การพฒนางานบรการจายยาผปวยนอก โรงพยาบาลกระทมแบน

โดย นางสาวจฑามาศ เรองจย

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาเภสชศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการทางเภสชกรรม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2555 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

การพฒนางานบรการจายยาผปวยนอก โรงพยาบาลกระทมแบน

โดย นางสาวจฑามาศ เรองจย

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาเภสชศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการทางเภสชกรรม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2555 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

IMPROVEMENT OF OUTPATIENT PHARMACY SERVICE AT KRATHUMBAEN

HOSPITAL

By

Miss Jutamas Ruengjuy

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

Master of Pharmacy Program in Pharmacy Management

Graduate School, Silpakorn University

Academic Year 2012

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

สำนกหอ

สมดกลาง

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “ การพฒนางานบรการจายยาผปวยนอก โรงพยาบาลกระทมแบน ” เสนอโดย นางสาวจฑามาศ เรองจย เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาเภสชศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการทางเภสชกรรม

……........................................................... (ผชวยศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ เภสชกรหญง ผชวยศาสตราจารย ดร.ผกามาศ ไมตรมตร คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ .................................................... ประธานกรรมการ (เภสชกรหญง รองศาสตราจารยระพพรรณ ฉลองสข) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.ชะอรสน สขศรวงศ ) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ (เภสชกร อ. ดร.สรสทธ ลอจตรอานวย) (เภสชกรหญง ผชวยศาสตราจารย ดร.ผกามาศ ไมตรมตร) ............/......................../.............. ............/......................../..............

สำนกหอ

สมดกลาง

ง

52362203 : สาขาวชาการจดการทางเภสชกรรม

คาสาคญ : งานบรการจายยาผปวยนอก/ระยะเวลารอคอย

จฑามาศ เรองจย : การพฒนางานบรการจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ : ภญ.ผศ.ดร. ผกามาศ ไมตรมตร. 76 หนา.

งานวจยนมวตถประสงคเพอพฒนางานบรการจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน จงหวด

สมทรสาคร โดยวธการศกษาแบบกงทดลอง ในงานบรการจายยาผปวยนอก ฝายเภสชกรรมโรงพยาบาลกระทมแบน จ.สมทรสาคร ตงแตเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2554 - กมภาพนธ พ.ศ. 2555 ในวนและเวลาราชการ แบงวธดาเนนการวจยเปน 3 ระยะ ระยะท1 ศกษาวธการทางานโดยใชแนวคดระบบแถวคอย พมพเขยวงานบรการ ระยะท 2 ระดมสมองและสนทนากลม ระยะท 3 ทดลองปฏบต และประเมนผล โดยใชการสมอยางมระบบจากใบสงยาทกใบท 5 ของใบสงยาทมาถงหองจายยา จานวนใบสงยากอนปรบปรงระบบ 2,450 ใบ หลงปรบปรงระบบ 2,410 ใบ ขอมลมการแจกแจงปกต และใชสถต Independent t test ในการเปรยบเทยบ ผลการศกษาพบวาขนตอนการทางานแบงเปน 6 ขนตอน ประกอบดวย 1) รบใบสงยาและใหลาดบคว 2) การปอนขอมลลงในคอมพวเตอร 3) จดยาตามฉลากยา 4) การจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว 5) การตรวจสอบยา 6) การสงมอบยาแกผปวย การวดผลการทางานพบวา เวลาทใชในงานยอย 6.39 (± 4.85) นาท เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย 28.47 (± 18.45) นาท ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย 34.86(±17.52) นาท จากการระดมสมองและสนทนากลม สรปม 4 มาตรการในการปรบปรง 1) เปลยนระบบการจดยาโดยใหเจาหนาทรวมกนจดยาใน 1 ใบสงยา 2) เพมจดปอนขอมลลงในคอมพวเตอร 3) เพมชองทางดวนในการตรวจสอบและสงมอบยาใหแกผปวย 4) กาหนดตารางงาน เพมระบบการตรวจสอบยา โดยดาเนนการทง 4 มาตรการพรอมกนในระหวางเดอนกมภาพนธ หลงปรบปรงพบวาเวลาทใชในงานยอย 5.6(±3.24) นาท เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย 23.58(±15.64) นาท ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย 29.18(±15.24 ) นาท เปรยบเทยบเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย พบวาลดลงอยางมนยสาคญทางสถต (p<0.05) ผลการวจยสามารถนาไปประยกตใชในการปรบปรงระบบการปฏบตงานของงานบรการจายยาผปวยนอกใหมประสทธภาพ ลดระยะเวลาในการรอคอยรบยา และตอบสนองความตองการของผปวยของโรงพยาบาลอนๆ

สาขาวชาการจดการทางเภสชกรรม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ลายมอชอนกศกษา............................ ปการศกษา 2555 ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ....................................

สำนกหอ

สมดกลาง

จ

52362203 : MAJOR:PHARMACY MANAGEMENT

KEY WORD : OUTPATIENT PHARMACY SERVICE / WAITING TIME

JUTAMAS RUENGJUY : IMPROVEMENT OF OUTPATIENT PHARMACY

SERVICE AT KRATHUMBAEN HOSPITAL. THESIS ADVISOR. ASST. PROF. PAGAMAS

MAITREEMIT, Ph.D. 76 pp.

This research aims to improve work process and design new efficient operating system in the

outpatient pharmacy that could reduce the patient waiting time. Using Quasi experimental designs at the

outpatient pharmacy department of Krathumbaen Hospital, Samutsakhon Province.The study during July

2011- February 2012 8.00 a.m. - 4.00 p.m. Data were collected in 3 phase 1. Work study ,using concept of

queuing system and service blueprint system. 2. Brainstorm and focus group discussion 3. Implementation and

evaluation. Based on a systematic sampling of all the prescriptions of the five prescription drug spending

reached. 2450 samples before the system leaves the system after 2410 the data have a normal distribution and

using independent t test.

The results were found that the workflow analysis could be devided into 6 step 1.Submission of

the prescription sheet by the patient 2. Input data. 3. Staff member working on the prescription sheet 4.

Matching prescription with drug 5. checking drug by pharmacist 6. dispensing. Work measurement revealed

that used time in element was 6.39 (± 4.85) min, delayed time between element was 28.47 (± 18.45) min,

waiting time was 34.86 (± 17.52) min. 4 procedures developed brainstorm and focus group were 1. Using

more than one staff member per prescription sheet. 2. Increasing computers for input data 3. Increasing

express ways to check and dispensing drugs to the patients. 4. Creating the pharmacist working schedule and

double check system. Had been implement during February 2012 . After implementation that used time in

element was 5.6(±3.24 ) min, delayed time between element was 23.58(±15.64) min , waiting time was

29.18(±15.24) min . The result of this study has shown that used time in element , delayed time between

element and waiting time decreased significantly(p<0.05)

This technique could be applied to any service station where number of staff were less than adequate.

This study used data available in the unit to improve system performance waiting time and reduce patients for

services. Department of Community Pharmacy Graduate School,Silpakorn University

Student’s signature ............................ Academic Year 2012

Thesis Advisor’s signature....................................

สำนกหอ

สมดกลาง

ฉ

กตตกรรมประกาศ วทยานพนธฉบบนเสรจสมบรณไดเนองจากความชวยเหลอจาก ภญ.ผศ.ดร. ผกามาศ ไมตรมตร อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ซงไดใหคาชแนะทเปนประโยชนรวมทงความชวยเหลอตางๆตลอดการทาวทยานพนธน อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ภก.ดร.สรสทธ ลอจตรอานวย ภญ.รศ.ระพพรรณ ฉลองสข ภญ.รศ.ดร.ชะอรสน สขศรวงศ ซงใหคาแนะนาและขอคดเหนในการวจยมาโดยตลอด และขอขอบคณผอานวยการโรงพยาบาลกระทมแบน หวหนากลมงานเภสชกรรมและคมครองผบรโภค ภญ.อญชล ลดดากลม ทชวยสนบสนนใหศกษาปรญญาโท รวมถงเภสชกรทานอนๆ และเจาหนาทฝายเภสชกรรม โรงพยาบาลกระทมแบนทกคน ทใหการสนบสนนและชวยเหลอในการเกบขอมลงานวจยน สดทายขอขอบพระคณอาจารยอมพร เรองจย และ นาวาอากาศตรเภสชกรพงศเทพ พกะนดด ทชวยใหการสนบสนนชวยเหลอจนทาใหวทยานพนธฉบบนสาเรจเสรจสนลงไดดวยด

สำนกหอ

สมดกลาง

ช

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย ...................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ ................................................................................................................. จ กตตกรรมประกาศ ...................................................................................................................... ฉ สารบญตาราง .............................................................................................................................. ญ สารบญรป ................................................................................................................................... ฎ บทท

1 บทนา ........................................................................................................................ 1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา ............................................................. 1 วตถประสงคของการวจย ................................................................................... 4 วตถประสงคเฉพาะ ............................................................................................ 4 สมมตฐานของการวจย ....................................................................................... 4 ขอบเขตของการวจย ........................................................................................... 4 นยามศพทเฉพาะ ................................................................................................ 5 กรอบการวจย ..................................................................................................... 5 ประโยชนทไดรบ ............................................................................................... 6

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ................................................................................. 7 การศกษาวธการทางาน (Method study) ............................................................ 7 การวดผลการทางาน (Work measurement) ....................................................... 9 ระบบแถวคอย (Queuing system) ...................................................................... 10 พมพเขยวงานบรการ (Service blueprint ) ......................................................... 13 งานวจยทเกยวของกบการศกษาวธการทางาน การศกษาระยะเวลาในการรอคอย

ในงานบรการของฝายเภสชกรรม และระบบแถวคอย ....................

13 3 วธดาเนนการวจย ...................................................................................................... 19

ประชากรและกลมตวอยาง ................................................................................. 19 เครองมอทใชในงานวจย .................................................................................... 20 ขนตอนการศกษา ............................................................................................... 20 ระยะท 1 การศกษาการทางานของงานบรการจายยาผปวยนอกโรงพยาบาล

กระทมแบน................................................................................

20

สำนกหอ

สมดกลาง

ซ

บทท หนา ระยะท 2 การพฒนาปรบปรงระบบปฏบตงานของงานบรการจาย

ยาผปวยนอก ………………………………………………… 21

ระยะท 3 การนาแนวทางปฏบตงานบรการจายยาผปวยนอกไปประยกตใช และประเมนผลของชนงาน .....................................

22

ขนตอนการศกษา ...................................................................................... 24 การประเมนผล................................................................................................. 25 การวเคราะหขอมลและสถตทใช ........................................................................ 25

4 ผลการศกษา .............................................................................................................. 26 ระยะท 1 ............................................................................................................. 27 ขอมลทวไป ............................................................................................... 27 ขนตอนวเคราะหกระบวนการทางาน (Workflow analysis) ...................... 28 ผลแสดงเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยใบสงยาระหวางงานยอย

กอนการปรบปรงระบบ ...................................................................

31 ผลแสดงระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวยในงานบรการจายยา

ผปวยนอกกอนการปรบปรงระบบ ..................................................

33 ระยะท 2 ............................................................................................................ 33 รปแสดงระบบแถวคอย ( Queueing system) ........................................... 33 พมพเขยวบรการของงานบรการจายยาผปวยนอกกอนปรบปรงระบบ

(Service blueprint) ..........................................................................

34 ผลจากการระดมความคด (Brain storming) .............................................. 37 ผวจยศกษาความเปนไปไดจากแนวทางปฏบตทกลมผปฏบตงาน

นาเสนอ......................................................................................... 39

ผลการสนทนากลม (Focus group) เฉพาะเภสชกร ................................. 39 ระยะท 3……………. ........................................................................................ 42 การศกษาเปรยบเทยบเวลาทใชในงานยอย (Used time in element)

กอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงาน ..............................42

การศกษาเปรยบเทยบเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย (Delayed time between element) กอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงาน ......................................................................................

45

สำนกหอ

สมดกลาง

ฌ

บทท หนา การศกษาเปรยบเทยบระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting

time) กอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงาน ....................48

พมพเขยวบรการของงานบรการจายยาผปวยนอกหลงปรบปรงระบบ (Service blueprint) .........................................................................

48

ผลการทดสอบสมมตฐาน................................................................................ 51 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ........................................................................... 53 สรปผลการศกษา ................................................................................................ 53 ขอจากดในการศกษาวจย................................................................................. 57 ขอเสนอแนะจากการวจย ................................................................................... 58 ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป................................................................ 58

รายการอางอง .............................................................................................................................. 59 ภาคผนวก .................................................................................................................................... 62 ภาคผนวก ก..................................................................................................... 63 ภาคผนวก ข..................................................................................................... 65 ภาคผนวก ค..................................................................................................... 68 ภาคผนวก ง..................................................................................................... 70 ภาคผนวก จ..................................................................................................... 72 ภาคผนวก ฉ................................................................................................. 74 ประวตผวจย ................................................................................................................................ 76

สำนกหอ

สมดกลาง

ญ

สารบญตาราง ตารางท หนา

4.1 จานวนผปฏบตงานบรการผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน ............................ 27 4.2 จานวนใบสงยา และรายการยา ของผปวยทมารบบรการทงานบรการจายยา

ผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน ป 2554 ...............................................

27 4.3 แสดงจานวนประชากรทศกษา และกลมตวอยาง กอนและหลงการปรบปรง

ระบบ...................................................................................................... 28

4.4 ขนตอนการทางานในงานบรการจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน ........ 29 4.5 เวลาทใชในการยอย เวลารอคอยใบสงยาระหวางงานยอย กอนการปรบปรง

ระบบปฏบตงาน...........................................................................................

32 4.6 แสดงระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวยในงานบรการจายยาผปวยนอก

กอนการปรบปรงระบบ ................................................................................

33 4.7 เปรยบเทยบเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) กอนและหลงการ

ปรบปรง .......................................................................................................

44 4.8 เปรยบเทยบเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย (Delayed time between

element) กอนและหลงการปรบปรงระบบ ...................................................

47 4.9 เปรยบเทยบระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) กอนและ

หลงการปรบปรงระบบการปฏบตงาน .........................................................

48 4.10 แสดงผลการทดสอบเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยของใบสงยาระหวาง

งานยอย ระยะเวลาในการรอคอยรบยากอนและหลงปรบปรงระบบ........ 51

สำนกหอ

สมดกลาง

ฎ

สารบญรป รปท หนา

2.1 ระบบแถวคอย ...................................................................................................... 10 3.1 แสดงขนตอนการศกษา ........................................................................................ 24 4.1 แสดงระบบแถวคอยหลายชองทาง หลายขนตอน Multiple-channel multiple-

phase model ของหองจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน................

34 4.2 พมพเขยวบรการของงานบรการจายยาผปวยนอกกอนปรบปรงระบบ ( Service

blueprint) .................................................................................................

36 4.3 พมพเขยวบรการของงานบรการจายยาผปวยนอกหลงปรบปรงระบบ (Service

blueprint) ......................................................................................................

50

สำนกหอ

สมดกลาง

1

บทท 1

บทนา ความเปนมาและความสาคญของปญหา จากนโยบายการปฏรประบบราชการ เปนผลใหหนวยงานราชการตางๆ ตองปรบเปลยนโครงสรางและระบบงาน เพอใหเกดการบรการทมความสะดวก รวดเรว ตอบสนองความตองการของประชาชน ตามแนวทางของการพฒนาระบบราชการ เพอใหเกดการปฏบตงานของระบบราชการอยางเบดเสรจครบวงจร และเปนบรการทมประสทธภาพ รฐบาลไดกาหนดยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทยในชวงระยะป พ.ศ. 2551 - พ.ศ. 2555 ประเดนแรกกคอยกระดบการใหบรการและการทางาน เพอตอบสนองความคาดหวงและความตองการของประชาชนทมความสลบซบซอน หลากหลายและเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว โดยมเปาประสงคเพอใหประชาชนมความพงพอใจในระบบราชการ ตวชวดคอระดบความพงพอใจของประชาชนตอการใหบรการและการดาเนนงานของสวนราชการและหนวยงานของรฐโดยไมควรนอยกวารอยละ 80 [1] นโยบายทชดเจนสงผลใหในปจจบนโรงพยาบาลตองมการดาเนนงานทมการประกนคณภาพ และประสทธภาพในการใหบรการแกประชาชนอยางตอเนองเพอใหประชาชนทมารบบรการพงพอใจสงสด การศกษาการทางาน (Work study) เปนเครองมอหนงทโรงพยาบาลใหความสนใจ เพอใหไดขอมลทสามารถนามาบรหารจดการทรพยากรบคคลอยางเหมาะสม ดวยวธการศกษาการทางาน ซงประกอบดวยการศกษาวธการทางาน (Method study) การวดงาน (Work measurement) [2]

การศกษาวธการทางาน เปนการวเคราะหกระบวนการทางานในแตละขนตอนโดยการตดหรอลดกระบวนการทางานทกอใหเกดความสญเสยออกไป รวมทงการพฒนามาตรฐานงาน การปรบปรงวธการทางาน ซงจะนาไปสกระบวนการทางานทมประสทธภาพ สาหรบการวดงาน (Work measurement) [3] โดยการวดผลงานไดถกนามาใชในงานในการศกษาพฒนางานเภสชกรรมโรงพยาบาล ผลของการวดผลงานคอการไดคาเวลามาตรฐาน (Standard time) ซงจะชวยใหหวหนางานไดประเมนประสทธผลและประสทธภาพของแผนกตนเองสามารถนาไปสการสบเปลยนทมงาน การกาหนดความตองการกาลงคน การกาหนดคาจางแรงงานและตนทนการทางาน [4] การประเมนคณภาพงานบรการเภสชกรรม คอการตอบสนองความตองการทจาเปนของลกคา โดยอยบนพนฐานของมาตรฐานวชาชพ สาหรบงานเภสชกรรมโรงพยาบาล งานแบงตาม

สำนกหอ

สมดกลาง

2

ลกษณะกลมของลกคา ไดแก งานบรการกบผปวยโดยตรง และงานบรการสนบสนน โดยงานบรการเภสชกรรมผปวยนอก ถอเปนงานบรการกบผปวยโดยตรง ดงนน คณภาพทควรจะม ไดแก ความสะดวกสบาย รวดเรว บรการทมไมตรจต ความถกตองของยาทไดรบ ความเขาใจในการใชยา ตลอดจนการไดรบยาครบตามแพทยสง เปนตน [5] คณภาพเหลานถอเปนความตองการพนฐานทผปวยควรจะไดรบจากงานบรการเภสชกรรม ดงนน เครองมอทใชวดคณภาพ หรอทเรยกกนวา เครองชวดคณภาพ (Indicators) เปนเครองมอทใชในการวด คดกรอง หรอสงสญญาณในการเฝาระวง ตดตาม ประเมนผล และปรบปรงคณภาพในการบรการ [6,7] โดยเครองชวดคณภาพทควรประเมนตดตามคณภาพในงานบรการเภสชกรรมผปวยนอก เพอตอบสนองความตองการผปวยขนพนฐาน ไดแก 1)ระยะเวลารอรบยา (Waiting Time) คดเปนชวงเวลาของการรอรบยา โดยมหนวยเปนนาท การประเมนอาจทาไดจากการสมสารวจ ซงอาจเนนในชวงเวลาทมผปวยมากทสด (rush

hours) เรมตงแตผปวยยนใบสงยาไปจนถงการสงมอบแนะนาการใชยาใหกบผปวย เชน ผปวยนอกทวไป ผปวยคลนกตางๆ เปนตน ระยะเวลารอรบยาควรนานเทาใด ขนอยกบการกาหนดมาตรฐานระยะเวลาโดยคานงความพงพอใจของผปวย โดยมาตรฐานของโครงการพฒนามาตรฐานโรงพยาบาล (2540) กาหนดไดวา เวลาทผปวยรอรบยาไมควรเกน 20 นาท โดย ระยะเวลารอรบยา แบงเปน 1.1) เวลาทใชทางานในงานยอย (Used time in element) หมายถง เวลาทผปฏบตงานใชในงานยอยตางๆดงน รบใบสงยาและใหลาดบคว, การปอนขอมลลงในคอมพวเตอร, จดยาตามฉลากยา, การจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว, การตรวจสอบยา, การสงมอบยาแกผปวย 1.2) เวลารอคอยใบสงยาระหวางงานยอย (Delayed time between element) หมายถง เวลาทใบสงยารอคอยการปฏบตงานในงานยอย ไดแก รอการถกปอนขอมลลงในคอมพวเตอร รอการจดยาตามฉลากยา รอการจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว รอการตรวจสอบยา และรอการสงมอบยาแกผปวย

งานวจยหลายฉบบทแสดงถงระยะเวลาในการรอคอยรบยาของงานเภสชกรรม [5,8-18] โดยระยะเวลาในการรอคอยรบยาแตกตางกนตามขนตอนการปฏบตงาน จานวนผปฏบตงาน ผปวยทมารบบรการ ฯลฯ ทงนพบวาเวลารอคอยใบสงยาระหวางงานยอย(Delayed time between

element) จะใชเวลามากกวาเวลาทใชทางานในงานยอย (Used time in element) [5,11,18] สาหรบงานวจยทมวตถประสงคเพอลดระยะเวลาในการรอคอยรบยา พบวามกระบวนการปฏบต เชน การเพมจดตรวจสอบยา การจดรปแบบหองยาและตยาใหม จดทาชองทางดวนสาหรบใบสงยาทมรายการยานอย การเพมจานวนเภสชกร การนาจอแสดงหมายเลขควมาใช [11,12,14,19] ทงนกตองขนอยกบสภาพปญหาและบรบทของโรงพยาบาลดวยวาจะสามารถปรบปรงกระบวนการปฏบตไดอยางไร

สำนกหอ

สมดกลาง

3

โรงพยาบาลกระทมแบน เปนโรงพยาบาลชมชนขนาด 120 เตยง มนโยบายทชดเจนในการพฒนางานบรการใหมคณภาพมาตรฐานอยางตอเนองเพอประโยชนสงสดของผรบบรการ

จากการทตองรบผดชอบประชากรตามระบบบรการสขภาพทงหมด 146,955 คน[20] และงานบรการจายยาผปวยนอกของโรงพยาบาลกระทมแบน มปญหาในการใหบรการผปวยทมจานวนมากโดยจากรายงานสถตงานบรการเภสชกรรมในป 2551, 2552 และ 2553 มผรบบรการทงานบรการจายยาผปวยนอกเทากบ 236,581 คน 238,419 คน และ 240,645 คน ตามลาดบ การรบบรการทโรงพยาบาล ผปวยจะตองพบขนตอนตางๆหลายขนตอน ตงแตยนบตรทงานเวชระเบยน การคดกรองผปวย การตรวจรกษาโรค และงานบรการจายยาใหแกผปวยซงเปนดานสดทายในการใหบรการ ซงแตละขนตอนตองใชเวลาในการรอคอยทงสน ทาใหเกดปญหาการแออดบนแผนกผปวยนอก คบแคบไมสะดวก จากการสารวจระยะเวลาในการรอรบยาของงานบรการจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบนในป 2551 เทากบ 22.47 นาทตอใบสงยา ป 2552 เทากบ 24.71 นาทตอใบสงยา ป 2553 เทากบ 28.42 นาทตอใบสงยา มากกวามาตรฐานของโครงการพฒนามาตรฐานโรงพยาบาล 2540 ทกาหนดไววาเวลาทผปวยรอรบยาไมควรเกน 20 นาท สงผลใหมการรองเรยนเรองระยะเวลาการรอรบยามากถง 30 ครง/เดอน โดยจากการสารวจความพงพอใจของผใชบรการแผนกผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน ป 2553 โดยใหระดบคะแนนความพงพอใจแบงเปน 5 ระดบ ระดบท 1 รอยละความพงพอใจนอยกวา 69 ระดบท2รอยละความพงพอใจ 70-74 ระดบท3 รอยละความพงพอใจ 75-79 ระดบท4 รอยละความพงพอใจ 80-84 ระดบท 5 รอยละความพงพอใจมากกวา 85 จากการสารวจหนวยงานตางๆ เชน ศนยเปล ประชาสมพนธ หองบตร หองตรวจโรค หองจายยา หองจายเงน หองตรวจชนสตร หองเอกซเรย ศนยประสานบรการ พบวาผปวยทมารบบรการมความพงพอใจของการรบบรการโดยรวมอยในระดบ 5 คดเปน 85.3 % แต มความพงพอใจตอหองจายยาตาทสด อยทระดบท 2 คดเปน 73.4 % เนองมาจากผปวยไมพงพอใจในเรองระยะเวลาในการรอรบยา ซงไมสอดคลองกบนโยบายของรฐบาลทมเปาประสงคเพอใหประชาชนมความพงพอใจ โดยตวชวดคอระดบความพงพอใจของประชาชนตอการใหบรการและการดาเนนงานของสวนราชการและหนวยงานของรฐโดยไมควรนอยกวารอยละ 80 ประกอบกบจากจงหวดสมทรสาครไดดาเนนการจดทาแผนยทธศาสตรของจงหวดในป พ.ศ.2554 [21] และแนวทางการพฒนาการปฏบตราชการของจงหวดสมทรสาครทสาคญประการหนง คอ การลดระยะเวลาในการใหบรการ โดยเฉพาะกจกรรมการบรการของสวนราชการทเกยวของกบประชาชน โรงพยาบาลกระทมแบนไดตระหนกถงความสาคญของนโยบาย จงมแผนทจะทาโครงการลดระยะเวลารอคอยผรบบรการผปวยนอก

สำนกหอ

สมดกลาง

4

ผวจยจงสนใจทจะศกษาขนตอนการปฏบตงาน ระยะเวลาในการรอรบยา เปรยบเทยบ ระบบการปฏบตงานในหองจายยาผปวยนอกเพอปรบปรงประสทธภาพการทางานและลดเวลาการรอคอยรบยาของผปวยนอก วตถประสงคทวไป เพอศกษาวธการทางานและออกแบบระบบการปฏบตงานในหองจายยาผปวยนอกใหมประสทธภาพ สามารถลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) ได วตถประสงคเฉพาะ 1. เพอศกษาขนตอนวธการทางานในงานบรการจายยาผปวยนอก โรงพยาบาลกระทมแบน 2. เพอออกแบบงานและปรบปรงระบบการปฏบตงานของงานบรการจายยาผปวยนอก 3. เพอเปรยบเทยบเวลาทใชในงานยอย(Used time in element) เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย(Delayed time between element) และระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย

(Waiting time) กอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงาน

สมมตฐานของการวจย 1. เวลาทใชในงานยอย (Used time in element) หลงการปรบปรงระบบการปฏบตงานลดลงจากกอนการปรบปรงระบบ 2. เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ( Delayed time between element ) หลงการปรบปรงระบบการปฏบตงานลดลงจากกอนการปรบปรงระบบ

3. ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) หลงการปรบปรงระบบการปฏบตงานลดลงจากกอนการปรบปรงระบบ ขอบเขตของการวจย การศกษาครงนเปนการวจยเปนแบบกงทดลอง (Quasi experimental designs) ทาการศกษาในงานบรการจายยาผปวยนอก ฝายเภสชกรรมโรงพยาบาลกระทมแบน จ.สมทรสาคร โดยทาการศกษาในเดอนกรกฏาคม พ.ศ. 2554 - กมภาพนธ พ.ศ. 2555 ในวนและเวลาราชการ

สำนกหอ

สมดกลาง

5

นยามศพทเฉพาะ 1. เวลาในการรอคอยรบยา (Waiting time) หมายถง ระยะเวลาตงแตหองยาไดรบใบสงยาของผปวยจนถงผปวยไดรบยา 2. เวลาทใชในงานยอย (Used time in element) หมายถง เวลาทผปฏบตงานใชในงานยอยตางๆดงน รบใบสงยาและใหลาดบคว การปอนขอมลลงในคอมพวเตอร จดยาตามฉลากยา การจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว การตรวจสอบยา และ การสงมอบยาแกผปวย

3. เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย (Delayed time between element) หมายถง เวลาทใบสงยารอคอยการปฏบตงานในงานยอย ไดแก รอการถกปอนขอมลลงในคอมพวเตอร รอการจดยาตามฉลากยา รอการจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว รอการตรวจสอบยา และรอการสงมอบยาแกผปวย

กรอบการวจย เวลาทใชในงานยอย เวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยใบสงยาระหวางงานยอย เวลารอคอยใบสงยาระหวางงานยอย ระยะเวลาในการรอคอยรบยา ระยะเวลาในการรอคอยรบยา ของผปวย (before) ของผปวย (after)

การจายยาผปวยนอก (before) การจายยาผปวยนอก (after)

ปรบระบบการปฏบตงาน จากการระดมสมอง และสนทนากลมเฉพาะเภสชกร

6

ประโยชนทไดรบ 1.ผลจากการปรบปรงระบบการปฏบตงาน ทาใหสามารถลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของงานบรการจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน 2.เปนแนวทางสาหรบการปรบปรงระบบการปฏบตงานของงานบรการจายยาผปวยนอก เพอขยายผลพฒนาการลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของโรงพยาบาลอนๆ

สำนกหอ

สมดกลาง

7

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ ในการศกษาครงนมงทาการศกษาออกแบบขนตอนการปฏบตงาน ศกษาระยะเวลาในการรอรบยาในงานบรการจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน โดยการศกษาวธการทางาน ซงเปนการบนทกวธการทางานเดม เพอใชวเคราะหหาความบกพรอง และทาการวดผลการทางาน (Work measurement) เพอใชเปนขอมลในการเปรยบเทยบผลการศกษาวธการทางานกอนและหลงการปรบปรง ซงการปรบปรงวธการทางานนน จะใชระบบแถวคอย(Queuing system)และพมพเขยวงานบรการ(Service blueprint) ชวยในกระบวนการปรบปรง โดยระบบแถวคอย เปนการพจารณาถงชองบรการและระยะลาดบของการบรการเพอลดเวลารอคอยและเวลาในการใหบรการนอยทสด และใชพมพเขยวงานบรการ เพอใหเหนภาพของการใหบรการ แสดงถงขนตอนการบรการ แสดงจดตดตอกบลกคา เพอใหสามารถแกไขปญหาและลดระยะเวลารอคอยใหกบลกคาได โดยผวจยทาการทบทวนวรรณกรรมและผลงานวจยทเกยวของรวมดวย เพอประโยชนในการศกษา แบงไดเปน 5 หวขอ ดงน 1. การศกษาวธการทางาน(Method study)

2. การวดผลการทางาน(Work measurement )

3. ระบบแถวคอย(Queuing system )

4. พมพเขยวงานบรการ(Service blueprint )

5. งานวจยทเกยวของกบการศกษาวธการทางาน การศกษาระยะเวลาในการรอคอยในงานบรการของฝายเภสชกรรม

1. การศกษาวธการทางาน (Method study) เปนการบนทกวธการทางานเดม หรอการเกบขอมลการทางาน เพอใชในการวเคราะหหาความบกพรองและหาสาเหตความบกพรองหรอเสนอแนะขนใหมอยางมขนตอนและตรวจตราอยางมระบบ ทาใหสามารถวเคราะหปญหาไดตรงประเดน ชวยใหพฒนาวธการทางานของงาน เพอนาไปใชประโยชนตอไป [2, 3]

1.1 วตถประสงคของการศกษาวธการทางาน (Method study)

1.1.1 พฒนาขนตอนและวธการทางาน

สำนกหอ

สมดกลาง

8

1.1.2 พฒนาผงการทางาน 1.1.3 เพมประสทธภาพของการใชทรพยากร เชน วสด อปกรณ เครองมอ และกาลงคน

1.1.4 ลดการสญเสยเวลาทไมกอใหเกดผลงาน

1.1.5 ศกษาทางเศรษฐศาสตรในดานการประหยดแรงงาน และลดความเมอยลาทไมจาเปนของคนทางาน

1.1.6 การพฒนาสภาพแวดลอมของสถานททางานใหดยงขน

1.2 ขนตอนการศกษาการทางาน 1.2.1 เลอกงานทจะศกษา (Job selection) การเลอกงานทจะศกษาอาจจะถกเลอกมาดวยหลายสาเหต เชน เปนงานทมปญหาทาใหเกดความลาชาในการทางาน เปนคอขวดของงานอนๆ งานใหมทเพงเกดขนมา งานทถกประเมนวามคาใชจายสงมาก งานทตองทาซาๆ การเลอกงานควรคานงถง การปรบปรงเทคนควธการทางาน (Technical considerations) เชน การพฒนาเทคโนโลย เครองมอ อปกรณทมประสทธภาพ พฒนาผปฏบตงานในดานจตใจและอารมณใหดขน (Human reation) สามารถทาใหการทางานดขน [22] 1.2.2 การบนทกวธการทางาน เปนการบนทกวธการทางานจรงททาอยในปจจบน และแสดงลาดบขนตอนวธการทางาน และเวลาทใชในการทางาน สามารถเขาใจวธการทางานได อาจใชแผนภม และไดอะแกรมอธบายประกอบในรายละเอยดของงาน โดยศกษางานเภสชกรรมโรงพยาบาลมกนยมใช แผนภมขนตอนการทางาน (Flow process chart) ซงมสญลกษณแสดงประเภทกจกรรม [2] ดงตอไปน คอ สญลกษณแทนการปฏบตงาน

คอ สญลกษณแทนการตรวจสอบงาน คอ สญลกษณแทนการขนถาย

D คอ สญลกษณแทนการรอ ลาชา คอ สญลกษณแทนการเกบรกษา คอ สญลกษณแทนการรวมงานเขาดวยกน 1.2.3 การตรวจตราขอมล(Examine the record) การตรวจตราขอมลโดยใชเทคนคการตงคาถาม เพอใหทราบตนเหตของปญหาและนาไปสการพฒนาวธการทางานทดกวา ซงแบงเปน 4 ดานดงน คอเพอขจดงานทไมจาเปน(Eliminate all unnecessary work) เพอรวมขนตอนการปฏบตงานเขาดวยกน(Combine operation or element) เพอเปลยนลาดบขนตอนการปฏบตงาน (Change the sequence of operations) และเพอทาใหขนตอนการปฏบตงานทจาเปนนนงายขน

สำนกหอ

สมดกลาง

9

(Simplify the necessaryoperations) ประเดนในการตรวจตราวธการทางาน ไดแก วตถประสงคของงาน สถานททางาน ขนตอนการทางาน ผปฏบตงาน วธการทางาน ดงนนการตรวจตราขอมลอยางเปนระบบ โดยใชเทคนคการตงคาถาม ทาใหสามารถคดทางเลอกและใชในการตดสนใจพฒนาหรอปรบปรงไดอยางมประสทธภาพตอไป

1.2.4 พฒนาวธการทางานทเหมาะสม(Develop method) เมอวเคราะหวธการทางานจะไดคาตอบสาหรบการพฒนาไปสวธการทางานทด ซงในขนนจะเปนการบนทกและตรวจสอบวธการทางานทพฒนาปรบปรงลงบนแผนภม และไดอะแกรมตางๆ

1.2.5 ตงนยามการทางาน(Define the new method) การตงนยามการทางาน เปนการกาหนดรายละเอยดของวธการทางานทเสนอแนะไว กาหนดเปนมาตรฐานรายละเอยดขนตอนวธการปฏบตงาน

1.2.6 ดาเนนการวธการทางานใหม(Install the new method) กอนจะเรมวธการทางานใหม ตองพยายามโนมนาวจตใจของผเกยวของในการทางานใหยอมรบการเปลยนแปลงตามลาดบ หลงจากนนดาเนนการตามวธการทางานใหมพรอมทงกาหนดเวลา 1.2.7 ดารงการปฏบตตามวธการใหมอยางสมาเสมอ(Maintain the new standard

practice) ทาการควบคมดแลความกาวหนาของงานจนกวาจะแนใจวาสามารถทางานไดตามวธทเสนอแนะ และสามารถทาใหเพมประสทธภาพ หากตองการปรบปรงวธการทางานใหดยงขนกสามารถดาเนนการศกษาวธการทางานใหมอกครง

2. การวดผลการทางาน (Work measurement) [2,3] การวดผลงาน (Work measurement) เปนการกาหนดหาเวลาทางานทเปนมาตรฐานในการทางานของคนงานทมระดบการทางานทเหมาะสม ดวยเงอนไขสภาพการทางานทพอเหมาะ เพอใหไดผลงานหนงหนวยมาตรฐาน คอ สงทถอเปนหลกสาหรบเทยบกาหนด ดงนน ถาไมมมาตรฐานกระบวนการเทยบกาหนดจะเกดขนไมได มาตรฐานจงเปนบรรทดฐานทใชในการควบคมระบบงานตางๆ การทางานทไมมวธการ หรอมาตรฐานของงาน ยอมเกดผลงานทไมแนนอน สงผลใหการวางแผนกลาบาก นอกจากน มาตรฐานเวลาทางานยงเปนเครองมอทสาคญในการจดแผนการจายเงนจงใจใหพนกงาน ซงเปาหมายหลกของการศกษาเวลา คอการกาหนดเวลามาตรฐานนนเอง

การวดผลงาน (Work measurement) หรอเรยกวา การศกษาเวลา (Time study) เปนเครองมอของผบรหารในการรบรผลงานของผปฏบตงาน นอกจากนการวดผลงานยงสามารถใชเปนแนวทางในการเพมผลผลต โดยการกาหนดหาเวลาทสญเปลาในการทางาน และชวยใหสามารถ

สำนกหอ

สมดกลาง

10

แถวคอย ผใหบรการ

ขจดเวลาทสญเปลาได นอกจากนยงใชในการกาหนดเวลามาตรฐาน (Standard Time) ในการทางาน ดงนน เปาหมายของการวดผลจงเปนการกาหนดเวลามาตรฐานในการทางานเพอเปนประโยชนในการบรหารงานอยางมประสทธภาพใชเปนเกณฑในการกาหนดแผนงานสงเสรมการจายเงนจงใจ โดยในงานวจยใชการวดผลการทางานโดยใช เวลาในการรอรบยา (Waiting time) เวลาทใชทางานในงานยอย (Used time in element) เวลารอคอยใบสงยาระหวางงานยอย (Delayed time between

element เพอใชเปนขอมลในการเปรยบเทยบผลการศกษาวธการทางานกอนและหลงการปรบปรงระบบปฏบตงาน 3. ระบบแถวคอย (Queuing system) [23,24,25] ในสงคมยคปจจบนจะตองเขาไปมสวนรวมในระบบแถวคอย หรอ ระบบคว (Queuing

system) ในลกษณะใดลกษณะหนง เชน รอรถประจาทาง รอซออาหาร รอใหแพทยตรวจ รอรบยาเปนตน ระบบแถวคอยมลกษณะตางๆ มากมายตลอดจนในการดาเนนธรกจ ทงธรกจทผลตสนคาในโรงงาน อตสาหกรรมตางๆ และธรกจบรการ ดงนนจงมการพฒนา ศาสตรในดานนขนเรยกวา ทฤษฎแถวคอย (Waiting line) การจะเกดแถวคอยไดนนแสดงวาผทตองการรบบรการซงเรยกวาลกคา(Customer) หรอ ผมารบบรการ(Arrival) เขามาในระบบเพอรบบรการ แตไมไดรบบรการในทนททมาถงเนองจากผใหบรการซงเรยกวา “หนวยใหบรการ” (Service unit) กาลงใหบรการลกคารายอนอยจงตองรอ ซงกคอ แถวคอยจะเกดขนเมอความตองการรบบรการมมากกวาความสามารถในการใหบรการ 3.1โครงสรางระบบแถวคอย ทวๆ ไป จะประกอบดวยสวนประกอบทสาคญ 3 สวนคอ

3.1.1 ลกคาหรอผรบบรการ

3.1.2 แถวคอย

3.1.3 หนวยบรการหรอผใหบรการ ซงอาจม 1 ชองทาง หรอมากกวา 1 ชองทางกได เมอนาปจจยทง 3 มารวมกน สามารถเขยนเปนโครงสรางของระบบแถวคอยไดดงรปตอไปน

ระบบแถวคอย การมาถง

รปท 2.1 ระบบแถวคอย

กลมประชากร

ผมารบบรการ

11

3.2 คณลกษณะของลกคาหรอผรบบรการ

3.2.1 ขนาดของกลมประชากรทมารบบรการ

3.2.1.1 กลมประชากรจานวนจากด ไดแก กลมประชากรทมสมาชกคงทแคจานวนหนงเทานน เชน แผนกซอมเครองจกรของโรงงาน ทมเครองจกรในโรงงานอยเพยง 10 เครอง เปนตน 3.2.1.2 กลมประชากรจานวนไมจากด ไดแก กลมประชากรทมจานวนสมาชกนบไมถวน สามารถจะเขามาในระบบไดมากมาย เชน ธนาคาร ซเปอรมาเกต 3.2.2 ลกษณะการเขามารบบรการหรอการมาถง(Arrival characteristic) หมายถงลกษณะของเหตการณทแสดงวาตองการเขามารบบรการ แบงไดเปน 2 แบบ คอ

3.2.2.1 การเขามารบบรการในอตราคงท เปนลกษณะทลกคาเขามาในลกษณะทสมาเสมอ แนนอน มกาหนดเวลาการมาไวลวงหนาหรอมการกาหนดนดหมายไวกอนแลวลวงหนา เชน 10 คนทกๆชวโมง หรอลกคาเขามาในระบบทกๆ 6 นาท เชน ในโรงงานผลตนาอดลม ขวดทบรรจนาอดลมเตมแลว จะเคลอนทเขามาทจดททาการปดฝาขวด โดยจะเคลอนทเขามาในนอตราคงท เขามารบบรการปดฝาขวดโดยเครองจกร

3.2.2.2 การเขามารบบรการในแบบสม(Random) เปนลกษณะทลกคาเขามาไมแนนอน ไมสมาเสมอ ไมสามารถทราบลวงหนา และการเขามาของลกคาแตละรายเปนอสระตอกน จะไมมผลกระทบจากการมารบบรการทไดเคยเกดขนมากแลว เชน ลกคาทมาเบกเงนทเครองรบจายยาเงนอตโนมต เปนตน ในบางเวลาอาจมลกคาเขามามากราย บางเวลาอาจมนอยรายหรอไมมเลย ดงนนจาเปนตองใชคาเฉลยของการเขามารบบรการ 3.2.3 พฤตกรรมของการเขาแถว

3.2.3.1 แบบทวไป คออยในแถวจนกระทงไดรบบรการ ไมมการสลบขาม แถวคอย 3.2.3.2 แบบวนวาย เชนผทไมยนยอมเขาแถวคอยตามคว หรอออกจากแถวคอยกอนทจะไดรบบรการ

3.3 คณลกษณะของระบบแถวคอย [24]

3.3.1 รปแบบของระบบมอยดวยกน 4 รป แบบใหญๆดงน

3.3.1.1 ระบบแถวคอยแบบชองทางเดยว ขนตอนเดยว(Single-channel

single- phase model) เปนระบบทมขนตอนเดยวในการใหบรการ และมหนวยใหบรการ 1 หนวย เชน เครอง ATM จานวน 1 เครอง รานสะดวกซอขนาดเลกทมเคานเตอรคดเงนเพยง 1 แหง ซงทาหนาทคดเงนและใสถง เมอลกคารบบรการแลวออกจากระบบไป

สำนกหอ

สมดกลาง

12

3.3.1.2 ระบบแถวคอยแบบชองทางเดยว หลายขนตอน(Single-channel

multiple – phase model) คอระบบแถวคอยทมขนตอนการบรการหลายขนตอน ในระบบนลกคาจะตองไดรบบรการจากหลายหนวยใหบรการ เชน โรงพยาบาล คนไขจะตองเขาแถวพบแพทยแตละคนเปนขนตอนแรก จากนนนาใบสงยาจากแพทยไปเขาแถวเพอรอชาระเงน และขนสดทายคอรอรบยา 3.3.1.3 ระบบแถวคอยแบบหลายชองทาง ขนตอนเดยว (Multiple – channel

single-phase model) คอ ระบบแถวคอยทมขนตอนการบรการขนตอนเดยว มแถวคอยเดยวแตมหนวยใหบรการหลายหนวย ลกคาจากแถวคอยจะเขาไปรบบรการจากหนวยใหบรการทวาง เชน ธนาคารขนาดใหญในปจจบน จะจดใหมแถวคอยแถวเดยว แตมชองใหบรการหลายชอง 3.3.1.4 ระบบแถวคอยหลายชองทาง หลายขนตอน (Multiple-channel multiple-

phase model) คอ ระบบแถวคอยทมขนตอนการบรการหลายขนตอน และแตละขนตอนมหลายหนวยบรการ ระบบนลกคาตองผานการรบบรการจากหลายขนตอน เชน โรงพยาบาลทมแพทยแตละดานหลายๆคน คนไขจะรอพบแพทยแตละคนแยกแถวกน จากนนถงมาทแผนกการเงน และรบยา โดยทแผนกการเงนและจายยามหลายหนวยบรการ

3.3.2 ระเบยบการใหบรการ คอ กฎเกณฑทระบบนนใชในการกาหนดวาจะมการใหบรการแกลกคารายใดกอน 3.3.2.1 มากอนจะไดรบบรการกอน (First in – First out) ในกรณนลกคาทเขามาในแถวคอยกอนจะไดรบบรการกอน

3.3.2.2 มาทหลงจะไดรบบรการกอน เชน ระบบสนคาคงเหลอทสนคาไมมอายเสอมคณภาพ มกจะหยบอนทอยในตาแหนงทหยบงาย ซงมกจะเปนอนทเกบเขาสตอกทหลง

3.3.2.3 ใหบรการแบบสม เชน การใหบรการทไมไดกาหนดลาดบการใหบรการเปนการใหบรการโดยใชวธการสม ไมเปนแบบแผน เชน การขนรถเมล 3.3.2.4 กาหนดลาดบความสาคญกอนหลง ในกรณนจะมการกาหนดกฎเกณฑไวลวงหนาถงลาดบความสาคญของผรบบรการ หรอตามความเรงของงาน

3.3.3 ความยาวของแถวคอย 3.3.3.1 ความยาวแถวคอยทมความสามารถในการรบลกคาจานวนจากด เชน รานอาหารทมจานวนของทนงจากด 3.3.3.2 ความยาวแถวคอยทมความสามารถในการรบลกคาจานวนไมจากด เชน รถทรอจายเงนคาทางดวน

สำนกหอ

สมดกลาง

13

4. พมพเขยวงานบรการ(Service blueprint ) [26] คอระบบของงานบรการทกาหนดเอาไวอยางชดเจน และเหมาะสม ทาใหคนทางานเขาใจ และสามารถปฏบตได ซงพมพเขยวงานบรการนนจะระบถงขนตอนการบรการ จดตดตอกบลกคา บทบาทของลกคาและพนกงาน กระบวนการสนบสนน และองคประกอบทางกายภาพตางๆ เชน อปกรณ สถานท ทใชในการบรการ ประโยชนของพมพเขยวบรการ เพอใชในการออกแบบบรการใหมๆ ในธรกจทมอยเดม หรอธรกจทกาลงจะเกดขนใหม เพอนาเสนอสงใหมๆ หรอพฒนาสงทมอยใหดยงขนไปอก โดยการกาหนดขนตอน ทคดวามประสทธภาพสงทสด และเมอเกดปญหาขน ณ จดใดจดหนง กจะสามารถรไดทนทวาควรจะแกปญหาทตรงไหน ตองทาอยางไรบาง และเดนไปในแนวทางทถกตอง และทาใหลกคาหรอผทเขามาใชบรการไดรบความพงพอใจอยางสงสด

5. งานวจยทเกยวของกบการศกษาวธการทางาน การศกษาระยะเวลาในการรอคอยในงานบรการของฝายเภสชกรรม และระบบแถวคอย การศกษาของ Liebman et al. [12] ศกษาการใชทฤษฎแถวคอยเพอพยากรณจานวนบคลากรทตองการในการบรการผปวยนอก จากการศกษาเปนเวลา 20 วน จานวนคนไขทงหมด 3,224 คน พบวา มจานวนใบสงยาเฉลย 400 ใบตอวน จายยาเฉลย 2.49 รายการตอคน เวลารอคอยเฉลย 27-31 นาทตอคน ระยะเวลาเฉลยในการบรการ 1.5 -10.5 นาทตอคน จานวนเภสชกรปฏบตงานเฉลย 3-4 คน การมาถงของใบสงยาพบวา จะมใบสงยามากเปน 2 ชวง คอ เวลา 11.00 -12.00 น. และเวลา 14.00 -15.00 น. ในขณะทจานวนเภสชกรทอยปฏบตงานจะไมสอดคลองกน ทาใหระยะเวลาการคอยเฉลยในชวงเชาประมาณ 20 นาท และชวงบายประมาณ 50 นาท มการกาหนดนโยบายใหปรบเพมจานวนเภสชกรตามอตราการมาถงของใบสงยาเพอลดเวลาการรอคอยโดยใชเภสชกรจานวนเทาทมอย จากการวเคราะหพบวาหากตองการใหเวลารอคอยรบยาเฉลยนอยกวา 26 นาท เมอมอตราการมาถงของใบสงยามากกวา 22 ใบตอชวโมง ตองเพมเภสชกรอก 1 คน ซงจะใชชวโมงการทางานรวมเทาเดมแตสามารถลดเวลารอคอยเฉลยลงไดอยางนอย 4.5 นาท จากการทากราฟพบวาระยะเวลารอคอย 26 นาท เทยบเทากบจานวนใบสงยาทรอการใหบรการ 8 ใบ จงสามารถใชการมใบสงยารออยมากกวา 8 ใบเปนเกณฑในการเพมเภสชกรปฏบตงานได

การศกษาของ Sriram Vemuri[13] ซงศกษาการลดระยะเวลารอคอยในการรบยาผปวยนอกโดยการใชการจาลองสถานการณโดยคอมพวเตอร พบวาการศกษาการทางานของบคลากรทางเภสชกรรมซงประกอบดวยนกเทคนคเภสชกรรม 3 คน เจาหนาทพมพดด 1 คน และเภสชกร

สำนกหอ

สมดกลาง

14

1คน โดยออกแบบการปฏบตงาน 12 รปแบบ ซงแตละรปแบบมจานวนบคลากรทางานไมเทากน ระยะเวลารอคอยของแตละรปแบบถกคานวณโดยโปรแกรมคอมพวเตอรจาลองสถานการณ (General Purpose System Simulator : GPS) พบวาม 6 รปแบบทถกทานายวาจะสามารถลดระยะเวลารอคอยไดน อยกวา 10 นาท และแสดงใหเหนวาโปรแกรมจาลองสถานการณมประโยชนนามาใชออกแบบระบบบรการทางเภสชกรรม เพอหารปแบบทประหยดทสดในการลดระยะเวลารอคอยการรบบรการโดยไมตองรบกวนการปฏบตงานตามปกต

การศกษาของ Pierce II et al. [14] ทาการศกษาถงผลของการปรบปรงรปแบบของการใหบรการงานเภสชกรรมบรการผปวยนอกทมผลตอการเพมการเคลอนของงาน (Work

flow) ระยะเวลารอคอยรบยาและความพงพอใจของผปวยทมตอการใหบรการ โดยนาการวดปรมาณงานและการวดเวลารอคอยรบยา (Waiting Time) และหลงจากทมการปรบปรงรปแบบการรบใบสงยา และการรบยาของผปวย ซงเปนชองทอยตรงขามกบชองทรบใบสงยา ผลการศกษาพบวาระบบใหมทปรบพนทในการใหบรการจายยาและรบใบสงยาใหอยในพนทใกลเคยงกน สามารถลดเวลาเฉลยในการรอรบยาจาก 1 ชวโมง เปน 30 นาท ซงการลดระยะเวลารอคอยรบยาสงผลใหความพงพอใจของผมารบบรการเพมขน

การศกษาของ Lin et al. [15] ทาการศกษาระยะเวลาในการรบยาแผนกผปวยนอกของ The University hospital Inc,(TUH) โดยวเคราะหปจจยทมผลทาใหระยะเวลาในการรบยานาน โดยทาการสงเกตและจบเวลาการทางาน (Stopwatch time study) ในแตละขนตอน จากผลการศกษาพบวาระยะเวลาในการรอรบยาของผปวยเฉลย 118.8 นาท แบงเปนขนตอนของการจายยา 12.5 นาท และเวลาในการรอคอย 106.3 นาท เวลาทใชในการทากจกรรมเรมจาก รบใบสงยา การบนทกขอมล การจดยา การตรวจสอบและการจายยา เปน 1.3, 1.5 , 7.9,0.4, 1.4 นาทตามลาดบ และพบวามขนตอนทมระยะเวลาในการรอคอยนานทสด คอการจดยา 7.9 นาท และการปอนขอมล 1.5 นาท การพฒนาขบวนการโดยการใชเครองชวยในการจดยา เพมเครองในการบนทกขอมล หรอใชเครองคอมพวเตอรทมความเรวสงเพอทาใหการทางานรวดเรวขน

การศกษาของอญชล วชยพชตกล [16] ซงศกษาระยะเวลาในการรอรบยาของผปวยนอกโรงพยาบาลขอนแกน กอนและหลงใชเครองคอมพวเตอรมาชวยในระบบพบวาในป 1996 กอนเรมนาคอมพวเตอรมาใชพบวาใชเวลาในการรอรบยา 28.66 นาทตอใบสง แตหลงจากนาเครองคอมพวเตอรมาใชในป 1997 , 1998 ,1999 ระยะเวลาในการรอรบยาเปน 22.91 , 20.44 และ 18.03 นาทตอใบสง ซงพบวาระยะเวลาในการรอรบยาลดลงหลงจากเมอนาคอมพวเตอรไปใช และพบวาเปนการเพมประสทธภาพถง 30 % ของระยะเวลาในการรอรบยา และพบวาเวลาในการรอรบยาไมเกน 20 นาท

สำนกหอ

สมดกลาง

15

การศกษาของกณฑรา ปญญาธคณ [8] ทาการศกษาความตองการของผปวยตอเภส ชกรรมบรการ เพ อพฒนาระบบบรการในเชงคณภาพของการจ ายยาผ ป วยนอกโรงพยาบาลแพรดวยการใชแบบสอบถาม โดยประเดนทนามาวเคราะห ไดแก จานวนใบสงยา จานวนผมาใชบรการ จานวนเภสชกรทปฏบตงาน ระยะ เวลารอรบยาของผปวย และผงการจดหองยา ผลการศกษาในประเดนของระยะเวลาในการรอรบยาของผปวย พบวา เวลา 10.30-11.30 น. เปนชวงเวลาทไดรบใบสงยามากทสด จานวนเฉลย 90 ใบ จาก 326 ใบ คดเปนรอยละ 27.61 และผปวยใชเวลารอรบยาในชวงดงกลาวเฉลย 13.1 นาท จากการวเคราะหปญหาททาใหเกดการรอคอย เกดจากจานวนของผปฏบตงาน สถานทจดยา และจานวนชองจายยา การศกษาของกตต ปทมสตยาสนธ [17] ทาการศกษาเวลาในการใหบรการในแผนกผปวยนอกโรงพยาบาลสโขทย โดยศกษาใบสงยาของผปวยทมารบบรการทกใบท 5 จานวน 1,298

ใบ บนทกเวลาทใชไปทกกจกรรม ไดแก คดเงน รอเขยนฉลาก เขยนฉลาก รอจดเวชภณฑ จดเวชภณฑ รอตรวจสอบยา ตรวจสอบยา และจายยา ผลการศกษาพบวาเวลารวมเฉลยทใชในการใหบรการตอใบสงยาอยในชวง 8.83 -31.15 นาท โดยชวงเวลา 10.30 – 11.30 น. เปนเวลาทมระยะเวลาในการรอรบยานานทสดสาหรบงานบรการผปวยนอกใชเวลาเฉลย 169 วนาท และผปวยในใชเวลาเฉลย 202 วนาท โดยขนตอนทใชเวลามากคอ รอเขยนฉลากยาและรอจดยา การศกษาของยพน ศรละครไทย [9] ไดศกษาการจาลองระบบแถวคอยของผปวยแผนกผปวยนอกโรงพยาบาลเชยงยน จงหวดมหาสารคาม พบวาในวนทบรการตรวจโรคทวไป ผปวยจะใชเวลาอยในระบบบรการทงหมดเฉลย 98.30 นาท และใชเวลาในการรอรบบรการในระบบทงหมดเฉลย 57.18 นาท ระยะเวลาในการรอรบยาของงานบรการจายยาผปวยนอก เฉลย 17.40 นาท พบวารอยละ 60 ของเวลาทงหมดทผปวยอยในระบบบรการแผนกผปวยนอก เปนเวลารอรบบรการ โดยหนวยบรการทผปวยตองรอรบบรการนานทสด คอหนวยตรวจรกษา รองลงมาคอหนวยลงทะเบยนผปวย และสาหรบวนทมคลนกเบาหวาน ผปวยใชเวลาอยในระบบบรการทงหมดเฉลย 117.31 นาท และใชเวลาในการรอรบบรการในระบบทงหมดเฉลย 88.22 นาท เวลาในการรอรบยาเฉลย 10.36 นาท รอยละ 75 ของเวลาทงหมดทผปวยใชไปในระบบบรการแผนกผปวยนอกในวนทมบรการคลนก เบาหวานเปนเวลารอรบบรการ โดยหนวยบรการทผปวยตองรอรบบรการนานทสดคอหนวยลงทะเบยนผปวย รองลงมาคอ หนวยตรวจรกษา ผปวยทมาโรงพยาบาลในวนทมคลนกเบาหวานจะอยในระบบบรการนานกวาวนทบรการตรวจโรคทวไปประมาณ 20 นาท การศกษาของนอย ตนสวรรณ และคณะ [18] ทาการศกษาระยะเวลาทใชในการจายยาในแตละขนตอนของการจายยาผปวยนอก โรงพยาบาลนครพนม โดยใชวธการจบเวลา

สำนกหอ

สมดกลาง

16

โดยตรง ผลการศกษาพบวาเวลาทใชในกระบวนการจายยารวมทกขนตอนเทากบ 2.21 นาทตอใบสงยา เวลาทใชในการรอคอยทกขนตอนเทากบ 2.53 นาท นาทตอใบสงยา รวมเวลาทใชในการจายยา 4.47 นาทตอใบสงยา ซงเวลาทใชสงสด 3 ลาดบแรก คอการรอคอยการพมพฉลาก (1.24 นาทตอใบสงยา) การรอคอยการตรวจสอบความถกตองของการจายยา (0.90นาทตอใบสงยา) และการพมพฉลากยา (0.69 นาทตอใบสงยา) การศกษาของภคน เกษมทรพย [10] ศกษาเวลาของการทางานบรการเภสชกรรมจายยาผปวยนอกของบคลากรเภสชกรรม โรงพยาบาลรอยเอด ในรปแบบเวลามาตรฐานของการทางาน(Standard time) โดยวธการจบเวลาการทางาน พบวาการทางานของงานบรการจายยาผปวยนอก ประกอบดวย 6 ขนตอนคอ 1) รบใบสงยาและการใหลาดบการรอคอย 0.21 นาท 2)

การพมพใบสงยา 0.46 นาท 3) การตรวจฉลากยาใหตรงกบใบสงยา 0.18 นาท 4) การจดยาและตดฉลากยา 1.07 นาท 5) การตรวจสอบยา 0.36 นาท 6) การเรยกชอผปวยพรอมใหคาแนะนาอยางงาย 0.38 นาท เวลาเฉลยของการรอรบยาของผปวย 11.34 นาท การศกษาของสขใจ ปานทอง [15] ศกษารปแบบการวดเวลาทใชในการปฏบตงาน (Used time in element) เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย (Delayed time

between element) ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) เวลามาตรฐานการทางาน (Standard time) คณภาพงานไดแก ความคลาดเคลอนทางยา (Medication error) และคณภาพบรการ ไดแก ความพงพอใจของผปวย (Patient satisfaction) โดยการวดเวลาทใชในการปฏบตงานและเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ดวยการบนทกเวลาในใบสงยา และการวดความพงพอใจของผปวย โดยใชแบบสอบถามความพงพอใจ ผลการศกษาของโรงพยาบาลบานไผ จงหวดขอนแกนพบวาการทางานของงานบรการจายยาผปวยนอก ประกอบดวย 6 ขนตอนคอ 1) รบใบสงยาและใหลาดบคว 0.20 นาท 2) การปอนขอมลลงในคอมพวเตอรและพมพฉลากยา 0.82 นาท 3) จบคใบสงยากบฉลากยา 0.11 นาท 4) จดยา 0.84 นาท 5)ตรวจสอบยา 0.31 นาท 6) จายยา 0.51 นาท และเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ม 5 ขนตอนคอ 1) การรอปอนขอมล 5.18 นาท 2) รอจบคใบสงยา 2.46 นาท 3) รอจดยา 4.47 นาท 4) รอตรวจสอบยา 2.47 นาท 5.รอจายยา 2.69 นาท รวมระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย 20.06(±10.14) นาท โดยเวลาทใบสงยารองานอยในคว 17.27(±9.95) นาท มคามากกวาเวลาทใชในการปฏบตงาน 2.79 ± (1.29 ) นาท การศกษาของ ทศนย ประยรหงษ [11] ซงศกษาและออกแบบงานระบบบรการจายยาผปวยโรงพยาบาลพมาย พบวาการทางานของงานบรการจายยาผปวยนอก ประกอบดวย 5 ขนตอนคอ 1) รบใบสงยาและพมพฉลากยา 0.13นาท 2) จบคฉลากกบใบสงยา 0.09 นาท 3) จด

สำนกหอ

สมดกลาง

17

ยา 2.09 นาท 4) ตรวจสอบยา 0.55 นาท 5) จายยา 1.05 นาท และเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ม 5 ขนตอนคอ 1)รอพมพฉลาก 15.32 นาท 2) รอจบคฉลากกบใบสงยา 4.56 นาท 3) รอจดยา 6.18 นาท 4) รอตรวจสอบ 10.50 นาท 5) รอจายยา 4.04 นาท รวมระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย 46.15(±21.17) นาท โดยเวลาทใบสงยารองานอยในคว 41.41(±20.58) นาท มคามากกวาเวลาทใชในการปฏบตงาน 4.33(±3.35) นาท โดยกระบวนการปรบปรงการปฏบตงานคอใหมการเพมจดการตรวจสอบยา และการจายยาเพมขนจากเดม 1 จดเปน 2 จด จากการเปรยบเทยบการทางานทงกอนและหลงการปรบปรงวธการทางานพบวา เวลารอคอยของผปวย และเวลาปฏบตงานในกจกรรมการจายยาลดลงอยางมนยสาคญ (P < 0.05) โดยเวลาปฏบตงานในกจกรรมการจายยาเฉลยลดลงจาก 46.15(±21.17) นาท เปน 26.37(±14.11) นาท การศกษาของกรแกว เมธศรวฒน [19] วจยเรองการพฒนางานบรการหองจายยาผปวยนอก ณ โรงพยาบาลจฬาลงกรณ โดยการเสนอแนวทางการปรบปรงการทางานในหองจายยาใหระบบสงยามประสทธภาพและตอบสนองตอความตองการของผรบยา ศกษาการทางานในหองจายยา 4 ขนตอนหลก ไดแก การคดราคายา การจดยา การตรวจเชคยา และการจายยา เพอหาความเชอมโยงระหวางกระบวนการทางานภายในกบปญหาความพงพอใจทพบ ปญหาจากการศกษาการทางานสมพนธกบการวางรปแบบหองและรปแบบการจดตยา การทางานของเภสชกรและเจาหนาท ปรมาณงานทคางในแตละขนตอน และเสนทางการเดนของยา จากการศกษาไดเสนอแนวทางในการแกไขโดยจดรปแบบหองและตยาใหม ทาชองทางดวนยาไมเกน 2 ชนด สลบชองคดราคากบชาระเงน เพมจานวนเภสชกร นาจอแสดงหมายเลขควมาใช นารายการบญชยาเรยงอกษร A-Z มาใชในหองตรวจ นาระบบอนเตอรเนต( online )ใบสงยามาใช เปนตน ซงแนวทางในการปรบแกนจะชวยลดความซบซอนของงาน เพมความสะดวกรวดเรว รวมไปถงผลทสามารถสนองตอความตองการของผรบยาได จากการทบทวนวรรณกรรมทงหมดของงานวจยทเกยวของกบการศกษาวธการทางานและระยะเวลาในการรอคอยในงานบรการของฝายเภสชกรรม ทฤษฎคว พบวางานวจยมแนวคด และกระบวนการปรบระบบการปฏบตงานแตกตางกนไป จากการศกษาวธการทางานของงานบรการจายยาผปวยพบวามขนตอนทเหมอนและแตกตางกนในแตละโรงพยาบาล สวนใหญจะประกอบดวยขนตอนการปอนขอมลยา การจดยา การตรวจสอบและจายยา จะตางกนทขนตอนการจบคใบสงยา มทงงานวจยทจบคใบสงยากบฉลากยากอนแลวจงจดยา และงานวจยทจดยาจากฉลากยากอนแลวจงจบคใบสงยา และพบวาระยะเวลาทใชในงานยอย(Used time in

element) เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย(Delayed time between element) จะมเวลาแตกตางกน โดยเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอยจะใชเวลามากกวาเวลาทใชในงานยอย

สำนกหอ

สมดกลาง

18

และในกระบวนการปรบระบบการปฏบตงาน พบวางานวจยมวธทปฏบตเพอลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาแตกตางกน เชน การเพมจดตรวจสอบยา การเปลยนเสนทางเดนของยาทาใหสามารถจดยาไดรวดเรวมากขน การวางรปแบบหองและการจดตยาใหมเพอใหสะดวกตอการทางาน การทาชองทางดวนสาหรบจายยา การเพมจานวนเภสชกร การนาจอแสดงหมายเลขควมาใช เปนตน รวมถงการแสดงผลการปรบระบบการปฏบต พบวาหลงจากปรบปรงระบบแลวสงผลใหสามารถลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) ผวจยจะนาขอมลททบทวนวรรณกรรมเหลานไปประยกตใชใหเหมาะสมกบวตถประสงคของงานวจย โดยจะแบงเปน 2 สวนคอ 1.งานวจยททาใหเกดแนวคด 2. งานวจยทจะนามาอภปรายผล โดยงานวจยททาใหเกดแนวคดของทฤษฎแถวคอย และแบบจาลอง ไดแก การศกษาของ Liebman et al. [12] และการศกษาของ การศกษาของ Sriram Vemuri[13] งานวจยททาใหเกดแนวคดในการปรบระบบการทางาน ไดแก การศกษาของอญชล วชยพชตกล [16] งานวจยททาใหเกดแนวคดในเรองระยะเวลาในการรอรบยา ไดแก การศกษาของกณฑรา ปญญาธคณ [8] การศกษาของกตต ปทมสตยาสนธ [17] การศกษาของยพน ศรละครไทย [9] และในสวนของงานวจยทจะนามาอภปรายผลในเรองการเปรยบเทยบวธการทางาน ไดแก การศกษาของสขใจ ปานทอง [15] การศกษาของภคน เกษมทรพย [10] การศกษาของทศนย ประยรหงษ [11] งานวจยทจะนามาอภปรายผลเปรยบเทยบเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยใบสงยาระหวางงานยอย เวลาในการรอคอยรบยาของผปวย ไดแก การศกษาของนอย ตนสวรรณ และคณะ [18] การศกษาของ Lin et al.

[15] งานวจยทจะนามาอภปรายผลการออกแบบงานและปรบปรงระบบการปฏบตงาน ไดแกการศกษาของกรแกว เมธศรวฒน [19] การศกษาของ Pierce II et al. [14] โดยผวจยจะนางานวจยททาใหเกดแนวคดนามาประยกตใชใหเหมาะสมกบงานวจยเรองการพฒนางานบรการจายยาผปวยนอก โรงพยาบาลกระทมแบน และเปรยบเทยบกบงานวจยทจะนามาอภปรายผล เพอสงผลใหเกดการพฒนางานบรการจายยาผปวยนอก และสามารถลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวยได

สำนกหอ

สมดกลาง

19

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การศกษานเปนการวจยแบบกงทดลอง (Quasi experimental designs) ศกษาวธการทางานของงานบรการจายยาผปวยนอก โรงพยาบาลกระทมแบน โดยศกษาถงขนตอนทเปนสาเหตทาใหระยะเวลาในการรอรบยานานจากนนทาการออกแบบและปรบปรงระบบการปฏบตงาน เปรยบเทยบเวลาทใชในงานยอย(Used time in element) เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย(Delayed time between element) และระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) กอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงานของโรงพยาบาลกระทมแบน ซงเปนโรงพยาบาลขนาด 120 เตยง สงกดสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข โดยดาเนนการในชวงเดอน กรกฎาคม 2554 ถง กมภาพนธ 2555 ผานการพจารณาความเหมาะสมทางจรยธรรมโดยคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษยโรงพยาบาลกระทมแบน โดยมรายละเอยดการดาเนนการศกษาดงน ประชากรและกลมตวอยาง 1. การคดเลอกประชากรและกลมตวอยาง 1.1 ประชากรทศกษา ใบสงยาทมาถงหองจายยาผปวยนอกในชวงเวลา 8.00 -12.00 น. และ 13.00 -16.00 น. ในวนจนทร – ศกร เปนเวลา 4 สปดาห ตดตอกน รวมเปนเวลา 20 วน 1.2 การคานวณขนาดกลมตวอยาง 1.2.1 จากสตรของ Yamane [27]

n = N 1+ N (e)2

กาหนดให N = 13,000 (ใน 1 วนมใบสงยาในเวลาราชการเฉลยประมาณ 650 ใบ เปนเวลา 20 วน) e = 0.05 แทนคาแลวพบวาใชขนาดของกลมตวอยาง n = 388

สำนกหอ

สมดกลาง

20

จากการคานวณโดยใชสตรของ Yamane พบวาจานวนประชากร 13,000 ใบ ใชกลมตวอยางเปนจานวน 388 ใบ ทงนมการศกษาของสขใจ ปานทอง [5] ทศกษาเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย ใชการสมเกบใบสงยาทกใบท 5 เพอบนทกเวลา และจากการคานวณพบวาการสมเกบใบสงยาทกใบท 5 จะใชกลมตวอยางทงหมด 2,600 ใบ มากกวากลมตวอยางทคานวณจากการใชสตรของ Yamane (388 ใบสงยา) สงผลใหเกดความสมบรณของงานวจยมากขนและเกดความสะดวกในการเกบขอมลอกดวย 1.3 กลมตวอยาง คดเลอกจากกลมประชากรขางตนโดยใชวธการสมอยางมระบบ (Systemic random sampling) จากใบสงยาทกใบท 5 จากใบสงยาทมาถงหองจายยาผปวยนอก ในชวงเวลา 8.00-12.00 น. และ 13.00-16.00 น. วนจนทร-วนศกร 4 สปดาหตดตอกบรวมเปนเวลา 20 วน 1.4 เกณฑการคดกลมตวอยางเขารวมการวจย (Inclusion criteria) 1.4.1 ใบสงยาทกใบท 5 จากใบสงยาทมาถงหองจายยาผปวยนอก ในชวงเวลา 8.00-12.00 น. และ 13.00-16.00 น. วนจนทร-วนศกร 4 สปดาหตดตอกบรวมเปนเวลา 20 วน 1.4.2 ใบสงยาทรายการยาอยางนอย 1 item 2. เครองมอทใชในงานวจย 2.1 แบบบนทกเวลารอคอยรบยา 2.2 แบบบนทกการสนทนากลมของฝายเภสชกรรม 3. ขนตอนการศกษา เปนการศกษาวจย 3 ระยะ ดงน ระยะท 1 การศกษาการทางานของงานบรการจายยาผปวยนอก โรงพยาบาลกระทมแบน

1. ทบทวนวรรณกรรมเกยวกบการศกษาวธการทางานและระยะเวลาในการรอคอยในงานบรการของฝายเภสชกรรม ระบบแถวคอย (Queuing system) พมพเขยวบรการของงานบรการ (Service blueprint) 2. ศกษาวธการทางานของงานบรการจายยาผปวยนอก จากกระบวนการทางาน สามารถจาแนกงานยอยตางๆทเกดขนในงานบรการจายยาผปวยนอก ประกอบดวยงานยอยดงน 2.1 รบใบสงยาและใหลาดบคว 2.2 การปอนขอมลลงในคอมพวเตอร

สำนกหอ

สมดกลาง

21

2.3 จดยาตามฉลากยา 2.4 การจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว 2.5 การตรวจสอบยา 2.6 การสงมอบยาแกผปวย 3. เกบขอมลพนฐาน โดยเกบขอมลเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ระยะเวลาในการรอคอยรบยา จากการสมใบสงยาทกใบท 5 จากใบสงยาทมาถงหองจายยาผปวยนอก ในชวงเวลา 8.00-12.00 น. และ 13.00-16.00 น. วนจนทร-วนศกร 4 สปดาหตดตอกนรวมเปนเวลา 20 วน โดยบนทกเวลาทกงานยอยในใบบนทกเวลา ซงเวลาในการปฏบตงานคอเวลาทผปฏบตงานกาลงปฏบตงานทเกยวกบใบสงยา และเวลาในการรอปฏบตงานคอเวลาทใบสงยารอการปฏบตงาน โดยเวลาของจดสนสดของงานยอยของการปฏบตงานจะเปนเวลาของจดเรมตนของเวลารอคอยของใบสงยา จากนนทาการบนทกขอมลจากใบบนทกเวลาเพอนาไปคานวณหาเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย ระยะท 2 การพฒนาปรบปรงระบบปฏบตงานของงานบรการจายยาผปวยนอก 1. นาขอมลทไดจากระยะท 1 มานาเสนอ โดยใชวธการระดมความคด (Brainstorming) โดยมวตถประสงค เพอหาวธทจะสามารถลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย โดยผเขารวม ประกอบดวย เภสชกร 11 คน เจาพนกงานเภสชกรรม 5 คน และลกจางชวคราว 14 คน รวมทงหมด 30 คน มการกาหนดวนเวลา สถานท ในการระดมความคด ในวนประชมฝายเภสชกรรม ทหองประชมเภสชกรรม โดยประเดนการพจารณาและแนวคาถามนนพจารณาจากขนตอนการทางาน (Flow process chart) และ พมพเขยวบรการของงานบรการจายยาผปวยนอก (Service blueprint) ระบบแถวคอย (Queuing system) และขอมลพนฐานเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย เพอทาใหวธการปฏบตงานงายขนลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย โดยใหกลมผปฏบตงานเสนอแนวทางปฏบตตางๆ 2. ผวจยศกษาความเปนไปไดจากแนวทางปฏบตทกลมผปฏบตงานนาเสนอ โดยเตรยมขอมลเพอนาเสนอในการสนทนากลม 3. ทาการสนทนากลม (Focus group) จากการทผปฏบตงานระดมความคด (Brainstorming) และเสนอแนวทางปฏบตเพอลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวยนน จะทาการสนทนากลมเฉพาะเภสชกรในการหาขอสรปเพอใชในการปฏบตงานของงานบรการจายยาผปวยนอก โดยมวตถประสงคเพอหาวธทจะ

สำนกหอ

สมดกลาง

22

สามารถลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย กาหนดกลม ไดแก เภสชกรของฝายเภสชกรรม โรงพยาบาลกระทมแบนทงหมด 11 คน โดยมขนตอนการปฏบตดงน 3.1 กาหนดวนเวลา สถานท โดยใชการสนทนากลมในวนประชมเภสชกรประจาเดอน ทหองประชมเภสชกรรม 3.2 กาหนดผดาเนนการสนทนา (Moderator) และผจดบนทกการประชม 3.3 ออกแบบแนวคาถาม โดยผวจยทาหนาทในการออกแบบคาถามเพอใหตรงกบวตถประสงคทไดตงไว 3.4 ประมวลผลขอมล ระยะท 3 การนาแนวทางปฏบตงานบรการจายยาผปวยนอกไปประยกตใช และประเมนผล 1. ทดลองปฏบตงานตามขนตอนปรบปรงระบบการปฏบตงานของงานบรการจายยาผปวยนอก เปนเวลา 2 สปดาห จากการสมใบสงยาทกใบท 5 จากใบสงยาทมาถงหองจายยาผปวยนอก ในชวงเวลา 8.00 -12.00 น. และ 13.00-16.00 น. วนจนทร-วนศกร ใบสงยาจานวน 1,250 ใบ โดยพบวาผลการทดลองปฏบตงาน มดงน 1.1การศกษาเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) ขนตอนการรบใบสงยาและใหลาดบคว เวลาเฉลยคอ 0.32 (±0.15) นาท ขนตอนการปอนขอมลในคอมพวเตอร เวลาเฉลยคอ 0.96(± 0.41) นาท ขนตอนจดยาตามฉลากยา เวลาเฉลยคอ 2.45(±2.26) นาท ขนตอนการจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว เวลาเฉลยคอ 0.42(±0.13) นาท ขนตอนการตรวจสอบยา เวลาเฉลยคอ 0.71(±0.43) นาท ขนตอนการสงมอบยา เวลาเฉลยคอ 0.80(±0.41) นาท รวมเวลาทใชในงานยอยทงหมด เวลาเฉลยคอ 5.66(±3.51) นาท 1.2การศกษาเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย(Delayed time between element) ขนตอนรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอร เวลาเฉลยคอ 8.42(±5.63) นาท ขนตอนรอจดยาตามฉลากยา เวลาเฉลยคอ 5.20(±2.95) นาท ขนตอนรอจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว เวลาเฉลยคอ 3.47(±2.11) นาท ขนตอนรอตรวจสอบยา เวลาเฉลยคอ 5.43(±4.31) นาท ขนตอนรอสงมอบยาแกผปวย เวลาเฉลยคอ 1.23(±0.18) นาท

สำนกหอ

สมดกลาง

23

รวมเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอยทงหมด เวลาเฉลยคอ 23.75 (±16.53) นาท 1.3 การศกษาระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย เวลาเฉลยคอ 29.41(±15.19) นาท

2.นาแนวทางปฏบตงานบรการจายยาผปวยนอกไปปฏบตจรง 3.ประเมนผล โดยเกบขอมลเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย

ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย จากการสมใบสงยาทกใบท 5 จากใบสงยาทมาถงหองจายยาผปวยนอก ในชวงเวลา 8.00 -12.00 น. และ 13.00-16.00 น. วนจนทร-วนศกร 4 สปดาหตดตอกนรวมเปนเวลา 20 วน

สำนกหอ

สมดกลาง

24

ขนตอนการศกษา Phase I การศกษาการทางานของงานบรการจายยาผปวยนอก โรงพยาบาลกระทมแบน

Phase II การพฒนาปรบปรงระบบปฏบตงานของงานบรการจายยาผปวยนอก

Phase III การนาแนวทางปฏบตงานบรการจายยาผปวยนอกไปประยกตใช และประเมนผล รปท 3.1 แสดงขนตอนการศกษา

ศกษาวธการทางาน ระบบแถวคอย พมพเขยวบรการ

เกบขอมลพนฐาน 4 สปดาห (เวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย)

ทบทวนวรรณกรรม

ประชมกลมผปฏบตงาน( Brainstorming)

ผวจยศกษาความเปนไปไดจากแนวทางปฏบตทกลมผปฏบตงานนาเสนอ

การสนทนากลม ( focus group) เฉพาะเภสชกร เพอออกแบบปรบปรงระบบการปฏบตงาน

ประเมนผล เกบขอมล 4 สปดาห (เวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย)

ทดลองปฏบตงาน 2 สปดาห

25

4.การประเมนผล 4.1 วเคราะหกระบวนการทางาน (Workflow analysis) วงจรงานบรการจายยาผปวยนอก ขนตอนการทางานในงานบรการจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน

4.2 ระบบแถวคอย ( Queuing system) แสดงรปแบบของระบบแถวคอย ของหอง จายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน 4.3พมพเขยวบรการของงานบรการจายยาผปวยนอก (Service blueprint) ทงกอนและหลงการปรบปรงระบบ โดยนาเวลาเฉลยทใชงานยอย(Used time in element) เวลารอคอยเฉลยของใบสงยาระหวางงานยอย (Delayed time between element)ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) นามาใสในแผนภาพเพอใหเขาใจไดงายยงขนดวย 4.4 ผลจากการระดมความคด (Brainstorming) ประกอบดวยทางเลอกทกลมผปฏบตงานเสนอแนวทางปฏบต เพอลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย

4.5 ผลการสนทนากลม (Focus group) เฉพาะเภสชกร ประกอบดวยแนวทางการปรบระบบการทางานทจะนาไปทดลองปฏบตเพอลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย 5. การวเคราะหขอมลและสถตทใช 5.1ขอมลทวไป สถต ท ใช ในการศกษา นคอสถต เชงพรรณนา (Descriptive statistics) แสดงเปนรอยละ คาเฉลย [28] 5.2ผลแสดงเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยใบสงยาระหวางงานยอย กอนการปรบปรงระบบ สถตทใช คอสถตเชงพรรณนา(Descriptive statistics)แสดงเปนรอยละ คาเฉลย[28] 5.3ผลแสดงระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวยในงานบรการจายยาผปวยนอกกอนการปรบปรงระบบ สถตทใช คอสถตเชงพรรณนา(Descriptive statistics) แสดงเปนรอยละ คาเฉลย [28] 5.4 การศกษาเปรยบเทยบเวลาทใชในงานยอย(Used time in element) กอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงาน ใชสถต Independent t-test [28] 5.5การศกษาเปรยบเทยบเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย (Delayed time between element) กอนและหลงการปรบปรงระบบใชสถต Independent t-test [28] 5.6 การศกษาเปรยบเทยบระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) กอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงานใชสถต Independent t-test [28]

สำนกหอ

สมดกลาง

26

บทท 4

ผลการศกษา ในการศกษาวธการทางาน และปรบปรงระบบการปฏบตงานในงานบรการจายยาผปวยนอกของโรงพยาบาลกระทมแบนในครงน ไดเปรยบเทยบเวลาทใชในงานยอย(Used time in element) เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย(Delayed time between element) และระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) กอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงาน โดยผลการวเคราะหขอมลแบงเปนสวนๆ ดงตอไปน ระยะท 1 1. ขอมลทวไป 2. ขนตอนวเคราะหกระบวนการทางาน (Workflow analysis) 3. ผลแสดงเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยใบสงยาระหวางงานยอย กอนการปรบปรงระบบ 4. ผลแสดงระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวยในงานบรการจายยาผปวยนอกกอนการปรบปรงระบบ ระยะท 2 1. แสดงระบบแถวคอย (Queuing system) 2. พมพเขยวบรการของงานบรการจายยาผปวยนอกกอนปรบปรงระบบ ( Service blueprint) 3. ผลจากการระดมความคด (Brainstorming) 4. ผลการสนทนากลม (Focus group)เฉพาะเภสชกร ระยะท 3 1. การศกษาเปรยบเทยบเวลาทใชในงานยอย(Used time in element) กอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงาน 2. การศกษาเปรยบเทยบเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย (Delayed time between element) กอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงาน 3. การศกษาเปรยบเทยบระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) กอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงาน

สำนกหอ

สมดกลาง

27

4. พมพเขยวบรการของงานบรการจายยาผปวยนอกหลงปรบปรงระบบ (Service blueprint) 5. ผลการทดสอบสมมตฐาน ระยะท 1 1. ขอมลทวไป ในป 2554 ฝายเภสชกรรมโรงพยาบาลกระทมแบนมผปฏบตงานทงหมด 30 คน โดยแบงเปนเภสชกร 11 คน เจาพนกงานเภสชกรรม 5 คน ลกจาง 14 คน ในสวนของงานบรการผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน มผปฏบตงาน จานวน 16 คน ไดแกเภสชกรทรบผดชอบ 6 คน โดยมเภสชกรอตราจาง(part time) เพมขนในวนจนทร องคาร พธ ศกร 1 คน เจาพนกงานเภสชกรรม 2 คน และลกจางชวคราว 8 คน ดงแสดงในตารางท 4.1 ตารางท 4.1 จานวนผปฏบตงานบรการผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน

ตาแหนง ฝายเภสชกรรม(คน) งานผปวยนอก(คน) เภสชกร 11 6

เจาพนกงานเภสชกรรม 5 2 ลกจางชวคราว 14 8

รวม 30 16 สาหรบจานวนผลงานบรการผปวยนอก ในเวลาราชการในปงบประมาณ 2554 มจานวน 152,366 ใบสงยา คดเปน 619,110 รายการ คดเปนจานวนรายการยาโดยเฉลยตอหนงใบสงยาคอ 4 รายการ ดงแสดงในตารางท 4.2 ตารางท 4.2 จานวนใบสงยา และรายการยา ของผปวยทมารบบรการทงานบรการจายยาผปวยนอก

โรงพยาบาลกระทมแบน ป 2554

รายการ จานวน จานวนใบสงยา 152,366 จานวนรายการยา 619,110

จานวนรายการโดยเฉลยตอหนงใบสงยา 4 จานวนรายการยาตาสด - สงสด 1 - 15

28

ตารางท 4.3 แสดงจานวนประชากรทศกษา และกลมตวอยาง กอนและหลงการปรบปรงระบบ

กอนการปรบปรงระบบ หลงการปรบปรงระบบ วนท

ประชากรทศกษา(ใบ)

กลมตวอยาง(ใบ)

ใบสงยาทไมมรายการยา

วนท

ประชากรทศกษา(ใบ)

กลมตวอยาง(ใบ)

ใบสงยาทไมมรายการยา

1 655 122 9 1 637 122 5 2 650 122 8 2 664 125 8 3 665 123 10 3 628 120 5 4 655 120 11 4 641 117 11 5 642 121 7 5 659 123 8 6 633 121 5 6 627 115 10 7 637 118 9 7 658 127 4 8 647 122 7 8 637 121 6 9 616 115 8 9 649 121 8 10 651 122 8 10 613 112 10 11 680 126 10 11 624 119 5 12 682 124 12 12 631 120 6 13 672 126 8 13 638 118 9 14 668 124 9 14 628 121 4 15 653 123 7 15 633 120 6 16 656 125 6 16 627 118 7 17 671 126 8 17 658 126 5 18 650 120 10 18 647 123 6 19 665 126 7 19 639 119 8 20 661 124 8 20 651 123 7 รวม

ทงหมด 13,109 2450 167 รวม

ทงหมด 12,789 2410 138 2. ขนตอนวเคราะหกระบวนการทางาน (Workflow analysis)

วงจรงานบรการจายยาผปวยนอก โดยแบงกจกรรมยอยเปน 6 กจกรรม คอ 2.1 รบใบสงยาและใหลาดบคว 2.2 การปอนขอมลลงในคอมพวเตอร

29

2.3 จดยาตามฉลากยา 2.4 การจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว 2.5 การตรวจสอบยา 2.6 การสงมอบยาแกผปวย ดงแสดงในตารางท 4.4 ตารางท 4.4 ขนตอนการทางานในงานบรการจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน

หนวยงาน งานบรการจายยาผปวยนอก งาน (Job) OPD service วงจรงาน (work cycle) Outpatient dispensing services ท

กจกรรมยอย

ประเภทกจกรรม ผปฏบตงาน P/A

หนวยของงาน (work unit) O D

1 รบใบสงยาและใหลาดบคว O A ใบสงยา - หยบใบสงยาจากตะกรารบใบสงยา O -ใหลาดบคว O - วางใบสงยาในจดทรอปอนขอมล 2. การปอนขอมลลงในคอมพวเตอร O A,P ใบสงยา - ปอนรหสประจาตวผปวย O - ตรวจสอบชอผปวยใหตรงกบใบสงยา

- ปอนขอมลอน เชน อาย แพทยผตรวจ รายการยา วธใช O

- กรอกราคายาลงในใบสงยา O - พมพฉลากยา O 3. จดยาตามฉลากยา O A ใบสงยา - ฉกฉลากยาออกจาเครองพมพฉลากยา O - นาฉลากยาใสในตะกรา O

- ตดฉลากยาบนซองยา กรณยาเมด ตดฉลากบนซองทแบงบรรจไวแลว ในกรณไมไดแบงบรรจไว ใหนบยาใหไดปรมาณเทากบทระบไว กรณยานาใหตดฉลากยาทบรรจภณฑ O

-วางยาในตะกรา O

30

ตารางท 4.4 ขนตอนการทางานในงานบรการจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน (ตอ) หนวยงาน งานบรการจายยาผปวยนอก งาน (Job) OPD service วงจรงาน (work cycle) Outpatient dispensing services ท

กจกรรมยอย

ประเภทกจกรรม ผปฏบตงาน P/A

หนวยของงาน (work unit) O D

-วางตะกรายาบนโตะทรอจบค ตะกรายากบใบสงยา

4 การจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว O A ใบสงยา

-หยบใบสงยาขนจากตะกราทรอจบค และตะกราทจายเงนแลว มาเรยงตามลาดบทกอนหลง O

-จบคใบสงยากบตะกรายาทจดเสรจแลว แลวนาไปวางในจดทรอตรวจสอบยา

5 การตรวจสอบยา P ใบสงยา -หยบใบสงยาจากตะกรายา O

-ตรวจสอบชอผปวยในใบสงยาและในฉลากยาใหตรงกน

-ตรวจสอบยาทจดวาถกตอง ครบถวนตามจานวนชอยา ฉลาก วธใช

- ตรวจสอบวาม Drug interaction ,ADR, DRP(dosage proper patient ) หรอไม

-ลงชอเภสชกร O -วางยาและใบสงยาลงในตะกรา สงตะกรา 6 การสงมอบยาแกผปวย O P ใบสงยา -เรยกชอ - สกล ผปวย O -ใหผปวยทบทวนชอ – สกล ของตนเอง O -สอบถามเคยแพยาอะไร O -สอบถามอาการทมาพบแพทย O -แนะนาขอบงใช วธการใชยา O -แนะนาขอควรระวง O -หยบยาใสถง สงมอบใหผปวย -ลงชอเภสชกรผจายยา O -เกบใบสงยาลงในตะกรา O

31

O คอ สญลกษณแทนการปฏบตงาน คอ สญลกษณแทนการตรวจสอบงาน

คอ สญลกษณแทนการขนถาย

D คอ สญลกษณแทนการรอ ลาชา คอ สญลกษณแทนการเกบรกษา A แทน เจาหนาทหองยา P แทน เภสชกร 3. ผลแสดงเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยใบสงยาระหวางงานยอย กอนการปรบปรงระบบ

จากการเกบขอมลพนฐาน โดยเกบขอมลเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย จากการสมใบสงยาทกใบท 5 จากใบสงยาทมาถงหองจายยาผปวยนอก ในชวงเวลา 8.00-12.00 น. และ 13.00-16.00 น. วนจนทร-วนศกร 4 สปดาหตดตอกนรวมเปนเวลา 20 วน โดยบนทกเวลาทกงานยอยในใบบนทกเวลา ซงเวลาในการปฏบตงานคอเวลาทผ ปฏบตงานกาลงปฏบตงานทเกยวกบใบสงยา และเวลาในการรอปฏบตงานคอเวลาทใบสงยารอการปฏบตงาน โดยเวลาของจดสนสดของงานยอยของการปฏบตงานจะเปนเวลาของจดเรมตนของเวลารอคอยของใบสงยา จากนนทาการบนทกขอมลจากใบบนทกเวลาเพอนาไปคานวณหาเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย ซงพบวา เวลาทใชในงานยอยขนตอนทใชระยะเวลามากทสด คอ การจดยาตามฉลากยา ใชเวลา 2.92(±2.51) นาท คดเปนรอยละ 45.70 ของเวลาทใชในงานยอยทงหมด และเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ขนตอนทใชระยะเวลามากทสด คอ การรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอร ใชเวลา 10.44 (±9.85) นาท คดเปนรอยละ 36.66 ของเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอยทงหมด และการรอตรวจสอบยา ใชเวลา 8.95(±7.18 ) นาท คดเปนรอยละ 31.44 ดงแสดงในตารางท 4.5

สำนกหอ

สมดกลาง

32

ตารางท 4.5 เวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยใบสงยาระหวางงานยอย กอนการปรบปรงระบบปฏบตงาน

งานยอย

จานวนครงในการเกบขอมล

เวลาทใชในงานยอย (นาท)

เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย (นาท)

เวลาเฉลย (คาเบยงเบนมาตรฐาน)

คาสงสด -ตาสด รอยละ เวลาเฉลย (คาเบยงเบนมาตรฐาน)

คาสงสด -ตาสด รอยละ

รบใบสงยาและใหลาดบคว 2450 0.33(± 0.15 ) 0.46 – 0.22 5.16

รอปอนขอมลลงในคอมพวเตอร 2450 10.44(± 9.85 )

19.5 – 3.05 36.66

การปอนขอมลลงในคอมพวเตอร 2450 0.97(± 0.45 ) 1.45 – 0.51 15.18

รอจดยาตามฉลากยา 2450 5.26(±4.76 ) 9.82 – 3.21 18.48

จดยาตามฉลากยา 2450 2.92(±2.51) 5.30 – 0.50 45.70

รอการจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว 2450

3.57(±2.63 ) 6.50 – 1.58 12.55

การจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว 2450

0.43(± 0.17 ) 0.58 – 0.36 6.73

รอตรวจสอบยา 2450 8.95(±7.18 ) 16.17 – 2.34 31.44

การตรวจสอบยา 2450 0.85(±0.46) 1.27 – 0.57 13.3

รอสงมอบยาแกผปวย 2450 0.25(±0.14 ) 0.39 – 0.18 0.88

การสงมอบยาแกผปวย 2450 0.89(± 0.49) 1.39 – 0.59 13.93

รวม 6.39(±4.85) 10.51 – 2.95 100

28.47(±18.45) 46.92 – 10.73 100

33

4. ผลแสดงระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวยในงานบรการจายยาผปวยนอกกอนการปรบปรงระบบ ผลแสดงระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวยในงานบรการจายยาผปวยนอกกอนการปรบปรงระบบ พบวาเวลาเฉลยทใชในงานยอย ( Used time in element) ใชเวลา 6.39 (±4.85)นาท คดเปนรอยละ 18.33 เวลารอคอยเฉลยของใบสงยา (Delayed time between element) ใชเวลา 28.47(±18.45) นาท คดเปนรอยละ 81.67 ดงนนระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) คอ 34.86 นาท ดงแสดงในตารางท 4.6 ตารางท 4.6 แสดงระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวยในงานบรการจายยาผปวยนอกกอนการ

ปรบปรงระบบ

เวลาทใชในงานบรการจายยาผปวยนอก เวลา (นาท) รอยละ เวลาเฉลยทใชในงานยอย ( Used time in element) 6.39 18.33 เวลารอคอยเฉลยของใบสงยา (Delayed time between element ) 28.47 81.67 รวมระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย ( waiting time) 34.86 100

ระยะท 2 จากการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบการศกษาวธการทางานของงานบรการจายยาผปวยนอก ขนตอนการทางาน (Flow process chart ) ระบบแถวคอย (Queuing system) พ ม พ เ ข ย วงานบรการ (Service blueprint ) ประกอบกบการเกบขอมลพนฐานเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวยแสดงดงตอไปน

1. รปแสดงระบบแถวคอย (Queuing system)

รปแบบของระบบแถวคอย ของหองจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน คอ ระบบแถวคอยหลายชองทาง หลายขนตอน (Multiple-channel multiple-phase model) คอ ระบบแถวคอยทมขนตอนการบรการหลายขนตอน และแตละขนตอนมหลายหนวยบรการ โดยขนตอนเรมจากผปวยยนใบสงยาในตะกรารบใบสงยา จากนนเจาหนาทหองจายยารบใบสงยาและใหลาดบคว ปอนขอมลในคอมพวเตอร สงใบสงยาใหแผนกการเงนคดราคา ซงแผนกการเงนมเจาหนาทปฏบตงาน 2 คน เจาหนาเรยกชอ นามสกล พรอมบอกหมายเลขชองการใหบรการ เพอใหผปวยมาชาระเงนตามลาดบคว เมอการเงนคดราคาเรยบรอย

34

แลว จงสงใบสงยากลบมาทหองจายยา เพอจบคกบใบสงยากบยาทจดเสรจแลว เภสชกรตรวจสอบและจายยา โดยเภสชกรททาหนาทจายยาใหแกผปวย ในแตละวนจะมทงหมด 4 คน โดยเรยกชอ นามสกล พรอมบอกหมายเลขชองการใหบรการ สรประบบแถวคอยหลายชองทาง( Multiple-channel) คอ ผใหบรการมากกวา 1 คน ไดแก เจาหนาทแผนกการเงน และเภสชกรททาหนาทจายยา และระบบแถวคอยหลายขนตอน (Multiple-phase model) คอ มขนตอนในการใหบรการมากกวา 1 ขนตอน ไดแก ขนตอนการชาระเงน และขนตอนการจายยา ดงแสดงในรปท 4.1 รปท 4.1 แสดงระบบแถวคอยหลายชองทาง หลายขนตอน Multiple-channel multiple-phase

model ของหองจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน 2. พมพเขยวบรการของงานบรการจายยาผปวยนอกกอนปรบปรงระบบ (Service blueprint) โดยพมพเขยวบรการของงานบรการจายยาผปวยนอกกอนปรบปรงระบบ เรมจากผปวยยนใบสงยาในตะกรารบใบสงยา จากนน หองจายยารบใบสงยาและใหลาดบคว ปอนขอมลลงในคอมพวเตอร ถาพบวาใบสงยานนจะตองชาระเงน จะสงใบสงยาใหฝายการเงนคดราคา แตถาไมตองชาระเงนจะวางใบสงยาในตะกราทรอจบค โดยเมอปอนขอมลลงในคอมพวเตอรเสรจแลว กจะสงพมพฉลากยา เจาหนาทจะจดยาตามฉลาก จากนนจะวางตะกรายาทจดเสรจแลวบนโตะ

ผปวยชาระเงน

ผปวยชาระเงน

ผปวยรบยา

ผปวยรบยา

35

เพอรอขนตอนจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว เมอประกบคใบสงยากบตะกรายาเรยบรอยแลวจะสงใหเภสชกรตรวจสอบกอนจายยา และจายยาพรอมใหคาแนะนา ขนตอนทงหมด แบงเปนสวนทตดตอกบลกคา(Front office) กคอขนตอนรบใบสงยา เรยกผปวยชาระเงน เภสชกรจายยาพรอมใหคาแนะนา และระบบบรหารจดการภายใน(Back office) คอ ขนตอนปอนขอมลในคอมพวเตอร การจดยา ฝายการเงนคดราคา การจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว และเภสชกรตรวจสอบกอนจายยา จากขอมลตารางท 4.4 เวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยใบสงยาระหวางงานยอยกอนปรบปรงระบบ เมอนาขอมลทไดมาใชกบพมพเขยวบรการของงานบรการจายยาผปวยนอกกอนปรบปรงระบบ เรมจาก ผปวยยนใบสงยาในตะกรารบใบสงยา จากนนเจาหนาทหองจายยารบใบสงยาและใหลาดบคว เวลาเฉลยคอ 0.33(±0.15) นาท โดยมขน ตอนการรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอร เวลาเฉลยคอ 10.44(±9.85 ) นาท ขนตอนการปอนขอมลลงในคอมพวเตอร เวลาเฉลยคอ 0.97(±0.45) นาท ขนตอนการรอจดยาตามฉลากยา เวลาเฉลยคอ 5.26(±4.76 ) นาท ขนตอนการจดยาตามฉลากยา เวลาเฉลยคอ 2.92(±2.51 ) นาท จากนนขนตอนการรอจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว เวลาเฉลยคอ 3.57(±2.63 ) นาท ทงนรวมถงใบสงยาทตองชาระเงน และแผนกการเงนสงกลบมาแลวรวมอยดวย ตอไปคอขนตอนการจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว เวลาเฉลยคอ 0.43(±0.17 ) นาท จนถงขนตอนการรอตรวจสอบยา เวลาเฉลยคอ 8.95(± 7.18) นาท ขนตอนการตรวจสอบยา เวลาเฉลยคอ 0.85(±0.46) นาท ขนตอนการรอสงมอบยาแกผปวย เวลาเฉลยคอ0.25(±0.14 ) นาท และขนตอนการสงมอบยาแกผปวย เวลาเฉลยคอ 0.89(± 0.49) นาท โดยสรปพบวาเวลาเฉลยทใชงานยอย(Used time in element) ใชเวลา 6.39 นาท เวลารอคอยเฉลยของใบสงยาระหวางงานยอย (Delayed time between element) ใชเวลา 28.47 นาท ดงนนระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) 34.86 นาท โดยพบวาขนตอนทใชระยะเวลามากทสดคอขนตอนการรอปอนขอมลในคอมพวเตอร ขนตอนจดยา ดงแสดงในรปท 4.2 โดยความหมายของสญลกษณ คอ Customer Wait(ลกคากาลงรอการใหบรการ) คอ Fail point (จดทมระยะเวลารอคอยนาน)

F

W

สำนกหอ

สมดกลาง

35

รป

ท 4.2

พมพเข

ยวบร

การของงาน

บรการจายย

าผปว

ยนอก

กอนป

รบปร

งระบบ

( Serv

ice bl

ueprin

t)

36

ผป

วยยน

ใบสง

ยา

ชาระเงน

ผปวยไดรบ

ยา

กลบบ

าน

รบใบ

สงยา

0.33 น

าท

เรย

กผปว

ยชาระ

เงน

เภสชก

รจายย

าพรอมใหค

าแนะน

า 0.8

9 นาท

ปอนข

อมลในค

อมพว

เตอร

0.97

ฝายการเ

งนคด

ราคา

จดยา

2.92 น

าท

จบค ใบส

งยากบ

ยาทจด

เสรจแลว

0.4

3 นาท

เภส

ชกรตรวจส

อบกอ

นจายย

า 0.

85 นา

ท

Front

offic

e

Back

offi

ce

F 10

.44 นา

ท

5.26 น

าท 3.5

7 นาท

8.9

5 นาท

0.25 น

าท

W W

34.86

นาท

F

37

3. ผลจากการระดมความคด (Brainstorming) เมอวเคราะหถงขนตอนทเปนสาเหตทาใหระยะเวลาในการรอรบยานานแลว จากนนทาการออกแบบและปรบปรงระบบการปฏบตงาน โดยการระดมความคด(Brainstorming) ของเจาหนาทของฝายเภสชกรรม 3.1วตถประสงค เพอหาวธทจะสามารถลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย 3.2ผเขารวม ประกอบดวย เภสชกร 11 คน เจาพนกงานเภสชกรรม 5 คน และลกจางชวคราว 14 คน รวมทงหมด 30 คน 3.3วนเวลา สถานท โดยทาการระดมความคดในวนท 3 ต.ค. 2554 ตงแตเวลา 20.00 น. ทหองประชมเภสชกรรม โดยใชเวลาในการระดมความคด 1 ชวโมง 3.4 คาถามทใชในการระดมความคดไดแก 3.4.1 มวธการอยางไรทจะสามารถลดระยะเวลารอคอยรบยาของผปวยได จากการระดมความคดพจารณาจาก พมพเขยวบรการของงานบรการจายยาผปวยนอกกอนปรบปรงระบบพบวามขนตอนทใชระยะเวลาในการรอคอยนานไดแก ขนตอนการรอปอนขอมลในคอมพวเตอร ใชเวลาเฉลย 10.44 นาท ขนตอนการรอตรวจสอบยา เวลาเฉลยคอ 8.95 นาท ขนตอนจดยา 2.92 นาท ประกอบกบพนทหองจายยาทคบแคบ ไมสะดวกตอการทางาน พบวาโตะวางตะกรายา และพนทในการตรวจสอบและจายยาแกผปวยจากด ไมเพยงพอตอตะกรายาทมจานวนมาก ดงรปแสดงในภาคผนวก จ สงผลใหการระดมความคด (Brainstorming) ของสมาชกไดแกเภสชกร เจาพนกงานเภสชกรรม และลกจางชวคราว ทงฝายเภสชกรรมทงหมด 30 คน โดยพบวาขอเสนอของสมาชก 7 ขอดงน

1. ขยายพนทหองจายยาผปวยนอกใหกวางขวางมากขน เพอรองรบกบปรมาณผปวยทมจานวนมาก

2. เปลยนระบบคอมพวเตอร จากเดมเจาพนกงานเภสชกรรมเปนผปอนขอมลยา เปนแพทยผตรวจรกษาเปนผปอนขอมลยา เพอลดระยะเวลาการรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอร 3. เพมจานวนของเภสชกร เจาพนกงานเภสชกรรม และลกจางชวคราว ตาแหนงละ 1 คน เพอใหสามารถปฏบตงานบรการจายยาผปวยนอกไดรวดเรวยงขน

4. ปรบปรงระบบบรหารจดการภายใน(Back office) เปลยนระบบการจดยาจากระบบเดมท เจาหนาท 1 คน จดยาทกรายการใน 1 ใบสงยา เปนเจาหนาทรวมกนจดยาใน 1 ใบสงยา โดยการกาหนดเจาหนาทรบผดชอบประจาจดจดยาแตละจด เมอจดยาในจดของตนเสรจแลว จงสงใหจดถดไป เมอครบทกฉลากยาแลวจงนาตะกรามาวางทจดรอจบคใบสงยากบตะกรายา เพอลดระยะเวลาในการจดยา

สำนกหอ

สมดกลาง

38

5. เวลาทใชในการรอตรวจสอบยาซงใชเวลารอคอยนาน มแนวทางทจะปฏบต คอ เพมชองทางดวนในการตรวจสอบและสงมอบยาใหแกผปวย จากเดมทมชองจายยา 4 ชองคอชอง 11 ชอง 12 ชอง 13 ชอง 14 เปลยนเปนชองจายยาทวไป 3 ชอง คอชอง 11, 12 , 13 โดยใชชองจายยาท 14 เปน ชองทางดวนในการสงมอบยาใหแกผปวย สาหรบจายยาทไมเกน 3 รายการ เพอลดระยะเวลาในการรอตรวจสอบยา

6. เพมพนทจายยาใหแกผปวย โดยการนาโตะจายยาออกไปวางหนาหองจายยา และใหเภสชกรทาหนาทจายยาใหแกผปวยนอกหองจายยา

7. เพมหองจายยาใหแกผปวยทตรวจมาจากแผนกศลยกรรม เนองจากหองตรวจศลยกรรมอยในอาคารเฉลมพระเกยรต ฯ ซงหางจากหองจายยาประมาณ 100 เมตร สงผลใหเกดความสะดวกแกผปวยมากขน

จากการระดมสมองพบวามผเสนอแนวทางทงหมด 7 ขอ แตในขอท 6 และ 7 นน สมาชกไมเหนดวยเนองจากในขอท 6 การนาโตะจายยาออกไปวางหนาหองจายยาและใหเภสชกรทาหนาทจายยานน พบวาในบรเวณหนาหองจายยานนมอากาศรอน ไมมเครองปรบอากาศ ประกอบกบไมสะดวกในการทจะสงตะกรายาทตรวจสอบแลวสงไปใหแกเภสชกรททาหนาทจายยา และในขอท 7 ทเสนอใหเพมหองจายยาใหแกผปวยทตรวจมาจากแผนกศลยกรรมนน พบวาสมาชกไมเหนดวย เนองจากป พ.ศ. 2548 ไดทดลองปฏบตเพมหองจายยาแผนกศลยกรรมมาแลว โดยมเภสชกร 1 คน และเจาหนาทการเงน 1 คน ประจาอยทหอง แตพบวาบางชวงเวลาแพทยไมไดทาการตรวจ เชน เวลา 8.00-9.30 น. หรอมผปวยมารบบรการนอยในเวลา 14.30 -16.00 น. สงผลใหสญเสยบคลากรในการปฏบตหนาท รวมทงสนเปลองทรพยากรทใชในการปฏบตหนาท เชน คอมพวเตอร เครองพมพฉลากยา เครองพมพใบเสรจรบเงน ดงนนสมาชกจงไมเหนดวยในขอเสนอน ดงนนผลจากการระดมความคด(Brainstorming) ของเจาหนาทของฝายเภสชกรรม สรปแลวมทงหมด 5 ขอดงน

1. ขยายพนทหองจายยาผปวยนอกใหกวางขวางมากขน เพอรองรบกบปรมาณผปวยทมจานวนมาก

2. เปลยนระบบคอมพวเตอร จากเดมเจาพนกงานเภสชกรรมเปนผปอนขอมลยา เปนแพทยผตรวจรกษาเปนผปอนขอมลยา เพอลดระยะเวลาการรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอร 3.เพมจานวนของเภสชกร เจาพนกงานเภสชกรรม และลกจางชวคราว ตาแหนงละ 1 คน เพอใหสามารถปฏบตงานบรการจายยาผปวยนอกไดรวดเรวยงขน

4. ปรบปรงระบบบรหารจดการภายใน (Back office) เปลยนระบบการจดยาจากระบบเดมท เจาหนาท 1 คน จดยาทกรายการใน 1 ใบสงยา เปนเจาหนาทรวมกนจดยาใน 1

สำนกหอ

สมดกลาง

39

ใบสงยา โดยการกาหนดเจาหนาทรบผดชอบประจาจดจดยาแตละจด เมอจดยาในจดของตนเสรจแลว จงสงใหจดถดไป เมอครบทกฉลากยาแลวจงนาตะกรามาวางทจดรอจบคใบสงยากบตะกรายา เพอลดระยะเวลาในการจดยา

5. เวลาทใชในการรอตรวจสอบยาซงใชเวลารอคอยนาน มแนวทางทจะปฏบตคอ เพมชองทางดวนในการตรวจสอบและสงมอบยาใหแกผปวย จากเดมทมชองจายยา 4 ชองคอชอง 11 ชอง 12 ชอง 13 ชอง 14 เปลยนเปนชองจายยาทวไป 3 ชอง คอชอง 11, 12 , 13 โดยใชชองจายยาท 14 เปน ชองทางดวนในการสงมอบยาใหแกผปวย สาหรบจายยาทไมเกน 3 รายการ เพอลดระยะเวลาในการรอตรวจสอบยา 4.ผวจยศกษาความเปนไปไดจากแนวทางปฏบตทกลมผปฏบตงานนาเสนอ พบวาแนวทางปฏบตจากการระดมความคดทง 5 ขอคอ 1) ขยายพนทหองจายยาผปวยนอกใหกวางขวางมากขน 2)เปลยนระบบคอมพวเตอร จากเดมเจาพนกงานเภสชกรรมเปนผปอนขอมลยา เปนแพทยผตรวจรกษาเปนผปอนขอมลยา 3) เพมจานวนของเภสชกร เจาพนกงานเภสชกรรม และลกจางชวคราว ตาแหนงละ 1 คน 4) ปรบปรงระบบบรหารจดการภายใน(Back office) เปลยนระบบการจดยา 5) เพมชองทางดวนในการตรวจสอบและสงมอบยาใหแกผปวย โดยผวจ ยศกษาถงความเปนไปไดของการปรบปรงระบบการปฏบตงาน โดยการเตรยมขอมลแผนพฒนาของโรงพยาบาลในระยะเวลา 5 ป ซงจะมการกอสรางอาคารและขยายพนทการปฏบตของหนวยงานในโรงพยาบาล โดยเฉพาะงานบรการจายยาผปวยนอก ผปวยใน รวมถงแผนในการปรบระบบคอมพวเตอรในปจจบน เปนระบบทสามารถปฏบตไดสะดวกรวดเรวมากขน ซงผวจยจะทาการรวบรวมขอมลทงหมดเพอนาเสนอในการประชมครงถดไป 5. ผลการสนทนากลม (Focus group) เฉพาะเภสชกร

จากการระดมความคด (Brainstorming) ของฝายเภสชกรรมทงหมด 5 ขอและผวจยศกษาความเปนไปไดแลว นามาสนทนากลม(Focus group) ซงมขนตอนดงน 5.1วตถประสงค คอ การหาวธทสามารถลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย โดยใชขอมลจากการระดมความคด 5.2 การสนทนากลมเฉพาะเภสชกรโรงพยาบาลกระทมแบนทงหมด 11 คน 5.3 วนเวลา สถานท โดยทาการสนทนากลมในวนท 1 พ.ย. 2554 ตงแตเวลา 20.00 น. ทหองประชมเภสชกรรม โดยใชเวลาในการสนทนากลม 1 ชวโมง 5.4.คาถามทใชในการสนทนากลมไดแก

สำนกหอ

สมดกลาง

40

5.4.1 เหนดวยกบแนวทางปฏบตทง 5 ขอทไดจากการระดมความคดในการลดระยะเวลารอคอยในการรอรบยาหรอไม 5.4.2 มแนวทางปฏบตเพมเตมเพอใหเหมาะสมกบการปฏบตงานหรอไม 5.5.ผวจยประมวลผล

จากคาถามเหนดวยกบแนวทางปฏบตทง 5 ขอทไดจากการระดมความคดในการลดระยะเวลารอคอยในการรอรบยาหรอไม ทางกลมเหนดวยในบางขอเพราะสามารถดาเนนการปฏบตไดทนท เชน การปรบปรงระบบบรหารจดการภายใน (Back office) เปลยนระบบการจดยาจากระบบเดมท เจาหนาท 1 คน จดยาทกรายการใน 1 ใบสงยา เปนเจาหนาทรวมกนจดยาใน 1 ใบสงยา โดยการกาหนดเจาหนาทรบผดชอบประจาจดจดยาแตละจด เมอจดยาในจดของตนเสรจแลว จงสงใหจดถดไป เมอครบทกฉลากยาแลวจงนาตะกรามาวางทจดรอจบคใบสงยากบตะกรายา เพอลดระยะเวลาในการจดยา และการเพมชองทางดวนในการตรวจสอบและสงมอบยาใหแกผปวย จากเดมทมชองจายยา 4 ชองคอชอง 11 ชอง 12 ชอง 13 ชอง 14 เปลยนเปนชองจายยาทวไป 3 ชอง คอชอง 11, 12 , 13 โดยใชชองจายยาท 14 เปน ชองทางดวนในการสงมอบยาใหแกผปวย สาหรบจายยาทไมเกน 3 รายการ เพอลดระยะเวลาในการรอตรวจสอบยา แตในบางขอนนยงไมสามารถปฏบตได เชน การขยายพนทหองจายยาผปวยนอกใหกวางขวางมากขน เพอรองรบกบปรมาณผปวยทมจานวนมาก พบวาการขยายพนทหองจายยาผปวยนอกนนจะตองใชงบประมาณเปนจานวนมากและจะมผลกระทบตอหนวยงานทมพนทใหบรการรวมกน เชน งานการเงนดวย รวมถงแผนพฒนาของโรงพยาบาลในป พ.ศ.2557 ฝายเภสชกรรมจะยายการบรการจายยาผปวยนอกไปเปดบรการทอาคารอบตเหตทขณะนกาลงกอสราง ดงนนการขยายพนทหองจายยาจงไมมความจาเปนในขณะน

จากการระดมความคด (Brainstorming) ของฝายเภสชกรรมทเสนอใหเปลยนระบบคอมพวเตอร จากเดมเจาพนกงานเภสชกรรมเปนผปอนขอมลยา เปนแพทยผตรวจรกษาเปนผปอนขอมลยา เพอลดระยะเวลาการรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอรนน จากผลการประชมคณะกรรมการบรหารของโรงพยาบาลพบวาการเปลยนระบบคอมพวเตอรนนเปนแผนพฒนาของโรงพยาบาลอยแลว โดยโรงพยาบาลกระทมแบนจะเปลยนจากระบบคอมพวเตอรทใชในปจจบน คอระบบ Medical 2020 เปน ระบบ HOSxP ซงจะรองรบระบบทใหแพทยผสงใชยาเปนผปอนขอมลแทนเจาพนกงานเภสชกรรม ซงขณะนไดมการตดตอบรษทผจดทาโปรแกรม พรอมทงสงบคลากรอบรมในบางสวนแลว แตเนองจากยงตองใชเวลาในโอนถายขอมลซงมปรมาณมากใหครบถวนสมบรณกอน ประกอบกบตองดาเนนการทดลองใชระบบกอนทจะเปลยนมาใช ซงตองอาศยระยะเวลาในการดาเนนการ แตคาดวานาจะเรมใชระบบ HOSxP ไดใน พ.ศ.2556 ดงนน

สำนกหอ

สมดกลาง

41

ในขณะนทสามารถปฏบตไดคอ การเพมจดปอนขอมลลงในคอมพวเตอรจาก 2 จด เปน 3 จด หรอ 4 จดในชวงเวลาเรงดวน เพอลดระยะเวลาการรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอรแทน

จากการระดมความคด (Brainstorming) ของฝายเภสชกรรมทเสนอใหเพมจานวนของเภสชกร เจาพนกงานเภสชกรรม และลกจางชวคราว ตาแหนงละ 1 คน เพอใหสามารถปฏบตงานบรการจายยาผปวยนอกไดรวดเรวยงขน เมอนามาสนทนากลม(Focus group) เฉพาะเภสชกร พบวาตาแหนงของเภสชกร เจาพนกงานเภสชกรรม ยงไมเตมกรอบอตรา สามารถรบไดเพมอก แตเนองจากยงไมมเภสชกร หรอเจาพนกงานเภสชกรรม ขาราชการทสนใจยายมาปฏบตงานในขณะน ในสวนของลกจางชวคราวทใชเงนบารงของโรงพยาบาลนน จากการประชมคณะกรรมการบรหารของโรงพยาบาลอนมตใหเพมได 1 ตาแหนง ซงกาลงรอผสนใจมาสมคร ดงนนในขณะนทสามารถปฏบตได คอเพมเภสชกรอตราจาง 1 อตราในวนทเภสชกรประชมวชาการ โดยจะสามารถวางแผนไดจากการจดตารางการทางานของเภสชกร เพอใหทราบถงตาแหนงงานของเภสชกรทปฏบตงานในงานบรการจายยาผปวยนอกในแตละวน รวมถงสามารถเพมระบบตรวจสอบยา(Double check) เพอตรวจสอบความถกตองดวย และจากคาถามมแนวทางปฏบตเพมเตมเพอใหเหมาะสมกบการปฏบตงานหรอไม กลมมความคดเหนวาควรมการเพมจดปอนขอมลลงในคอมพวเตอรจาก 2 จด เปน 3 จด หรอ 4 จดในชวงเวลาเรงดวน เพอลดระยะเวลาการรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอร และเพมเภสชกรอตราจาง 1 อตราในวนทเภสชกรประชมวชาการ โดยจะสามารถวางแผนไดจากการจดตารางการทางานของเภสชกร เพอใหทราบถงตาแหนงงานของเภสชกรทปฏบตงานในงานบรการจายยาผปวยนอกในแตละวน

ดงนนจากการสนทนากลมเฉพาะเภสชกร ผวจยประเมนผลจากการสนทนากลม พบวามแนวทางดงนคอ

1. เวลาทใชในงานจดยาตามฉลากยาซงใชเวลารอคอยนาน มแนวทางทจะปฏบตคอ ปรบปรงระบบบรหารจดการภายใน (Back office) เปลยนระบบการจดยาจากระบบเดมท เจาหนาท 1 คน จดยาทกรายการใน 1 ใบสงยา เปนเจาหนาทรวมกนจดยาใน 1 ใบสงยา โดยการกาหนดเจาหนาทรบผดชอบประจาจดจดยาแตละจด เมอจดยาในจดของตนเสรจแลว จงสงใหจดถดไป เมอครบทกฉลากยาแลวจงนาตะกรามาวางทจดรอจบคใบสงยากบตะกรายา

2. เวลาทใชรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอร ซงใชเวลารอคอยนาน มแนวทางทจะปฏบตคอ เพมจดปอนขอมลลงในคอมพวเตอรจาก 2 จด เปน 3 จด หรอ 4 จดในชวงเวลาเรงดวน

3. เวลาทใชในการรอตรวจสอบยาซงใชเวลารอคอยนาน มแนวทางทจะปฏบต คอ เพมชองทางดวนในการตรวจสอบและสงมอบยาใหแกผปวย จากเดมทมชองจายยา 4 ชองคอชอง 11

สำนกหอ

สมดกลาง

42

ชอง 12 ชอง 13 ชอง 14 เปลยนเปนชองจายยาทวไป 3 ชอง คอชอง 11, 12 ,13 โดยใชชองจายยาท 14 เปน ชองทางดวนในการสงมอบยาใหแกผปวย สาหรบจายยาทไมเกน 3 รายการ

4. จดตารางการทางานของเภสชกร และเพมระบบการตรวจสอบยา (Double check) โดยวนทเภสชกรประชมวชาการ จะสามารถเพมเภสชกรอตราจางได 1 คนในวนนนๆ ในสวนของการระดมความคด (Brainstorming) ซงขณะนยงไมสามารถปฏบตไดคอ

1. การขยายพนทหองจายยาผปวยนอกใหกวางขวางมากขน อยในแผนพฒนาของโรงพยาบาลขนตอไป เนองจากประมาณกลางป พ.ศ. 2555 โรงพยาบาลจะเรมกอสรางอาคารอบตเหต 5 ชน คาดวาจะแลวเสรจในป พ.ศ. 2557 โดยฝายเภสชกรรมจะยายการบรการจายยาผปวยนอกไปเปดบรการทอาคารอบตเหตชน 1 สงผลใหจะมพนทใหบรการผปวยเพมมากขน และในสวนอาคารเดมทใชอยจะเปลยนเปนงานบรการจายยาผปวยในซงจะมจานวนผปวยนอยกวา

2. ในสวนความคดเหนทจะเปลยนระบบคอมพวเตอร จากเดมเจาพนกงานเภสชกรรมเปนผปอนข อมลยา เ ปนแพทย ผ ตรวจรกษาเปนผปอนข อมลยานน อย ในแผนพฒนาของโรงพยาบาลทจะดาเนนการเสรจสนใน พ.ศ. 2556 โดยโรงพยาบาลกระทมแบนจะเปลยนจากระบบคอมพวเตอรทใชในปจจบน คอระบบ Medical 2020 เปน ระบบ HOSxP ซงจะรองรบระบบทใหแพทยผสงใชยาเปนผปอนขอมลยาแทนเจาพนกงานเภสชกรรม

3. เพมจานวนของเภสชกร เจาพนกงานเภสชกรรม และลกจางชวคราว ตาแหนงละ 1 คน ในสวนของการเพมจานวนเภสชกร เจาพนกงานเภสชกรรม ทมตาแหนงขาราชการนน จะตองรอผสนใจทจะยายเขามาปฏบตงาน หรอรอการจดสรรเภสชใชทน และเจาพนกงานเภสชกรรม ในสวนของลกจางชวคราวทใชเงนบารงของโรงพยาบาลนน การประชมคณะกรรมการบรหารของโรงพยาบาลอนมตใหเพมได 1 ตาแหนง โดยกาลงรอผสนใจมาสมคร ระยะท 3 ผลการเปรยบเทยบกอนและหลงการปรบปรงระบบ 1. การศกษาเปรยบเทยบเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) กอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงาน การศกษาเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) ขนตอนการรบใบสงยาและใหลาดบคว พบวากอนการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ 0.33 (±0.15) นาท และเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) ขนตอนการรบใบสงยาและใหลาดบควหลงการปรบปรงระบบ คอ 0.31(±0.12) นาท พบวาเวลาทใชในขนตอนการรบใบสงยาและใหลาดบคว หลงการปรบปรงระบบมคานอยกวากอนการปรบปรงระบบอยางไมมนยสาคญทางสถต ดงแสดงในตารางท 4.7 การศกษาเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) ขนตอนการปอนขอมลในคอมพวเตอร พบวากอนการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ 0.97 (±0.45) นาท และเวลาทใชในงานยอย

สำนกหอ

สมดกลาง

43

(Used time in element) ขนตอนการปอนขอมลในคอมพวเตอรหลงการปรบปรงระบบ คอ0.96(±0.27) นาท พบวาเวลาทใชในขนตอนการปอนขอมลในคอมพวเตอร หลงการปรบปรงระบบมคานอยกวากอนการปรบปรงระบบอยางไมมนยสาคญทางสถต ดงแสดงในตารางท 4.7 การศกษาเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) ขนตอนจดยาตามฉลากยา พบวากอนการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ 2.92(±2.51) นาท และเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) ขนตอนจดยาตามฉลากยาหลงการปรบปรงระบบ คอ 2.42(± 2.14) นาท พบวาเวลาทใชในขนตอนจดยาตามฉลากยา หลงการปรบปรงระบบมคานอยกวากอนการปรบปรงระบบอยางมนยสาคญทางสถต ( p <0.05 ) ดงแสดงในตารางท 4.7

การศกษาเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) ขนตอนการจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว พบวากอนการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ 0.43(±0.17) นาท และเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) ขนตอนการจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลวหลงการปรบปรงระบบ คอ 0.42(±0.13) นาท พบวาเวลาทใชในขนตอนการจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว หลงการปรบปรงระบบมคานอยกวากอนการปรบปรงระบบอยางไมมนยสาคญทางสถต ดงแสดงในตารางท 4.7 การศกษาเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) ขนตอนการตรวจสอบยา พบวากอนการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ 0.85(±0.46) นาท และเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) ขนตอนการตรวจสอบยาหลงการปรบปรงระบบ คอ 0.70(±0.56) นาท พบวาเวลาทใชในขนตอนการตรวจสอบยา หลงการปรบปรงระบบมคานอยกวากอนการปรบปรงระบบอยางมนยสาคญทางสถต ( p <0.05 ) ดงแสดงในตารางท 4.7 การศกษาเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) ขนตอนการสงมอบยาใหแกผปวย พบวากอนการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ 0.89(±0.49) นาท และเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) ขนตอนการสงมอบยาใหแกผปวยหลงการปรบปรงระบบ คอ 0.79(±0.47) นาทพบวาเวลาทใชในขนตอนการสงมอบยาใหแกผปวย หลงการปรบปรงระบบมคานอยกวากอนการปรบปรงระบบอยางมนยสาคญทางสถต ( p <0.05 ) ดงแสดงในตารางท 4.7 การศกษาเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) ทงกระบวนการจายยา พบวากอนการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ 6.39(±4.85) นาท สวนเวลาทใชในงานยอย(Used time in element) ทงหมดหลงการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ 5.6(±3.24) นาท พบวาเวลาทใชในงานยอยทงหมดหลงการปรบปรงระบบมคาลดลงกวากอนการปรบปรงระบบอยางมนยสาคญทางสถต (p <0.05 ) ดงแสดงในตารางท 4.7

สำนกหอ

สมดกลาง

43

ตาราง

ท 4.7

เปรยบเท

ยบเวล

าทใชใน

งานยอย (

Used

time in

eleme

nt) กอน

และห

ลงการป

รบปร

ง

ขนตอ

นงานยอย

กอนก

ารปรบ

ปรงระ

บบ

หล

งการป

รบปร

งระบบ

(P-val

ue)

จานวน

ตว

อยาง

(ใบ)

คาเฉล

ย (นา

ท) คา

เบยงเบ

นมาตร

ฐาน

คาสงสด -

ตาสด

จาน

วนตว

อยาง

(ใบ)

คาเฉล

ย (นา

ท) คา

เบยงเบ

นมาตร

ฐาน

คาสงสด

- ตาสด

1.รบใ

บสงยา

และให

ลาดบ

คว

2450

0.33

0.15

0.46 -

0.22

2410

0.31

0.12

0.41 -

0.21

0.43

2.การป

อนขอ

มลใน

คอมพ

วเตอร

245

0 0.9

7 0.4

5 1.4

5 - 0.5

1 241

0 0.9

6 0.2

7 1.4

2 - 0.5

0 0.1

7 3.จ

ดยาตาม

ฉล

ากยา*

* 245

0 2.9

2 2.5

1 5.3

0 - 1.5

0 241

0 2.4

2 2.1

4 4.8

2 – 1.2

1 p<

0.01

4.การจ

บค ใบ

สงยาก

บยาท

จดเสร

จแลว

245

0 0.4

3 0.1

7 0.5

8 - 0.3

6 241

0 0.4

2 0.1

3 0.5

4 - 0.3

2 0.0

64 5.ก

ารตรวจส

อบยา*

* 245

0 0.8

5 0.4

6 1.2

7 - 0.5

7 241

0 0.7

0 0.5

6 1.1

3 - 0.3

2 p<

0.01

6.การส

งมอบ

ยาใหแ

กผป

วย**

245

0 0.8

9 0.4

9 1.3

9 - 0.5

9 241

0 0.7

9 0.4

7 1.2

3 - 0.4

1 p<

0.01

รวมท

กขนต

อน**

245

0 6.3

9 4.8

5 10.

51 - 2

.95

2410

5.6

3.24

9.46 -

2.38

p<0.0

1 หม

ายเหต

: ** ห

มายถง แ

ตกตางอยาง

มนยส

าคญท

างสถต

44

45

2. การศกษาเปรยบเทยบเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย (Delayed time between element ) กอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงาน การศกษาเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย(Delayed time between element) ขนตอนรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอร พบวากอนการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ 10.44(±9.85) นาท และเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย(Delayed time between element) ขนตอนรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอร หลงการปรบปรงระบบ คอ 8.34(±5.46) นาท พบวาเวลาทใชในขนตอนรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอร หลงการปรบปรงระบบมคานอยกวากอนการปรบปรงระบบอยางมนยสาคญทางสถต (p <0.05) ดงแสดงในตารางท 4.8 การศกษาเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย(Delayed time between element) ขนตอนรอจดยาตามฉลากยา พบวากอนการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ 5.26(±4.76) นาท และเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย(Delayed time between element) ขนตอนรอจดยาตามฉลากยา หลงการปรบปรงระบบ คอ 5.15(±2.82) นาท พบวาเวลาทใชในขนตอนรอจดยาตามฉลากยา หลงการปรบปรงระบบมคานอยกวากอนการปรบปรงระบบอยางมนยสาคญทางสถต (p <0.05) ดงแสดงในตารางท 4.8 การศกษาเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย( Delayed time between element) ขนตอนรอจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว พบวากอนการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ3.57(±2.63 ) นาท และเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย(Delayed time between element) ขนตอนรอจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว หลงการปรบปรงระบบ คอ 3.46(±2.03) นาท พบวาเวลาทใชในขนตอนรอจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว หลงการปรบปรงระบบมคานอยกวากอนการปรบปรงระบบอยางมนยสาคญทางสถต (p <0.05) ดงแสดงในตารางท 4.8 การศกษาเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย(Delayed time between element) ขนตอนรอตรวจสอบยา พบวากอนการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ 8.95(±7.18) นาท และเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย(Delayed time between element) ขนตอนรอตรวจสอบยา หลงการปรบปรงระบบ คอ 5.38(±4.07) นาท พบวาเวลาทใชในขนตอนรอตรวจสอบยา หลงการปรบปรงระบบมคานอยกวากอนการปรบปรงระบบอยางมนยสาคญทางสถต (p <0.05) ดงแสดงในตารางท 4.8 การศกษาเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย( Delayed time between element) ขนตอนรอสงมอบยาแกผปวย พบวากอนการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ 0.25(±0.14 ) นาท และเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย( Delayed time between element ) ขนตอนรอสงมอบยาแก

สำนกหอ

สมดกลาง

46

ผปวย หลงการปรบปรงระบบ คอ 1.25(±0.26 ) นาท พบวาเวลาทใชในขนตอนรอสงมอบยาแกผปวย หลงการปรบปรงระบบมคามากกวากอนการปรบปรงระบบอยางมนยสาคญทางสถต (p <0.05) ดงแสดงในตารางท 4.8 การศกษาเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย( Delayed time between element)ทงหมดพบวากอนการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ 28.47(±18.45) นาท สวนเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย(Delayed time between element) ทงหมดหลงการปรบปรงระบบเวลาเฉลยคอ 23.58(±15.64) นาท พบวาเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอยทงหมดหลงการปรบปรงมคาลดลงกวากอนการปรบปรงระบบอยางมนยสาคญทางสถต(p<0.05)ดงแสดงในตารางท 4.8

สำนกหอ

สมดกลาง

46

ตาราง

ท 4.8 เ

ปรยบ

เทยบเว

ลารอคอ

ยของใบ

สงยาร

ะหว าง

งานย อ

ย (De

layed

time b

etween

eleme

nt) กอ

นและ

หลงการป

รบปร

งระบบ

ขนตอ

นงานยอย

กอนก

ารปรบ

ปรงระ

บบ

หล

งการป

รบปร

งระบบ

(P-val

ue)

จานวน

ตว

อยาง

(ใบ)

คาเฉล

ย (นา

ท) คา

เบยงเบ

นมาตร

ฐาน

คาสงสด -

ตาสด

จาน

วนตว

อยาง

(ใบ)

คาเฉล

ย (นา

ท) คา

เบยงเบ

นมาตร

ฐาน

คาสงสด

- ตาสด

1.รอป

อนขอ

มลลงใ

นคอ

มพวเต

อร**

245

0 10.

44 9.8

5 19.

5 - 3.0

5 241

0 8.3

4 5.4

6 12.

95 - 2

.51

p<0.0

1 2.ร

อจดย

าตามฉ

ลากยา*

* 245

0 5.2

6 4.7

6 9.8

2 - 3.2

1 241

0 5.1

5 2.8

2 6.5

2 - 1.3

7 p<

0.01

3.รอจ

บคใบส

งยากบ

ยาทจด

เสรจแลว

**

2450

3.57

2.63

6.5 - 1

.58

2410

3.46

2.03

5.27 -

1.12

p<0.0

1 4.ร

อตรวจ

สอบย

า**

2450

8.95

7.18

16.17

- 2.34

241

0 5.3

8 4.0

7 8.6

2 - 1.8

3 p<

0.01

5.รอส

งมอบ

ยาแกผ

ปวย**

245

0 0.2

5 0.1

4 0.3

9 -0 .18

241

0 1.2

5 0.2

6 1.4

8 - 0.8

5 p<

0.01

รวมทก

ขนตอ

น**

2450

28.47

18.45

46.92

- 10.73

241

0 23.

58 15.

64 34.

51 - 7

.56

p<0.0

1 หม

ายเหต

: ** ห

มายถง แ

ตกต างอยาง

มนยส

าคญท

างสถต

47

48

3. การศกษาเปรยบเทยบระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) กอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงาน จากการศกษาพบวา ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) ทงหมดกอนการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ 34.86(±17.52) นาท สวนระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) ทงหมดหลงการปรบปรงระบบ เวลาเฉลยคอ 29.18(±15.24) นาท พบวาระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) ทงหมดหลงการปรบปรงระบบ มคาลดลงจากกอนการปรบปรงระบบอยางมนยสาคญทางสถต (p <0.05) ดงตารางท 4.9 ตารางท 4.9 เปรยบเทยบระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) กอนและหลงการ

ปรบปรงระบบการปฏบตงาน

ขนตอนงานยอย

กอนการปรบปรงระบบ

หลงการปรบปรงระบบ

(P-value)

จานวน ตวอยาง

(ใบ)

คาเฉลย (นาท)

คาเบยงเบนมาตรฐาน

คาสงสด - ตาสด

จานวนตวอยาง

(ใบ)

คาเฉลย (นาท)

คาเบยงเบนมาตรฐาน

คาสงสด - ตาสด

ระยะเวลาในการรอคอยรบยา ของผปวย**

2450 34.86 17.52 55.16 -13.81

2410 29.18 15.24 42.35 -11.53

p<0.01

หมายเหต: ** หมายถง แตกตางอยางมนยสาคญทางสถต 4. พมพเขยวบรการของงานบรการจายยาผปวยนอกหลงปรบปรงระบบ (Service blueprint)

โดยพมพเขยวบรการของงานบรการจายยาผปวยนอกหลงปรบปรงระบบ เรมจากผปวยยนใบสงยาในตะกรารบใบสงยา จากนน หองจายยารบใบสงยาและใหลาดบคว ปอนขอมลลงในคอมพวเตอร ถาพบวาใบสงยานนจะตองชาระเงน จะสงใบสงยาใหฝายการเงนคดราคา แตถาไมตองชาระเงนจะวางใบสงยาในตะกราทรอจบค โดยเมอปอนขอมลลงในคอมพวเตอรเสรจแลวกจะสงพมพฉลากยา เจาหนาทจะจดยาตามฉลาก จากนนจะวางตะกรายาทจดเสรจแลวบนโตะ เพอรอขนตอนจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว เมอประกบคใบสงยากบตะกรายาเรยบรอยแลวจะ

49

สงใหเภสชกรตรวจสอบกอนจายยา และจายยาพรอมใหคาแนะนา ขนตอนทงหมด แบงเปน สงทตดตอกบผปวย(Front office) กคอขนตอนรบใบสงยา เรยกผปวยชาระเงน เภสชกรจายยาพรอมใหคาแนะนา และระบบบรหารจดการภายใน(Back office) คอ ขนตอนปอนขอมลในคอมพวเตอร จดยา ฝายการเงนคดราคา จบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว เภสชกรตรวจสอบกอนจายยา จากขอมลตารางท 4.7 ,4.8 เวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยใบสงยาระหวางงานยอยหลงปรบปรงระบบ เมอนาขอมลทไดมาใชกบพมพเขยวบรการของงานบรการจายยาผปวยนอกหลงปรบปรงระบบ เรมจาก ผปวยยนใบสงยาในตะกรารบใบสงยา จากนนเจาหนาทหองจายยารบใบสงยาและใหลาดบคว เวลาเฉลยคอ 0.31 (±0.12) นาท โดยมขน ตอนการรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอร เวลาเฉลยคอ 8.34(±5.46 ) นาท ขนตอนการปอนขอมลลงในคอมพวเตอร เวลาเฉลยคอ 0.96 (±0.27 ) นาท ขนตอนการรอจดยาตามฉลากยา เวลาเฉลยคอ 5.15(±2.82 ) นาท ขนตอนการจดยาตามฉลากยา เวลาเฉลยคอ 2.42(±2.14 ) นาท จากนนขนตอนการรอจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว เวลาเฉลยคอ 3.46(±2.03 ) นาท ทงนรวมถงใบสงยาทตองชาระเงน และแผนกการเงนสงกลบมาแลวรวมอยดวย ตอไปคอขนตอนการจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว เวลาเฉลยคอ 0.42(±0.13) นาท จนถงขนตอนการรอตรวจสอบยา เวลาเฉลยคอ (5.38±4.07 ) นาท ขนตอนการตรวจสอบยา เวลาเฉลยคอ 0.70 (±0.56) นาท ขนตอนการรอสงมอบยาแกผปวย เวลาเฉลยคอ 1.25(±0.26 ) นาท และขนตอนการสงมอบยาแกผปวย เวลาเฉลยคอ 0.79(±0.47 ) นาท โดยสรปพบวาเวลาเฉลยทใชงานยอย(Used time in element) ใชเวลา 5.6 นาท เวลารอคอยเฉลยของใบสงยาระหวางงานยอย (Delayed time between element) ใชเวลา 23.58 นาท ดงนนระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) 29.18 นาท

โดยพบวาขนตอนทใชระยะเวลานานคอ เปลยนจากขนตอนรอปอนขอมลในคอมพวเตอร และขนตอนจดยา เปลยนเปนขนตอนรอปอนขอมลในคอมพวเตอรเทานน ดงแสดงในรปท 4.3 โดยความหมายของสญลกษณ คอ Customer Wait(ลกคากาลงรอการใหบรการ) คอ Fail point (จดทมระยะเวลารอคอยนาน)

F

W

สำนกหอ

สมดกลาง

49

รป

ท 4.3

พมพเข

ยวบร

การขอ

งงานบ

รการจ

ายยาผป

วยนอ

กหลงป

รบปร

งระบบ

( Serv

ice bl

ueprin

t)

50

ผป

วยยน

ใบสง

ยา

ชาระเงน

ผปวยไดรบ

ยา

กลบบ

าน

รบใบ

สงยา

0.31 น

าท

เรย

กผปว

ยชาระ

เงน

เภสชก

รจายย

าพรอมใหค

าแนะน

า 0.7

9 นาท

ปอนข

อมลในค

อมพว

เตอร

0.96 น

าท

ฝายการเ

งนคด

ราคา

จดยา

2.4

2 นาท

จบค ใบส

งยากบ

ยาทจด

เสรจแลว

0.4

2 นาท

เภส

ชกรตรวจส

อบกอ

นจายย

า (Doub

le chec

k) 0.

70 นา

ท

Front

offic

e

Back

offi

ce

F 8.3

4 นาท

5.15 น

าท

3.46 น

าท

5.38 น

าท

1.25 น

าท

W W

29.18

นาท

29.18

นาท

เพมจด

ปอนข

อมล

10.

44

8.3

4 นาท

เพมระบบ

doubl

e chec

k

0.25

1.25

นาท

เปลยน

ระบบ

จดยา

2.92

2.

42 นา

ท

เพมชอ

งทางด

วน

0.89

0

.79 น

าท

51

5. ผลการทดสอบสมมตฐาน ตารางท 4.10 แสดงผลการทดสอบเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ระยะเวลาในการรอคอยรบยากอนและหลงปรบปรงระบบ

เวลา

เวลาเฉลย

สวนเบยงเบนมาตรฐาน P-value

กอนปรบระบบ หลงปรบระบบ กอนปรบระบบ หลงปรบระบบ 1. เวลาทใชในงานยอย** 6.39 5.6 4.85 3.24 p<0.01 2. เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย** 28.47 23.58 18.45 15.64 p<0.01 3. ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย** 34.86 29.18 17.52 15.24 p<0.01 หมายเหต: ** หมายถง แตกตางอยางมนยสาคญทางสถต จากสมมตฐานของงานวจย คอ 1. เวลาทใชในงานยอย (Used time in element) กอนการปรบปรงระบบการปฏบต แตกตางกบเวลาทใชในงานยอยหลงการปรบปรงระบบการปฏบต

H0 : μ used time กอนปรบระบบ = μused timeหลงปรบระบบ H1 : μused timeกอนปรบระบบ ≠ μused timeหลงปรบระบบ

ผลการทดสอบดวยสถต Independent t-test แบบ 2 กลมทเปนอสระตอกนทระดบนยสาคญ 0.05 ดงแสดงในตารางท 4.10 พบวาเวลาทใชในงานยอยกอนการปรบระบบมากกวาหลงการปรบระบบอยางมนยสาคญทางสถต แสดงถงเวลาทใชในงานยอยกอนการปรบปรงระบบการปฏบต แตกตางกบเวลาทใชในงานยอยหลงการปรบปรงระบบการปฏบต 2. เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ( Delayed time between element ) กอนการปรบปรงระบบการปฏบต แตกตางกบเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอยหลงการปรบปรงระบบการปฏบต

H0 : μdelayed timeกอนปรบระบบ = μdelayed timeหลงปรบระบบ H1 : μdelayed timeกอนปรบระบบ ≠ μdelayed timeหลงปรบระบบ ผลการทดสอบดวยสถต Independent t-test แบบ 2 กลมทเปนอสระตอกนทระดบนยสาคญ 0.05 ดงแสดงในตารางท 4.10 พบวาเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอยกอนการ

52

ปรบระบบมากกวาหลงการปรบระบบอยางมนยสาคญทางสถต แสดงถงเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย กอนการปรบปรงระบบการปฏบต แตกตางกบเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอยหลงการปรบปรงระบบการปฏบต 3. ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) กอนการปรบปรงระบบการปฏบตแตกตางกบเวลาระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวยหลงการปรบปรงระบบการปฏบต

H0 : μwaiting timeกอนปรบระบบ = μwaiting timeหลงปรบระบบ H1 : μwaiting timeกอนปรบระบบ ≠ μwaiting timeหลงปรบระบบ

ผลการทดสอบดวยสถต Independent t-test แบบ 2 กลมทเปนอสระตอกนทระดบนยสาคญ 0.05 ดงแสดงในตารางท 4.10 พบวาระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย กอนการปรบระบบมากกวาหลงการปรบระบบอยางมนยสาคญทางสถต แสดงถงระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย กอนการปรบปรงระบบการปฏบตแตกตางกบเวลาระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวยหลงการปรบปรงระบบการปฏบต

สำนกหอ

สมดกลาง

53

บทท 5

สรป อภปรายและขอเสนอแนะ การศกษาครงนเปนการศกษาแบบกงทดลอง (Quasi experimental designs) โดยมวตถประสงค เพอศกษาวธการทางานและออกแบบระบบการปฏบตงานในหองจายยาผปวยนอกใหมประสทธภาพ สามารถลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) ได โดยวเคราะหถงขนตอนทเปนสาเหตทาใหระยะเวลาในการรอรบยานาน จากนนทาการออกแบบและปรบปรงระบบการปฏบตงาน เปรยบเทยบเวลาทใชในงานยอย(Used time in element) เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย(Delayed time between element) และระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) กอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงาน สรปผลการศกษา ผลการศกษาระยะท 1 การศกษาการทางานของงานบรการจายยาผปวยนอก โรงพยาบาลกระทมแบน จากการเกบขอมลพนฐาน โดยเกบขอมลเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย จากการสมใบสงยาทกใบท 5 จากใบสงยาทมาถงหองจายยาผปวยนอก ในชวงเวลา 8.00-12.00 น. และ 13.00-16.00 น. วนจนทร-วนศกร 4 สปดาหตดตอกนรวมเปนเวลา 20 วน พบวา เวลาทใชในงานยอยขนตอนทใชระยะเวลามากทสด คอ การจดยาตามฉลากยา ใชเวลา 2.92(±2.51) นาท คดเปนรอยละ 45.70 ของเวลาทใชในงานยอยทงหมด และเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย ขนตอนทใชระยะเวลามากทสด คอ การรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอร ใชเวลา 10.44 (±9.85) นาท คดเปนรอยละ 36.66 ของเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอยทงหมด และการรอตรวจสอบยา ใชเวลา 8.95(±7.18 ) นาท คดเปนรอยละ 31.44 และพบวาเวลาเฉลยทใชในงานยอย ( Used time in element) ใชเวลาทงหมด 6.39 (±4.85)นาท เวลารอคอยเฉลยของใบสงยา (Delayed time between element) ใชเวลาทงหมด 28.47(±18.45) นาท สงผลใหระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย (Waiting time) คอ 34.86 นาท

ผลการศกษาระยะท 2 การพฒนาปรบปรงระบบปฏบตงานของงานบรการจายยาผปวยนอก พบวาผลจากการระดมความคด(Brainstorming) และสนทนากลม(Focus group) เฉพาะเภสชกร มแนวทางปฏบตเพอลดระยะเวลารอคอยรบยาดงน

สำนกหอ

สมดกลาง

54

1. เวลาทใชในงานจดยาตามฉลากยาซงใชเวลารอคอยนาน มแนวทางทจะปฏบตคอ ปรบปรงระบบบรหารจดการภายใน (Back office) เปลยนระบบการจดยาจากระบบเดมท เจาหนาท 1 คน จดยาทกรายการใน 1 ใบสงยา เปนเจาหนาทรวมกนจดยาใน 1 ใบสงยา โดยการกาหนดเจาหนาทรบผดชอบประจาจดจดยาแตละจด เมอจดยาในจดของตนเสรจแลว จงสงใหจดถดไป เมอครบทกฉลากยาแลวจงนาตะกรามาวางทจดรอจบคใบสงยากบตะกรายา

2. เวลาทใชรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอร ซงใชเวลารอคอยนาน มแนวทางทจะปฏบตคอ เพมจดปอนขอมลลงในคอมพวเตอรจาก 2 จด เปน 3 จด หรอ 4 จดในชวงเวลาเรงดวน

3. เวลาทใชในการรอตรวจสอบยาซงใชเวลารอคอยนาน มแนวทางทจะปฏบตคอ เพมชองทางดวนในการตรวจสอบและสงมอบยาใหแกผปวย จากเดมทมชองจายยา 4 ชองคอชอง 11 ชอง 12 ชอง 13 ชอง 14 เปลยนเปนชองจายยาทวไป 3 ชอง คอชอง 11, 12 ,13 โดยใชชองจายยาท 14 เปน ชองทางดวนในการสงมอบยาใหแกผปวย สาหรบจายยาทไมเกน 3 รายการ

4. จดตารางการทางานของเภสชกร และเพมระบบการตรวจสอบยา (Double check) โดยวนทเภสชกรประชมวชาการ จะสามารถเพมเภสชกรอตราจางได 1 คนในวนนนๆ ผลการศกษาระยะท 3 การนาแนวทางปฏบตงานบรการจายยาผปวยนอกไปประยกตใช และประเมนผล พบวาหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงานระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวยลดลงอยางมนยสาคญทางสถต(34.86(±17.52) นาท เทยบกบ 29.18(±15.24 ) นาท, p<0.05) เวลาทใชในงานยอยหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงานลดลงอยางมนยสาคญทางสถต(6.39 (± 4.85) นาท เทยบกบ (5.6(±3.24) นาท, p<0.05) เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอยหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงานลดลงอยางมนยสาคญทางสถต (28.47 (± 18.45) นาท เทยบกบ (23.58(±15.64) นาท, p<0.05) อภปรายและขอเสนอแนะ งานวจยเรองการพฒนางานบรการจายยาผปวยนอก โรงพยาบาลกระทมแบนนน มสวนสอดคลองและแตกตางกบงานวจยทเกยวของดงน 1.การศกษาวธการทางาน (Workflow analysis) งานบรการจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน ประกอบดวย 6 ขนตอน ประกอบดวย 1) รบใบสงยาและใหลาดบคว 2) การปอนขอมลลงในคอมพวเตอร 3) จดยาตามฉลากยา 4) การจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว 5) การตรวจสอบยา 6) การสงมอบยาแกผปวย สอดคลองกบการศกษาของสขใจ ปานทอง[5] ซงมวธการทางานของงานบรการจายยาผปวยนอก 6 ขนตอน เชนกน แตแตกตางกนทขนตอนจบคใบสงยามากอนขนตอนการจดยาเทานน

สำนกหอ

สมดกลาง

55

สอดคลองกบการศกษาของภคน เกษมทรพย [10]ซงมวธการทางานของงานบรการจายยาผปวยนอก 6 ขนตอน เชนกนคอ 1) รบใบสงยาและการใหลาดบการรอคอย 2) การพมพใบสงยา 3) การตรวจฉลากยาใหตรงกบใบสงยา 4) การจดยาและตดฉลากยา 5) การตรวจสอบยา 6) การเรยกชอผปวยพรอมใหคาแนะนาอยางงาย แตตางกนทการศกษาของภคนมการตรวจฉลากยาใหตรงกบใบสงยากอนการจดยา และแตกตางจากการศกษาของทศนย ประยรหงษ [11] เนองจากงานบรการจายยาผปวยนอก ประกอบดวย 5 ขนตอน คอ 1) รบใบสงยาและพมพฉลากยา 2) จบคฉลากกบใบสงยา 3) จดยา 4) ตรวจสอบ 5) จายยา โดยการศกษาของทศนยพบวามขนตอนการปฏบตงานบรการจายยาผปวยนอก 5 ขนตอนเนองจากรวมขนตอนการรบใบสงยาและพมพฉลากยาเขาดวยกน 2.การศกษาเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) เวลารอคอยเฉลยของใบสงยาระหวางงานยอย (Delayed time between element) การศกษาระยะเวลาในการรอคอยรบยา (Waiting time) จากการศกษาเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) พบวาหองจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบนพบวาขนตอนทใชระยะเวลานานทสดคอการจดยาตามฉลากยา ใชเวลา 2.92(±2.51) นาท และเวลารอคอยเฉลยของใบสงยาระหวางงานยอย (Delayed time between element) โดยพบวา ขนตอนทใชระยะเวลานานทสด คอ การรอปอนขอมลลงในคอมพวเตอร ใชเวลา 10.44 (±9.85) นาท ซงจะสอดคลองกบการศกษาของนอย ตนสวรรณ และคณะ [18] ทใชเวลาในขนตอนการรอคอยการพมพฉลากนานทสด 1.24 นาทตอใบสงยา สอดคลองกบการศกษาของ Lin et al. [15]ทมขนตอนในการจดยานานทสดคอ 7.9 นาท สอดคลองกบการศกษาของภคน เกษมทรพย [10] ทมขนตอนในการจดยาและตดฉลากยานานทสดคอ 1.07 นาท สอดคลองกบการศกษาของทศนย ประยรหงษ [11] ทมขนตอนการการรอพมพฉลากนานทสดคอ 15.32 นาท ในสวนของการศกษาระยะเวลาในการรอคอยรบยา (Waiting time) นน พบวาหองจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบนใชเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย( Delayed time between element ) มากกวา เวลาทใชในงานยอย(Used time in element ) โดยกอนปรบปรงระบบนน ใชเวลารอคอยรบยา 34.86 นาท จาแนกเปนเวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย 28.47 นาท เวลาทใชในงานยอย 6.39 นาท ซงสอดคลองกบการศกษาของสขใจ ปานทอง[5] ระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย 20.06 นาท โดยเวลาทใบสงยารองานอยในคว 17.27 นาท มคามากกวาเวลาทใชในการปฏบตงานทใชเวลา 2.79 นาท และสอดคลองกบการศกษาของทศนย ประยรหงษ [11] มระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย 45.74 นาท โดยเวลา

สำนกหอ

สมดกลาง

56

ทใบสงยารองานอยในคว 41.41 นาท มคามากกวาเวลาทใชในการปฏบตงานทใชเวลา 4.33 นาท 3.การปรบปรงระบบการปฏบตงาน ในสวนของการออกแบบงานและปรบปรงระบบการปฏบตงาน หองจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบน มสวนทแตกตางจากการศกษาของทศนย ประยรหงษ [11] โดยการศกษาของทศนยจะใชเทคนคการตงคาถาม (Questioning technique) โดยการประชมกลมผปฏบตงานเพอปรบวธการปฏบตงาน แตผวจยใชพมพเขยวงานบรการ( Service blueprint) ควบคกบเวลาทใชในงานยอย (Used time in element) เวลารอคอยเฉลยของใบสงยาระหวางงานยอย (Delayed time between element) เพอใหไดภาพชดเจน ซงเหมาะสมกบวตถประสงคของงานวจยทศกษาวธการทางานและออกแบบระบบการปฏบตงานหองจายยาผปวยนอกใหมประสทธภาพ โดยเมอศกษาจากพมพเขยวงานบรการ ทาใหทราบขนตอนทกอใหเกดความลาชา ดงนนจงสามารถปรบระบบการปฏบตงานเพอใหสามารถแกปญหาขนตอนททาใหเกดความลาชานนได สงผลใหสามารถลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวยได การพฒนาปรบปรงระบบปฏบตงานหองจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบนนน ประกอบดวยการปรบปรงระบบการปฏบตงานโดยใช 4 มาตรการคอ 1.เปลยนระบบการจดยาโดยใหเจาหนาทรวมกนจดยาใน 1 ใบสงยา 2.เพมจดปอนขอมลลงในคอมพวเตอร 3.เพมชองทางดวนในการตรวจสอบและสงมอบยาใหแกผปวย 4. กาหนดตารางงาน เพมระบบการตรวจสอบยา ในมาตรการปรบปรงระบบบรหารจดการภายใน (Back office) เปลยนระบบการจดยา เปดชองทางดวนในการจายยานน สอดคลองกบการศกษาของกรแกว เมธศรวฒน [19] ทเสนอใหเปลยนเสนทางการเดนของยา และทาชองทางดวนยาไมเกน 2 ชนด ในสวนทแตกตางกคอการศกษาของกรแกว เสนอแนวทางใหจดรปแบบหองและตยาใหม ซงหองจายยาโรงพยาบาลกระทมแบนไมมงบประมาณทจะดาเนนการ ในมาตรการเพมชองทางดวนในการตรวจสอบและสงมอบยาใหแกผปวยสอดคลองกบการศกษา Pierce II et al. [14] ทมการปรบปรงพนทในการใหบรการจายยา สงผลใหผปวยสามารถรบยาไดสะดวกรวดเรวยงขน สามารถลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาจาก 1 ชม. เปน 30 นาท ในสวนมาตรการเพมระบบการตรวจสอบยานนสอดคลองกบการศกษาของทศนย ประยรหงษ [11] ทมกระบวนการเพมจดตรวจสอบและจายยาจาก 1 จด เปน 2 จด สงผลใหสามารถลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาจาก 46.15 นาท เปน 26.37 นาท ในสวนทแตกตางจากการศกษาของ Pierce II et al. [14] และการศกษาของทศนย ประยรหงษ [11] คอ การปรบปรงระบบปฏบตงานของหองจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลกระทมแบนใช 4 มาตรการพรอมกน แตการศกษาของ Pierce II et al. [14] ปรบปรงพนทในการใหบรการจายยา และการศกษาของทศนย ประยรหงษ [11] เพมจดตรวจสอบและจายยาเพยงมาตรการเดยว

สำนกหอ

สมดกลาง

57

ขอจากดในการศกษาวจย การศกษาวจยนมการปรบปรงระบบการปฏบตงานโดยใช 4 มาตรการคอ 1.เปลยน

ระบบการจดยาโดยใหเจาหนาทรวมกนจดยาใน 1 ใบสงยา 2.เพมจดปอนขอมลลงในคอมพวเตอร 3.เพมชองทางดวนในการตรวจสอบและสงมอบยาใหแกผปวย 4. กาหนดตารางงาน เพมระบบการตรวจสอบยา โดยไมไดศกษาความคลาดเคลอนทางยารวมดวย ดงนนจงไมสามารถเปรยบเทยบความคลาดเคลอนทางยาทงกอนและหลงการปรบปรงระบบการปฏบตงาน ซงคาดวาในกระบวนการปรบปรงระบบการปฏบตงานเพอลดระยะเวลารอคอยรบยานน อาจสงผลใหอตราความคลาดเคลอนทางยาในกระบวนการกอนจายยา (predispensing error) เพมขน ซงสามารถตรวจพบความคลาดเคลอนทางยาไดจากกระบวนการเพมระบบการตรวจสอบยา ขอเสนอแนะจากการวจย

ผลจากการปรบปรงระบบการปฏบตงาน ทาใหสามารถลดเวลาทใชในงานยอย เวลารอคอยของใบสงยาระหวางงานยอย และระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวยไดอยางมนยสาคญทางสถต สามารถนาการปรบปรงระบบการปฏบตงาน 1.เปลยนระบบการจดยาโดยใหเจาหนาทรวมกนจดยาใน 1 ใบสงยา 2.เพมจดปอนขอมลลงในคอมพวเตอร 3.เพมชองทางดวนในการตรวจสอบและสงมอบยาใหแกผปวย 4. กาหนดตารางงาน เพมระบบการตรวจสอบยา นาไปประยกตใชกบงานบรการจายยาผปวยนอกของโรงพยาบาลอนๆ ทมความประสงคจะลดระยะเวลาในการรอคอยรบยาของผปวย

ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป

1. ศกษาวจยในระบบแถวคอย (Queuing system) โดยละเอยด เนองจากวตถประสงคหลกของระบบแถวคอยคอการจดหาผใหบรการใหพอแกความตองการของลกคา ทงนตองคานงถงคาใชจายในดานการใหบรการ (Service cost) และคาใชจาย/คาเสยหายทเกดจากการรอคอย (Waiting cost) ดงนนการศกษาครงตอไป อาจจะแสดงถงคาใชจายรวม คอคาใชจายในดานการบรการรวมกบคาใชจาย/คาเสยหายทเกดจากการรอคอย 2. ศกษาเพอประเมนความพงพอใจของผปวยทมารบบรการกอนและหลงการปรบระบบ เพอใหทราบถงความพงพอใจของผปวยหลงจากการปรบระบบการทางานแลว มความพงพอใจเพมขน หรอลดลงมากนอยเพยงใด และตองการใหผใหบรการปรบปรงสวนใดเพมเตม

สำนกหอ

สมดกลาง

58

3. ศกษาความคลาดเคลอนทางยาทงกอนและหลงการปรบระบบ เพอตรวจสอบวาการปรบระบบการทางาน ทาใหเกดความคลาดเคลอนทางยา เพมขนมากนอยเพยงใด จะไดหาวธปองกน และแกไขตอไป

สำนกหอ

สมดกลาง

59

รายการอางอง

[1] สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ . (2555). แผนยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทย(พ.ศ.2551 – พ.ศ.2555). เขาถงเมอ 15 มนาคม. เขาถงไดจากhttp://

www. opdc.go.th/uploads/files/Strategies51-55.pdf [2] วนชย รจวนช. (2539). การศกษาการทางาน. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

[3] วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2537). การศกษาการทางาน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

[4] ชะอรสน สขศรวงศ และคณะ. (2542). “การวดงาน(Work measurement).” ใน เภสชกรโรงพยาบาลพฒนาคณภาพเพอประชาชน. กฤตตกา ตญญะแสนสข และเลก รงเรองยงยศ, บรรณาธการ. กรงเทพฯ : จนทรมวงการพมพ

[5] สขใจ ปานทอง. (2548). “การวเคราะหงานบรการเภสชกรรมโรงพยาบาล : กรณศกษาในงานบรการจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลบานไผ.” รายงานการศกษาอสระวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการผลตภณฑสขภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

[6] สถาบนพฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาล . (2544). เครองชวดคณภาพโรงพยาบาล/สถาบนพฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาล. พมพครงท 1. กรงเทพฯ:บรษทดไซร จากด.

[7] จรตม ศรรตนบลล และคณะ . (2543). เครองชวดคณภาพโรงพยาบาล . พมพครงท2 . กรงเทพฯ:บรษทดไซร จากด.

[8] กณฑรา ปญญาธคณ. (2543). “ศกษาความตองการของผปวยนอกตอเภสชกรรมบรบาล.” Mahidol Journal of Pharmaceutical Science 21,2 : 58-67

[9] ยพน ศรละครไทย. (2543). “การจาลองแบบระบบแถวคอยของผปวยแผนกผปวยนอกโรงพยาบาลเชยงยน.” วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา ชวสถต บนฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน .

[10] ภคน เกษมทรพย. (2547). “การศกษาระยะเวลาในการรอคอยการรบยาของผปวยและระยะเวลาการทางานบรการจายยาของผปฏบตงานในหองจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลรอยเอด.”

รายงานการศกษาอสระวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการผลตภณฑสขภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

60

[11] ทศนย ประยรหงษ. (2550). “การศกษาและออกแบบงาน ระบบบรการจายยาผปวยนอกโรงพยาบาลพมาย.” วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการผลตภณฑสขภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

[12] Liebman, Judith S.et al. (1970). “Further investigation of the use of QUEUING THEORY

to predict manpower requirements in an outpatient pharmacy.” American Journal of

Hospital Pharmacy 27 ,1(June) :480-484.

[13] Vemuri,Sriram. (1984). “Simulated analysis of patient waiting time in an outpatient

pharmacy.” American Journal of Hospital Pharmacy 41 :1127-1130.

[14] Pierce , RA. et al. (1990). “Outpatient pharmacy redesign to improve work flow,waiting

time and patient satisfaction.” American Journal of Hospital Pharmacy 47,2

(February):351-356.

[15] Lin, AC. (1999). “Identification of factors leading to excessive waiting times in an

ambulatory pharmacy” Hospital pharmacy 34,6 (June):707-712

[16] อญชล รชยพชตกล. (2543) “การพฒนางานเภสชกรรมบรการผปวยนอก โรงพยาบาลขอนแกน.” ขอนแกนเวชสาร 24,1:47-55

[17] กตต ปทมสตยาสนธ. (2538). “เวลาในการใหบรการแกผปวยในโรงพยาบาลสโขทย.” พทธชนราชสาร 12,1: 1-5.

[18] นอย ตนสวรรณ และคณะ. (2546). “การศกษาการทางาน:ประสบการณการศกษาในกลมงานเภสชกรรม โรงพยาบาลนครพนม.” ขอนแกนเวชสาร 27,2:121-134.

[19] กรแกว เมธศรวฒน และคณะ. (2550). การพฒนางานบรการหองจายยาผปวยนอก ณ โรงพยาบาลจฬาลงกรณ. กรงเทพฯ : คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

[20] กระทรวงสาธารณสข. (2554). จานวนประชากรทตองรบผดชอบตามระบบบบรการสขภาพ. เขาถงเมอ 2 มถนายน. เขาถงไดจาก http://203.157.240.14/gis/map/gis-01.php

[21]สานกงานสาธารณสขจงหวดสมทรสาคร. (2554). เพมคณภาพระบบหลกประกนสขภาพเพอใหประชาชนไดรบบรการทมคณภาพ มาตรฐาน ทวถงเปนธรรม สรางระบบบรหารจดการทมเอกภาพ. เขาถงเมอ 15 กรกฎาคม. เขาถงไดจากhttp://bps.ops.moph.go.th/

แนวทางขบเคลอนนโยบายรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข/index.htm

[22]ไพบลย ดาวสดใส. (2547). “การวดงานเภสชกรรมโรงพยาบาล.” ใน การประชมเชงปฏบตการเรองการศกษางานในองคการสขภาพ, 1-10. ขอนแกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

61

[23]Proctor, Robert A. (1994). “Queues and the power of simulation:Helping with business

decision and problems.” Management Decision 32,1 :50-55.

[24]กลยา วานชยบญชา. (2553). การวเคราะหเชงปรมาณ. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: หางหนสวนจากดสามลดา

[25] นรนดร ฉมพาล และแววมยรา คาสข . (2554). การวเคราะหเชงปรมาณ. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: บรษทคอมเมอรเชยล เวลด มเดย จากด

[26] Bitner ,Mary Jo , Amy L. Ostrom ,and Felicia N. Morgan. (2007). Service Blueprinting:

A Practical Technique for Service Innovation. Accessed March 15.Available form

http://files.g51studio.com/parsons/ServiceBlueprinting.pdf

[27] Yamane, Taro. (1973). Statistics:An Introductory Analysis. New York: Harper and

Row

[28] กลยา วานชยบญชา. (2549). การใช SPSS for windows ในการวเคราะหขอมล. พมพครงท 9. กรงเทพฯ :บรษทธรรมสาร จากด.

สำนกหอ

สมดกลาง

62

ภาคผนวก

63

ภาคผนวก ก ผลการพจารณาของคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย

64

65

ภาคผนวก ข แผนภมขนตอนการทางาน งานบรการจายยาผปวยนอก

66

หนวยงาน กลมงานเภสชกรรมและคมครองผบรโภคและคมครองผบรโภค No.1 of 2 งาน (Job) งานบรการจายยาผปวยนอก กระบวนการ (Process ) รบใบสงยาและใหลาดบคว ,การปอนขอมลลงในคอมพวเตอร,จดยาตามฉลากยา,การจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว,การตรวจสอบยา,การสงมอบยาแกผปวย

กจกรรมยอย หนวย ของงาน

ประเภท กจกรรม

ประเภท ผปฏบต

จดเรมตน จดสนสด

1. รบใบสงยาและใหลาดบคว - หยบใบสงยาจากตะกรารบใบสงยา -ใหลาดบคว - วางใบสงยาในจดทรอปอนขอมล

ใบสงยา O* A* รบใบสงยา วางใบสงยาบนโตะ

2. การปอนขอมลลงในคอมพวเตอร - ปอนรหสประจาตวผปวย - ตรวจสอบชอผปวยใหตรงกบใบสงยา - ปอนขอมลอน เชน อาย แพทยผตรวจ รายการยา วธใช - กรอกราคายาลงในใบสงยา - พมพฉลากยา - แยกใบสงยาตามสทธผปวย ถาเปนสทธเสยเงน วางใบสงยาในตะกรารอจายเงน สทธไมเสยเงน วางใบสงยาในตะกราทรอจบค

ใบสงยา O* A*,P* หยบใบสงยา เรมอานชอ- สกล ผปวย

วางใบสงยาลงในตะกรา

3. จดยาตามฉลากยา - ฉกฉลากยาออกจาเครองพมพฉลากยา - นาฉลากยาใสในตะกรา - ตดฉลากยาบนซองยา กรณยาเมด ตดฉลากบนซองทแบงบรรจไวแลว ในกรณไมไดแบงบรรจไว ใหนบยาใหไดปรมาณเทากบทระบไว กรณยานาใหตดฉลากยาทบรรจภณฑ -วางยาในตะกรา -วางตะกรายาบนโตะทรอจบค ตะกรายากบใบสงยา

ใบสงยา O* A* ฉกฉลากยาจากเครองพมพ

วางตะกรายาบนโตะทรอจบค

67

หนวยงาน กลมงานเภสชกรรมและคมครองผบรโภคและคมครองผบรโภค No.2 of 2 งาน (Job) งานบรการจายยาผปวยนอก กระบวนการ (Process ) รบใบสงยาและใหลาดบคว ,การปอนขอมลลงในคอมพวเตอร,จดยาตามฉลากยา,การจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว,การตรวจสอบยา,การสงมอบยาแกผปวย

กจกรรมยอย หนวย ของงาน

ประเภท กจกรรม

ประเภท ผปฏบต

จดเรมตน จดสนสด

4.การจบคใบสงยากบยาทจดเสรจแลว -หยบใบสงยาขนจากตะกราทรอจบค และตะกราทจายเงนแลว มาเรยงตามลาดบทกอนหลง -จบคใบสงยากบตะกรายาทจดเสรจแลว แลวนาไปวางในจดทรอตรวจสอบยา

ใบสงยา O* A* หยบใบสงยาในตะกราทรอจบคและตะกราทจายเงนแลว

สงตะกราวางบนโตะตรวจสอบ

5.การตรวจสอบยา -หยบใบสงยาจากตะกรายา -ตรวจสอบชอผปวยในใบสงยาและในฉลากยาใหตรงกน -ตรวจสอบยาทจดวาถกตอง ครบถวนตามจานวนชอยา ฉลาก วธใช - ตรวจสอบวาม Drug interaction , ADR , DRP(dosage proper patient ) หรอไม -ลงชอเภสชกร -วางยาและใบสงยาลงในตะกรา สงตะกรา

ใบสงยา I* P* หยบใบสงยาเรมอานชอ สกลผปวย

วางใบสงยาลงในตะกรา

6. การสงมอบยาแกผปวย -เรยกชอ - สกล ผปวย -ใหผปวยทบทวน ชอ – สกล ของตนเอง -สอบถามเคยแพยาอะไร -สอบถามอาการทมาพบแพทย -แนะนาขอบงใช วธการใชยา -แนะนาขอควรระวง -หยบยาใสถง สงมอบใหผปวย -ลงชอเภสชกรผจายยา -เกบใบสงยาลงในตะกรา

ใบสงยา O* P* เรยกชอ- สกล ผปวย

ผปวยรบยา

หมายเหต * : O แทนการปฏบตงาน , I แทนการตรวจสอบ , P เภสชกร , A เจาหนาทหองยา

68

ภาคผนวก ค แบบบนทกเวลารอคอยรบยา

69

แบบบนทกเวลารอคอยรบยา

จานวนรายการยา...........................รายการ

กจกรรม เวลาเรมตน เวลาสนสด 1) รบใบสงยาและใหลาดบคว 2) การปอนขอมลลงในคอมพวเตอร 3) จดยาตามฉลากยา 4) การจบคใบสงยา 5) การตรวจสอบยา 6) การสงมอบยาแกผปวย

70

ภาคผนวก ง แบบบนทกการสนทนากลมของฝายเภสชกรรม

71

แบบบนทกการสนทนากลมของฝายเภสชกรรม

ผเขารวมประชม

วตถประสงค

วน เวลา สถานท ประเดนคาถาม และรายละเอยดการสนทนากลม

ขอสรป

72

ภาคผนวก จ รปแสดงการทางานของหองจายยาโรงพยาบาลกระทมแบน

73

รปแสดงการทางานของหองจายยาโรงพยาบาลกระทมแบน

74

ภาคผนวก ฉ ตารางปฏบตงานของเภสชกรงานบรการจายยาผปวยนอก

75

ตารางป

ฏบตงานขอ

งเภสช

กรงาน

บรการ

จายยาผ

ปวยน

อก

วนท

check

1 che

ck 2

จายชองทาง

ดวน

จาย 2

จาย 3

จาย 4

counse

ling/A

DR

หมายเ

หต

ชวย I

PD

ประชม

พธ 1 ก

.พ.

จรวรรณ

จฑ

ามาศ

pa

rt tim

e เยาวน

นท

ไฉทยา

ชตมน

วรวฒ

น สอ.,

วทย

พฤ 2

ชต

มน

จรวรรณ

จฑ

ามาศ

ไฉทยา

เยาวน

นท

วรวฒ

น

ศ. 3

วรวฒ

น ชต

มน

part

time

จรวรรณ

เยาวน

นท

จฑามาศ

ไฉทยา T

B

จ. 6

เยาวน

นท

ไฉทยา

part

time1

pa

rt tim

e2

ชตมน

จฑ

ามาศ

วรวฒ

นลา

จรวรรณ

อง. 7

จฑามาศ

เยาวน

นท

part

time1

pa

rt tim

e2

ไฉทยา

ชตมน

วรวฒ

น, A

RV

จรวรรณ

พธ 8

วรวฒ

น ชต

มน

part

time1

pa

rt tim

e2

เยาวน

นท

จฑามาศ

ไฉทยา

จรวรรณ

พฤ

. 9

จฑามาศ

วรวฒ

น ไฉทยา

จรวรรณ

ชต

มน

เยาวน

นท

ศ. 10

ชต

มน

จฑามาศ

pa

rt tim

e เยาวน

นท

วรวฒ

น

ไฉทยา T

B,จรวรรณ

ลา

จ.13

ไฉทยา

ชตมน

pa

rt tim

e1

part

time2

จฑ

ามาศ

วรวฒ

น เยาวน

นท

จรวรรณ

อง 14

เยาวน

นท

ไฉทยา

part

time1

pa

rt tim

e2

จรวรรณ

วรวฒ

น,จฑา

มาศ A

RV

ชตมน

พธ 15

จรวรรณ

จฑ

ามาศ

pa

rt tim

e1

part

time2

เยาวน

นท

ชตมน

วรวฒ

น สอ.,

วทย

ไฉทยา

พฤ 16

ชต

มน

จรวรรณ

pa

rt tim

e1

เยาวน

นท

จฑามาศ

ไฉทยา

วรวฒ

น

ศ.17

เยาวน

นท

วรวฒ

น pa

rt tim

e1

part

time2

จฑ

ามาศ

ไฉทยา T

B ชต

มน

จรวรรณ

จ. 20

จฑ

ามาศ

ไฉทยา

part

time1

pa

rt tim

e2

จรวรรณ

ชต

มน

เยาวน

นท

วรวฒ

น อง

21

เยาวน

นท

ชตมน

pa

rt tim

e1

part

time2

ไฉทยา

จรวรรณ

จฑามาศ

ARV

วรวฒ

น พธ

22

จรวรรณ

จฑ

ามาศ

pa

rt tim

e1

part

time2

ไฉทยา

เยาวน

นท

ชตมน

วรวฒ

น พฤ

23

ไฉทยา

จรวรรณ

pa

rt tim

e1

จฑามาศ

เยาวน

นท

ชตมน

วรวฒ

น ศ.2

4 เยาวน

นท

ชตมน

pa

rt tim

e1

part

time2

จรวรรณ

ไฉทยา T

B

วรวฒ

น,จฑา

มาศ

จ. 27

จฑ

ามาศ

วรวฒ

น pa

rt tim

e จรวรรณ

ชต

มน

ไฉทยา

เยาวน

นท

อง 28

เยาวน

นท

ชตมน

pa

rt tim

e ไฉทยา

จรวรรณ

วรวฒ

น,จฑา

มาศ A

RV

พธ 29

จรวรรณ

ไฉทยา

part

time

ชตมน

เยาวน

นท

จฑามาศ

วรวฒ

นลา

76

ประวตผวจย

ชอ-สกล นางสาวจฑามาศ เรองจย ทอย 2 ม.3 ต.บานยาง อ.เมอง จ.นครปฐม ททางาน โรงพยาบาลบานโปง อาเภอบานโปง จงหวดราชบร ประวตการศกษา พ.ศ.2546 สาเรจการศกษาเภสชศาสตรบณฑต มหาวทยาลยศลปากร พ.ศ.2550 สาเรจการศกษาบรหารธรกจบณฑต(การตลาด)

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ.2552 ศกษาตอระดบเภสชศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการทาง เภสชกรรม มหาวทยาลยศลปากร อาเภอเมองนครปฐม จงหวดนครปฐม ประวตการทางาน พ.ศ.2546-2547 เภสชกร โรงพยาบาลบาเหนจณรงค จ.ชยภม พ.ศ.2547-2555 เภสชกร โรงพยาบาลกระทมแบน จ.สมทรสาคร พ.ศ.2555-ปจจบน เภสชกร โรงพยาบาลบานโปง จงหวดราชบร