O Novo Testamento na língua Terena do Brasil [ISO: ter] · Enepone Velho Testamento, hane koyúho koeku tûri ra mêum, yoko turi . xanéhiko, koánemaka turi pahunévoti yara kúveu

EMOU ITUKOVITIInmati Ihkauvoti Omnovike Jesus

O Novo Testamento na lngua Terena do Brasil

EMOU ITUKOVITIInmati Ihkauvoti Omnovike Jesus

O Novo Testamento na lngua Terena do Brasil

As ilustraes por Horace Knowles nas pginas 64, 117, 123, 517, 548, 562 e 565 so usadas com a permisso de The British & Foreign Bible

Society, 1954, 1967, 1972.

As ilustraes por Louise Bass nas pginas 22, 59, 127, 159, 168, 200, 232, 257, 268 e 272 so usadas com a permisso de The British &

Foreign Bible Society, 1994.

As ilustraes nas pginas 4, 9, 43, 84, 88, 92, 137, 146, 223, 227, 307, 334, 360, 450, 467, 480 e 555 so usadas com a permisso de 1978

David C. Cook Publishing Co.

Primeira Edio, 1994, Liga Bblica do Brasil

Segunda Edio, 2011, Liga Bblica Internacional

www.ScriptureEarth.org

Creative Commons Licena (Atribuio-Uso No-Comercial-Vedada a Criao de Obras Derivadas)

Voc pode copiar, distribuir, exibir e executar a obra sob as seguintes condies: Atribuio. Voc deve dar crdito ao autor original, da forma especificada pelo autor ou

licenciante. Usoo-Comercial. Voc no pode utilizar esta obra com finalidades comerciais. VedadaaCriaodeObrasDerividas.Voc no pode alterar, transformar ou criar outra

obra com base nesta.http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/

http://www.ScriptureEarth.orghttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/

Ihhiko Koyuhpeti yara Novo Testamento

Koyhoti koeku Jesus

Koeku in turixvo peyea gereja

Ytoe Polu phoe xapa kutpoti Jesus

Ytoe ponuhiko ovoxe Itukoviti

Koyhoti koekti kenokotikomo kxe

Mteu (Mt) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mateus . . . . . . . . . 1Mrku (Mk) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Marcos . . . . . . . . .87Lka (Lk) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lucas . . . . . . . . . 140Xuum (Xu). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Joo. . . . . . . . . . 228

tu (t) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Atos . . . . . . . . . . 289

Rmanu (Rm). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Romanos . . . . . . . 3641 Korntiu (1 Ko) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Corntios . . . . . . 4002 Korntiu (2 Ko) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Corntios . . . . . . 433Nglata (Ng) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Glatas . . . . . . . . 455feziu (f) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Efsios . . . . . . . . 469Filpensi (Fp) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Filipenses . . . . . . . 482Kolsensi (Kol) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Colossenses . . . . . . 4901 Tesalonsensi (1 Ts) . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Tessalonicenses . . . 4992 Tesalonsensi (2 Ts) . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Tessalonicenses . . . 5061 Timti (1 Tm). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Timteo . . . . . . . 5102 Timti (2 Tm). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Timteo . . . . . . . 520Ttu (Tt) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tito . . . . . . . . . . 527Filmom (Fm). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Filemom. . . . . . . . 532

bereu (b) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hebreus . . . . . . . . 535Teku (Tk) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tiago . . . . . . . . . 5641 Pturu (1 P) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Pedro . . . . . . . . 5732 Pturu (2 P) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Pedro . . . . . . . . 5831 Xuum (1 Xu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Joo. . . . . . . . . 5892 Xuum (2 Xu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Joo. . . . . . . . . 5983 Xuum (3 Xu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Joo. . . . . . . . . 600Njda (Nj) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Judas . . . . . . . . . 602

Apokalpisi (Ap) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Apocalipse . . . . . . 606

Kohapuikovoku kxone ne emoti . . . . . . . . . Vocabulrio . . . . . . 645Exkoviti Vnixoponeaku Kokuti Emoti

Vha Yara. . . . . . . . . . . . . . . . . . . ndice de Assuntos . . 655Mapas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 660

O Novo Testamento na lngua Terena do Brasil; 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

EXKOVITI KOKU NE EMOU ITUKOVITI

Pa ihxakoku ne Bbilea. pe ne ihxoneti Velho Testamento, ina apmaka ne Novo Testamento. Enepone Velho Testamento, Antigo Testamento kohamaka. Tirintai nove koe koyuhpeti ovti. Kene ya Novo Testamento, vinti seti koe koyuhpetiya. Anko sesentai sei koeti koyuhpeti yane Bbilea. Kene ne emoti Testamento koti, yokmoma koku xoko Kohapuikovoku kxone ne emotihiko ya hunkokuke ra koyuhpeti maka yxane koku.

Enepone Velho Testamento, hane koyho koeku tri ra mum, yoko turi xanhiko, konemaka turi pahunvoti yara kveu mum. Koyhoamaka koku ne jdeuhiko, uketi tri ya kaxnake braum tuk koeti koaturu sntu koeti xonae tumneke smea Jesus yara kveu mum.

Ya Novo Testamento, koeku yhoikea ti, hara koe yutoti emuke Itukoviti koti, kuteti koku xoko Mteu 4.4, koati Velho Testamento kxo, vooku voyea ne Novo Testamento yanekyoke.

Koxeti haxeokono ra: ( ). Yoko colchetes koe kixoku yutxeovo ya purtuyeke. Yokmoma xoko tu 20.4, enepone (tuk koeti zea) koti. Komom ti ne Bbilea Atualizada, anko (at sia) koti. Itkinovoke kveuke koxeti vo, kixokoti koyea koati iyseyea koku ne emoti ovti, itkeovoxo koati kokune in yutoxvo Bbilea, koo itkeovo pihone neko inxotihiko yutoxpati ne emou Itukoviti veyokno kpeana yaneko mekke. Itea ako axina emoti koti iyusa kuteti ne.

Koati xne yara kveu mum ikitukexo Itukoviti yutxea ne emu, itea enepone ytoehiko, anovo uketi isneuke Itukoviti kuteti koeku xoko 2 Timti 3.16. Kveu sesenta koeti xonae ike pihpine Jesus vankeke, usne yutxeovo neko koyuhpetihiko ovti ne Novo Testamento.

In yutoxkono ne Novo Testamento, emou ngerku venokono, vooku nomone itukvo koati emu ne xne yuhokopati ne yutoti. Koeku itponea emou Itukoviti ne ponuhiko xne koti okoyho emou ngerku, yane siriokopokononemaka ya emukehiko. Ako tpi kiyeovoku xne yara kveu mum yutoxpinokonoati ne emou Itukoviti ya emuke, motovti xea Jesus Kristu. Koyene yutxopovonemaka ya emuke trenoe.

Ovti ra Novo Testamento

Evangelho haxeokono phutihiko ne koaturu koeti inxoti koyuhpeti ya Novo Testamento. Enepohikora, hane koyho koku ne Jesus yaneko sima ra kveu mum. Yoko enepone evangelho koti, Inmati Ihkauvoti Omnovike Jesus koti. Enepone koaturu


koeti Evangelho, anko ha xokeovea phutihiko, koinoke koati kutiyeokoko ne xti ovti upnini anovoyea koyhoti koeku Jesus.

Enepone koaturu koeti Evangelho, okoiken kxoa tu. Kene hane yutoxvo ya tu koku ne tuke Itukoviti pihopne Jesus vankeke, koane koku in turixvo peyea houxnovati ne tuke, konemaka in turixvo peyea gerejahiko.

Ikene tu, anko poi nove koeti koyuhpeti, ytoe apostulu Polu, phoe xapa seti koeti gereja hoxinovoku tuke Itukoviti. Harhiko ha ne koyuhpeti ytoe: Rmanu, koane Inxoti yoko Pape Korntiu, Nglata, feziu, Filpensi, Kolsensi, koane Inxoti yoko Pape Tesalonsensi.

Ina apmaka pohiko ytoe Polu koti itukapu yonoti xapa gereja, itea xoko nikone pahkoa. Hara: Inxoti yoko Pape Timti, Ttu yoko Filmom.

Iknepoke nekyohiko, pe poi koyuhpeti koti exoti yutoxoti. nomone ne bereu.

Ina apmaka koyuhpeti, ytoe ponuhiko xne koti itukapu ytoe Polu. Anko ytoe Teku. Yoko Teku kohapomaka ne koyhope. Kteanemaka Pturu, pa koyuhpeti ytoe. Ina kenoko mopoti ytoe apostulu Xuum. nomone ne Inxoti, Pape yoko Mopape ytoe. Iknepoke nekyohiko ina ap ytoe Njda.

Ina ap ne koyuhpeti koati hunkokuke ne Novo Testamento. Apokalpisi haxeokono, koyhoti kokumo koektihiko ya kxehiko kenokoti. Ytoemaka Xuum ne.

Xoko phutihiko koyuhpeti yara Novo Testamento emuke xne, anko emoti inuxnoati, kahaanoviti vxea yutoxoti koane yutxinovoke phutihiko ne koyuhpeti.


1

Oxnoekenehiko Jesus Lk 3.23-38

1 1Enepora yutoti, koati koyuhinoviti ihhiko ne oxnoekene Jesus Kristu, moripono Ndvi, moriponoikomaka braum.2 Eneponeko braum, hane neko Izki.Kene Izki, Njko itukoa ha.Kene Njko, Njda yoko ponuhiko itukoa ha.3 Kene Njda, Pre yoko Nzra itukoa ha.Tma koha no neko piti xeexa Njda.Kene Pre, zorom itukoa ha.Yoko raum koha xa neko zorom.4Kene raum, Amindabi itukoa ha.Kene Amindabi, Nso itukoa ha.Kene Nso, Sumom itukoa ha.5Kene Sumom, Mba itukoa ha.

YTOE MTEUkoyhoti koeku Jesus

Xapkuke neko hikau Jesus, pe hyeno kohati Mteu. Lvi itukvomaka poi haxeokonoke. Enepora inxoti koyuhpeti yara Novo Testamento, Mteu yutoxa. Yoko koperxinoti nti itkovo neko Mteu tumneke hokpea Jesus. Hane yutxino ne Mteu jdeuhiko, exkoati itkeovo koati Msiya ne Jesus, eneponeko kxone yutoti ya Velho Testamento smeamo, enepone phoemaka Itukoviti yara kveu mum. Koati aha Mteu kohapuikea ytoeke itkeovo natina jdeu ne Jesus, enepone kxone jdeuhiko smeamo.

Xoko turi ytoe Mteu, anko ihhiko neko oxnoekene Jesus koukevoti xoko braum turi jdeuhiko. Xapkuke neko iha oxnoekene Jesus, ankomaka iha Ndvi, koati teyonti natina jdeuhiko mekke. xokovea Mteu motkeyea itkeovo natina jdeuhiko ne Jesus. Koane vooku itkeovo kxone jdeuhiko smeamo ne Jesus natxea kuteti natxea ne Ndvi mekke, nomone haxinokono moripono Ndvi ne Jesus. Yokmomapihi koeku moripono Ndvi kixonti hunkoku ra Novo Testamento xoko kouhpuikinoveati koku.


2

Yoko Rbe koha no ne Mba.Kene Mba, bedi itukoa ha.Yoko Rti koha no ne bedi.Kene bedi, Njse itukoa ha.6 Eneponeko Njse, nomone itko ha neko Ndvi, nti mekke.Yoko pe xexa neko Ndvi xoko sno, vivana hyeno kohati riya.Salmaum koha neko xa.7Kene Salmaum, Robaum itukoa ha.Kene Robaum, mbiya itukoa ha.Kene mbiya, za itukoa ha.8 Kene za, Njozfa itukoa ha.Kene Njozfa, Njraum itukoa ha.Kene Njraum, ziya itukoa ha.9Kene ziya, Njtaum itukoa ha.Kene Njtaum, ka itukoa ha.Kene ka, Ezkiya itukoa ha.10Kene Ezkiya, Manse itukoa ha.Kene Manse, mum itukoa ha.Kene mum, Njziya itukoa ha.11Kene Njziya, Njekniya yoko ponuhiko itukoa ha ya

kaxnake teokonoku ne viynoxapa jdeu xapa isukkoti yaneko omopkononehiko itkeovo kati ya Mbablonea.

12 Eneponeko Njekniya, pe xa kohati Salatye ike ompinekono viynoxapa ya Mbablonea.

Kene Salatye, Nzorobbe itukoa ha.13 Kene Nzorobbe, Ambidi itukoa ha.Kene Ambidi, Eliyki itukoa ha.Kene Eliyki, zo itukoa ha.14Kene zo, Sadki itukoa ha.Kene Sadki, kim itukoa ha.Kene kim, Elidi itukoa ha.15Kene Elidi, Eleza itukoa ha.Kene Eleza, Mtam itukoa ha.Kene Mtam, Njko itukoa ha.16 Kene Njko, Yse, ima Mriya, itukoa ha.Yoko Mriya, nomone itko no ne Jesus. Yoko Jesus, nomone ne

ihxonetimaka Msiya, phoe Itukoviti koteovo xne.17Enepone oxnoekene Jesus yutoxvoti ha yara, ktoze ke uketi

kaxena braum tuk koeti kaxena Ndvi. Kene uketi kaxena Ndvi tuk koeti ompeokonoku viynoxapa ya Mbablonea, ktoze kopomaka ha ne oxnoekene yutoxvoti yara. Kene uketi kaxena ompeokonoku viynoxapa ya Mbablonea tuk koeti pepe Msiya, ktoze kopomaka ha.

Mteu1


3

Koeku in ipuhko Jesus Lk 2.1-7

18 Hara ke kixoku koku in ipuhko ne Jesus Kristu yara kveu mum. Enepone Mriya, eno Jesus, hoenxokonotine itkeovo yenomo Yse. Itea koeku voyea ava xoko Yse koane voyea akpinea, ihaik kone neko Mriya ya xunkoke Sasiti Omxone Itukoviti. 19Yoko enepone Yse, imamo Mriya, koati itpakovoti hyeno, epoxo koati ponvoti kixoku itkeovo. Exone Yse haikea ne Mriya, pene isneuke kothineopea mani kyenoyea. Itea ako akhaa mea yuhokovokutike, puvti vherexea yuhinokono ne Mriya. 20Koeku ixmoyea itkinoa isneu Yse, smoa nju, ovoxe Itukoviti uketi vanke. Hopneke veknoa. Hara kxoa:

Yus, iti moripono Ndvi, hako piva kyenoyi ne Mriya, vooku enepone haikea, koati Sasiti Omxone Itukoviti porexa kiyeaneye. 21Aptimo xexa, hyenomo kalivno. Jesus heximo, vooku koteovomo xanna ya pahnevo kxoane nju neko Yse.

22 Kinokeneye uh koti yanekyo, vooku simvotine kaxna neko yuho Itukoviti ya yuhke porfeta, enepone koyhoti emou Itukoviti mekke. nomone neko emoti koti: 23Aptimo runoe ihakoti koti hyeno yuhixoati. Koxexatimo hyeno kalivno. Emane haxeokonomo koti. (Yoko enepone Emane koti, anye Itukoviti xapkuke ti koti.)

24Iyukvone neko Yse, itkoa neko emuinoa nju. Ako kurkapa Mriya, yane ksatuxonehiko. 25Itea kyeane voyea yhaixa imkone ipuhko neko kalivno. Yoko Jesus haxea Yse ne kalivno.

Oposkoa hnaiti koxoneti ne kalivno, natnamo jdeu

2 1Enepo ipuhkone Jesus yara kveu mum, Mblem iphiko, pitivko ya Njdeya. Yaneko kxehiko, kaxnake itkeovo nti ne rodi, ap kone hyenohiko simti ya Njeruzlem uketi keaku ihroti. Enepohikone hyeno, koati hnaiti koxoneti ihkaxovoti koeku hkerehiko. 2 Simoneya, hara koe pemoke xanhiko:

Na vo ne hyeno kalivno nati ipuhko, enepone natnamo jdeuhiko? Kenokinoke ti, vooku koeku vvea vvokuke ya keaku ihroti, noixoti ti ne hkere honaxovope. Vihayikoponoati simnoke ti koe yho.

3Kamone rodi neko koekti, yupihov koene itkinoa isneu. Uh ke xanhiko ya Njeruzlem itkinoamaka isneu. 4Yane hoxoanehiko rodi ne uh koeti tuthiko inuxnoti jdeu heke ykoo ne ihkaxotihiko ya heke, ina epemikoahiko koeku yuho porfeta mekke iphikokumo ne Msiya, enepone phoe Itukoviti koteovo xne. 5Ina yumophiko:

Mblem ya Njdeya, enemo iphiko. Vooku hara ke ne ytoe porfeta koyhoti emou Itukoviti mekke:

Mteu1 , 2


4

6 Enepone Mblem ya pokexa Njdeya, ako apyai itea haina koti itkokonoke ya xapkuke ne koati hnaitinoe pitivko ya Njdeya, vooku nomonemo honea ne pahkoti, enepone inuxnoatimo ne njanna hae Izare ke.

Miquias 5.27Yane heon kxoane rodi ihxikea neko hyenohiko uketi keaku

ihroti, epemikoati itukvotiye kxe koane koh iphikeaku neko hkere noxonehiko. 8 Ina pahukohiko ya Mblem. Hara kxoa:

Phe, kkoyuse xea ypemoiki koku ne kalivno. Enepomo inixpanane, ytaakapanumo motovtimaka mbheaya inzyuikoponea kxoane.

9keane pho neko hyenohiko ixikokoanehiko nti. Ya xenkuke, peponemaka ne hkere, enepone noxonehiko koeku vea vokuke ya keaku ihroti inux kiyea tumnekehiko tuk koeti smo xoko ynoku. Simone xoko voku ne kalivno, xe kone neko hkere koati okeke. 10Noixpanemaka hyenohiko neko hkere, yupihov kone hepeyeahiko isneu koane no elkeko okvo. 11Ina urkovahiko neko ovokti, yane noxoane ne kalivno yoko Mriya, no. Ipuyuk kiyeanehiko nonkuke

Mteu2

(Mteu 2.9-10)


5

a 2.18 Enepone Rkeu kxone porfeta, nomone neko yeno Njko, oxikene ne jdeuhiko. Kene yara ytoe Mteu, koati kixokoti uh koeti senhiko jdeu ya Mblem koepkokonoti xexa.

ne kalivno ihayikoati, koane mheokeahiko neko haku iparti omnoakehiko ina porexa neko omnoake, ro, yoko kohpiti xru no heti ihpune kohati mra, yoko poinu xru kohati sensu.

12 Ina kouhpuikinoa Itukoviti neko hyenohiko ya hopneke koyeane vekapa xoko rodi. nomone vekpinohiko poke xne koeku akopeovo pokexake.

Ikhoixoa Yse ne Mriya yoko Jesus ya Ejtu13 Enepo pihopne neko hyenohiko noixponoti Jesus, yane smoane

nju ne Yse ya hopneke. Hara kxoa: Kesakapu, yma ne kalivno yoko no. kehaixa ya Ejtu.

Yvaheixanemo tuk koeti endakapapimaka motiyeovanemo yakopivo, vooku opsiixoane rodi ra kalivno kahati kopekea kxoane.

14Yane kosokovone Yse, keane pho ya yti ikhoixoati ne kalivno yoko no ya Ejtu. 15voheixoane ya Ejtu tuk koeti ivokvone rodi. Kinokeneye maka kasakapune neko yuho Vnae ya xoko porfeta koyhoti emou Itukoviti mekke, enepone koti: Koeku ukpea Ejtu, undne ihaxkopa neko njexa koti.

Koepkexokono neko inmatiko kalivno16Exone rodi itkeovo aupikoatine hyenohiko uketi keaku

ihroti, yupihov koene maikeovo. Yane pahkoane kopekexeokono neko uh koeti inmatiko kalivno ya Mblem pitine xonaena pokeke, konemaka xapa kovokutihiko oveti xrerekuke. Itkinovoke kalivno pitine xonaena pokeke vooku yho neko hyenohiko uketi keaku ihroti kuteti yakeneye xonae ike iphikine neko hkere. 17Yane kosokovone neko kxoti ytoe porofeta Njermiya, enepone koti: 18 Ya Rma, pe kmone xanhiko, no hnoti iykexoti kotveti

koeku yakea. Manrapo Rkeu iyti vooku xexaxapa. Yoko ako itoti iyniikea vooku he koe vohikeovo xexaxapa koti.a

Njermiya 31.15

Ukopa Ejtu ne Yse19Ivokvone neko rodi, ap kino Yse ya hopneke ne njuna

Vnae. Yoko Ejtuke oviko ne Yse. Hara kxoa nju:20 Kesakapapune, yampanemaka ne kalivno yoko no,

yakapapune ya pokexa Izare, vooku ivkovonehiko neko kahati kopekea ne kalivno kxoane.

Mteu2


6

21Yane ompane Yse ne kalivno yoko no. Pokexa Izare yonpohiko. 22 Itea eyekxoane Yse itkeovo Arklau, xa rodi, ahekopo hakene natxea ya Njdeya, pkoane yonpeaya. Yane xokoa Itukoviti ne Yse yonpokumo ya hopneke. nomone pihpino Ngalleyake 23xoko pitivko kohati Nazre. Kinokeneye, koati tokopvoti neko kxoti yuho porfeta mekke, enepone koti: Ihxeokonotimo hae Nazre koti.

Koeku yuho Xuaum Mbtita xapa xanhiko Mk 1.1-8; Lk 3.1-18; Xu 1.19-28

3 1Yaneko mekke, pho Xuaum Mbtita ya Njdeya yaneko mum koti apti, koyhoti emou Itukoviti xapa xne kamoknoponoati. 2Hara ke: Iktivexanoe isneuke ne pehnevo koane kirkapa, vooku

yexovone kaxena natxea ne hae Vanke xapa xne kxoane.3Yoko Xuaum Mbtita kxo ne porofeta Iziya mekke yaneko kiyeaku:

nomonemo ne kohonkoti emu ya mum koti apti xapa xne kamoknoponoati. Haramo koe yho: Mheakinanoe oxne ne Vnae itkea tuke xepkukenoe. Kyusea kixeku itkivo nonkuke ke.

Iziya 40.34Yoko evoi kmelu itko povo neko Xuum. Vakamto itko he. Kene

vohho yoko hoo mpo hae mum itko nka. 5Enepohikoneko hae ptivokona Njeruzlem, yoko uh koeti hae Njdeya, koane uh koeti hae xekuke ne huvo ihxoneti Njrdaum, pihhiko kamoknoponoti Xuum. 6Enepohikone xne koyuhpoti pahnevo, hikoahiko Xuum yane huvo.

7Noixone Xuum smeahikomaka no farzeu yoko sadseu, enepohikone paysoti ya heke jdeu, hara kxovokoxoa:

Itnoe moripono xne kut koeti koati iphokovoti koxoe, iktixatinoe itvoatimo ne iphoponopemo Itukoviti pohneti vooku yhikivo njokyoke? Ako kalhuina! 8Konkoti itkinoe nati motovti iyseyea itkivonoe ikotvexoati isneuke ne pahnevo koane kirikpati. 9Uti moripono braum hkonoe koe isneupinovo, peokoti itkivo aha Itukoviti vokuke. Vooku eneponi itukpu nomone kaha ne Itukoviti, mani pahukoti itkopeovo moripono braum ra ittanehiko mopi.

10 Kuteti koku ne povti us koytine tetkea tiktihiko uketi poheveke, enepohikone uh koeti koti parxa nati hi, ina kurikkono ykuke, nomonemakamo kxoaneye Itukoviti ne xne vhere kixoku itkeovo. 11Kanuti njikeopinoe ya ne, yxokovope iktivexi isneuke ne pehnevo koane kirikpati, itea ya ingnepoke, haraknemo koati hnaiti teyonti ya undke. Muhkova anjokeova koane omnoam perkatana, ako omndokea. nomonemo ahko xne, hanati ya ne itea ya xunkoke Sasiti Omxone Itukoviti, enepone kut koetimo xunako yku kassaikea. 12Kut koetmo xne omixoti kassaikope ya vokuke, kuteti pa. Kuteti kixkonoku

Mteu2 , 3


7

tirku kasasikokono, nomonemo kixneye xne ne. Kuteti kixkonoku hai tirku iphopokono hakuke, nomonemo kixneye xne nati kixoku itkeovo. Kene ne xne kut koeti tuti tirku koti aunti, orokoatinemo ykuke xoko kotinemo pukeovoku kxovokoxoane Xuaum Mbtita.

Koeku ahko Jesus ne Xuaum Mbtita Mk 1.9-11; Lk 3.21-22; Xu 1.31-34

13Yaneko kxehiko, iphikea Ngalleya ne Jesus. Hara yno huveke, enepone Njrdaum, motovti hikeovo xoko Xuaum Mbtita. 14Ina kixa Xuum:

Mani ti motoka hikeonu itea itukov koe ndi ypemo hikeopi kxoane.

15Ina yumop Jesus: Ako yuvti vooku koeku kiyeaneye, koati kouskoati ti ne uh

koeti nixone Itukoviti itkeovo ponvoti kxoane.Yane kteanemaka isneu Xuaum Mbtita, hikoane. 16Ehaxo

iphikopea ne ne Jesus yaneko ahkovo, mihe kinoane vanke koane noxea Sasiti Omxone Itukoviti eveskoti xokyoke kut koeti kurte. 17nomone yane, ap koene emoti inuxoti vankeke kmone. Hara ke:

Enepora, nomone Njexa koati koti omotva ongvo, porexnuti hnaiti elkeko ongvo ke.

Hixop Ndepu korokea ne Jesus Mk 1.12-13; Lk 4.1-13; b 2.18, 4.15

4 1nomone yaneko ike hikinevo ne Jesus, mane Sasiti Omxone Itukoviti ya mum koti apti, hixopti Ndepu korokea pahunvotike. 2 Itopnone koarenta koeti kxe koane koarenta koeti yti koyea nka ne Jesus, yane pekoane hmakati. 3 Yane, pihnoane Ndepu, enepone korokenati xne pahunvotike. Hara kxoa:

Enepo itikpuxo Xeexa Itukoviti, pehkaikopo siriokopeovo pum ra ittanehiko mopi kxoane.

4Ina kixa Jesus: Hara koe yutoti emuke Itukoviti: Haina phutine nikoknoti

koxunko xne, itea kxunakomaka ne uh koeti emuinovi Itukoviti ke kxoane Jesus.

5keane ma Ndepu ya Njeruzlem, enepone ihxoneti Sasiti Pitivko. Hara iynoa xoko koati vankeexeaku yane hnaiti imokvokuti, enepone tmpulu 6 ina kixa:

Enepo itikpuxo Xeexa Itukoviti, kephakapu pokeke yukti ra vanke, vooku hara ke ne yutoti ya emuke Itukoviti:

Pahukotimo Itukoviti ne njuhiko, enepone ovxe hae vanke kyonoyeopi. nomonemo namukpopi ya vu maka hkone okokoa mopi ne hvi ke kxoane Ndepu.

Mteu3 , 4


8

Sramu 91.11-127Itea hara kxoa Jesus: Ako kalhuina, vooku haramaka ke ya poke yutoti emuke

Itukoviti: Hako yoposokovo Ynae Itukoviti ke kxoane.8Ina omopmaka Jesus ne Ndepu oke no hnaiti mopi, exkoati uh koeti

pahkoku paysotihiko yara kveu mum, kone ne no heene 9ina kixa: Mborexpeatimo uh koti ra koekti nexone koyene enepo

ipiykexa nonnguke kut kixnuti Itukoviti kxoane.10Ina kixa Jesus: Yahkuxipunu Satana, vooku hara ke emuke Itukoviti: poehane

Ynae Itukoviti ipyikexino. Pohane motov kxeokononeye ke kxoane.11Noixone Ndepu koyea ta, yane ahkuxopeovane. Yane pehiko nju,

enepone ovoxe Itukoviti uketi vanke simohkoati ne Jesus kaxunkoponoati.

In turxo tuke ne Jesus ya Ngalleya Mk 1.14-15; Lk 4.14-15

12Exone Jesus ikakeovone ne Xuaum Mbtita, akopovo ya Ngalleya. 13Pohu vek koepo Nazre yonpoti Kafanum. Hane vo ne pitivko xekuke Mar-na Ngalleya xoko poi ihxakoku pokexa Ngalleya ihxoneti Nzeblom yoko Nafitli. 14nomone yaneko pihpeaku Jesus ya Ngalleya, kosokoa ne ytoe porofeta Iziya mekke koyuhiyeati koku, enepone koti: 15 Enepone poke hauti Nzeblom yoko Nafitli ovoti yeuke Hnaiti Mar

poixoke huvo kohati Njrdaum, nomone ne Ngalleya ihxoneti voku ne xanhiko koti itukapu jdeu. 16Enepohikone xanhikoya ovheixoti hahkutike, noxone no hnaiti uhapiti. Epoxo enepohikone ovti neko poke, vohikoku xne hoenxovotine yonpea ipihponovokutike, kohapuikoane no hnaiti uhapiti ke.

Iziya 9.1-217nomone yanekyo, turxovone ne Jesus koyhoyea ne emou

Itukoviti. Hara koe yho xapa xne: Iktivexa isneuke ne pehnevo koane kirkapa, vooku kaxnane

natxea ne hae Vanke xapa xne ke.

Itakoa Jesus hkea ne koaturu koeti nmikuxokenati Mk 1.16-20; Lk 5.1-11

18Koeku ynea ne Jesus xekuke Mar-na Ngalleya, tokonon kone piti koponukokoti, Smaum ihxoneti Pturu, yoko ndere ixmoti kurko nmikuxope vooku itkeovo itkovokenehiko. 19Ina kixohiko Jesus:

Heknunoe. Hainikomo he yxovonoe itea indukpopitinenoemo ihkaxoti xne hkeonu kxoanehiko.

20nomone yaneko koku ra, kur kxoane neko nmikuxope, pihnehiko ikneke Jesus.

Mteu4


9

21Yane kali tumneke, tokonon kone poi piti koponukokoti ixmoti koyseopo nmikuxope kveuke vatkena. nomone ne Teku yoko Xuum, xahiko Nzebdeu. Yoko pemaka ha yane vatkenake. Yane taikoane Jesus neko piti hkeamaka. 22 Kur kixnehiko ha koane vatkena, pihnehiko ikneke Jesus.

Ihkaxo ne Jesus koane koitvo no xne Lk 6.17-19

23Uh kxoa Jesus ynea neko pokexa Ngalleya koane hikaxea emou Itukoviti ya singoga, enepone hikaxovoku he jdeuhiko, koane koyhoyeamaka ne inmati ihkauvoti koyhoti kixoku natxea Itukoviti xapa xne. Kotovamaka Jesus uh koeti kokuti kiyeovoku arne neko xanhiko. 24Eyekxokonone koeku tuke ne Jesus ya uh koeti pokexa Srea, omkonone uh koti ne kaarneti xokyoke. Yoko ako tpi kiyeovoku arinti yuvtihiko. pe xne roevo ndmoniu. pemaka koti aunti tti pepokeh koti, koane isayixovoti koti ehevkapu myo. Kotovahiko Jesus uh koti. 25Koati noti xne hae Ngalleya hokixoati, koane hae ihxoneti Yeh Koeti Pitivko, konemaka hae Njeruzlem, yoko hae Njdeya, konemaka hae poixoke huvo, enepone Njrdaum.

Koeku xne koati nati koku nonkuke Vnae Lk 6.20-23

5 1Noixone Jesus neko no xne, pihne oke kali mopi. Ivatkone, ina ahikova hikauhiko. 2 nomone yane, turxoane Jesus hikaxeahiko. Hara kxovokoxoa:

Mteu4 , 5

(Mteu 4.18-22)


10

3 Koati nati koku ne xne inixpovoti itkeovo hnaiti ikonkoixovoti nonkuke ne hae Vanke, vooku yonpotimo natxokuke ne.

4 Koati nati koku ne xne hoknuti, iyti koeku koyene, vooku kouhpekopinoatimo Itukoviti isneu.

5 Koati nati koku ne xne koti kapaysakapu, vooku tukenemo ra poke ikanamakapakanane.

6 Koati nati koku ne xne kut koeti peu ne yoko peu hmakati koeku yupheovo kahayea itkea ponvoti nonkuke Itukoviti, vooku kouskinoatimo Itukoviti ne ha.

7 Koati nati koku ne xne senati, vooku kosenakonotimakamo.8 Koati nati koku ne xne phutine ponvoti koekti opsiixo

itkea, vooku inxotimo Itukoviti.9 Koati nati koku ne xne oposixoti kasaxea omxone ponuhiko

xne, vooku ihxeokonotimo xeexa Itukoviti.10 Koati nati koku ne xne ikotoponokonoti kotveti vooku nati

tuke, vooku yonpotimo natxokuke hae Vanke.11 Koati nati kkunoe enepo ap ihakpiti, koane vaherxoti

tukeinopi, koane apmaka koti tpi kixoku yho itkoheyea kku vooku itkivo hoknuti. 12 Yupihov koenoe elkeko yokvo ixeknaneye, vooku koati hnaitimo nmoepo vankeke. Yoko nomonemaka kixkononeye vherexea tukeinokono neko porfetahiko koyhoti emou Itukoviti nvo, enepohikoneko inxoti ya utke.

hokoa Jesus yki ne hikauhiko Mk 9.50; Lk 14.34-35

13 Kuteti koeku itkeovo nati kixoku kohekea xnena ne yki, nomonemaka knenoeye xapa xne krivokoevo yara kveu mum. Itea enepo auke taiko ne yki, konemo oxne akopinokono taiko, yane konemo itkovoke, pohane kurkeokono koane kapsikexeokono xoko kurkokonoku. Yokhiyanavo marinamo yaktea ne yki kotine taiko.

14 Kuteti koeku yku kouhpuikopeti, nomonemaka knenoeye xapa xne yara kveu mum. Epoxo kuteti koeku pitivko ovoti okeke kali mopi koti itoti honea, nomonemaka knenoeye. 15Ako ihxoti kohapuikope xovo kixoti, itea enepo ihxokono, koati xoko koku yku ixkokono motovti kohapuikea uh koeti ovti ne kveu ovokti. 16nomonemaka koeneye nati kixeku itkivo maka naxane xanhiko ne nati tike, epoxo maka ihyuikanehiko Itukoviti, enepone Ya hae vanke.

17 Hkonoe ikitxa nzimnoti ungexoponea ra Ponvoti Kixovkuti ya ytoeke Muse, konemaka ne ytoe porfeta koyhoti emou Itukoviti mekke. Haina nzimnoti ungexoponea, itea nzimnoti indkea uh koti ne yutoxvotiya. 18Koati emoti ra yunzinopinoe: Kokumo voyea akee ra vanke kone ra poke, komo pahuina koekti veyopvoti yane Ponvotike

Mteu5


11

Kixovkuti ytoe Muse. Muhkova phuti kali ltara itukovo phuti kali telpui, komo veypapu ya koeku voyea kasakapu uh koeti yutoxvotiya. 19Enepone xne koti ituk ne phoenokono itkea yane yutoti, yuskoti itkeovo nixone koyea koati itkovoke, ina ihkaxamaka poi xne koyea itka, koati nomonemo okop koati ikentike ivvakopeokono ya natxokuke hae Vanke. Itea enepone xne itukoti uh koti neko yutoti koane ihkaxotimaka poi xne itkea, nomonemo itukvo koati teyontiya. 20Koati ngixpitinoe: Enepone kixeku itkivo, konkoti yupheovo anukea ponvoko kixoku itkeovo ne skiriba yoko farzeu, enepohikone inuxnoti xanhiko heke. Hkoti koeneye, komo kalhuina yenpi natxokuke hae Vanke kxovokoxoane Jesus.

Nkone xne itkea ap pvone, koo itukovo ap puvti Rm 12.19; f 4.26; 1 Tm 2.8; Tk 1.19; 1 Xu 2.1,11

21Ina kixovkoxopamaka Jesus: Kmoanenoe koku neko phoenokono voxnoekene itkea, enepone

Hako kepko koti, konemaka ne koti: Enepone koepkoti, omoknotimo yuhokovokutike maka iphapanakanane koti. 22Itea hara ngixpinoe: Uh koeti imakinovoti poi xne, omoknotimakamo yuhokovokutike maka iphapanakanane. Kene ne vaherxinoti yuhino ponu, omoknotimo xoko koati paysoti yuhokovokuti maka iphapanakanane. Kene ne koyhoti itkeovo koti isneu ne ponu, naxapu ne marinamo iynapakana ipihponovokutike xapa yku. 23Itukovo yomoti ikiparaxoke Itukoviti, ipheati take ina puyakpanapu yokvo peyea penu vaherxinopiti isneu, 24kur xeavo ne ymone xoko ta, pihne yhoixoponi ne penu inxotike motovti untipinokokonoe isneu, namo yaukpapu perxi Itukoviti ne peraxike.

25 Enepone xne apti votikopike, ompiti yuhokovokutike, yapsika kxeaku untipinoa isneu ya xenkuke tumneke smi yuhokovokutike. Hkoti koeneye, itukapu simetne yuhokovokutike, konokotimo yni nonkuke ne pahkotiya. Yane pahukpitimo kirkikono xoko pulsea, namo kirikkana ikakovokutike. 26 Koati emoti ra yunzinopinoe: komo iphikapa koeku voyea perxapa uh koti ne yorveu kxovokoxoane Jesus, exkoatihiko knokea pemea Itukoviti kotyopinoa pahnevo tumneke sepea nonkuke.

Koku ne xne kapneti koti itukapu koati yno Mt 18.8; Mk 9.43

27Ina kixovkoxopamaka Jesus: Kmoanenoe neko yuhti koti: Hkonoe kepiniyi mxone ne poi

xne koti. 28 Itea hara ngixpinoe: Itukovo apti hyeno kommoti sno xaneti yokeova, koeku kiyeaneye isneu, koati pahukvotine vokuke ne vhere oveti isneuke. 29Enepo itukapu yke, enepone koti mbi koeti nixepe vherexino ne tike, yusikneni merki koane kirki kotike

Mteu5


12

malka motovti koyea vherexa tike. Mani unatne koyea poixoo yke yenpi vanke yaneko usok kiyea yke itea yenpoti ipihponovokutike. 30Koane itukapu veu, enepone koati hinovoke vherexino tike, yusikneni titki koane kirki kotike malka motovti koyea vherexea tike. Mani unatne koyea poixoo veu yenpi vanke yaneko usok kiyea veu itea yenpoti ipihponovokutike kxovokoxoane Jesus, exkoatihiko knokea koyea yuhixapapu sayikopeova ne vhere tuke.

Koeku kurkoti yno Mt 19.9; Mk 10.11-12; Lk 16.18

31Ina kixovkoxopaikomaka Jesus: Hara koemka poi yutoti: Enepone kurkoti yno, parxapa

koyuhpeti kotuypeati ha itkeovo komati koepepo. 32Itea hara ngixpinoe: Kokuti kurkoti yno koti itukapu vooku aupikoati yno yuhixoti poi hyeno, koati vaherxoti tuke ne, epoxo koatmakamo kutinoke pahukvoti ne yno okomapo. Konemaka ne koyenpati ne sno, kut koetmakamo ixmoti aupikea inxoti ma ne sno koeku kyenopea.

Venoake xne iknauxea yho Tk 5.12

33 Kone kmoanenoe koku neko phoenokono ne voxnoekene itkea, enepone koti: Hako simikkixo koeku itkeovo ihke Itukoviti keyhoyi, itkoti koati yuhti. Konkotimaka kveseki kokuti yiho kuteti. Koati kenokoti itki ne yiho keyhone ihke Itukoviti koti. 34Itea hara ngixpinoe: Hako itukvo ya ihke kokuti ihe keyhoyi. Muhkova ya ihke vanke ako yuska, vooku koati ivtakoku Itukoviti natxea ne. 35Muhkovamaka ya ihke poke komaka yuska, vooku kut ke momikoaku Itukoviti ne hve. Muhkovamaka ya ihke Njeruzlem komaka yuska vooku itkeovo ptivokona Nti koati paysoti ya uh koti. 36Muhkovamaka ya ihke titi komaka yuska, vooku enepone phuti kali hyeu titi, ako tea kehpuiki, koo itukovo kehati kehhaikopi, komaka tea itki. 37Phuxaikopo ne yiho. Itukovo m kti, nomone ykoe kone itka koti iketukexa poi ihe iknauxi. Itukovo koo kti, nomone ykoe, koane itka koti poi ihe vnoake kehati iknauxi. Yoko va poi vnoake keyhoyi, koati uketi xoko Satnae ne.

Ako omtova itkoponea sai ne vhere tukeinokono Lk 6.27-30

38 Ina kixovkoxopamaka Jesus: Kmoanenoe neko emoti koti: Itukovo apti okokoti uke

poi xne, konokotimaka kookeokono ke. Kteanemaka koku va kehkoti oe poi xne, konokotimaka kehkeokono e ke. 39Itea hara ngixpinoe: Hako itikpono ysai enepo va vaherxoti tukeinopi.

Mteu5


13

Itukovo apti ipushovoxopiti, skeanemaka ipsokea poixoke. 40Kone enepo va mani iyonpiti yuhokovokutike koyhoti knokea perxi ripno, skeane ompeamaka kepana. 41Kone va pahukpiti kenoinoa none ovti phuti klomituru, yamna ya piti klomituru. 42 Kone va epempiti tikevo, perxa. va kahati vxeopi tikevo, vexamaka.

Muhkova xne puvoviti, konkoti koyea omtova vokvo Lk 6.32-36, 23.34; t 7.60; Rm 12.14

43 Kmoanenoe neko emoti Hako motov yokvo ne nikene koane pvamaka ne puvpiti koti. 44Itea hara ngixpinoe: Hako motov yokvo ne puvpiti. Itkina orsaum ne vaherxoti tukeinopi. 45Yane itnenoemo itukvo koati kanuti xexaxapa Itukoviti ya vanke. Vooku porxoa Ya hae vanke uhpuiyea ne kxe xapa xne koti aunti, konemaka xapa nati xne. Kteanemaka kxoaku porxea ko ne xne ponvoti tuke, konemaka ne koti aunti tuke. 46Itukapu phutine xne koti omotvopi okvo ako omtovo yokvo, namo kxoaye peyea nmoepo xoko Itukoviti? Muhkova ne koperxinotihiko nti, enepone ymoti nuukea kperau, komaka kamxatika ne koti omotva okvo. 47Itukapu phutine nikene itkino nati, koati kutipas keti ne kotihiko xa Itukoviti, vooku nomonemaka kixhiko itkeovo. 48Hukinvoti ngxeopinoe: Itkapunoe ponvoti kixoku itkeovo kuteti koku Itukoviti, enepone Ya hae vanke.

6 1Ina kixovkoxopamaka Jesus: Yokhiyanavonoe, hako yoposko noxeokono ne nati tike kehati ihyuikeopi ponuhiko xne, vooku enepo akoneye ne tike, komo nmoepo xoko Itukoviti, enepone Ya hae vanke.

Koku ne porxoti huvoxeake ne xne apti konoknovati2 Enepo va perxoake ne xne apti nkone, hako kut koe pehkoti

inuxnopiti oxoti torombta kehati noxeokono ne tike, kuteti kixoku itkeovo ne xne iktixapovoti koati sasiti ya ponuhiko. Vooku enepo ap preu ya hikaxovoku he kone ya none ovokti, nomone kixnoakeneye kahatihiko peyea ihayikoati. Koati emoti ra yunzinopinoe: Vooku komumuxeovone xne, usne nmoepo ne. Yane konemo nmoepo xoko Itukoviti. 3Itea enepo va hivoe, hako kalihina yopsiki peyea poi exoti, muhkova ne nikene koati koti omotva yokvo 4maka hkone exkono. Yane aptimo nmoepo xoko Itukoviti, enepone Ya hae vanke inxoti koekti koti poi noixoti.

Nkone kiyea ne xne itko orsaum Lk 11.2-4

5 Enepo itiknoe orsaum, hako kita ne xne iktixapovoti koati sasiti ya ponuhiko. Vooku enepo itko orsaum, hatihiko xe kiyea ya hikaxovoku he konemaka ya none ovokti vkoheixoku xne, kahati

Mteu5 , 6


14

noxeokono. Koati emoti ra yunzinopinoe: Vooku komumuxeovone xne, usne nmoepo ne. Yane konemo nmoepo xoko Itukoviti. 6Kene ti, enepo itka orsaum, uruk ykoepo kveu yvoku. Exex xea ne phapetea. Ypema ne Ya hae vanke, enepone koti inixoti, yane ikoparaxopeatimo ne. Kohati inxoti koekti koti poi noixoti.

7 Kone enepo itka orsaum, hako kita ne xne koti xa Itukoviti ymoti kyuixea yho enepo itko orsaum. Koati ikutxatihiko yumopkonotimo vooku ixmoyea kyuixoa ne yho. 8 Hako iktipasikova ne xne kuteti ne, vooku exo nkone ne Itukoviti, enepone Ya hae vanke. Tumneke ypemi, xoane ne nkone. 9Itea hara ykoe enepo itka orsaum:

Iti Haa ti hae vanke, mbemo tyeamo sasiti he ne uh koeti xne. 10mbemopi ukponeamo ne netxi yye xapkuke ti, uti xne. Itkapu yha kouskovo yara poke kuteti koeku kosokeovo ya vankeke. 11Perxavi nika ti itukovo kxe. 12Ketyapa pahnevo ti kokumaka kseanayea ti ne ponuhiko xne vaherxinoviti tuke, kut kixoti uti koti pahukpu. 13Hako sikevi vkorokeovo pahunvotike itea perxavi vteova ne vhere kixovkuti, (vooku pohane ti itukvo hnaiti nti ya uh koti. Pohane ti ap xunko okeke uh koti. Pohanemaka ti itukvo hnaiti ihayiuti ya uh koti, kotinemo hunkoku. Itkapu nomoneoxo koneye) ykoe itka orsaum kxovokoxoane Jesus.

14 Vooku enepo kut ixa koti vherexeaku tukeinopi ne poinu xne, kteanemakamo kixpiku Itukoviti. 15Itea enepo hkoti kixeneye (ne vhere tukeinopi poi xne), komakamo katyapa vhere tike ne Itukoviti, enepone Ya hae vanke.

Nkone kiyea ne xne enepo jeju ke16 Ina kixovkoxopamaka Jesus: Enepo jeju yake, hako isoneekovoo key kuteti kyeku ne xanhiko

iktixapovoti sasiti ya ponuhiko, kahatimaka xokeovo ponuhiko xne itkeovo jeju koti. Ivvaka ra yunzinopinoe: Vooku komumuxeovone xne, usne nmoepo ne. Yane konemo nmoepo xoko Itukoviti. 17Kene ti, enepo jeju yake, hako kixevneye, itea kmanduxapu ina kevarkapu koane kipnaneapu, 18maka hkone exa ponuhiko xne itkeovo jeju kti, itea itkapune phutine Itukoviti exa, enepone Ya hae vanke inxoti koekti koti poi noixoti. Yane aptimo nmoepo xokyoke.

Koku ne kanuti vrikuxea, uti xne Lk 12.33-34; 2 Tm 4.8; b 10.34; 1 P 1.4; Ap 7.15-17, 21.1, 22.1

19 Hako yoposixo kiruxi apenopiti yara poke ya koyeaku orkoa klihunoe hopeno nkoheyea, kone ya peyeaku ikohomuyoxoati, konemaka xoko peyeaku uruk koeti omxoponea. 20Itea itkapu

Mteu6


15

vankeke tixe apenopiti xoko koyeaku akee, kone xoko koyeakunemo klihunoe hopeno nikheati, kone xoko koyeaku ikohomuyoxoati itukovo koesyuixoati, kone xoko koyeakunemo uruk koeti omxoponea. 21Vooku kokuti yunkoaku ne apenopiti, itukapu vankeke koo itukapu pokeke, nomoneoxo ynoheixo isneu kxovokoxoane Jesus.

Ominoviti uhapiti yoko hahkuti Lk 11.34-36

22 Kuteti koeku yku kouhpuikopeti, nomone koneye ne uke xne koxuke. Enepo aunti ne yke, uhapitikemo yvoheixo. 23Kene itukapu koti aunti ne yke, hahkutikemo yvoheixo. Kteanemaka koku ne kouhpuikoti isneu xne. Enepo itukapu hahak kixpiti ne mani kouhpuikopiti, yupihov koetneoxomo itkeovo hahkutike yvoheixo.

Konkoti itkeovo Itukoviti yoko tuke yuxovo ti Lk 16.13, 12.22-31; Fp 4.6; b 13.15; 1 P 5.7

24Ina kixovkoxopamaka Jesus: Ako xne motovti pi kxea ptarauxa. Vooku kokumo koyea

omtova okvo ne ponu, yane komo itkoake ne ponu, koo enepo itukapu yuxovoxo tukexeake ne ponu, yane komo itkoake ne ponu. Koane enepo yixpu kiruxi apenopiti, komo yoxne yxivo tuke Itukoviti.

25 nomone ngixnopinoe koyea ixomo ippakina yokvo ne kixkumo kku itukovo kxe, uknopikumo nke yoko yka, koane nkone kexu kixkumo ikipovoxopivo. Vooku enepone kyeku itukovo kxe, haina pohneti nki. Koane haina pohneti ikipovoxopivo ypeino. 26Ivvakapihi koku ne hopenohiko ti. Ako n. Koane ako tixeaku hai nne. komaka unkoku nka, koane komaka voku tixoku no nikoknoti, itea kyeane porxea Itukoviti nka, enepone Ya hae vanke. Hainikopo itnoe yupihvo itponone nonkuke Itukoviti yane hopenohiko? 27Ako pahuina ya xepkukenoe itotimo kokoponea kaxena ivkovope, yuskoti yupheovo kxunakeovo kahayea kokoponea.

28 Nikopo koeti yuphinovo ynea isneu ne kixkumo ikipovoxopivo? Ivvakapihi koeku payiyea ne koati uhekoti hu itunovoti ya mum, enepone humanvoti. Ako okituke, koane komaka ixxuka kuteti koeku xne. 29Itea koati ngixpitinoe: Muhkova neko uh koeti heene Salmaum, enepone hnaiti nti irku mekke, ako itpana heene hu ne itunovotihiko hae mum. 30Katarkoapo Itukoviti ne itunovoti hae mum mapini phutine koyene peyea, ihrotike orokokonotinemo ykuke, napomo hako katarkopi itnoe xne riti kveova. 31Hkoikopo pipokxo isneu ixmoyea ypemoixopovo uknopikumo ne nke yoko yka koane pevo. 32Enepora uh koeti koekti, koati xne koti xa Itukoviti yonheixoa isneu. Yoko xoa Itukoviti, enepone Ya hae vanke, knokinoe uh koti ra koektihiko.

Mteu6


16

33Hane itka ynoheixoku isneu inxotike, tuke Itukoviti konemaka pni kixeku itkivo kuteti ahinopi. Yane, kouskinopeatinoemo Itukoviti ne uh koeti ponuhiko nkone. 34Hako pipokxo isneu vooku nkonemo ihrotike, vooku appotimakamo poi ynoku isneu ihrotike. poehane ynoku isneu ne nkone ya phutihiko kxe. Hkone kirixoa pipkexinoa isneu ne nkone ya kenokoti kxe kxovokoxoane Jesus.

Ako yuska vitkeovo xne hketi isneuno ponuhiko xne Lk 6.37-38, 6.41-42; Rm 2.1; 14.1; 1 Ko 4.5; Tk 4.11

7 1Ina kixovkoxopaikomaka Jesus: Hkonoe itikvo xne hketi isneuno ponuhiko xne inixeti koyea anati enepo hkoti yexa koku, marinamakamo xekananeye. 2 Vooku kuteti kxeaku isneunoa ne ponuhiko xne, nomonemakamo kixkononeye. Kutetimaka tikeinoa ne ponuhiko xne, nomonemakamo koneye tikeinokono.

3 Na koeti yxinova kemmoyi ne kut koeti kalhuti koekti yonoti ukeku penu, koeku koyea nixepa ne kut koeti koati hnaiti ittane tikti yonoti yukkuke? 4Na kxoaye yxoki poi xne pahnevo koeku koyea nixepa ne pehnevo? Mani kut keti xne koti eap ne hnaiti ittane tikti yoneti ukku, itea kyeane kxea ne ponu: Veymbinapeavo ne kali koekti yonoti yukkuke kixoti. 5Itnoe iktixapovoti koati sasiti ya ponuhiko, viypa inxotike ne kut koeti hnaiti ittane tikti yonoti yukkuke, maka ssasa koyepone nixi. namo omotva viypi ne kut koeti kali koekti yoneti ukkuke ne penu.

6 Hako kut k xne porxoti tamku koati nati yoko sasiti koekti. Hkomaka kut k xne kurkoti uhekoti iyoynevoti yupihvati hepko xapa kre, marinamo kanukexa, yane komaiti okpeopi koane kookeopi.

Konkoti kutpea ti yumpeovimo Itukoviti vitko orsaum Lk 11.9-13

7 Ypema Itukoviti ne yha vooku porexpeatimo. Kxunaixapu yopsiki vooku itepnoatimo. Hako imaxov kixa ypemoixi, kuteti koeku ixmoti ipusko pahapti ehane mheokinokonoa. 8Vooku uh koeti epmoti, porxokonoa ne pemone. Kone ne koxunixovoti opsikea ne nkone, itponoa. Kone ne kut kixvoti ipuskoti pahapti, mihekinokonoatimo. 9Itnoe apti xexa, manikopomea perexoti mopi ne xixa epempi pum? 10Manmea koxoe perxoa epempi he? 11Muhkinova itnoe mapini vhere xne pahukvoti nonkuke Itukoviti, itea perxoa nati koekti ne xixa. napoxo ne Haa ti hae vanke, koatimo nati koekti porxoa ne xne epemoti.

12 Kuteti koeku yha kxeopineye ne pohiko xne, nomonemaka xeaneye, vooku nomone itukvo ne koati kanuti kixekone ne Ponvoti Kixovkuti ytoe Muse, konemaka ne hikauvi ytoe porfetahiko koyhoti emou Itukoviti mekke.

Mteu6 , 7


17

Piti kiyeovoku xne Lk 13.24; Fp 3.19-20

13 Ina kixovkoxopamaka Jesus: Hara vka xoko pahapti iyonpoti xne xoko Itukoviti, enepone

kut koeti kalkuti. Vooku enepone pahapti kone ne xne yonpoti ipihponovokutike, koati vkuti ne, koane no xne vekoti. 14Itea enepone xne yonpoti xoko Itukoviti, ako vaku konemaka ne phapetea, yoko ako axina xne itoti vkea.

Xne koti itukapu koati kanuti phoe Itukoviti koyhoyea emu Lk 6.43-44; Xu 15.4; Tk 3.11; 1 Xu 4.4

15 Yokhiyanavoa ne xne koti okoyhoa ne kanuti emou Itukoviti, vooku upnini kutiyea xoko suso simopnoe, koathiko kut koeti koyuvrixovoti yovre koti iyuhixa hopnoiu enepo isuka. 16Ya kixoku itkeovo, nomonemo yxi itukvotiye kuteti yxi koku ne xuve tikti vooku hi. peikopo xne veyoti va xuvkuke topekxe? itukovo veyoti fgu kavetike nonti xapa hiti? 17Vooku uh koeti nati xuve tikti, natimaka ne hi preu. Kene ne vhere xuve tikti, vheremaka ne hi preu. 18Ako yuska porxea vhere hi ne koati nati xuve tikti. komaka parexa nati hi ne vhere xuve tikti. 19Uh koeti xuve tikti koti parxa nati hi, tetkokono ina kurikkono ykuke. 20Kteanemaka koeku nekyohiko, vooku enepone hi preu, nomonemakamo yxi itukvotiye neko xne.

Yuho Jesus koku ne urkopovoti natxokuke Itukoviti vankeke Lk 6.46, 13.25-27; 2 Ko 11.13, 13.5; 2 P 2.1; 1 Xu 2.3, 5.12

21 Hainamo uh koeti xne Unam, Unam kixnuti rukopeovomo natxokuke hae Vanke. Pohanemo neko itkoti ahinoa Nza hae vanke. 22 Yaneko kxe, enmo xne kixnuti: Unam, Unam, koyhopepo uti yemu xapa xne vitkoti phoenovi. Ihkemaka venoa ti kpuhikopea ti ne ndmoniu urkovoti xoko xne. Ihkemaka venoa ti vitkea no iyupnevoti kixnutimo. 23 Yane namo inj: Hainnoe iti ovnje. Yahkuxipunu itnoe itkoti vhere ngixotimo.

Piti kiyeovoku poheve pti Lk 6.47-49

24Ina kixovkoxopamaka Jesus: Uh koeti xne kamoknoati ra emum koane itukoti, hane koneye

koisneuti hyeno itkoti pno xoko poke mopoxoti. 25Kenoko no ko, konikone huvo ina kayakkoa no xnati ihunvoti neko ovokti, itea ako karakapu vooku itkeovo xoko poke mopoxoti ixkokono.

Mteu7


18

26 Kene uh koeti kamoti ra emum koti ituk, hane koneye xne koti isneu itkoti pno xoko poke harirxoti. 27Kenoko no ko, koinkone huvo ina kayakkoa no xnati ihunvoti neko ovokti, yane korokovone. Heu-he ke ithineyea kxovokoxoane Jesus.

keakune xokyoke ne hnaiti exneti hikaxone Jesus Mk 1.22

28Ukexone koyhoyea ne Jesus, enepohikoneko no xne kamoknoati, yuphova ihyuikea ne ihkauvoti hikaxone, 29vooku koati iyseoti itkeovo keakune xokyoke ne hnaiti exneti hikaxone ne Jesus, kene haina kuteti ne skiribahiko, enepone ihkaxoti ytoe Muse.

Koitva Jesus neko yvone lpara Mk 1.40-45; Lk 5.12-16

8 1Eveskopeane Jesus oke neko kali mopi, yupihov koe no xne hokopti. 2 Yane ap kone hyeno ahikovoti Jesus. Enepone hyeno, yvone koati vhere arinti ihxoneti lpara. Ipuyuk kone nonkuke Jesus koane kxea:

Unam, enepo yakaha, motva kessaikopinu yara arnem kxoane.3 Ina sipokoa Jesus koane kxea: Ngaha, sesipine ra yarne kxoane.Ehaxo koyhoa Jesus, m kopone neko arne, untipone. 4Ina kixa Jesus: Hako yetoko kokuti xne ra ndukeinopi, itea yxakapanapa ne sasedti,

enepone inuxnoti xne heke. Yamna ikiparaxoke Itukoviti kuteti koeku phoenovi ytoe Muse, yxokovope itkeovo yunatpotine kxoane.

Koitva Jesus neko ahnoe tuti hndaru hae Rma Lk 7.1-10

5Simone Jesus ne Kafanum, pe ikosenaxovati, hyeno koti itukapu jdeu, tuti phuti sndu hndaru hae Rma. 6 Hara kxoa:

Unam, anko anznoe kaarneti vonguke. kone ita ehvokeovo myo. Koati yupihvotine kotoponeovo kotveti vokuke ne arne.

7Ina kixa Jesus: Mbihotmo yvokuke, ngoitvatimo kxoane.8 Itea hara kxoa tuti hndaru: Unam, ako yomtokea yrukivo vonguke. Pohu pah xea untipea ne

anznoe, yane itvotinemo. 9Vooku undmaka hyeno konkoti itkea phoenonu paysoti ya undke. Koane pe hndaru konkoti itkea mbhoenoa. Pohane knoko Phe ngxea, yane pihotne. Kene ponu, Kinaka ngixa, kenoko. Koane anznoe, Hara itka ngixa, itkoa ne mbhoenoa itkea kone.

10Kamone Jesus neko emuinoa tuti hndaru, yuphova ihyuikea, ina kixa neko xanhiko hokoti:

Mteu7 , 8


19

Koati emoti ra yunzinopinoe: Ako nonjeaku xne koati kuvovnuti kuteti ra, muhkova xapkuke hae Izare kone.

11Ina koekomaka: Koati ngixpitinoe: Enmo xne uketi pokehiko poke ya xoko

keaku ihroti kone ya xoko kyoi kxe ivatkoponotimo ya xeo msa ya ayuti xapkuke evo braum, Izki yoko Njko ya natxokuke hae Vanke. 12 Itea enepohikone hae Izare, enepone mani koati noivkoeti yonpea, kurikkonotimo xapa no hahkuti, voku iykexoti yoko ngaruttukexoti e vooku tiveko koku kxovokoxoane Jesus.

13 Ina kixa Jesus neko tuti hndaru: Pihpane yvokuke. Vooku kvivonu, nomone koeneye kuteti

yha kxoane.nomone yaneko koku kxe, untipone ahnoe neko tuti hndaru.

Koitva Jesus ne imose Pturu Mk 1.29-31; Lk 4.38-39

14Simone ne Jesus vokuke Pturu, inu kxeane imse peke, yupihvoti otuko myo. 15Yane nam kxeane vu Jesus. Ukepone neko otuko myo, ina exepkopo neko sno, yane ktarakopone Jesus.

no ponuhiko kaarneti kotovone Jesus Mk 1.32-34; Lk 4.40-41

16Yaneko kyoi kxe, omkonone xoko Jesus neko no xne roevo ndmoniu. Yane pohu pah kixpa Jesus neko ndmoniuhiko, iphikoponehiko, yoko kotovamaka uh koti neko xne kaarneti. 17Kinokeneye motovti kosokeovo neko yuho Itukoviti, ytoeke porofeta Iziya mekke, enepone koti:

Koati nomone veyopnovi varne, koane okeke yonpo uh koti ne vepone koti.

Iziya 53.4

Koeku ap kahati hkea Jesus Lk 9.57-62

18 Noixone Jesus yupheovo no xne hokixoati, pahkoane neko hikauhiko us kxoixea vatke taruxope poixoke neko Mar-na Ngalleya. 19Yane pene skiriba, enepone ihkaxoati ne Ponvoti Kixovkuti ytoe Muse, ahikovoti Jesus. Hara kxoa:

Ihikaxot, nzokpitimo kokuti ynoku.20Ina kixa Jesus: Enepone koe, pe horona, kone ne hopenohiko ti, pe mko.

Kene ndi, undi hae vanke iktipasikoponovoti xne, ako vongu yonmboku momingea yara kveu mum kxoane.

21namaka ap poi hokoti Jesus kixoti:

Mteu8


20

Unam, siknuvo engxeakomo nza inxotike enepo ivakpune, namo nzakpi.

22 Itea hara kxoa Jesus: Kinakane ingneke. Skeane ne kut koeti ivokvotinehiko koti

yuixpu tuke Itukoviti ekxopeamo ne ivokvoti kxoane.

Ixika Jesus neko xnati ihunvoti Mk 4.35-41; Lk 8.22-25

23 Yane saixovane Jesus ne vatke koane hikauhiko ikneke. 24Koeku phea, ap kone no xnati ihunvoti. Koati xnati ovxokeovo ne ne eninoke ne urkovati ne vatke. Yoko imkoti ne Jesus. 25Ina ahikova hikauhiko koykoati. Hara kxoa:

Unam, yoktixovi marinamo vvahikapu.26 Ina kixovkoxoa Jesus: Na koeti itkinovonoe reti? Koati itnoe xne riti kveovonu

kxovokoxoane.Ina exepko ne Jesus pahuka kea ne ihunvoti koane kyunukeovo

ne ne. Yane huvemoo kopone ikne. 27Yupihov koe pkeahiko neko hikau. Hara kixkoko:

Kutimea itukvoye ra hyeno? Muhkinova ne yoko ihunvoti itkea yho kixkokonehiko.

Koitva Jesus neko piti hyeno roevo ndmoniu ya Ngdara Mk 5.1-20; Lk 8.26-39

28 Simone ne Jesus poixoke neko Mar-na Ngalleya xoko poke kohati Ngdara, ap kone piti hyeno okotmonexoati uketi pexatike, ainvoti roevo ndmoniu. Yoko hiim kone xne pikoti vkea xekuke neko voheixoku, vooku itkeovo koati komaitine neko hyeno. 29Yane khonokone emu neko piti. Hara ke:

Jesus, Xeexa Itukoviti, na koeti yhoixopoinovi? Simnetine ipheponivi tumneke smea kaxna? kxoanehiko.

30Yoko pe no kre ixmotihiko nko xrerekuke neko voheixoku. 31Ina kixopmaka Jesus neko ndmoniuhiko:

Enepo itukapu pehukpoviti, hane pehkapavi xapkuke ne no kre konehiko.

32 Pihpanenoekopoya kxoane Jesus.Ipuhkopeanehiko, ponok kopone xapkuke neko no kre. Yane

he kone hahikeovo neko kre koane koronoekeovohiko neke uketi oke ne mopi. He kone ypuririhikeovo.

33Kene enepohikone koyonoti neko krehiko, kohikene. Simone pitivkoke, koyhoahiko uh koti neko koekti konemaka kopoku neko piti

Mteu8


21

hyeno roevo ndmoniu. 34Yane pihnehiko ne kovokuti noxoponea Jesus. Simohko xokyoke, koyhoinoahiko kahainoa iphikopea yane pokexa.

Koitva Jesus ne isayixovoti koti ehevkapu myo ya Kafanum Mk 2.1-12; Lk 5.17-26

9 1Ina urkopovamaka Jesus ne vatke yanekyoke. Taruxoane neko ne, yane pihpone ya pitivko xokexeaku. 2nomone yane, ap konehiko xne ominoti hyeno isayixovoti koti ehevkapu myo. Ixan kxoahiko poke. Noixone Jesus itkeovohiko koati kuvovti, ina kixa neko isayixovoti:

Njeex, ahepepone isneu, ityopone pehnevo.3Yoko pe ihkaxoti ytoe Muse, enepone skiribahiko xapkuke. Ina ke

isneunoahiko: Enepora hyeno, koati itkovoti Itukoviti konehiko isneu.4Yane ex kxeane Jesus isneuhiko, ina kixohiko: Na koeti vherexino isneunonu? 5Kuti itukvoxo koti honokee

ngxea ra isayixovoti: Ityopone pehnevo? koo Yexpukapa, yenpa ngxea. 6Itea koyene, enjkopitinoe peyea njunko yye yara poke ngotyopea pahunvoti, undi hae vanke iktipasikoponovoti xne kone.

Ina kixa Jesus ne isayixovoti: Yexpukapa, viypa ne peke, pihpane yvokuke kxoane.7Yane xpu kopone neko isayixovoti, pihpone vokuke.

8 Enepohikoneko noti xne noixoti, yuphova iypaxeova ne koekti koane ihyuikeahiko Itukoviti vooku porxea xunakti ne xne yara poke kxeaneye ne tuke, ikutxatihiko xaneh koti ne Jesus.

In ihaxkoa Jesus ne Mteu Mk 2.13-14; Lk 5.27-28

9keane ukopno ne Jesus, yane noxone hyeno kohati Mteu, vaata koyti xoko kperaxoku vooku itkeovo koperxinoti nti. Ina kixa Jesus:

Kinaka ingneke.Yane xep kone ne Mteu, pihne hkea Jesus.

Inkoa Jesus ne xanhiko pahukvoti Mk 2.15-17; Lk 5.29-32

10Iknepoke, ixmoti nko ne Jesus yoko hikauhiko vokuke Mteu, simne no ponuhiko koperxinoti nti, enepone ymoti nuukea kperau, konemaka xne pahukvoti kahaneti Jesus nkeahiko xekuke msa. 11Noixone farzeu, enepohikone yuixvoti hkea ytoe Muse, hara kixo hikauhiko Jesus:

Na koeti nikinoa ihkaxopiti ne koperxinotihiko nti kone ne xne pahukvoti? konehiko.

12 Kamone Jesus pemoikeokono ne hikauhiko, hara kone: Enepohikone xne koti yuvti, ako oknoko ipixxoati. Pohane

kaarneti konoka. 13Itea pihnoe, yapsika yxi kixekone ne yutoti

Mteu8 , 9


22

emuke Itukoviti, enepone koti: Hane ngaha itkivo senati, kene haina ngahati ikiparaxinu hopeno kpeu koti. Vooku haina nzimnoti xne ponvoti kixoku itkeovo, itea hane nzimno, xne pahukvoti (maka iktivexane isneuke ne pahnevo koane kurkopea) kxovokoxoane Jesus.

Koyuha Jesus nkone kiyea ne xne enepo jeju ke Mk 2.18-22; Lk 5.33-39

14Yane pihne xoko Jesus ne hikauhiko Xuaum Mbtita. Hara kxoahiko: Na kinoaye isneu ne jeju kiyea xne? Vooku ti, uti hikau

Xuum, kyekune jeju kiyea ti konemaka ne farzeuhiko, itea ako jeju koe ne hikeuhiko.

15Ina kixa Jesus: Yuskoikopo ikxuiyea okvo ne hpiu kastuxoti kokuiko

peyea ne koynoti hyeuke? Ako kalhuina. Itea simvotimo kxe veypeokonokumo ne koynoti xapkuke. Yane namo jeju ake kxovokoxoane Jesus, kixopvoti yane xetina.

16 Ina koekomaka Jesus: Ako veyoti inmati ipovti itukoti ihpaakope xoko ykoteno

ipovti, vooku mani koukponoati varereoku ne ykoteno ipovti kxovokoxoane, ihkoati inmati ipovti ne ihkauvoti hikaxone koti akuta ne kxoti he xne.

17Ina koekomaka: komaka yuska unkeovo inmati vyum ya ykoteno haku itukti ya

vakamto, marinamo varerea ne ykoteno haku enepo ihiyka ne inmati

Mteu9

(Mteu 9.17)


23

vyum. Yane mani evkovoti ne vyum konemaka ne haku. Itea konkoti meokono inmatike haku ne inmati vyum. Yane komo vakapu ne haku kone ne ovti kxovokoxoane, itkoti poi hokoake ne ihkauvoti hikaxone.

Koitvo sno yoko seno kalivno ne Jesus Mk 5.21-43; Lk 8.40-56

18 Ixmoiko koyho ne Jesus, smoane hyeno teyonti ya heke jdeu. Ipuyuk kone nonkuke Jesus koane kxea:

nati ivokvo kali inzne. Yaxnapanu vonguke. Pohu ipih xepana veu xokyoke, iyukpovotimo kxoane.

19Yane expuko ne Jesus, keane pho ikneke konemaka hikauhiko. 20Yane ap koene sno nduse koetine xonae karine. Akoti ka evsekea arne. Akneke Jesus vko sipheoponeati heve povo, 21vooku hara koeti isneu: Enepomo pohu nzipheyea povo, indvotimo koeti isneu. 22 Yane naaken kone ne Jesus. Noixone neko sno, hara kxoa:

Njeex, ahepepone isneu. Itvone vooku kvivonu kxoane.nomone yane untipone neko sno.23keane ukopno ne Jesus vokuke neko hyeno inuxnoti xanhiko ya

heke. Simoneya, noxoane neko no xne oxoti takati ikotvexoati isneuke ne ivokvoti, koane koyea tpi kixvoku yokexeahiko. 24Ina kixovkoxoa Jesus:

Yahkuxapunoe vooku haina ivokvoti ra, pohu imkoti kxovokoxoane.Yane komokeeanehiko neko yuho Jesus. 25Ipuhhikopone neko no xne,

yane rukovone Jesus, ina namuka vu neko seno kalivno, yane expukopone. 26Koati koti malka ynoku eykoxeokono neko koekti yaneko poke.

Koitvo piti komtiti ne Jesus27Ipuhkopeane evo Jesus neko pitivko, pe piti komtiti hokoti

koane khonokea emu kxea: Iti moripono Ndvi, yokseanavi kxoanehiko.28 Urkovone ovoktike ne Jesus, ahokovane ne piti komtiti, ina

kixohiko Jesus: Kitpoaxo motiyeova ngoteovopinoe? m Unam, ngutpopi kxoanehiko.29Ina ipiho vu ukkuke neko komtiti xaneti kxea: Vooku kvivonu, nomone koeneye kuteti yha kxoane.30Yane nixoponehiko. Yoko ixikoo kxoixoa Jesus. Hara kxoa: Hako kalihina ytooki kokuti xne kxoane.31Itea koeku pihpeahiko, inamaxone koyuhpa ne koekti. Koati

koti malka ynoku ithineyea ne eyekoti ya uh koti neko poke.

Mteu9


24

Koitva Jesus ne mokerexone ndmoniu32 Pihopnehiko neko piti, omkono xoko Jesus hyeno mkere

roevo ndmoniu.33 Yane kpuhikopa Jesus neko ndmoniu, ina koyuhpo neko hyeno.

Enepohikoneko no xne noixoti, yuphova iypaxeova neko koekti koane kiyeahiko:

Ako noxeaku ti kuteti yara pokexa ti, uti hae Izare kohiko.34Itea poainoa isneu farzeuhiko. Hara kohiko vokuke: Enepora hyeno, hane porexa xunakti kpuhikopea ndmoniu tti

ne uh koeti ndmoniu kohiko.

Hnaiti kseanayea Jesus ne xanhiko35Ynoa Jesus xapa uh koti neko pitivko yoko ipuxvokutihiko, ihkaxoti

hikaxovokuke he jdeuhiko, koyuhinoati ne inmati ihkauvoti koeku natxea Itukoviti xapa xne koane koitvotimaka xne kaarneti, kokuti kiyeovoku arne koane eponehiko. 36Noixone Jesus neko no xne, yupihov kone kseanayea, vooku koati kotveti kokuhiko, koane mmitihiko kuteti koeku suso pihoh koti koti koyonoti. 37Ina kixovkoxoa Jesus ne hikau:

Koati hnaiti ra itukti, kuteti kavne ainvoti itvotine hai nonti ovti, itea ako axinahiko ra koitkeati. 38 Ypemanoekopo Itukoviti, nae ra itukti, pahkea ponuhiko koitkeati.

Noivkoxo hikauhiko ne Jesus Mk 3.13-19; Lk 6.12-16

10 1Ina ihaxkoa Jesus ne nduse koeti hikau, porexoti xunakti kpuhikopea ndmoniuhiko urkovoti xoko xne koane koteovomaka kaarneti kokuti kiyeovoku arne yoko epone neko xanhiko. 2Yoko kaye kohahiko neko nduse koeti postulu phoe Jesus koyhoyea emu xapa xne: Enepone inxoti, Smaum koha. Pturu yonpo ha; ina ap ndere, poinu Pturu; ina kenoko Teku yoko Xuum, xahiko Nzebdeu; 3koane Filpi; Mbatulmeu; Tme; yoko Mteu, enepone koperxinoti nti; koane Teku, xa feu; koane Tdeu; 4yoko Simaum Nzelti; yoko Njuda Iskariti, eneponeko itkoheovoti koeku hkea Jesus koane kurikoti xoko xanhiko puvti.

tukevohiko ne nduse koeti hikau Jesus Mk 6.7-13; Lk 9.1-6

5Enepohikoneko nduse koti, nomone pahko ne Jesus xapa xne. Hara kxovokoxoa in pahuka:

Hkonoe yno xapkuke xne koti itukapu jdeu. Hkomaka phe ptivokonake haehiko Samriya. 6Itea hane yapsika xanena ti, uti hae Izare, enepohikone kut koeti moynitihiko suso koti koyonoti.

Mteu9 , 10


25

7Pihnenoe, yokyuhopoinoa itkeovo kaxnane natxea ne hae Vanke xapa xne. 8Ketapanoe ne kaarneti koane kxepukapanoe ne xne ivokvoti. Ketapamaka ne xne yvone lpara, koane kpuhikapamaka ne ndmoniu urkovoti xoko xne. Kuteti ngixpiku koti ngaperxapi, nomonemaka xeaneye itki ne itukti koti keperxa xne. 9Hkonoe ymo tiketi pisunake, enepone ro, phu yoko nki. 10Hkonoemaka ymo haku pevo koeku yni, koane hako ymo yesikovope koane pirkatana. Muhkova pilina hako yom, vooku koati motoketi kosokinokono nkone ne xne kotuketi.

11 Itukovo apti pitivko, koo ipuxvokuti smeku, yapsika xne us koyti porxeopi yki vokuke. nomone yvaheixa xokyoke tuk koeti iphikopiku ne pitivko. 12Koeku yrukivoa ne ovokti smeku, ypemina unako koku uketi xoko Itukoviti ne kovokuti. 13Enepone xne ovti ne ovokti, itukapu us koyti porxeopi yki vokuke, kouskinokonoatimo kuteti ypeminoake xoko Itukoviti. Kene enepo hkoti koeneye, hkoti unti kixpiku, yokekemo yonpo ne ypeminoake xoko Itukoviti. 14Kokuti koti akahapi, kotimaka akaha kmokenoyea yiho, enepo ipihkapi voku itukovo ptivokona, iktatahevexapapu. Kirkapa ne ipine poke hivkuke, yexkoati koyeane omtokea kameokono emou Itukoviti. 15Koati emoti ra yunzinopinoe: Simapne kaxena iphoponope Itukoviti, muhkova ne koati vhere xne mekke hae Sdoma yoko hae Ngmora, komo itpana tiveko iphoponeake Itukoviti ne xanhiko hae neko pitivko koti akahapinoe.

Koyuha Jesus peyeamo tiiti koekti simoti ne xanhiko hokoti Mt 24.9; Mk 13.9-13; Lk 21.12-17; 1 P 4.12

16 Ina kixovkoxopamaka Jesus neko hikauhiko: Koeku mbahkeopinoe, kut koe mbahkoti suso ya xapa yovre.

Itkapunoekopo usok koyti kuteti koeku koxoe, koane itkapumaka koti vaherxa tuke kuteti koeku kurte. 17Yokhiyanavonoe, vooku aptimo xne iyonpitinoe yuhokovokutike koane yehepkeexopitinoemo xoko hikaxovoku he xanena ti. 18 Vooku itkivonoe hoknuti, yomoknotinoemo yhoikikono nonkuke ngovendo yoko nonkuke nti. Itea kixnekonokenemoye motovti keyhoyi nonkukehiko, konemaka nonkuke ne koti itukapu viyno jdeu koku ra kitpone. 19Enepo yamaknanenoe nonkukehiko, hako pipokxinoa isneu ne kixkumo yimpi, vooku yaneko kxe, yexkokonotimo yimpike. 20Vooku hainamo uketi isneuke ne yimpope, itea koati uketi xoko Itukoviti, enepone Ya hae vanke koeku itkeovo Sasiti Omxone koyuh xikyoke.

21 Aptimo xne kurkoti koati ponu xoko paysotihiko, motovti kopekeokono. Kteanemakamo kxoaku hyeno ne xa. Aptimakamo okpoti koati ha yoko no, kurikoatimaka xne koepkoatimo. 22Yupihvatimo pveopi uh koeti xne vooku itkivonoe hoknuti. Itea enepone koxunixovoti ingneke koti aukpapu ikne tuk koeti hunkokuke, nomonemo pihop

Mteu10


26

vankeke xoko Itukoviti. 23Enepo pivakna, hakone keyunkokono yane pitivko yvoheixoku, yokhoi poke pitivko. Koati emoti ra yunzinopinoe: komo yukexa ynoheyi ra uh koeti ptivokona Izare tumneke angopovope yara kveu mum, undi hae vanke iktipasikoponovoti xne.

24 Enepone ihkaxovoti, haina nomone payas ya ihkaxoati. Kone ne ahinoti, haina nomone payas ya ptarauxa. 25Itea enepone ihkaxovoti, motva kxea kutipas kiyea ihkaxoati. Kteanemaka koku ne ahinoti, motva kxea kutipas kiyea ptarauxa. Itukovo mbuvoknoti, undi ynae, koeku nzaxeokono Mbezbu, enepone tuti uh koeti ndmoniu, napoxomo itnoe ovnje.

Nkone tyea ti Lk 12.2-7

26 Ina kixovkoxopamaka Jesus: Hkonoe pke xne. Ako kixovkuti pikonti xeokono koyene kotimo

exkana. Kteanemakamo ne heon koti koyene, kyeanemo urpuipea. 27Enepone yunzinopinoe vainvone, ako poinu xne, yokyuhoanenoemo xapa xanhiko. Kone ne nzikaxeopike vainvone, khanakanemo keyhopi motovti xea uh koeti xne. 28Hkonoe pke xne motovti kopekeopi, vooku pohane kexu to, itea ako xunko iynopeopi ipihponovokutike. Hane tya Itukoviti, enepone apti xunko kopekea xne koane iynopea ipihponovokutike. 29Hainikopo kali phuti peu tiketi, koti axuna ovti kosai ne piti klihunoe hopeno ti kavankono? Itea ako pahuina ivokvoti xapkukehiko koti ex Itukoviti, enepone Ya hae vanke. 30Kene itnoe, muhkova yakeye ne hyeu titi, he kxoa xea Itukoviti. 31Hkoikopo pke, vooku itnenoe yupihvo itponone nonkuke Itukoviti yane noti hopeno ti.

Koeku teina xne koyhoyea hkea Jesus kone ako tein Lk 12.8-9; 2 Tm 1.8

32 Uh koeti koyhoti nonkuke xanhiko itkeovo hoknuti, kteanemakamo ngxoaku ngoyhoyea itkeovo hoknuti nonkuke Nza hae vanke. 33Itea enepone koyhoti nonkuke xanhiko koyea itkapu hoknuti, ngoyuhpatimakamo nonkuke Nza hae vanke koyea itkapu hoknuti.

Tiitihiko koekti simoviti Lk 12.51-53, 14.26-27

34 Hkonoe ikitxa nzimnoti omnoam hepeyea isneunokoko ne xne yara kveu mum. Haina nomone nzimno, itea koati aptimo okopkokoti vonguke. 35Enepora nzmea, nomone kutino aptimo hyeno poeanoti isneu ha. nomonemaka kutino aptimo sno poeanoti isneu no. Kteanemakamo koku ne sno yoko imse. 36 Yane koati iynoxapa kveuke ne voku puvopmo ne xne hoknuti.

Mteu10


27

37 Enepone xne yupihvoti koyea omtovo okovo ha yoko no ya undke, ako omtokea itkeovo hoknuti. Konemaka ne xne yupihvoti koyea omtova okvo ne xa itukovo ihne ya undke, komaka omtokea itkeovo hoknuti. 38Enepone koti us akye kotoponeovo kotveti ingneke kuteti koeku xne koinpoti kurhuna iyonkonone xoko kurhuxokonokumo, komaka omtokea hkeonu. 39Kokuti xne yuixvoti kohepekeovo vea yara kveu mum, nomonemo evkoa ne koati kanuti apyeati koti hunkoku xoko Itukoviti. Itea enepone us koyti vokea hepeko kyeku yara kveu mum vonguke, nomonemo itopno inampoti apyeati kotinemo hunkoku xoko Itukoviti.

Aptimo nmoepo xoko Itukoviti ne xne koxunixovoti ikneke Mt 25.34; Mk 9.41; Xu 13.20; 3 Xu 5

40Ina kixovkoxopamaka Jesus: Kokuti xne nati kixpiku sima vokuke, undmaka kixneye. Epoxo

kokuti kixnutineye, hanemaka kixneye Itukoviti, enepone pahuknuti yara kveu mum. 41Kokuti xne koti kamaxtika porfeta, enepone koyhoti emou Itukoviti, koane teyoti vooku itkeovo ovoxe Itukoviti, aptimo nmoepo ne xoko Itukoviti kuteti ne nmoepomo porfeta. Koane kokutimaka koti kamaxtika xne ponvoti kixoku itkeovo, koane teyoti vooku ponvoko tuke, aptimo nmoepo xoko Itukoviti kuteti nmoepo ne ponvoti kixoku itkeovo huvoe. 42Koati emoti ra yunzinopinoe: Kokuti xne apti pneake ne koati koti apayso xapkuke ne hoknuti, teyoti vooku itkeovo nzikau, yuskoti itkeovo kali phuti enovpeti puh koeti ksati ne porxoa, komo kalhuina vokea nmoepo xoko Itukoviti vokuke kxovokoxoane Jesus.

pe phoe Xuaum Mbtita xoko Jesus Lk 7.18-35

11 1Ukexoane Jesus koyhoinoa nkonehiko itkea ne nduse koeti hikau phoe koyhoyea emu, ina pho pokehiko pitivko yaneko poke ihkaxoti koane koyhoti emou Itukoviti.

2Yoko ikakovokutike ovne ne Xuaum Mbtita. Kamone koeku tuke Jesus Kristu, yane pahkone hikauhiko pemoikoponea Jesus. 3Hara kixponoa:

nomone ti ne kuxonti smeamo? koo knokoako kxeako uti ponu.4Ina kixa Jesus: Yakapapu xoko Xuum. Ytaakapa koku ra kmone kone ra

nexone. Hara xepamo: 5nixopone ne komtiti. Yonpone ne mohveu. Untiponehikomaka ne yvone koati vhere arinti, enepone lpara. Kampone ne mkere. Iykopovone ne ivokvoti, koane koyhovone xapa xne koti apenoati ne inmati ihkauvoti tuke Itukoviti. 6 Koati nati koku ne xne koti opoainonu isneu xepamo kxoane Jesus.

7Pihopne neko hikauhiko Xuum, turxovone Jesus koyhoinoa xanhiko koku ne Xuum. Hara kxovokoxoa:

Mteu10 , 11


28

Enepo pihene nexoponi Xuum ya mum koti apti, kutikopo kixnoe nexi? Xne muyiti kuteti koeku he kaykae ihunvoti? Ako kalhuina. 8 Kutikopoya ne nexopono? Hyeno yupihvoti heekea povo? Ako kalhuina kiyeaneye kopovoyea ne. Vooku pohane vokuke nti vo xne kuteti ne. 9Kutikopoya ne nexopono? Porfeta koyhoti emou Itukoviti? m, koati porfeta ne, koane koati ngixpitinoe yupheovo anukea itkeovo teyonti ya ponuhiko porfeta. 10Vooku enepone nexoponone, hara koe yuho Itukoviti emuke vokuke:

Mbahukotimo timneke ne koyuhinonuti emum maka mheakinapine yoxne itki ndukexeopike xapkuke xne ke.

Malaquias 3.111Ina kixovkoxoakomaka Jesus neko xne: Koati emoti ra yunzinopinoe: Xapkuke xne yara kveu mum, ako

teyonti ya Xuaum Mbtita. Itea upnini itkeovo koati hnaiti teyonti ne Xuum yye yara kveu mum, koati yupihvotimo anukea itkeovo teyonti ya Xuum ne xanhiko ya natxokuke hae Vanke, muhkova ne koti apayso xapkuke. 12Uketine ya kaxnake Xuaum Mbtita tuk koeti koyene, enepone inmati ihkauvoti koyhoti koeku natxea ne hae Vanke xapa xne, koati xnati ymoixeova xanhiko xea koku. Yoko enepohikone koxunixovoti xea koku, nomone itopnoa. 13Vooku uketine mekke tuk koeti kaxnake Xuum, pe ytoeke porfetahiko koane Ponvotike Kixovkuti ytoe Muse koyhoti koku ne natxea Itukoviti xapa xne. 14Epoxo yakahanoe kitpi ytoe ne porfetahiko, kitipotimo itkeovo Xuum itukva ne liya, enepone koyhone porfetahiko smeamo. 15Kokuti kamoti ra ynzo, ivvaka.

16 Kutimea motvo nzokea ra xanhiko apti yara kxehiko koyene? Hara nzokoa kalivnohiko vatak koyti ya none ovokti koti nixone unko ap ponuhiko kalivno kahati ikmohixea. Yane hara kixkonohiko: 17Voxone oxoknati mhikena elketi okvo, itea konoe yakhaa kemhiyi. Vimkovonemaka akene imokikoti ivokvoti, itea komaka yakhaa kixkonone.

18 Ina kixovkoxopamaka Jesus: nomonemaka knenoeye vooku simne Xuaum Mbtita yuixvoti jeju

kiyea yoko koyea napu vyum, itea ako nixeanoe unko, epoxo roevo ndmoniu ne kxeanoe. 19Ina nzmo xepkukenoe inngoti xne, undi hae vanke iktipasikoponovoti xne, itea komaka nixeanoe unko. Hara ke isneunonu: Koati npati yoko novokenati vyum ne hyeno, koane ymoti anavokoxeovo koperxinoti nti yoko ponuhiko xne pahukvoti kixnunoe. Itea enepone koati kanuti exneti, kyeanemo iyseyea kiyeaneye vooku kixoku itkeovo ne xanhiko hokoti kxovokoxoane Jesus.

Mteu11


29

Koeku pitivko vohikoku xne koti akutipo Jesus Lk 10.13-15

20Yane turxovone Jesus koyhoyea motkeyea iphoponeokono ne kovokuti yane pitivkohiko vkoku itkea no iyupnevoti, vooku koyeahiko iktivexa isneuke ne pahnevo koane kurkopea. Hara koe yuho Jesus vokuke:

21 Koati kotvetimo kku, itnoe hae Korzim, kenemaka itnoe hae Mbetsaida, vooku eneponi itukapu ya ptivokona koti xa Itukoviti, enepone Tru yoko Sdom, indkoahiko ne iyupnevoti nduke xepkuke, mani mkutine kurkopo vherevoko ne xanhikoya. Mani koipvotinehiko koixhiti xku kone mani purapikovotinehiko pu, xokovopehiko yupheovo iktivexea isneuke ne no pahnevohiko. 22Koati enjkopeatinoe kokumo: Simapne kaxena iphoponope ne Itukoviti, koati iyuh kixoknotimo tiveko iphoponeokono ne hae Tru yoko hae Sdom ya itke. 23Kene itnoe hae Kafanum, itnoe pookoti yupheovomo kahnaikeokono ya ponuhiko xne, kirikkonotinoemo ipihponovokutike. Vooku eneponi itukapu ya xapkukehiko ne koati vhere xne hae Sdoma indkoa ne iyupnevoti kuteti nduke xepkukenoe, mani kutipnutinehiko. Epoxo koni ukexa Itukoviti, itea mani anyetiko tuk koeti koyene. 24Koati enjkopeatinoe kokumo: Simapne kaxena iphoponope ne Itukoviti, iyuhii kixoknotimo tiveko iphoponeokono ne hae Sdoma ya itke kxovokoxoane Jesus neko xne.

Kouhpekopokonotimo isneu yoko omxone ne xne hokoti Jesus Lk 10.21-22

25nomone yaneko koku ra hara kixo Itukoviti ne Jesus: Anapo ykoe Pai, iti nae vanke koane poke, vooku koyea

itkapu hnaitinoe koxoneti yoko hnaitinoe ihkaxovoti yara kveu mum yxokoa ra koekti, itea itkeovo xne inixneti kotihiko itponone kehapuikinoa ra koekti. 26 Koati nomone kxea ne tike Pai, vooku nixi unko kiyeaneye kxoane.

27Ina koekomaka ne Jesus: Uh koeti koekti, kurokoponoane Nza. Ako exnuti, undi Xeexa

Itukoviti, koti itukapu Nza. Pohane exnu. Koane komaka exoti ne Nza koti itukapu ndi, undi Xexa, yoko kokuti xne nja njokea.

28 Yahakapununoe, itnoe kut koeti xne konoti no nati koekti, itnoe yupihvotine momiyea, yoko undnemo kayaphikopinopea. 29Itka ne ndukexeopike, enepone kut koeti ngoinoxeopike, vooku ngahanepitimoya. hikexapu njokyoke ngixoku indkeovo, vooku undi itpaikoti, koane ako ngapyasakapu, namo mbarexpinoe hnaiti momikea isneu. 30Vooku enepone kut koeti ngoinoxeopike, haina kut koeti no nati koekti motovti hinaxeokono, itea koati yyapahi koyti kxovokoxoane Jesus neko xne.

Mteu11


30

Jesus exa koku ne sputu, kxe koati sasitino jdeuhiko Mk 2.23-28; Lk 6.1-5

12 1Yaneko kxehiko, veknehiko kali xne vekoti kavne ne evo Jesus ya xapa itvope hai nonti. Yoko sputu nekyo, kxe sasitino jdeuhiko. Epkexoatine hmakati ne hikauhiko. Yane turxovone markeahiko hai tirku koane nkea. 2 Noixone farzeuhiko, hara kixo Jesus:

Yokmoma itkovoke ne hikeuhiko. Koati itkoti koekti koti parexavea Ponvoti Kixovkuti he ti vitkea ya sputu.

3 Ina yumophiko Jesus: koikopo yhoikikunoe ya emuke Itukoviti koeku tuke ne Ndvi mekke

yaneko epkoa hmakati konemaka hanehiko? 4Vooku yaneko urkova Ndvi neko voku Itukoviti, nkoa neko pum ikiparaxokonoke Itukoviti, itkoti koekti koti parex ytoe Muse itkea. Kteanemaka koku ne hanehiko, mani koti omotva nkea neko pum. Pohane sasedti, enepohikone inuxnoti xanhiko heke motov nkea. 5koikopomaka yhoikiku Ponvotike Kixovkuti ytoe Muse koku ne sasedtihiko? Koati kotuketi hnaitike imokvokuti ya sputu, upnini koyea parxakana xanhiko kotukeyea ya sputu, itea ako pahkapuhiko koeku kotukeyea. 6Koati ngixpitinoe koyene: Anyene koati teyonti yane hnaiti imokvokuti, enepora yuhixopitinoe. 7Eneponi yex koati kixekone ne yutoti emuke Itukoviti, enepone koti: Itkivo senati, ene ngaha, kene haina ikiparaxinu oroeti hopeno koti, koni vherexinanoe isneu ne koti pahnevo. 8Vooku undne exa koku ne sputu, undi hae vanke iktipasikoponovoti xne kxovokoxoane Jesus.

Koitva Jesus ne hyeno timovuti Mk 3.1-6; Lk 6.6-11

9keane ukopno ne Jesus. Ina urkova ne hikaxovoku he xanhiko. 10Yoko pe hyenoya timovuti. Enepohikone xne oposixoatine vekinoaku yuhhiko itkeovo pahukvoti ne Jesus, hara kxoahiko:

Yane Ponvoti Kixovkuti ytoe Muse, motvaikopo koteovokono ne kaarneti ya sputu?

11Ina kixovkoxoa Jesus: nani va xepkukenoe apti susona ikornoekovoti uhorku ya

sputu. konikopomea ituka xunko veypea? 12 Yoko yupihvone peyea itponone ne xne ya suso. Motvaikopo vitkea nati koekti ya sputu.

13 Ina kixa neko hyeno: Kepyaakapa ne veu.Kone, itkoa ne yuhinoa Jesus. Yane untipone. Kutipas

kopokokone ne vu.14Yane iphihikopone ne farzeuhiko, koane ixmoyeahiko oposixo

kixkumo kopekea Jesus.

Mteu12


31

Ahkuxopovo ne Jesus15Exone Jesus isneunoa ne puvtihiko, kone vaheixa xapkuke.

Koati no xne pihti ikneke Jesus. Yane kotova Jesus uh koti ne kaarneti xapkuke. 16 Itea ixkookoa koyea okyuhoahiko xapkuke xne neko tukeinoa. 17Kinokeneye, koati simvotine kaxna neko yuho Itukoviti xokyoke ne porofeta Iziya mekke, enepone koti: 18 Anye ra ovnje novongoe, koti omotva ongvo, ominnuti hnaiti

elkeko ongvo. Mborexotimo ovo kiyea ne Sasiti Omnjone, koane koyuhotimo xapa xne koti itukapu jdeu ne Ponvoti Kixovkuti hae njokyoke. 19komo itkapu yumpokenati ne, koane komo vaka xapa xne, koane komo itkapu hnoti koyhoyea ya none ovokti. 20Kosenatimakamo ne xne kotine xunko, enepohikone kut koeti kalsoti kono he ekehkotine. Koane kosenatimakamo ne xne kut koeti pviu enepo kahane pukeovo. komo kut xa ipukoti. nomonemo koe tuke imkonemo ukexapa uh koti ne vahervokoti itukpumo ainvoti ponvoti kixovkuti ap. 21Yoko nomonemo itko kxoixone ne uh koeti xne, kokuti vohikoku yara kveu mum koe ytoe Iziya.

Iziya 42.1-4

Koyuhkono itkeovo hakoe Mbezbu ne Jesus Mk 3.20-30; Lk 11.14-23

22 Yane omkonone xoko Jesus hyeno mkere komtiti, roevo ndmoniu. Kotova Jesus. Yane koyhopone koane nixopone neko mkere komtiti. 23 Iypaxova he koeti xne noixoti koane kiyeahiko:

Enepora, hainikopomea ne moripono Ndvi kixonti, enepone phoe Itukoviti koteovo xne kxone ti? kohiko.

24Itea enepohikone farzeu, kamene yuhhiko, poainoa isneu koane kiyeahiko:

Ako poi xunakti venoake kpuhikopea ndmoniuhiko ra hyeno koti itukapu xunako Mbezbu, enepone pahkoti uh koeti ndmoniu konehiko.

25Yoko ex kxea Jesus ne isneuhiko. Yane hara kxovokoxoa: Uh koeti natixkuti voku xne ixmoti okopkoko, itohneotimo

xanhikoya, konemo ovti. Kteanemakamo koku ne pitivko yoko kovokutihiko ovoti phutike ovokti, itukovo ixmoti okopkoko, ukepotinemo itkeovo phutine vohikoku. 26Eneponi itukapu Satnae kophikopo pohiko ndmoniu ovxehiko, mani koati okoppovoti. Yane mani uketine xunko. 27Kone, eneponi itukapu xunkoke Mbezbu ngpuhikopea ndmoniuhiko kuteti isneunonunoe, nikopo kinoaye isneu ne henehiko ya heke kophikopotimaka ndmoniu? Ako kalhuina

Mteu12


32

kinoaneye yihinoa kuteti ra yihinonu. Koati nomonehikomo kouhpuiko itkeovo pahukvoti ne isneunonu. 28Koeku itkeovo ya xunkoke Sasiti Omxone Itukoviti ngpuhikopea ndmoniuhiko, koati iyseoti smeovone kaxena natxea Itukoviti xepkuke.

29 Manikopo motovti peyea urkeovoti vokuke xnati hyeno ompea tukevo koti ikaka inxotike? Konkoti ikakea inxotike, namo it ompea tukevo kxovokoxoane Jesus, ihkoati xnati hyeno ne Satnae, koane kixopvoti itkeovo xunane ya Satnae.

30Ina koekomaka: Enepone xne koti huvaxanu, koati okopnuti. Koane enepone

koti itukapu nzane ndukeke, itop kxoa ukponea ne itukti nduke. 31Hukinvoti ngxeopinoe: He koeti kiyeovoku vhere tuke ne xne, motva kotyopeovo, muhkova ne koemkeeti Itukoviti, itea enepone koyhoti itkeovo tuke Satnae ne tuke Sasiti Omxone Itukoviti, konemo ityopeaku ne pahnevo. 32Enepone vaherxoti emuinonu, undi hae vanke iktipasikoponovoti xne, aptikomo oxne ityopea pahnevo. Itea enepone koyhoti itkeovo uketi xoko Satnae ne tuke Sasiti Omxone Itukoviti, konemo ityopeaku ne pahnevo koyene yara koeku vea yara kveu mum, konemakamo iknepoke kxovokoxoane Jesus neko xne.

Kixoku itkeovo xeokono ne xne Lk 6.43-45

33 Ina koekomaka ne Jesus, ituknoatihiko hokoake ne ha hikaxea: Enepone nati xuve tikti, natimaka ne hi preu. Kene ne vhere

xuve tikti, vheremaka ne hi. Vooku hane xeokono ne xuve tikti, hi preu. 34Itnoe moripono xne kut koeti koti iphokovoti koxoe, na kxeaye keyhoyi nati koekti? Vooku hane koyho ne xne, oveti isneuke. 35Enepone nati xne, anovo natinoe koyho uketi ne natinoe koekti unakvoti isneuke. Kene ne vhere xne, anovo koti aunti koyho uketi ne vhere koekti unakvoti isneuke.

36 Koati ngixpitinoe koyene: Uh koeti emoti koyuhoh kxone xne, konokotimo yumpea Itukoviti vokuke yaneko kxe yuhakapane Itukoviti ne xanhiko vooku kixoku itkeovo. 37Vooku hanemo exa kixkonokumo, kixeku keyhoyi, itukapu pehukpokonotimo ipihponovokutike, koo itukapu iyenpokonotimo xapa kassaiupo Itukoviti kxovokoxoane Jesus.

Honaxeokonoke Njna Mk 8.11-12; Lk 11.29-32

38 Yane hara kixo Jesus ne evo skiriba yoko farzeu, enepohikone xne teyonti heke jdeu:

Ihikaxot, kahati noxea uti itki iyupnevoti, honaxovope peyea xunako Itukoviti xikyoke.

Mteu12


33

39Ina yumophiko Jesus: Koati koti aunti ra xanhiko yara kxehiko smokune ti. Koati

kotimaka kuvpu Itukoviti, pemoikomaka noxea iyupnevoti ndukeinoa, honaxovope itkeovo xoko Itukoviti kea njunko. Itea komo pahuina iyupnevoti noxonemo, koti itukapu kuteti koeku kixkonoku porofeta Njna mekke. 40Kuteti mopayea kxe yoko yti voheixea okvoike hnaiti he neko Njna, kteanemakamo mopayea kxe koane yti mbonea opkuke poke, undi hae vanke iktipasikoponovoti xne. 41Epoxo simapne kaxena yhoikopeakumo Itukoviti ne xanhiko, hanekxonomo ne xne hae Nnivi xapkuke ne xanhiko apti koyene. Exepkotimo neko haehiko Nnivi, exkoatimo pahnevo ne xanhiko apti koyene. Vooku iktivexoa isneuke vherevoko neko hae Nnivi koane kurkopea kamone yuho Njna koyhoti emou Itukoviti mekke. Yoko anyene koati paysoti ya Njna, enepora yuhixopitinoe itea ako itkokonoke yho. 42Konemaka neko seno nti mekke hae poke kohati Sba, hanekxonomo xapkuke ne xanhiko apti koyene, yaneko kxe yuhakapa Itukoviti ne xanhiko. Exepkotimo neko sno exkoatimo pahnevo ne xanhiko apti koyene, vooku yupheovo koyea malka keaku neko sno kmokenoponea ne no hnaiti kexoneyea Salmaum. Yoko anyene koyene koati paysoti ya Salmaum, enepora yuhixopitinoe, itea ako itkokonoke yho kxovokoxoane Jesus.

Koku ne ndmoniu aukpova ne xne iphikopeaku Lk 11.24-26

43 Ina kixovkoxopamaka Jesus neko xne: Enepo ipuhkopea xne roevo ne ndmoniu, phoheo ya mum koti

apti oposkoti koku itea ako nixapana. 44nomone kino: Aungpovotiko xoko imbhikopeakumeku ke. Yane akopovane, yoko inikopane koyea ovti, koane ssasa koypotine, yoko no heene vooku koyea inepoya. 45Ina itakopono poi seti koeti ndmoniu itkoti xanpone. Yoko anovo koati vhere yane inxoti. Ina urhikopova neko hyeno. Yane yupihov kopone vherexea kopoku ne hyeno yane inxoti koku. Yoko nomonemo koneye xokyoke ra vherehiko xne apti yara kxehiko smokune ti vherexeamo kopoku hunkokuke yane inxotike kxovokoxoane Jesus.

Sima iynoxapa ne Jesus xoko voheixoku Mk 3.31-35; Lk 8.19-21; b 2.11

46 Kokuiko koyhoyea ne Jesus xapkuke neko xne, sim koene eno Jesus yoko meno kahati yhoixoponea. Yoko mekeke voheixohiko. 47Ina ap kixopnoati ne Jesus:

Anko mmaina yoko ymeno mekeke kahati yhoixeopi.48 Yane hara koe Jesus: Enepone nom yoko mbonuhiko, harahiko kone.

Mteu12


34

49Ina soixa ne hikauhiko, kone kxea: Enepohikora, nomonemaka indko nom yoko mbonuhiko.

50Vooku kokuti xne itkoti ahinoa Nza hae vanke, nomonemaka indko koati mbonu, mongxa, yoko nom kone.

xetina Jesus apti hokoake koeku nti Mk 4.1-9; Lk 8.4-8

13 1Koati nomone yaneko kxe, iphikea voku ne Jesus ivatkoponoti xekuke Mar-na Ngalleya. 2Yane houxo-houx kone no xne xokyoke. Vokuke neko no xne, rukovo kveuke vatke ne Jesus ina ivatko. Kene neko xanhiko, vane xekuke ne xeok koyti. 3no ihkauvoti hikaxone Jesus ya xti apti hokoake ne ha hikaxea. Hara kxovokoxoa:

pe hyeno nopnoti ake nonti. 4Koeku ksahikea, pe irihkovoti xekuke xne. Yane kenokone hopeno ti nikopti neko ake nonti. 5Kene ponuhiko, xapkuke mopi rihikovo xoko koyeaku axina mte. Koati kotihiko orko honopea vooku koyea axina mte xoko rihikovoku. 6Itea ako orkoa orokea kxe vooku koyea ynoku poheve. Yane movoh kone. 7Koane pemaka irihkovoti xapa tpe. Yane inux kone paykeyea ne xuve tpe. Yane kone oxne paykeyea ne nonti vooku huruvok kiyea tpe. 8Ina apmaka irihkovoti natike poke. nomone porex hi. pe porexpoti phuti sndu hi ya phuti ke keaku. Ina apmaka porexpoti sesenta koti yoko tirinta koti ya phuti keaku. 9Kokuti kamoti ra ynzo, ivvaka kone ne Jesus.

Koyhoinoake Jesus ne xti apti kixekone Mt 13.34-35; Mk 4.10-12; Lk 8.9-10

10Ina ahikovoxo Jesus ne hikauhiko koane kxea: Na koeti itkinovo exetnati vnoa hikexi ne xanhiko?11Ina kixovkoxoa Jesus: Vooku enepone koekti kixoku natxea ne hae Vanke xapa xne koti poi

exeti koku, itnoe porexkono xea. Kene ponuhiko xne, ako parxakana xea koku. 12Vooku enepone apti nmoe yara yunzke, kurixovotineoxomo nmoe koane yupihov koetneoxomo. Kene ne koti axuna nmoeya, muhkova ne kutixane apti xokyoke, evkoatimo. 13nomone itkinovo exetnati apti hokovoke venoam nzikaxea ne xanhiko. Vooku upnini noxoahiko, itea kut koe koti inix. Koane upnini kmoa, itea kut koe koti kam, koane komaka xina isneu koku. 14Kohati simvotine kaxna neko yuho Iziya koyhoti emou Itukoviti mekke, enepone koti:

Kemotinoemo, itea komo kalhuina yxinoanoe isneu ne kmone. Neixotinoemo, itea komo kalhuina iyseinopi koku ne nexone. 15Vooku ttiu kyeyea omxone ra xanhiko, exex kixhiko kno koane ke. Yane ako nixone koane kmone.

Mteu12 , 13


35

komaka xina isneu koku. Yane komaka akapapu njokyoke, koane komaka ngatapahiko koe Itukoviti.

Iziya 6.9-1016 Ina koekomaka ne Jesus: Koati natinoe kku vooku pe itpoinopike nexi koane pe

itpoinopike kmokenoyi. 17Koati emoti ra yunzinopinoe: no porfeta koyhoti emou Itukoviti mekke, yoko enmaka ponuhiko xne koati ponvoti kixoku itkeovo mekke yumixovati noxea kuteti ne nexonenoe koyene, itea ako naxa. Koane enmaka ymoixeova kmea kuteti ra kmonenoe koyene, itea ako kma kxovokoxoane.

Kouhpuikopa Jesus koku ne xetina Mk 4.13-20; Lk 8.11-15

18 Yakmokenoanoe kixekone ra njetina apti hokovoke koku ne hyeno nti. 19Uh koeti xne kamoti ne emou Itukoviti koyhoti kixoku koeku natxea ne Itukoviti xapa xne, koeku koyea xina isneu, yane kenokone Satnae veyopeti isneuke ne kmone. nomone kuteti ne ake nonti irihkovoti xekuke xne. 20Kene ne ake nonti irihkovoti xapkuke mopi xoko koyeaku axina mte, nomone kuteti ne xne namukoti ne emou Itukoviti in kama, xanetimaka hnaiti elkeko okvo, 21itea vooku kut kiyea nonti koti poheve, ako xuikene hkea. Enepo sima kotveti koekti itukovo apti ikotoponoati kotveti vooku kutpea emou Itukoviti, yane itavkeatine. 22 Kene enepone ake nonti irihkovoti xapa xuve tpe, nomone kuteti ne xne kamoti ne emou Itukoviti itea pepok kixoti isneu vooku nkone yara kveu mum, koane iykovotimaka eniyea apenoati. nomone koino ukpana tukeke Itukoviti, koane komaka nati tukeino Itukoviti. 23Itea enepone ake nonti irihkovoti natike poke, nomone kuteti ne xne kamoti ne emou Itukoviti, epoxo koati exnoati isneu. Yane koti apti nati tukeino Itukoviti kuteti koku ne ake nonti porexpoti phuti sndu hi ya phuti ke keaku itukovo sesenta koti, koo itukovo tirinta koti ya phuti keaku.

Ihkauvoti ihkovoti koeku hiti kut koeti tirku24Ina koyuhinoamaka Jesus poi xti apti hokovoke. Hara kxoahiko: Enepone kixoku natxea ne hae Vanke xapa xne, hane koneye

hyeno nti koati nati ake nonti isneke. 25Itea ya yti koeku imkeahiko xne, smo anne neko hyeno ina nopno vhere hiti koati koti pahuxa tirku xapkuke ne nne tirku. Yane pihpeane. 26 Ihonpone neko nontihiko, koane kahanemaka, xan kxoanemaka ne vhere hiti. 27Ina pihina ahnoehiko neko nae kavne. Hara kxoa: Unam, anovopepo natinoe ake nonti no isneke. Nmea koeti peino ne vhere hiti xapkuke?

Mteu13


36

28 Vanne nopnoa kxoane nae ne kavne. Ina kixoikomaka ahnoehiko: Keha mrekexopea ti ne hiti?29 Ina yumop nae ne kavne: vavone marinamo ixan xea

tirku marekea ne hiti enepomo mereknoe koyene. 30Skeavone ne tirku paykeyea, kone ne hiti xapkuke tuk koeti tixovope ne hi. Yane namo inj ne itxotihiko: tixepa inxotike ne hiti, namo ikenkuxa motovti orpukuxeovo ykuke. Itea yunkapanoe ne tirku xoko unkovoku hae inzne ngixotihikomo kone.

xetina Jesus koeku ukponea ne ake nonti kohati mostarda Mk 4.30-32; Lk 13.18-19

31Ina apmaka poi yuhinoa Jesus ya exetnati apti hokoake. Hara kxovokoxoa:

Enepone natxea hae Vanke xapa xne, hane koneye ukponea ke ne mostarda, enepo na xne isneke. 32 Yoko kanuteoxo itkeovo koati kalhuti ya uh koeti ake nonti, itea enepo ihonpone, anu kxoahiko ne poinu nonti ya kavne. Kut koe xuve tikti kutinoke motovti hopeno ti itkea mko kvaoke.

xetina Jesus koku ne kohiykopeti pum Lk 13.20-21

33Ina koyuhinoamaka Jesus poi xti apti hokoake. Hara kxovokoxoa: Enepone ukponea ne natxea hae Vanke xapa xne, hane koneye

kohiykopeti pum venoake sno nahixea mopoti ihxopeti tirku. Ehane he kxoa kohyakea ne tirku kone.

hikaxinoke ne Jesus ya xti apti hokovoke Mk 4.33-34

34Uh koti ra ihkauvoti hikau Jesus, anovo exetnati apti hokoake venoa hikaxea ne no xne hokoti. Ako hikaxa koti itukapu ya exetnati apti hokoake. 35Kinokeneye, hane simovne kaxna ytoe porfeta mekke, enepone koti:

Anovomo exetnati apti nzokoake ngoyho. Ngouhpuikoatinemo ne koektihiko koti poi exoti, uketine in ap ra mum ke.

Sramu 78.2

Kixekone ne xti koku ne hiti kut koeti tirku36 Yane kopova Jesus neko no xne koane pihpea vokuke. Ina

ahikova hikauhiko. Hara kxoa: Kehapuikapinavea kixekone ne yxetinameku koku ne hiti

hyeuke nontihiko.

Mteu13


37

37Ina kixovkoxoa Jesus: Enepone noti ne nati ake nonti, ndi kixeko, undi hae vanke

iktipasikoponovoti xne. 38Kene ne kavne voku ne nontihiko, hane kixeko kveu ra mum. Kene ne natinoe ake nonti, anovone xne yonpoti natxokuke Itukoviti. Kene ne hiti koti pahuxa tirku, hane kixeko xne vhere kixoku itkeovo itkoti ahinoa Satnae. 39Kene noti ne hiti, enepone anne neko nae kavne, nomone ne Ndepu. Kene tixopovope ne hai nonti, hane kixeko, simapne hunkoku ra kveu mum. Kene ne ahinoti itixpati ne hai nonti, nomone ne njuhiko hae vanke ovxehiko Itukoviti. 40Kuteti kixkonoku iknukuxopeokono neko hiti yoko kurkeokono ykuke, nomonemakamo koneye hunkokuke ra mum. 41Vooku mbahkotimo ovnjehiko, enepohikone nju, undi hae vanke iktipasikoponovoti xne, yane veyoptihikomo ne uh koeti xne ymoti ktavokea ponuhiko vhereke, ykoo ne xne vhere kixoku itkeovo, haxaketi ya xapkuke ne xne iynombonemo nandxokuke. 42Yane kurihkoatimo ykuke ipihponovokutike, vokumo yokexea xne konemo ngartutukexea e vooku tiveko koku. 43Ykoo ne xne ponvoti kixoku itkeovo, kut koetimo uhpuine kxe seapnehiko vankeke xoko natxoku Ha hae vanke. Kokuti kamoti ra ynzo, ivvaka kxovokoxoane Jesus.

Ihkauvoti ihkovoti koeku no kohpiti koekti inixpononeti44 Enepo in iyuknova isneu xne xea itkeovo koekti yupihvoti

unko ne itkopeovo xanena hae Vanke koane yonpea natxokuke, hane koneye kuteti koku tokonon ka xne ne koati nati koane kohpiti koekti ya mum opkuke poke koti exoti peyeaya. Koati yupihov koeti elkeyea okvo koeku toknoneyeova. Yane impanemaka xoko nixoponeaku koeku pheako kavneponea uh koeti tukevo, itkoti vanxopeakemo ne poke voku neko koekti koati nati ya uh koti.

Ihkauvoti ihkovoti koeku no uhekoti prula45Ina kixovkoxopamaka Jesus: Enepone itkopeovo xanena hae Vanke ne xne koane yonpea

natxokuke enepo in exa unko, hanemaka koneye, kuteti koeku xne ymoti vanxea koan

Documents

O Novo Testamento na língua Terena do Brasil [ISO: ter] · Enepone Velho Testamento, hane koyúho koeku tûri ra mêum, yoko turi . xanéhiko, koánemaka turi pahunévoti yara kúveu