9
หน้าต่างโลก The Knowledge Windows จุลนิติ ก.ค. - ส.ค. ๕๓ 185 นายปณิธัศร์ ปทุมวัฒน์ นิติกร สำนักกฎหมาย นับแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน สังคมระหว่างประเทศนั้นมีพัฒนาการของ ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลระหว่างประเทศที่เชื่อมโยงซับซ้อนมากขึ้นโดยลำดับ ดังนั้น “สนธิสัญญา” จึงถูกใช้เป็นกลไกประการหนึ่งในอันที่จะกำหนดสิทธิหน้าทีและพันธกรณีระหว่างบุคคลเช่นว่านั้นเข้าด้วยกัน ให้มีความชัดเจนอย่างเป็นรูปธรรม ภายใต้หลัก“สัญญาต้องเป็นสัญญา” หรือ “Pacta Sunt Servanda” มาเป็น เวลานานกว่าศตวรรษแล้วอย่างไรก็ดี ในการบังคับใช้สนธิสัญญานั้นย่อมอาจเกิดปัญหา ในการหยั่งทราบถึงความหมายอันแท้จริงของข้อบท หรือเกิดความขัดแย้งระหว่าง ภาคีแห่งสนธิสัญญาในการตีความสนธิสัญญาได้ โดยเฉพาะอย่างยิ ่งในการจัดทำ สนธิสัญญาพหุภาคีซึ่งมีรัฐภาคีหลายฝ่ายนั้น ข้อบทของสนธิสัญญา อันเป็นความตกลงร่วมกัน ส่วนใหญ่ย่อมเป็นไปโดยอยู่ภายใต้ บริบทของการประสานประโยชน์ระหว่างรัฐภาคีทั้งหลาย หรือมี วัตถุประสงค์ให้ข้อบทแห่งสนธิสัญญามีผลใช้บังคับได้ตลอดไป โดยไม่ต้องแก้ไขบ่อยครั้ง จึงมีการบัญญัติถ้อยคำในลักษณะที่กว้าง หรือไม่มีความชัดเจน ซึ่งการยกร่างข้อบทแห่งสนธิสัญญา ในลักษณะเช่นว่านี้ ย่อมนำไปสู่ปัญหาในการตีความสนธิสัญญา ในที่สุด ความนำ ตอน ข้อคิดทั่วไปเกี่ยวกับกฎเกณฑ์การตีความสนธิสัญญา สัญญาต้องเป็นสัญญา” (pacta sunt servanda) เป็นหลักกฎหมายทั่วไป (general principles of law) อันถือเป็น หลักกฎหมายระหว่างประเทศที่แท้จริงอันก่อให้เกิดพันธกรณีระหว่างรัฐโดยนำมาใช้บังคับแก่สนธิสัญญาในลักษณะที่ว่า พันธกรณี ตามสนธิสัญญาต้องได้รับการเคารพและปฏิบัติตาม โดยที่พันธกรณีตามสนธิสัญญานั้นไม่ถือเป็นกฎหมาย จึงอาจถือได้ว่าสนธิสัญญา เป็นเพียงหลักฐาน (evidence) ที่แสดงหรือสะท้อนให้เห็นถึงกฎเกณฑ์แห่งกฎหมายระหว่างประเทศที่มีอยู่เท่านั้น. ดูเพิ่มเติม Fitzmaurice, “Some Problems Regarding the Formal Sources of International Law”, Symbolae Verzijl (1958), pp. 153, 157 – 159. อ้างถึงใน จุมพต สายสุนทร, “กฎหมายระหว่างประเทศ เล่ม ๑”, พิมพ์ครั้งที่ ๘, (กรุงเทพ: วิญญูชน, ๒๕๕๒), หน้า ๗๑.

ตอน ข้อคิดทั่วไปเกี่ยวกับกฎเกณฑ์การตีความสนธิสัญญาweb.senate.go.th/lawdatacenter/includes/FCKeditor/upload/Image/b/win16.pdf ·

  • Upload
    others

  • View
    15

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ตอน ข้อคิดทั่วไปเกี่ยวกับกฎเกณฑ์การตีความสนธิสัญญาweb.senate.go.th/lawdatacenter/includes/FCKeditor/upload/Image/b/win16.pdf ·

หนาตางโลก The Knowledge Windows

จลนต ก.ค. - ส.ค. ๕๓ 185

นายปณธศร ปทมวฒนนตกร สำนกกฎหมาย

นบแตอดตจนถงปจจบน สงคมระหวางประเทศนนมพฒนาการของ ความสมพนธระหวางบคคลระหวางประเทศทเชอมโยงซบซอนมากขนโดยลำดบ ดงนน “สนธสญญา” จงถกใชเปนกลไกประการหนงในอนทจะกำหนดสทธหนาท และพนธกรณระหวางบคคลเชนวานนเขาดวยกน ใหมความชดเจนอยางเปนรปธรรม ภายใตหลก“สญญาตองเปนสญญา” หรอ “Pacta Sunt Servanda”๑ มาเปน เวลานานกวาศตวรรษแลวอยางไรกด ในการบงคบใชสนธสญญานนยอมอาจเกดปญหา ในการหยงทราบถงความหมายอนแทจรงของขอบท หรอเกดความขดแยงระหวาง ภาคแหงสนธสญญาในการตความสนธสญญาได โดยเฉพาะอยางยงในการจดทำ

สนธสญญาพหภาคซงมรฐภาคหลายฝายนน ขอบทของสนธสญญา อนเปนความตกลงรวมกน สวนใหญยอมเปนไปโดยอยภายใต บรบทของการประสานประโยชนระหวางรฐภาคทงหลาย หรอม วตถประสงคใหขอบทแหงสนธสญญามผลใชบงคบไดตลอดไป โดยไมตองแกไขบอยครง จงมการบญญตถอยคำในลกษณะทกวาง หรอไมมความชดเจน ซงการยกรางขอบทแหงสนธสญญา ในลกษณะเชนวาน ยอมนำไปสปญหาในการตความสนธสญญาในทสด

ความนำ

ตอน ขอคดทวไปเกยวกบกฎเกณฑการตความสนธสญญา

๑ “สญญาตองเปนสญญา” (pacta sunt servanda) เปนหลกกฎหมายทวไป (general principles of law) อนถอเปน หลกกฎหมายระหวางประเทศทแทจรงอนกอใหเกดพนธกรณระหวางรฐโดยนำมาใชบงคบแกสนธสญญาในลกษณะทวา พนธกรณ ตามสนธสญญาตองไดรบการเคารพและปฏบตตาม โดยทพนธกรณตามสนธสญญานนไมถอเปนกฎหมาย จงอาจถอไดวาสนธสญญา เปนเพยงหลกฐาน (evidence) ทแสดงหรอสะทอนใหเหนถงกฎเกณฑแหงกฎหมายระหวางประเทศทมอยเทานน. ดเพมเตม Fitzmaurice, “Some Problems Regarding the Formal Sources of International Law”, Symbolae Verzijl (1958), pp. 153, 157 – 159. อางถงใน จมพต สายสนทร, “กฎหมายระหวางประเทศ เลม ๑”, พมพครงท ๘, (กรงเทพ: วญญชน, ๒๕๕๒), หนา ๗๑.

Page 2: ตอน ข้อคิดทั่วไปเกี่ยวกับกฎเกณฑ์การตีความสนธิสัญญาweb.senate.go.th/lawdatacenter/includes/FCKeditor/upload/Image/b/win16.pdf ·

จลนต ก.ค. - ส.ค. ๕๓186

“The Treaty Interpretation” การตความสนธสญญาตอน ขอคดทวไปเกยวกบกฎเกณฑการตความสนธสญญา

การตความสนธสญญาเปนเรองทละเอยดออนลกซง ทงยงเกดปญหา ความขดแยงสบสนของหลกการอนจะเลอกนำมาปรบใชใหไดอยางเหมาะสม ทงน กฎเกณฑทางกฎหมายระหวางประเทศเกยวกบการตความสนธสญญาไดมพฒนาการ มาจากแนวคดอนหลากหลาย ซงไดมการนำมาปรบใชแกกรณโดยผมอำนาจ ในการตความสนธสญญาหลายหลกการดวยกน ในโอกาสนคอลมนหนาตางโลก : The Knowledge Windows จงขอเสนอบทความเรอง “The Treaty Interpretation: การตความสนธสญญา” ตอน ขอความคดทวไปเกยวกบกฎเกณฑ การตความสนธสญญา ซงจะไดนำเสนอองคความรทวไปเกยวกบสนธสญญา แนวคดเกยวกบกฎเกณฑการตความสนธสญญา ตลอดจนการตความสนธสญญาตามกฎหมาย จารตประเพณระหวางประเทศและหลกกฎหมายทวไป

ความหมายของสนธสญญา๒

อนสญญากรงเวยนนาวาดวยกฎหมาย สนธสญญา ค.ศ. ๑๙๖๙ ได ใหคำนยามของ “สนธสญญา” วาหมายถง “ขอตกลงระหวาง ประเทศทไดทำขนระหวางรฐตาง ๆ เปนลายลกษณ อกษรภายใตกฎหมายระหวางประเทศ ไมวาจะ ไดทำขนเปนฉบบเดยวหรอสองฉบบ หรอหลายฉบบ ผนวกเขาดวยกนและโดยไมวาจะเรยกชอเชนใด” ๓

จากคำนยามดงกลาวขางตนพจารณาไดวา “สนธสญญา” คอ “ขอตกลงระหวางประเทศ” ชนดหนง มองคประกอบ ๔ ประการ ดงตอไปน

๑. การกระทำทางกฎหมายทไดกระทำขนตงแต ๒ ฝายขนไป เพอกอใหเกด ความผกพนตามทไดตกลงกนไว

๒. กระทำขนเปนลายลกษณอกษรเทานน (โดยปกตขอตกลงระหวางประเทศ เปนขอตกลงซงปราศจากแบบ (absence de form) จงอาจเปนขอตกลงทเปน

๒ Anthony Aust, “Modern Treaty Law and Practice”, Second Edition, (United Kingdom: Cambridge University Press, 2007), pp.17-24. , ประสทธ เอกบตร, “กฎหมายระหวางประเทศ เลม ๑ สนธสญญา”, พมพครงท ๔, (กรงเทพ: วญญชน, ๒๕๕๑), หนา ๖๗ – ๖๘.

๓ Vienna Convention on the Law of Treaties 1969 Article 2; 1(a). “treaty” means an international agreement concluded between States in written form and governed by

international law, whether embodied in a single instrument or in two or more related instruments and whatever its particular designation.

Page 3: ตอน ข้อคิดทั่วไปเกี่ยวกับกฎเกณฑ์การตีความสนธิสัญญาweb.senate.go.th/lawdatacenter/includes/FCKeditor/upload/Image/b/win16.pdf ·

หนาตางโลก The Knowledge Windows

จลนต ก.ค. - ส.ค. ๕๓ 187

ลายลกษณอกษร (written agreement) หรออาจกระทำดวยวาจา (verbal agreement) เปนขอตกลงแบบยอ หรอผานแบบพธกได)

๓. กระทำขนระหวางรฐตาง ๆ อยางไรกด โดยทสงคมระหวางประเทศ มพฒนาการมากยงขน องคการระหวางประเทศจงมความสามารถในการเปนภาค ของสนธสญญาได สนธสญญาจงมไดจำกดวาตองเปนขอตกลงระหวางรฐอกตอไป แตยงรวมถงกรณทองคการระหวางประเทศสามารถเขารวมเปนภาคดวย โดยอาจ เปนการทำสนธสญญาระหวางรฐกบองคการระหวางประเทศ หรอระหวางองคการ ระหวางประเทศดวยกนเอง

ผมอำนาจในการตความสนธสญญา

ในทางปฏบตของการบงคบใชสนธสญญา เมอเกดปญหาบางประการเกยวกบการบงคบใช ขอบทแหงสนธสญญาขน จำตองมการตความ เพอหยงทราบถงเจตนารมณทแทจรงของสนธสญญา ซงผมอำนาจในการตความในเบองตนยอมเปนทเขาใจ ไดวาคอภาคแหงสนธสญญานนเอง เพราะเปนคสญญา ซงผกพนตนตามพนธกรณแหงสนธสญญาโดยตรง อยางไรกตาม การตความสนธสญญาอาจกระทำได

โดยบคคลอนซงมใชภาคแหงสนธสญญา โดยอาจแบงประเภทของผมอำนาจในการตความสนธสญญาได ดงตอไปน ๔

๑. การตความโดยภาคสนธสญญา แบงออกเปน ๒ ระดบ กลาวคอ• การตความในระดบระหวาง

ประเทศ ซงอยบนพนฐานของหลกความ เสมอภาคของอำนาจอธปไตยแหงรฐ ดงนน รฐภาคจงตางมสทธเทาเทยมกน ในการตความสนธสญญา ผลในทาง กฎหมายจ งทำให การตความน นม คาบงคบทดเทยมกนกบการตความ ของภาคฝายอน

• การตความในระดบภายในประเทศ ซงเกดขนเมอมการนำสนธสญญา มาบงคบใชภายในประเทศ ผมอำนาจในการตความและดำเนนการจงไดแก

๔ ประสทธ เอกบตร, อางแลวในเชงอรรถท ๒, หนา ๒๑๘ – ๒๒๑.

Page 4: ตอน ข้อคิดทั่วไปเกี่ยวกับกฎเกณฑ์การตีความสนธิสัญญาweb.senate.go.th/lawdatacenter/includes/FCKeditor/upload/Image/b/win16.pdf ·

จลนต ก.ค. - ส.ค. ๕๓188

“The Treaty Interpretation” การตความสนธสญญาตอน ขอคดทวไปเกยวกบกฎเกณฑการตความสนธสญญา

รฐบาลของรฐภาคนนเอง นอกจากน หากมคดขนสศาลภายในประเทศของรฐภาค อนเกยวกบการตความสนธสญญา ศาลภายในจะถามความเหนเกยวกบการ ตความสนธสญญาเชนวานนมายงกระทรวงการตางประเทศ และแมศาลมจำตอง ผกพนตามความเหนของกระทรวงการตางประเทศกตาม ศาลกมกจะถอตามความเหนของ กระทรวงการตางประเทศเพอใหการดำเนนกจการในทางตางประเทศของฝายบรหาร เปนไปโดยราบรน

๒. การตความโดยผมใชภาคสนธสญญา อนไดแก • การตความโดยองคกรตลาการระหวางประเทศ เชน

ศาลยตธรรมระหวางประเทศ (International Court of Justice - ICJ) ซงมอำนาจทจะพจารณาพพากษาขอพพาท ทางกฎหมายและมอำนาจในการตความสนธสญญา๕ หรอองคกร ระงบขอพพาทอนซงไดจดตงขนเพอระงบขอพพาทอนเกยวเนอง กบสนธสญญานน ๆ เชน ศาลระหวางประเทศวาดวยกฎหมาย ทะเล (International Tribunal for the Law of the Sea)๖

• การตความสนธสญญาโดยองคการระหวางประเทศ ซงโดยทวไป เปนการตความสนธสญญากอตงองคการระหวางประเทศนนเอง โดยอำนาจในการ ตความเชนวานเปนอำนาจเฉพาะขององคการระหวางประเทศเสมอเพอประโยชน ในการดำเนนงานขององคการระหวางประเทศ แมในสนธสญญากอตงจะมไดบญญต ใหองคการระหวางประเทศมอำนาจในการตความสนธสญญากอตงไวอยางชดแจง

กตาม อยางไรกด หากองคกรตาง ๆ ขององคการ ระหวางประเทศตความสนธสญญาขดแยงกนเอง ในกรณเ ชนวา นหากไมปรากฏวาองคกรใด มฐานะสงกวากน องคกรทตองการขอยตในการ ตความอาจเสนอปญหาไปยงองคกรทางการศาล เชน ศาลยตธรรมระหวางประเทศเพอขอความเหน แนะนำ (Advisory Opinions) ได

๕ STATUTE OF THE INTERNATIONAL COURT OF JUSTICE: Article 36; “1. The jurisdiction of the Court comprises all cases which the parties refer to it and all matters specially

provided for in the Charter of the United Nations or in treaties and conventions in force. 2. The states parties to the present Statute may at any time declare that they recognize as

compulsory ipso facto and without special agreement, in relation to any other state accepting the same obligation, the jurisdiction of the Court in all legal disputes concerning: a. the interpretation of a treaty...”

๖ ซงไดจดตงขนตามภาคผนวก ๖ (ANNEX VI) ของอนสญญาสหประชาชาตวาดวยกฎหมายทะเล ค.ศ. ๑๙๘๒.

Page 5: ตอน ข้อคิดทั่วไปเกี่ยวกับกฎเกณฑ์การตีความสนธิสัญญาweb.senate.go.th/lawdatacenter/includes/FCKeditor/upload/Image/b/win16.pdf ·

หนาตางโลก The Knowledge Windows

จลนต ก.ค. - ส.ค. ๕๓ 189

แนวคดทวไปเกยวกบกฎเกณฑการตความสนธสญญา

การตความสนธสญญาเกดขนเมอผมอำนาจในการตความ เชน รฐภาค แหงสนธสญญามความเหนแตกตางกนเกยวกบความหมายทแทจรงของขอบท สนธสญญาในการคนหา “ความหมายทแทจรง” ของขอบทแหงสนธสญญานน๗ ซงการคนหาความหมายทแทจรงดงกลาวเปนประเดนสำคญทกอใหเกดแนวคด อนหลากหลายเพอทจะบงชวา สงใดคอความหมายทแทจรงและเปนสงทจะนำไปใช เปนกฎเกณฑ เพอพจารณาคนหาความหมายทแทจรงของขอบทสนธสญญาเชนวานน

ทงน กฎเกณฑในการตความสนธสญญาตามกฎหมายระหวางประเทศเปนกฎเกณฑสากลทผมอำนาจในการตความ จำตองนำมาปรบใชทกครงทเกดปญหาเกยวกบการตความสนธสญญา ซงอาจมผเขาใจวากฎเกณฑทวไปเกยวกบการตความสนธสญญา ตามหลกกฎหมายระหวางประเทศมเพยงเทาทบญญตไวใน อนสญญากรงเวยนนาวาดวยกฎหมายสนธสญญา ค.ศ. ๑๙๖๙ มาตรา ๓๑ ถง มาตรา ๓๓ เทานน ซงความจรงมไดเปนเชนนน หากยงรวมถงหลกการตความสนธสญญาอนอนถอเปนหลก กฎหมายระหวางประเทศ๘ ซงมไดบญญตไวในอนสญญา กรงเวยนนาฯ ดวย๙ ดงทอารมภบทของอนสญญาดงกลาว

ไดระบไวอยางชดแจงวา “กฎเกณฑแหงกฎหมายจารตประเพณระหวางประเทศจะคงใชบงคบอยตอไป แมจะมไดบญญตไวในอนสญญาฉบบนกตาม”๑๐

ดงนน จงอาจแบงกฎเกณฑการตความสนธสญญาออกเปน ๒ สวนดวยกน คอ กฎเกณฑในการตความสนธสญญาทมาจากกฎหมายจารตประเพณระหวางประเทศ หรอหลกกฎหมายทวไป และกฎเกณฑการตความสนธสญญาทไดมการบญญตไว อยางชดแจงเปนลายลกษณอกษรในอนสญญากรงเวยนนาวาดวยกฎหมาย

๗ จมพต สายสนทร, “การตความสนธสญญา” ใน “การใชการตความกฎหมาย” งานวชาการรำลกศาสตราจารยจตต ตงศภทย ครงท ๑๓, (กรงเทพฯ; กองทนศาสตราจารยจตต ตงศภทย คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๕๒), หนา ๓๗๓.

๘ กฎหมายจารตประเพณระหวางประเทศ ถอเปนบอเกดของกฎหมายระหวางประเทศประการหนง ตามมาตรา ๓๘ ของธรรมนญศาลยตธรรมระหวางประเทศ ซงมทมาจากแนวปฏบตทงหลายของรฐ (State Practice) ในการยอมรบวาจารตประเพณนนเปนกฎหมาย (opinio juris) ทำใหมผลผกพนทกรฐในโลก เวนแตจะมการคดคานอยางตอเนองตลอดมา.

๙ ดเพมเตม ศารทร สนตวาสะ, “การประมวลกฎหมายจารตประเพณในกฎหมายระหวางประเทศ” วารสารกฎหมาย คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ปท ๙ ฉบบท ๑, ๒๕๔๒, หนา ๕๖. อางถงใน ธระวฒ เตมสรวฒนกล, “แนวทางการตความ อนสญญาเพอการเวนการเกบภาษซอนในบรบทของกฎหมายระหวางประเทศ : กรณศกษาของประเทศไทย”, (วทยานพนธปรญญา นตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๘), หนา ๗.

๑๐ Vienna Convention on the Law of Treaties 1969: Preamble; “The States Parties to the present Convention, … Aff irming that the rules of customary international

law will continue to govern questions not regulated by the provisions of the present Convention.”

Page 6: ตอน ข้อคิดทั่วไปเกี่ยวกับกฎเกณฑ์การตีความสนธิสัญญาweb.senate.go.th/lawdatacenter/includes/FCKeditor/upload/Image/b/win16.pdf ·

จลนต ก.ค. - ส.ค. ๕๓190

“The Treaty Interpretation” การตความสนธสญญาตอน ขอคดทวไปเกยวกบกฎเกณฑการตความสนธสญญา

สนธสญญา ค.ศ. ๑๙๖๙ มาตรา ๓๑ ถงมาตรา ๓๓ ซงเปนการนำกฎเกณฑประเภทแรก บางสวนมาบญญตไวใหเปนรปธรรมดวย ทงน ในการปรบใชกฎเกณฑทงหลาย โดยผมอำนาจตความสนธสญญาแตละประเภท ยอมมลกษณะแตกตางกนออกไป ตามลกษณะของนตสถานะในทางกฎหมายระหวางประเทศซงผเขยนจะไดกลาวตอไป

การตความสนธสญญาตามหลกกฎหมายระหวางประเทศ: กฎหมายจารตประเพณระหวางประเทศ และหลกกฎหมายทวไป

ดงทกลาวมาแลววา หลกการตความสนธสญญามไดมเฉพาะทบญญตไว

เปนลายลกษณอกษรในอนสญญากรงเวยนนาฯ เทานน แตยงมหลกการตความ สนธสญญาทมไดบญญตไวในอนสญญาดงกลาวอกสวนหนง ซงมสถานะเปนกฎหมาย จารตประเพณระหวางประเทศ หรอหลกกฎหมายทวไป ซงเปนทมาของกฎหมาย ระหวางประเทศ ทงน มหลกสำคญทกลาวถงโดยทวไปโดยศาลระหวางประเทศ ศาลภายใน และนกวชาการ ดงน ๑๑

หลกการตความตามตวอกษรในความหมายธรรมดาเปนหลกการพจารณาตวอกษรในสนธสญญาตามความหมายโดยทวไป ซงมทมา

จากสำนกความคดการตความตามตวอกษร หรอการตความตามความหมายธรรมดา (“Textual Approach” or “Ordinary Meaning of the Words” School) ซงมแนวความคดวา “ขอความทปรากฏ อยในสนธสญญาแสดงถงเจตนารมณของคกรณไดดทสด” ซงในอดตนกกฎหมายระหวางประเทศยดถอหลก “กฎเกณฑแหง ความหมายทชดแจง” หรอ Interpretatio Cassat In Claris ของ Emmerich de Vattel ในสภาษตกฎหมายทวา “กฎเกณฑ ประการแรกของการตความกคอ ไมอนญาตใหตความเมอไมม ความจำเปนตองตความ” หมายความวา เมอสนธสญญาไดปรากฏ ถอยคำทแจงชดและแนชด มความหมายเปนทแนนอนและไมนำ ไปสผลทเปนไปไมได กไมมเหตผลทจะไมยอมรบความหมาย

ซงสนธสญญานนไดแสดงไว และการตความใด ๆ ทนำไปสความเคลอบคลมควรไดรบ การปฏเสธ

๑๑ ด ธระวฒ เตมสรวฒนกล, อางแลว เชงอรรถท ๙, หนา ๑๖-๓๘.

Page 7: ตอน ข้อคิดทั่วไปเกี่ยวกับกฎเกณฑ์การตีความสนธิสัญญาweb.senate.go.th/lawdatacenter/includes/FCKeditor/upload/Image/b/win16.pdf ·

หนาตางโลก The Knowledge Windows

จลนต ก.ค. - ส.ค. ๕๓ 191

หลกการตความตามความมงหมายและวตถประสงคของสนธสญญาเปนไปตามแนวคดทถอวตถประสงคหรอความมงประสงคของสนธสญญา

เปนใหญ (teleological approach) โดยการตความสนธสญญาจะตองคำนงถงความ มงประสงคทวไปของสนธสญญาตามทสนธสญญานนไดจดทำขน ซงแนวความคดนปรากฏอยในรางอนสญญาวาดวยกฎหมายสนธสญญา ซงจดทำขนใน ค.ศ. ๑๙๓๕ โดยเปนสวนหนงของ Harvard Research in International Law ซงถอวา “สงใดกตาม ทสามารถนำมาใชในการคนหาวตถประสงคหรอความมงประสงคของสนธสญญา ยอมนำมาใชในการตความสนธสญญาได” ไมวาสงนนจะมอยกอน ในขณะหรอหลงจาก ทำสนธสญญาแลวกตาม๑๒ กลาวคอ พจารณาถงบรบททงหมด (context as a whole) ของสนธสญญา อารมภบท ภาคผนวก รวมถงความตกลงขางเคยง (Relevant Agreement) ทใชในความสมพนธระหวางภาค เนองจากเอกสารเหลานจะชวยพสจน เจตนารมณทแทจรงของสนธสญญาได๑๓ โดยไมมการจดลำดบความสำคญ หรอลำดบศกด (Hierarchy) ของสงทจะชวยคนหาวตถประสงคหรอความมงประสงค ของสนธสญญา

หลกการตความตามเจตนารมณของภาค๑๔ หลกการนมทมาจากสำนกความคด

การตความตามเจตนารมณของภาค (Intention of the Parties School of Thought) หรอ แนวความคดทางอตวสย (Subjective Approach) ซงหมายถง เจตจำนงหรอเจตนาของรฐภาค แหงสนธสญญา ตามแนวคดน “ความหมาย ทแทจรงของขอบทหรอตวบทของสนธสญญา จะตองคนหาจากเจตจำนงหรอเจตนาทแทจรง รวมกนของรฐภาคเปนสำคญ” ซงสามารถคนหา

ไดจากงานเตรยมราง (Travaux préparatoires) ในฐานะทเปนเครองชวยในการ คนหาเจตจำนงหรอเจตนาทแทจรงของรฐภาค

๑๒ F.G Jacob, “Varieties of Approach to Treaty Interpretation: With Special Reference to the Draft Convention on the Law of Treaties Before the Vienna Diplomatic Conference”, 18 ICLQ (1969), pp. 318 - 346 อางใน จมพต สายสนทร, อางแลว เชงอรรถท ๗, หนา ๓๗๘.

๑๓ ธระวฒ เตมสรวฒนกล, อางแลว เชงอรรถท ๙, หนา ๑๓.๑๔ เพงอาง, หนา ๓๑. และ จมพต สายสนทร, อางแลว เชงอรรถท ๗, หนา ๓๗๕.

Page 8: ตอน ข้อคิดทั่วไปเกี่ยวกับกฎเกณฑ์การตีความสนธิสัญญาweb.senate.go.th/lawdatacenter/includes/FCKeditor/upload/Image/b/win16.pdf ·

จลนต ก.ค. - ส.ค. ๕๓192

“The Treaty Interpretation” การตความสนธสญญาตอน ขอคดทวไปเกยวกบกฎเกณฑการตความสนธสญญา

หลกการตความใหมผลบงคบ๑๕

หลกการตความใหมผลบงคบ (Principle of Effectiveness) มาจากสภาษต กฎหมายทวา “Ut Res Magis Valeat Quam Pereat” ซงหมายความวา “สงหนง ควรจะมผลมากกวาถกทำลาย” หรอ “กฎหมายควรตความใหมผลบงคบใชมากกวา ไรผล” นนเอง โดยนำแนวคดนปรบใชกบกรณการตความสนธสญญา ยอมเปนไป ตามขอสนนษฐานวา “รฐคสญญาไดตกลงกนเพอใหถอยคำทกคำในสนธสญญา สามารถใชบงคบได” มเชนนนแลวจะทำความตกลงไปเพอเหตใด หากไมมเจตนา ใหถอยคำทตกลงเกดผลบงคบ นอกจากน เมอจะใชหลกการตความใหมผลบงคบ ตองพเคราะหทตวอกษรในสนธสญญากอนเสมอ และในระหวางการพเคราะหตวอกษร หากตความตามความหมายธรรมดาแลวจะไรผลบงคบ กตองตความใหเปนไปในทางทมผลบงคบไดเปนหลกรองจากหลกการตความตามตวอกษร

หลกการตความโดยเครงครดหลกการตความโดยเครงครด (Restrictive Interpretation) เปนหลกการ

ตความสนธสญญาประการหนงทจะใชในกรณทถอยคำในสนธสญญาไมชดแจง และเปน กฎเกณฑทจะนำมาใชเมอไดใชกฎเกณฑอนแลวยงคนหาความหมายทแทจรงไมได หรออกนยหนงหลกการนจะใชหลงจากพจารณาขอความในสนธสญญาแลวกรณยงเปนทสงสย และไดใชวธการตความอน ๆ แลว แตกยงไมแสดงใหเหนความหมายทแทจรง

หลกการตความโดยเครงครดนมแนวความคดมาจากหลกกฎหมายทวา “ในกรณ ทมขอสงสย ใหตความไปในทางทเปนคณแกคกรณฝายซงจะเปนผตองเสย ในมลหนนน” (In Case of Doubt The Contractual Obligation Must Be Interpreted In Favour of The Debtor) หรอตามสภาษตละตนทวา “In Dubio Mitius” โดย หลกการนคำนงถงความเทาเทยมกนของรฐเปนหลก หากรฐคสญญามความไมเทาเทยม กนแลว กรณทสนธสญญาเปนทสงสย ตองตความใหเปนประโยชนแกรฐทจะตองเสยเปรยบ นนเอง ซงหลก In Dubio Mitius นคลายคลงกบหลก “Contra Proferentem” หรอ หลกการตความเมอกรณเปนทสงสย ใหตความเปนผลรายแกภาคผจดทำ รางสนธสญญา ซงเปนหลกการตความสนธสญญาทสำคญประการหนงเชนกน๑๖

๑๕ ธระวฒ เตมสรวฒนกล, อางแลว เชงอรรถท ๙, หนา ๓๓-๓๖.๑๖ เพงอาง, หนา ๓๖-๓๘.

Page 9: ตอน ข้อคิดทั่วไปเกี่ยวกับกฎเกณฑ์การตีความสนธิสัญญาweb.senate.go.th/lawdatacenter/includes/FCKeditor/upload/Image/b/win16.pdf ·

หนาตางโลก The Knowledge Windows

จลนต ก.ค. - ส.ค. ๕๓ 193

ความสงทาย

แนวคดเกยวกบกฎเกณฑการตความสนธสญญามขนเพอวตถประสงคในการ หยงทราบถงเจตนารมณทแทจรงรวมกนของภาคแหงสนธสญญาภายใต “หลกสญญา

ตองเปนสญญา” ซงแนวคดทงหลายทกลาวมาแลวนน บางหลกการแมมไดมการบญญตไวเปน ลายลกษณอกษร กไดมการยอมรบนบถอจากรฐตาง ๆ ตลอดจนไดมการปรบใชแกกรณโดยผมอำนาจ ตความสนธสญญา เชน ศาลยตธรรมระหวางประเทศ หรอองคการระหวางประเทศอยบอยครงจนมสถานะ เปนกฎหมายจารตประเพณระหวางประเทศ หรอ หลกกฎหมายทวไปอนถอเปนบอเกดของกฎหมาย ระหวางประเทศเชนเดยวกบสนธสญญา

นอกจากน แมหลกการตความสนธสญญา จะมอยมากมายจากแนวความคดตาง ๆ และบางหลกการยงไมอาจสรปแนชดวาม ขอบเขตเพยงใดกตาม ในเวลาตอมากไดมการนำหลกการสำคญทไดรบอทธพลจาก แนวคดเกยวกบการตความสนธสญญาทกลาวแลวขางตนมาประมวลเรยบเรยง เปนลายลกษณอกษรในอนสญญากรงเวยนนาวาดวยกฎหมายสนธสญญา ค.ศ. ๑๙๖๙ ซงผเขยนจะไดนำเสนอขอมลเกยวกบกฎเกณฑในการตความสนธสญญาตามอนสญญา ฉบบดงกลาวตอไปในตอนหนา