Upload
carlos
View
3
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
legislacao trabalhista
Citation preview
5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 1/15
PublicadoemeGovUFSC(http://www.egov.ufsc.br/portal)
Incio>Aestabilidadenasrelaesdeemprego
AestabilidadenasrelaesdeempregoPorJeison[1]Postadoem01abril2013
Autores:CASSEPP,AlexandreAzambuja.
1NOESGERAIS
Arelaodeempregoinformadapeloprincpiodacontinuidade.Partesedapremissadanecessidadeeconveninciarecprocasdasuamanuteno:doempregado,porquefontedesubsistncia,consubstanciadanosalrio,pagoperiodicamenteemcontraprestaodaforadetrabalhoentreguedoempregador,porquedelaemergeatranqilidadedepodercontarcomaenergiadotrabalhador,canalizada,atravsdesuacapacitaoprofissional,aosfinsdaempresa.Esta,porsuavez,tendeaperenidade,transcendegeraes.Excepcionalmentetemcartertransitrio.
Odireitodotrabalhoconsagrouoinstitutodaestabilidadenoemprego,numprimeiromomentoelevadaagraudedireitoabsoluto.Contudo,atendnciamodernaderelativizla,dandoaotrabalhador,emlugardagarantiadefinitivadoemprego,aproteocontraadespedidaabusiva.
2APRECARIEDADEDOEMPREGONOBRASIL
NohproteodeempregonoBrasil.
ACartaPolticade1998compatibilizouoregimedoFGTScomaproteocontraadespedidaarbitrriaousemjustacausa.
Frutodeumavisoeconomicistadovalordotrabalho,apolticadeempregonoBrasil,jdesdeosanossetentadosculopassado,temsidodesastrosa,comnotriatendnciadeconsiderarotrabalhohumanomerofatordeproduo,deofertaabundanteescassaprocura.
Aforadetrabalhoentreguepelohomemmedidaemnmeros,estatsticas,colunasdeperdaseganhos,delucrosecustos.
5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 2/15
MelhorteriasidoumaConstituioomissasequaisquerregrasdeproteocontraodespedimentoimotivado.Issoporque,aoremeteraregulamentaodaproteoenganosamenteasseguradanoincisoIdoseuart.7aumaleicomplementar,paracujaaprovaonecessriaamaioriaabsolutadoCongressoNacional(art.69,CF),aprpriaAssembliaConstituinteainviabilizou.HouvesseosilnciodaConstituio,agarantiadeempregopoderiaserobviadaatravsdeleiordinria,assimcomooforaanteriormenteaoutubrode1988.AprpriaCLT,umdecretolei,consagroudurantemaisdequatrodcadas,aestabilidadedecenalcomoumdosinstitutosmaismarcantes.Tambmgarantiu,eaindagarante,dodirigentesindicale,desde1977,resguardouoempregadoeleitotitulardaCIPAcontraodespedimentoarbitrrio.
AJustiadoTrabalhotransformousenumajustiadedesempregadosressentidos,quetentamirforranareclamaotrabalhista,ondepostulamtudooquepodemeoquenopodem.Osempregadores,nomenosressentidos,queixamsedaindstriadasreclamatriasqueelesprpriosincentivam,aomandaremseusempregadosprocurarseusdireitos,apostandoqueaexaustodoJudicirioparaabsorverademandadeaespostergueasentenaporanosafio.
Oprincpiodaboaf,tantoenquantoinformadordarelaodeemprego,comodasrelaesnombitodoprocessojudicial,nopodefrutificaremsolotorido.
3ESTABILIDADEIMPRPRIA
Estabilidadeimprpriaaquelanaqualmalgradoodespedimentovlidoeeficaz,hnusdenaturezaeconmicaque,apardedesestimularodespedimento,decertaformacompensaoempregadopelaperdadoemprego.
Devetersidoesseoescopodolegisladorconstituinte,quandocogitoudeumaindenizaocompensatriadedespedida.
Anovaordemconstitucionalinstauradaem1988,atravsdaqualagarantiadeempregopassouaconviverharmoniosamentecomofundodegarantiadotempodeservioeadisposiotransitriacontidanoart.10,incisoI,instituiuaindenizaocompensatriaequivalentea40%dosdepsitosdoFGTS.
4VEDAOAODIREITODEDESPEDIRESTABILIDADENOEMPREGO
Oconceitodeestabilidadecomportaduasacepes,conformeAmaurirefere:
1)sobopontodevistaeconmico,correspondeapolticaoficialdegarantiadeplenoemprego,atendendoaovalorsocialdotrabalho,umdosfundamentosdaRepblicaFederativadoBrasil2)nosentidojurdico,consubstanciaodireitodoempregadoemmantersenoemprego,salvosituaesexaustivamenteprevistasnalei,retirandodoempregadorodireitoderesilirocontratodeformaaleatria.Naprimeirahiptese,temosaestabilidadedoempregonasegunda,aestabilidadenoemprego.(Nascimento,2011,p.396).
Tomadanasuaaceporestrita,estabilidadesignificaavedaoabsolutaaodireitodedennciadocontratopeloempregador,impossibilidadejurdicadodespedimento,mesmodiantedefaltagravedoempregado.
Sebemverdadequealgumasfaltastpicassogravespelasuaprprianatureza(umaagressofsica,com
5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 3/15
lesescorporais,aosuperiorhierrquico,ofurtodenumerriodaempresa,arevelaodesegredodaempresaemtrocadepropinaetc.)outraspermitemavaliaocommaioroumenorseveridade:umatoisoladodeindisciplina,algunsatrasosoufaltasinjustificadasdoempregado,umnicoregistrodecomportamentoinadequadonolocaldetrabalhojamaisconstituirofaltascapazesdefundamentarumaaojudicialfundadaemjustacausa,emsetratandodeempregadoestvel.
5VEDAOAODIREITODEDESPEDIRALEATORIAMENTEESTABILIDADERELATIVANOEMPREGO
Adespedidasersempremotivadaecasonodemonstradososmotivosrelevantesensejadoresdodespedimento,emeventualquestionamentodestepeloempregado,peranteoPoderJudicirio,reatasearelaodeemprego,atravsdareintegraodoempregado.
NoBrasil,aestabilidaderelativadireitoconstitucionalasseguradaaoempregado,provisoriamenteregulamentadonoart.10,incisoI,dasdisposiestransitriasdaConstituioFedera.Diramosminimizadoporquereduzidosairrisrios40%dosdepsitosdofundodegarantiadotempodeservio.
OincisoIdoart.7daCF/88protegearelaodeempregocontraadennciaaleatria,entendendosecomotalaquenosefundaremrazesdisciplinares,intrnsecasarelaocontratual(asjustascausas),ouemrazesextrnsecasjustificadorasdorompimentodocontrato,emgeraldecorrentesdemotivostcnicos,econmicosefinanceiros.
Asempresas,diantedaconcorrnciademercadocadavezmaisacirrada,socompelidasamodernizarsuametodologiadeatuao,informatizarpartedesuasatividades,adquirirnovasecomplexasmquinasouintroduzirnovosinsumos,matriasprimascadavezmaisdelicadasnoseumanuseio.Taldemandadeadaptaodoquadrodepessoal,qualificaoprofissionalquenemsemprepossvelexigirdosatuaisempregados,muitosdelesresistentesanovosmtodosdetrabalho.Adispensadeempregadosemtalcontextoinevitvel,sobpenadeperdadecompetitividadeouatdeinviabilizaraatividadeeconmica.Teramos,aqui,vriosexemplos,demotivotcnico.
Noaspectoeconmicofinanceiro,aCLTforneceseguroparmetroanalgico,emseuart.501,quandotratadaforamaior.Aliestditoqueaimprevidnciadoempregadornoaqualifica(1).Diremos,tambm,queasdificuldadeseconmicofinanceirasdeumaempresamalgerida,quandotodasasdemaissimilaresestoagozardeplenasolvnciaepujana,nopodemserinvocadascomofundamentododespedimento.Eassimsustentaremos,comfundamentoemoutralei,aden4.923/65,quando,aotratardereduodesalrios,refereseconjunturaeconmica,devidamentecomprovada(art.2).
6BREVEESTUDODACONVENON158DAORGANIZAOINTERNACIONALDOTRABALHO
Em26dejunhode1963,aConfernciaGeraldaOrganizaoInternacionaldoTrabalhoOITaprovouaRecomendao119,segundoaqual,entreoutrasprovidncias,asdespedidassomentedeveriamocorrerquandofundadasporrazesvinculadassnecessidadesouaofuncionamentodaempresaoudeordemdisciplinar,relativascondutadotrabalhador.
AtravsdoDecreton.1.855,de10.04.1996,aConvenon.158foipromulgada,ensejandointensodebatedoutrinrioejurisprudencialemtornodasuaeficciavinculativa,diantedaexignciadeleicomplementarregulamentadoradoinstitutodaproteocontraodespedimentoabusivo.
AConvenon158paradigmauniversalparaaslegislaesprotetivasdarelaodeempregoeaConstituiode1988adotouseuspostuladosnoincisoIdoart.7.
5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 4/15
Vejamossuasdisposiesmaisrelevantes:
Oart.4preconizaquenohajadespedimentodotrabalhadoramenosqueexistaparaissoumacausajustificadarelacionadacomasuacapacidadeouseucomportamentooubaseadanasnecessidadesdefuncionamentodaempresa,estabelecimentoouservio.
Diantedejustacausaoudedesempenhoinsatisfatrio,haversedegarantiraoempregadoapossibilidadedesedefenderdasacusaesfeitascontraele(art.7)
Acasodespedido,otrabalhadorpoderquestionaralegitimidadedodespedimentoperanteumorganismoneutro,como,porexemplo,umtribunal,umtribunaldotrabalho,umajuntadearbitragemouumrbitro(art.8).
Noart.10,contemplaseumaespciedeindenizaoemfavordoempregado,mesmoquandoadespedidasejadespidadealeatoriedade.
Nosart.13e14daConvenon158tambmsedispesobreasprovidnciasquedeveroantecederodespedimentopormotivoseconmicos,tecnolgicos,estruturaisouanlogos.
Comovisto,nohmnimadificuldadeemregulamentaragarantiaconstitucionalinsculpidanoart.7,incisoI,daConstituio.Bastasegirmosasrecomendaesdodireitointernacional.
7DESPEDIMENTOABUSIVO
SevoltarmosaConvenon158,encontraremosalidestacadasascircunstanciasquenopoderoserinvocadascomomotivaoparaodespedimento,aexemplodoquejconstavanaRecomendao119,entreelas,amilitnciadoempregado,oajuizamentodedemandadenaturezatrabalhista,qualquerespciedediscriminao(racial,decor,sexual,religiosa,poltica,diantedoestadodegravidezetc.art.5)eaausnciaaotrabalhomotivadapordoena(art.6).
ALein9.029,de13deabrilde1995,probeaadoodequalquerprticadiscriminatriaelimitativaparaoefeitodeacessorelaodeemprego,ousuamanuteno,pormotivodesexo,raa,cor,estadocivil,situaofamiliarouidade,ressalvadasashiptesesdeproteoaomenorprevistanoincisoXXXIIIdoart.7daConstituioFederal.
Avedaodespedidaabusivaconstituiproteodapessoahumanadotrabalhador,independentementedasuaprviacondiodeestvelounoestvelnoemprego.doatodiscriminatrioquedecorreodireitoreintegraoouaindenizao,nodacondioprviadeestveldoempregado.
Ajurisprudnciatemsidofrtilnaconstruodeumeficazmeiodeproteocontraadespedidaabusiva.Amaissignificativaresidenapacficaintelignciaampliativadoart.1,cujaleiturapermiteconcluirtrataremse,ashiptesesalielencadasdeenumeraomeramenteexemplificativa,noexaustiva.
8ESTABILIDADEPROVISRIA
5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 5/15
8.1Aspectosgerais
Alegislaobrasileiracontemplaescassasespciesdeestabilidadesditasprovisrias,decorrentesdestatuspeculiardoempregadoemdeterminadolapsodetempo.
Taisestabilidadespoderoserdenaturezaabsoluta(impossibilidadededespedimentopeloempregador)ourelativa(impossibilidadededespedimentoaleatriopeloempregador)etmemcomoofatodeseremconcedidastemporariamenteaoempregado,enquantoperduraremascondiesestabelecidasparaasuafruio.Portanto,poderamostambmchamlasdeestabilidadessobcondio,temporrias.
Devemos,ainda,terpresentequeodireitocontempladoaoempregadoestvelodireitoaoemprego,noaossalriosdoperododaestabilidade.
Osalriocontraprestaodotrabalho,portanto,oempregadosomenteaelefarjussedesincumbirdasuaobrigaodetrabalhar.Ainterrupodocontratosomenteficarrestritaaoperodointermediriododespedimentoedareintegrao.
Apretensoasalriosemtrabalho,salvonosperodosemquealeicontemplahiptesesdeinterrupodocontrato(repousosemanaisremunerado,feriados,primeirosquinzediasdedoenaincapacitanteparaotrabalho,friasetc.)carecedeamparolegal.
8.2Espciescontempladasnodireitobrasileiro
Nodireitobrasileiro,tmestabilidadeprovisrialegalnoemprego:
odirigentesindical
otrabalhadoracidentadonotrabalho,apartirdoretornodobenefcioprevidencirio
aempregadagestante
otrabalhadoreleitoparaocargodetitularousuplentejuntoCIPA
otrabalhadorindicadoparaintegrar,nacondioderepresentantedostrabalhadores,oConselhoCuradordoFGTS
odirigentedecooperativasdetrabalhadores
orepresentantedosempregadosmembrodecomissodeconciliaoprvia.
5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 6/15
8.2.1DirigenteSindical
AConstituioFederalemseuart.8,incisoVIII,vedaadispensadoempregadosindicalizadoapartirdoregistrodacandidaduraacargodedireoourepresentaosindicale,seeleito,aindaquesuplente,atumanoapsofinaldomandato,salvosecometerfaltagravenostermosdalei.AConsolidaodasLeisdoTrabalhosomenteadmiteaapuraodefaltagraveeminquritojudicial,diantedeempregadoestvelnoemprego.Assim,aestabilidadeplenadodirigentesindicalestcontempladanaCLT,queampliaagarantiaminimamenteestabelecidanaConstituio.amesmaaorientaojurisprudencialexpressanoPrecedenteSDII/TSTn114.
8.2.2Acidentenotrabalho
ALein8.213/91quetratadosplanosebenefciosdaprevidnciasocial,emseuart.118,garanteaotrabalhadoracidentadoquetenhaseafastadodotrabalhoemgozodeauxliodoenaacidentrio,peloprazode12mesesapsacessaodobenefcio,amanutenodoseucontratodetrabalhonaempresa(...)independentementedapercepodeauxlioacidente.Esseart.118contemplaespciedeestabilidadeplenanoemprego,impossibilidadejurdicadedespedimento.Anicahiptesederompimentodocontratodarsenaviajudicial,diantedefaltagravecometidapeloempregado.
OPoderExecutivo,atravsdaMedidaProvisrian.1.729de02.12.1998,alterouodispositivodoart.118daLein.8.213/91.
Oart.118passouateraseguinteredao:Art.118.Oseguradoquesofreuacidentedotrabalho,temgarantida,peloprazomnimodedozemeses,manutenodeseucontratodetrabalhonaempresa,apsacessaodoauxliodoenaacidentrio,desdeque,apsaconsolidaodasleses,resulteseqelaqueimpliquereduodacapacidadeparaotrabalhoqueexerciahabitualmente.
Contudo,aMP1.729tevevidaefmera.Jem11.12.1998,foisancionadaaLei9.732que,entreasalteraeslegislativascontempladas,noincluiuoart.118n.8.213/91.Implicitamente,restourevigoradaaantigaredao,diantedocontidono3doart.62daConstituio,restabelecendoseagarantiadamanutenodoempregoatodotrabalhadoracidentadonotrabalhoquandodoretornodoauxliodoenaacidentrio,independentementedapercepodoauxlioacidente.
8.2.3MembrointegrantedaComissoInternadePrevenodeAcidentesCIPA
Ochamadocipeiro,eleitoporseuscolegasdetrabalhoparacomporaComissoInternadePrevenodeAcidentesCIPA,quandonacondiodetitular,jdetinhagarantiacontraodespedimentoaleatrioluzdoart.165daCLTeseunicopargrafo.Asdisposiestransitriasconstitucionais,emtextodbio,contemplaramamesmagarantiaaoempregadoeleitoparacargodedireo.
luzdaPortarian.3.214/78,NR6,aCIPAcompese,exclusivamente,deempregados.Estespoderosereleitosporseuscolegasdeempresapararepresentlos,oudesignadospeloempregador,tambmcompoderesderepresentao.
importantedestacarqueapenasosempregadoseleitosporseuscolegasestoprotegidoscontraodespedimentoabusivo.Aquelesindicadospeloempregadornodetmtalgarantia.
Aestabilidade,naespcie,relativaporqueoempregadorpodedespedir,desdequefundadoemmotivo
5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 7/15
disciplinar,tcnicooueconmicofinanceiroetransitriaperduraatumanoapsotrminodomandato.
8.2.4RepresentantedostrabalhadoresnoConselhoCuradordoFundodeGarantiadoTempodeServio
OsmembrosdoConselhoCurador,enquantorepresentantesdostrabalhadores,indicadospelascentraissindicais,sejamefetivosousuplentes,luzdoart.3,9,daLei9.036/90,tmasseguradaaestabilidadenoemprego,desdeanomeaoatumanoapsotrminodomandato,podendo,adispensasomenteocorrerdiantedefaltagrave,devidamentecomprovada,atravsdeprocessosindical.
Hevidenteimpropriedadenaexpressoprocessosindical.
Numavisosistemtica,aestabilidadecontempladaaorepresentantedostrabalhadoresjuntoaoConselhoCuradordoFGTStemamesmanaturezadeestabilidadesindical,postotratardecargoderepresentaodosinteressesdostrabalhadores.Portanto,estamosdiantedeestabilidadeplena,aindaquetemporria.
8.2.5Gestante
Aempregadagestantepossuiproteocontraodespedimentoaleatrio,desdeomomentodaconfirmaodagravidezatcincomesesapsoparto(art.10,incisoII,alneabADCTCF/88).Tratasedeoutroexemplodeestabilidaderelativa,eisqueoempregadorconservaodireitodedespedir,emcasodejustacausa.
Aexegesedanormatransitria,aosereferirconfirmaodagravidez,controvertida.Hosquesustentamcomomarcoinicialdoprazodeestabilidade,omomentoemquecomprovadaagravidez.Outros,omomentoemquecomprovadaagravidezperanteoempregador.Outros,ainda,entreosquaisnosinclumos,omomentodaconcepo,aindaquecomprovadaposteriormente.Essaaintelignciadanormaconstitucionaltransitrialuzdoindbioprooperrio.Ofatogeradordaproteocontraodespedimentoarbitrrioobjetivo,agravidez,independentementedomomentoemqueconstatadooestadogravdicodamulher.Portanto,desdequedemonstradaagravidezpocadodespedimento,hdireitoreintegraonoemprego.
Devesereiterarquedireitoreintegraonoemprego.
Consequentementedeveserexercidoaindaenquantopossvelinvoclo,enquantovigenteaestabilidade.
8.2.6Dirigentedecooperativa
Oart.55daLein.5.764/71,quedefineapolticanacionaldocooperativismo,estabelecequeosempregadosdeempresas,eleitosdiretoresdesociedadescooperativasgozarodasgarantasasseguradasaosdirigentessindicaispeloart.543daCLT.Temosespciedeestabilidadeplena,eisqueestaaatribudaaodirigentesindical.
8.2.7Representantedosempregadosnascomissesdeconciliaoprvia
ALei9.958/00introduziunoordenamentolegalvigenteascomissesdeconciliaoprvia,comaatribuiodetentarconciliarosconflitosindividuaisdetrabalho.luzdeummelhorestudoenumavisosistemticadoorganismo
5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 8/15
consolidado,estamosdiantedeestabilidadeplena,queparalisaodireitodedennciadoempregador,cujopoderdisciplinarficaradstritosuspenso.
9CONSEQNCIASDAOCORRNCIADEFATOGERADORASDEESTABILIDADENOEMPREGONOCURSODOAVISOPRVIOCONCEDIDOPELOEMPREGADOR
Sabemosque,nocursodoavisoprvio,hexecuoresidualdocontratodetrabalho,compossibilidadedeaquisiodedireitosporambosossujeitoscontratantes.
Aconseqncianombitodocontratodetrabalhonenhuma,namesmalinhadaorientaojurisprudencialconsagradanoPrecedenteSDI/TSTn.41.
Adennciadocontratoconcretizasenomomentoemqueosujeitodenunciantecomunicaaosujeitodenunciadoasuaintenoderomplo,iniciandose,incontinenti,oprazodeavisoprvio,aocabodoqualsobrevmaextinodarelaocontratual.
Portanto,seumaempregada,comseucontratodetrabalhojdenunciadopeloempregador,engravidanocursodoavisoprvio,essefatoposteriordenncianoserevestederetroeficcia.Ocontratomarchainexoravelmenteparaasuaextinoporqueadennciaocorreuantesdofatogeradordaestabilidade.
Asituaodiferenciada,contudo,emrelaoaoempregadoacidentadonotrabalhonocursodoavisoprvio.Oart.118daLei8.213/91novedadispensa.Apenasdeterminaamanutenodoemprego,valedizer,nocasodeavisoprviojconcedido,apostergaodaeficciadesteprazodaestabilidade.
Ocontrato,validamentedenunciado,mantmsepeloprazodaestabilidade.Fludooprazodedozemeses,ocontratoextinguesedeplenodireito.
10FUNDODEGARANTIADOTEMPODESERVIO
10.1BreveHistrico
Criouseumailusriaconvivnciadedoisregimeslegaisdarelaodeemprego:otradicional,daestabilidadeplenaaosdezanos,regulamentadonaCLT,defatonomaisexistente,eumsegundoregime,semqualquerespciedeproteocontraadespedida,consubstanciadanofundodegarantiadotempodeservio,institudopelaLein.5.107,desetembrode1966,comvignciaapartirde1dejaneirode1967.
Paraaquelesempregadosjestveis,abriuseapossibilidadedetransaodotempodeservioanterior,razode60%dovalordarespectivaindenizao,oquelevoumuitostrabalhadoresaabrirmododireitoadquirido,querpelapossibilidadedereceberumvalorconsidervelemdinheiro,querdiantedapressodoprprioempregador.
AestabilidadefoibanidapaulatinamentedasrelaesdetrabalhonoBrasil,submetidaaalentaagoniaapsogolpemortaldesferidopelaLein.5.107/66.
5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 9/15
AConstituiode1967consagrouaestabilidade,comindenizaoaotrabalhadordespedido,oufundodegarantiaportempodeservio(art.158,incisoXIII).AEmendaConstitucionaln.1,de1969,repetiuomesmotexto,massuprimiuavrgulaapsovocbulodespedido(estabilidade,comindenizaoaotrabalhadordespedidooufundodegarantiaportempodeservioart.165,incisoXIII),ensejandoclebreetormentosadiscussodoutrinriaejurisprudencialemtornodapossibilidadededoisregimes:estabilidadecomindenizaoaotrabalhadordespedido,ouestabilidadecomfundodegarantiaportempodeservio.
OengododagarantiadeempregonoBrasil,persistenosdiasdehoje,comoutracolorao.Tm,ostrabalhadores,relaodeemprego,constitucionalmenteprotegidacontraadespedidaabusiva,massemefetividade.AenganosamanobraconcebidanaAssembliaNacionalConstituinte,mercdaqualaregulamentaodoinstitutoficousujeitaaleicomplementarportanto,aaprovaopormaioriaabsolutadeusforasconservadorasacertezadaimprobabilidadedasuaefetivao.
Noaspectorestritodefundodegarantiadotempodeservio,contudo,aConstituiopromulgadaem1988avanou.
AConstituiovigente,aoerigiroFGTSadireitouniversal,emfavordequalquertrabalhador,urbano,ruralouavulso(art.7,incisoIIIeXXXIV).Baniuseafalciadaopo.
Comoainclusodoempregadodomsticofaculdadedoempregador,defatoessacategoriadetrabalhadorescontinuamargemdoFundodeGarantiadoTempodeServio.
10.2NaturezaJurdica
Temsidotormentosa,desdeomomentodonascimentodoinstituto,emsetembrode1966,aconstruodoutrinriaemtornodanaturezajurdicadoFGTS.
umpatrimniodestinadoafinsespecficos,foicriadoporleietempersonalidadejurdicadedireitopblico.Temautonomia,aindaquenoplena,dedisciplinarassuasaes,atravsdeseuConselhoCurador.Contudo,notemadministraoprpria,cometidaaoagenteoperador,aCaixaEconmicaFederal.
ParaEduardoGabrielSaad,ainstituio
umapessoajurdicapblicasecundria,imperfeitaautarquiaporquetemdestaalgunstraoscaracterizadores,maslhefaltamoutros.(Saad,1995,p.72)
AteoriamaisconsistenteinclinasepeladefiniodetaiscontribuiescomoumaespciedetributoparaleloaoarrecadadodiretamentepeloEstado,comfinalidadesocialetendocomofatogeradoropagamentodossalrios.Temrespaldolegalnoart.217doCdigoTributrio,comaredaodoDecretoLein27/86.
Ostribunais,contudo,inclinamseemfavordacorrentesegundoaqualascontribuiesjuntoaoFGTSseriamumaespciedecontribuioprevidenciria,proteocontraosefeitosdodesempregooudainatividadepormotivodeidadeoutempodeservio.?(Ibidem,1995,p.203211)Olegisladortambmparecetersesensibilizadocomessasegunda
5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 10/15
posio,aoatribuirPrevidnciaSocialafiscalizaodoefetivorecolhimentodosdepsitos,noart.23daLein8.036/90.
OTribunalSuperiordoTrabalho,desdeavignciadaLein5.107/66,proclamavaanaturezasocialdascontribuiesdoFGTS,aexemplodascontribuiesprevidencirias.
AsdecisesdoSupremoTribunalFederaltambmseinclinampelanaturezadecontribuiodecontribuiosocialdosdepsitosdoFGTS,namesmalinhaadotadapeloTST.
Outrascorrentes,demenorconsistncia,tmsidoenumeradasesosinteticamenteresumidasporAmauriMascaroNascimento:
*Teoriadaindenizao,luzdaLein.5.107/66.
*Teoriadanaturezajurdicadupla,aoatribuiraosrecolhimentosmensaisocarterdedepsitosbancrioseaoacrscimodevidonoatodadespedidasemjustacausa(arazode40%),carterindenizatrio
*Teoriadosalriodiferido,osdepsitosmensaisnadamaissodoquesalrioscomdisponibilidadefuturaparaoempregado
*Teoriadaobrigaodualista,emquesustentadaumaespciededesdobramentodosdepsitos,mercdoqualascontribuiesfeitaspeloempregadorteriamnaturezafiscal,masadquiririamnaturezasalarial(salriosocial)nomomentoemqueobjetodosaquepeloempregado(Nascimento,2011,p.475476).
10.3Aspectosgerais
10.3.1Estrutura
ALein.8.036/90dispe,exaustivamente,sobreaestruturadofundodegarantiadotempodeservio.
AsnormasediretrizesparaoseufuncionamentosoditadaspeloConselhoCurador,compostodetrsrepresentantesdacategoriadostrabalhadoresedetrsrepresentantesdacategoriadosempregadores,almdeumrepresentantedecadaumdosministriosouentidadesenumeradosnoart.3.ApardeintegrantedoConselhoCurador,aCaixaEconmicaFederaldetmaatribuiodeAgenteOperadordeFGTS(art.4daLei8.036/90).
Arepresentaoparitriadeempregadoseempregadoresatendedisposiodoart.10daConstituioFederal,ondeasseguradaaparticipaodeambasasclassesnoscolegiadosdosrgospblicosemqueseusinteressessejamobjetosdediscussoedeliberao.
AgestodoFGTSficouacargodoMinistriodaAoSocial(arts.4e6),aquemcompete,tambm,juntamentecomoconselhocuradorecomaCaixaEconmicaFederal,AgenteOperador,velarpelocumprimentodalei(art.8).
5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 11/15
AfiscalizaodaregularidadedosdepsitosdoFGTS,aapuraodosdbitosedasinfraespraticadaspelosempregadores,bemcomoasnotificaesvisandoaocumprimentodasobrigaesrelativasaosdepsitos,doencargodaPrevidnciaSocial,atravsdoInstitutoNacionaldePrevidnciaSocialINSS(arts.23daLeie54doRegulamentorespectivo).
AscompetnciasdosdiversosrgosdofundoestoprevistasnaLein.8.036/90enoseuRegulamento(ConselhoCurador,respectivamente,arts.5e64Gestor,arts.6e66AgenteOperador,arts.7e67Fiscalizador,arts.23e54).Oprocessodefiscalizao,acargodoINSS,estdisciplinadonoRegulamentodaLei(arts.54/58).
10.3.2Recursos
OlegisladordispssobreasdiversasfontesdosrecursosdoFGTS.
Aprincipaldelasosaldodosdepsitosfeitos,mensalmente,pelosempregadoresnascontasvinculadasdeseusempregados,razode8%dasrespectivasremuneraes,pagasnomsanterior(arts.15daLeie27doRegulamento).Aleiabreapossibilidadedeasempresasequipararemseusdiretoresnoempregados,assimconsideradosaquelesexercentesdecargodeadministrao,aosdemaistrabalhadores.Nessahiptese,osrecolhimentosjuntoaoFGTSserocalculadossobreasretiradasdetaisdiretores,obviamenteaquelasrelativasremuneraodotrabalhoprestadonaempresa(arts.15,4,e16daLei).
Ainadimplnciadaempresaemrelaoaosrecolhimentosdosdepsitosensejaimposiodejurosdemoraemultade20%sobreomontanteatualizadododbito(art.22).AmultareverteemfavordoFundodeGarantia(art.2,1,alnead),nodoempregadolesado.
Entendaseporcontavinculadaacontapessoaldecadaempregadooudosdiretoresnoempregados,abertapelaempresanaCaixaEconmicaFederal,junto(vinculada)aoFGTS.Taiscontassoprotegidaspelaimpenhorabilidadeabsoluta(art.2,2,daLei).
Ostrabalhadoresavulsostambmsobeneficiadoscomosdepsitos,feitosporquemestiverdefinido,nalegislaoespecial,comogestordamodeobra(art.15,1).Nessamesmasituao,encontramseostrabalhadorestemporrios,regidospelaLein.6.019/74.
Almdomontantedascontasvinculadas,oFGTStambmincorporaaosseusrecursosasdotaesoramentriasespecficas,osresultadosobtidosdaaplicaodosrecursosdofundo,asmultas(includas,aqui,aquelaantesreferida,nostermosdoart.22),osjurosmoratrioseasdemaisreceitaspatrimoniaisefinanceiras(art.2,1,alneae,daLei).HnotriaimpropriedadenaLei,quandocogitadacorreomonetriacomorecursocarreadoaoFGTS.Acorreomonetriameraatualizaodovalordamoeda,noconstituirendimento,tampoucoacrscimopatrimonial.
TaisrecursossogeridospeloPoderExecutivo,atravsdoMinistriodaAoSocial(art.6daLei).
10.3.3Destinaodosdepsitosehiptesedesaquepeloempregado
Aocontrriodoquepodeparecer,oFundodeGarantiadoTempodeServionofoiinstitudoexclusivamenteparabeneficiarotrabalhador,enquantosujeitodeumcontratodetrabalho.
5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 12/15
OsrecursoscarreadosaoFGTSsoaplicadosemhabitao,saneamentobsicoeinfraestruturaurbana.Hressalvalegalemfavordeummnimode60%detaisrecursosparafinanciamentodahabitaopopularedavinculaodosprojetosdesaneamentoeinfraestruturaurbanaaprogramashabitacionais(art.9,2a4).
JustamenteemvistadadestinaodoFGTS,otrabalhadorempregadonotemimediatadisponibilidadedosdepsitosfeitosemsuacontavinculada.
ALeienumera,exaustivamente,noart.20,ashiptesesemqueosaquepermitido:
*dennciavaziadocontratodetrabalhopeloempregador
*resoluojudicialdocontratoporjustacausadoempregador
*casosdecaducidadedocontratodetrabalho,inclusiveemrazodaaposentadoriaconcedidapelaPrevidnciaSocialaoempregado
*quitaodepartedasprestaesemcontratosdefinanciamentodacasaprpriadoempregado,liquidaoouamortizaoextraordinriadorespectivosaldodevedor,desdequeimplementadasdeterminadascondies
*ausnciademovimentaodacontavinculada,emfacedeterpermanecido,oempregado,foradoregimedoFGTS,pormaisdetrsanosininterruptos
*resoluodecontratodetrabalhoaprazodeterminado
*suspensodotrabalhoavulsoporperodosuperioratrsmeses.
Podero,tambm,sacaroFGTS:
*ostrabalhadoresportadoresdasndromedaimunodeficinciaadquiridaSIDA(AIDS),luzdeleianteriorConstituiode1988(Lein.7.670,de08.09.1988),masemplenavignciaporquecomelaperfeitamentecompatvel
*ostrabalhadoresacometidosdeneoplasiamalignaouquetiverdependenteacometidodamesmadoena(Lein8.922/94,Lei8.036/90,art.20,incisoXI)
*previsodeaplicaode50%domontantedofundonacontadoempregadoemfundosdeprivatizao(Lei9.491/97,art.20,incisoXII)
*casosdepessoadafamliadoempregadoserportadoradovrusHIV,dedoenagraveemestgioterminaldoempregadoouseusdependentesequandootrabalhadortiveridadeigualousuperiora70anos(MedidaProvisria
5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 13/15
n2.16441/01,acrescentouosincisosXIII,XIVeXV).
10.3.4Acrscimode40%sobreosdepsitosdoFGTS
Aosempregadosdespedidossemjustacausa,ainda,devido,peloempregador,opagamentodequantiaequivalentea40%dosdepsitosdoFGTS,consoantedispostonoart.18,1,daLein8.036/90.
Evitemosoequvococonsagradodenosreferirmosmultade40%doFGTS.
Aocontemplarostrabalhadoresbrasileiroscomaproteocontraadespedidaarbitrriaousemjustacausa,aConstituiode1988remeteuleicomplementararegulamentaodoinstituto(art.7,incisoI),comprevisodafixaodeumaindenizaocompensatria.
Enquantoaguardamaimprovveliniciativadolegisladorelajtardahquinzeanosostrabalhadoresbrasileirosamargamainusitadasoluoadotadanasdisposiestransitriasconstitucionais:olegisladorconstituinteentendeudelimitartalgarantiaa40%doFGTS.
Aexpressolimitada,embutidanotextodadisposiotransitria,nopodeserentendidanasualiteralidade.Noseconcebeviesse,amesmaAssembliaConstituintequeconsagraraaproteocontraadespedidaarbitrria,reduzilaasimpleseirrisriaexpressopecuniria.
Acompreensorazovelpermiteconcluiremfavordeumaespcieemergencialdeindenizao,resultantedaconversoprovisriadagarantiadeemprego,atqueoCongressoNacional,atravsdaleicomplementar,venhaadisciplinlo.
Aindenizaode40%sobreosdepsitosdoFGTSerapagadiretamenteaoempregado,noatodaquitaodocontrato.AalteraointroduzidapelaLein9.491/97,aodaraatualredaoao1doart.18,teve,apenas,oescopodeevitarfraudesaoFGTS,diantedoexpressivonmerodequitaessimuladasdoscontratosdetrabalho,comonicofitodeensejarosaquedosdepsitospeloempregado.
ALein.8.036/90adequouadisposioconstitucionaltransitria,baixadaaindaaluzdaLein.5.107/66,aofixarem40%sobreosdepsitosdoFGTSaindenizaodevidapeloempregadoraosempregadosdespedidossemjustacausaou,pormetade,noscasosderesoluodocontratodetrabalhoporculparecprocadeambosossujeitos(2doart.18),numareminiscnciadeindenizaodeantigidadedevidapormetade,contempladanoart.484daCLT.
10.3.5Aspectosimportantesemcasodeaesjudiciais
Emoportunaprovidncia,aexemplodoquejfizeranaLein5.107/88,olegisladorexplicitoucompetirJustiadoTrabalhoasoluodeconflitosjudiciaisentreempregadoseempregadores,tendoporobjetoosdepsitosdoFGTS(art.25).Afastese,assim,qualquerpossibilidadedediscussoquantoaoforocompetente,emvistadeinclinaodoutrinriaemtornodanaturezatributriaousocial(enotrabalhista)dosdepsitosaosquaisobrigadooempregador.
Oart.25daLein.8.036/90garanteaotrabalhador,seusdependentesesucessores,ou,ainda,aosindicatodesuacategoriaprofissional,aojuntoJustiadoTrabalhocontraoempregadorinadimplenteemrelaoaosdepsitosdo
5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 14/15
FGTS.OpargrafonicodeterminasejamintimadasdaproposituradaaoaCaixaEconmicaFederaleaPrevidnciaSocial(nocaso,oINSS).
Trsparticularidadesdevemserdestacadasnodispositivolegal:
AcompetnciadaJustiadoTrabalhoresumesequelesdissdiosindividuaiscujoobjetosejaainadimplnciadoempregadoremrelaoaosdepsitosdoFGTS.
Eventuaisequvocosouomissesnaaplicaodejurosecorreomonetria,dificuldadesdesaquejuntoCaixaEconmicaFederal,ououtroslitgioscujacausanopossaseratribuvelinadimplnciadoempregador,nosodacompetnciadaJustiadoTrabalho.
OsdependentesousucessoresdoempregadotitulardecontavinculadajuntoaoFGTSsoaqueleshabilitadoscomotaisperanteaPrevidnciaSocial(Lein.6.858/80).
Osindicatoprofissionaltemlegitimidadeativa,nacondiodesubstitutoprocessualdoempregadolesado,paraajuizaraaocontraoempregadorinadimplentequantoaosdepsitosjuntoaoFGTS.Implementase,naleiinfraconstitucional,ocomandoexpressodoart.8,incisoIII,daConstituioFederal.
10.3.6Prescrio
AprescriodoFGTStemsuscitadoprofcuadiscussonosplanosdoutrinrioejurisprudencial.
Noart.23,5,daLein.8.036/90estdispostoqueoprocessodefiscalizao,deautuaoedeimposiodemultaregersepelasnormaspertinentescontidasnaCLT,respeitadooprivilgiodoFGTSprescriotrintenria.
Contudo,devemosterpresenteadisposiocontidanoart.7,incisoXXIX,aolimitarocursodoprazoprescricionalatdoisanosapsaextinodocontratodetrabalhoparaaoquantoaoscrditosresultantesdarelaodetrabalho.AlarguezadotextoconstitucionalpermiteenquadrarnoelencodetaiscrditostambmaquelesdecorrentesdoFGTS,eisque,emboranotenhamnaturezatrabalhista,resultamdarelaodetrabalho.DaaorientaojurisprudencialexpressanoEnunciadoSJ/TSTn.362,segundoaqual,trintenriaaprescriododireitodereclamarcontraonopagamentodacontribuioparaoFGTS,observadooprazode2(dois)anosapsotrminodocontratodetrabalho.
10.3.7Sucessocausamortis
EmcasodefalecimentodotrabalhadortitulardecontavinculadajuntoaoFGTS,soseussucessoresnaturaisperanteoempregadoreventualmenteinadimplente(art.25deLein8.036/90)eperanteoprprioFGTS(art.20,IV),osquedeledependerameconomicamenteemvida,habilitadoscomotaisperanteaPrevidnciaSocial.Somentesecundariamentepodemsehabilitarossucessoressegundoaleicivil.
Implementase,naleidoFGTS,aregrageralemrelaosucessodecrditostrabalhistas,consagradanaLein.6.858/90.
5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 15/15
NasaesjudiciaisdecobranadosdepsitosdoFGTS,aexemplodequalqueraotrabalhista,bastanteparaahabilitaodossucessoresaprovadesuacondiodedependentesperanteaPrevidnciaSocial,geralmenteodocumentorelativopercepodepensoalimentcia,passveldeserobtidojuntoaoINSSsemamnimadificuldade.
Nocasodesehabilitaremosherdeirosdotrabalhadorfalecido,quandoestenodeixadependentesperanteaPrevidnciaSocial,sonecessriasprovidnciastaiscomo:provadeaberturadearrolamentooudeinventrio,dehabilitaodoinventariante,etc.
Quandosehabilitamossucessoresluzdaleicivil,semacondiodedependentesperanteaPrevidnciaSocial,curialdelesexigirque,apardaprovadasuacondiodeherdeiros,tambmexibamcertidonegativadedependentesdodecujusexpedidapelaPrevidnciaSocial.Issoporqueeventuaisdependentes,aindaquenovinculadosarelaesdeparentescooumaisdistantesnaordemdesucesso,detmprefernciaemrelaoaoscrditosoriundosdocontratodetrabalhodotrabalhadorfalecido.
REFERNCIAS
1BRASIL.ConsolidaodasLeisdoTrabalho.Organizaodostextos,notasremissivasendicesporNelsonMannrich.12.ed.SoPaulo:RevistadosTribunais,2011.
2BRASIL.Constituio(1988).ConstituiodaRepblicaFederativadoBrasil.Braslia,DF:SenadoFederal,1988.
3CAMINO,Carmen.Direitoindividualdotrabalho.4.ed.PortoAlegre:Sntese,2004.
4NASCIMENTO,AmauriMascaro.Cursodedireitodotrabalho.26.ed.SoPaulo:Saraiva,2011.
5SAAD,EduardoGabriel.Comentriosleidofundodegarantiaportempodeservio.3.ed.SoPaulo:LTr,1995.
Disponivelem:
Tags Trabalhista[3] Artigo[4]
URLdeorigem(recuperadasem25/05/201512:28):http://www.egov.ufsc.br/portal/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
Links:[1]http://www.egov.ufsc.br/portal/usuarios/jeison[2]http://www.conteudojuridico.com.br/?artigos&ver=2.42666&seo=1[3]http://www.egov.ufsc.br/portal/categoria/tem%C3%A1tica/trabalhista[4]http://www.egov.ufsc.br/portal/categoria/tipo/artigo