Estudo Programado de Grego 1

Embed Size (px)

Citation preview

  • Constantino Ferreira

    ESTUDO PROGRAMADO DE GREGO COMUM

    }Ella" glw'ssa koinhv

    JH Kainh; Diaqhvkh

    INSTITUTO BBLICO

    MONTE ESPERANA

    CENTRO CRISTO EVANGLICO

    FANHES 2005

  • Estudo Programado de Grego Comum

    2

    Copyright

    Ttulo: Estudo Programado de Grego Comum

    Autor: Constantino Jos Amado Ferreira

    Capa: O autor

    Ano: 2005

    ISBN: Depsito legal:

    Icquj o

    Ihsouj cristoj qeou uioj swthr

  • Constantino Ferreira

    3

    NDICE

    Prefcio 5 Introduo 6

    LIO 1 Alfabeto 7 LIO 2 Sinais diacrticos 10

    LIO 3 Ortografia 13 LIO 4 Declinao 16 LIO 5 Verbo Conjugao 18 LIO 6 Verbo Continuao 21 LIO 7 Declinao 2 24 LIO 8 Declinao 2 27 LIO 9 Declinao 1 30 LIO 10 Declinao 1 (cont.) 33 LIO 11 Declinao 1 (cont.) 36 LIO 12 Artigo 39 LIO 13 Adjectivos 42 LIO 14 Preposies 45 LIO 15 Pronomes pessoais 48 LIO 16 Pronomes demonstrativos 51 LIO 17 Voz mdia/passiva 54 LIO 18 Verbos defectivos 57 LIO 19 Verbos compostos 60 LIO 20 Componentes do verbo 63 LIO 21 Componentes do verbo (cont) 66 LIO 22 Futuro mdio 69 LIO 23 Futuro passivo 72 LIO 24 Aoristo 75 LIO 25 Aoristo 2 78 LIO 26 Aoristo passivo 81 LIO 27 Pronomes reflexivos 84 LIO 28 Particpios 87 LIO 29 Funo do particpio 90 LIO 30 Particpio aoristo 93 LIO 31 Perfeitos do verbo 96 LIO 32 Significado do verbo 99 LIO 33 Infinitivo 102 LIO 34 Verbos contractos 105 LIO 35 Verbos brandos 108 LIO 36 Particpio (cont.) 111 LIO 37 Verbos irregulares (cont.) 114 LIO 38 Declinao 3 117 LIO 39 Declinao 3 (cont.) 120 LIO 40 Adjectivos 123 LIO 41 Graus dos adjectivos 126 LIO 42 Advrbios 129 LIO 43 Verbo no conjuntivo 132 LIO 44 Verbo no imperativo 135 LIO 45 Verbo no optativo 138

  • Estudo Programado de Grego Comum

    4

    LIO 46 Pronomes inter. e indef. 141 LIO 47 Pronomes relativos 144 LIO 48 Pronomes e adjectivos poss. 147 LIO 49 Verbos no conjuntivo 150 LIO 50 Conjunes e Partculas 153

    APNDICE Quadros Auxiliares: 157 Substantivos 158 Adjectivos 160 Pronomes 162 Verbos paradigmas 164

    Verbos conjugados (1 e 2) 166 Verbos contractos 168 Verbos brandos 169 Verbos em mi e compostos 170 Verbos irregulares 172 Preposies 174 Esquema das Preposies 175 Conjunes 176

    Texto coin 177 Texto Analtico 189 Abreviaturas e Smbolos 190 Chave Lingustica 191

    BIBLIOGRAFIA 192

  • Constantino Ferreira

    5

    PREFCIO

    Embora haja no mercado livreiro portugus excelentes Gramticas de Grego, desconhecia a exis-tncia de um estudo programado, na lngua de Cames, que servisse adequadamente os meus alunos, de acordo com o Programa Acadmico do Instituto Bblico do Monte Esperana. E senti que isto era uma grande lacuna na sua preparao acadmica.

    Por este motivo, decidi por mos obra e experimentei criar um manual de estudo conciso e cla-ro, em portugus lusitano, que todos pudessem entender, excluindo grande parte de regras gra-maticais, que podem ser examinadas pelos interessados nos ditos compndios, alis, aconselha-dos.

    Obra de tal envergadura no tem sido tarefa fcil. Somente com muito trabalho, muita confiana em Deus e assistncia fiel do Esprito Santo, foi possvel chegar at aqui. Espero que estes singe-los apontamentos sirvam para fornecer aos estudantes de grego bblico uma introduo lngua base do Novo Testamento, a fim de poderem l-lo e melhor entenderem os vrios compndios bblicos existentes no mercado livreiro evanglico.

    Para o efeito servi-me das excelentes Obras inclusas na bibliografia do manual, com especial ateno soberba Gramtica de Grego do Professor Manuel Alexandre Jnior. Sem eles no teria sido possvel a realizao deste modesto trabalho. Agradeo a esses grandes mestres pela imensa contribuio na preparao deste manual de estudo do grego bblico, assim como lha dedico com elevada considerao.

    Agradeo ainda aos meus queridos irmos e amigos, Dr. Carl Gibbs, Me. John Rodli, e Me. Ri-chard Robison, pelas suas vlidas opinies sobre o referido programa de estudo.

    Tenho, ainda, de manifestar a minha gratido Direco do Instituto Bblico Monte Esperana, onde lecciono a disciplina de grego, nas pessoas dos Professores Harry Osland e Elisabeth Os-land, pela possibilidade que me deram de preparar este compndio e de edit-lo para ser usado no referido curso.

    Dedico, tambm, esta Obra aos meus alunos, cujas questes tm contribudo, ao longo do curso, para melhoramento do texto, porque sem eles no haveria necessidade nem motivao para tal empreendimento.

    A minha orao a Deus que o contedo das suas pginas sirva para abrir o caminho da aprendi-zagem do grego neotestamentrio aos estudantes interessados nesta importante disciplina. Sentir-me-ei recompensado ao saber que os meus alunos, ou outros estudantes, aproveitam e usam os conhecimentos adquiridos atravs deste Manual.

    Tw/' Qew'/ pa;sa dovxa

    Constantino Jos Amado Ferreira

    Fanhes, Setembro de 2004

  • Estudo Programado de Grego Comum

    6

    INTRODUO

    Embora parea difcil aprender grego, no tanto assim, porque o portugus recebeu dele grande influncia no seu vocabulrio. Por exemplo: cronologia, didctica, filosofia, oftalmologia, peda-gogia, teologia, etc. Todavia, exige estudo atento, exerccios dirios, sobretudo repetio e f. A histria da lngua grega conhece cinco perodos.

    1. O perodo formativo, que vai desde a chegada de algumas tribos indo-europeias penn-sula grega, cerca de 1500 a. C., que ali desenvolveram o segundo ramo do sanscrito.

    2. O perodo clssico, que comeou com a literatura de Homero, cerca de 900 a. C. Vem a seguir o grego tico, que o mais literrio das lnguas antigas. Pertence a esta classe a grande quantidade de literatura que est disposio dos estudiosos.

    3. O perodo koin, que provm do tico, e comeou com as conquistas de Alexandre Magno, cerda de 330 a. C. As suas conquistas e a colonizao das costas do Mediterr-neo contriburam para que o grego comum fosse falado no imprio grego, assim como o latim foi no romano. Foi nesta classe de grego que o Novo Testamento foi escrito, pois era a lngua internacional daquela poca. esta linguagem popular que vamos estudar.

    4. O perodo bizantino, que comeou com a diviso do imprio romano em 330 d. C. pro-longando-se at queda de Constantinopla em 1453. O grego deste perodo deixou tam-bm as suas marcas nas cpias das Escrituras com algumas variantes.

    5. O perodo moderno, iniciado em 1453, que fala o grego descendente do koin. Foi em 1834 que os especialistas descobriram a relao entre o koin e o grego moderno.

    Nota importante: O Novo Testamento recebeu trs influncias culturais importantes:

    1. A cultura grega e a sua lngua por causa da presena grega no mundo bblico.

    2. Os hebraismos, especialmente encontrados na traduo grega dos LXX. Pois, os escrito-res do N. T. usaram a Septuaginta como a sua Bblia.

    3. A cultura romana e os latinismos por causa da presena romana no mundo bblico.

    Particularidades: Nos manuscritos mais antigos a escrita era uncial e contnua, sem acentos nem pontuao, tornando difcil a distino das palavras.

    Os escribas corrigiam o que lhes parecia gramatical ou doutrinariamente errado, e colocavam a emenda nas margens respectivas.

    Mais tarde, outros copistas introduziram essas emendas no texto, as quais aparecem em nossas Bblias entre parntesis, resultando numa cpia diferente quanto forma, mas no quanto vera-cidade. Essas diferenas vm distinguidas nas Bblias como variantes.

    Pelo facto das letras estarem juntas, algumas eram confundidas com outras: (ALLAALLAALLAALLA) parecia (AMAAMAAMAAMA) (QQQQ) parecia (OOOO) (ouououou) parecia (wwww) etc. Por este motivo os especialistas tm procurado aproximar-se do texto original comparando as variantes e usando os melhores manuscritos: Si-naitico, Vaticano e Alexandrino, representados respectivamente pelos sinais: , B, AB, AB, AB, A.

  • Constantino Ferreira

    7

    LIO 1

    FONOLOGIA

    A. ALFABETO

    O alfabeto grego contm 24 letras. Em grego tomou o nome das duas primeiras letras e l-se:

    Alfabhta eJlla;" glw'ssa koinhv

    A seguir vm as letras minsculas do alfabeto grego com a sua leitura em grego e translitera-o em portugus. Convm memorizar o alfabeto para poder escrever e pesquisar alfabetica-mente as palavras no prprio dicionrio de grego-portugus.

    a A b B g G d D e E avlfa bh'ta gavmma devlta eJjyilovn

    1 grupo alfa bta gmma delta psiln

    z Z h H q Q i I k K

    zh'ta h\ta qh'ta iw'ta kavppa

    2 grupo zta ta theta ita kapa

    l L m M n N x X o O lavmbda mu' nu' xi' oj;mikrovn

    3 grupo lmbda my ny ksi omicrn

    p P r R s j S t T u U pi rw' sivgma tau' uJJjyilovn

    4 grupo pi r sigma tau ypsiln

    f F c C y Y w W

    fiv civ yiv wJjmevga

    5 grupo fi khi psi mga

    m: a b g d e z h q i k l m n x o p r s " t u f c y w

    M: A B G D E Z H Q I K L M N X O P R S - T F C Y W

    Escrita das letras gregas Algumas letras vo alm da linha onde so escritas e da altura das outras. Convm comear a escrev-las no sentido dos sinais:

    a b g d e z h q i k l m n

    x o p r s " t u f c y w

  • Estudo Programado de Grego Comum

    8

    1. Classificao das consoantes

    2. Classificao das vogais As vogais so sete: a, e, h, i, o, u, w.

    B. DITONGOS 1. Prprios: ai ei oi ui au eu hu

    Exemplo: ai[-rw, eij-miv, lovg-oi, uiJ-ov", auj-tov" euj-quv" hu[-xanon

    2. Imprprios: a, h, w, podem aparecer com um i subscrito que mudo. Exemplo: a}/dh"_ h/[ron, aJgiw/ (levam um pequeno iota sob (a/ h/ w/).

    3. Exerccios: Declarar onde se encontram os ditongos nas seguintes palavras: ai|ma, aijnevw, aujlhv ei[dwlon, eujdokiva, aujxavnon, oi\da oujaiv, oujdev

    4. Leitura: ai|ma, aijnevw, ai}resi", ai[rw, aijtevw, aujlevw, aujxavnw, aujtavrkeia, aujtovmato",

    aujtovceir, ei[dwlon, eijkwvn, hu[xanon, oi[jda, oi\ko", oijkoumevnh, oujai, oujde, uiJo".

    Exemplo do desenvolvimento do alfabeto

    (In, Keller, Werner, A Bblia Tinha Razo, Lisboa)

    Orais Nasais Sonoras Surdas Aspiradas Labiais b p f m Oclusivas Dentais d t q n Guturais g k c g (antes de gutural)

    Sibilantes z s Espirantes Lquidas l , r Aspirao JJ JJ Mistas x = ks = ajuxavnw y = ps = blevyw

    Diviso Breves e, o Tempo Longas h, w Comuns a, i, u

    Esprito speras a, e, h, o, u Brandas i, u

  • Constantino Ferreira

    9

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Estudo Programado de Grego Comum

    10

    LIO 2

    SINAIS DIACRTICOS

    A. ESPRITOS 1. Trema: ( ) separa duas vogais para desfazer o ditongo: Ex: a i>> >> di o" 2. Aspirao branda: ( j ) no afecta a pronncia: eimi 3. Aspirao spera: ( J ) afecta a pronncia como (h) ingls: aJgivw 4. Todas as vogais iniciais so aspiradas: oJmilevw oJmiliva ajggevllw 5. Apstrofo: ( j ) indica a eliso duma vogal: di! aujtou = dia autou.

    B. ACENTOS Os acentos servem para orientar-nos na pronncia; mas ns no vamos falar grego. A sua posio gira em torno das trs ltimas slabas: 1. Agudo: pode encontrar-se numa das trs ltimas: levgw tem som mais forte em (ev);

    ajgavph tem o som mais forte em (av); ajdelfov" tem som mais forte em (ov). 2. Grave: pode encontrar-se na ltima quando seguida por outra palavra: Qeo;" ajgapei'. 3. Circunflexo: ( ou ) pode estar sobre uma das duas ltimas: Qew'_ dou'lo". 4.4.4.4. Em conjugao, o acento retrocede primeira slaba: akouvw hvkouon.

    C. PONTUAO

    1. Ponto final. ( .) ejgw; ajgavpw. 2. Vrgula, (, ) suv ajgapei'", 3. Ponto e vrgula ou 2 pontos: ( :) aujto;" ajgapei': 4. Ponto de interrogao? ( _) ejgw; ajgavpw, kai; suv_

    D. TRANSLITERAO escrever em grego usando as nossas prprias letras; por exemplo: 1.1.1.1. Grego: a[nqrwpo" ajdelfov" Biblivon ajpovstolo" ejkklhsiva 2. Trans: anthrpos adelfos Biblion apstolos ecclssa

    E. SILABAO 1. Monosslabas: oJ_ hJ_ tov_ to;n_ gavr_ eij"_ ejk_ ejn_ dev_ mhj_ ouj_ oujk_ oj"_ 2. Disslabas: a[-gw_ aj-mhvn_ aj-nav_ Qe-ov"_ e[i-mi_ lev-gw_ bal-lw'_ lov-go"_ 3. Trisslabas: aj-del-fov"_ a[n-qrw-po"_ Bi-bliv-on_ iJ-e-rov"_ ka-lev-w_ 4. Polisslabas: aj-povs-to-lo"_ ejk-klh-siv-a_ pan-to-krav-twr_ pres-buv-te-ro"_

  • Constantino Ferreira

    11

    F. LLLLeitura:eitura:eitura:eitura: 1.1.1.1. Maqqaio", Marko", Louka", Iwannh", Praxei" apostolwn, Rwmaioi, Korinqioi,

    Galatai, Efesioi, Filipphsio", Kolossai", Qessalonikh", Timoqeo", Tito",

    Filhmwn_ Ebraioi, Iakwbo", Petro", Iwannh", Iouda", Apokaluyi".

    2.2.2.2. Egw to Alfa kai to Wmega. Ihsou" cristo", qeou uio", swter.

    G. Transliterar a leitura F. 1,2 para o caderno dirio.

    H. Ler Joo 3.16 em voz alta OuJvtw" ga;r hjgavphsen oJ qeo;" to;n kovsmon, wJvste to;n uiJo;n to;n mono-genh' e[dwken, iJvna pa'" oJ pisteuvwn eij" aujto;n mh; ajpovlhtai all! e[ch zwh;n aijwvnion.

    I. Copiar Joo 3.16 do texto grego sobre as linhas assinaladas. Tomar ateno s partes que vo alm das linhas. __________________________________________________________________________

    *_________________________________________________________________________

    __________________________________________________________________________

    *_________________________________________________________________________

    __________________________________________________________________________

    *_________________________________________________________________________

    __________________________________________________________________________

    *_________________________________________________________________________

    Visto ser o nosso propsito primrio aprender a ler o grego bblico, devemos concentrar os nos-sos esforos na aprendizagem de vocbulos e gramtica. Recapitular muito.

    Ilustrao primitiva da refeio ajgavph

    (In, Scott, Benjamin, As Catacumbas de Roma, 1923, Porto)

    Agora convm

    usar o meio visual lendo usar o meio acstico ouvindo usar o meio motor escrevendo usar o meio stereo repetindo

    pivsti" aJjgavph eJJjlpiv"

  • Estudo Programado de Grego Comum

    12

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Constantino Ferreira

    13

    LIO 3

    MORFOLOGIA

    ORTOGRAFIA 1. Substantivos. O substantivo e o verbo so as palavras principais no discurso. As outras

    so consideradas auxiliares. Eis algumas como exemplo: a[nqrwpo", a[ggelo", kovsmo", lovgo", livqo", exprimem substncia so substantivos. luvw, levgw, aJgiavzw, exprimem aco so verbos.

    2. Os substantivos podem servir como sujeito e objecto, ou complemento directo: qeov" ajgapa' a[nqrwpon. a[nqrwpo" ajgapa' qeo;n_ suj. verbo objecto sujeito verbo objecto

    a) O grego no utiliza a ordem das palavras na formao da frase como o portugus; pode invert-las. Por exemplo: sujeito, predicado, complementos e acessrios: Portugus: Deus ama o mundo

    b) Grego: qeo;" ajgapa' to;n kovsmon O sujeito qeo;"qeo;"qeo;"qeo;" e o complemento directo to;n kovsmonto;n kovsmonto;n kovsmonto;n kovsmon. Ordem inversa: to;n kovsmon ajgapa' oJ qeov" O sujeito oJ qeov"oJ qeov"oJ qeov"oJ qeov", no final da frase, e o compl. directo to;n kovsmon to;n kovsmon to;n kovsmon to;n kovsmon, no princpio.

    Concluso: O sujeito indicado pela terminao o" o" o" o" diz-se nominativo N O objecto indicado pela terminao on on on on diz-se acusativo A A mudana de forma dos substantivos chama-se Declinao.

    c) Determinar o sujeito e o objecto nas seguintes frases: qeo;" ajgapa' to;n uiJo;n ______________________________________________ to;n uiJo;n ajgapa' qeo;" ______________________________________________ lovgon levgei ov dou'lo" ______________________________________________ jIhsou" levgei lovgon ______________________________________________

    DECLINAO O grego modifica a ltima slaba das palavras para indicar a sua funo, seja qual for a posi-o na frase. As formas das declinaes chamam-se casos.

    1. Caso indica funo J conhecemos duas formas de substantivo: qeov", N; qeo;n, A; kovsmo", N; kovsmon, A.

    2. Forma caso sigla funo exemplo traduo o"o"o"o" Nominativo N sujeito lovgo" palavra onononon Acusativo A objecto lovgon palavra

    Os substantivos terminados em o" o" o" o" cumprem sempre a funo de sujeito. Os substantivos terminados em on on on on cumprem sempre a funo de objecto.

  • Estudo Programado de Grego Comum

    14

    3. Vocabulrio Convm colocar todo o vocabulrio no dicionrio pessoal porque precisa dele constante-mente. Entre parntesis encontra-se o nmero da frequncia da palavra no NT. Ex: lovgo" (175). a)

    Substantivos Traduo Derivada Substantivos Tradu. Derivao a[busso"

    9 abismo abissal qeov" 1314 Deus teologia a[ggelo" 176 anjo angelologia ijcquv" 20 peixe peixaria ajgrov" 36 campo agricultura kovsmo" 185 mundo cosmologia ajdelfov" 34 irmo Filadlfia liqov" 58 pedra litografia a[nqrwpo" 548 homem antropologia lovgo" 331 palavra telogo ajpovstolo" 79 apstolo apostolado novmo" 191 lei Deuteronmio a[rto" 5 po artonomia potamov" 17 rio Mesopotmia diavbolo" 37 diabo diabologia presbuvtero" 65 ancio presbitrio diavkono" 29 dicono diaconia cristov" 529 Cristo Cristologia dou'lo" 124 escravo dulocracia yalmov" 7 salmos saltrio

    b) Verbos / 3 p. s. Traduo Partculas Traduo

    ajgapavw ajgapa' ele ama ajlla 635 mas, (enftico) bavllw bavllei ele joga dev 2771 e, mas blevpw blevpei ele v kaiv 947 e, tambm levgw levgei ele fala naiv 34 sim luvw luvei ele solta ouj, ouk, ouc, 1619 no

    c) Convm copiar estas palavras para o dicionrio pessoal, que ser til no futuro.

    4. Exerccios a) Ler em voz alta substantivos e verbos das alneas a) e b) acima.

    b) Escrever o Nominativo (N) e o Acusativo (A) das palavras seguintes: Anjo, irmo, homem, apstolo, diabo, dicono, escravo, mundo, lei, presbtero.

    c) Traduzir para portugue'":Traduzir para portugue'":Traduzir para portugue'":Traduzir para portugue'": ajdelfovv" ajgapa' adelfon. kosmov" ouk ajgapa' qeon. Qeov" ajgapa' doulon. dou'lo" ajgapa' Qeovn_ dou'lo" bavllei livqon. a[nqrwpov" blepei potamovn. ajdelfovn ajgapa' cristo;"_ cristo;n ajgapa' ajvnqrwpo"_ ajpovstolo" legei lovgon. lovgon legei ajpovstolo"_

    d) Traduzir para grego: Deus ama mundo e homem. Cristo fala palavra. Servo joga pedra? Sim. Presbtero v dicono e escravo. Dicono no v escravo. Escravo joga pedra. Presbtero fala palavra. Dicono fala palavra? No.

    e) Em Joo 1.1, quantas vezes aparecem as palavras qeov" e lovgo" em N e A. f) Memorizar: Iwannh" 3.16, ou}tw" gar hjgavphsen oJ Qeo;" to;n kovsmon, g) Maqqai'o" 14.17 - Icquv"

  • Constantino Ferreira

    15

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Estudo Programado de Grego Comum

    16

    LIO 4

    DECLINAO

    5. Declinao. (Cont.) J conhecemos dois casos da segunda declinao: o" ono" ono" ono" on Vamos conhecer mais dois da segunda declinao: ou wou wou wou w a) oJ lovgo" tou' Qeou' aqui temos dois genitivos: ouououou O genitivo exprime relao, origem, posse. A sigla G. oj douvlo" tou a[nqrwpou. Nota: O servo propriedade do homem.

    b) presbuvtero" legei tw/ a[nqrwpw/ Aqui temos dois dativos: w/w/w/w/ w/ equivalente a oi, mas i sem som. A sigla D.

    c) Assim, teremos uma frase completa e ordenada como em portugus: oJ presbuvtero" levgei ton lovgon tou' Qeou tw/ a[nqrwpw/

    d) Agora invertamos a ordem das palavras e significa o mesmo: ton lovgon levgei tou' Qeou' tw/ a[nqrwpw oJ presbuvtero".

    6. Quadro das declinaes a) O grego coin tem quatro casos: Estes pertencem segunda declinao.

    Forma Caso Sigla Funo Exemplo Traduo - o"- o"- o"- o" Nominativo N Sujeito lovgo" palavra - ou- ou- ou- ou Genitivo G Origem, posse lovgou da palavra

    - w/ - w/ - w/ - w/ Dativo D Entrega lovgw/ palavra - on- on- on- on Acusativo A Objecto lovgon palavra

    b) Existe ainda o vocativo, que serve para invocar: ejtairev, Mt 26.50; filev, Lc 11.5. c) lovgo"lovgo"lovgo"lovgo" ser a palavra padro (paradigma) para a segunda declinao. d) lovgo" lovgo" lovgo" lovgo" tem raiz (log) vogal temtica (o) e caso (o") ou terminao.

    7. Exerccios a) Recapitular a leitura do vocabulrio a) e b). b) Declinar: novmo", kovsmo", Qeov", cristov", livqo", ajpovstolo". c) Procurar em Iwannh" 1.1-2 os, nominativo, genitivo, dativo e acusativo e escrev-los

    no caderno dirio. No preciso usar acentos no caderno do aluno.

    8. Vocabulrio. jIwavnnh" 1.1,2a

    ajrch' princpio oJ o ejn em pro;" com h|n estava to;n o ou|to" - (pron. dem.) este (ele) Qeovn Deus

    9. Traduzir Iwannh" 1.1,2a, usando o dicionrio pessoal, e transcrever para o caderno. 10. Traduzir: O irmo de Cristo fala a palavra de Deus ao servo. (Quatro ordens diferentes).

  • Constantino Ferreira

    17

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Estudo Programado de Grego Comum

    18

    LIO 5 VERBO

    CONJUGAO Verbos so palavras que exprimem aco. As flexes verbais chamam-se conjugaes. Os ver-bos gregos dividem-se em duas conjugaes temticas fundamentais: (w) e (mi). Como luvw = solto e divdwmi = dou . A primeira a mais importante no NT. Apenas alguns verbos aparecem em mi. A. Flexes. As flexes verbais compreendem pessoa, nmero, tempo, modo e voz.

    1. Pessoa e nmero: O grego coin tem trs pessoas, singular e plural. Quem fala. a) As trs pessoas do singular so: luvw, luvei", luvei, b) As trs pessoas do plural so: luvomen, luvete, luvousi c) O verbo grego dispensa o pronome. Quando existe, somente para enfatizar. A forma

    verbal declara quem fala.

    2. Tempo, modo, voz: a) Tempo: O grego tem quatro tempos principais e trs secundrios: Quando fala.

    Primrios: presente, futuro, e perfeito: luw, luvvsw, levluka, Secundrios: imperfeito, aoristo e mais que perfeito: e[luon, e[lusa, ejlelukein

    b) Modo: O grego tem trs modos principais e dois secundrios. Como que fala. Primrios: indicativo, conjuntivo e imperativo: luvw, luvh/, luvhtw. Secundrios: infinitivo e particpio: luvein, luvwn.

    c) Voz: O grego tem trs vozes: activa, mdia e passiva. Quem pratica ou sofre a aco. Activa, Mdia e Passiva: luvw, luvomai.

    3. Presente indicativo activo: O paradigma luvw serve de modelo para os verbos em w. Nota: Somente o modo indicativo dos tempos verbais indica tempo. A ideia Principal dos tempos gregos demonstrar a qualidade da aco. O estado da aco fundamental.

    Pessoas Sigla Verbo Traduo 1 singular 1sg luv - w Eu solto Estou soltando 2 2sg luv - ei" Tu soltas Ests soltando 3 3sg luv - ei Ele solta Est soltando 1 plural 1pl luv - omen Ns soltamos Estamos soltando 2 2pl luv - ete Vs soltais Estais soltando 3 3pl luv - ousi (n) Eles soltam Esto soltando

    4. Sigla: conveniente aprender a sigla da conjugao verbal para melhor responder aos testes. Ex: Primeira, singular, presente, indicativo, activo, escreve-se (1sgpia).

    Primeira, singular, futuro, indicativo, activo, escreve-se (1sgfia). Etc.

    5. Estrutura. Reconhecendo os elementos da estrutura dos verbos gregos. a) Raiz. O elemento mais simples e imutvel do verbo a raiz: luv b) Tema. Depois vem a vogal temtica ( o / e) antes das terminaes. c) Terminao pessoal. i", i, men, te, usi d) O (n) que se v na 3 plural serve para ligar a palavra a outra comeado por vogal. e) Estas terminaes so restos de antigos pronomes pessoais: eu, tu, ele, ns, vs, eles. f) Exemplificando com o verbo dar, divdwmi. Raiz: did - Tema: o/w - Terminao: mi

  • Constantino Ferreira

    19

    6. Vocabulrio a) conveniente aprender este vocabulrio para exerccios futuros. Convm coloc-lo completamente no dicionrio pessoal porque precisa dele constantemente.

    Verbos Traduo Verbos Traduo a[gw guio gravfw escrevo ajkouvw ouo didavskw ensino blevpw vejo divdwmi dou ginwvskw conheo eijmiv (esti) sou (ele )

    b) Outras aJllhlouvi>a aleluia faivnei resplandece ajmhvn amen fw" luz dovxa glria skotiva treva

    7. Exerccios a) Leitura

    ajkouvw lovgon Qeou', ajkouvw to;n lovgon tou Qeou' Qeo;" levgei a[nqrwpw/. Qeo;" levgei tw/ a[nqrwpw/ presbuvtero" blevpei diavkonon. diavkono" blevpei presbuvteron_ eijmiv cristianov" kaiv luvw douvlon. gravfw lovgon ajdelfw. ginwvskw qeo;" kaiv cristo". ginwvskei" cristov"_ ajllhlouvi>a jIhsou'" ejsti; Qeov" jIhsou'" luvei to;n doulon

    b) Conjugar o presente indicativo activo de luvw e blevpw no caderno. c) Traduzir: ajgei, ajgomen, didavskw, didavskousi. divdw". d) Traduzir: guio, guia, guiamos, guiam. Tenho, temos, tm, pregas (proclamas). e) Ler Iwannh" 1.5a e traduzir para a caderno. f) Copiar para o caderno jIwavnnh" 6.47, abaixo, e analisar as duas frases:

    ajmh;n ajmh;n levgw ujmi'n: oJ pisteuvwn e[cei zwh;n aijwvnion

    Rolos no so cdices

  • Estudo Programado de Grego Comum

    20

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Constantino Ferreira

    21

    LIO 6

    VERBO cont.

    1. Conjugao do futuro. O futuro de luvw forma-se acrescentando um (s) no meio das vo-gais fica luv-s-w, soltarei.

    Pessoa Verbo Traduo 1 sg luv-s-w Eu soltarei Estarei soltando 2 sg luv-s-ei" Tu soltars Estars soltando 3 sg luv-s-ei Ele soltar Estar soltando 1 pl luv-s-omen Ns soltaremos Estaremos soltando 2 pl luv-s-ete Vs soltareis Estareis soltando 3 sg luv-s-ousi (n) Eles soltaro Estaro soltando

    a) O (ssss) sigma acrescentado chama-se sufixo temporal do verbo. por intermdio dele que reconhecemos o futuro verbal. Porm, quando existe uma raiz consoante acontece alguma alterao neste sufixo, que mais adiante ser estudado.

    2. Denominao verbal a) A ordem da denominao verbal como em portugus: pessoa, nmero, tempo,

    modo, voz. Verbo Pessoa Nmero Tempo Modo Voz Traduo luvw 1 Singular Presente Indicativo Activa de luvw = solto luvei" 2 Singular Presente Indicativo Activa de luvw = soltas luvei 3 Singular Presente Indicativo Activa de luvw = solta luvsomen 1 Plural Futuro Indicativo Activa de luvw = soltaremos luvsete 2 Plural Futuro Indicativo Activa de luvw = soltareis luvsousi 3 Plural Futuro Indicativo Activa de luvw = soltaro

    b) A sigla a usar para estas denominaes a seguinte: Para o presente: luvw,1sgpia, de luvw, solto. Para o futuro: luvsomen, 1plfia, de luvw, soltaremos.

    3. eijmiveijmiveijmiveijmiv, presente indicativo activo, ser ou estar. a) Conjugao Pessoas Verbo Traduo Referncia Grego 1 sg eijmiv eu sou, estou Iwan. 14.6 ejgwv eijmiv hJ oJdo;" 2 sg ei\ tu s, ests Iwan. 1.21 jHliva" ei\j suv_ 3 sg evstin ele , est Iwan. 9.17 o}ti profhvth" ejstivn 1 pl ejsmen ns somos, estamos Iwan. 9.28 tou' Mwu>sevw" ejsme;n maqhtaiv 2 pl ejste vs sois, esto Maq. 5.14 umei'" ejste to; fw'" 3 pl eijsivn eles so, esto Prax. 13.31 eijsi;n marture"

    b) Omisso: eijmiv verbo auxiliar e, como tal, omitido frequentemente na escrita. 1 Ex: tiv" oJ kuvrio"_ = quem () o Senhor? (ejstivn) foi omitido. 2 Ex: tiv to; paidivon_ = qual () a criana? (ejstivn) foi omitido.

    c) Distinguir a 2 p. sg (ei\ = s) da conjuno (eij = se), pelos sinais diacrticos ( \ j) sobre as vogais e pelo contexto. Ex: eij uiJo;" suv ei\ tou' Qeou'. Maqq. 4.3.

  • Estudo Programado de Grego Comum

    22

    4. Vocabulrio a) Preposies so pequenas palavras colocadas na frente dum substantivo:

    GrhgoGrhgoGrhgoGrhgo Portugus GrhgoGrhgoGrhgoGrhgo Traduo prov"4 para ( em direco a) pro;" to;n oijkovn para a casa eij"4 para dentro de eij" to;n oijkovn para dentro da casa ejn3 em, dentro de ejn tw/' ojikw/' dentro da casa ejk2 de, para fora de ejk tou' oijkou' para fora da casa ajpov2 de, partindo de ajpo; tou' oijkou' partindo da casa

    b) As preposies exigem a forma adequada do substantivo conforme exemplo no qua-dro: prov" exige acusativo e leva ao lado o pequeno nmero do acusativo (prov"4).

    c) Verbos: e[cw tenho manqavnw aprendo khruvssw prego - proclamo pisteuvw creio, confio lambavnw recebo faivnw resplandecer, fazer brilhar

    5. Exerccios a) leitura de grego em pg 12, 7. a) b) Declinar o singular de doulov" kaiv diavkono". (No necessrio usar acentos). c) Conjugar o PIA e o FIA dos verbos ajkouvw kaiv pisteuvw, com traduo. d) Denominar as formas verbais: luvei", bavllei", blevpousin,

    luvsomen, ajkouvsei", pisteuvsw.

    e) Traduzir: soltarei, somos, ensinam, pregamos, cremos. f) Descobrir trs formas verbais conhecidas, em Joo 1.21, e escrev-las no caderno. g) Cantar: ajllhlouvi>a dovxa Qew'/

    6. Reviso

    Cdices so cadernos

  • Constantino Ferreira

    23

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Estudo Programado de Grego Comum

    24

    LIO 7

    SEGUNDA DECLINAO

    1. Os substantivos tambm sofrem modificaes, a que se chama declinao. Mas nem to-dos se declinam da mesma forma. Existem trs formas bsicas: em (o, a, e consoantes). Em primeiro lugar estudamos a 2 declinao de raiz (o) por ser a mais fcil e por haver mais palavras seguindo este padro.

    2. O gnero dos substantivos consta de: a) Masculino a[nqrwpo" = homem b) Feminino gunhv = mulher c) Neutro paidivon = criana

    3. O paradigma da segunda declinao de tema (o) lovgo". terminao o". a) A raiz (log); O tema (o); as terminaes funcionais so:

    (o", ou, w/, on) para o singular. (oi, wn, oi", ou") para o plural.

    b) As terminaes seguem os casos da declinao: N. G. D. A.

    4. Artigo. O grego dispensa o artigo indefinido. Usa somente o artigo definido. a) O artigo definido masculino segue o paradigma da segunda declinao e concorda

    em gnero e nmero com o substantivo:

    Caso Art. Singular Art. Plural N Sg N Pl N oJ o oiJ os oJ lovgo" oiJ lovgoi G tou' do tw'n dos tou' logou' tw'n lovgwn D tw/ ao toi'" aos tw/ lovgw/ toi'" lovgoi" A tovn o tou'" os tovn lovgon touv" lovgou"

    b) O genitivo e o dativo exercem outras funes que sero estudadas noutra ocasio. c) s vezes, o artigo masculino deve ser traduzido pelo feminino: oJ oijko" = a casa.

    5. Denominao dos substantivos. a) logou', Gms de lovgo" (ou genitivo masculino singular de lgos). b) lovgoi", Dmp de lovgo" (ou dativo masculino plural de lgos).

    6. Vocabulrio a) Substantivos masculinos em o", paradigma oJ lovgo". aJmartwlov" pecador karpov" fruto uJiov" filho ajrnov" cordeiro laov" povo u}mno" hino didavskalo" mestre oujranov" cu fivlo" amigo e[qno" povo, etnia ojfqalmov" olho fanov" tocha, lanterna zh'lo" zelo, cime o[clo" multido fau'lo" mau, perverso qavnato" morte paravklhto" advogado fovbo" temor qrovno" trono staurov" cruz corov" Coro, dana kairov" tempo, poca tuflov" cego crovno" tempo, cronolo.

  • Constantino Ferreira

    25

    b) Existem algumas palavras com terminao em (o") que so femininas. Exemplo: hJ e[rhmo", deserto; hj oJdov", caminho, etc. para estudar mais tarde.

    7. Exerccios a) Ler jIwavnnh" 3.16 b) Conjugar no pia e no fia: ajkouvw, blevpw c) Declinar no singular e no plural: ajmartwlov", ajrnov", laov", oujranov" d) Denominar o caso de tuflw'/ seguido da traduo e) Textos do NT. Convm comparar com o portugus para descobrir vocabulrio novo.

    Mt 1.24 oJ avjggelov" kurivou Mc 3.28 toi'" uiJoi'" tw'n ajnqrwvpwn Lc 6.41 ejn tw/' ojfqalmw' tou' ajdelfou' Jo 1.29 ivjde oJ ajrnov" tou' Qeou' Jo 9.35 pisteuvei" eij" to; uiJo;n tou' ajnqrwvpou_ At 7.26 ajjdelfoiv ejste Rm 13.4 Qeou' diavkono" ejstivn 1 Co 1.18 oJ lovgo" gar oJ tou' staurou' Gl 3.24 oJ novmo" paidagwgo;" Ef 1.1 Pau'lo" ajpovstolo" cristou' Ihsou' Fp 2.11 KURIOS IHSOUS CRISTOS Cl 1.8 diavkono" tou' cristou' 1 Ts 1.1 Pau'lo" kaiv Silouano;" kai; Timovqeo"

    f) Observar jIwavnnh" 1.1,2: Procurar os substantivos da 2 declinao, respectivos ca-sos e escrev-los no caderno.

    g) Traduzir em trs formas: Ensinamos a palavra de Deus aos pecadores no mundo.

    Katamavqete tav krina tou' argou' Maqqaion 6.28

  • Estudo Programado de Grego Comum

    26

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Constantino Ferreira

    27

    LIO 8

    SEGUNDA DECLINAO, Cont.

    1. Neutro. Agora estudamos a forma do neutro da segunda declinao, que muito seme-lhante anterior em (o"). O neutro , pois, muito fcil. O nominativo singular em (on). Como ningum pode provar que (presente) masculino ou feminino, o grego encontrou uma definio no meio. Ex: dw'ron, presente; criana, paidivon, barco, ploi'on, etc.

    2. Eis os artigos masculino, feminino e neutro junto dos respectivos substantivos: M oJ lovgo" A palavra F hJ oijkiva A casa N to; paidivon A criana

    3. Aprendamos a declinao do artigo neutro, que acompanha os substantivos neutros. Caso Sing. Traduo Plural Traduo

    N tov o a tav os as G tou' do da tw'n dos das D tw'/ ao toi'" aos s A tov o a tav os as

    4. Paradigma. Como paradigma do neutro usamos uma palavra muito conhecida: biblivon. Declinao Caso Singular Plural Traduo

    N bibliv - on bibliv - a o livro os livros G bibliv - ou bibliv - wn do livro dos livros D bibliv - w/ bibliv - oi" ao livro aos livros

    2 declinao Raiz o Subs. neutro em on A bibliv - on bibliv - a o livro os livros

    Nota importante: A lei gramatical exige concordncia entre o sujeito e o verbo quanto ao nmero. Mas existe uma excepo no caso do neutro plural. Se o sujeito for neutro plural, o verbo pode estar no singular. Mas, se o neutro plural for objecto no h qualquer alterao regra. Mantm a concordncia.

    a) 1 Ex: tav paidiva blevpei to;n potamovn = as crianas vem o rio. b) 2 Ex: oij a[nqrwpoi blevpousi tav paidiva = os homens vem as crianas. c) Mas, s vezes um substantivo colectivo leva o verbo no plural

    3 Ex: oJ o[clo" levgousin = a multido diz.

    5. Vocabulrio a[gkistron anzol provbaton ovelha ajrnivon cordeirinho provswpon rosto, face daimovnion demnio savbbaton sbado davkruon lgrima shmei'on sinal e[rgon obra sunevdrion sindrio eujaggevlion evangelho tevknon filho martuvrion testemunha tevknion filhinho

  • Estudo Programado de Grego Comum

    28

    6. Exerccios a) Leitura: jIwannh" 1.1-5 b) Conjugar: PIA de gravfw. PIA e FIA de pistevuw c) Declinar: e[rgon, paidivon, eujaggevlion, teknon d) Denominar com traduo: ta; bibliva, ta; paidiva, tw'n shmeivwn, tw' probatw/' e) Traduzir: as obras N, os barcos A, dos filhos, dos sinais, ao cordeiro. f) Textos do NT. Convm comparar com o portugus para descobrir vocabulrio novo.

    1 Tm 3.1 Pistov" oJ lovgo" Tt 1.1 Pau'lo" dou'lo" Qeou' Fl 16 oujkevti wJ" dou'lon ajlla; uJpevr dou'lon Hb 4.12 zw'n ga;r oJ lovgo" tou' Qeou' Tg 1.1 Iavkwbo" Qeou' kaiv jIhsou' cristou' dou'lo" ta'i" dwvdhka fulai'" 1 Pd 1.1,2 Pevtro" ajpovstolo" jIhsou' cristou'... cavri" uJmi'n kai; eijrhvnh 2 Pd 1.1 Sumew;n Pevtro" dou'lo" kai; ajpovstolo" jIhsou' cristou' 1 Jo 2.18 Paidiva, ejscath w}ra ejstivn 1 Jo 4.8 b oJ Qeo;" ajgavph ejstivn 2 Jo 1 ejgw; ajgapw' ejn ajlhqeiva 3 Jo 1 oJ presbuvtero" Gai>vw tw/' ajgaphtw/', on ejgw; ajgapw' ejn ajlhqeiva Jd 1 Iouvda" jIhsou' cristou' dou'lo", ajdelfo;" de; jIakwvbou Ap 1.1 Ajpokavluyi" Ijhsou' cristou'

    7. Traduzir: As crianas jogam pedras para dentro do rio. Ns vemos os sinais do Senhor e cremos. Ns ensinamos as obras da f.

    8. Reviso

    oJ nomo" dia; Mwu>sevw" ejdovqh jIwannh" 1.17

  • Constantino Ferreira

    29

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Estudo Programado de Grego Comum

    30

    LIO 9

    PRIMEIRA DECLINAO A esta declinao pertencem todos os substantivos femininos com raiz a ou h.

    1. Raiz (a a a a e h). h). h). h). Esta declinao tem dois grupos. a) Os substantivos femininos terminados em (a ou h), com paradigmas em:

    ojikiva e grafhv b) Os substantivos masculinos terminados em (a" ou h"), com paradigmas em:

    neaniva" e profhvth". c) O masculino reconhecido pelo sigma final.

    2. A raiz oijkiv, de oijkiva, tem o mesmo significado que oijko". Mas com a diferena que uma masculina e outra feminina.

    3. Declinao do artigo feminino: Caso Singular Plural Traduo

    N hJ aiJ a as G th'" tw'n da das D th'/ ta'i" s A thv'n tav;" a as

    Nota: Este artigo acompanha os substantivos femininos dos paradigmas oijkiva e grafhv.

    4. Declinao de oijkiva com o respectivo artigo:

    Declinao Caso Singular Plural Traduo N hJ oijkiv- a aiJ oijkiv- ai a casa as casas G th'" oijkiv- a" tw'n oijki- w'n da casa das casas D th' oijkiv- a/ tai'" oijkiv- ai" casa s casas

    Primeira Raiz a Subs. Fem. em a A th'n oijkiv- an ta;" oijkiv- a" a casa as casas

    5. Muitos substantivos fem., cuja raiz termina em vogal, seguem o paradigma oijkiv-a. Exemplo: ajnomiva, kardiva, metavnoia, sofiva, etc. Mas, se a raiz terminar em (r) seguem o mesmo paradigma; notemos w}r-a e hjmevr-a, hJ w}r- a a hora aiJ w}r- ai as horas th'" w}r- a" da hora tw'n w}r- wn das horas th' w}r- a/ hora tai'" w}r- ai" s horas th'n w}r- an a hora ta;" w}r- a" as horas

    6. Substantivos femininos cuja raiz termina em consoante seguem o paradigma graf-hv. Exemplo: ajrc-hv, eijrhvn-h, etc. Mas, os substantivos sigmticos, (raiz s ou x) seguem o modelo misto de (a e h) Como glw'ssa, dovxa. etc. Exemplos na lio 10.

    Razes e tema Paradigma Razes e tema Paradigma Raiz cons., vog. temt. (h) graf- hv Raiz vogal, vogal temtica (a)

    Raiz ( r ), vogal temtica (a) = oijki-a Raiz ( s ) vog. temt (a,h) glw'ss-a

  • Constantino Ferreira

    31

    7. Vocabulrio. Substantivos femininos em (a). Convm colocar todo o vocabulrio no dicionrio pessoal porque precisa dele constante-mente.

    Grego Traduo Grego Traduo ajlhvqeia verdade kardiva corao ajmartiva pecado koinwniva comunho ajnomiva iniquidade marturiva testemunho basileiva reino mavcaira espada diakoniva diaconia metavnoia arrependimento diasporav disperso oJmiliva conversa ejkklhsiva igreja, assembleia parousiva vinda ejxousiva autoridade pevtra pedra, rocha ejpaggeliva promessa sofiva sabedoria eujcaristiva gratido swthriva salvao hJmevra dia filadelfiva amor fraternal qerapevia cura carav alegria quvra porta w}ra hora

    8. Exerccios a) Leitura: jIwavnnh" 1.6-8 b) Conjugar: pia e fia de luw kaiv pistevuw c) Denominar e traduzir: lovgou, ajmartiva", diakoniva/, eujcaristiva", metavnoian. d) Declinar: Basileiva, ejkklhsiva, ejpaggeliva. Juntar o artigo correspondente (hJ). e) Traduzir: a pedra, das pedras, pedra, aos coraes, ao arrependimento.

    f) Textos do NT; Vocabulrio: (aujtw'n = seus, deles; perisseuvsh = superabunde; oijkodomhvsw = edificarei; ejxapostevllw = envio; )

    Mt 1.21 swvsei to;n lao;n aujtou ajpo; to;n aJmartiw'n aujtw'n Mt 22. 16 th;n oJdo;n tou' Qeou' ejn alhqeiva didavskei" Hb 10. 17 kaiv tw'n aJmartiw'n aujtw'n kaiv tw'n anomiw'n aujtw'n Jo 3.3 th;n basileivan tou' Qeou' At 6.4 kai; th'/ diakoniva/ tou' logou' Mt 16.18 kai; ejpi; taujth/ th/' pevtra/ oijkodomhvsw mou th;n ejkklhsivan 2 Co 4.15 th;n eujcaristivan perisseuvsh ei[" th;n dovxan tou' Qeou' Lc 24.49 ejgw; ejxapostevllw th;n ejpaggelivan tou' patrov" mou Jo 10.9 ejgwv eijmi hJ quvra: Mt 24. 27 ou}to" e[stai hJ parousiva tou' uiJou''' tou' ajnqrwvpou:

    9. Ordenar a frase em trs formas gregas: OJ presbuvtero" khruvssei th;n parousivan tou' cristou' tw/' law'/.

    10. Encontrar: marturivan, ejn jIwavnnh" 1.7, 19;;, kaiv 3.11, 32, 33

    11. Descobrir: em Jo 1.7 quantas vezes aparece uma forma do verbo marturevw.

  • Estudo Programado de Grego Comum

    32

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Constantino Ferreira

    33

    LIO 10

    PRIMEIRA DECLINAO, Cont.

    1. Havemos estudado a declinao feminina de vogal (a). Nesta lio estudaremos a decli-nao feminina de vogal (h) cujo paradigma : grafhv.

    Os paradigmas devem ser bem memorizados para reconhecer facilmente a funo das pa-lavras na frase.

    a) A raiz de grafhv graf-. Esta raiz recebe as terminaes pessoais no discurso. b) Na realidade a raiz destes substantivos termina tambm em vogal (a);;_ o processo de

    declinao funde a letra (a) com as terminaes.

    Declinao Caso Singular Plural Traduo N hJ graf- hv aiJ graf- aiv o escrito os escritos G th'" graf- h'" tw'n graf- w'n do escrito dos escritos D th'/ graf- h'/ tai'" graf- ai'" ao escrito aos escritos

    Raiz c. (a) substantivo feminino em h A th'n graf- hvn ta;" graf- av" o escrito os escritos c) Note-se que o plural dos substantivos da 1 declinao igual para todos, sejam em (a

    ou h). grafhv forma o plural como oikiva: oikivai - grafaiv ai, wn, ai", a".

    2. Existem alguns substantivos femininos em (a), cuja raiz termina em consoante sigma (s), que apresentam irregularidade no nominativo e no acusativo. Neste caso, a declinao uma mistura dos paradigmas oikiva e grafhv.

    3. Esta classe de substantivos chamam-se sigmticos devido ao sigma da sua raiz. E o seu

    paradigma glw'ssa = lngua.

    Declinao Caso Singular Plural Traduo N hJ glw'ss- a aiJ glw'ss- ai a lngua as lnguas G th'" glwvss- h" tw'n glwss- w'n da lngua das lnguas D th'/ glwvss- h/ tai'" glwss- ai'" lngua s lnguas

    Raiz s (a) Substantivo feminino em (a) A th'n glw'ss- an ta;" glwss- av" a lngua as lnguas

    4. Existem ainda sigmticos mistos, porque a sua raiz termina em sigma misto: (x = ks), e seguem o paradigma glw'ssa.

    Declinao Caso Singular Traduo N hJ dovx- a a glria G th'" dovx- h" da glria D th/' dovx- h/ glria

    Raiz s (a) Substantivo feminino em (a) A th'n dox- avn a glria

  • Estudo Programado de Grego Comum

    34

    5. Vocabulrio: Substantivos femininos em (h). Convm colocar todo o vocabulrio no dicionrio pessoal porque precisa dele constante-mente.

    Grego Traduo Grego Traduo ajgavph amor diaqhvkh Aliana, pacto ajgkavlh brao didachv ensino ajdelfhv irm dikaiosuvnh justia ajrevth virtude eijrhvnh paz ajrchv princpio, comeo ejpistolhv carta, epstola ajrcwn principais zwhv vida ajstraphv relmpago nuvmfh, nunfh noiva aujlhv trio, ptio proseuchv orao gh' terra sunagwghv sinagoga gunhv mulher yuchv alma

    6. Exerccios a) Leitura: jIwavnnh" 1.9-11. b) Procurar: naquele texto, quantas palavras (kosmo") existem e qual o seu caso. c) Quantas palavras gregas para homem e qual o seu caso? d) Quantos (kai) e (ou, ouk) existem? e) Denominar e traduzir: (pia, fia): luvw, luvsomen, pisteuvw, pisteuvsomen, lambavnei".

    7. Textos do NT Jo 3.1 Nikovdhmo" o[noma aujtw'/, a[rcwn tw'n Ijoudaivwn. Jo 5.42 th;n ajgavphn tou' Qeou' ouk e[cete ejn ejautoi'" Lc 10.18 to;n satana'n wj" ajstraph;n ejk tou' oujranou' pesovnta Jo 18.15 Ijhsou' eij" th;n aujlh;n tou' ajrxierevw" Jo 3. 31 oJ wj;n ejk th'" gh'" ejk th'" gh'" ejstin kaiv ejk th'" gh'" lalei'. Jo 4.7 e[rcetai gunh; ejk th'" Samareiva" ajntlh'sai u}dwr. Mt 26.28 tou'tov gavr ejstin to; ai|ma mou th'" diaqhvkh" At 9.2 ejpistola;" eij" Damasko;n pto;" ta;" sunagwgav" Mt 21.32 Iwavnnh" pro;" ujma'" ejn oJdw'/ dikaiosuvnh" Lc 2.14 kai; ejpi; gh'" eijrhvnh ejn ajnqrwvpoi" (eujdokiva") Jo 1.4 ejn aujtw/' zwh' hj'n, kaiv hJ zwh; hj'n to; fw'" tw'n ajnqrwvpwn. Ap 21.9 deivxw soi th;n nuvmfhn th;n gunai'ka tou' ajrnivou. Mt 21.13 oJ oij'kov" mou oij'ko" proseuch'" klhdhvsetai Mt 4.23 didavskwn ejn tai'" sunagwgai'" aujtw'n kai khruvsswn to; eujaggevlion Jo 10.11 oJ poimh;n oJ kalo;" th;n yuch;n aujtou' tivqhsin uJpe;r tw'n probavtwn

    8. Traduzir: Jesus fala em parbolas da vida ao povo de Deus. A orao a voz da alma falando a Deus.

    9. Saudao: eijrhnh tou' kurivou, ajdelfev.

    10. Cantar: aJllhlouvi>a dovxa Qew/'.

  • Constantino Ferreira

    35

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Estudo Programado de Grego Comum

    36

    LIO 11

    PRIMEIRA DECLINAO (a" - h")

    J temos conhecimento que existem dois grupos de substantivos da primeira declinao: substan-tivos femininos em (a - h) e substantivos masculinos em (a" - h").

    1. Regra gramatical a) Se a raiz do substantivo masculino terminar em vogal, a terminao funcional (a") e o seu paradigma neaniva".

    b) Se a raiz do substantivo masculino terminar em consoante, a terminao funcional (h") e o seu paradigma profhvth".

    c) Nota: Deve-se tomar o cuidado para no confundir o feminino de paradigma oijkiva com o masculino de paradigma neaniva".

    d) Enquanto o grupo do paradigma oijkiva tem o genitivo singular em (a") o grupo do paradigma neaniva" tem o genitivo sg. em (ou). Os plurais so iguais para ambos.

    Declinao Caso Singular Plural Traduo N neaniv- a" neaniv- ai o jovem os jovens G neani- ou' neani- w'n do jovem dos jovens D neaniv- a/ neani- ai'" ao jovem aos jovens

    1 declinao Raiz v. (a) Substantivo masc.em (a") A neaniv- an neaniv- a" o jovem os jovens

    e) Este grupo de palavras so seguidas no dicionrio por este genitivo para ajudar a dis-tingui-las. Como os outros grupos, so seguidos pelo seu prprio genitivo singular.

    f) O grupo masculino mesmo pequeno, mas preciso aprender a sua regra.

    2. Nomes prprios Os nomes prprios masculinos em (a") seguem esta regra: jHliva" jHlivou jHliva/ jHlivan

    3. Quanto ao paradigma do substantivo masculino de raiz (a) terminado em consoante, te-mos o seguinte: Por pertencer 1 declinao, a raiz deveria ser profhta, mas o alfa funde-se nas vogais da respectiva declinao.

    Declinao Caso Singular Plural Traduo N profhvt- h" profh't- ai o profeta os profetas G profht- ou' profht- w'n do profeta dos profetas D profhvt- h/ profht- ai'" ao profeta aos profetas

    1 declinao Raiz c. (a) Substantivo masc. em (h") A profhvt- hn profhvt- a" o profeta os profetas

    a) conveniente anotar que o artigo que acompanha este grupo masculino 2 declina: oJ tou' tw'/ to;n oij tw'n toi'" tou;" (oJ profhvth", tou' profhvtou, tw/' profhvth/, th;n profhvthn) etc.

    4. Recordando a 1 declinao (a" - h"):

    Razes e tema Paradigma Razes e tema Paradigma Fem. vogal + r = a > oijkiv-a Masc. vogal tema a = a" > neaniv-a" Fem. conso. r = h > graf-hv Masc. conso. tema a = h" > profhvt-h"

  • Constantino Ferreira

    37

    5. Vocabulrio

    Primeira declinao (a" - h"). O genitivo (ou) indica o gnero masculino singular.

    Grego Traduo Grego Traduo jHliva", ou Elias maqhthv",ou discpulo, aluno jHsaiva", ou Isaas margarivth", ou prola neaniva", ou mancebo, jovem mesivth", ou mediador baptisthv", ou baptista poihthv", ou fazedor eujaggelisthv", ou evangelista polivth", ou cidado zhlwthv" Zelote, zeloso stratiwvth", ou soldado jIsrahlithv", ou Israelita uJphreth", ou ministro klepthv", ou ladro uJpokrithv", ou hipcrita krithv", ou juiz yeuvsth", ou mentiroso

    6. Exerccios a) Leitura: jIwavnnh" 1.11-13 b) Conjugar: luvw, luvsw, e pisteuvw, pia e fia c) Denominar: neaniva", baptistou, klevpth/, profhvthn d) Declinar: logo", biblivon, oijkiva, grafhv, neaniva", krithv" e) Traduzir: o mancebo, do evangelista, ao israelita, do ladro

    7. Textos do NT Lc 4.17 kaiv ejpedovqh aujtw'/ biblivon tou' profhvtou jHsai>vou Mt 3.1 jIwannh" oJ baptisth;" khruvsswn ejn th'/ ejrhmw/ th'" jIoudavia" At 21.8 eij" to;n oi\kon Filippou tou' eujaggelistou' At 13.20 e[dwken kita;" e}w" Samouh;l profhvtou Mt 10.24 oujk e[stin maqhth;" uJper to;n didavskalon Mt 13.45 zhtou'nti kalou;" margarivta" Hb 9.15 kaiv dia; tou'to diaqhvkh" kainh'" mesivth" ejstin Jo 19.23 oiJ ou\n stratiw'tai o}te ejstauvrwsan to;n jIhsou'n Mt 23.13 oujai; uJmin, grammatei'" kai; Garisai'oi uJpokritaiv Jo 8.44 oujk e[stin ajlhvqeia ejn aujtw' ... oJti yeuvsth" ejstin

    8. Procurar a) Quantos nomes de Jesus, Filipe e Natanael, existem em Joo 1.44-49 b) No verso 44, quais so os casos de Andr e Pedro?

    hJ cavri" kai; hJ ajlhvqeia dia; jIhsou' cristou' ejgevneto jIwavnnh" 1.17

  • Estudo Programado de Grego Comum

    38

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Constantino Ferreira

    39

    LIO 12

    ARTIGO

    O artigo grego definido. Quando est ausente da frase, o substantivo indefinido. Embora j conheamos o artigo, conveniente recapitular o estudo para firmar as regras. A sua declinao semelhante aos paradigmas dos respectivos substantivos, masculinos, femininos e neutros.

    1. Quadro completo do artigo Grego Traduo

    Caso Masc. Fem. Neut. M. F. N. Funo N sg oJ hJ tov o a o, a Sujeito G sg tou' th'" tou' do da do, da Relao D sg tw'/ th/' tw/' ao ao, Compl. ind. A sg tovn thvn tov o a o, a Compl. direc.

    N pl oij aij tav os as os, as Sujeito G pl tw'n tw'n tw'n dos das dos, das Relao D pl toi'" tai'" toi'" aos s aos, s Compl. indir. A pl touv" tav" tav os as os, as Compl. direc.

    2. Irregularidade a) A gramtica grega tambm contm irregularidades. Esta caracterstica d trabalho e

    requer muita ateno. Por exemplo, o artigo neutro irregular no nominativo e no acusativo. De acordo com o seu paradigma (biblivon) deveria ser: (tovn, tovn). Mas, de facto : (tov, tov) tov biblivon.

    b) No esquecer que o genitivo plural igual em todos os gneros: tw'n. c) O dativo fcil reconhec-lo devido ao iota subscrito no singular (tw/') e iota mesmo

    no plural (toi'", tai'").

    3. Recordar a) Que o artigo concorda com o seu substantivo em caso, gnero e nmero:

    Ex: oJ logov" tou' Cristou' tw/' law/'. b) Que h substantivos masculinos parecendo femininos: profhthv", maqhthv", etc.

    Neste caso seguem o artigo masculino da segunda declinao: oJ profhthv". c) Que o grego dispensa o artigo indefinido. A iseno do artigo indefinio. Em Ate-

    nas havia um altar a (um): ajgnwvstw Qew/'. d) Que no ordena as palavras como a lngua portuguesa.

    Ex: O apstolo escreve uma epstola igreja de Deus em Corinto. Gr: OJ ajpovstolo" gravfei ejpistolh;n th/' ejkklhsiva/ tou' Qeou' ejn Korinqw/'. ou: Inv: ejpistolh;n th/' ejkklhsiva/ tou' Qeou' ejn Korinqw'/ gravfei oJ ajpovstolo".

    4. Outros usos a) Com nome prprio. Cada autor tem o seu estilo. Uns usam artigo, outros no. Ma-

    teus e Joo usam-no para enfatizar a pessoa em questo: Maq. 3.13, oJ Ijhsou'" jIwannh" 1.1, to;n Qeovn. Maq. 16.16, oJ Cristo;" oJ uijo" tou' Qeou'.

    b) Com particpio. oJ luvwn o soltando = aquele que est soltando. c) Com infinitivo. to; levgein o falar = o acto de falar. d) Com adjectivo. oJ a}gio" o santo = aquele que santo. e) Grego tpico: oJ dou'lo" oJ pistov" o servo fiel. Os dois artigos colam o adjectivo ao

    substantivo dou'lo".

  • Estudo Programado de Grego Comum

    40

    5. Vocabulrio misto.

    Grego Traduo Grego Traduo ajgaqov" bom karpov" fruto aijw'nio" eterno pivsti" f ajmnov" cordeiro pistov" fiel devndron rvore ponhrov" mau, perverso ejntolhv mandamento profevrw tiro e[scato" ltimo prw'to" primeiro qhsaurov" tesouro fw'" luz i[de eis fwnhv voz kakov" mau carav gozo, alegria kalov" Bom, belo w}ste de modo que, que

    6. Exerccios a) Leitura: jIwavnnh" 1.14-15 b) Conjugar: pia de levgw c) Denominar: oJ, tw'/, tovn, tw'n, toi'", tou'" d) Declinar: Fm. sg. e pl. de: hJ e) Traduzir para neutro: o, do, ao, o; os, dos aos, os. f) Traduzir: oJ ajgaqo;" a[nqrwpo" ejk tou' ajgaqou' qhsaurou' th'" kardiva" profevrei

    to; ajgaqovn, kai; oJ ponhro;" ejk tou' ponhrou' profevrei to; ponhrovn: (Louka" 6.45)

    7. Textos do NT

    Mt 7.17 devndron ajgaqo;n karpou;" kalou;" Jo 3.15 i}na pa'" oJ pisteuvwn ejn aujtw' e[ch/ zwh;n aijwnion. Jo 13.34 ejntolh;n kainh;n divdwmi uJmin, Ap 1.17 ejgw eijmi oJ prw'to" kai; oJ e[scato" Jo 1. 9 h\n to; fw'" to; ajlhqinovn, oJ fwtivzei pavnta a[nqrwpon Mt 3.17 kai; ijdou; fwnh; ejk tw'n oujranw'n levgwnta: ou\tov" ejstin oJ ui|ov" mou:

    oJ ajgaphtov", ejn w| eujdovkhsa. Rm 14.17 hj basileiva tou' Qeou' ejstin dikaiosuvnh kai; eijrhvnh kai; cara;

    ejn pneuvmati aJgiw'/: Mc 2.28 w}ste kuvrio" ejstin oJ uiJo;" tou' ajnqrwvpou kai; tou' sabbavtou.

    8. Reviso geral

    i[de oJ ajmno;" tou' Qeou' oJ ai[rwn th;n aJmartivan tou' kovsmou. jIwavnnh" 1.29

  • Constantino Ferreira

    41

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Estudo Programado de Grego Comum

    42

    LIO 13

    ADJECTIVOS

    Os adjectivos so auxiliares dos substantivos e concordam em gnero e nmero e caso. Em por-tugus dizemos: o homem fiel; etc. O adjectivo fiel est em plena concordncia com homem.

    1. Declinao a) Adjectivo em m, f, e n: pistov", pisthv, pistovn b) oJ pisto;" logov" = a palavra fiel c) hJ pisthv grafhv = a escrita fiel c) to; pisto;n biblivon = o livro fiel

    2. Paradigmas Os paradigmas dos adjectivos da segunda e da primeira declinaes so os seguintes: Caso Mas. Fem. Neut. Mas. Fem. Neut. Mas. Fem. Neut N sg a}gi-o" a on mikr-ov" -av ovn pist-ov" hv ovn G sg ou a" ou ou' -a'" ou' -ou' h'" ou' D sg w/ a/ w/ w/ a'/ w'/ -w/' h'/ w'/ A sg on an on on avn ovn -ovn hvn ovn

    N pl oi ai a oiv aiv av pist-oi aiv av G pl wn wn wn w'n w'n w'n wn wn' w'n D pl oi" ai" oi" oi" oi'" oi'" oi" ai'" oi'" A pl ou" a" a ou" av av ou" av" av

    3. Regra a) O adjectivo feminino segue a mesma regra do substantivo fem. exposta na pgina 18: b) Quadro auxiliar:

    Feminino raiz vogal e a = ojikiva Feminino raiz consoante e h = grafhv + r = w}ra r = glw'ssa

    4. Variedade a) H adjectivos que comportam duas formas: aijwvnio", e aijwvnion, = eterno. b) Neste caso, a forma masculina serve tambm para o feminino: pistov" pode servir

    para: o fiel, ou, a fiel.

    5. Posio a) Atributiva. Geralmente o adjectivo vem antes do substantivo e tem funo atributiva: oJ pisto;" logo;", hJ pisth; grafh;, to; pisto;n bibli;on. Mas, se observarmos que o adjectivo segue o substantivo, deve estar entre eles o arti-go, que no traduzido: oJ logo;" oJ pisto;" = a palavra fiel hJ grafh; hJ pisth; = a escrita fiel to; biblivon to; pisto;n = o livro fiel

    b) Predicativa. Se no existir artigo entre eles ficar: oJ logo;" pisto;" = a palavra fiel. Nestes casos, a forma do verbo ser omitida e o adjectivo tem posio predicativa.

  • Constantino Ferreira

    43

    6. Adjectivos substantivados O adjectivo pode tomar a funo de substantivo se tiver antes dele o artigo: oJ ajgaqov", oJ ajgiov", oj ponhrov" = o (homem) bom, o santo, o maligno. a) Porm, se no houver artigo ser uma frase indefinida: pisto;" dou'lo" pode signifi-

    car: um servo fiel; ou, dou'lo" pistov", um servo fiel. b) A dvida desaparece com a juno do verbo: dou'lo" ejstin pistov". c) Existem tambm frases adjectivadas: hJ ejn tw'/ oi[kw/ guvnh = a mulher caseira.

    7. Vocabulrio Grego Traduo Grego Traduo

    ajgaqov", hj, ovn bom ejtero", a, on outro (diferente) ajgaphtov", hv, on amado qeovpneusto", hv, on inspirado a[gio", a, on santo i[dio", a, on prprio ajgnov", hv, on puro, limpo kainov", hv, on novo aiJretikov", hv, on herege kalov", hv, on bom, belo ajlhqinov", hv, on verdadeiro klhtov", hv, on chamado aJmartwlov", hv, on pecador koinov", hv, on comum ajpistov", hv, ovn infiel nekrov", av, on morto divkaio", a, on justo ojligov", hv, on pequeno, pouco ejleuvqero", a, on livre o}lo", hv, on inteiro

    8. Exerccios a) Leitura: jIwavnnh" 1.16-18 b) Conjugar: pia de ginwvskw, e fia de luvw c) Declinar: ajgaqov", ajlhqinov", ejleuvqero", klhtov" d) Denominar e traduzir: ajgaphtou', aijretikov", ajmartwloiv, ejleuvqeroi, klhtoi e) Traduzir: do santo, do infiel, do novo, ao injusto, aos chamados

    9. Textos do N

    jEgwv eijmi oJ poimh;n oJ kalov". oJ poimh;n oJ kalo;" th;n yuch;n aujtou' tivqhsin uJpe;r tw'n probavtw'n. jIwavnnh" 10.11

    Lc 6.45 oJ ajgaqo;" a[nqrwpo" ejk tou' ajgaqou' thsaurou' tuh'" kardia" proferei... 1 Jo 4.7 jAgaphtoi ajgapw'men ajllhvlou", oJti hJ ajgavph ejk tou' qeou' estin Jo 1.33 ou|to" ejstin oJ baptivzwn ejn pneumati ajgivw/ 1 Jo 5.20 jIhsou' Cristou', ou|to" ejstin oJ ajlhqino;" qeo;" kai; zwh; aijwvnio". Jo 20.27 kai; mh; ginou ajpisto" ajlla; pistov". Rm 1.17 oJ de; divkaio" ejk pivstew" zhvsetai. Gl 4.26 hj de; a[nw jIerousalh;m ejleuqevra ejstin, Mt 25.21 Eu\ dou'le ajgaqe kai; pistevv, ejpi; ojlivga h\" pistov", ejpi; pollw'n se katasthsw: Jo 10.14 ejgwv eijmi oJ poimh;n oJ kalov", kai; ginwvskw (ta; probavta mou') Jo 4.53 JOJ uiJov" sou zh'/, kai; ejpisteusen aujto;" kai; hJ oijkiva o}lh.

  • Estudo Programado de Grego Comum

    44

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Constantino Ferreira

    45

    LIO 14

    PREPOSIES

    Como o nome indica, preposies so palavras antepostas a substantivos. Geralmente, elas ex-pressam a relao entre dois substantivos. Ex: a capa est no quarto. A preposio (em) com o artigo (o) relaciona a capa com o quarto.

    1. Funo. As preposies tm especialmente trs funes distintas: direco, localizao e relao. Os pequenos algarismos direita significam o caso do substantivo. a) Primeira srie:

    Umas expressam direco: e[rcomai pro;"pro;"pro;"pro;" to;n oijkovn = vou para a casa (4) e[rcomai eij" eij" eij" eij" to;n oijkovn = vou para dentro (4)

    Outras indicam localizao: ejgw; eijmiv ejn ejn ejn ejn tw'/ oijkw/' = estou na casa (3) E, ainda outras, relao: ejkejkejkejk tou' oijkou' = saio da casa (2) ajpo;ajpo;ajpo;ajpo; tou' oijkou' = parto da casa (2)

    Diagrama:

    pro;", eij", ejk, ajpo;

    b) Segunda srie:

    Diagrama: ajna; ajna; ajna; ajna; to;n oijkovn = para cima ejpiejpiejpiejpi to;n oijkovn = em cima

    su;n su;n su;n su;n soiv = contigo katakatakatakata; tou' oijkou' = para baixo

    ujpo; ujpo; ujpo; ujpo; to;n oijkovn = debaixo, sob ujpov

    Terceira srie:

    Diagrama: uJpevr

    diav diavdiavdiavdiav = atravs metavmetavmetavmetav = entre

    periv parav paravparavparavparav = ao lado periv periv periv periv = volta ujpevrujpevrujpevrujpevr = sobre

    metav

    c) Quarta srie:

    ajmfiv = ambos os lados ojpivsw = aps ajntiv = oposto, em lugar de prov = diante, antes

    Nota: O apndice contm uma figura de preposies com os respectivos casos.

    ejn

    suvn ajnavkata;

    ejpi

  • Estudo Programado de Grego Comum

    46

    2. Frases preposicionais. a) Servindo de adjectivo atributivo: oJ ejn oi[kw/' a[nqrwpo", ou, oJ ejn tw'/ oi[kw'/, b) Servindo de adjectivo substantivado: oJ ejn oi[kw'/. c) A traduo seria: o homem que est na casa. d) O sentido real da preposio deve ser encontrado no melhor sentido indicado pelo

    contexto.

    3. A eliso. J estudmos que o apstrofo serve para elidir duas vogais de que segue o exemplo: a) Preposio e pronome: dia; aujtou' = di!aujtou' ; ajpo; aujtou' = ajp!aujtou'.

    ejk aujtou' = ex aujtou ; kata; uma'" = kaq!ujma'" c) Preposio e verbo: ajna baivnw = ajnabaivnw ; parav e[cw = parevcw

    4. Vocabulrio Grego Traduo Grego Traduo

    ajnabaivnw subo ejpiqumevw desejo, quero ajnablevpw vejo (novamente) katabaivnw deso ajnaginwvskw leio katamanqavnw aprendo, reparo ajpostevllw envio metabaivnw saio de entre eijsavgw introduzo metanoevw arrependo eijsevrcomai entro parakalevw rogo, exorto ejkbavllw lano fora peripatevw ando ejklevgomai escolho peritevmnw circuncido ejnduvw visto (vestir) uJpakouvw obedeo

    5. Exerccios a) Leitura: jIwavnnh" 1.19,20 b) Conjugar: pia de ajpostevllw, ejkbavllw, ujpakouvw c) Denominar: pistov", apistou', pisth'/, d) Declinar: ajmartwlov" (m, f, n) e) Descobrir: em jIwavnnh" 1.6,7 as preposies e seus casos. f) Traduzir: oJ ajmartwlov" a[nqrwpo", oJ ajnqrwpo" ajmartwlov",

    oJ ajnqrwpo" oJ ajmartwlov".

    6. Textos do NT Jo 20.17 ajnabaivnw pro;" to;n patevra mou kai; patevra uJmw'n Mt 11.4,5 (a}) akouvete kai; blevpete: tufloi; ajnablevpousin Ap 1.3 makavrio" oJ ajnaginwvskwn kai; oiJ ajkouvonte" Mt 10.16 ejgw; ajpostevllw uJma'" w'" provbata ejn mevsw/ luvkwn Lc 11.20 ejn daktuvlw Qeou' ejkbavllw ta; daimovnia 1 Tm 3.1 pisto;" oJ lovgo": ei[ ti" ejpiskoph'" ojregetai, kalou' e[rgou ejpiqumei'. Mc 1.15 metanoei'te kai; pisteuvete ejn tw/' eujaggeliw'/. Fp 4.2 Eujodian parakalw' kai; Suntuvchn parakalw' to; aujto fronei'n ejn kurivw/ 2 Co 5.7 dia; pivstew" ga;r peripatou'men Mt 8.27 kai; oij a[nemoi kai; hJ qavlassa aujtw/' ujpakouvousin. (a[nemoi = ventos)

    7. Memorizar. oujk e[stin maqhth;" uJper to;n didavskalon. Maq 10.24

  • Constantino Ferreira

    47

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Estudo Programado de Grego Comum

    48

    LIO 15

    PRONOMES PESSOAIS

    Pronomes so pequenas palavras que servem em lugar de nomes, ou substantivos. Comeamos pelos pronomes pessoais. Quando digo: ejgw; blevpw, substituo o meu nome. Ou, se disser: suv blevpei" to;n a[nqrwpo", substituo o teu nome. Ou, ejgw; blevpw to;n o[non kai; luvw aujtovn.

    1. Pronomes pessoais. ejgwv suv aujtov" hjmei'" uJmei'" aujtoiv eu tu ele ns vs eles

    2. Concordncia. O pronome concorda em gnero e nmero com o seu antecedente. O nome substitudo pelo pronome chama-se antecedente. a) Na frase escrita acima: ejgw blevpw to;n o[non kai; luvw aujto;n. o[non foi substituda

    por aujto;n, e concordam em gnero e nmero. b) O pronome simplifica a frase evitando a repetio de nomes e substantivos. ajpovstolo" blevpei ajmartwlo;n kai; khruvssei aujtw'/ to; khvrugma tou' staurou'. oJ diavbolo" diabavllei to;n a[nqrwpon, ajlla jIhsou'" luvsei aujtw/'.

    3. Declinao. Os pronomes podem exercer vrias funes na frase: sujeito, complemento directo e complemento indirecto. Por isso, todos eles esto sujeitos a declinao. Obede-cem aos quatro casos tpicos da coin. Convm usar a mnemnica das notas. Pes. Caso Grego Traduo Pes. Caso Grego Traduo

    Ns ejgwv eu Np hJJmei'" ns Gs ejmou', mou meu, de mim Gp hJmw'n nosso, de ns Ds e[moiv, moi a mim Dp hJmi'n a ns

    1

    As ejmev, me mim

    1

    Ap hJma'" ns Nota: m semelhante a m h semelhante a n

    Ns suv tu Np uJmei'" vs Gs sou', sou teu, de ti Gp uJmw'n vosso, de vs Ds soiv, soi a ti Dp uJmi'n a vs

    2

    As sev, se ti

    2

    Ap uJma'" vs Nota: su semelhante a tu u semelhante a v

    Ns aujtov" ele Np aujtoiv eles Gs aujtou' dele Gp aujtw'n deles Ds aujtw/' a ele Dp aujtoi'" a eles

    3

    As aujtovn ele

    3

    Ap aujtouv" eles

    4. Declinao da 3 pessoa. A terceira pessoa tambm tem feminino e neutro. Cs Masculino Feminino Neutro N aujtov" aujtoiv aujthv aujtaiv aujtov aujtav G aujtou' aujtw'n aujth'" aujtw'n aujtou' aujtw'n D aujtw/' aujtoi'" aujth/' aujtai'" aujtw/' aujtoi'" A aujtovn aujtouv" aujthvn aujtav" aujtov aujtav

  • Constantino Ferreira

    49

    5. O nominativo. O nominativo do pronome pessoal no muito usado em virtude de o verbo j conter a terminao pessoal, embora aparea s vezes para enfatizar o sujeito. a) khrussomen aujtoi'" to;n logon tou' staurou'. (o nominativo do sujeito est isento). b) ejgw; levgw, su; de; gravfei". su; gravfei", oujto" de; ajnaginwvskei. (aqui h nfase).

    6. Nota. a) As formas da primeira pessoa do singular: ejmou', e[moiv, ejmev, so usadas somente aps

    preposies e para enfatizar a pessoa. b) O genitivo do pronome tem a funo de pronome possessivo.

    7. Merecem ateno especial as palavras seguintes por se referirem a pessoas mencionadas e terem a funo de pronomes: M o}de = oJ de ele, este (aqui) oJ men outro F h}de = hJ de ela, esta oiJ me;n uns...outros N tovde = tov de este oiJ de uns...outros

    A sua declinao segue a do artigo mais de: o}de, tou'de, tw/'de, tovnde, etc.

    Exemplos: a) oiJ de; ei\pan aujtw'/, (e eles disseram-lhe) Lc 22.9 b) oJ de; ei\pen aujtoi'", ( e ele disse-lhes) Lc 22.10 c) kai; th'/de h\n ajdelfh; ( e era (tinha) esta uma irm) Lc 10.39 d) tavde levgei to; pne'uma to; aJ}gion. (e isto (estas) disse o Esprito santo) Ac 21.11

    8. Exerccios a) Leitura: jIwavnnh" 1.21,22 b) Conjugar: pia de luvw c) Denominar: logov", grafhv, biblion, ejgwv, soiv, aujthv d) Traduzir: kai; au}th ejstivn hJ marturiva tou' jIwavnnou,

    9. Textos do NT Jo 17.22 ejgw; ejn au;toi'" kai; su; ejn ejmoiv. Gl 4.21 levgete moi, oiJ uJpo; novmon qevlonte" ei\nai, Jo 9.34 su; didavskei" hJma'"_ Mt 12.50 aujto;" ajdelfov" mou Hb 5.5 uiJo" mou ei\ suv. At 16.31 oiJ de; ei\pan, pivsteuson ejpi; kuvrion jIhsou'n, kai; swqhvsh/ su; kai; oJ oi\kov" su. Ap 2.2 oi\da ta; e[rga sou 2 Co 3.2 hJ ejpistolh; hJmw'n uJmei'" ejste Mt 12.50 aujtov" mou ajdelfo;" kai; ajdelfh; kai; mhvthr ejstin. Ac 2.39 uJmin gavr ejstin hJ ejpaggeliva kai; toi'" teknoi" uJmw'n 1Co 3.21,22 pavnta ga;r uJmw'n ejstin,...pavnta uJmw'n, uJmei'" de; Cristou', Cristo;" de; Qeou'. Jo 20.16 levgei aujth'/ jIhsou'", mariavm.

    10. Copiar para o caderno e traduzir: Joo 14.6 jEgwv eijmi hJ oJdo;" kai; hJ ajlhvqeia kai; hJ zwhv: oujdei;" e[rcetai pro;" to;n patevra eij mh; di! ejmou'.

    pivsti", ejlpi" kai; ajgavph

  • Estudo Programado de Grego Comum

    50

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Constantino Ferreira

    51

    LIO 16

    PRONOMES DEMONSTRATIVOS

    Os demonstrativos so pequenas palavras que substituem os substantivos. E apontam para al-gum ou alguma coisa como estando perto ou afastado de ns: Ex: Este bom, aquele melhor.

    1.1.1.1. O grego coin somente comporta dois pronomes demonstrativos. ou|to" = este; e ejkei'no" = esse, aquele, aquilo. A sua declinao segue o paradigma do artigo: oJ, hJ, tov. a) ou|to" ejstin oJ uJiov" mou oJ ajgaphtov", Maq 3.17 b) oujk h\n ejkei'no" to; fw'", jIwan 1.8

    Caso Sg Masculino Pl Sg Feminino Pl Sg Neutro Pl

    N ou|to" ou|toi au}th au|tai tou'to tau'ta G touvtou touvtwn tauvth" touvtwn tou'tou tou'twn D touvtw/' touvtoi" tauvth/ tauvtai" tou'tw/ touvtoi" A tou'ton touvtou" tauvthn tauvta" tou'to tau'ta

    a) Note-se que a primeira letra do caso do demonstrativo igual do artigo.

    Ex: oJ - ou|to"_ tou' - touvtou_ hJ - au|th_ th" - tauvth"_ tov - tou'to_ ta - tau'ta. b) No masculino tem (o) na terminao, enquanto no feminino tem (h ou a).

    2.2.2.2. Diagrama de ejkei'no" esse, aquele, aquilo (existem 244) Caso Sg Masculino Pl Sg Feminino Pl Sg Neutro Pl

    N ejkei'no" ejkei'noi ejkeinh ejkei'nai ejkei'no ejkei'na G ejkeivnou ejkeivnwn ejkeivnh" ejkeivnwn ejkeivnou ejkeivnwn D ejkeivnw/ ejkeivnoi" ejkeivnh/ ejkeivnai" ejkeivnw/ ejkeivnoi" A ejkei'non ejkeivnou" ejkeivnhn ejkeivna" ejkei'no ejkei'na a) Os demonstrativos so usados como pronomes e adjectivos e, neste caso, recebem a

    designao de adjectivos pronominais: (1) Adj. pron: ou|to" h\n ejn ajrch/' pro;" to;n qeovn. jIwan 1.2 (2) Adj. pron: ejkeivno" de; e[legen peri; tou' naou' tou' swvmato" aujtou'. jIwan 2.21

    3. Notar a diferena: a[llo", h, o significa um, um outro; (existem 155) o}lo", h, on, significa inteiro; (existem 108).

    a) a[llo" ejsti;n oJ speivrwn kai; a[llo" oJ qerivzwn. jIwan 4.37 b) kai; perih'gen ejn o}lh/ th'/ Galilaiva didavskwn... Maq 4.23

    4. Pronome recproco. ajllhvlwn deriva de a[llo" e somente usado em genitivo, dativo e acusativo (G,D,A). (existem 243)

    G Relao, posse ajllhvlwn uns dos outros D Compl. indirecto ajllhvloi" uns aos outros A Compl. directo ajllhvlou" uns (aos) outros

    a) dovxan para; ajllhvlwn lambavnonte", jIwan 5.44 G b) maqhtaiv ejste eja;n ajgavphn e[chte ejn ajllhvloi". jIwan 13.35 D c) ejntolh;n kainh;n divdwmi uJmin, i}na ajgapa'te ajllhlou". jIwan 13.34 A

  • Estudo Programado de Grego Comum

    52

    5. Vocabulrio (pequenas partculas muito teis) Grego Traduo Grego Traduo Grego Traduo

    aijma sangue ejavn se (enftica) o[ti que, porque ajllav mas (enftico) e}tero" outro (difer) oujde; nem a[llo" outro (igual) qelhvma vontade ouj, oujk, oujc no ajndrov" varo, homem iJna para que ou\n pois gavr porque, pois metav com, entre ou}tw" assim gennavw gerar men...dev e pevmpw enviar dev mas o}lo" inteiro sarx carne eij, se (conj) o}te quando tiv"_ quem?

    a) Notar a diferena entre: ajllav, mas; a[llo", outro; o}lo", inteiro. b) Lembrar que as conjunes gavr e dev so ps-positivas. Aparecem aps a palavra que

    normalmente deveriam preceder: ou}tw" gavr hjgavphsen oJ qeo;" to;n kovsmon. Jo.3.16 c) Tambm preciso distinguir a conjuno ( eij ) de ( ei\ ) 2 ps de eijmiv).

    6. Exerccios a) leitura: jIwavnnh" 1.23,24 b) Conjugao: pia de luvw e de pisteuvw c) Declinao: ou|to" e de ejkei'no" d) Denominao: neaniva", neanivou, profhvth", ptofhth'/ e) Traduo: oujtw" ga;r hjgavphsen oJ qeo;" to;n kosmon, ejgw ajgavpw to;n qeo;n.

    7. Textos do NT Jo 1.8 oujk h\n ejkei'no" to, fw'", jalla! i}na marturhvsh/ peri, tou' fw'". Jo 1.13 oujk ejx aijmavtwn oujde; ejk qelhvmato" sarko;" oujde; qelhvmato" ajndro;"... Jo 1.13 ajll! ejk qeou' ejgennhvqhsan. Jo 1.14 kai; oJ lovgo" sarx ejgevneto kai; ejskhvnwsen ejn hJmi'n, Jo 1.17 o}ti oJ novmo" dia; Mwu>sevw" ejdovqh, hJ cavri" kai; hJ ajlhvqeia dia; jIhsou' Cristou' Jo 1.19 kai; au}th ejsti;n hJ marturi;a tou' jIwavnnou, o}te ajpevsteilan (pro;" aujto;n) Jo 1.19,20 Su; tiv" ei\_ ... jEgw; oujk eijmi; oJ Cristov". Jo 1.21 Su; Hliva" ei\_ kai; levgei, oujk eijmiv. Jo 1.25 Tiv ou\n baptivzei" su; oujk ei\ oJ Cristo;" oujde; jHlia" oujde oJ profhvth"_ Jo 1. 33 ajll! oJ pevmya" me baptivzein ejn u}dati ejkei'no" moi ei}pen,

    8. Reviso

    O papiro Rylands, em grego, um fragmento do Evangelho de Joo

    da primeira metade do sculo II depois de Cristo.

    ( In, Robert H. Gundry, Panorama do Novo Testamento, Edies Vida Nova, 1978, S. Paulo).

  • Constantino Ferreira

    53

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Estudo Programado de Grego Comum

    54

    LIO 17

    VOZ PASSIVA

    Como j sabemos, o verbo tem trs dimenses que abrangem: tempo, modo, voz. Havemos tra-tado um pouco sobre tempo presente, modo indicativo e voz activa. Chegmos voz passiva. A mdia no traz dificuldade porque igual na forma. Podemos chamar-lhe mdia-passiva.

    1. Passiva a) Na voz activa o sujeito pratica a aco: solto o burro: luvw to;n o[non. b) Na voz passiva o sujeito sofre a aco praticada por outra pessoa: o burro solto pelo

    apstolo: oJ o[no" luevtai uJpo; tou' ajpovstolou. c) A preposio (uJpo)v seguida por acusativo e significa (por).

    2. Paradigma a) J sabemos que o presente grego progressivo. luvomai= soltar, desatar, livrar, etc. Pess. Grego Traduo 1 sg luv - o - mai estou sendo solto 2 sg luv - h/ (esai, eai, hi, h/) ests sendo solto 3 sg luv - e - tai est sendo solto 1 pl luv - o - meqa estamos sendo soltos 2 pl luv - e - sqe estais sendo soltos 3 pl luv - o - ntai esto sendo soltos

    3. Vogal auxiliar a) no singular : (o - h - e) (na 2 ps. sg. houve contraco de esai para h/) b) e no plural : (o - e - o) c) (o) aparece antes de (m, n). (e) aparece antes de (t, s)

    4. Terminaes pessoais a) no singular : mai, h/, tai b) no plural : meqa, sqe, ntai

    5. Dativo instrumental a) Se o agente da aco for uma pessoa, usada a preposio (uJpov) com genitivo: jIhsou" baptizetai uJpo; tou' jIwannou.

    b) Mas se o agente for impessoal, usado o dativo instrumental (ejn, w/) (1) jIhsou" baptizetai uJpo; tou' jIwannou ejn u}dati. (2) oJ pai" iaetai uJpo; jIhsou" tw'/ lovgw/. (Maq 8.8).

    6. A voz mdia A mdia no traz dificuldade porque igual passiva. Mas tem sentido reflexivo. S pode ser reconhecida pelo contexto e tem de haver muita ateno nestes casos. a) luvomai = eu solto-me; louvomai = eu lavo-me. ( Notar a diferena dos verbos). b) Na voz activa : luvw, louvw = soltar, lavar.

    7. Concluindo a) na voz activa, o sujeito est agindo: ejklevgw to;n Criston... b) na voz passiva, o sujeito est sofrendo a aco: ejklevgomai uJpo; tou' Cristou... c) na voz mdia o sujeito est agindo para si mesmo: ejklevgomai to;n Cristo;n... d) como vemos, a diferena reconhecida pelos casos existentes na frase: ( G, A).

  • Constantino Ferreira

    55

    8. Traduo. Pode ser directa: louomai = lavo-me; ou indirecta: lavo (algo) para mim.

    9. Vocabulrio Grego Traduo Grego Traduo ajgorav - a;" - hJ mercado, praa ejjklektov" eleito ajgoravzw compro ejklevgw escolho, elejo ajgoravzomai compro para mim ejklevgomai escolho para mim ajgrov" campo ejklevgomai estou sendo escolhido a[rcw governo ejnduvw visto a[rcomai comeo ejnduvomai visto-me eujaggelivzw evangelizo aijscuvnh vergonha eujaggelizomai estou sendo evangelizado ejpaiscuvnomai envergonho-me ejgeivrw levanto krivnw julgo ejgeivromai estou sendo levantado krivnomai estou sendo julgado swvzw salvo pwlevw vender swvzomai estou sendo salvo pavnta o}sa tudo quanto

    10. Exerccios a) Leitura: jIwavnnh" 1.25,26 b) Conjugar: pia de levgw, e pim de ejklevgomai c) Denominar: ajgorazovmeqa, bavllesqe, ejpaiscuvnontai. d) Declinar: oujto", ejkeivno". e) Traduzir: eu visto, ele veste-se, eu envergonho-me, eu compro, compro para mim.

    11. Textos do NT Mt 13.44 pwlei' pavnta o}sa e[cei kai; ajgoravzei to;n ajgro;n ejkei'non Mt 11.5 kai; nekroi; ejgeivrontai kai; ptwcoi; eujaggelivzontai: 1 Co 15.2 di! ou| kai; swv/zesqe, 1 Pd 4.18 kai; eij oJ divkaio" movli" swvzetai,... Ap 17.14 kai; oiJ met! aujtou' klhtoi; kai; ejklektoi; kai; pistoiv. Ef 4.24 kai; ejnduvsasqai to;n kaino;n a[nqrwpon... Rm 1.16 ouj ga;r ejpaiscuvnomai to; eujaggevlion Mt 7.2 ejn w| ga;r krivmati krivnete kriqhvsesqe Jo 3.18 oJ pisteuvwn eij" aujto;n ouj krivnetai: 1 Co 6.6 ajlla; ajdelfo;" meta, ajdelfou' krivnetai, kai; tou'to ejpi; ajpivstwn_ 1 Co 11.32 krinovmenoi de uJpo; (tou') kurivou paideuovmeqa,...

    12. Traduzir a) O apstolo Pedro est sendo solto pelo anjo por uma palavra. b) Eu estou vestindo a armadura de Deus. (armadura = panopliva)

    Mh; fobou', dugavthr Siwvn: ijdou; oJ basileuv" sou e[rcetai, kaqhvmeno" ejpi; pw'lon o[nou.

    jIwavnnh" 12.15

  • Estudo Programado de Grego Comum

    56

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Constantino Ferreira

    57

    LIO 18

    VERBOS IRREGULARES E DEFECTIVOS

    Estes verbos, como o seu nome indica, so irregulares na sua forma. No seguem a regra normal, so defeituosos na sua formao, tm temas distintos para cada tempo. Estes verbos trazem mais dificuldade, mas no so impossveis de reconhecer. Eles usam a voz mdia-passiva para expri-mir a voz activa.

    1. Verbos defectivos a) Usam a voz mdia-passiva para exprimir a voz activa

    ejrcomai tem forma mdia-passiva, mas a sua expresso activa: eu vou, eu venho. ejrgavzomai, da mesma forma, tem expresso activa: eu trabalho.

    b) Alguns verbos defectivos usam a forma activa no presente e a mdia-passiva no futu-ro: baivnw, bhvsomai: eu vou, eu irei. Neste caso, observa-se a contraco de (ai) em (h) para formar o futuro.

    c) Eis alguns exemplos: Pres. Grego Traduo Fut. Grego Traduo

    baivnw Eu vou bhvsomai Eu irei ginwvskw Eu conheo gnwsomai Eu conhecerei eijmiv Eu sou e[somai Eu serei lambavnw Eu recebo lhvmyomai Eu receberei

    2. Declinao 3 A terceira declinao tambm traz algumas dificuldades. Mas ningum deve desanimar. H sempre uma soluo mnemnica para aprender. Trs exemplos muito teis:

    Declinao Caso Masc sg Masc. pl Traduo sg N oJ swthvr - e" o salvador G tou' swth'r - o" wn do salvador D tw'/ swth'r - i si (n) ao salvador

    Terceira, masc. Raiz consoante A to;n swth'r - a a" o salvador

    Declinao Caso Neutro sg Neutro pl Traduo N to; pneu'ma - ta o (s) esprito (s) G tou' pneuvmat - o" wn do (s) esprito (s) D tw'/ pneuvmat - i si (n) ao (s) esprito (s)

    Terceira, neut. Raiz consoante A to; pneu'ma - ta o (s) esprito (s)

    Declinao Caso Fem. sg Fem. pl Traduo N hJ nuvx > kt-e" a (s) noite (s) G th'" nukt - ov" -wn da (s) noite (s) D th'/ nukt - iv > -xi (n) (s) noite (s)

    Terceira, Fem. Raiz consoante A thvn nuvkt - a -a" a (s) noite (s)

    Nota: o (x) do Ns trnsforma-se em (kt) no plural. E o (kt) do Ds transforma-se em (x) no plural. Para juntar o (s) o plural perde o (t) e (k+s) resulta em (x).

  • Estudo Programado de Grego Comum

    58

    3. Vocabulrio Grego Traduo Grego Traduo

    ajpokrivnomai respondo ijdouv eis ajspavzomai sado klevpth" ladro a[cri at paideuvw instruo baivnw, bhsomai vou, irei paideuomai sou instrudo bouvlomai quero pneu'ma esprito givnetai acontece pneuvmata espritos givnomai (661) sou, estou, torno-me poreuvomai (153) vou, venho devcomai recebo ejkporeuvomai saio duvnamai (209) posso tacuv depressa ejgevneto aconteceu fobevomai temo ejkbavllein expulsar wJ" como

    4. Exerccios a) Leitura: jIwavnnh" 1.27,28 b) Copiar: para o caderno a frase onde se encontra o verbo defectivo no verso 46. c) Conjugar: pia, ajspazomai, bouvlomai, paideuvomai d) Denominar: swthvr, swth'ri, pneuvmato", pneuvmati e) Traduzir: eu saio, tu sais, ele sai, ns samos, vs sas, eles saem

    5. Textos do NT Lc 2.10 Mh; fobei'sqe, ijdou; ga;r eujaggelivzomai uJmi'n cara;n megavlhn Mc 15.4 oujk ajpokrivnh/ oujdevn_ Co 4.14 ajspavzetai uJma'" Louka'" oJ ijatro;" oJ ajgaphto;" kai; Dhma'". Ap 2.10 givnou pisto;" a[cri qanavtou, kai, dwvsw soi to;n stevfanon th'" zwh'". Ap 16.15 ijdou' e[rcomai wJ" klevpth" Mc 1.11 fwnh' ejgevneto ejk tou' oujranou' Lc 8.13 meta; cara'" devcontai to;n lovgon Mc 3.23 pw'" duvnatai Satana'" Satana'" ejkbavllein_ 1 Co 11.32 uJpo; tou' kurivou paideuovmeqa Rm 15.25 nuni; de; poreuvomai eij" jIerousalh;m Jo 13.27 o} poiei'" poivhson tavcion. Ap 22.20 Naiv, e[rcomai tacuv. jAmhvn, e[rcou, kuvrie jIhsou'.

    Selo cristo primitivo

    (In, Scot, Benjamin, As Catacumbas de Roma, 1923, Porto)

  • Constantino Ferreira

    59

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Estudo Programado de Grego Comum

    60

    LIO 19

    VERBOS COMPOSTOS

    Os verbos compostos, como o nome indica, so formados por um verbo simples e uma preposi-o, a qual altera o sentido do verbo original. Existem duas formas de ligao da preposio ao verbo: A preposio aps o verbo: vou para. E afixada como em portugus: sub-trair, per-noitar.

    1. Preposio afixada a) a[gw, guio, ligado a (sun) e fica sunavgw, reuno. b) bavllw, jogo, ligado a (ejk) e fica ejkbavllw, jogo para fora. c) poreuvomai, vou, venho, ligado a (ejk) e fica ejkporeuvomai, saio, vou para fora. d) ejrcomai, vou, venho, ligado a (ejx) e fica ejxevrcomai, saio, vou para fora.

    2. Influncia e significado a) Significado cumulativo: o verbo recebe o significado de ambas as partes:

    bavllw jogo ejkbavllw jogo para fora b) Significado intensivo: o verbo intensificado pela preposio:

    ejsqivw, como katesqivw devoro c) Significado modificado: o verbo alterado pela preposio:

    ginwvskw conheo ajnaginwvskw leio (em voz alta) d) O verbo que domina no sentido da frase, no a preposio.

    3. Modificaes fonticas

    a) Se o verbo comea em vogal e a preposio termina em vogal, esta desaparece: ajnav + a[gw = ajnavgw levo para cima diav + e[rcomai = dievrcomai atravesso

    b) Mas, periv e prov conservam a ltima vogal: periv+ e[rcomai = perievrcomai rodeio (a casa) prov + e[rcomai = proercomai aproximo-me

    c) Antes de vogal, a preposio (ek) muda para (ex). ejk + ajgoravzw = ejxagoravzw redimo ejk + e[rcomai = ejxevrcomai saio (para fora)

    4. Verbos exigem caso Uns exigem que o seu complemento esteja no genitivo, ou acusativo, outros no dativo. a) Com G: ajnaginwvskw tou bibliou tou' profhvtou jIsai>vou b) Com A: dievrcomai to;n potamo;n u}dato" zwh'" c) Com D: ujp!akouvw tw'/ kuriw/'

    5. Afixao ajnav ijsthmi = ajnisthmi = levanto-me, ressuscito ajpov stevllw = ajpostevllw = envio diav bavllw = diabavllw = acuso eijs ajgw = eijsavgw = introduzo, levo para dentro ejk levgomai = ejklevgomai = escolho ejn ajrcomai = ejnarcomai = comeo em katav krivnw = katakrivnw = condeno provs fevrw = pros fevrw = ofereo suvn staurovw = sunstaurovw = crucifico com uJpevr bavllw = uJper bavllw = excedo, abundo

  • Constantino Ferreira

    61

    6. Vocabulrio Grego Traduo Grego Traduo

    ajnivsthmi levanto-me luvko" lobo ajnasthvsetai ressuscitar oijkoumevnh mundo (habitantes) ajpokrivnomai respondo ou\n pois ajpokteivnw mato o}tan quando ajpokteinou'sin mataro oijkoumevnh mundo dw'rovn dom, oferta oujranov" cu ejrwtavw rogo pavlin de novo ejperwtavw pergunto peirasmov" provao, tentao eijsavgw introduzo peristerav pomba eijsagavgh introduz (conjuntivo) prosfevrw ofereo hJmevra dia prwtovtoko" primognito qusiasthvrion altar trei'" trs katabaivnw deso ujpomevnw suporto

    7. Exerccios a) Leitura: jIwavnnh" 2.1,2 b) Conjugar: ejisavgw, ajpokrinomai, katabaivnw c) Denominar: peristerav, oujranov", oijkoumevnh, dwrovn d) Traduzir: oJ dia;bolo" diabavllei tou" uJio;i tou' Qeou'

    8. Textos do NT Hb 1.6 o}tan de; pavlin eijsagavgh/ to;n prwtovtokon eij" th;n oijkoumevnhn, lejgei, Lc 2.7 kai; e[teken to;n uJio;n aujth'" to;n prwtovtokon: Mc 10.34 kai; ajpoktenou'sin, kai; meta; trei'" hJmevra" ajnasthvsetai. Jo 1.32 to; pneu'ma katabai'non wj" peristera;n ejx oujranou', Mc 15.4 oJ de; Pila'to" pavlin ejphrwta aujto;n levgwn, oujk ajpokrivnh/ oujdevn_ Mt 5.23 eja;n ou\n prosfevrh/" to; dw'rovn sou ejpi; to; qusiasthvrion Jo 18.22 ou}tw" ajpokrivnh/ tw'/ ajrcierei'_ Mt 10.16 ijdou; ejgw; ajpostevllw uJma'" wJ" provbata ejn mevsw/ luvkwn: Tg 1.12 makavrio" oJ a[nqrwpo" o}" ujpomevnei peirasmovn Mt 12.28 ejn pneuvmati Qeou' ejgw; ejkbavllw ta; daimovnia Jo 20.17 ajnabaivnw pro;" to;n patevra mou kai; patevra uJmw'n kai; Qeovn mou kai;

    Qeo;n uJmw'n.

    9. Reviso

    jElpiv", a[gkura th'" yuch'" hmw'n ( jEbraio" 6.19)

    (In, Scott, Benjamin, As Catacumbas de Roma, 1923, Porto)

  • Estudo Programado de Grego Comum

    62

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Constantino Ferreira

    63

    LIO 20

    COMPONENTES DO VERBO

    J sabemos que existem duas conjugaes que servem de modelo para todos os verbos. A pri-meira a conjugao terminada em (w), cujo paradigma (luvw) seguido pela maioria dos ver-bos. A segunda termina em (mi), paradigma divdwmi, com poucos seguidores. de extrema im-portncia compreender a formao do verbo para facilmente procurar o seu significado nos dici-onrios.

    1. Dimenses do verbo a) Os verbos tm trs dimenses denominadas: tempo, modo, voz.

    1. O tempo tem trs dimenses: presente, futuro e passado. 2. O modo tem trs dimenses: indicativo, conjuntivo e imperativo. 3. A voz tem trs dimenses: activa, mdia e passiva.

    b) Os tempos dividem-se em primrios e secundrios. 1. Os tempos primrios so: presente, futuro e perfeito 2. Os tempos secundrios so: imperfeito, aoristo e mais-que-perfeito

    2. Tempos primrios Presente Futuro Perfeito luvw luvsw levluka

    Tempo Desligo Desligarei Tenho desligado

    Indicativo Conjuntivo Imperativo Realidade Dvida Ordem

    Modo Desligo mesmo Que eu desligue Desligue mesmo

    Activa Mdia Passiva Praticando a aco Beneficiando da aco Sofrendo a aco

    Voz Estou desligando Desligo para mim Estou sendo desligado

    3. Quadro auxiliar Pres. Ind. Act. Fut. Ind. Act. Pres. Ind. Md. Pres. Ind. Pas. Perf. Ind. Act. luv - w luv - s - w luv - omai luv - omai le - luv - ka luv - ei" luv - s - ei" luv - h/ luv - h/ le - luv - ka" luv - ei luv - s - ei luv - etai luv - etai le - luv - ke luv - omen luv - s - omen lu - ovmeqa lu - ovmeqa le - luv - kamen luv - ete luv - s - ete luv - esqe luv - esqe le - luv - kate luv - ousi (n) luv - s - ousi (n) luv - ontai luv - ontai le - luv - kan

    4. Formao do verbo Os verbos so construdos com prefixos e sufixos. a) Os prefixos esto antes da raiz verbal ( le ) b) A raiz verbal est no meio dos afixos (- luv -) c) Os sufixos esto depois da raiz verbal ( ka ) d) O futuro do indicativo activo leva (s) entre a raiz e a terminao pessoal.

  • Estudo Programado de Grego Comum

    64

    5. Afixos verbais

    raiz verbal podem ser acrescentados dois prefixos e trs sufixos. a) Os prefixos so:

    1. Aumento consta da letra (e) antes da raiz: (e-luv-) 2. Duplicao consta da consoante da raiz, mais (e) = (le) antes da raiz: (le-luv-). 3. Estes prefixos aparecem sempre nos tempos secundrios. Uma excepo o per-

    feito, que primrio, e tambm nele aparece a duplicao. b) Os sufixos so:

    1. Sufixo temporal, iniciado por (s, k, ou q), que indica o tempo verbal. 2. Vogal auxiliar (o), que liga a raiz terminao pessoal: (luv-o-mai) 3. Terminao pessoal que indica a pessoa verbal. 4. Muitas vezes, a vogal auxiliar funde-se com a da terminao pessoal:

    Exemplo: luvomai, luvetai, lu (esai, eai, h/) = luvh/.

    6. Sufixos temporais Os sufixos temporais indicam o tempo em que se encontra o verbo. a) (s) indica o futuro luvsw luv-sw b) (sa) indica o aoristo e[lusa e[-lu-sa c) (k) indica os perfeitos, incluindo a duplicao leluvka le-luvv-ka ejleluvkein d) (qh) indica futuro e aoristo passivos luqhvsomai lu-qhv-s-o-mai = fut

    ejluvqhn ej-luv-qh-n = aor 7. Terminaes pessoais

    A terminao pessoal tambm o grande indicador da voz. Eis uma tabela auxiliar para reconhecimento das terminaes pessoais. Convm fixar bem esta figura.

    Vozes Pessoas Tempos primrios Tempos secundrios Nmero Vog. Aux. e terminao Vog. Aux. e terminao

    1 sg -w -o-n 2 sg -e-i" -e-" 3 sg -e-i -e-(n) 1 pl -o-men -o-men 2 pl -e-te -e-te

    ACTIVA

    3 pl -o-usi(n) -o-n (san)

    1 sg -o-mai -o-mhn 2 sg -h/ (sai) -o-u 3 sg -e-tai -e-to 1 pl -o-meda -o-meqa 2 pl -e-sqe -e-sqe

    MDIA PASSIVA

    3 pl -o-ntai -o-nto

    8. Procurando a raiz verbal Temos de estudar o mtodo para encontrar a raiz verbal a fim de podermos consultar um dicionrio ou outro auxiliar qualquer. a) Na palavra luvomeqa separamos a terminao pessoal (meqa) e a vogal auxiliar (o). Resta-nos a raiz verbal e conclumos que o verbo luw.

    b) No mais que perfeito ejleluvkein procedemos do seguinte modo: 1. Separamos o aumento ( e ) e a duplicao ( le ) 2. Separamos o sufixo e a terminao pessoal ( kein ) e ficamos com a raiz ( lu ) 3. O verbo em questo luvw. 4. Podemos consultar um dicionrio ou outro auxiliar.

  • Constantino Ferreira

    65

    ANOTAES E EXERCCIOS

  • Estudo Programado de Grego Comum

    66

    LIO 21

    COMPONENTES DO VERBO (cont.)

    9. Quadro Auxiliar Praticamente, o verbo tem seis partes: dois prefixos, raiz e trs sufixos.

    PREFIXOS RAIZ SUFIXOS TRADUO

    Temp.

    Modo

    Voz Aum.

    + Dupl.

    2 Raiz

    verbal Sufixo Temp.

    Vog. Aux

    Term. Pess.

    Pessoas variadas pres. Ind. Act. lulululu wwww Eu solto fut. Ind. Act. lulululu ssss wwww Eu soltarei perf. Ind. Act. lelelele lulululu kakakaka menmenmenmen Ns temos soltado impf. Ind. Act. eeee lulululu oooo nnnn Eu soltava aor. Ind. Act. eeee lulululu sasasasa """" Tu soltaste mqpf. Ind. Act. eeee lelelele lulululu keikeikeikei nnnn Eu tinha soltado pres. Ind. M/P. lulululu oooo maimaimaimai solto p/mim / est