Upload
profcarlos
View
8
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
gmt
Citation preview
11/07/2015 G1MquinadeEscreverLucianoTrigoGonaloM.Tavares:OmeutrabalhoiluminarpalavrasArquivo
data:text/htmlcharset=utf8,%3Ch2%20style%3D%22margin%3A%2010px%200px%200px%3B%20padding%3A%200px%3B%20wordspacing%3A%20 1/5
porLucianoTrigo| categoriaTodasdom,09/02/14
GonaloM.Tavares:Omeutrabalhoiluminarpalavras
Aos43anos,GonaloM.Tavaresumadasvozesmaisrepresentativasdoromanceportuguscontemporneo.EmMatteoperdeuoemprego(Foz,160pgs.R$34,90),eleconstriumatramasingular,naqualospersonagensaparecempelaordemalfabtica,comonumjogodedomin,culminandonahistriadeMatteo,querespondeaumestranhoannciodeemprego.EcoandoelementosdaliteraturadeItaloCalvinoeGeorgesPrec,GonalotambmjfoichamadodeKafkaportugus.Comlivrostraduzidosemmaisde30idiomas,elejrecebeuimportantesprmioliterrios,comooPortugalTelecomeoPrmioJosSaramago.
Matteoperdeuoempregosedivideemduaspartes.Aprimeiraumconjuntode25histriascurtas,emquepersonagenscomsobrenomesjudaicosretiradosdeumtrabalhodofotgrafoDanielBlaufuksvivemsituaescaricatasouabsurdas.Cadahistriaseencadeianaseguintepormeiodeumpormenorcomum,criandoumanarrativaemquecadapersonagempassaotestemunhopersonagemseguinte.Nasegundaparte,denaturezaensastica,oautorrefletesobreaparteficcional,comodistanciamentodeumleitorexterior.Nestaentrevista,GonaloM.TavaresfalasobreoprocessodecriaodeMatteoperdeuo
11/07/2015 G1MquinadeEscreverLucianoTrigoGonaloM.Tavares:OmeutrabalhoiluminarpalavrasArquivo
data:text/htmlcharset=utf8,%3Ch2%20style%3D%22margin%3A%2010px%200px%200px%3B%20padding%3A%200px%3B%20wordspacing%3A%20 2/5
emprego,declaraseadmiradordeClariceLispectoreafirmaqueseuslivrossoanimaismuitosdistintos,comosetivessemsidoescritospordiferentesautores.
AestruturadeMatteoperdeuoempregoevocaumjogodedomin,comumpersonagemsaindoeoutroentrandoemcena,comseusnomesseguindoaordemalfabtica.Paravocaliteraturaumjogo?
GONALOM.TAVARES:Eupensoquehinfinitasformasdeescritaliterria.Decertamaneiraaminhaintenoexperimentarvrioscaminhos:umcaminhotrgico,umcaminholdico,umcaminhodeescritarpidaTodososcaminhossopossveis,entonovejoaliteraturaapenascomoumjogo,nemcomoalgomuitosrio.Achoquenonosdevemoslevarasrio,masquedevemoslevarasrioomundo.Matteoperdeuoempregotemsemdvidaumacargaldica,comoseahistriafossenarradanodevidocausaeefeitodeseusacontecimentos,massimdevidoaospersonagens,ecomoseospersonagensentrassememcenanodevidoaoquefazem,masprimeiraletradoseunome.Oalfabetoalgoquedomina,emuito,acivilizaoocidental,noapenasalgoqueusamosparaescrever,algoquenosorganiza.Numasaladeaula,osquetmonomecomeadoporAsesentammaisfrente,porexemplo,epodemospensartambmnaorganizaodasbibliotecasEnfim,oalfabetoumalgica,umaordemquenoracionalmasquedecertamaneiradominatodoomundocultural,eMatteoperdeuoempregotemessaquestodotempoestabelecidopeloalfabeto.
Falesobreoprocessodecriaodolivro:vocseimpsumaregraefezumplanejamentometiculosooudeixouaescritafluir?Adivisodoromanceemduaspartes,asegundaexplicandoaprimeira,unindooficcionaleoensastico,jestavaprevistadesdeoincio?
GONALO:Euescrevosemprecomgranderapidez.Oprimeiromomentodaescritamuitorpido,degrandeexcitao,emcertosmomentosescrevosemolharparaomonitordocomputador,eporvezesdepoisperceboqueasletrasestotodasforadolugar,porquespassadoumtempoolhoparaotexto.Paramimaescritatemvriosmovimentosevriosritmos,umprimeiromaisrpidoeumsegundolentssimo,quevoltaraoqueescreviecorrigir,rever.NestecasoopontodepartidafoiahistriadoMatteo,aideiadequeumhomemdesempregadoestdisponvelparaofciosdecertamaneiraperversos,comoodeserasmosdeumamulhersembraos,queoempregoqueoMatteoquednomeaolivroaceita,levandoaumjogodeperversoentreessehomemeessamulher.Primeiroescreviaparteficcional,quasecomoemumjogodedomin,emqueumapersonagemsecruzacomumasegunda,eestasegundaencontraumaterceira,esesegueaquartapersonagem,comosetodasestivessemligadasporfiosinvisveis,emeinteressavaumavisodecima,decadamomento.Maistardeescrevioensaio,porquedepoisdeterotextodeficofeito,tenteirefletirsobreoqueescrevi,comosefossealgumdeforarefletindosobreafico.Meinteressamuitoessamisturadeensaioefico,quesodoismundostotalmentemisturados.Masoensaiodasegundapartetambmumanarrativa,noumensaioqueconcluaedumainterpretaofinal,apenasmaisumainterpretao,entreasinterpretaespossveisdosleitores.Noumensaioqueexplica,eletentaaumentar,digamos,opensamentosobreotexto,mastambmaambiguidadedotexto.
11/07/2015 G1MquinadeEscreverLucianoTrigoGonaloM.Tavares:OmeutrabalhoiluminarpalavrasArquivo
data:text/htmlcharset=utf8,%3Ch2%20style%3D%22margin%3A%2010px%200px%200px%3B%20padding%3A%200px%3B%20wordspacing%3A%20 3/5
Suaobrajfoidefinidacomoumacartografiadadesordemhumana,eMatteoperdeuoempregoparecerefletirumavisopessimistaeirnicadahumanidade.Vocconcorda?
GONALO:Eudiriaquenosouumpessimistanemumotimistapuro.precisoentenderoserhumanocomoumbichoquetemcoisasabsolutamenteextraordinriaseoutrasterrveis.Dependedeparaondesevirarohomem,paraobeloouofeio,paraabondadeouamaldade,eeleestsempredisponvelparasevirarparaqualquerponto.Decertamaneira,ascircunstnciasmuitasvezesfuncionamquasecomoumventoqueodirigeparaumladoouparaooutro.Estavisofazcomqueaminhaescritasejaadealgumqueentendequeahistriahumananosomentefeitadeflores,bondadeebeleza,queelatambmahistriadamaldadeemmovimento.Porissoaliteraturadeveterumncleoeunodiriapessimista,masqueestsemprealembrarqueatragdiaqualquercoisadeinerentevida.Poroutrolado,comoevidente,a
questodoldico,doprazer,fundamentalnaliteratura,porqueoserhumanotambmumserfeitoparaoprazereparaodesejo.
Sualinguagemavessaaosentimentalismo,evocparecenoseimportarcomavidainteriordospersonagens.Apsicologiatemalgumaimportncianaconstruodesuashistrias?
GONALO:EmMatteoperdeuoemprego,alinguagemrealmentetentaserdireta,maseudiriaqueemgeralalinguagemdosmeuslivrostentamisturaraexatidoeaambiguidade.Oqueeutento,noseiseconsigo,seromaissintticopossvel.Seeuconseguirdizeroutransmitirumaideiacomsetepalavrasemvezde20,prefirorealmenteusarsete.Omeutrabalhoiluminarpalavras,fazerumaescritaquenotenhapalavrasamais,totalmenteseca.Masissonotemavercomumaexatidomatemtica,umasecuracompletamentediferente,umaexatidoambgua,quequelevaamilharesdeintepretaes.Nofcil,mastentosempresintetizar,diminuir,sercomoumaflechaqueacertanocentro,Masdezleitoresfarodezanlisesdiferentesdoqueescrevo.Noportantocomonamatemtica,ondedoismaisdoissosemprequatro,euesperoqueasfrasessejamexatasmasnotenhamumnicoresultado.Oresultadoqueoleitordapenasumdosresultadospossveis.Meinteressamuitoapsicologia,oqueestdentrodoserhumano,masparamimofundamentalqueaemoonosejacomoadateleviso,masumaemooquedure,transmitidaaolongodotempo.Nogostodaliteraturacomaquelaemoopresentenosprogramasdetelevisoqueentrevistampessoasquecontamseuscasostrgicosdedoenasetc.Vendoessesprogramasficamosemocionadosesefornecessrioatchoramos,nossentimoscomovidos,maspassadoscincominutosomesmoprogramamostraumcantoralegre,ejnosesquecemosdaquelecasotrgico.Essetipode
11/07/2015 G1MquinadeEscreverLucianoTrigoGonaloM.Tavares:OmeutrabalhoiluminarpalavrasArquivo
data:text/htmlcharset=utf8,%3Ch2%20style%3D%22margin%3A%2010px%200px%200px%3B%20padding%3A%200px%3B%20wordspacing%3A%20 4/5
emooqueatingeumpicomuitoaltorapidamenteperigosa,engana,noempticanemhumana.Nogostavaqueaspessoaschorassemaoleremmeuslivros,masquepudessemguardarumanooudoisanosdepoisumaimagem,queaindaoscomoveouperturba.Umaemooquedureanos,enoapenas1minuto,deintensidadebaixamasdelongadurao,umadefiniopossveldaemooquemeagrada.
VocjdissetemerqueaatualcriseeconmicanaEuropaabraespaopararegimestotalitrios.Nessecontexto,osescritorestmumpapelpolticoimportanteadesempenhar?Ounosedevemisturarliteraturaepoltica?
GONALO:Sobrepolticaeliteratura,pensoqueoescritordevelembraraimportnciadamemria,depercebemosquenoestamosacomearnadadenovo,mesmopoliticamente.AHistrianosensinaquenodevemosteraarrognciadepensarqueestamosinaugurandoalgumacoisa,porqueaHistriadohomemfeitademuitasrepeties.Nesseparticular,aliteraturapodeteressafunodememria,dechamaraatenoparaaviolnciaeparaapotnciadomalqueexistenohomem.EssamemriaseligaaogestopolticodedizerAteno!,porqueaindahoje,nosculo21,qualquercoisadeterrvelpodeacontecer.Aliteraturadeveinterferirnapolticaatravsdoaumentodalucidezindividualdaspessoas.Pessoalmente,nomeinteressaumapolticapartidria,masumapolticanosentidodeintervenonacidade,naplis,naformacomooshomensvivem,epensoqueaaliteraturaessencial,porseroespaodareflexo,deumacertadistnciaemrelaoaosacontecimentosescircunstnciasdomundo.Porexemplo,entenderporqueaviolnciaeaagressividadeaparecemTudoissosoproblemaspolticos,eessapolticaquemeinteressaemtermosliterrios.
QuerelaopossvelestabelecerentreMatteoperdeuoempregoeostextosdasrieOBairroeOreino?Humaevoluo?
GONALO:Paramimosmeuslivrossocompletamentediferentes,costumousaraimagemdequecadalivroumaespciedeanimal,umanimaldistinto.Matteoperdeuoempregopoderiaserumacobra,enofazsentidodizerqueumacobraouumagirafamelhordoqueumco.Cadaanimaltemsuascaractersticas,sequisermosrapidezpensamosnotigre,masatartaruganoumanimalpiordoqueotigre.Entonovejooslivroscomomelhoresoupiores,vejocomoanimaisdiferentes.Sequeremosumatemticaartstica,devemosescolherumanimalenooutro,umlivroenooutro.MasMatteoperdeuoempregoumlivromuitodistimtodasriedosbairros,temavercomumpontodevistamaisldicoeremeteparaummundoparalelo,emumaespciedeutopiaficcional.Outroslivrosmeusatirammaisparaumaescritamaisrealista,enquantoViagemndiaumlivroquemisturapoesiaeprosa.Matteomisturaumarealidadetotalmenteabsurdaeumasegundaparte,dereflexo.Oqueeusintoquecadalivrovainumadireodiferente,cadalivrodefineumponto,evrioslivrospermitemtraarumalinha.Noseiqualessedesenho,nemoqueeleestarepresentar,mascadalivroumtraodeumdesenho,queaobraquesevaiconstruindoaospoucos.
Ossobrenomesdospersonagenssojudaicos,espelhandooseugostoporsobrenomesalemespresenteemoutroslivros.Falesobreisso.
GONALO:Onomedeumapersonagemtalvezaquiloquehdemenosracionalemumlivro,um
11/07/2015 G1MquinadeEscreverLucianoTrigoGonaloM.Tavares:OmeutrabalhoiluminarpalavrasArquivo
data:text/htmlcharset=utf8,%3Ch2%20style%3D%22margin%3A%2010px%200px%200px%3B%20padding%3A%200px%3B%20wordspacing%3A%20 5/5
poucocomodarumnomeaumacriana,algoquetemavercomordemlgicamastambmtemavercomumaescolhainstintiva.Normalmenteaescolhadosnomesmuitoinstintiva,vemdoprpriosom,comoseosomdonometivesseparamimumahistrialdentro.Matteopartiudeumconjuntodefotografiasqueeuvidecamposdejudeus,eosnomesjudaicosremetemparaumconjuntodeacontecimentosdosculo20quesoquaseumapaisageminvisvelobscura,escondidanolivro.OensaiodasegundapartedeMatteotambmumareflexosobreessaideiaquedequeasprimeirasletrasdosnomessoalgoquetrazumaenergia,boaoum,comoseonomedeumapersonagemnofosseapenasumconjuntodeletras,mastambmumahistria.Quandodamosumnomeaumapersonagem,mesmoqueelanotenhaumahistria,essenomejlhedumadeterminadaenergia.
PerceboainflunciadeItaloCalvinoeGeorgesPrecemsuaescrita,vocconcorda?Comqueoutrosautoresvocdialoga?
GONALO:Gostodeinmerosautores,impossvelfalardeunsenodeoutros.Autoresdeummundomuitoliterrioeldicoeautorescompletamentedistintos,deummundomaissecoetrgico.Gostodeautorescompletamenteopostoseinimigos,svezes,LembrodeumdebatesobreumlivrodeensaiosCalvinoouPasolini,quebasicamenteerasobresedevamosescolheraliteraturadeItaloCalvino,maiscerebraleliterria,oualiteraturadePasolini,maisrealista.ParamimevidentequearespostasersempreCalvinoePasolini,porqueosdoismeinteressammesmosendoautoresquefazemcoisascompletamenteopostas.Gostodejuntarmundosopostos,escritastrgicaseescritasldicas,ecadavezmaistentoavanarporcaminhosquetmavercomumanecessidadeindividualdeescrever,semmeidentificarcomnenhumaescola..UmlivromeucomoCanesmexicanaseoutroscomoViagemndiaouOsr.Valryparecemescritorporautoresdiferentes.Entonomesintoespecialmenteprximodenenhumautor,hcentenasdeautoresqueparamimsomuitoimportantes.