¥Ãš V‰gL« jLkh‰w§fis f©fhâ¡f cjÎ«kh‰w§fshfÎ« njit¥gL»wJ. v©â¡if k‰W« vil gÂÎ brŒa¥gL« Ïl§fëšÃo¡f¥gL« Û‹fëš Rwh Û‹fë‹ ruhrç vilia Ô®khå¡f KoÍ«.

Ïa‹w tiu mÂf égu§fSl‹ Ão¡f¥g£l Û‹fŸ gy tiffshfÎ« Ãç¡f¥glnt©L«. Á‰¿d tif, Ão¡f¥g£l Ïl« k‰W« ehŸ M»a jftšfS¡F K‹DçiktH§f nt©L«. nkY« ghš Ïd« k‰W« Rwh Û‹fë‹ Ús« M»at‰whš (mšyJbgçjhd msÎ mšyJ ts®¢Á) tif¥gL¤Jjš ghš Ïd¤ij mšyJ Ús¤ijmo¥gilahf¡ bfh©l ÏU¥ò kÂ¥ÃL« khÂçfŸ ga‹gL¤j tif brŒÍ«.

ÏwªJ nghd mšyJ eèªj ãiyæš cŸs Rwh Û‹fis fê¤J xJ¡FtJ K¡»acæçaš F¿¥ÕlhF«. ÏJ gÂÎ brŒa¥gl nt©L« mšyJ kÂ¥Ãl¥gl nt©L«.bkh¤j Û‹ Ão¥ò v‹gJ Ïw¡f¥g£lit k‰W« fê¤J xJ¡f¥g£lit M»aÏu©ilÍ« bfh©ljhF«. j‰brayhf ÃogL« Rwh Û‹fS« it¤ÂU¥ÃD« mšyJfê¤J xJ¡»D« mt‰iwÍ« gÂÎ brŒa nt©L«.

flènyna f¥gY¡F Rwh Û‹fis V‰Wjš Û‹Ão¥ig f©fhâ¡F« Â£l§fŸVnjD« x‹¿š Ïiz¡f¥gLjš nt©L«. Ïšiy v‹whš Ão¡f¥g£l Û‹fë‹F¿¥Ãl¤j¡f msÎ fz¡»š bfhŸshJ éLg£L nghF«. gl»š bršY« gh®itahs®mšyJ V‰W¡bfhŸS« fyå‹ bfho eh£L x¥gªj¤Jl‹ Ïjid¡ f©fhâ¤jšnjitah»wJ.

bghJthf fiuia miltj‰F K‹ghfnt Rwh Û‹fë‹ jiy, Flš, k‰W« JL¥òfŸÚ¡f¥gL»‹wd. cæUŸs ãiyæš rkkhF« vil myFfS¡F Ït‰iw

27

kh‰¿¡bfhŸs trÂ ÏU¤jš nt©L«. (bgauséš Û‹Ão¥ò mšyJ KGikahdmšyJ ãu«Ãa vil v‹W« Tw¥gL«) Ïj‰fhf j¡f kh‰w¤Â‰fhd fhuâfisga‹gL¤j nt©L«. våD« Ão¡f¥g£l Û‹fë‹ vilia F¿¥Ãl got¤Âš trÂÏU¥Ã‹ Rwhé‹ ãiyia¡ F¿¡fÎ« trÂ ÏU¡F« (mjhtJ KGikahdJ, jiyk‰W« Flš Ú¡f¥g£L JL¥òl‹ cŸsit JL¥ò Ïšyhjit JL¥ò k£L« mšyJ<uš k£L« vd) Ï¤jifa jftšfŸ Ïšyhj Ão¡f¥g£l Û‹fë‹ vil v‹gJbjët‰wJ.

Âdrç F¿¥ò ò¤jf§fëš ÏUªJ« é‰gid Ó£L¡fëš ÏUªJ«, Û‹Ão¥ngh® k‰W«Ïil¥g£nlhUl‹ ne®Kf« _ykhfÎ« Ïw¡f¥gL« bkh¤j Û‹fë‹ msit¥bgwyh«. Û‹Ão¥gt®fëläUªJ fê¤J xJ¡f¥g£lit g‰¿a kÂ¥Õ£il¥ bgwyh«.fê¤J xJ¡f¥g£lit k‰W« Û‹Ão¡f¥gL« Ïl§fŸ ngh‹wit Ûjhd gazégu§fŸ »il¡fhj Ïl§fëš Û‹Ão¥ò gaz§fëš cl‹ bršY«gh®itahs®fë‹ égu§fŸ K¡»a¤Jt« cilait.

5.6.2 Û‹Ão¥ò Ka‰Á

ÏU¥ò kÂ¥Õ£oš Û‹Ão¥ò Ka‰Á Û‹ Ïw¥ò fz¡Fl‹ bjhl®ò gL¤j¥gL«. ÏU¥òkÂ¥ÕL khÂçfëš Û‹Ão¥ò Ka‰Áia Û‹ Ïw¥ò fz¡Fl‹ bjhl®ò gL¤Âga‹gL¤j ga‹gL¤j¥gL« F¿¥Ã£l Û‹Ão rhjd¤Jl‹ äf beU¡fkhf bjhl®ògL¤Jjš mtÁakhdjhF«. Û‹Ão rhjd§fS¡F V‰g ÏJ khWgL«. brÂŸtiyfS¡fhd Û‹Ão¥ò Ka‰Á myF »nyh Û£lU¡F ca®¤Jjš mšyJ »nyhÛ£lU¡fhF« neu« ngh‹witahF«. Ïj‰F brÂš tiyfë‹ bkh¤j Ús« k‰W«mäœ¤j¥gL« neu« M»ait njit¥gL»‹wd. m›thW ö©ošfS¡fhd myFö©oš ca®¤j¥gLjš, ö©oš Ïl¥g£oU¡F« neu« M»aitÍ« njit¥gL«.Ït‰¿‰F mik¡f¥gL« ö©ošfë‹ bkh¤j v©â¡if mäœ¤j¥gL« neu«M»ait njitah»‹wd. ö©ošfëš cŸs Ïiuia ÏHªJ é£lhš ö©ošfŸmäœ¤j¥g£oU¡F« neu« V‰W¡ bfhŸs ÏayhjJ M»éL«. brÂŸ tiyfŸ k‰W«XLfæW ö©ošfS¡F mäœ¤j¥g£oU¡F« neu« v‹gJ _‹W ãiyfis¢bfh©lJ. mik¡F« neu« ÏG¡F« neu« k‰W« Ïit æu©o‰Fäilnaahd neu«ÏGit tiyfS¡F ÏG¡f¥g£l öu« bjhl¡f¤Âš fyå‹ ãiy k‰W« x›bthUÏGitæ‹ KoéY« mj‹ ãiy M»at‰¿UªJ fz¡»l¥gl nt©L«. mšyJÏG¡f¥g£l neu« k‰W« ÏGitæ‹ ntf¤ÂèUªJ fz¡»l¥gl nt©L«.Ïy¡»l¥g£l Á‰¿d tiffŸ mšyJ Á‰¿d tiffë‹ FG gÂÎ brŒa¥glnt©L«. Vbdåš ÏJ my»‹ Û‹Ão¥ò Ka‰Áia (mÛÃK) bgçJ« ghÂ¡F«.

brÂŸtiyfë‹ cau« k‰W« f©â msÎ, ö©oš k‰W« Ïiu¡F Ïilnaahdruhrç öu« k‰W« ÏGtiyfë‹ gUk‹ k‰W« Ã‰gFÂ tiyæ‹ f©â msÎngh‹wit gÂÎ brŒa¥gl nt©L«. fyå‹ M‰wš flštê gaz¤Â‰fhd cyfmséš ãiyia Ô®khå¡f cjÎ« fUéfŸ t©z v¡nfhrÎ©l® ngh‹wÛ‹Ão¥Ã‰F bjhl®òilait fyåš ÏU¡F« égu§fŸ gÂÎ brŒa¥gl nt©L«.

Ïy¡F Ïl¥g£l Á‰¿dtif mšyJ Á‰¿d tif FG¡fë‹ égu§fŸ gÂÎbrŒa¥gLtJ ÏU¥ò kÂ¥Õ£oš Ka‰Á mšyJ Ïy¡F Ïšyhj Ka‰Á vd Û‹Ão¥òKa‰Áia fUj mDkÂ¡F«.

28

5.6.3 äFªJŸs gFÂ¡fhd m£ltiz

ÏU¥Ã‹ msÎ¡F V‰wthW äFÂ ÏU¥Ã‹ fhy tUifæyhd m£ltiz Û‹tsÏU¥ò kÂ¥ÕL brŒtj‰F njitah»wJ. Rwh ÏU¥ò¡F Û‹ts mÛÃ Ka‰ÁæèUªJÏt‰iw tH§fyh«. k‰W« jå¥g£l Û‹ts msit égu§fëèUªJ tH§fyh«.

mÛÃK mšyJ Ão¡F« é»j« Û‹ts¤Â‹ Ú©l fhy f©fhâ¥Ã‰F kÂ¥òŸsm£ltizahF«. tH¡fkhf ÏU¥ò äFÂæ‹ m£ltizahd m£ltiz k‰W«ÏU¥ò msÎ Ït‰¿‰F Ïilna bjhl®ò ÏU¥gjhf fUj¥gL« Ïl§fëš ÏJga‹gL¤j¥gL«. våD« mÛÃK k£L« ÏU¥Ã‹ msÎ¡fhd m£ltizahf e«gÏayhJ. fhy¥ngh¡»š khWgL« Û‹Ão¥ò Âw‹ k‰W« eilKiwfshš Ãu¢ÁidV‰gL«. Û‹Ão rhjd§fë‹ msÎ tH¡fkhf nk‰bfhŸs¥gl nt©L«. nkY« mÛÃKÛ‹ts¤Âš j¥ghd têfh£oéL«. Û‹Ão¥ngh® Û‹T£l¤ij Ïy¡fhf bfh©LmÂf mÛÃK V‰gL¤Jt®. ÏU¥ò éiuthf FiwÍ« (äFªj ãiy¤j‹ik) mšyJvÂçilahf Û‹Ão¥ngh® äFªj CWgl¤j¡f Féaiy Ú¡Ft® mjhtJ éçªJgutyhf cŸs bjhF¥ò my»‹ ÛÃK äfÎ« mÂf éiuthf ÏU¥Ã‹ äFªjj‹ikia él FiwªJéL« (äfÎ« Fiwjš). ÏU¥ò tif, fy‹ k‰W« Û‹Ãorhjdtif M»a x›bth‹¿‰F« ÛÃKm jå¤jåahf ÏU¡f nt©L«. Á¡fyhdÏU¥ò mik¥ò cŸs Ïl§fëš égu§fŸ Ïl« rh®ªJ x‹W nruhj tifæš ÏU¥gJmtÁakh»wJ. tUl¤Â‰F tUl« Û‹ Ão¡f¥gL« gFÂfëš kh‰w§fŸ k‰W«fy‹fS¡F Ïilna cŸs Âwikæš ntWgL« Ãu¢Áidfis bghJthftotik¡f¥g£l khÂçfis¥ ga‹gL¤Â ÛÃK my»id ju¥gL¤JtJ _ykhfrçbrŒJ bfhŸsyh«. våD«, ju¥gL¤JjY¡F ÛjhF« mik¥ò égu§fë‹ftdkhf òŸëæaš gçÓyid njit¥gL»wJ.

Û‹ ml®¤Â¡fhf jukhd fy‹ jukhd Û‹Ão rhjd§fis¥ga‹ gL¤J« jå¥g£lÛ‹ts msit Û‹ts¤Âš Ïašghd ÛÃKm égu§fëš cŸs j¥ghdt‰iwéy¡»éL«. m¤jifa msitfS¡F bryéd« mÂfkhF«. F¿¥ghf mL¡FmL¡fhf V‰gL¤j¥gL« khÂçfis Jšèa¤ij nk«gL¤j Ã‹g‰W« bghGJftdkhd khÂç njit¥gL»wJ.

5.6.4 Ão¡f¥g£l Û‹fë‹ tif bjhF¥ò

M© k‰W« mšyJ bg© Rwh Û‹fë‹ msÎ taJ égu§fŸ jå¤jåahf ÏU¥òmik¥ò g‰¿ égu§fis bjçé¡»wJ. M© k‰W« bg© Rwh k‰W« mj‹tifæd§fŸ cldoahf M© Ïd¤Âš ÏU¡F« Ïd¢nr®¡if cW¥ò _y«cldoahf ntWgL¤j¥gL»wJ. Mdhš flèš Ïªj cW¥òfis Ú¡F« Ïl§fëšcŸs Û‹ts¤Âš bg© Ïd¤Âš cŸs bgšé¡ gFÂfŸ m¥gona él¥gLtjhš ghšÏd¤ij m¿ayh«. Mdhš Ïit Ïu©L« Ú¡f¥g£l ãiyæš js¤Âš cŸsgh®itahs®fshš k£Lnk ntWgL¤j KoÍ«.

fy‹fëš Ão¡f¥g£l Û‹fë‹ khÂçfis nrfç¥gj‹ _y« bjhF¥Ã‹ msÎégu§fis m¿ayh«. Rwh Û‹fë‹ Ús¤ij msªJ gÂÎ brŒtj‰F ju¥gL¤j¥g£lÚs msÎ njit¥gL«. Vbdåš tH¡fkhf Rwh Û‹fŸ jiy Flš Ú¡f¥g£l ãiyæšKGika‰w gFÂahd Úsnk gÂÎ brŒa¥gL« k‰W« K©l« rªÂ¡F« gFÂcldoahf milahs« fhz ÏaY« våš thè‹ mo¥gFÂæUªJ clèš Ã‹gFÂbrÂš Jis tiu e«g¤jFªj gFÂahd Ús« vd fUjyh«. filÁæš cŸsbrÂšJis¡fhd kh‰W V‰gh£o‹go beŠR¤JL¥Ã‹ Ñœ¥ gFÂæš K‹òw¤ÂèUªJmšyJ Ï¤JL¥òfŸ Ú¡f¥g£l ãiyæš bg¡nlhuš beŠR¤JL¥Ã‰F moæš cŸs

29

Pectoral girdle ‹ K‹ gFÂæèUªJ vd bfhŸsyh«. gFÂ Ús« vd tiuaiw brŒank‰gFÂ JL¥òfë‹ mo¥gFÂ ngh‹w Ãwt‰iw¥ ga‹gL¤jyh«. gšntW msÎfëšÃo¡f¥g£l Rwh Û‹fŸ Ïw¡f¥gL« bghGJ mid¤J tiffë‹ khÂçfisnrfç¥gJ K¡»akhdjhF«. Ão¡f¥g£lt‰¿‹ Ús« g‰¿a égu§fis JšèakhfkÂ¥Ãl ts®ªJ tU« Kiwfis¥ ga‹gL¤j nt©L«.

Ït‰¿‹ gFÂ Ús¤ij KGikahd Úskhf mšyJ ÃsÎg£l Úskhf kh‰WtJKGikahd Ús« k‰W« ÃsÎg£l Ús« v‹w étu§fis¤ bjçé¡f njitV‰gL»wJ. ju¥gL¤j¥g£l Ús¤ij ms¡F« Kiwfëš x‹W¡F nk‰g£lt‰iwga‹gL¤j njit V‰gL« bghGJ égu§fŸ jå¤j ju¥gL¤j¥g£l Ús« vd kh‰w¥glnt©L«. Áwªj KGikahd Ús« mšyJ ÃsÎ g£l Ús« vd kh‰w¥gl nt©L«.

taJ¡F V‰w Ús« ngh‹w égu§fëèUªJ Ão¡f¥g£l Û‹fë‹ bjhF¥Ãš taJÔ®khå¡f¥gL»wJ. Ús« bjçªj Û‹fë‹ taij¤ Ô®khå¡f Ão¡f¥g£l Û‹fëšx›bthU mséš Ús« bfh©l x›bth‹¿‹ KG msitÍ« nr®¤J taJ¡nf‰wÚs¤Â‰F F¿¥ò tH§f¥gLjš nt©L«. taJ¡nf‰w Ús« g‰¿a F¿¥òfŸ Ão¡f¥g£lÛ‹fë‹ Ús¤Â‹ j‹ikÍl‹ nr®¡f¥gl nt©L«. KJF vY«Ãš KGikahfnthmšyJ ÃçÎfënyh mšyJ KŸ ngh‹w Ãw fod gFÂfënyh cŸs ts®¢Áia¡fh£L« tisa§fis v©QtJ« taij¡ fz¡»LtÂš ml§F«. bfhŸifmséš taJ¡F V‰w Ús« g‰¿a F¿¥òfŸ x›bthU tUlK« Ô®khå¡f¥glnt©L«. Vbdåš bjhF¥Ãš taJ bjhF¥ò tiffŸ bjhl®ªJ kh¿ tU»‹wd.

5.75.75.75.75.7 jftš nrfç¥ò KiwfŸjftš nrfç¥ò KiwfŸjftš nrfç¥ò KiwfŸjftš nrfç¥ò KiwfŸjftš nrfç¥ò KiwfŸ

égu§fŸ bjhl®ªJ nrfç¡f¥gl nt©L« mšyJ xG§fhd Ïilbtëæš nghÂaneu tçiræš nrfç¡f¥gl nt©L«. égu§fŸ nrfç¡f ga‹gL¤Jtj‰F gšntWKiwfŸ cŸsd.

5.7.1 Û‹Ão¥ò gÂÎ égu«

r£lßÂahd njit _ykhf KGikahd v©â¡if bgWtj‰F gÂntLfisga‹gL¤j nt©L«. Û‹ Ãofy‹fŸ, ãWtd§fŸ, Û‹Ão rhjd§fŸ, cçk« k‰W«jå¥g£l Kiwæš Û‹Ão¥ngh® M»at‰iw¥ g‰¿ égu§fis¤ jU« fsŠÁakhfmit ÏU¡f nt©L«. fy‹fŸ g‰¿a étu§S¡F mt‰¿‹ tif, msÎ, Û‹Ãorhjd§fŸ tif, mit rh®ªjehL, Û‹fis it¤J¡ bfhŸs¡ Toa msÎ.Û‹Ão¥gt®fŸ v©â¡if k‰W« ÏaªÂu¤Â‹ FÂiu¢r¡Â M»ait njit¥gL«.

Û‹Ão¥ò, Û‹gj¥gL¤Jjš k‰W« é‰gid brŒÍ« ãWtd§fŸ M»ait gšntWneh¡f§fS¡fhf gÂÎ brŒa¥gL»‹wd. Û‹Ão¡F« ãWtd gÂéš fy‹fë‹v©â¡if, fy‹fë‹ égu§fŸ k‰W« Û‹Ão rhjd§fŸ g‰¿a jftšfS«ml§F«. Û‹gj¥gL¤Jjš k‰W« é‰gid brŒÍ« ãWtd§fŸ, gj¥gL¤J« KiwfŸ,Û‹fë‹ tif, gj¥gL¤Jtj‰fhf k‰W« é‰gid¡fhf cŸs Âw‹ M»at‰iwtH§f nt©L«.

fy‹fis Ïa¡Fgt®fŸ k‰W« Û‹Ão rhjd§fis Ïa¡Fgt®fŸ cça cçk« bg‰WÏU¡f nt©L«. fy‹ gÂntL nghš mšyhJ Û‹Ão¡F« cçk« F¿¥ghdÛ‹ts¤ij milªJ F¿¥Ã£l fhy«tiu Û‹ Ão¡f tH§f¥gL»wJ. fhyKiw¥gobjhl®ªJ cçk§fŸ òJ¥Ã¡f¥gl nt©L« v‹gjhš mit fy‹fŸ k‰W« mt‰¿‹Û‹Ão rhjd§fŸ ngh‹w égu§fis m‹iwa njÂ tiu rç brŒJ bfhŸs gaDŸstêia tH§F»wJ.

30

fy‹ gÂntLfŸ Á¡fyhd mik¥òfshF«. Ïj‰F e‹F ãWt¥g£l ã®thf KiwfŸnjitah»‹wd. Âwikahd jftš gçkh‰w« jftš nrä¥ò k‰W« brŒKiw gFÂfŸngh‹w cjéfS« cŸsd. Ï›thW ÏU¥gjhš F¿¥ghd tif k‰W« mséš cŸsÛ‹Ão¥ò myFfis bjhêš Kiwæyhd Û‹Ão¥ò k‰W« äjkhd bjhêš KiwÛ‹Ão¥ò fy‹fis Ïit bg‰WŸsd. ÁWju k‰W« thœÎ njit¡fhd Û‹Ão¥Ãšml§F« äFÂahd Û‹Ão¥ò myFfŸ gÂÎ brŒa¥gL« mik¥Ãš g§F bgWtÂšiy.

5.7.2 v©Qgt®fŸ / gh®itahs®fŸ

v©Qgt®fŸ gh®itahs®fŸ vdÎ« fUj¥gLgt®fŸ neuoahf msÎnk‰bfhŸ»‹wd®. ne®Kfkhf rªÂ¡»‹wd®. Û‹Ão¥ò fy‹fis, Ïw§F js¤ij,gj¥gL¤J« ãiya¤ij k‰W« rªijfis, got§fis¡ bfh©L msitnk‰bfhŸ»‹wd®. Ão¡f¥g£l Û‹fë‹ égu§fis (Ïw¡f¥g£lit k‰W« fê¤JxJ¡f¥g£lit c£gl) nrfç¡»‹wd®. F¿¥Ã£l fy‹fë‹ Û‹Ão¥ò Ka‰Á,cæçaš égu§fŸ, j‰brayhf Ãog£lit g‰¿a égu§fŸ, R‰W¢NHš égu§fŸ,Ïw¡f¥g£l Û‹fë‹ kÂ¥ò k‰W« éiy k‰W« t®¤jf égu§fŸ M»at‰iwÍ«nrfç¡»‹wd®.

flèš gh®itahs®fŸ Ão¡f¥g£l Û‹ k‰W« Û‹Ão¥ò Ka‰Á M»ait g‰¿aégu§fis nrfç¥g®. Ïit fy‹fë‹ Û‹Ão¥ò Âdrç F¿¥ò ò¤jf¤Jl‹ x¥Ã£Lrçgh®¡f¥gL«. Û‹Ão rhjd§fŸ Û‹Ão¥ò KiwfŸ k‰W« cæçaš jftšfŸ(bjhF¥ò tifæš ghš Ïd«, Ús¤Â‹ j‹ik, ts®¢Á ãiy, K£ilæL« ãiy, Ïd¥bgU¡f« brŒÍ« j‹ik) ngh‹w égu§fisÍ« mt®fŸ nrfç¡»‹wd®. bjhl®ªJMŒtf¤Âš taij¡ f©LÃo¡f KJbfY«ò mšyJ nk‰òw K£fë‹ khÂçfisÍ«nrfç¡»‹wd®

Ïw§F js§fëš gj¥gL¤J« ãiya§fëš gh®itahs®fŸ Ïw§F« Û‹fë‹égu§fŸ (ju«, msÎ, kÂ¥ò k‰W« éiy) Ïw¡f¥gL« Û‹fë‹ ãiy (c.« jiy, Flšk‰W« brÂš Ú¡f¥g£lJ) cæçaš égu§fŸ (ghš Ïd«, Ús¤Â‹ j‹ik k‰W«Ïw¡f¥gL« Û‹fë‹ KJbfY«ò khÂçfŸ) M»at‰iw nrfç¥g®. Rwh Û‹fŸKGikahd ãiyæš Ïw¡f¥gL« våš ts®¢Á ãiy k‰W« K£fŸ M»at‰iwÍ«nrfç¥g®. Á‰¿d tif g‰¿a gj¥gL¤Jjš k‰W« é‰gid brŒjš égu§fisÍ«nrfç¥g®. th§f¥gL« msit¡ bfh©L Âdrç F¿¥ò ò¤jf¤Âš m¿é¡f¥gL«Ïw¡f¥g£l égu¤ijÍ« cWÂ brŒt®.

5.7.3 Mjhu¤ij¥ ga‹gL¤Jnthç‹ m¿¡if

F¿¥Ã£l Mjhu§fis¥ ga‹gL¤Jgt®fŸ KGikahd v©â¡ifia tH§F«m¿¡if bgw Ka‰Á¡f¥gL»wJ. ÏJ Û‹ Ão¡F« ãWtd§fŸ Û‹ Ão¥ngh®, Û‹gj¥gL¤Jnth®, rªij Ïa¡Fnth® Áy neu§fëš t®¤jf ãWtd§fŸ k‰W« R§fmYtyf§fŸ got§fis jah® brŒjiy cŸsl¡F«. bjhêš ßÂahd k‰W« äjkhdbjhêš ßÂahd Û‹ts¤Â‰F Ï¤jifa jftš nrfç¥ò bghU¤jkhdjhF«.

Û‹Ão ãWtd§fŸ k‰W« Û‹Ão¥ngh® Ão¡f¥g£l Û‹fŸ, Û‹Ão¥ò Ka‰Á k‰W«m¤jifa égu§fis Âdrç F¿¥ò¥ ò¤jf¤Âš rk®¥Ã¤jš M»ait g‰¿a mo¥giljftšfis tH§fyh«. Û‹Ão¥ò cçk« bgw Ão¡f¥g£l Û‹fŸ g‰¿a m¿é¡ifjUjiy ãgªjidah¡fyh«. Âdrç F¿¥ò ò¤jf got§fŸ Ão¡f¥g£l Û‹fë‹Á‰¿d tif jå¥g£l Û‹Ão¥ò Kiw, Û‹Ão¡f¥gL« Ïl§fŸ (MH«, m£ra Ô®¡fnuif égu§fŸ mšyJ grid F¿¥òfŸ) Û‹Ão rhjdtif k‰W« Ïl¥gL« msÎ,

31

Û‹Ão¥ò eilbgW« neu« M»at‰iwÍ« gÂÎ brŒÍ« tifæš ÏU¡f nt©L«.Ïw¡f¥gLtJ g‰¿a m¿é¡if Ão¡f¥g£l Û‹fë‹ Á‰¿d tif F¿¤j RU¡f«ÏU¡f nt©L«. x›bthU Û‹Ão¥Ã‰F« Ï¤jftšfŸ ju nt©L«. K‹ngjahç¤JŸs fâå kakhd got§fŸ ãWtd gÂntLfëš ÏU¥Ã‹ mt‰iw¥ga‹gL¤Jtjhš égu§fis¢ nrfç¥gj‰fhd bryéd« FiwÍ«.

égu§fë‹ ÏufÁa¤j‹ik (Û‹Ão¡f¥gL« gFÂfŸ ngh‹wit) égu§fis¢rk®¥Ã¡F« V‰ghLfS¡fhd x¥gªj¤Â‹ gFÂahf ÏU¡f nt©L«. btëæl¥gL«òŸë égu RU¡f§fŸ jå¥g£l Û‹Ãofy‹ mšyJ ãWtd« g‰¿a égu§fisbfh©oU¡fhJ. Ão¡f¥g£l Û‹fë‹ msÎ k‰W« Ïw¡f¥g£l Û‹fëèUªJbgw¥gL« tUkhd« ngh‹wt‰iw Fiw¤njh mšyJ mÂfç¤njh m¿é¥gÂš Ïl®fŸcŸsd. nt©Lbk‹nw égu§fis¤ Âç¤J¡ TWtjhš F¿¥ghf Û‹Ão¡f¥gL«Ïl§fis¡ F¿¤J Ïl®fŸ V‰gL«.

bgw¥g£l gj¥gL¤j¥g£l k‰W« é‰f¥g£l Rwh Û‹fë‹ msÎ k‰W« kÂ¥iggj¥gL¤J« ãiya§fŸ k‰W« rªijfŸ bjçé¡f nt©L«. Û‹fis¥ Ão¤j Ïl«k‰W« fy‹fis¥ g‰¿Í« ifahs¥g£l Û‹fë‹ ghš Ïd«, Û‹fë‹ Ús¤Â‹j‹ik ngh‹w égu§fisÍ« tH§f nt©L«.

gj¥gL¤j¥g£l mšyJ KGikahd tot¤Âš Ïw¡f¥gLgitfS¡fhd égu¤Â‰Fjå¥g£l ftd« njit¥gL»wJ. Áy ãfœÎfëš gj¥gL¤J« ãiya¤ÂèUªJneuoahfnth mšyJ Fë®gjd ãiya¤ÂèUªnjh Ïw¡f¥glyh«. x›bthUbjhFÂÍ« mj‹ Mjhu§fëèUªnj (fyå‹ bga®, gaz¤ij milahs« fh£Lgt®)rªij¥ gL¤j¥gL« våš Ïw¡f¥gL« Û‹fis¥ g‰¿a éçthd égu§fis gÂÎbrŒayh«. Û‹fŸ é‰gidahd Ã‹ mD¥g¥gL« Ïl«, éiy ngh‹w égu§fSl‹é‰gid Ão¡f¥g£l Û‹fë‹ msÎ ngh‹w égu§fis Ïªj gÂÎfŸ tH§F«.

rªij t®¤jf elto¡if gÂntLfŸ Ïw¡f¥g£l Û‹fë‹ égu§fis¢ nrfç¡F«rh¤Âakhd têahF«. KGikahd v©â¡if mJÎ« F¿¥ghf ika Ïl¤ÂšÏw¡F« ÁWju fy‹fë‹ bgU«gh‹ikahdt‰¿‹ égu§fŸ, »il¡F«éiy¥g£oaš, é‰gid Ó£LfŸ k‰W« é‰gidia fz¡bfL¤jš ngh‹wmid¤ijÍ« cŸsl¡f nt©oaJ njitah»wJ. gÂÎfŸ Ûjhd bjhl¡fmilahs¤Â‰F got§fëš V‰ghL brŒÂU¡f nt©L«. é‰gid brŒÍ« fyå‹bga® (mšyJ vL¤J¢ bršgit våš fy‹fë‹ bga® bjhiyöu¤Âš ÏUªJÏw¡FgitfisÍ« nr®¤J) ehŸ, gaz v©, bkh¤j vil, éiy é‰gid kÂ¥ò,Á‰¿d tif mšyJ Á‰¿d tif FGthçahf gÂÎ brŒa nt©L«. Ï¤jifaé‰gid gÂntL« cça Kiwæš milahs« fhz¥g£l got§fëš jahç¡f¥glnt©L«. rªij ã®thf«, é‰gidahs® (ãWtd« mšyJ fy‹) th§Fgt®Û‹ts¤Â‰F mÂfhu Kilnah® M»nahU¡F tH§Ftj‰fhf gy efšfŸ ÏU¡fnt©L«.

bghJthd é‰gid¥gÂntLfŸ (rªij, gj¥gL¤J« ãiya« k‰W« V‰WkÂ égu§fŸ)é‰f¥g£l msÎ k‰W« bghU£fë‹ (Ïwªj Û‹, Ïiw¢Á, brÂšfŸ, KJbfY«ò, <uš,<uš v©bzŒ k‰W« njhš éiy ngh‹wt‰iw tH§F« cæçaš bghUshjhuMŒé‰F Ïit kÂ¥ghdit. Mdhš Ït‰iw fy‹, Û‹Ão¡f¥gL« Ïl§fŸ,Û‹Ão¥ò Ka‰Á mšyJ Rwh Û‹fë‹ Á‰¿d tif M»at‰Wl‹ bjhl®ò gL¤jhjtiu ÏU¥ò kÂ¥ÕL brŒtj‰F Ïit Fiwªj msényna ga‹ jU«.

32

t®¤jf égu§fŸ, R§f¤Jiw mšyJ t®¤jf¤Â‹ Ïju Mjhu§fëläUªJ bgw¥g£légu§fŸ r_f bghUshjhu khWghLfŸ g‰¿a égu§fis tH§F«. Áy neu§fëšÏw¡f¥g£l Û‹fis¥ g‰¿a égu§fisÍ« tH§F«. V‰WkÂ k‰W« Ïw¡FkÂ Ûjhdégu§fŸ gy ehLfshš btëæl¥gL»wJ. Ïit V‰WkÂ k‰W«/ mšyJ Ïw¡FkÂtçfŸ mšyJ g§F é»j« mšyJ V‰WkÂ¡fhd C¡f¤ bjhif tH§f¥gL«Ïl§fëš K¡»akhdjhF«. gy ehLfëš Ïw¡f¥gL« Rwh Û‹fë‹ kÂ¥Õ£o‰F»il¡f¡Toa égu§fŸ j‰rka« t®¤jf jftšfns MF«. KGikahd viliakÂ¥Ãl¤j¡f kh‰w« t®¤jf msÎ jftšfis ga‹gL¤j njitah»wJ. Mdhšt®¤jf égu§fë‹ kÂ¥ò tH¡fkhf bjët‰w c‰g¤Â bghUŸ tiffshš Fiw»wJ.e‹F ga‹gl Rwh c‰g¤Â bghU£fŸ F¿¥ghf Á‰¿d tiffshšF¿¥Ãl¥glnt©L«. Ñœ¡f©lgo ciwa it¡f¥g£ljhf mšyJ cy¤j¥g£ljhf:

----- KGikahf,

----- jiy k‰W« Flš Ú¡f¥g£L njhš k‰W« brÂšfSl‹,

----- jiy k‰W« Flš Ú¡f¥g£L njhYl‹ k‰W« brÂšfŸ Ú¡f¥g£L,

----- jiy k‰W« Flš Ú¡f¥g£L njhš k‰W« brÂšfS« Ú¡f¥g£L,

----- vY«g‰w Ïiw¢Á k£L«,

----- jiy k£L«,

----- jiy¢ r›Î,

----- KJF¤j©L r›Î,

----- bgho brŒa¥g£l r›Î,

----- njhš k£L«,

----- brÂš k£L«,

----- <uš k£L« KGikahf mšyJ,

----- <uš v©bzŒ.

5.7.4 Û‹ts« - jå¤j rh®ªÂuhj msit

ÏU¥Ã‹ ãiy, rh® ÏU¥ò mšyJ Á‰¿d tif M»at‰¿‰fhf ãWtd MuhŒ¢Áfy‹fŸ mšyJ t®¤jf ßÂæš Û‹Ão¡F« fy‹fis¡ bfh©L nk‰bfhŸs¥gL«msit ÏU¥ò äFÂ k‰W« gutyhf ÏU¤jš g‰¿a m£ltizfis tH§F«.ã®zæ¡f¥g£l nuiffëš Ïl¤Â‰F V‰wthW nj®ªbjL¡f¥g£L K‹ngÔ®khå¡f¥g£l Û‹Ão Ïl¤Âš tiuaW¡f¥g£l fyåš tiuaW¡f¥g£l Û‹Ãorhjd¤ij¡ bfh©L Û‹Ão¥gJ Ïªj msitfS¡F njitah»wJ. m¤jifamsitfŸ Kjyhtjhf Ïl« rh®ªj všiyæš ÏU¥òfŸ fhz¡Toa Ïl§fëšKGikahd ruhrçahd Û‹ ml®¤Âia (xU ÏGitæš xU gFÂ¡F »il¥gitmšyJ XLfæW mšyJ brÂŸ tiyfëš xU gFÂ¡F »il¡F« Û‹fŸ)bjçé¡»wJ. Ïu©lhtjhf KGikahd všiyæš Ïl«rh®ªJ gutyhf ÏU¥gijtF¤Jfh£L«.

gy ehLfŸ mt‰¿‹ ÏGit Û‹Ão¥ò g‰¿a jå¥g£l Û‹ts msitiank‰bfhŸ»wJ. äfÎ« kÂ¥òŸs Á‰¿d tiffS¡fhf »il¡F« msit égu§fŸjUtJ MŒÎ brŒa¥gL»wJ. Mdhš Rwh k‰W« mj‹ Á‰¿d tif¡fhd »il¡F«égu§fŸ Kiwahf MŒÎ brŒa¥gLtÂšiy. m›thnw Niu k‰W« Niu ngh‹w

33

Û‹fS¡fhf nk‰bfhŸs¥gL« jå¥g£l Û‹ts msit j‰brayhf ÃogL« RwhÛ‹fis¥ g‰¿a égu§fis tH§F»wJ. mitÍ« MŒÎ brŒa¥gLtÂšiy. MjyhšÏ¤jifa msitfëèUªJ bgw¥gL« jftšfis MŒÎ brŒtj‹ _y« gy Á‰¿dtiffë‹ m£ltizia¤ jahç¡F« thŒ¥ò cŸsJ. ehLfŸ k‰W« kÛtnkãWtd§fŸ Ïªj égu§fis MŒÎ brŒa K‹Dçik tH§f nt©L«.

5.85.85.85.85.8 m¿éaš MuhŒ¢Ám¿éaš MuhŒ¢Ám¿éaš MuhŒ¢Ám¿éaš MuhŒ¢Ám¿éaš MuhŒ¢Á

Rwh Û‹fë‹ bjhF¥ò k‰W« mt‰¿‹ thœél¤ÂèUªJ« Rwh Û‹fis¥ Ão¡fga‹gL¤J« Û‹Ão rhjd§fëèUªJ« kh‰w§fis msél m¿éaš MŒÎnjit¥gL»wJ. m¤jifa MŒÎfŸ ãWtd MuhŒ¢Á fy‹fŸ mšyJ t®¤jfßÂahd Û‹Ão¥ò fy‹fis¥ ga‹gL¤Â nk‰bfhŸs nt©L«. TLjyhf jå¥g£lÛ‹ts msit¡F m¿éaš MuhŒ¢Á KiwfŸ bt›ntW neh¡f§fis¤ bjçé¡F«.mit Á‰¿d tif ãiy mšyJ Áy ãfœÎfëš ÏU¥ò rh®ò ãiyæš bjçé¡f¥gL«njitÍ« cŸsJ.

ghš Ïd«, Û‹fë‹ Ús« F¿¤j j‹ik, bjhF¥ò, K£il k‰W« mj‹ bjhl®ghdRu¥ÃfŸ M»at‰¿‹ ts®¢Á ãiy, K£ilfë‹ msÎ, v©â¡if f®¥g¥igæšcŸs K£ilfë‹ v©â¡if k‰W« mšyJ c‰g¤Âæ‹ bjhl¡f ãiyæš cŸsfU ngh‹w cæçaš égu§fëèUªJ thœ¡if tuyh‰iw Ô®khå¥gJ xUneh¡fkhF«. KJbfY«ò k‰W« nk‰òw K£fŸ ngh‹wt‰¿‹ khÂçfŸ bjhl®¢ÁahfMŒtf¤Âš taij MuhŒtj‰fhf nrfç¡f¥gl nt©L«.

brÂŸ tiy Û‹ts¤Âš brÂŸ tiyfë‹ nj®Î v›thW Û‹fë‹ Ús« k‰W«f©â msé‰F V‰g khWgL»wJ mšyJ ö©oš Û‹ts¤Âš ö©ošfë‹msÎ¡F V‰g Û‹fë‹ Ús« v›thW ntWgL»wJ v‹gj‰F V‰g ö©ofis¤nj®ªbjL¤jš M»ait K¡»a neh¡f§fshF«. nj®Î brŒtij¤ Ô®khå¡f gyf©â msÎfSl‹ brÂŸ tiyfisÍ« gy msÎfëš ö©ošfisÍ«ga‹gL¤Â nrhjid brŒa nt©L«.

ÏGit Û‹ts¤Âš j‰brayhf ÃogLtij¤ jL¡F« rhjd§fis nk«gL¤Â RwhÁ‰¿d tiffis Ão¥gijnah mšyJ bfhštijnah Fiw¡f Ô®khå¥gJneh¡fkhF«.

Rwh Û‹fë‹ taij Á‰¿d tiffis e«g¤j¡f tifæš KGikahd mšyJKJbfY«ò gFÂfë‹ mšyJ Áy tiffëš cŸs K‹òw K£fë‹ gFÂfŸngh‹wit M»at‰¿èUªJ MŒtf¤Âš Ô®khå¡f Kiwfis nk«gL¤J« mtÁa«cŸsJ. nkY« ÃçÎfŸ tifæš ts®¢Áia¡ fh£L« tisa§fis bjëthf¡fh©gj‰F ntÂaš rha§fŸ mšyJ k‰W« F¿¥ghf Ãufhrkh¡Fjš k‰W« mšyJE©âa fÂ®Å¢R Kiwfshš taij¤ Ô®khå¡F« KiwfŸ njitah»‹wd.

milahsäL« Â£l§fŸ ts®¢Á, Ïw¥ò é»j« k‰W« efU« é»j« M»at‰iw¡fhz ga‹gL¤jyh«. Rwh Û‹fS¡F bt‰¿fukhf milahsäl¥gL»‹wd. clè‹njhš têna Jthu§fëš milahs¢Ó£L¡fŸ nk‰òw JL¥òfë‹ mo¥gFÂæšK‹òwkhf òF¤j¥gL«. T®ikahd milahs éšiyfŸ nk‰òw JL¥òfë‹mo¥gFÂæš cŸs r›ÎfS¡F Ïilna òF¤j¥gL«. T®ikahd rijfS¡FÏilna òF¤j¥gLtjhš Fiwªj é»j¤Ânyna m›él¤Âš ÏU¡F«.milahsäL« Â£l§fŸ nk‰bfhŸs¥gL« Ïl§fëš Ïu©L Ïl§fëš milahs«Ïl¥gl nt©L«. òF¤j¥g£l Ïl§fëš mit ÏU¡F« é»¤ij kÂ¥Ãl ÏJ cjÎ«.

34

M¡ìbl£uh ir¡»ë‹ mšyJ Ãw fodkhd rij¥ gFÂ¡F ãw« bfhL¥gitM»at‰iw c£brY¤JtJ Rwh Û‹fë‹ KJbfY«Ãš ts®¢Á k‰W« taij¤Ô®khå¡f cjÎ«. fod¥ gFÂfŸ tisa« njh‹W« fhy msÎ Ûjhd C¡f¤ijcWÂ brŒtj‰fhd mo¥gilahf mikÍ«.

Rwh Û‹fë‹ Á‰¿d tiffS¡F Ïd¢ nr®¡if¡F mšyJ Ïd¥bgU¡f« brŒaÏl§fŸ cŸsd. Ï¥gFÂfS¡F vÂ®gh®¤jij¥ nghš F¿¥ghd Ïl«bgaU« têæšbrš»‹wd. Ï¥gFÂfisÍ« têfisÍ« milahs« fh©gJ äfÎ« K¡»akhdJ._l¥g£l gFÂ mšyJ _l¥g£l gUtfhy« v‹w tifæš Û‹Ão¥ÃèUªJ jå¥g£lghJfh¥ò ju Ïit K¡»akhF«. m¿éaš MuhŒ¢Á Kiwfis¥ ga‹ gL¤Â F¿Ã£lthœél§fis milahs« f©L f©fhâ¡fyh«.

TLjyhf Ãwªj k‰W« Ïisa cæçd§fŸ fhz¥gL« e‹F tiuaW¡f¥g£leh‰w§fhš gFÂfis¡ bfh©l Á‰¿d tif Û‹Ão¥ò V‰gL¤J« ghÂ¥òfŸ k‰W«thœél« mêªJtUjš ngh‹w t‰¿èUªJ jå¥g£l ghJfh¥ò njit¥gL»wJ.Ï¤jifa eh‰w§fhš gFÂfŸ MH« Fiwªj m©ik¡flš gFÂfënyna ÏU¡F«.Ïªj Ïl§fëš bjhê‰rhiy, cŸq® k‰W« étrha nk«ghL M»at‰whš flnyhuk‰W« Ú®¥Ão¥ò gFÂfëš V‰gL« thœél kh‰w§fë‹ ghÂ¥ò jh¡f¡ TL«. nkY«Ú®thœ cæçd ts®¥ò R‰W¢NHš R‰Wyh Ãw Ïl§fëèUªJ bfh©L tu¥g£lcæçd§fŸ guÎjš k‰W« fl‰òw Ïa‰if¢Nœãiyæš öŒik¡nfL k‰W« cy»‹Áy gFÂfëš cyfshéa v¢rç¡if, xnrh‹ mL¡F FiwªJ tUjš M»aiteh‰w§fhš gFÂfëš ghÂ¥ò V‰gL¤J«. Ï¤jifa kh‰w§fis ftd¤Jl‹f©fhâ¡f nt©L«.

5.95.95.95.95.9 jftš nkyh©ikjftš nkyh©ikjftš nkyh©ikjftš nkyh©ikjftš nkyh©ik

jftšfŸ Kj‹ikahd got¤Âš ã®t»¡f¥gl nt©L«. cjéL« jftšnkyh©ikia¥ ga‹gL¤j Ú©lfhy bghW¥ò njitah»wJ. Kj‹ikahd Mu«gãiyæš cŸs jftšfë‹ msÎ äfÎ« mÂf«. Ït‰iw égu mo¥gilæyhdnkyh©ikæš ã®t»¤jhš jh‹ Âwikahf¥ ga‹gL¤j ÏaY«. égumo¥gilæyhdt‰¿‹ gâfshtd:

----- tiuaW¡f¥g£l gF¥ghŒé‰F égu§fŸ Ïz¡fkhf ÏU¥gij cWÂbrŒjš,

----- égu§fŸ cWÂahdJ v‹gij cWÂ brŒjš,

----- égu§fŸ ne®ikahdJ k‰W« Ku©ghL m‰wJ v‹gij cWÂ brŒjš,

----- Kj‹ikahd égu§fis¥ ghJfh¤J ã®t»¥gJ,

----- égu§fis vëÂš bgw mDkÂ k‰W« mt‰¿‹ bjhF¥ig vëjh¡Fjš,

----- bt›ntW égu§fis bjhF¥gij mDkÂ¤jš mjdhš mt‰¿‹ ga‹k‰W« kÂ¥ig ca®¤Jjš.

fâå¥gL¤J« M‰wš mÂfç¤J tUtjhš ÏJ äfÎ« vëjh»wJ. Ï¤jifabgçjhd Kj‹ik égu Féašfis Fiwªj bryéš nrä¤J it¡fyh«.Kiw¥gL¤jyh«. v¤jifa jftš nrä¥ò Â£l totik¥ÃY« jftš mo¥giliaV‰gL¤Jgt®fis <Lgl¢ brŒtJ K¡»akhdJ.

gutyh¡f¥g£l jftš mo¥gil totik¥ò Ãw cŸq® jftš mo¥gilfSl‹ jftšnkyh©ikia vëjh¡fÎ« jftiy cWÂah¡fÎ« xU§»iz¡f¥gl nt©L«. gÂÎ

35

brŒa¥g£l égu§fŸ k‰W« cŸq® mséš cWÂah¡f¥g£lit ika jftšmo¥gil mik¥Ã‰F »il¡F« tifæš ÏU¡f nt©L«.

g‹dh£L všiy flªJ ÏU¡F« ÏU¥òfë‹ kÂ¥ÕL k‰W« f©fhâ¥Ã‰F k©lymséš égu§fis¥ g»®ªJ bfhŸSjš mtÁakh»wJ. bt›ntwhd njÓa Û‹tsjftš nrfç¥ò Â£l§fëš nrfç¡f¥g£l égu§fis xU§»iz¥gJ Ïj‰Fnjitah»wJ. Ñœ¡f©l ãgªjidfS¡F V‰g m¤jifa xU§»iz¥òrh¤akh»wJ.

• tif¥gL¤Jjš k‰W« njÓa tiuaiwfis tH§F« midtU« xU bghJthdk©ly mšyJ k©ly¤Â‰»ilna òŸëæaš tiuaiw¤ bjhF¥ig g§»£LbfhŸs nt©L« (tH¡fkhf ca®ªj mséyhd xU§»iz¥Ãš) x›bthUeh£o‹ njÓa òŸë égu mo¥gilfŸ mtÁakhd t®¤jf ßÂæyhd bjhl®òk‰W« tH¡fkhf ga‹gL¤J« ãiyæš jftšfis m¿é¡f gh®it¡F¿¥òfŸM»at‰Wl‹ jah®gL¤j¥gl nt©L«.

• kÂ¥Ãl¥gL« mid¤J égu§fS« (bkh¤j« Ão¡f¥g£l Û‹ égu« k‰W«Û‹Ão¥ò Ka‰Á ngh‹wit) fâå Clf§fëš Ïz¡fkhd Kiwæš gÂÎbrŒa¥gl nt©L«. gçkh‰w¥ got§fshf mt‰iwna ga‹gL¤j nt©L«.

• jhdhfnt gÂÎ brŒa¥gL« KiwfS« Áy Ïl§fëš cŸsd. xU§»iz¥òKiwfis Ïit Jçj¥gL¤J»‹wd. k©ly mšyJ k©ly¤Â‰»ilnaòŸëfŸ mo¥gilæš V‰gL¤J»‹wd. gâfis m¿é¡f k‰W« rçahd jftšRU¡f¤ij bra‰gL¤J« Âwikia¥ bgW»‹wd.

• kh‰w§fis jftš mL¡FfŸ k‰W« tiuaiwfŸ v‹w ãiyæš g‹dh£LnjitfŸ mo¥gilahd jftšfëèUªJ njÁa mséš égu§fisbjhF¥gj‰F K‹ghf e‹F MŒÎ brŒa¥glnt©L«. m¥bghGJ jh‹ njÓamséš bjhF¡f¥g£lt‰iw g‹dh£L mséš xU§»iz¡f KoÍ«.

5.105.105.105.105.10 ÏU¥ò kÂ¥ÕLÏU¥ò kÂ¥ÕLÏU¥ò kÂ¥ÕLÏU¥ò kÂ¥ÕLÏU¥ò kÂ¥ÕL

ehLfŸ k‰W« kÛtnk ãWtd§fŸ neuoahd Û‹ts¤Âš bgw¥gL« K¡»akhdx›bthU Á‰¿d tifiaÍ« kÂ¥Õ£il nk‰bfh©L gÂÎ brŒa nt©L«. Ïy¡FÏšyhj Á‰¿dkhf mšyJ j‰brayhf Ãog£lit mšyJ fê¤J xJ¡f¥g£litahfRwh Û‹fŸ fUj¥gL« Ïl§fë‹ Û‹ts¤Â‹ ngh¡ifÍ« gÂÎ brŒa nt©L«.

Rwh Û‹fë‹ thœ¡if¥ gUt g©òfŸ bgU«gh‹ikahd KJbfY«ò cŸs k‰W«Ïšyhjt‰¿èUªJ khWgL»wJ. bgçJ« flš thœ k‰W« K- nj®éš cŸsij¥ngh‹W ãy¤Âš thG« ghY£ofis¥ ngh‹nw cŸsJ. vdnt gytêfëš KJbfY«òÏšyhj mšyJ k‰w Á‰¿d tif Û‹fSl‹ Md Û‹ts¤ij¡ fh£oY« flšthœghÿ£ofë‹ bjhF¥òfSl‹ bghJthf Rwh Û‹ts ÏU¥òfŸ RWRW¥ghf¡fhz¥gL»‹wd. vdnt Û‹ts kÂ¥Õ£o‰fhd khÂçfë‹ ga‹ghLjå¡ftd¤Jl‹ ga‹gL¤j¥gl nt©L«.

fhy tçir¥go Ão¡f¥g£l Û‹ ÏU¥ò äFÂ m£ltiz ngh‹wit Ïšyhj Ïl§fëšRwh Û‹ bjhF¥ò g‰¿a kÂ¥ÕL Ãw¥ò Ïw¥ò ngh‹w òŸë égu§fë‹ MŒÎ mšyJnr®¡if my»‰fhd kfNš MŒÎ v‹w mo¥gilæš brŒa¥gl nt©L«. ml®¤Âmo¥gilæyhd f£L¥ghL xJ¡f¥gL« òŸë égu MŒéš taJ thçahd Ïw¥ò k‰W«Ïw¥ò é»j« M»a Ïu©L« ãfu Ïd¥bgU¡f é»j¤ij jiyKiwfS¡FÏilnaahd fhy¤ij k‰W« cŸsh®ªj (cldoahd) mÂfç¥ò é»j¤ij kÂ¥Ãl

36

x‹whf Ïiz¡f¥gL«. e«g¤jFªj Ïw¥ò kÂ¥ÕL, Ãw¥ò é»j« k‰W« Úo¤j MÍŸM»at‰iw mo¥gilahf¡ bfh©l FG mšyJ ãiyahd thœÎ m£ltiziamik¤jiy ÏJ cŸsl¡F«. cWÂahd taJ tH§Fjš, rçahd Ïd é»j« k‰W«ãiyahd nr®¡if é»j« M»at‰iw tH¡fkhf nk‰bfhŸS«. Ãw¥ò Ïw¥ò òŸëÏaš MŒÎ Kiw rÛgfhy¤Âš bjhF¥Ã‹ msÎ¥go ts®¢Á bg‰wt‰¿‹ Ïw¥igmDkÂ¤J ml®¤Âia mo¥gilahf éisÎfis x‹¿iz¡f éçth¡f¥g£lJ.nr®¡if goahd kfNš MŒÎ Ãw¥ò Ïw¥ò òŸë égu MŒé‹ vëjhd mik¥ò MF«.Vbdåš Ïd¥bgU¡f é»j¤ij ÏJ cŸsl¡fhJ. Ãw¥ò Ïw¥ò òŸë étu MŒit¥ngh‹W nr®¡ifia ãiyahdJ k‰W« ÏU¥Ã‹ msit¢rhuhJ ÏU¡F« v‹W«fUJ«.

bkh¤j« Ão¡f¥g£l Û‹ kÂ¥ÕL v©â¡ifæš mšyJ vilæš fhytçir¥goÏU¥ò kÂ¥Õ£oš nr®¡f¥g£oU¡f nt©L«. Vbdåš ÏJ R‰W¢NHš mik¥ÃèUªJjå¥g£litfŸ k‰W« cæçaš bjhF¥ig éLé¥gij¡ F¿¡F«. ÏJ Û‹ bjhF¥ÃšÛ‹Ão¥ò V‰gL¤J« mo¥gilahd ghÂ¥ghF« cy»‹ Û‹Ão¥ò Ka‰Á mšyJjå¥g£l Û‹ts msit M»at‰iw mo¥gilahf¡ bfh©l ÏU¥ò m£ltizmšyJ fhy tçir¥goahd Ão¡f¥g£l égu§fŸ ÏU¡F« Ïl§fëš cæçašbjhF¥ò E£gkhÂçfis ga‹gL¤Â Rwh Û‹fë‹ bjhF¥ig kÂ¥Ãlyh«.Ï«khÂçfŸ, bjhF¥ò mÂfç¥ò é»j« bjhF¥ò ml®¤Âæš V‰gL« khWjšfS¡FV‰g cldoahf gÂyë¡F« v‹w Cf¤ij V‰gL¤J«. tH§f¥g£l ml®¤ÂæšÏa‰ifahd ca®Î é»j« ÏU¥Ã‹ taJ mik¥ig¢ rhuhJ jå¤ÂU¡F«Fiwªjfhynk thG« ca®ªj Ïd¥bgU¡f é»j« cŸs Á‰¿d tiffS¡FÏ¤jifa Cf§fŸ ãahakhf¤ njh‹W«. Fiwªj Ïd¥bgU¡f é»j« bfh©l Ú©leh£fS¡F thG« Á‰¿d tiffS¡F Ïit bghUªjhJ.

jhkj ntWghlhd khÂçfŸ cæçaš bjhF¥ò E£g khÂçfis¡ fh£oY«ga‹ju¤j¡fit. Áy cæçaš égu§fis¤jU«. våD« cæçaš bjhF¥ò E£g«mšyJ jhkj ntWghlhd khÂçfŸ Rwh Û‹fë‹ Ïd¥bgU¡f« g‰¿a KGégu§fS¡F xU§»iz¡F« Ïu©L« f¤Âæ‹ Tuhd Kid ngh‹w nj®Î v‹wnjh‰w¤ij¤ jU«. brÎŸ tiy mšyJ ÏGtiy Ïit Û‹ts¤Âš ãahakhd Cf«MfhJ.

Rwh Û‹fS¡fhd äfÎ« bghU¤jkhd khÂç KGikahd taJ mik¥Ã‰fhdeLãiya‰w khÂçna. ÏJ fhytçir¥goahd Ão¡f¥g£lit, äFÂ m£ltiz,ts®¢Á, Ïd¥bgU¡f«, Ïa‰ifahd Ïw¥ò é»j«, Û‹ Ão¥Ã‰F nj®Î brŒa¥gL«Û‹Ão rhjd§fŸ F¿¤j òŸë égu§fŸ ngh‹wt‰iw cŸsl¡F«.Ão¡f¥g£litfëš Rwh Û‹fë‹ ruhrçahd msÎ vil ngh‹w Jiz égu§fisxU§»izªj Ïªj khÂçfŸ ga‹gL¤jyh«. ml®¤Â mo¥gilæyhd Ïa‰ifahdÏw¥ò fUts®¢Á mšyJ ts®¢Á ngh‹wt‰¿‹ _y« Ïa§F« ml®¤Âmo¥gilæyhd E£g« Ûjhd kh‰W Cf¤ij xU§»iz¡f Ïit cldoahfga‹gL¤j¥gL«. Ïªj khÂçfis Ïl«rh®ªj Áj¿ÍŸs égu§fis ga‹gL¤jÏl«rh®ªj mik¥ghf V‰gL¤jyh«. Û‹ts¤Âš gy bt›ntwhdk©ly§fS¡»ilna Rwh Û‹fis ef®tj‰F« mDkÂ¡fyh«.

Á‰¿d tifæ‹ Á¡fyhd ÏU¥ò mik¥Ã‰F Ïl«rh®ªJ mik¡f¥g£l khÂçfŸ_ykhf Ïl«rh®ªj Áj¿ÍŸs égu§fSl‹ ÏU¥ò kÂ¥Ãl¥gLtJ njitah»wJ. ÁyãfœÎfëš gštif ÏU¥ò khÂçfŸ njit¥gL»‹wd. Ïl«rh®ªj khÂçfis¥

37

ga‹gL¤Â nk‰bfhŸs¥g£l Rwh Û‹ts kÂ¥ÕL äfÎ« ã¢ra k‰w KoÎfisna jU«.milahs« Ï£L éLé¤J Û©L« Ão¡f¥g£l égu§fŸ, Ão¡f¥g£lit, äFÂm£ltiz, Ãw¥ò Ïw¥ò òŸë égu§fŸ M»at‰iw mDkÂ¤J Ïl«rh®ªj k‰W«ÏU¥ò mik¥ò kÂ¥Õ£oš ã¢rak‰w j‹ikia F¿¥Ã£l tifæš Fiw¡F«.

Ïl«rh®ªj mik¥ò khÂçfis ga‹gL¤Â ÏU¥ò kÂ¥Ãl¥g£l Áy Û‹ts§fëšbt›ntwhd Ïd¥bgU¡f« brŒÍ« rh® bjhF¥ò ÏU¡f nt©L«. Mdhš Ãwthœ¡if gUtãiyÍl‹ fyªJ ÏU¡f nt©L« v‹gJ« njitah»wJ. rh®ÏU¥òfë‹ m¤jifa fy¥ò, thœél¤ij éU«òjiy (Å£il éU«òjš) fh©Ã¡F«.ÏJ Ãwªj Ïl¤ij miljš _y« ãfG«. Ïj‹ _y« fUÎ‰w bg© Rwh Û‹fŸ mitÃwªj Ïl¤Â‰F ÂU«ò»‹wd. Ïj‹ mo¥gilæš Ïw¥ò v‹gJ mij ts®¥ò Ïl¤ijbfh©L mnj efU« j‹ikia¡ bfh©l cæçd§fë‹ FG v‹W tiuaW¡fyh«.bt›ntwhd ÏU¥ÃèUªJ bg© F¿¥ghd neh¡fä‹¿ M© cl‹ nr®¡if våšÏU¥ò v‹gJ kuò mo¥gilæš ÏšyhJ Phgf mo¥gilæyhdjhfnt ÏU¡F«.

efU« Á‰¿d tif¡fhd Ïl«rh®ªj mik¥ò khÂçfS¡F mit bt›ntW Û‹tsk©ly§fëš efU« é»j« njitah»wJ. bt›ntwhd k©ly§fS¡F ÏilnaefU« é»j¤ij kÂ¥ÃLtJ xUtif mQF Kiwæš njit¥gL»wJ. efU« é»j«F¿¥Ãl¥g£l fhy¤Â‰FŸ, cæçd« xU k©ly¤ijé£L k‰bwhU k©ly¤Â‰FefUjY¡F Ïz§f ÏU¡F«. jå¥g£l tifæš x›bth‹¿‰F« milahs«tH§Fjiy Ïªj mQFKiw el¤J«. Û©L« Ão¡f¥g£l mšyJ Ão¡f¥glhjmilahs« Ïl¥g£l Rwh Û‹fë‹ égu§fisÍ« ga‹gL¤J«. khÂç¡F tH§f¥gL«égu§fŸ F¿¥Ã£l fhy Ïilbtë¡FŸ x›bthU tifahd Û‹Ão rhjd¤Â‰F«,Û‹ts¤Âš k‰W« k©ly¤Âš ga‹gL¤j¥gL« x›bthU tifahd nj®ÎbrŒa¥g£l Û‹Ão rhjd¤Â‹ g§F, Rwh Û‹fë‹ Ús«, él¥g£l ehŸ, neu«, Û©L«Ão¡f¥g£l ehŸ, neu« ngh‹wt‰iw cŸsl¡F«.

KGikahd Ïl«rh®ªj mik¥ò ÏU¥ò kÂ¥ÕL khÂçfS¡F njitahd ef®Îfë‹v©â¡ifia kÂ¥Ãl milahs« Ï£L él¥g£L Û©L« Ão¡f¥gL« Â£l§fŸtH¡fkhf äf¡Fiwªjitna. xU mQFKiwæš rh¤Âakhd kh‰W ef®ÎmDkhd¤ij nk«gL¤j nt©L«. khWgL« ef®Î kÂ¥ò égu Cf§fë‹mo¥gilæš Md ghtid khÂçahf ÏJ nk«gL¤j¥gl nt©L«. KGikahdÏl«rh®ªj mik¥ò, ÏU¥ò kÂ¥ÕL Ïit ÃwF ãiyahd kÂ¥ghfnth mšyJ bjhl¡fkÂ¥ghfnth ga‹gL¤j¥gL«.

5.115.115.115.115.11 ts«F‹whj nk«gh£o‰fhf gh®it¡F¿¥ò mik¥ig ga‹gL¤Jjšts«F‹whj nk«gh£o‰fhf gh®it¡F¿¥ò mik¥ig ga‹gL¤Jjšts«F‹whj nk«gh£o‰fhf gh®it¡F¿¥ò mik¥ig ga‹gL¤Jjšts«F‹whj nk«gh£o‰fhf gh®it¡F¿¥ò mik¥ig ga‹gL¤Jjšts«F‹whj nk«gh£o‰fhf gh®it¡F¿¥ò mik¥ig ga‹gL¤Jjš

cnt mik¥Ã‹ bghW¥gh®ªj Û‹ts elto¡if¡F bjhêš E£g têfh£L KiwfŸv© 8 flšrh® Û‹Ãogh£o‹ ts«F‹whj ts®¢Á¡fhd R£o¡fh£ofŸ ò¤jf¤Âšés¡f¥g£LŸsgo ‘ts«F‹whj nk«gh£o‰fhd gh®it¡F¿¥ò mik¥ò’(tFnkghm)¡FŸ Rwh Û‹ ghJfh¥ò neh¡f§fŸ k‰W« Rwh Û‹ts¤ij ãWÎÎjhšga‹fŸ cŸsd tFnkgh mik¥ò ‘bghUshjhu«’ ‘r_f«’ ‘R‰W¢NHš’ k‰W«‘f£L¥ghL’ v‹w eh‹»‹ gçkhz¤Â‰FŸ xU mo¥gil mik¥ig tH§F»wJ.mj‰FŸnsna ‘msit’ ãWé ‘neh¡f§fis’ mik¤J bjhl®òila ‘R£o¡fh£ofŸ’k‰W« mt‰¿‰F jå¤jåahf ‘gh®it¡F¿¥òfis’ (gh®it kÂ¥ò) V‰gL¤J»wJ.

ts«F‹whj nk«gh£il miljš k‰W« Ô®khå¡f¥g£l mséš bfhŸifneh¡f§fŸ (mt‰¿‹ r£l mo¥gil c£gl) M»at‰iw¥ g‰¿ m®¤jKŸs égu§fis

38

tH§f xU Âwikahd tFnk gh mik¥ò R£ofh£ofns V‰gL¤J»wJ nj®Î brŒ»wJk‰W« ga‹gL¤J»wJ. ÏJ bryéd« ÏšyhjJ bjhF¡fÎ« ga‹gL¤jÎ« vëjhdJjftšfŸ ga‹gL¤Jtij Áw¥Ã¡»wJ. Á¡fš k‰W« msÎfis bt›ntW ãiyæšã®t»¡»wJ. R£o¡fh£ofis bjhF¤jš k‰W« xU§»iz¤jš M»at‰iwvëjh¡F»wJ. TLjyhf cçik jhu®fS¡F cldoahf tH§f jftšfis jU»wJ.neuoahf KoÎ nk‰bfhŸS« Kiwfis nk«gL¤j cjÎ»wJ. tFnkgh mik¥Ã‹ts®¢Á IªJ ãiyfis¡ bfh©lJ:

(i) tFnkgh mik¥Ã‹ neh¡f¤ij F¿¥ÃLtJ .Rwh Û‹fS¡F tFnkgh mik¥igÏy¡F Ïl¥g£l Rwh Û‹ ts¤Â‰F, Ïy¡F Ïl¥g£l mšyJ Ïl¥glhjÛ‹ts¤Âš j‰brayhf¥ ÃogL« Rwh Û‹fS¡F mšyJ jå¤j nkyh©iknjit¥gL« Rwh Á‰¿d tiffS¡F ãWÎ»wJ.

(ii) R£o¡fh£ofë‹ nk«gh£o‰F mo¥gil mik¥ig V‰gL¤Jjš. ts«F‹whjnk«gh£o‰fhd eh‹F gçkhz§fis ÃuÂgè¡F« mik¥ò ßÂahd mQFKiwia Ïªj mik¥ò nk‰bfhŸ»wJ. mG¤j« ãiy gÂYiu mo¥gil mik¥òxU rhjfkhd mQF KiwahF«. mik¥Ã‹ Áy ÃçÎfŸ ÛJ kåjelto¡ifahš V‰gL« mG¤j«, mt‰¿‹ ãiy k‰W« Ô®khå¡f¥gL« r_fgÂYiufŸ M»at‰iwÍ« gçÓè¡»wJ.

(iii) msit, neh¡f§fŸ, rh¤akhd R£o¡fh£ofŸ k‰W« gh®it¡F¿¥òfŸ.mik¥Ã‹, ts«F‹whj nk«gh£L Kiwfshš ghÂ¡f¥gL« j‹ikfis ‘msÎ’ÃuÂgè¡»wJ. tFnkgh mik¥Ã‹ eh‹F gçkhz§fshš ÏitÔ®khå¡f¥gL»‹wd. x›bthU gçkhz¤ÂY« msÎfë‹ v©â¡ifneh¡f§fŸ R£o¡fh£ofŸ k‰W« gh®it F¿¥òfis¤ nj®ªbjL¡ftiuaW¡f¥gl nt©L«. msÎfS¡fhd cjhuz«, mWtil, mWtil kÂ¥ò,k‰W« Û‹ts¤Â‹ ãfu kÂ¥ò ngh‹wt‰iw bghUshjhu gçkhz« cŸsl¡F«.r_f gçkhz¤Âš, ntiy thŒ¥ò, Û‹Ão¥ò, ghu«gça« k‰W« òuj¥ ga‹ghLml§F«. bjhl®ghd äFÂ, Û‹Ão¡F« é»j«, Ão¡f¥gL« Û‹fŸ mik¥òM»ait R‰W¢NHèš ml§F« ã®t»¡F« Âw‹, Kiwfëš xëÎ kiwÎÏ‹ik, bt‰¿ bgw Ïz¡f« ngh‹wit fh£L¥gh£o‰FŸ ml§F«. bjhl®òbfhŸjš xëÎ kiwÎ Ï‹ik, Ïa‰if Mjhu nkyh©ikÍŸ Âwik k‰W«bghW¥ò M»at‰iw msÎfŸ nk«gL¤J»‹wd.

cyf k©ly rh® k©ly njÓa k‰W« rh® njÓa mséš Û‹ts¡ bfhŸif k‰W«nkyh©ikæ‹ ãiwit kÂ¥ÃL« Ka‰Áæš ‘R£o¡fh£ofŸ’ cjÎ»‹wd.Û‹ts Mjhu§fë‹ ãiyia k‰W« Û‹ts elto¡iffis és¡Ftj‰Fcldoahf òçªJ bfhŸs¡Toa rhjd« x‹iw Ïit tH§F»‹wd. tFnkghmik¥Ã‹ neh¡f« bjhl®ghd ngh¡if kÂ¥ÃlÎ« cjÎ»wJ. KoÎnk‰bfhŸnth®¡F Á¡fyhd khÂçfëš ÏUªJ vëikahd KiwfistH§Ftj‹ _y« éŠPhd KoÎfis gu¥òtÂš K¡»a g§F t»¡»wJ.tFnkgh mik¥Ã‹ gçkhz¤Â‰FŸ bghUªj¡ Toa Ïl§fëš R£o¡fh£ofŸnk«gL¤j¥ gl nt©L«. Kjyhtjhf neh¡f§fis milahs« f©L Ã‹mik¥Ã‹ éŠPhd mo¥gilia òçªJ bfh©L khÂçia F¿¥Ã£L (fU¤JmšyJ v©â¡if) k‰W« Kothf m«khÂçæèUªJ khWgLtdt‰iwÔ®khå¡f nt©L«. mit neh¡f§fS¡F bjhl®ghdt‰iw ãiwnt‰WtijF¿¥Ãl nt©L«. mj‰fhd égu§fŸ »il¡F« tifæš mšyJ vëjhfnrfç¡F« têæš ÏU¡f nt©L«. R£o¡fh£ofŸ éŠPhd ó®tkhf

39

cWÂahdjhf ÏU¡f nt©L«. c©ikahf éŠPhd mo¥gilæš ek¡FÔ®khå¡f¥gL« òçªj mséš ÃuÂgè¡f¡Toa neh¡f§fisF¿¥Ãl¡Toaitahf ÏU¡f nt©L«. »il¡f¡ Toa ca®ªj éŠPhdégu§fis¥ ga‹gL¤J« tifæš ÏU¡f nt©L«. nkY« R£o¡fh£ofŸbrŒa¤j¡f mséš ÏU¡f nt©L«. éiuéš òçªJ bfhŸs¡ Toajhf ÏU¡fnt©L«. bryÎ FiwªjJ Mf ÏU¡f nt©L«. fhy¥ ngh¡»š R£o¡fh£ofë‹kÂ¥Ãš kh‰w§fŸ m®¤jKŸs tifæš tFnkgh mik¥nghL bjhl®ògL¤ÂòçªJ bfhŸS« tifæš ÏU¡fhJ. gh®it kÂ¥òl‹ bjhl®ò gL¤Â xU‘bfhŸifÍl‹‘ x¤J ÏU¡»w mik¥òl‹ milahs« fhz¥gL« Ïy¡F mšyJjil (tiuaiw) cl‹ mšyhJ Ït‰iw¥ gçÓè¡F«.

‘gh®it kÂ¥òfis‘ trÂahf ‘Ïy¡F gh®it¡ F¿¥òfŸ‘‘tiuaW¡f¥g£lgh®it¡ F¿¥òfŸ‘ (mšyJ ‘gh®it¡F¿¥òfë‹ bjhl¡f«‘) vd F¿¥Ãlyh«mid¤J cçikjhu®fshY« V‰W¡ bfhŸs¡Toa ‘neh¡f§fis‘ mik¤Jnk«gL¤J« Kiwna ts«F‹whj nk«gh£il ãiwnt‰Wjèš xU K¡»akhdelto¡ifahF«. njh‰w¤Âš tFnkgh neh¡f§fis mik¡»wJ. bjhl®òfisV‰gL¤Â¡ bfhŸs cjÎ»wJ. neh¡f« k‰W« bjëÎ¡F Ïilna bfhL¤J th§fcjÎ»wJ. Áy msÎfS¡fhf ã®t»¤jš mšyJ ÏU¥ig Û©L« ã®khâ¤jšngh‹w neh¡f§fŸ g‹dh£L x¥gªj§fŸ r£l« mšyJ bghJthd vÂ®gh®¥òfŸM»ait e‹F tiuaW¡f¥gL»wJ. Ãw bjëthf v¥bghGJ« Ïiz¡f¥gLtJÏšiy.

tH§f¥g£l msÎfë‹ bjhl®Ãš neh¡f§fŸ mik¥Ã‹ gšntW ãiyfëšmilahs« fhz¥ bgWtJ mtÁakh»wJ. j‰nghJŸs g‹dh£L x¥gªj§fŸmšyJ njÓa bfhŸiffëš Áy neh¡f§fŸ F¿¥Ãl¥g£LŸsd. Mdhš k‰witäfÎ« Â£lt£lkhdit M¡f¥gL« njit cŸsJ. Rwh ÏU¥ig ã®t»¤jšmšyJ Rwh ÏU¥ig Û©L« ã®khâ¤jš ngh‹wit neh¡f§fS¡fhdcjhuz§fshF«. äfÎ« bjëthd neh¡f« ÏU¥Ã‹ cæçaš bjhF¥igã®t»¥gnj. mJÎ« ts«F‹whj mséš mWtil tH§Ftj‰F cjÎ«ãiyæš ã®t»¡f¥gl nt©L«. ÏU cæçaš bjhF¥ò gh®it¡F¿¥ò¡Fbjhl®òila tifæš bjëthdjhf ÏU¡f nt©L«:

ccccctiuaiwtiuaiwtiuaiwtiuaiwtiuaiw tiuaW¡f¥g£l gh®it¡ F¿¥ò MF«. Mjhu¤Â‹ ts«F‹whj

j‹ik¡F x¤J¥nghF« tifæš cæçaš bjhF¥Ã‹ Fiwªj ãiyia¡F¿¥ÃL«. c c c c c Ïy¡FÏy¡FÏy¡FÏy¡FÏy¡F

, gh®it¡F¿¥ò MF«. Û‹ts¤Â‰F jFªj nkyh©ik¡fhf

F¿¥Ãl¡Toa cæçaš bjhF¥ò ãiyia cz®¤J«.’

(iv) R£o¡ fh£ofŸ k‰W« gh®it¡F¿¥òfis nj®Î brŒjš. x›bthU msé‰F«bjhl®òila mo¥gil mik¥ò msÎ k‰W« neh¡f§fŸ mid¤J« T£lhfÛ‹ts¤Â‰fhd ts«F‹whj nk«ghL v‹d v‹gj‰F V‰W¡ bfhŸs¡Toaés¡f¤ij tH§f nt©L«. R£o¡ fh£ofŸ k‰W« gh®it¡F¿¥ò nk«ghLM»ait jhdhf bjç»w msé‰F V‰gL¤j nt©L«. cjhuzkhfV‰gL¤j¥g£l mséš Û‹ Ïw¥ig ã®t»¥gJ neh¡f« våš R£o¡fh£ofŸk‰W« gh®it¡F¿¥òfŸ cldoahf tiuaW¡f¥gl nt©L«. neh¡f§fŸ msÎFiwªj Ïl§fëš R£o¡fh£ofŸ k‰W« gh®it¡ F¿¥òfŸ tiuaW¥gJ äfÎ«fodkhdnj. bghJthf R£o¡fh£ofŸ bfhŸif K‹Dçikfis mo¥gilahf¡bfh©oU¡f nt©L«. F¿¥ghf jftš »il¡F« j‹ik, bryéd«, òçªJbfhŸS« j‹ik, Jšèakhf, rçahf ÏU¤jš, ãiya‰w j‹ik ÏšyhÂU¤jš,

40

éŠPhd mo¥gilæš cWÂ, cçikjhu®fŸ V‰W¡ bfhŸs¡Toa ãiy,égu§fis gut¢ brŒÍ« tèik, fhy« jtwhik, r£l¥goahd mo¥gil k‰W«nghJkhd gÂÎfŸ nk‰bfhŸtJ ngh‹wt‰iw mo¥gilahf¡ bfh©oU¡fnt©L«.

R£o¡fh£ofŸ k‰W« gh®it¡F¿¥òfis nj®Î brŒtÂš 5 ãiyfŸ cŸsd. (i)msit Ô®khå¤jš k‰W« bjëthd mšyJ F¿¥ghd neh¡f§fŸ (ii) mik¥òv›thW Ïa§F»wJ mjid¢ R‰¿ v›thW mik¥gJ v‹w fU¤Â‰F V‰gkhÂçia nk«gL¤JtJ (iii) neh¡f§fŸ F¿¤J K‹nd‰w¤ij kÂ¥ÃLtj‰Fnjitahd rh¤Âakhd gh®it¡F¿¥òfŸ k‰W« R£o¡fh£ofŸ vitv‹gjid¤ Ô®khå¤jš (iv) ÏaY« j‹ikia gçÓè¤jš, égu§fŸ »il¡F«j‹ik bryÎ k‰W« R£o¡fh£ofis brašgL¤j braš Kiwfis Ô®khå¡fÃw fhuâfŸ (v ) R£o¡fh£ofis bjëthf¡ F¿¥Ãl k‰W« fz¡»lga‹gL¤J« Kiwfis¥ gÂÎ brŒjš.

(v) x‹W Âu£L« Kiwfis F¿¥ÃLjš k‰W« cUth¡Fjš. R£o¡fh£ofŸ k‰W«mt‰iw¥ òçªJ bfhŸSjš M»at‰iw ga‹gL¤Jgtuhš vëÂš òçªJbfhŸS« tifæš mik¥ghf tH§f¥gl nt©oa njit cŸsJ. R£o¡fh£ofŸvëjhd kÂ¥ghf tH§f¥glyh«. Mdhš mik¥Ã‰FŸ mšyJ bt›ntwhdmik¥Ã‰F Ïilna R£o¡fh£ofis x¥Ãl kW msÅL njit¥gL«. Ïj‰F‘bjhl®òila gh®it¡F¿¥ig’ V‰gL¤j R£o¡fh£oia é»jkhf kh‰w nt©oanjit V‰gL»wJ. cjhuzkhf ts®¢Á milªj cæçaš bjhF¥Ã‹ gh®itkÂ¥ò (c.«. bjhl¡f ts®¢Á ãiy cæçaš bjhF¥ò) ãaä¡f¥gL« bghGJ. kWmsÅL brŒa¥g£l R£o¡fh£o Ïªj kÂ¥Ã‹ é»jkhF« k‰W« 0-1 ãiyæšÏU¡F« R£o¡fh£ofë‹ msitia r_f neh¡f§fŸ vªj mséšãiwnt‰w¥g£LŸsJ v‹w Ô®¥Ã‹ kÂ¥òl‹ (c.«. ‘ešyJ’‘xusÎbjëthdJ’‘nkhrkhdJ’) bjhl®ògL¤Jtjhš ga‹fŸ cŸsd.

5.125.125.125.125.12 ngçl® nkyh©ik k‰W« ngçl® kÂ¥ÕLngçl® nkyh©ik k‰W« ngçl® kÂ¥ÕLngçl® nkyh©ik k‰W« ngçl® kÂ¥ÕLngçl® nkyh©ik k‰W« ngçl® kÂ¥ÕLngçl® nkyh©ik k‰W« ngçl® kÂ¥ÕL

‘K‹ v¢rç¡if mQFKiw’ (gh®it ÃçÎ 1.4) k‰W« ts«F‹whj nk«gh£o‰fhdgh®it mik¥ò (gh®it 5.11) M»a Ïu©L« ngçl® nkyh©ik KoÎ nk‰bfhŸs RwhÁ‰¿d tifia¥ ghJfh¡fÎ« k‰W« Rwh Û‹ts¤ij ã®t»¡fÎ« mo¥giltotik¥ig tH§F»wJ. cWÂa‰w ãiyæèUªJ tU« Ô®khå¡f Ïayhjbtë¥gh£o‹ Ïliu KoÎ nk‰bfhŸSjš cŸsl¡F«. Rwh Á‰¿d tiffis¥ghJfh¤jš k‰W« Rwh Û‹ ts¤ij ã®t»¤jš M»at‰¿š cWÂa‰w j‹ikiafz¡»l ngçl® kÂ¥ÕL njitah»wJ.

Rwh ÏU¥Ã‰F ‘ngçl® kÂ¥ÕL’ KoÎfë‹ cWÂa‰w ãiyia mséLjiycŸsl¡F«. kÂ¥ÕL khÂçfëèUªJ KoÎfŸ bgw¥gL»‹wd. tH§f¥g£l ÏU¥ÃšbjhF¥ò E£g¤ij Ïiz¤J ga‹gL¤j¥g£l khÂçæš mjDila KGikahdbjëthd cUtf§fis k‰W« tH§f¥g£l »il¡f¡ Toa égu§fis ga‹gL¤ÂKoÎfŸ bgw¥gL»‹wd. Ïliu kÂ¥Ãl khÂçæš neh¡f¤Â‰F rh¤Âakhd gFÂfŸÏU¡f nt©L«. khÂçæ‹ x‹W k‰W« mj‰F nk‰g£l j‹ikfŸ rh¤akhdtH§Fjšfshf btë¥gL« våš k‰W«/mšyJ äFÂ m£ltiz fhytçir ngh‹wégu§fŸ vëa ruhrç kÂ¥ghf mšyhJ rh¤Âakhd tH§Fjšfshf khÂçæšÏiz¡f¥g£oU¡f nt©L«.

41

mWtil brŒa¥gL« Rwh bjhF¥Ãš ga‹gL¤j¥gL« bghGJ ‘ngçl® kÂ¥ÕL’bjhl®ò gL¤j¥g£lhš cjhuzkhf bjhF¥Ã‹ msÎ rh¤a¤ij fz¡»L« bghGJF¿¥Ã£l msÎ¡F ÑnH FiwªJ éL« v‹gjid fU¤Âš bfhŸS« (‘cæçašgh®it¡F¿¥ò’). Ï§F bjhF¥Ã‹ msÎ bkh¤j cæçaš bjhF¥ò cæçaš bjhF¥Ã‹j‹ik, cæçd§fë‹ bkh¤j v©â¡if mšyJ Áy Ãw msÎ M»aitahfÏU¡fyh«. bjhl¡f ãiy bjhF¥ò (Û‹ Ão¥Ã‰F K‹) msé‰F é»jkhfbjçé¡f¥gL«. tFnkgh mik¥Ãš ‘R£o¡fh£ofŸ’ cŸsd. ÏU¥Ã‹ äFÂ¡F‘msthf’ bjhl®ò gL¤j¥gL»‹wd. ‘cæçaš gh®it¡F¿¥ò’ tiuaW¡f¥g£lgh®it¡ F¿¥ò MF« k‰W« mšyJ Ïy¡F gh®it F¿¥ò MF«. nkyh©ik ‘neh¡f«’bjëthd gh®it¡F¿¥ò¡F nkyhf bjhF¥Ã‹ msit ã®t»¥gJ MF«. våD«ngçl® nkyh©ik¡F x›bthU ‘gh®it¡F¿¥ò«’ ‘ngçl® ãiy’ k‰W« ngçlç‹ fhymsÎl‹ bjçé¡f¥gl nt©L« v‹gJ njitah»wJ. ÏU¥ò kÂ¥Õ£o‰fhf Ïitmid¤J« x‹whf nr®ªJ K‰ngh¡fhd Â£läLjš k‰W« kh‰¿d mWtilãiy¥ghLfis kÂ¥ÃLjš _ykhf bgW« ÏU¥ò kÂ¥Õ£o‹ ‘ngçl® MŒé‰F‘ jFªjmo¥gilahd mik¥ig tH§F»wJ. fyªjhŒÎ Kiw _y« V‰W¡bfhŸs¥gL«KoÎfis V‰gL¤J« éÂfS¡fhd mo¥gil mik¥ig tH§F»wJ. Ã‹d®V‰W¡bfhŸs¥g£l kÂ¥Õ£L khÂçfŸ, V‰W¡ bfhŸs¥g£l égu§fŸ, ‘R£o¡fh£ofŸ’ãaä¡f¥g£l ngçl® rh¤a¤Jl‹, F¿¥Ã£l fhy¡ bfLé‰FŸ ‘gh®it¡F¿¥ò¡F Ñœ‘cŸsJ v‹gjid¡ F¿¥ÃL« ãiyæš nkyh©ik elto¡iffŸ JçjkhfbrašgL¤j¥g£L éçthd fyªjhŒÎ¡fhd njitÍ« V‰gL»wJ. ÏJ v›thW ntiybrŒ»wJ v‹gj‰fhd cjhuz« Rwh Û‹ts¤Â‰fhd V‰W¡bfhŸs¥g£l k‰W«éÂ¡f¥g£l j‰rka« nk‰bfhŸs¥gL« mWtil ãiy¥gh£o‰F f£lz§fisbrašgL¤Jjš VG tUl§fŸ (nk‰bfhŸs¥gL« fhy msÎ) vd kÂ¥Õ£L khÂçF¿¥ÃL« våš, ts®¢ÁÍ‰w cæçaš bjhF¥Ã‹ 20%. ngçl® rh¤a« bjhl¡f ãiyts®¢ÁÍ‰w cæçaš bjhF¥Ã‹ 40%¡F Ñœ FiwªJ éL« (nk‰bfhŸs¥gL«‘tiuaiw gh®it¡F¿¥ò‘)

66666 Û‹ts nkyh©ik k‰W« Á‰¿d tiffis¥ ghJfh¤jšÛ‹ts nkyh©ik k‰W« Á‰¿d tiffis¥ ghJfh¤jšÛ‹ts nkyh©ik k‰W« Á‰¿d tiffis¥ ghJfh¤jšÛ‹ts nkyh©ik k‰W« Á‰¿d tiffis¥ ghJfh¤jšÛ‹ts nkyh©ik k‰W« Á‰¿d tiffis¥ ghJfh¤jš

Rwh Û‹ts¤ij ã®t»¤jš k‰W« Á‰¿d tiffis ghJfh¤jY¡fhd Âw‹,»il¡f¡Toa kåjts« k‰W« ãÂ Mjhu§fŸ m›thnw jFÂ thŒªj ãWtd«mikªÂU¤jš M»at‰iw¥ bghW¤jJ MF«. Û‹ts nkyh©ik¡F njitahdJnjitahd égu§fis¢ nrfç¤jš nkyh©ik f£L¥gh£il V‰gL¤Â V‰W¡bfhŸSjš f£L¥ghLfis brašgL¤Jjš Û‹ts¤ij f©fhâ¤jšM»at‰¿‰fhf Mjhu« k‰W« neu¤ij KjÄL brŒtJ MF«. bghUshjhu ßÂæšFiwghl‰w Û‹ts« ã®thf¢ bryéd« fz¡»š bfhŸs¥g£l Ã‹V‰W¡bfhŸs¤j¡f KjÄL Ûjhd tUkhd¤ij jU«. ÃiH¤ÂU¡F« Û‹ts¤Âšnkyh©ik ãWtd§fŸ k‰W« Rwh Â£l§fŸ r«Ãujha nkyh©ik¤ Â£l§fis élghu«gça mÂfhu mik¥ò k‰W« fyh¢rhu¤ij rh®ªÂU¡F« njit cŸsJ.

bjëthd Ïy¡F k‰W« neh¡f§fis mila Û‹ts nkyh©ik¡F njitahdJéÂfis V‰gL¤Â ga‹gL¤Jjny. éÂfŸ Û‹ts¤Â‰FŸ mDkÂ¡f¥g£lÛ‹Ão¥gt®fë‹ ngh¡if f£L¥gL¤j nt©L«. mt®fŸ ga‹gL¤J« Û‹Ãorhjd§fisÍ« f£L¥gL¤j nt©L«. Û‹ts¤Â‰FŸ mDkÂ¡f¥glhjt®fë‹ngh¡ifÍ« f£L¥gL¤j nt©L«. Û‹ts¤Â‹ Áy gFÂ¡FŸ bršy cçikÏšyhjt®fisÍ« f£L¥gL¤j nt©L«. ga‹gL¤j¥gL« Û‹ts brašfŸ Û‹ts

42

Mjhu§fis¥ ga‹gL¤Jnthçilna k‰W« Ïªj Û‹ts§fisga‹gL¤Jnthçilna Mjhu§fis¥ ga‹gL¤J« Û‹ts¤ij¢ rh®ªjt®fëilnaKu©ghLfis¤ jé®¡f nt©L«.

6.16.16.16.16.1 Mjhu§fë‹ Jau ãiyMjhu§fë‹ Jau ãiyMjhu§fë‹ Jau ãiyMjhu§fë‹ Jau ãiyMjhu§fë‹ Jau ãiy

Rwh k‰W« mj‹ Á‰¿d tiffŸ bghJthf Fiwªj c‰g¤Â Âw‹ cilait.Mifahš ts«F‹whj tifæš ga‹gL¤j¥gl nt©L« våš ftdkhdnkyh©ik k‰W« f©fhâ¥ò njitah»wJ. vdnt gy tif¥g£l Á‰¿dtiffis¡ bfh©l Û‹ts¤Âš K¡»a Ïy¡fhf vY«ò Û‹fŸ ÏU¡F« våšÃo¤J tªJ Ïw¡f¥gL« Rwh Û‹fŸ Ïy¡F Ïl¥glhjit mšyJ j‰brayhfÃog£lit fê¤J xJ¡f¥g£lit. Ïªãiyæš fLikahd mêit¤jL¡f jå¥g£lnkyh©ik njit¥gL«. Rwh Û‹fëš Áy tif äFªj mséš cæçd§fis¤Â‹git. vdnt Ïa‰ifahfnt x¥ÃLifæš Á¿a mséyhd bjhF¥igna bfh©LÏU¥git. Áy tifæš äfÎ« guªj mséyhd ãy¥gu¥Ãš tÁ¥git. Áyf£L¥gL¤j¥g£l všiy¡FŸ Û‹ts¤Â‹ KGikahd všiy¡FŸ ÏU¥git mšyJÃw kåj Ïaš elto¡iffë‹ jh¡f¤Â‹ všiyæš ÏU¥git (gh®it Ã‰nr®¡if2) Áy Á‰¿d tiffŸ eh‰w§fhš gFÂfŸ, F£onghL« Ïl§fŸ, Ïd¢nr®¡if¡fhdÏl§fŸ k‰W« efU« têfŸ ngh‹w F¿¥Ã£l thœél§fis¡ bfh©oU¡F«.Ït‰¿‰F jå¥g£l ghJfh¥ò njit¥gL«.

6.26.26.26.26.2 Û‹Ão¥ig xG§F gL¤j nj®ªJ vL¡F« KiwÛ‹Ão¥ig xG§F gL¤j nj®ªJ vL¡F« KiwÛ‹Ão¥ig xG§F gL¤j nj®ªJ vL¡F« KiwÛ‹Ão¥ig xG§F gL¤j nj®ªJ vL¡F« KiwÛ‹Ão¥ig xG§F gL¤j nj®ªJ vL¡F« Kiw

6.2.1 Û‹Ão¥ig mšyJ Û‹ Ão¥ò Ka‰Áia f£L¥gL¤Jjš

Mœflèš mšyJ njÓa všiy¡FŸ njÓa r£l¤Â‰F Ïz§f k‰W« g‹dh£Lr£l§fS¡F V‰g cça Kiwæš m§Ñfç¡f¥glhj tiuæš vªj Û‹Ão fyD« RwhÛ‹fis¥ Ão¡fnth mšyJ j‰brayhf Ãog£ljhf vL¤J¢ brštj‰nfhmDkÂ¡f¥gl éšiy v‹gjid Û‹ts nkyhs®fŸ cWÂ brŒa nt©L«.

Rwh Û‹fis¥ Ão¥gj‰F mÂf¥goahd Û‹Ão¥ò Âw‹ ÏU¡F« Ïl§fëš RwhÛ‹ts Mjhu§fë‹ ga‹ghL ts« F‹whj tifæš ga‹gLtj‰F V‰wthWÂwid¡ Fiw¡f E£g§fŸ ãWt¥g£LŸsij Û‹ts nkyhs®fŸ cWÂ brŒant©L«.

F¿¥Ã£l thœél§fŸ ghJfh¡f¥gLtijÍ« Û‹Ão¥ò k‰W« Ãw kåjelto¡iffshš ghÂ¡f¥g£lit Ó®gL¤j¥g£LŸsd v‹gjid Û‹ts nkyhs®fŸcWÂ brŒa nt©L«.

F¿¥ghf eh‰w§fhš gFÂfŸ, F£ofŸ tsU« Ïl§fŸ Ïd¢nr®¡if eilbgW«Ïl§fis¡ bfh©l Á‰¿d tiffS¡F k‰W« òÂjhf ÃwªJŸs k‰W« Á¿aF£ofS¡F« Ïd¥bgU¡f« brŒÍ« ãiy¡F ts®ªJŸst‰¿‰F« ghJfh¥ò më¡fjå¤j ftd« brY¤j jFªj Kiwfis Û‹ts nkyhs®fŸ nk‰bfhŸs nt©L«.cça Ïl§fëš m¤jifa KiwfŸ Rwh Û‹fë‹ msÎ R‰W¢NHY¡F cf®ªjghJfh¥ghd Û‹Ão rhjd§fis¥ ga‹gL¤Jjš, Û‹Ão¢ rhjd¤ij nj®Î brŒjš_l¥gL« gUtfhy§fŸ _l¥gL« gFÂfŸ ngh‹wt‰nwhL bjhl®òila bjhêšE£gKiwfisÍ« cŸsl¡F«.

43

6.2.2. Û‹Ão rhjd§fis f£L¥gL¤Jjš

bgW¥gh®ªj Rwh Û‹Ão¥Ã‰F Ïz¡f« Ïšyhj j‰nghija Û‹Ão¥ò KiwfŸ k‰W«brašfŸ Ú¡f¥gL« k‰W« äfÎ« V‰W¡bfhŸs¡Toa kh‰W V‰ghLfŸ Û©L«it¡f¥gL« v‹gij Û‹ts nkyhs®fŸ cWÂ brŒa nt©L«. Û‹ Ïw¥igf£L¥gL¤j Û‹Ão rhjd§fis Kiw¥gL¤Jjš ga‹gL¤j¥gL«.

Û‹Ão rhjd§fŸ k‰W« cæçaš j‹ikfŸ xU Á‰¿d tifia¥ Ão¡F« j‹ikiaghÂ¥ò mila¢ brŒ»wJ. Mœflš Û‹fŸ Úçš ntfkhf ÚªÂ¢ bršY« bghGJ brÎŸtiyfëš Á¡F»‹wd. mšyJ ö©ošfëš kh£L»‹wd. flè‹ jiu¥ gFÂæšÏU¡F« njtij Rwh, u«g Rwh ngh‹w nrh«gyhd Û‹fis¡ fh£oY« Ïit ntfkhfÃogL« thŒ¥ò cŸsJ. Mdhš khwf Ït‰¿‰F ntfkhf Úªj¡Toa Û‹fis¡fh£oY«, ÏGtiyfëš Á¡F« mgha« mÂf«.

Û‹Ão rhjd§fŸ k‰W« cæçaš j‹ikfŸ gšntW Ïw¥ò¡F fhuzkh»‹wd.Ï¤jifa Ïw¥ò ‘fz¡»l¥glhj Û‹Ão Ïw¥ò‘ mšyJ ‘Jizikahd Ïw¥ò‘ v‹WF¿¡f¥gL»wJ. ö©oš mšyJ brÎŸ tiyfshš Ão¡f¥gL« bghGJ ntfkhfÚªj¡Toa tiffŸ RthÁ¥gj‰F brÎŸfëš cŸs Jisfis¢ rh®ªJŸsitflè‹ jiu¥gFÂæš cŸs tiffis¡ fh£oY« äf éiuthf Ão¡f¥gL« bghGJÏwªJ éL»‹wd. flè‹ jiu¥gFÂæš cŸs tiffëš brÎŸ Jisfë‹ têahfRthÁ¥gj‰F cjéahf nkY« Jthu§fŸ cŸsjhš brÎŸ tiyfëš Ão¡f¥g£lÃ‹ò« mt‰whš RthÁ¡f Ko»wJ. fodkhf¥ nghuho éLé¤J¡ bfhŸ»wJ. mšyJtiyæš ÏW¡fkhf Á¡» bfhŸ»wJ. tiyfëš ÏUªJ eGéL»‹wd. Ïit‘ifél¥gL« Ïw¥ò‘ têahf ‘fz¡»l¥glhj Û‹ Ïw¥Ãš‘ ml§F«. tiyfëšÃo¡f¥g£l Ã‹ Ãw Û‹ mšyJ ghY£ofshš rh¥Ãl¥g£L éL« Rwh Û‹fŸ’‘éy§F©â Ïw¥ò’ tifæš fz¡»l¥glhj Û‹ Ïw¥Ãš ml§F«’. flèš Ú©lfhy¤Â‰F él¥g£l tiyfëš ÏwªJ KGtJ« mšyJ gFÂahf bf£L¥nghdmšyJ Ãw KJbfY«òila mšyJ KJbfY«ò Ïšyhj Ãuhâfshš rh¥Ãl¥g£lRwh Û‹fŸ ‘fz¡»l¥glhj Û‹ Ïw¥Ãš’ ml§F«. ‘Mé Û‹Ão¥ò Ïw¥ò’ têahfbjhiyªJ nghd brÎŸtiyfŸ ‘fz¡»l¥glhj Û‹ Ïw¥Ãš’ RU£o gªjhfmiyfshš mo¤J¢ bršy¥gL«tiu, ml§F«.

Û‹Ão rhjd§fis¤ nj®Î brŒtJ tçirahd Á¡fšfis V‰gL¤J»wJ. ÏitmWtil brŒa¥gL« Rwh Û‹fë‹ RWRW¥òl‹ bjhl®ò cilaJ. Rwh Û‹fë‹msÎ¡fhf ÏG tiyia nj®Î brŒtJ e‹F òçªJ bfhŸs¥gl éšiy. Rwh Û‹fë‹msÎ¡fhf ö©oš msÎfis nj®Î brŒtJ« gyÅdkhfnt cŸsJ. våD« brÎŸtiyfëš bt›ntW mséyhd Rwh Û‹fis¥Ão¥gJ rçrkkhf jh¡f¡ToaJ« mšy.tiyfë‹ Jthu§fŸ têahf ÁW Rwh Û‹fŸ ÚªÂ br‹W éL«. Mdhš ts®¢Ámiltjhš mt‰WŸ Ão¡f¥gL« mgha« cŸsJ. c¢rkhd jh¡f¥gL« ãiy¡F V‰wÚs¤ij milªjÎl‹, nkY« ts®¢Á v‹gJ FiwÍ«. tiy¤Jthu§fis jiyahšJis¤J bršy ÏayhJ. Ï¤jifa msÎ nj®é‹ éisÎ üš ü‰ò¡ fÂ® ngh‹wcUt« bfh©l Rwh Û‹fS¡F j£ilahd mšyJ R¤Âaiy¥ ngh‹w jiy u«gRwh¡fŸ k‰W« u«g« ngh‹w Û‹fë‹ g‰fŸ, ehŒ Û‹fë‹ nk‰òw KŸ, bfh«ò Rwhngh‹W Ú£o¡ bfh©oU¡F«. tiffis él tèikahdJ. Áy Á‰¿d tiffS¡Ftiyfë‹ f©â msit ftdKl‹ f£L¥gL¤J« tH¡f¤ij¥ ga‹gL¤JtJts®¢Áia mÂf mséš Ão¡f¥gLtij jé®¡f Rwh Û‹fŸ äfÎ« bgçjhditk‰W« bgça ÏdéU¤Â brŒa¡Toa cæçd§fŸ j¥Ã¤J¢ brštij vëjh¡F«msé‰F Á¿jhdit v‹gjid cWÂ brŒÍ«.

44

6.36.36.36.36.3 j‰brayhf ÃogL« Û‹fis¡ Fiw¤jšj‰brayhf ÃogL« Û‹fis¡ Fiw¤jšj‰brayhf ÃogL« Û‹fis¡ Fiw¤jšj‰brayhf ÃogL« Û‹fis¡ Fiw¤jšj‰brayhf ÃogL« Û‹fis¡ Fiw¤jš

‘j‰brayhf ÃogL« Û‹fis¡ Fiw¡F« rhjd§fis‘ ÏG tiyæš bghU¤JtJg‰¿ Û‹ts nkyhs®fŸ MuhŒjš nt©L«. Rwh, ÂU¡if ngh‹wit vëjhf j¥Ã¢brštij ÏJ mDkÂ¡F«. brÎŸtiyfŸ k‰W« ö©ošfŸ _y« Û‹Ão¡F«neu¤ij f£L¥gL¤j nt©L«. Û‹Ão rhjd§fŸ mik¥igÍ« Û‹ts nkyhs®fŸf£L¥gL¤j nt©L«.

ga‹gL¤j¥gL« Û‹Ão rhjd§fŸ k‰W« j‰brayhf ÃogL« Rwh Û‹ Á‰¿dtiffŸ, j‰brayhf ÃogLtij¡ Fiw¥gj‰F v¤jifa cgfuz§fŸ k‰W« bjhêšE£g§fŸ cçajhf ÏU¡F« v‹gjid¤ Ô®khå¡F«. ÏGit tiyfëš, MikiaÚ¡F« rhjd§fŸ bghU¤j¥g£oUªjhš Rwh Û‹fŸ ÃogLtJ FiwªJŸsJ v‹gj‰FMjhu« cŸsJ. F¿¥ghf Rwh Û‹fis Ú¡fÎ« kh‰W¢ rhjd§fŸ totik¡f¥glnt©L« v‹gij ÏJ cz®¤J»wJ. nkY« tiyfëš f©â msit k‰W«tiyfëš cŸs ÏiHfë‹ Âwid f£L¥gL¤Jtj‹ _y« Rwh Û‹fŸ j‰brayhfÃogLtij¡ Fiw¡f thŒ¥ò cŸsJ. Ú£o¡F« fhy mséš ö©ošfëš RwhÛ‹fë‹ mÂfkhd Á‰¿d tiffŸ cæUl‹ ÏU¡F«. cæUl‹ mt‰iwéLé¤Jélyh«. XL fæW tiyfëš ö©ošfis Ãiz¡f cjÎ« Á¿a f«Ãfisga‹gL¤Jtij jé®¥gj‹ _y« Rwh Û‹fŸ ÃiH¤ÂU¥gij ca®¤J« thŒ¥òcŸsJ. ö©ošfŸ tiyfis¡ »ê¤JéL« rh¤a¤ij f«ÃfŸ Fiw¡»‹wd.

6.46.46.46.46.4 KGikahf¥ ga‹gL¤j C¡f¥gL¤JjšKGikahf¥ ga‹gL¤j C¡f¥gL¤JjšKGikahf¥ ga‹gL¤j C¡f¥gL¤JjšKGikahf¥ ga‹gL¤j C¡f¥gL¤JjšKGikahf¥ ga‹gL¤j C¡f¥gL¤Jjš

Rwh Û‹fis fê¤J xJ¡Fjš, bjhiyªJ nghd mšyJ ifél¥g£l tiyfëšÃo¡f¥gL« Rwh Û‹fŸ, Ïy¡F Ïl¥glhj Rwh Á‰¿d tiffis Ão¤jš, bjhl®òilamšyJ rh®ªJŸs tiffë‹ Ûjhd vÂ® éisÎfŸ F¿¥ghf Mg¤Âš cŸs Á‰¿dtiffŸ M»at‰iw¡ Fiw¡f cça Ka‰Áfis Û‹ts nkyhs®fŸ nk‰bfhŸsnt©L«. jFªj Ïl§fëš, m«KiwfŸ Rwh Û‹fë‹ msÎ Û‹Ão rhjd§fë‹msÎ, Û‹Ão tiyfë‹ f©â msÎ, fê¤J xJ¡f¥g£l Rwh Û‹fŸ, _l¥g£lgUt fhy§fŸ k‰W« _l¥g£l gFÂfŸ g‰¿a bjhêš E£g Kiwfis cŸsl¡fnt©L«.

6.56.56.56.56.5 Á‰¿d tiffis¥ ghJfh¤jšÁ‰¿d tiffis¥ ghJfh¤jšÁ‰¿d tiffis¥ ghJfh¤jšÁ‰¿d tiffis¥ ghJfh¤jšÁ‰¿d tiffis¥ ghJfh¤jš

Ïa‰ifahfnt, mçjhd Á‰¿d tiffŸ k‰W« Fiwªj ghJfh¥igna bg‰WŸsÁ‰¿d tiffS¡F jå¥g£l ghJfh¥ò k‰W« nkyh©ik njitah»wJ. Û‹Ão¥ignk‰gL¤Jtij mšyJ FW¡ÑL brŒtij jil¥gL¤JtJ ngh‹w KiwfŸ jå¥g£lghJfh¥ò k‰W« nkyh©ik njitah»wJ. Ïa‰ifahfnt mçjhd tiffŸ k‰W«Fiwªj ghJfh¥ò ãiyæš cŸs Á‰¿d tiffŸ, jé®¡f Ïayhj ãiyæšÃo¡f¥gLjš, fha¥gL¤j¥gLjš FW¡ÑL brŒa¥gLjš M»ait j‰brayhfeilbgW« Ïl§fëš Û‹Ão¥ò jé®¡f¥g£l gFÂ v‹gj‹ _y« fhuz§fisV‰gL¤Â ftd« brY¤j nt©L«.

6.66.66.66.66.6 gšYæçd¥ bgU¡f« k‰W« R‰W¢NHš ÁªjidfŸgšYæçd¥ bgU¡f« k‰W« R‰W¢NHš ÁªjidfŸgšYæçd¥ bgU¡f« k‰W« R‰W¢NHš ÁªjidfŸgšYæçd¥ bgU¡f« k‰W« R‰W¢NHš ÁªjidfŸgšYæçd¥ bgU¡f« k‰W« R‰W¢NHš ÁªjidfŸ

ÏU¥Ã‹ òuhjdkhd Ó®gh£il ghÂ¡fhjthW Û‹ts¤ij brašgL¤JtJ Ïayhjx‹whF«. Û‹ts nkyh©ik, ju« ã®t»¡f¥gLjš, gštif¥ bgU¡f«,czÎ¥ghJfh¥ò tWik Ú¡Fjš k‰W« ts« F‹whj ts®¢Á v‹w ãiyæš j‰rka«cŸs k‰W« vÂ®fhy rªjÂædU¡F nghÂa mséš »ilF«goahf Rwh Û‹

45

Mjhu§fŸ ÏU¤jš M»at‰iw nk«gL¤j nt©L«. nkyh©ik KiwfŸ, Ïy¡FÏl¥g£l Á‰¿d tiffë‹ ghJfh¥ig k£L« cWÂ brŒjš TlhJ. mªj R‰W¢NHšmik¥ò mšyJ mj‹ bjhl®òila mšyJ Ïy¡F Ïl¥g£lt‰iw¢ rh®ªj Á‰¿dtiffisÍ« ghJfh¥gij cWÂ brŒa nt©L«.

1982 I¡»a ehLrig flš r£l« kuò k‰W« bghW¥gh®ªj Û‹ts el¤ij éÂbjhF¥Ã‹go Û‹ts nkyh©ik njit¥gL»wJ. mêªj bjhF¥òfis ca®¤jc‰g¤Â¤ Âw‹ ãfG« ãiy¡F nkyhf ãiy ãW¤j (c.«. cæçaš bjhF¥ò ca®ªjg£rts«F‹whj kfNY¡F x¤ÂU¡F« ãiyiaél mÂfkhf) njit¥gL»wJ. rhjhuzkhWgL« j‹ik k‰W« ã¢rak‰w j‹ikia fz¡»š bfhŸS« ghJfh¥ò všiyiatH§F« j‰nghija v©z¤ij ÃuÂgè¡»wJ. Û‹ts nkyh©ikæš, Ïy¡if¡fh£oY« ca®ªj g£r ts« F‹whj kfNš ga‹gL¤Jtij fz¡»š bfhŸtJ«njitah»wJ.

77777 gbrÂe- Rwh brašgL¤JjšgbrÂe- Rwh brašgL¤JjšgbrÂe- Rwh brašgL¤JjšgbrÂe- Rwh brašgL¤JjšgbrÂe- Rwh brašgL¤Jjš

7.17.17.17.17.1 Rwh Â£l§fŸ nk«ghLRwh Â£l§fŸ nk«ghLRwh Â£l§fŸ nk«ghLRwh Â£l§fŸ nk«ghLRwh Â£l§fŸ nk«ghL

ehLfS¡F«, kÛtnk ãWtd§fS¡F« njÓa, rh® njÓa, mšyJ k©ly RwhÂ£l§fis, gbrÂe-Rwh elto¡iffS¡F Ïz§»athW brašgL¤j KiwfŸgbrÂe / Rwh g¤Â 17-28š tH§f¥g£LŸsJ (gh®it Ã‰nr®¡if 1 (m) ) Ïªj g¤ÂfŸRU¡fkhf ÑnH és¡f¥g£LŸsd. jFªj Ïl§fëš TLjyhd égu§fis tH§féçÎ gL¤j¥g£LŸsd.

brhªj mšyJ mªãa eh£L fy‹fŸ Rwh Û‹ Ão¡F« gFÂia¡ bfh©l ehLfS¡FgbrÂe-Rwh ga‹gL«. Mœflèš Rwh Û‹fis¥ Ão¡F« fy‹fis¡ bfh©lehLfS¡F« bghUªJ«. mt‰¿‹ fy‹fŸ neuoahf Rwh Û‹ Ão¥ig nk‰bfh©lhšmšyJ kiwKf Û‹ts¤Âš jtwhJ mt‰¿‹ fy‹fŸ Rwh Û‹fis¥ Ão¤jhš RwhÛ‹fë‹ ÏU¥ig ghJfh¤ÂlÎ« ã®t»¡fÎ« njÓa braš Â£l§fis (Rwh Â£l«)ehLfŸ Ã‹g‰w nt©L«. m›thnw rh® k©ly V‰ghLfis¡ bfh©l ehLfŸ mšyJkÛtnk ãWtd§fëš cW¥Ãd®fŸ, cça Ïl§fëš, x‹W mšyJ mj‰F nk‰g£lÏizªj Rwh Â£l§fis nk«gL¤J« neh¡f¤Â‰fhf cW¥Ãd®fë‹ RwhÂ£l§fis Ïiz¡F« v©z¤Jl‹ x¤JiH¡f nt©L«. g‹dh£L všiy flªjefuhj éiuthf efU« k‰W« Mœflš Rwh¡fis Ão¡F« Ïu©L mšyJ mj‰Fnk‰g£l ehLfS¡F Ïit F¿¥ghf K¡»akhdjhF«. Rwh Â£l¤ij V‰gL¤J«bghGJ eh£o‹ rh® k©ly V‰ghLfSl‹ kÛtnk ãWtd§fSl‹ V‰gL«mDgt¤ij cçathW fz¡»š bfhŸs nt©L«. Rwh Â£l« njitæšiy vd¤Ô®khå¡F« ehLfŸ mªj Kiwia tH¡fkhd mo¥gilæš Û‹ts¤Âš V‰gL«kh‰w§fis fz¡»š bfh©L MŒÎ brŒa nt©L«. Fiwªj msényD« Û‹Ão¥òÃo¡f¥g£L Ïw¡f¥g£lit t®¤jf« ngh‹w égu§fis¢ nrfç¡f nt©L«.

jFªj Ïl§fëš rh® k©ly V‰ghLfŸ k‰W« kÛtnk ãWtd§fŸ Rwh Â£l§fisnk«gL¤j nt©L«. mbkç¡fh Ïilnaahd bt¥g k©ly Niu Û‹ FG, flšMuhŒjY¡fhd g‹dh£L¡FG, m£yh©o¡ Niu Û‹fis¥ ghJfh¡F«g‹dh£L¡FG, tlnk‰F m£yh©o¡ Û‹ts ãWtd«, nk‰F M¥ç¡f ehLfë‹ rh®k©ly Û‹ts FG, Û‹ts nk«gh£o‰fhd Ïy¤Ô‹ mbkç¡f ãWtd«, ÏªÂa¥bgU§flš Niu Û‹FG, bj‹ ÃuhªÂa Úy JL¥ò Niu Û‹ ghJfh¥ò¡FG gÁÃ¡rKjha¤Â‹ flš Û‹ Â£l§fŸ ngh‹w ãWtd§fŸ Rwh Û‹fë‹ égu§fis¢

46

nrfç¡F« ehLfë‹ Ka‰Áfis bjhl§» it¡f nt©L«. Áy ãfœÎfëš ÏU¥òkÂ¥ÕL brŒtj‰fhf mit rh® k©ly jftš ika§fis V‰gL¤j nt©L«.

Û‹Ão¥Ã‰F V‰g ehLfŸ k‰W« kÛtnk ãWtd§fŸ jtwhJ Rwh Û‹ ÏU¥Ã‹ ãiykÂ¥Õ£il nk‰bfhŸs nt©L«. Rwh Û‹ Â£l¤ij V‰gL¤j njit cŸsjhv‹gjid¤ Ô®khå¡f Ïjid nk‰bfhŸs nt©L«. Ñœ¡f©l gçªJiu¡f¥g£lgot¤Âš, mªj eh£o‹ bjhl®ghd Rwh Û‹ Â£l¤Â‹ gFÂahf kÂ¥ÕL m¿é¡f¥glnt©L«. Ïªj têfh£L Kiwfë‹ K‹gFÂæš bjçé¤jgo cWÂahd jftšnrfç¥ig kÂ¥ÕL Ï‹¿aikahjJ M¡F»wJ. ÏU¥ò kÂ¥Õ£o‰fhd jftš nrfç¥òk‰W« jftš g»®ªJ bfhŸS« mik¥ò M»at‰¿‰F g‹dh£L x¤JiH¥ò F¿¥ghfg‹dh£L všiy flªj, efuhj k‰W« bgçJ« efU« k‰W« Mœflš Rwh ÏU¥Ã‰FäfÎ« K¡»akhdJ:

• neuoahf k‰W« kiwKfkhd Û‹ts« _y« Rwh Û‹Ão¥ò ts«F‹whjtifæš cŸsJ v‹gjid cWÂ brŒjš;

• Rwh bjhF¥Ã‰F V‰gL« Mg¤ij kÂ¥ÃLjš ftiy¡»lkhdciwél¤ij¥ ghJfh¤jš cæçaš ts« F‹whj nfh£ghLfS¡FKu©ghL Ïšyhj V‰òila Ú©lfhy bghUshju ga‹gh£o‰FV‰wtifæš mWtil brŒÍ« Kiwfis brašgL¤Jjš;

• F¿¥ghf Mg¤Âš cŸs mšyJ vÂ®¥ig¤jh§f Ïayhjtif Rwh Û‹ÏU¥òfis milahs« f©L jå¡ ftd« brY¤Jjš;

• ehLfS¡F cŸnsÍ« ehLfS¡F ÏilnaÍ« MuhŒ¢Á, nkyh©ikf‰Ã¡F« Kjš Ka‰ÁfŸ M»at‰¿‹ ÛJ g§Fjhu®fŸ midtiuÍ«<LgL¤Â Âwikahd fyªjhŒéid V‰gL¤Â x¤JiH¡f mo¥gilmik¥òfis V‰gL¤Â ca®¤Jjš;

• ga‹gL¤j¥glhj j‰brayhd Rwh Û‹Ão¥ig¡ Fiw¤jš;

• gštif cæçd¥ bgU¡f« R‰W¢RHš ãiy ãfœ¢ÁKiw M»at‰iw¥ghJfh¤jY¡F cjéLjš;

• bghW¥gh®ªj Û‹ts el¤ij éÂ¤bjhF¥ò ÃçÎ 7.2.2. (v) ¡F Ïz§f RwhÛ‹Ão¥Ãš ÅzhFjš xJ¡Fjš M»at‰iw Fiw¤jš (cjhuzkhfbrÂšfŸ Ú¡f¥g£l Rwh Û‹fis it¤ÂU¥gJ njitahdJ ) ;

• Ïwªj Rwh Û‹fis KGJkhf ga‹gL¤Jjiy C¡Fé¤jš;

• F¿¤j Á‰¿d tiffis Ão¥gij vëjh¡Fjš Ïw¡f¥g£l égu§fŸ RwhÛ‹Ão¥ig ã®t»¤jš M»at‰iw vëjh¡Fjš;

• F¿¤j Á‰¿d tifæid cæçaš t®¤jf égu§fis milahs« f©Lm¿é¤jiy vëjh¡Fjš.

7.27.27.27.27.2 cnt mik¥Ã‹ cjécnt mik¥Ã‹ cjécnt mik¥Ã‹ cjécnt mik¥Ã‹ cjécnt mik¥Ã‹ cjé

gbrÂe-Rwh g¤Â 29-31š cnt mik¥Ã‹ g§F étç¡f¥g£LŸsJ. Ïªj têfh£LKiwfis jah® brŒtJl‹, TLjyhf tH¡fkhd Â£l elto¡iffë‹ gFÂahfRwh Â£l§fis¤ jahç¤jš, eh£o‰FŸ bjhêš E£g cjé cŸë£l gbrÂe- RwhbrašgL¤j ehLfS¡F cjél nt©L«. Rwh Â£l nk«ghL F¿¤j bjhêšE£g cjéE£g« k‰W« tšYe® g£oaiy cnt mik¥ò tH§F«. Û‹ts¡FGé‹ _ykhf RwhÛ‹fS¡fhd gbrÂe braš gL¤Jjèš V‰g£l K‹nd‰w¤Â‹ ãiy g‰¿cntmik¥ò Ïu©L M©LfS¡F xU Kiw m¿é¡F«.

47

ehLfŸ k‰W« kÛtnk ãWtd§fŸ cnt mik¥Ã‹ _ykhf x‹W nru fLikahfKa‰Á¡F«. MuhŒ¢Á, gæ‰Á jftš égu« k‰W« fšé¡fhd bghU£fis c‰g¤ÂbrŒjš M»at‰¿š g‹dh£L V‰ghLfŸ _ykhf x‹W nru fLikahf Ka‰Á¡F«.

7.37.37.37.37.3 njÓa, rh® k©ly k‰W« k©ly Rwh Â£l§fS¡F¥ gçªJiu¡f¥gL«njÓa, rh® k©ly k‰W« k©ly Rwh Â£l§fS¡F¥ gçªJiu¡f¥gL«njÓa, rh® k©ly k‰W« k©ly Rwh Â£l§fS¡F¥ gçªJiu¡f¥gL«njÓa, rh® k©ly k‰W« k©ly Rwh Â£l§fS¡F¥ gçªJiu¡f¥gL«njÓa, rh® k©ly k‰W« k©ly Rwh Â£l§fS¡F¥ gçªJiu¡f¥gL«got§fŸgot§fŸgot§fŸgot§fŸgot§fŸ

ehLfŸ k‰W« kÛtnk ãWtd§fŸ Ã¥utç 2001š eilbgW« Û‹ts¡FG mk®éšRwh Â£l¤ij¥ bgw fLikahf Ka‰Á¡F«. Rwh Â£l¤ij Ïa¡Fgit jtwhJFiwªjJ 4 M©LfS¡F xU KiwnaD«, brašgL¤Jjiy kÂ¥Ãl nt©L«. mj‹Âwid mÂfç¡f Á¡fyhd ãiy¥gh£il milahs« fhz kÂ¥Ãl nt©L«. njÓak‰W« k©ly§fS¡F Ïilna Û‹ts¤Âš ntWghLfŸ cŸsd. mjhtJ mid¤JehLfë‹ m¿é¡if Ïy¡»‰F tisÍ« j‹ik njit¥gL»wJ. Rwh Â£l¤ij jah®brŒtÂš mšyJ Rwh kÂ¥Õ£il jah® brŒtÂš mj‰fhf K¡»a ãiyfis¥ Ã‹g‰w nt©L«. m¿é¡f¥gl nt©oa égu tiffS¡F« jå¥g£l Fiwªj njitfŸcŸsd. Rwh Â£l¤Â‰F njit¥gL« égu tiffŸ Ïªj têfh£L Kiwfë‹ K‹gFÂfëš tH§f¥g£LŸsJ. gçªJiu¡f¥gL« bghUŸ jiy¥òfŸ Ñœf©lthWtH§f¥gL»‹wd.

1 K‹Diu

1.1 Ãu¢ÁidfŸ

2 r£l, ãWtd k‰W« nkyh©ik mo¥gil mik¥ò njitfŸ

3 kåjts Mjhu« k‰W« Âwid nk«gL¤JjY¡F njitfŸ

4 njÓa k‰W« k©ly Û‹ts nkyh©ik jftš k‰W« MuhŒ¢Á

4.1 FW»a Rwh Û‹ts égu«

4.2 fê¤J xJ¡f¥g£lit, j‰brayhf Ãog£lit M»at‰Wl‹ Ïizªjit

4.3 Á‰¿d tiffis milahs« fhQjš, mWtil brŒa¥g£l Á‰¿dtiffë‹ ÏU¥ò mik¥ò k‰W« gué ÏU¤jš.

4.4 fê¤J xJ¡f¥g£lit, j‰brayhf Ãog£lit M»at‰Wl‹ Ïizªjit.

4.5 Û‹ts f©fhâ¥ò k‰W« jftš nrä¥ò KiwfŸ

4.6 éŠPhd Kiw

4.7 jftš nkyh©ik

4.8 ÏU¥ò kÂ¥ÕL égu§fŸ

4.9 jå¥g£l nkyh©ik njit¥gL« Á‰¿d tiffis milahs« fhQjš.

5 Û‹ts nkyh©ik k‰W« Á‰¿d tiffis¥ ghJfh¤jš

5.1 Mjhu§fŸ Jauãiy

5.2 tFnkgh mik¥ò myF neh¡f§fŸ, R£o¡fh£ofŸ k‰W« gh®it¡F¿¥òfŸ

5.3 Û‹Ão¥ig¡ f£L¥gL¤j cçik

5.4 j‰brayhf Ão¡f¥gLgitfis¡ Fiw¤jš

5.5 KGikahd cgnahf¤Â‰F C¡f¥gL¤Jjš

5.6 gšYæ®¥ bgU¡f« k‰W« NHš mik¥ò fU¤J¡fŸ.

48

7.47.47.47.47.4 Rwh kÂ¥Õ£L m¿¡if¡F gçªJiu¡f¥gL« got§fŸRwh kÂ¥Õ£L m¿¡if¡F gçªJiu¡f¥gL« got§fŸRwh kÂ¥Õ£L m¿¡if¡F gçªJiu¡f¥gL« got§fŸRwh kÂ¥Õ£L m¿¡if¡F gçªJiu¡f¥gL« got§fŸRwh kÂ¥Õ£L m¿¡if¡F gçªJiu¡f¥gL« got§fŸ

ehLfŸ k‰W« kÛtnk ãWtd§fŸ, kÂ¥ÕL, mitfë‹ Rwh Â£l§fë‹ nk«ghL,brašgL¤Jjš M»at‰iw¥ g‰¿a K‹nd‰w¤ij m¿é¡f nt©L«. bghW¥gh®ªjÛ‹ts el¤ij éÂ¤bjhF¥ò Ûjhd cnt mik¥Ã‰fhd Ïu©L M©o‰F xUKiwahd m¿é¡ifæ‹ gFÂahf ÏJ ÏU¡f nt©L«. nkyh©ik Â£l¤Â‰Fnjit¥gL« égu tif Ïªj têfh£L Kiwfë‹ Kªija gFÂæš tH§f¥g£LŸsJ.Rwh Û‹fis¥ Ão¡F« Û‹ts¤Â‰fhd gçªJiu¡f¥gL« bghUŸ jiy¥òfŸ k‰W«got§fŸ Ñœ¡f©lthW tH§f¥gL»wJ. Rwh tif Û‹ts nkyh©ikæš ãfœÎfŸMŒÎ v‹W btëæl¥g£LŸs cnt mik¥Ã‹ bjhêšE£g m¿¡if 378égu¤Â‰fhd ešy têfh£oahF«. jå¥g£l nkyh©ik njit¥gL« Á‰¿dtiffS¡fhd Rwh kÂ¥Õ£L m¿¡iffS¡F Rwh Û‹ ts¤Â‰fhdJ ngh‹w éçthdm¿¡if njitæšiy gçªJiu¡f¥g£l jiy¥òfëš gyt‰iw xJ¡»élyh«.

1. K‹Diu

1.1 Ãu¢ÁidfŸ

2. Mjhu«

2.1 Û‹ts¤Â‹ Á‰¿d tif bjhF¥ò

2.2 Û‹ts« gué ÏU¤jš

2.3 Ïy¡F ÏšyhJ Ão¡f¥g£lJ mšyJ fê¤J xJ¡f¥g£lJ j‰brayhfÃo¡f¥g£lJ M»at‰nwhL Ïizªj Á‰¿d tiffŸ.

2.4 Û‹ts¤Âš tH¡F bjhL¥gj‰fhd Kiwfis V‰gL¤Jjš k‰W«j‰nghija ãiy

2.5 mWtil KiwfŸ

2.6 Ão¡f¥g£litfë‹ gçzhk«

2.7 fy‹fë‹ j‹ikfŸ, fy‹ k‰W« Û‹Ão¥ò Ka‰Á M»at‰¿‹ gçzhk«

2.8 rªij trÂfŸ.

3. nkyh©ik neh¡f§fŸ

3.1 njÓa Û‹ts bfhŸiffS¡F£g£L Û‹ts«

3.2 Rwh Û‹ts nkyh©ik¡fhd neh¡f§fŸ

3.3 neh¡f« mik¡F« KiwfŸ

4. nkyh©ik bfhŸiffŸ k‰W« bfhŸiffis mik¡F« KiwfŸ

4.1 bfhŸiffis milahs« fhQjš k‰W« gçzhk«

4.2 Ã‹g‰w¥gL« bfhŸiffŸ

4.3 Mjhu¤ij milÍ« tê

4.4 Û‹Ão rhjd§fŸ Ûjhd f£L¥ghLfŸ

4.5 fy‹fŸ Ûjhd f£L¥ghLfŸ

4.6 cæçaš f£L¥ghLfŸ

4.7 Ão¡f¥gLjš / ãaä¡f¥g£l xJ¡ÑL brŒjš

4.8 Á‰¿d tiffŸ jå¥g£l nkyh©ik

49

5. nkyh©ikia Â£läL« Kiw

5.1 Mjhu nkyh©ik¡fhd m¿Îiu tH§Fjš

5.2 Û‹ts òŸë égu«

5.3 Ão¡f¥g£lit k‰W« Ka‰Á Ûjhd égu§fis¢ nrfç¡f ga‹gL¤J«KiwfŸ.

5.4 Ão¡f¥g£l k‰W« Ka‰Á Ûjhd égu§fis MŒÎ brŒjš

5.5 gj¥gL¤Jjš, nrä¤jš, br‹wiljš égu§fŸ

5.6 ÏU¥ò kÂ¥ÕL

5.7 ÏU¥ò äFÂ KiwfŸ

5.8 cæçaš m¿Îiu MŒÎ Kiw

5.9 cæçaš nkyh©ik gh®it¡F¿¥òfŸ

5.10 Mjhu§fë‹ ts« F‹whj j‹ik

6. Û‹ts nkyh©ik f£L¥ghLfŸ

6.1 f£L¥ghLfŸ

6.2 f£L¥ghLfŸ k‰W« bjhl®ò KiwfŸ

7. r£l« k‰W« brašgL¤Jjš

7.1 r£l ãiy

7.2 brašgL¤JtÂš cŸs Ãu¢ÁidfŸ

7.3 f©fhâ¤jš

7.4 r£l KiwfŸ

8. nkyh©ik bt‰¿

8.1 Û‹ts¤Â‹ Ïyhg« jU« j‹ik

8.2 rkãiy k‰W« Âw‹ g‰¿a Ãu¢ÁidfŸ

8.3 nkyh©ik bryéd«

8.8.8.8.8. gh®it¡F¿¥òfŸgh®it¡F¿¥òfŸgh®it¡F¿¥òfŸgh®it¡F¿¥òfŸgh®it¡F¿¥òfŸ

bgaçšyhjJ (1977). MtÁgtk kheh£o‹ Koit¤ bjhl®ªj fyªJiuahlš m¿¡if.9.17: Rwh Û‹fë‹ cæçaš ãiy Ûjhd éisÎfë‹ KGikahd fh£Á. ‘FGédç‹kheh£o‹ 10tJ T£l¤Âš’. g¡ 1-75. 9-20 #&‹ 1997 fuhnu, í«ghnt.

fh«ng¡neh, vš.n#.é (1984). cnt mik¥Ã‹ Á‰¿d tif m£ltiz. bjhF¥ò. 4cy»‹ Rwh Û‹fŸ. Ï‹iwa njÂtiu m¿ªj Rwh Û‹fë‹ égu« k‰W« gl§fSl‹Toa m£ltiz. cnt mik¥Ã‹ Û‹ts RU¡f« 125: 1-655.

cntm (1995). bghW¥gh®ªj Û‹ts el¤ij éÂ¤ bjhF¥ò (I¡»a ehLfë‹ czÎk‰W« ntsh©ik mik¥ò: nuh«)

cntm (1996). Û‹ Ïd tiffis m¿Kf¥gL¤Jtj‰fhf K‹ v¢rç¡if tifKiw.cnt mik¥Ã‹ bghW¥gh®ªj Û‹ ts elto¡if¡F bjhêšE£g têfh£L KiwfŸ2..54g¡. (I¡»a ehLfë‹ czÎ k‰W« ntsh©ik mik¥ò: nuh«).

50

cntm (1998). Rwh Û‹fë‹ nkyh©ik k‰W« ghJfh¥ò F¿¤j bjhêšE£g gâ¡FGé‹ T£l«. nlh¡»nah. 23-27 V¥uš 1998. (I¡»a ehLfë‹ czÎ k‰W«nkyh©ik mik¥ò: nuh«).

cntm (1998). XLfæW Û‹Ão¥Ãš flš gwitfŸ j‰brayhf ÃogLtJ Rwh Û‹ts«k‰W« Û‹ Ão¡f¡ bfh©oU¡F« ãwid ã®t»¤jš M»at‰iw MŒÎ brŒajah®gL¤J« T£l«. nuh« 22-24 #]iy 1998. (I¡»a ehLfë‹ czÎ k‰W«nkyh©ik mik¥ò: nuh«).

cntm (1998). Rwh Û‹ts¤ij¥ ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik¡fhd g‹dh£L Â£lbraš elto¡if, Û‹Ão¡f¡ bfh©oU¡F« Âwid ã®t»¤jš k‰W« XLfæWÛ‹Ão¥Ãš flš gwitfŸ j‰brayhf ÃogLtJ M»at‰iw MŒÎ brŒjš. nuh«.26-30 m¡nlhg® 1998. (I¡»a ehLfë‹ czÎ k‰W« ntsh©ik mik¥ò: nuh«).

cntm (1999). flš rh® Û‹Ãogh£o‹ ts« F‹whj ts®¢Á¡fhd R£o¡fh£ofŸ. cntmik¥Ã‹ bghW¥gh®ªj Û‹ts elto¡if¡F bjhêšE£g têfh£L KiwfŸ. v©8. 68 g¡ (I¡»a ehLfë‹ czÎ k‰W« ntsh©ik mik¥ò: nuh«).

cntm (jahç¥Ãš). Û‹ÃoghL égu§fë‹ tH¡fkhd nrfç¥Ã‰F têfh£L KiwfŸ.cntm/ lhålh/ Â£l« Û‹ ÏU¥ò kÂ¥ÕL k‰W« Û‹ts MuhŒ¢Á¡F Â£l äLjšÛjhd gæ‰Á. 79 g¡. (I¡»a ehLfë‹ czÎ k‰W« ntsh©ik mik¥ò: nuh«).

fh®Áah. v°.v«; k‰W« »iuŠr®, M®.n#.M® (1997). Û‹ts nkyh©ik k‰W« ts«F‹whj j‹ik; giHa Ãu¢Áidæ‹ òÂa fh£Á. ‘cy»‹ Û‹ts Mjhu§fisnk«gL¤Jjš k‰W« ts« F‹whj tifæš it¤ÂU¤jš: éŠPhd« k‰W«nkyh©ikæ‹ ãiy. cyf Û‹ts¤Â‹ Ïu©lhtJ r«nksd«’. 28 #&iy 2 Mf°£1996. Ãç°ng‹. (gÂ¥ghs®fŸ fh‹fh¡, o.V., °ä¤, o.Á., »uh©£, V. k‰W« bgôk®,n#.Ã) g¡. 631-654 (Áv°I M® X g¥ëî§: bkšngh®‹.)

Ahš, v«.V. (1996). j‰brayhf Ãog£lit. Û‹ cæçaš k‰W« Û‹ts« Ûjhd MŒÎfŸ6, 319-352.

yh°£, Ã.M®., k‰W« °Ot‹°, n#.o. (1994). ‘M°Ânuèahé‹ Rwh k‰W« ÂU¡if’513 g¡. (Áv°IM® X M°Ânuèah, bkšngh®‹.)

õh£nlh‹, M® (gÂ) (1999). vyh°nkh Ãuh§¡ Û‹ts nkyh©ik ãfœÎ MŒÎfŸ cntmik¥Ã‹ bjhêšE£g m¿¡if 378. 920 g¡. (I¡»a ehLfë‹ czÎ k‰W«ntsh©ik mik¥ò: nuh«)

th¡f®, o.I (1998). ts«F‹whj tifæš Rwh Û‹fis mWtil brŒa ÏaYkh? RwhÛ‹ts MŒÎl‹ njh‹W« édh. flšrh® k‰W« e‹Ü® MuhŒ¢Á 49, 20 g¡.

51

Ã‰nr®¡if 1Ã‰nr®¡if 1Ã‰nr®¡if 1Ã‰nr®¡if 1Ã‰nr®¡if 1

Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W« ã®t»¤jY¡fhd g‹dh£L Â£l brašRwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W« ã®t»¤jY¡fhd g‹dh£L Â£l brašRwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W« ã®t»¤jY¡fhd g‹dh£L Â£l brašRwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W« ã®t»¤jY¡fhd g‹dh£L Â£l brašRwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W« ã®t»¤jY¡fhd g‹dh£L Â£l brašelto¡ifelto¡ifelto¡ifelto¡ifelto¡if

K‹Diu

1. gy ü‰wh©Lfshf flnyhu Ú®¥gu¥Ãš ts«F‹whj tifæš Ûdt®fŸ RwhÛ‹fS¡fhf Û‹Ão¥ò el¤Âd®. Ï‹W« Áy® el¤J»‹wd® våD«, rÛg¤Âag¤jh©Lfëš bjhiyöu rªij trÂ¡fhd têÍl‹ j‰fhy¤Âa bjhêšE£gK«Ïizªjikahš Rwh Û‹Ão¥Ãš ciH¥ò k‰W« kfNš M»at‰¿š mÂfç¥òV‰g£lJ. m›thnw Û‹Ão¡F« gu¥ò« éçthdJ.

2. Rwh Û‹Ão¥ò mÂfç¥ò Ûjhd m¡fiw V‰g£LŸsJ. cy»š rK¤Âu¤Â‹gy gFÂfëš Áy Rwh Û‹fë‹ Á‰¿dtif bjhifæš éisÎfŸ V‰g£LŸsJ.ÏJ Vbdåš Rwh Û‹fŸ tH¡fkhf beU§»a ÏU¥ò nr®¥ò bjhl®ò bfh©oU¡F«.mÂf Û‹Ão¥ghš gÂYiu¡f ÏH¥Ãid <L brŒa Ú©l Û£ò neu« vL¤J¡bfhŸS«(jhkjkhd Ïd¥bgU¡f¤Â‰fhd KGts®¢Á, ÁyF£ofŸ, Fiwªj mséyhdÏa‰ifahd Ïw¥ò) k‰W« fodkhd Ïl« rh®ªj mik¥ò (msÎ Ïd¥ghFghL k‰W«gUtfhy Ïl« bga®jš)

3. »il¡f¡ Toa Û‹Ão¥ò ciH¥ò Ão¤J Ïw¡f¥g£lit t®¤jf jftšfŸngh‹wit »il¡fhikahY« gy Á‰¿d tiffis milahs« fh©gj‰F«mt‰¿‹ cæçd¤j‹ikfŸ g‰¿Í« m¿tj‰F« Fiwªj égu§fns cŸsd.Mifahš Rwh¡fis¥g‰¿a m¿é‹ j‰nghija ãiy Rwh Û‹Ão¥Ãšga‹gL¤j¥gL« KiwfŸ ngh‹wit Rwh¡fis¥ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ikæšÃu¢ridfis V‰gL¤J»‹wd. Rwh¡fë‹ ÏU¥ò ãiy Ûjhd m¿it ts®¤J¡bfhŸsÎ« njitahd égu§fŸ nrfç¤jiy vëjh¡fÎ« MuhŒ¢Á k‰W«nkyh©ik¡F« nghÂa ãÂ njit¥gL»wJ.

4. tê¥gL¤j¥g£l Rwh Û‹Ão¥igÍ« k‰W« gy Á‰¿d tif Û‹Ão¥Ãš RwhÛ‹fŸ F¿¥ÃL« tifæš cgçahf m§f« t»¥gijÍ« rçahf nkyh©ik brŒtJmtÁa« v‹gJ ãyé tU« fU¤J MF«. Áy ãfœÎfëš nkyh©ik¡fhd njitéiuthd x‹whF«.

5. Áy ehLfŸ Rwh Û‹Ão¥Ã‰fhf jå¥g£l nkyh©ik Â£l§fis¥bg‰¿U¡F«. milÍ« ghijia f©fhâ¥gJ, Rwh Û‹fis cgçahf bgW« Û‹ÃoKiwfis¡ Fiw¥gJ c£g£l bjhêš E£g§fis Ï¤Â£l§fŸ cŸsl¡F«. RwhÛ‹fis KGJkhf ga‹gL¤j cjéL«. våD«, Rwh Û‹fŸ Mœflš c£gl guªjgFÂfëš g§ÑL bfhŸtjhš k‰W« gy Á‰¿d tiffŸ Ú©l öu« Ïl« bga®tjhšg‹dh£L x¤JiH¥ò k‰W« xU§»iz¥òl‹ Rwh nkyh©ik Â£l§fisnk‰bfhŸtj‰F K¡»a¤Jt« mÂfç¡»wJ. j‰rka« Rwh Û‹Ão¥ig ÂwikÍl‹bjçé¡f g‹dh£L E£g§fŸ cŸsd.

6. mbkç¡f eh£o‰FŸshd bt¥gk©ly NiuÛ‹FG flš MŒÎMuhŒ¢Á¡fhd g‹dh£L FG m£yh©o¡ flè‹ Niu Û‹fis¥ghJfh¥gj‰fhdg‹dh£L FG tlnk‰F m£yh©o¡ Û‹ts ãWtd« nk‰F M¥ç¡f ehLfë‹ rh®k©ly Û‹ts¡ FG Û‹ts nk«gh£o‰fhd Ïy¤Â‹ mbkç¡f ãWtd« ÏªÂa¥bgU§flš Niu Û‹FG bj‰f¤Âa Úy brÂŸ Niu Û‹fis¥ ghJfh¤jY¡fhd FG

52

gÁÃ¡ rKjha¤Âdç‹ flš Û‹ts¤Â£l§fŸ M»ait cW¥Ãd® ehLfis RwhÛ‹fis¥ g‰¿a égu§fis¢ nrfç¡f C¡Fé¡F« Ka‰Áfis¤ bjhl§»aJ. ÁyãfœÎfëš ÏU¥òfë‹ kÂ¥Õ£o‰fhf k©ly égu ika§fis mik¤jJ.

7. Rwh Û‹fis¥Ão¥gJ éçtiltJ k‰W« mt‰¿‹ rh¤Âa¤jhš RwhÛ‹fë‹ bjhifæš ghÂ¥ò V‰gLtJ M»ait g‰¿ mÂfç¤J tU« m¡fiwiaF¿¥Ãš bfh©L kh®¢ 1977š cnt mik¥Ã‹ Û‹ts¡FGéš K‹bkhêa¥g£lJ.mj‹go äifahd ãÂia¥ ga‹gL¤Â FGé‹ mL¤j mk®Î¡F rk®¥Ã¡f RwhÛ‹fis¥ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik brŒjš M»at‰iw F¿¡nfhshf¡ bfh©LbrašÂ£l¤Â‰fhd tê Kiwfis mik¡f tšYe® fyªjhŒÎ x‹iw cnt mik¥òV‰ghL brŒjJ.

8. Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik¡fhd (gbrÂe- Rwh Û‹fŸ)g‹dh£L brašÂ£l« Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik¡fhd 1984 V¥uš23 Kjš 27 tiu nlh¡»nahéš eilbg‰w bjhêš E£g brašFG T£l« 1998m¡nlhg® 26 Kjš 30 tiu nuhäš eilbg‰w XLfæW Û‹Ão¥Ãš j‰brayhf ÃogL«flš gwitfŸ k‰W« Rwh Û‹fŸ Û‹Ão¡f¡ bfh©oU¡F« Âwå‹nkyh©ik¡fhd fyªjhŒÎ k‰W« 1998 #]iy 22 Kjš 24 tiu nuhäš eilbg‰wMa¤j¡T£l« M»at‰¿‹ _ykhf mik¡f¥g£lJ.

9. Rwh Û‹fS¡fhd g‹dh£L Â£l elto¡if mj‹ ãiy neh¡f«nfh£ghLfŸ F¿¡nfhŸfŸ Ïªj Mtz¤Âš F¿¥Ãl¥g£lt‰iw Ïiz¥òfisÍ«nr®¤J brašgL¤J« KiwfŸ M»at‰iw¡ bfh©oU¡F«.

ãiy k‰W« neh¡f«ãiy k‰W« neh¡f«ãiy k‰W« neh¡f«ãiy k‰W« neh¡f«ãiy k‰W« neh¡f«

10. Rwh Û‹fS¡fhd g‹dh£L braš Â£l elto¡if j‹dh®tkhdJ.bghW¥gh®ªj Û‹ts el¤ij éÂ¤bjhF¥ò ÃçÎ 2 (<) ¡F c£g£l všiy¡FŸ ÏJétç¡f¥gL»wJ. el¤ij éÂ¡bjhF¥Ã‹ ÃçÎ 3‹ gFÂfŸ Ïªj g‹dh£L brÂelto¡ifæ‹ ga‹gh£o‰F« és¡f¤Â‰F« ga‹gL»wJ. Ãw g‹dh£Lrhjd§fë‹ bjhl®Ã‰F« ga‹gL»wJ. Ïjid braš gL¤j mid¤J ehLfS«C¡f¥gL¤j¥gL»‹wd.

11. Ïªj Mtz¤Â‹ neh¡f¤Â‰fhf Rwh v‹w th®¤ij mid¤J Á‰¿d tifRwh Û‹fisÍ« ÂU¡if, cSit M»at‰iwÍ« F¿¡F«. Rwh Û‹Ão¥ò neuoahdcgçahd t®¤jf ßÂæyhd bghGJngh¡fhd k‰W« Ãw Kiwfëš RwhÛ‹fis¥Ão¥gij¡ F¿¡F«.

12. Rwh Û‹fS¡fhd gbrÂ elto¡if Ïy¡F k‰W« Ïy¡F ÏšyhjÏu©ilÍ« NœªJ bfhŸS«.

têfh£L« nfh£ghLfŸtêfh£L« nfh£ghLfŸtêfh£L« nfh£ghLfŸtêfh£L« nfh£ghLfŸtêfh£L« nfh£ghLfŸ

13. g§FbfhŸSjš. Á‰¿d Û‹tifæš mšyJ ÏU¥Ãš Û‹ Ão¥ò ÏH¥ÃidtH§F« ehLfŸ Ïj‹ nkyh©ikæš g§F bfhŸs nt©L«.

14. ÏU¥ig ts« F‹whJ it¤jš. x›bthU ÏU¥ÃY« Û‹Ão¥ò ÏH¥igv¢rç¡if mQFKiwia¥ga‹gL¤JtJ _y« ts« F‹whj tifæšit¤ÂU¥gij F¿¡nfhshf nkyh©ik k‰W« ghJfh¥ò KiwfŸ bfhŸs nt©L«.

53

15. r¤J k‰W« r_f bghUshjhu fU¤JfŸ. Fiwªj tUkhd« cila czÎg‰wh¡ FiwÍila Áy gFÂfŸ k‰W« mšyJ ehLfëY« Rwh Û‹Ão¥òghu«gçakhdjhf, czÎ, ntiythŒ¥ò k‰W« tUkhd« M»at‰¿‰fhd K¡»aMjhukhf cŸsijÍ« nkyh©ik ghJfh¥ò neh¡f§fŸ k‰W« KiwfŸ czunt©L«. m¤jifa Û‹Ão¥òfŸ bjhl®ªJ m¥gFÂæš cŸs rKjha¤Â‰F czÎntiythŒ¥ò k‰W« tUkhd¤ij jU« Mjhukhf ts«F‹whj tifæš ÏU¡F«t©z« ã®t»¡f¥gl nt©L«.

F¿¡nfhŸfŸF¿¡nfhŸfŸF¿¡nfhŸfŸF¿¡nfhŸfŸF¿¡nfhŸfŸ

16. Rwh Û‹fS¡fhd gbrÂ elto¡if Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš nkyh©ikbrŒjš mt‰iw Ú©l fhy¤Â‰F ts« F‹whj tifæš ga‹gL¤Jjiy cWÂbrŒÍ«.

brašgL¤JjšbrašgL¤JjšbrašgL¤JjšbrašgL¤JjšbrašgL¤Jjš

17. j§fŸ Ú®¥gu¥Ãš j§fS¡F¢ brhªjkhd mšyJ mªãa Û‹Ãofy‹fshšRwh Û‹ Ão¡f¥gL« ehLfS¡F¥ bghUªJ« mšyJ Mœflèš Rwh Û‹fis¥Ão¡F«fy‹fis¡ bfh©LŸs ehLfS¡F« bghUªJ«.

18. j§fŸ fy‹fŸ Rwh Û‹fS¡fhf neuo Û‹Ão¥ò el¤J« mšyJ tH¡fkhfneuoahf Ïšyhj Kiwfëš Rwh Û‹fis¥Ão¡F« våš Rwh ÏU¥òfë‹ ghJfh¥òk‰W« nkyh©ik¡fhf njÓa braš Â£l elto¡iffis ehLfŸ nk‰bfhŸsnt©L« (Rwh Â£l«) Ã‰nr®¡if ‘m’ š Rwh Â£l¤Â‰fhd MnyhÁ¡f¥g£lcŸsl¡f« cŸsJ. bghhU¤jkhd tifæš rh® k©ly, k©ly Û‹ts nkyh©ikãWtd§fë‹ mDgtK« Rwh Â£l¤ij mik¡F« bghGJ fU¤Âš bfhŸs¥gLjšnt©L«.

19. x›bthU ehL« mj‹ Rwh Â£l¤ij mik¤jš brašgL¤Jjš k‰W«ã®t»¤jš M»at‰¿‰F bghW¥ò cilajhF«.

20. 2001š Û‹ts¡FGé‹ mk®éš Rwh Â£l« bgw ehLfŸ fLikahfKa‰Á¤jd.

21. Rwh Â£l¤ij V‰gL¤J« mtÁa« ÏU¡F« vd Ô®khå¥gÂš ehLfŸtH¡fkhf Û‹Ão¥Ã‰F c£g£L Rwh ÏU¥ò ãiyia kÂ¥ÕL brŒtij nk‰bfhŸsnt©L«. bghW¥gh®ªj Û‹ts el¤ij éÂ¤bjhF¥Ãš ÃçÎ 6.13 Ïªj kÂ¥Õ£o‰Ftêfh£L»wJ. eh£o‹ Rwh Â£l¤Â‹ bghU¤jkhd gFÂahf Ïªj kÂ¥ÕLm¿é¡f¥gl nt©L«. Ã‰nr®¡if ‘M’ Rwh kÂ¥Õ£L m¿¡if¡fhd MnyhÁ¡f¥g£lcŸsl¡f¤ij¡ bfh©LŸsJ. t®¤jf ßÂahd égu§fŸ Á‰¿d tifia milahs«fhQjèš K‹nd‰w« bjhl®ghd égu§fŸ ÏWÂahf m£ltiz ãWéLjšngh‹wt‰iwÍ« nr®¤J Ku©ghl‰w égu§fŸ nrfç¤jiy kÂ¥ÕLÏ‹¿aikahjjh¡F»wJ. ehLfshš nrfç¡f¥g£l égu§fŸ cça k©ly, rh®k©ly Û‹ts ãWtd§fŸ cnt mik¥ò M»a t‰¿‰F »il¡f¢ brŒa nt©L«.tiuaiw¡F£g£L MnyhÁ¡f¥gl nt©L«. ÏU¥ò kÂ¥Õ£o‰fhf égu« nrfç¤jšégu§fis¥g»®ªJ bfhŸS« KiwfŸ M»at‰¿š g‹dh£L x¤JiH¥ò äfÎ«K¡»akhdJ. F¿¥ghf všiy flªj vëÂš Ïl«bgauhj k‰W« bgçJ«Ïl«bgau¡Toa bgU§flš Rwh Û‹ ÏU¥òfS¡F äfÎ« K¡»akhdJ MF«.

54

22. Rwh Â£l§fŸ Ñœ¡f©lt‰iw neh¡fkhf¡ bfh©oU¡f nt©L«.

• neuoahf k‰W« kiwKfkhd Û‹ts« _y« Rwh Û‹Ão¥ò ts«F‹whjtifæš cŸsJ v‹gjid cWÂ brŒjš.

• Rwh bjhF¥Ã‰F V‰gL« Mg¤ij kÂ¥ÃLjš ftiy¡»lkhdciwél¤ij¥ ghJfh¤jš cæçaš ts« F‹whj nfh£ghLfS¡FKu©ghL Ïšyhj V‰òila Ú©lfhy bghUshju ga‹gh£o‰FV‰wtifæš mWtil brŒÍ« Kiwfis brašgL¤Jjš.

• F¿¥ghf Mg¤Âš cŸs mšyJ vÂ®¥ig¤ jh§f Ïayhjtif Rwh Û‹ÏU¥òfis milahs« f©L jå¡ftd« brY¤Jjš

• ehLfS¡F cŸnsÍ« ehLfS¡F ÏilnaÍ« MuhŒ¢Á, nkyh©ikf‰Ã¡F« Kjš Ka‰ÁfŸ M»at‰¿‹ ÛJ g§Fjhu®fŸ midtiuÍ«<LgL¤Â Âwikahd fyªjhŒéid V‰gL¤Â x¤JiH¡f mo¥gilmik¥òfis V‰gL¤Â ca®¤Jjš.

• ga‹gL¤j¥glhj j‰brayhd Rwh Û‹Ão¥ig Fiw¤jš

• gštif cæçd¥ bgU¡f« R‰W¢RHš ãiy ãfœ¢ÁKiw M»at‰iw¥ghJfh¤jY¡F cjéLjš.

• bghW¥gh®ªj Û‹ts el¤ij éÂ¤bjhF¥ò ÃçÎ 7.2.2. (v) ¡F Ïz§fRwhÛ‹Ão¥Ãš ÅzhFjš xJ¡Fjš M»at‰iw Fiw¤jš(cjhuzkhf brÂšfŸ Ú¡f¥g£l Rwh Û‹fis it¤ÂU¥gJnjitahdJ).

• Ïwªj Rwh Û‹fis KGJkhf ga‹gL¤Jjiy C¡Fé¤jš.

• F¿¤j Á‰¿d tiffis Ão¥gij vëjh¡Fjš Ïw¡f¥g£l égu§fŸRwh Û‹Ão¥ig ã®t»¤jš M»at‰iw vëjh¡Fjš.

• F¿¤j Á‰¿d tifæid cæçaš t®¤jf égu§fis milahs«f©L m¿é¤jiy vëjh¡Fjš.

23. Âwid ca®¤Jtj‰F bryéd« Fiwªj Kiwfis milahs«fh©gj‰fhf Rwh Â£l¤ij braš gL¤J« ehLfŸ tH¡fkhf eh‹F M©LfS¡FxU Kiw mj‹ brašghLfis kÂ¥ÕL brŒa nt©L«..

24. Rwh Â£l« njitæšiy vd Ô®khå¡F« ehLfŸ mt‰¿‹ Û‹ts§fëšV‰gL« khWjšfis fU¤Âš bfh©L mj‹ mo¥gilæš m¤Ô®khd¤ij xG§fhfkW MŒÎ brŒa nt©L«. Mdhš Fiwªj g£r« Ïw¡f¥g£l Û‹ Û‹Ão¥ò t®¤jf«ngh‹wt‰¿‹ égu§fis¢ nrfç¡f nt©L«.

25. jFÂ¡F¤ j¡fthW mo¥gil mik¥Ã‰F c£g£L g‹dh£L r£l¤Â‰FKu©ghL Ïšyhj tifæš ehLfŸ k©ly rh®k©ly Û‹ts nkyh©ikãWtd§fŸ mšyJ V‰ghLfŸ k‰W« Ãw tif x¤JiH¥òfŸ _ykhf x¤JiH¡f fL«Ka‰Á brŒjš nt©L«. bghUªÂa tifæš rh® k©ly mšyJ k©ly RwhÂ£l§fŸ ts®¢Áia nr®¤J Rwh ÏU¥òfë‹ ts«F‹whj j‹ikia cWÂ brŒÍ«neh¡»š x¤JiH¥ò ÏU¡f nt©L«.

55

26. všiy flªJ Ïl«bgauhj k‰W« bgçJ« Ïl« bgaU« Mœflš RwhÏU¥òfis Ïu©L mšyJ _‹W ehLfŸ ga‹gL¤J« Ïl§fëš cça ehLfŸÏU¥òfis Âwikahf ghJfh¤jiyÍ« nkyh©ik brŒtijÍ« cWÂ brŒafLikahf Ka‰Á¡f nt©L«.

27. MuhŒ¢Á gæ‰Á f‰Ã¡f égu§fisÍ« bghU£fisÍ« V‰gL¤JjšM»at‰¿š cnt mik¥ò g‹dh£L V‰ghLfŸ _ykhf x¤JiH¡f ehLfŸfLikahf Ka‰Á¡f nt©L«.

28. bghW¥gh®ªj Û‹ts el¤ij éÂ¤bjhF¥Ã‹ ÛJ Ïu©L M©o‰F xUKiw m¿é¤jè‹ gFÂahf ehLfŸ, Rwh Â£l¤Âid mik¤jš brašgL¤JjšÛjhd j§fŸ kÂ¥Õ£o‹ K‹nd‰w¤ij bjçé¡f nt©L«.

cnt mik¥Ã‹ g§F

29. cntm Ïj‹ Ï¡T£l¤Âš m¿tW¤ÂathW Ïa‹wtiuÍ« tH¡fkhd Â£lelto¡iffë‹ gFÂahfÎ« cntm ehLfS¡F Rwh Â£l§fis¤ jahç¥gJ c£glRwh Û‹fS¡fhd g‹dh£L braš Â£l elto¡iffëš cjéL«.

30. cntm Ïj‹ Ï¡T£l¤Âš m¿ÎW¤ÂathW Ïa‹wtiu jå¥g£ltH¡fkhd Â£l§fS¡fhd ãÂÍl‹ eh£L¡FŸ bjhêš E£g cjé¤ Â£l§fŸ_ykhfÎ« k‰W« Ïªj neh¡f¤Â‰fhf ãWtd¤Â‰F »il¡f¡Toa äifahd tuÎbryÎ Â£l ãÂia¥ ga‹gL¤ÂÍ« cnt mik¥ò Rwh Â£l§fis mik¤J brašgL¤Âl cjÎ«. Rwh Â£l§fis mik¥gJ bjhl®ghf ehLfS¡F tšYe® k‰W«bjhêš E£g cjé¡fhd E£g g£oaiyÍ« cntm tH§F«.

31. Û‹ts¡FGé‹ _ykhf Rwh Û‹fS¡fhd gbrÂe brašgL¤Jjèš V‰g£lK‹nd‰w¤Â‹ ãiy g‰¿ cntm Ïu©L M©LfS¡F xU Kiw m¿é¡F«.

56

Ã‰nr®¡ifÃ‰nr®¡ifÃ‰nr®¡ifÃ‰nr®¡ifÃ‰nr®¡if II

Rwh Â£l¤Âš MnyhÁ¡f¥g£l cŸsl¡f«Rwh Â£l¤Âš MnyhÁ¡f¥g£l cŸsl¡f«Rwh Â£l¤Âš MnyhÁ¡f¥g£l cŸsl¡f«Rwh Â£l¤Âš MnyhÁ¡f¥g£l cŸsl¡f«Rwh Â£l¤Âš MnyhÁ¡f¥g£l cŸsl¡f«

Ã‹dâÃ‹dâÃ‹dâÃ‹dâÃ‹dâ

Rwh Û‹fS¡fhf Û‹ts¤ij nkyh©ik brŒÍ« bghGJ Rwh Û‹fis¥g‰¿a m¿Î Rwh Û‹Ão¥Ãš brašgL¤j¥gL« KiwfŸ M»ait Rwh Û‹fis¥ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik brŒtÂš Ãu¢ridfŸ V‰gL¤J« v‹gjid¡ fUJtJmtÁakhF«. F¿¥ghf:

• bjhF¥ò Kiw Ïaš Ãu¢ridfŸ

• Û‹Ão¥Ãš ciH¥ò Ïw¡f¥g£l Rwh Û‹fŸ Ûjhd »il¡F«nghJkhdjhf Ïšyhj égu§fŸ

• Ïw¡f¥g£l ÃwF Á‰¿d tifæid milahs« fh©gÂš Áuk§fŸ

• cæçaš k‰W« R‰W¢NHš Ûjhd nghJkhdjhf Ïšyhj égu§fŸ

• Rwh Û‹fŸ nkyh©ik k‰W« MuhŒ¢Á brŒtj‰F ãÂ Ïšyhik

• všiy flªj Ïl«bgauhj k‰W« bgçJ« Ïl«bgaU« Mœflš RwhÏU¥òfë‹ Ûjhd égu§fis nrfç¥gÂš Fiwªj mséyhdx¤JiH¥ò

• Rwh Û‹fŸ Ão¡f¥gL« gštif Á‰¿d Û‹ts¤Âš Rwhnkyh©ik neh¡f§fis miltÂš Áuk«.

Rwh Â£l¤Â‹ cŸsl¡f«Rwh Â£l¤Â‹ cŸsl¡f«Rwh Â£l¤Â‹ cŸsl¡f«Rwh Â£l¤Â‹ cŸsl¡f«Rwh Â£l¤Â‹ cŸsl¡f«

cnt mik¥Ãš mik¡f¥gL« Rwh Û‹fS¡fhd nkyh©ik k‰W«ghJfh¤jš bjhêšE£g têKiwfŸ Rwh Â£l« mik¤jš k‰W« brašgL¤JjšÏu©o‰Fkhd éçthd bjhêšE£g têKiwia tH§F»wJ. Ñœ¡f©lt‰¿‹ ÛJtêKiw tH§f¥gL»wJ:

• ã®t»¤jš

• égu« nrfç¤jš MŒÎ brŒjš

• MuhŒ¢Á

• kåj ts Âwid ã®khâ¤jš

• nkyh©ik Kiwfis brašgL¤Jjš

Rwh Â£l« Ñœf©lt‰iw¡ bfh©oU¡F«:

(m) j‰rka« cŸs ãiyia étç¤jš

• Rwh Û‹fŸ ÏU¥ò bjhF¥ò

• bjhl®òila Û‹ts« k‰W«

• nkyh©ik mo¥gil mik¥ò k‰W« mjid eilKiw¡F bfh©LtUjš.

(M) Rwh Â£l¤Â‹ neh¡f«

57

(Ï) neh¡f§fis miltj‰fhd KiwfŸ vit nr®¡f¥gl nt©L« v‹gj‰FÑœ¡f©lit vL¤J¡fh£lhd cjhuz§fŸ MF«:

• Û‹Ãofy‹fŸ Rwh ÏU¥ò¡F bršY« ghijia miltÂšf©fhâ¥ig cWÂ brŒjš.

• Rwh Û‹Ão¥ò ts«F‹W« tifæš ÏU¡F« Ïl§fëš Û‹ÃociH¥ig¡ Fiw¤jš.

• Ão¡f¥g£l Rwh Û‹fë‹ cgnahf¤ij nk«gL¤Jjš.

• jftš nrfç¤jš Rwh Û‹Ão¥ig ã®t»¤jš M»at‰iwnk«gL¤Jjš.

• Rwh Û‹fë‹ Á‰¿dtiffis milahs« fh©gÂš bjhl®òilamidtiuÍ« gæ‰Wé¤jš.

• Fiwªj mséš m¿ªj Rwh Û‹fë‹ Á‰¿d tiffŸ ÛjhdMuhŒ¢Áia C¡Fé¤J vëjh¡Fjš.

• Rwh Á‰¿d tiffŸ Ûjhd Ãw cgnahf« k‰W« t®¤jf égu§fis¥bgWjš.

58

Ã‰nr®¡if Ã‰nr®¡if Ã‰nr®¡if Ã‰nr®¡if Ã‰nr®¡if III

Rwh kÂ¥ÕL m¿¡if¡fhf MnyhÁ¡f¥g£l cŸsl¡f«Rwh kÂ¥ÕL m¿¡if¡fhf MnyhÁ¡f¥g£l cŸsl¡f«Rwh kÂ¥ÕL m¿¡if¡fhf MnyhÁ¡f¥g£l cŸsl¡f«Rwh kÂ¥ÕL m¿¡if¡fhf MnyhÁ¡f¥g£l cŸsl¡f«Rwh kÂ¥ÕL m¿¡if¡fhf MnyhÁ¡f¥g£l cŸsl¡f«

Rwh kÂ¥ÕL m¿¡if Ñœf©l égu§fis¥ bg‰W ÏU¡f nt©L«.

• Ñœ¡f©lt‰¿‰fhf Kªija k‰W« j‰nghija ngh¡F:

– ciH¥ò: neuoahd neuoahf Ïšyhj Û‹ts«Û‹ts¤Â‹ mid¤J tiffS«;

– kfNš: bghUŸ rh®ªj k‰W« bghUshju«.

• ÏU¥Ã‹ ãiy.

• j‰nghJŸs nkyh©ik KiwfŸ:

– Û‹Ão¡F« js¤Â‰F bršY« têia f£L¥gL¤Jjš;

– bjhêšE£gKiwfŸ(Û‹Ão¥Ãšj‰brayhfÃo¡f¥gLtijFiw¡F« KiwfŸfh¥gf§fŸÏU¤jšgUtfhyjilM»at‰iwÍ« nr®¤J);

– v¢rç¡if f£L¥ghL f©fhâ¥ò.

• nkyh©ik Kiwfë‹ Âw‹.

• nkyh©ik Kiwfëš ÏaY« kh‰w§fŸ.

59

Ã‰nr®¡if Ã‰nr®¡if Ã‰nr®¡if Ã‰nr®¡if Ã‰nr®¡if IV

Rwh Û‹ts¤ij tif¥gL¤JjšRwh Û‹ts¤ij tif¥gL¤JjšRwh Û‹ts¤ij tif¥gL¤JjšRwh Û‹ts¤ij tif¥gL¤JjšRwh Û‹ts¤ij tif¥gL¤Jjš

fiunahu ö©oš k‰W« brÎŸ tiy Û‹ts«: vªj xU gFÂæY«, Û‹Ão¡F« KiwÛ‹Ão¡F« gFÂfë‹ bjëthd égu és¡f§fŸ k‰W« Rwh k‰W« mj‹ tiffyªJ »il¡F« égu§fŸ M»at‰iw¥ bghW¤J mikÍ«. mf‹w fiuia mL¤jgFÂfŸ cŸs Ïl§fëš guh«gça Û‹Ão¥Ã‹ bgU« gFÂ flyoæš mik¡f¥gL«brÎŸ tiyfis k‰W« XL fæWfis¡ bfh©L nk‰bfhŸs¥ gL»‹wd. ÏªjtiyfŸ XçiH f©âfis¡ bfh©lit. Áy f©âfŸ gy ÏiHfshš Mdit.Ïitfshš gutyhf Rwh k‰W« mj‹ Á‰¿d§fë‹ gytiffŸ Ão¡f¥gL»‹wd.FW»a fiuia mL¤j gFÂfŸ cŸs Ïl§fëš mj‰F m¥ghš cŸs MœflšgFÂfŸ br‹W miltj‰FçathW ÏU¥Ã‹ mšyJ fiuia mL¤j mfykhdgFÂfëš ghu«gça fy‹fŸ nk‰gu¥Ãš XL fæWfisÍ« k‰W« tê tiyfisÍ«flè‹ nk‰gu¥ò Rwh¡fis Ïy¡fhf¡ bfh©L ga‹gL¤J«.

flyo¡F r‰W nkyhd ÏGtiyæš j‰brayhf Ão¡f¥gL« Û‹tgs«: flyo¡F r‰Wnkyhd ÏGtiy ehŒ Û‹fŸ (squalidae ) njtij Rwh (Squatina ), batoidsk‰W«chimaeras ÏU¥òfis¥ ghÂ¡F«. bgU§flèš cŸsthW flyo¡F r‰Wnkyhd ÏGtiyæš j‰brayhf Ão¡f¥gL« Rwh k‰W« Ïju tif Û‹fë‹bgU«gFÂ Ïwªjit gad‰wjhf mf‰w¥gL»‹wd. tH¡fkhf Ïit g‰¿m¿é¡f¥gLtÂšiy. cy»‹ gy gFÂfëš Û‹ts jå¥g£l msitfŸ Ï›tifF¿¥Ãl¡Toa tifæš äFÂæš FiwªJ tUtij vL¤J¡fh£L»‹wd.

Mœflèš j‰brayhf Ão¡f¥gL« Û‹ts«: Mœflš k‰W« f©l§fis mL¤jrçthd Fë®ªj Ú®¥gu¥Ãš cŸs Rwh ngh‹w gytif Û‹fis¥ nghynt, ehŒ Û‹fŸ(F¿¥ghf Centrophorus, Centroscymnus, Etmopterus, Dalatias k‰W« Deaniangh‹wit) F¿¥ghf Fiwªj c‰g¤Â¤Âwid¥ bg‰¿U¡f TL«. Ï¢rçthd gFÂfŸtH¡fkhf gŸskhdit. flyo cl‹ bjhl®ò bfh©l bkh¤j gFÂ fiuia mL¤jgFÂfë‹ nk‰gu¥ò k‰W« flè‹ Mœªj gFÂfSl‹ x¥ÃL« bghGJ äfÎ«Á¿jhdJ. ehŒ Û‹fë‹ Áy tiffŸ Ï¢rçÎfë‹Mœ¥gFÂfS¡Fc£gL¤j¥g£lJ. Ïit M¡»uä¤JŸsgFÂfS« Á¿jhdJ. flyo¡F r‰W nkyhdÏGit Û‹ts¤ij Mœflè‹ rçÎfS¡F äf kÂ¥ò thŒªj Û‹fis Ïy¡fhf¡bfh©L éçÎgL¤JtJ Áy gFÂfëš Áy tif Û‹fë‹ bfhLikahd mêÎ v‹wbgça mgha¤ij V‰gL¤J»wJ. V‰fdnt flyo¡F r‰W nkyhd ÏGit Û‹ts«1000 Û£lU¡F nkš MHKŸs gFÂfëš eilbgW»wJ. Áy Ão¡f¥g£lt‰¿šÁyt‰¿‰F Ïy¡F cŸsJ mšyJ brÎŸtiy k‰W« ö©ofëš j‰brayhfÃo¡f¥g£lit MF«.

flš mo¡F r‰W nkyhf Rwh k‰W« j‰brayhf Ão¡f¥g£l Û‹ts«: XLfæW, RU¡FtiyfŸ, têtiyfŸ Û‹ts¤Âš Niu k‰W« Niu ngh‹w Û‹tiffŸ bgU§flšk‰W« jå¥g£l bghUshjhu k©ly« M»at‰WŸ br‹wiltj‰fhd ÏU têx¥gªj§fŸ _ykhf j‰brayhf Ão¡f¥g£litahf bgw¥gL»‹wd. våD«,bgU«ghyhd ehLfS¡F Rwh Û‹Ão¥ig gÂÎ brŒÍ« njit Ïšiy. Ïªj Û‹Ão¥ÃšÃo¡f¥g£lt‰iw Á‰¿d tiffis¤ bjhF¤J tH§F« njit Ïšiy. MuhŒ¢Á¥gaz§fŸ XL fæW fy‹fëš cŸs gh®itahs® Â£l§fŸ, Ão¡f¥gLitfëš ÚyRwh (Prionace glauca) K¡»akhdJ vd F¿¥ÃL»wJ Ão¡f¥gLitfëš Ãw gutyhf

60

Fiwªj mséyhdit. mt‰WŸ Isurus oxyrinchus, Alopias supercilious,Carcharhinus longimanus k‰W« Lamna nasus M»ait ml§F«.

e‹Ü® Û‹ts«: Rwh Û‹fëš äfÎ« Mg¤Âš cŸsitahdt‰WŸ Áy e‹Üiuthœélkhf¡ bfh©litahF«. flèš thœgt‰iwél mÂfkhf Ïit Mg¤J¡FcŸshtj‰F gy fhuz§fŸ cŸsd. óäæš cŸs flš Úiu x¥ÃL« bghGJ MWk‰W« Vçfëš cŸs e‹Ü® Á¿njahF«. e‹Ü® Á‰¿d tiffŸ thG« bt¥g k©lyMW k‰W« VçfŸ tsU« ehLfëš cŸsd. Ï§F k¡f£ bjhif mÂfç¤JéçtilªJ tU»wJ. flš gFÂfis él Û‹Ão¡f Ït‰iw miltJ vëJ. flšthœél§fis él e‹Ü® thœél§fŸ, bt¥gãiy fiuªJŸs ÃuhzthÍ, bjëÎÚnuh£l« ngh‹wt‰whš Fiwthd cWÂ¤j‹ik bfh©lit, fhLfis mê¥gjhšÏ¡fhuâfS« go¥goahf khw¡TL«. étrha« k©iz¤ njh©Ljš, mizfŸf£Ljš _ykhf Ú®tê¥ghijfëš kh‰w§fis V‰gL¤Jjš ghrd« e‹Ü®thœél§fëš jhtu« k‰W« éy§»d§fS¡F V‰gL« jé®¡f Koahj kh‰w§fŸM»at‰whš V‰gL« e¢R¥ bghU£fŸ j©Ùçš fyªJ Áy Rwh k‰W« mj‹ tifÛ‹fë‹ bghW¤J¡ bfhŸS« j‹ik¡F nkyhf kh‰w§fis V‰gL¤J«. FiwªjJ‘M‰W Rwh’¡fëš _‹W tif j‰rka« äfÎ« mçjh»ÍŸsJ. Glyphis tifæšx‹W¡F nk‰g£l Á‰¿dtif bgh®ånah, tl¡F M°Ânuèah k‰W« ãÍ bfhŒåahM»a gFÂfëY« ÏUªj nghÂY« f§if Rwh (Glyphis gangeticus) A&¡ë eÂmik¥Ãšjh‹ m¿a¥g£lJ.

1. Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšk‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ik





44444

I¡»a ehLfŸrigæ‹czÎ k‰W«ntsh©ikmik¥ò


2009

Û‹ts nkyh©ikÛ‹ts nkyh©ikÛ‹ts nkyh©ikÛ‹ts nkyh©ikÛ‹ts nkyh©ik1. Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jšRwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš

k‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ikk‰W« nkyh©ik

Ã‰nr®¡if. 1Ã‰nr®¡if. 1Ã‰nr®¡if. 1Ã‰nr®¡if. 1Ã‰nr®¡if. 1

Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik brŒjY¡fhd g‹dh£L brašÂ£lelto¡ifia (gbrÂe-Rwh) brašgL¤j cjél Ïªj têfh£L KiwfŸ

V‰gL¤j¥g£LŸsd. Rwh k‰W« mj‹ cæçd tiffis¥ ghJfh¤jš k‰W« Ït‰¿‹Mjhu§fis mWtil brŒtij ã®t»¤jš bjhl®ghd bfhŸiffis mik¥ngh®

k‰W« KoÎ nk‰bfhŸnth®fS¡fhf têfh£L KiwfŸ vGj¥g£ld. Û‹tsbjhêyf§fS¡F« k‰W« Ãw tifædU¡F« Ïit M®tKilajhf ÏU¡F«. gbrÂe-

Rwh cnt mik¥Ã‹ bghW¥gh®ªj Û‹ts el¤ij éÂ¤ bjhF¥ig I¡»a ehLfë‹1995 efuhj k‰W« bgçJ« efU« Û‹ ÏU¥òfŸ F¿¤j kheh£o‹ x¥gªj§fŸ k‰W«

g‹dh£L r£l§fë‹ cgnahf¥gL¤j¡Toa éÂ Kiwfis x¤ÂU¡F«. Ïy¡F Ï£lk‰W« Ïy¡F Ïl¥glhj Û‹ts« M»a Ïu©L k‰W« mid¤J Rwh k‰W« Ãw Á‰¿dtiffŸ M»at‰¿‰fhdJ. Ïit bjhêš ßÂæš vëa mšyJ ghu«gça Û‹ts ßÂæš

mšyJ kåj®fis Rwh Û‹ jh¡F« mgha¤ij¡ Fiw¡f nk‰bfhŸs¥g£l Â£lkhfÏU¡fyh«. Ïªj têfh£L KiwfŸ bghJthd m¿Îiu tH§fÎ« Rwh Â£l§fisbrašgL¤jÎ«, njÓa, rh® k©ly k‰W« k©ly mséš Rwh kÂ¥ÕL m¿¡ifia

nk«gL¤jÎ« njit¥gL« mo¥gil mik¥ig tH§fÎ« V‰gL¤j¥g£lJ. g‹dh£Lvšiy flªJ ÏU¡F« Rwh Á‰¿d tiffis¥ g»®ªJ bfhŸs T£lhd Rwh

Â£l§fS¡fhd mo¥gil mik¥ig tH§fÎ« m¿Îiu tH§fÎ«c¤njÁ¡f¥g£ljhF«. gbrÂe- Rwh eh‹F gFÂfis cŸsl¡F«. (“Á‰¿d

tiffis¥ghJfh¤jš” “gšYæ® j‹ikia ã®t»¤jš” “thœél¤ij¥ ghJfh¤jš” k‰W«“ts«F‹whj tifæš ga‹gL¤Jtij nkyh©ik brŒjš” (R‰W¢NHš mik¥ò,bghUshjhu«, r_f« k‰W« f£L¥ghL) v‹w cnt mik¥Ã‹ ts«F‹whj ts®¢Á

gh®it¡F¿¥ò mik¥Ã‹ eh‹F gçkhz§fisÍ« cŸsl¡F«.

Documents

Cover Page 4.1 Final 4.1.pdf · Rwh Û‹fis¥ ghJfh¤jš k‰W« nkyh©ik Û‹ts nkyh©ik cntm bghW¥gh®ªj Û‹ts elto¡if¡F bjhêšE£g têfh£L KiwfŸ 4 I¡»a ehLfŸ rigæ‹