Naresuan University Publishing Housewww.nupress.grad.nu.ac.th

แพรวพรรณ สวรรณกจ

Heart-Lung Machine: Principle and Practice

à¤Ã×ͧËÑÇã¨áÅлʹà·ÕÂÁ:ËÅÑ¡¡ÒÃáÅСÒû¯ÔºÑµÔ

ตวอยาง

ขอมลทางบรรณานกรมของสานกหอสมดแหงชาต National Library of Thailand Cataloging in Publication Data แพรวพรรณ สวรรณกจ.

เครองหวใจและปอดเทยม: หลกการและการปฏบต Heart-Lung Machine: Principle and Practice.-- พษณโลก: สานกพมพมหาวทยาลยนเรศวร, 2561. 188 หนา. 1. หวใจเทยม. 2. ปอดเทยม. I. ชอเรอง.

617.5 ISBN 978-616-426-072-6 ISBN (e-book) 978-616-426-073-3 สพน. 037 เครองหวใจและปอดเทยม: หลกการและการปฏบต Heart-Lung Machine: Principle and Practice แพรวพรรณ สวรรณกจ

สงวนลขสทธโดยสานกพมพมหาวทยาลยนเรศวร พมพครงท 1 กมภาพนธ พ.ศ. 2561 จานวนพมพ 200 เลม ราคา 220 บาท การผลตและการลอกเลยนหนงสอเลมนไมวารปแบบใดทงสน ตองไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากสานกพมพมหาวทยาลยนเรศวร ผจดพมพ สานกพมพมหาวทยาลยนเรศวร มวางจาหนายท 1. ศนยหนงสอแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย อาคารวทยกตต ชน 14 ซอยจฬาลงกรณ 64 ถนนพญาไท แขวงวงใหม

เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330 สาขา ศาลาพระเกยว กรงเทพฯ โทร. 0-2218-7000-3

สยามสแควร กรงเทพฯ โทร. 0-2218-9881, 0-2255-4433 มหาวทยาลยนเรศวร จงหวดพษณโลก โทร. 0-5526-0162-5 มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร จงหวดนครราชสมา โทร. 044-216131-2 มหาวทยาลยบรพา จงหวดชลบร โทร. 0-3839-4855-9 โรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา (รร.จปร.) จงหวดนครนายก โทร. 037-393-023, 037-393-036 จตรสจามจร กรงเทพฯ โทร. 0-2160-5301 รตนาธเบศร จงหวดนนทบร โทร. 0-2950-5408-9 มหาวทยาลยพะเยา โทร. 0-5446-6799, 0-5446-6800 มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน โทร. 044-922662-3 สาขายอยคณะครศาสตรจฬาฯ โทร. 0-2218-3979

2. ศนยหนงสอมหาวทยาลยเกษตรศาสตร อาคารวทยบรการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 50 ถนนงามวงศวาน แขวงลาดยาว เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900 โทร. 0-2579-0113

3. ศนยหนงสอมหาวทยาลยธรรมศาสตร อาคารอเนกประสงค ชน 1 มหาวทยาลยธรรมศาสตร ถนนพระจนทร แขวงพระบรมมหาราชวง เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200 โทร. 0-2613-3899, 0-2623-6493 สาขา ศนยหนงสอมหาวทยาลยเชยงใหม จงหวดเชยงใหม โทร. 0-5394-4990-1

ศนยหนงสอมหาวทยาลยสงขลานครนทร จงหวดสงขลา โทร. 0-7428-2980, 0-74282981 4. ศนยหนงสอมหาวทยาลยขอนแกน 123 หม 16 ถนนมตรภาพ ตาบลในเมอง อาเภอเมอง จงหวดขอนแกน 40000

โทร. 0-4320-2842 5. ศนยหนงสอมหาวทยาลยมหาสารคาม 41/20 ตาบลขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม 44150

โทร. 0-4375-4319 6. พ.บ.ฟอร บคส (ปทมธาน) จากด 54/3 ตาบลบานกระแชง ถนนศลปาชพ-บางไทร อาเภอเมอง จงหวดปทมธาน 12000

โทร. 0-2977-9600-4 7. บรษท เจนเนอรล บคส เซอรวส จากด 99/89 ถนนรชดาภเษก แขวงลาดยาว เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900

โทร. 0-2938-0793 กองบรรณาธการ กองบรรณาธการจดทาเอกสารสงพมพทางวชาการของสานกพมพมหาวทยาลยนเรศวร ออกแบบปก สรญา แสงเยนพนธ พมพท รตนสวรรณการพมพ 3 30-31 ถนนพญาลไท อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก 65000 โทร. 0-5525-8101

ตวอยาง

คำ นำ

สถานการณโรคหวใจในประเทศไทยมแนวโนมเพมขน ใน พ.ศ. 2556 มผเสยชวต 54,530 คน

เฉลยวนละ 150 คน หรอเฉลยชวโมงละ 6 คน เนองจากจ�านวนผปวยมแนวโนมเพมมากขน ความจ�าเปน

ในการตรวจวนจฉยโรคและการรกษาจงเพมมากขน นกเทคโนโลยหวใจและทรวงอกเปนหนงในทมสหวชาชพ

ทรวมปฏบตการในหองผาตดหวใจ หองสวนหวใจ การใชเครองมอและเทคโนโลยในการตรวจประเมน

ระบบหวใจ ปอด และหลอดเลอดทมและไมมการสอดใสวตถใด ๆ เขาไปในรางกาย คณสมบตทส�าคญของ

นกเทคโนโลยหวใจและทรวงอก คอตองมความช�านาญเชยวชาญในการใชเครองมอและอปกรณทเกยวของกบ

การผาตดหวใจและหลอดเลอด การสวนหวใจ และการตรวจหวใจแบบไมรกราน คนควาวธการหรอ

ใชเทคโนโลยตาง ๆ เพอสนบสนนการปฏบตงานของแพทยในการตรวจวนจฉยและบ�าบดรกษาผปวย

ใหเปนไปอยางเหมาะสมตามมาตรฐานวชาชพเทคโนโลยหวใจและทรวงอก

การดแลผ ปวยทต องรบการผาตดหวใจเปนทงศาสตรและศลป เพราะตองมความร และ

ความเขาใจถงขนตอนและกระบวนการตาง ๆ ตงแตการตรวจวนจฉยและการรกษา การเตรยมผปวยและ

การเตรยมตวในการปฏบตงานของนกเทคโนโลยหวใจและทรวงอก และทมสหวชาชพซงประกอบดวย

ศลยแพทยหวใจ วสญญแพทย พยาบาล เพอน�าไปส การปฏบตท มประสทธภาพ ผ ป วยปลอดภย

หนงสอ “เครองหวใจและปอดเทยม: หลกการและการปฏบต” ไดจดท�าขน มจดมงหมายหลกเพอใหนสต

นกศกษาสาขาเทคโนโลยหวใจและทรวงอกและสาขาทเกยวของ ตลอดจนนกเทคโนโลยหวใจและทรวงอก

บคลากรทางการแพทยและผ สนใจ ใชศกษาหรอทบทวนความร หนงสอเลมนประกอบดวยเนอหา

ทงหมด 11 บท โดยเนนการใชเครองหวใจและปอดเทยมในการผาตดหวใจ การใชยา สารละลายตาง ๆ

การลดอณหภมเพอปกปองกลามเนอหวใจ เทคนคและผลจากการท�า Cardiopulmonary Bypass การประเมน

ผปวยกอนและหลงผาตดหวใจ ประวตและสถตการผาตดหวใจและทรวงอกในประเทศไทย ตลอดจนหลกการ

ท�างานและวธการใชเครองลางและเกบเมดเลอดแดง เครองพยงหวใจชนดลกโปงเสรมความดนใน

หลอดเลอดแดง ไดถกเรยบเรยงไวในหนงสอเลมน

ขอมลทางบรรณานกรมของสานกหอสมดแหงชาต National Library of Thailand Cataloging in Publication Data แพรวพรรณ สวรรณกจ.

เครองหวใจและปอดเทยม: หลกการและการปฏบต Heart-Lung Machine: Principle and Practice.-- พษณโลก: สานกพมพมหาวทยาลยนเรศวร, 2561. 188 หนา. 1. หวใจเทยม. 2. ปอดเทยม. I. ชอเรอง.

617.5 ISBN 978-616-426-072-6 ISBN (e-book) 978-616-426-073-3 สพน. 037 เครองหวใจและปอดเทยม: หลกการและการปฏบต Heart-Lung Machine: Principle and Practice แพรวพรรณ สวรรณกจ

สงวนลขสทธโดยสานกพมพมหาวทยาลยนเรศวร พมพครงท 1 กมภาพนธ พ.ศ. 2561 จานวนพมพ 200 เลม ราคา 220 บาท การผลตและการลอกเลยนหนงสอเลมนไมวารปแบบใดทงสน ตองไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากสานกพมพมหาวทยาลยนเรศวร ผจดพมพ สานกพมพมหาวทยาลยนเรศวร มวางจาหนายท 1. ศนยหนงสอแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย อาคารวทยกตต ชน 14 ซอยจฬาลงกรณ 64 ถนนพญาไท แขวงวงใหม

เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330 สาขา ศาลาพระเกยว กรงเทพฯ โทร. 0-2218-7000-3

สยามสแควร กรงเทพฯ โทร. 0-2218-9881, 0-2255-4433 มหาวทยาลยนเรศวร จงหวดพษณโลก โทร. 0-5526-0162-5 มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร จงหวดนครราชสมา โทร. 044-216131-2 มหาวทยาลยบรพา จงหวดชลบร โทร. 0-3839-4855-9 โรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา (รร.จปร.) จงหวดนครนายก โทร. 037-393-023, 037-393-036 จตรสจามจร กรงเทพฯ โทร. 0-2160-5301 รตนาธเบศร จงหวดนนทบร โทร. 0-2950-5408-9 มหาวทยาลยพะเยา โทร. 0-5446-6799, 0-5446-6800 มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน โทร. 044-922662-3 สาขายอยคณะครศาสตรจฬาฯ โทร. 0-2218-3979

2. ศนยหนงสอมหาวทยาลยเกษตรศาสตร อาคารวทยบรการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 50 ถนนงามวงศวาน แขวงลาดยาว เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900 โทร. 0-2579-0113

3. ศนยหนงสอมหาวทยาลยธรรมศาสตร อาคารอเนกประสงค ชน 1 มหาวทยาลยธรรมศาสตร ถนนพระจนทร แขวงพระบรมมหาราชวง เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200 โทร. 0-2613-3899, 0-2623-6493 สาขา ศนยหนงสอมหาวทยาลยเชยงใหม จงหวดเชยงใหม โทร. 0-5394-4990-1

ศนยหนงสอมหาวทยาลยสงขลานครนทร จงหวดสงขลา โทร. 0-7428-2980, 0-74282981 4. ศนยหนงสอมหาวทยาลยขอนแกน 123 หม 16 ถนนมตรภาพ ตาบลในเมอง อาเภอเมอง จงหวดขอนแกน 40000

โทร. 0-4320-2842 5. ศนยหนงสอมหาวทยาลยมหาสารคาม 41/20 ตาบลขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม 44150

โทร. 0-4375-4319 6. พ.บ.ฟอร บคส (ปทมธาน) จากด 54/3 ตาบลบานกระแชง ถนนศลปาชพ-บางไทร อาเภอเมอง จงหวดปทมธาน 12000

โทร. 0-2977-9600-4 7. บรษท เจนเนอรล บคส เซอรวส จากด 99/89 ถนนรชดาภเษก แขวงลาดยาว เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900

โทร. 0-2938-0793 กองบรรณาธการ กองบรรณาธการจดทาเอกสารสงพมพทางวชาการของสานกพมพมหาวทยาลยนเรศวร ออกแบบปก สรญา แสงเยนพนธ พมพท รตนสวรรณการพมพ 3 30-31 ถนนพญาลไท อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก 65000 โทร. 0-5525-8101

ตวอยาง

4

คำ นำ

อยางไรกด คาอางองตาง ๆ ของผลการตรวจวเคราะหทางหองปฏบตการ คาของสวนประกอบ

ในสารละลายอางองมาจากหนงสอตางประเทศและหนงสอของไทย ซงขอมลเหลานอาจมการปรบปรง

และเปลยนแปลงได ดงนนผ อ านจงควรศกษาเพมเตมจากแหลงขอมลทนาเชอถอและทนสมยดวย

แพรวพรรณ สวรรณกจ

ตวอยาง

ขอขอบคณภาควชาเทคโนโลยหวใจและทรวงอก คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

ศาสตราจารยเกยรตคณทวสข กรรณลวน คณบดทานแรกของคณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

อาจารยบงอร เนยมอนทร อดตหวหนาศนยโรคหวใจ โรงพยาบาลมหาวทยาลยนเรศวร อดตหวหนาภาควชา

เทคโนโลยหวใจและทรวงอก คณะสหเวชศาสตร ครทานแรกทสอนการปฏบตงานทางดานเทคโนโลยหวใจและ

ทรวงอกในหองผาตดหวใจในการควบคมเครองหวใจและปอดเทยม และขอบคณ นางสาวสตานนท มลเมอง

ส�าหรบภาพประกอบ

คณความดของหนงสอเลมนขอมอบแด คณพอนรนดร คณแมชลอลกษณ สวรรณกจ และทกคน

ในครอบครวทเปนแรงบนดาลใจและก�าลงใจในการท�างานตลอดมา

แพรวพรรณ สวรรณกจ

กตตกรรมประกาศ

ตวอยาง

ตวอยาง

บทท 1 การผาตดหวใจและทรวงอกในประเทศไทย 1 (Cardiothoracic Surgery in Thailand)

บทท 2 การประเมนผปวยกอนผาตดหวใจ 15 (Preoperative Evaluation in Cardiac Surgery)

บทท 3 หลกการท�า Cardiopulmonary bypass และสวนประกอบของเครองหวใจและปอดเทยม 37 (Principle of Cardiopulmonary Bypass and Components of Heart- Lung Machine)

บทท 4 การเจอจางของเลอดและการเตรยมสารละลายส�าหรบวงจร CPB 53 (Hemodilution and Priming Solution for CPB Circuit)

บทท 5 ยาตานการแขงตวของเลอด 65 (Anticoagulation Drugs)

บทท 6 การปกปองกลามเนอหวใจขณะผาตดหวใจแบบเปด 75 (Myocardial Protection during Open Heart Surgery)

บทท 7 เทคนคการท�า Cardiopulmonary Bypass 85 (Cardiopulmonary Bypass Techniques)

บทท 8 ผลจากการท�า Cardiopulmonary Bypass 99 (Effect of Cardiopulmonary Bypass)

บทท 9 การประเมนผปวยหลงผาตดหวใจ 111 (Postoperative Evaluation in Cardiac Surgery)

บทท 10 เครองลางและเกบเมดเลอดแดง 135 (Cell Saver)

สารบญ

ตวอยาง

8

สารบญ

บทท 11 เครองพยงหวใจชนดลกโปงเสรมความดนในหลอดเลอดแดง 147 (Intra-Aortic Balloon Pump)

ดชน 168

ประวตผเขยน 176

ตวอยาง

1

บทท 1

การผาตดหวใจและทรวงอกในประเทศไทย

(Cardiothoracic Surgery in Thailand)

ประวตและพฒนาการของการผาตดหวใจในประเทศไทย

การผาตดหวใจครงแรกในประเทศไทยประสบผลสาเรจทโรงพยาบาลจฬาลงกรณ เปนการผาตด

ผกเยบ Patent ductus arteriosus เมอเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2496 โดยศาสตราจารย นายแพทยสมาน

มนตาภรณ ในป เดยวกนทานไดจดตงหนวยปอด -หวใจ (Cardio-pulmonary unit) แยกออกมาจาก

ศลยกรรมทวไป และจดตงหองตรวจสวนหวใจ (Cardiac catheterization Laboratory) เพอใหการตรวจ

วนจฉยโรคหวใจเปนไปไดอยางถกตองเทยงตรงกอนการผาตด ในเดอนมกราคม พ.ศ. 2497 ศาสตราจารย

นายแพทยสมาน มนตาภรณ ไดทาการผาตดลนหวใจครงแรกในประเทศไทย เปนการผาตดหวใจ

แบบปด (Closed heart surgery) โดยทาผาตด Closed mitral valvotomy ในผปวยลนหวใจไมตรลตบ

(Mitral stenosis) เนองจากการผาตดหวใจแบบปดมขอจากด คอ ไมสามารถแกไขพยาธสภาพในหวใจได

ในหลาย ๆ โรค การผาตดบางโรคตองมองเหนภายในหวใจและตองหยดการไหลเวยนเลอด เพอไมใหเลอดมา

ทวมบรเวณผาตด (Operative field) และไมใหเสยเลอดออกไปนอกรางกาย ทานไดรเรมและทาการผาตด

หวใจแบบเปด (Open heart surgery) รวมกบการใชเครองหวใจและปอดเทยม (Heart-lung machine)

ในการผาตดหวใจ โดยมนกปฏบตการหวใจและทรวงอก (Cardiothoracic technologist) เปนผควบคม

เครองหวใจและปอดเทยม หรอในอดตเรยกนกปฎบตการหวใจและปอดเทยม (Perfusionist)

บทท 1 การผาตดหวใจและทรวงอกในประเทศไทย(Cardiothoracic Surgery in Thailand)

ตวอยาง

15

บทท 2

การประเมนผปวยกอนผาตดหวใจ

(Preoperative Evaluation in Cardiac Surgery)

การประเมนสภาพและการเตรยมผปวยกอนผาตดเปนสงสาคญและจาเปนอยางยง เพอลดอตรา

การตายและภาวะแทรกซอนทจะตามมาภายหลง ผปวยทจะไดรบการผาตดหวใจจะตองไดรบการตรวจ

และประเมนสภาพจากผเชยวชาญเฉพาะทางดานหวใจ ตงแตศลยแพทยหวใจ อายรแพทยโรคหวใจ

วสญญแพทย พยาบาล รวมทงนกเทคโนโลยหวใจและทรวงอกททาหนาทควบคมเครองหวใจและปอดเทยม

ในการประเมนสภาพผปวยควรคานงถงความปลอดภยในระยะฉกเฉนเปนลาดบแรกกอนเสมอ ผประเมน

สามารถประเมนอาการของโรคหวใจและปญหาอน ๆ ทงกอนการผาตด ขณะทาการผาตด และหลงผาตด

ดงนนผประเมนตองมประสบการณ ทกษะ และความชานาญในการซกประวต การตรวจรางกาย ศกษาผล

การตรวจทางหองปฏบตการและผลการตรวจพเศษอน ๆ เพอประเมนสภาพ เตรยมอปกรณเครองมอตาง ๆ

และใหการชวยเหลออยางเหมาะสมและทนทวงท

14

บทท 2 การประเมนผปวยกอนผาตดหวใจ(Preoperative Evaluation in Cardiac Surgery)

ตวอยาง

37

บทท 3

หลกการทา Cardiopulmonary Bypass และสวนประกอบของเครองหวใจและปอดเทยม

(Principle of Cardiopulmonary Bypass and Components of

Heart-Lung Machine)

Cardiopulmonary bypass (CPB) หรอ Extracorporeal circulation หมายถง การใชเครอง

หวใจและปอดเทยมทาหนาทแทนหวใจและปอดของผปวยขณะทศลยแพทยหวใจทาการผาตดหวใจ

โดยนาเอาเลอดดา (Venous blood) จากรางกายไหลเขา Reservior ผานทาง Double cannula คอ

Superior vena cava และ Inferior vena cava หรอ Single cannula คอ นาเลอดจาก Right atrium

เขาส Reservior เลอดทอยใน Reservior เรยกวา Deoxygenated blood จะถกสงไปฟอกทปอดเทยม

(Oxygenator) เปน Oxygenated blood แลวปรบอณหภ มตามตองการผานทาง Heat exchanger

แลวถกสงกลบสรางกายผานทาง Ascending aorta หรอ Femoral artery ดงภาพท 3.1

36

บรรณานกรม

ชวนพศ ทานอง. (2551). ภาวะวกฤตหวใจและหลอดเลอดและการพยาบาล. ใน สจตรา ลมอานวยลาภ

(บ.ก.), การพยาบาลผปวยทมภาวะเจบปวยวกฤต Critical care nursing (พมพครงท 4),

(น. 287-316). ขอนแกน: โรงพมพคลงนานาวทยา.

ผองพรรณ อรณแสง. (2551). การพยาบาลผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด (พมพครงท 5), (น.53-109).

ขอนแกน: โรงพมพคลงนานาวทยา.

แพรวพรรณ สวรรณกจ, ฐานตา มนม, ทพยรตน อครศารทล, อลษา คมแพทย, วชรา แกวมหานล,

และเจษฎา เมธรจภานนท. (2555). คณภาพชวตของผปวยหลงผาตดเปลยนลนหวใจ.

พทธชนราชเวชสาร, 29(1), 36-43.

วจตรา กสมภ, และพวงผกา กรทอง. (2551). ภาวะวกฤตเกยวกบหวใจและหลอดเลอด.

ใน วจตรา กสมภ (บ.ก.), Critical care Nursing: A Holistic Approach การพยาบาลผปวย

ภาวะวกฤต: แบบองครวม (พมพครงท 3) (น. 189-238). กรงเทพฯ: สหประชาพาณชย.

วรวรรณ เลกสกลไชย. (2555). ตาราพยาธวทยา การตรวจสารเคมในเลอดและสงสงตรวจ (พมพครงท 2),

(น. 102-125, 152-182). กรงเทพฯ: ว.พรนท (1991).

อรสา ภพฒ. (2551). การพยาบาลผปวยกอนและหลงผาตดหวใจและหลอดเลอด. ใน เพลนตา ศรปการ,

สจตรา ลมอานวยลาภ, กาญจนา สมะจารก, และชวนพศ ทานอง (บ.ก.), การปฏบตการพยาบาล

ผปวยผใหญระยะวกฤต Nursing Practicum in Critically III Adult Patients (พมพครงท 4),

(น. 213-235). ขอนแกน: โรงพมพคลงนานาวทยา.

Brett, C. S., Tracey, J. F. C., Suzette, T., & Bernard, S. G. (2003). So you’re having heart

bypass surgery (pp. 85-98). New Jersey: John Wiley & Sons.

Kaplow, R., & Sonya, R. H. (2007). Critical care nursing: synergy for optimal outcomes.

(pp. 229-242). London: Jones and Bartlett Publishers.

Rober, M. B. (1999). Manual of perioperative care in cardiac surgery (3rd ed.) (pp. 63-76).

Malden: Blackwell Science.

Turgeon, M. L. (2012). Linne & Ringsrud’s clinical laboratory science: the basics and

routine techniques (6th ed.) (pp. 591-592). Maryland: Elsevier mosby.

บทท 3 หลกการทำ Cardiopulmonary Bypass และสวนประกอบของเครองหวใจและปอดเทยม(Principle of Cardiopulmonary Bypass and Components of Heart-Lung Machine)

ตวอยาง

53

บทท 4

การเจอจางของเลอดและการเตรยมสารละลายสาหรบวงจร CPB

(Hemodilution and Priming Solution for CPB Circuit)

Hemodilution หมายถง การเตมสารละลายเขาไปใน Priming solution หรอเขาไปในรางกาย

ทาใหเกดการเจอจางของเลอด ลดความเขมขนของเมดเลอดแดง โดยทวไปจะใหคา Hematocrit อยท 30%

หรอตากวาขณะทใช CPB

ขอดของ Hemodilution ไดแก

1. ลดความหนดของเลอด ขณะใชเครองหวใจและปอดเทยมหากเลอดผปวยมความเขมขนมาก

เมดเลอดแดงจะถกทาลายและแตกงาย

2. การไหลเวยนของเลอดในระบบ Microcirculation ดขน เนองจากขณะทา CPB ตองลด

อณหภมรางกายผปวยลง สงผลใหหลอดเลอดฝอยหดตว เมดเลอดแดงเดนทางผานไปไดยาก ทาใหเนอเยอ

บรเวณนนขาดเลอดไปเลยง การทาใหเลอดเจอจางลงจงทาใหเมดเลอดแดงผานไดดขน และลดการแตกของ

เมดเลอดแดง

3. ลดการไดรบเลอดจากธนาคารเลอด

4. ลดความเสยงจากการไดรบเชอจากการใหเลอด เชน ไวรสตบอกเสบบ เอชไอว

52

บทท 4 การเจอจางของเลอดและการเตรยมสารละลายสำ หรบวงจร CPB (Hemodilution and Priming Solution for CPB Circuit)

ตวอยาง

65

บทท 5

ยาตานการแขงตวของเลอด

(Anticoagulation Drugs)

ยาตานการแขงตวของเลอดเปนสงทสาคญในการทา CPB เนองจากมการนาเลอดออกจาก

รางกายเลอดสมผสกบพนผวพลาสตกของวงจรสายยางและอปกรณตาง ๆ เพอความปลอดภยในการผาตด

หวใจขณะทใช CPB การใหยาตานการแขงตวของเลอดในขนาดทเพยงพอจงมความจาเปนอยางยง เพราะ

อาจทาใหเกดความผดปกตของสมองหรอไตหรออาจทาใหเสยชวตได ยงไปกวานนอาจนาไปสการเกดภาวะ

ลมเลอดกระจายทวไปในหลอดเลอด (Disseminated intravascular coagulation; DIC) ยาตานการแขงตว

ของเลอดทนยมในการใช CPB คอ เฮปารน (Heparin) เนองจากมขอดหลายประการ ไดแก เปนยาทมความ

ปลอดภย ใชงาย ออกฤทธเรว ประเมนประสทธภาพของยาได มยาทใชแกฤทธ ราคาเหมาะสม รายละเอยดท

สาคญของเฮปารน ดงน

64

บรรณานกรม

Frederick, A. H., Donald, E. M., & Glenn, P. G. (2013). A practical approachh to cardiac

Anesthesia (pp. 607-608). New York: Lippincott Williams & Wilkins.

Ghosh, S., Falter, F., & Cook, D. J. (2009). Cardiopulmonary bypass (pp. 36-40). New York:

Cambridge University Press.

Glenn, P. G., Richard, F. D., Alfred, H. S., & Ross, M. U. (2008). Cardiopulmonary bypass

principle and practice (pp. 411-422). New York: Lippincott Williams & Wilkins.

John, E. B., & Ronald, B. J. (1997). The manual of Clinical Perfusion (p. 158).

Augusta: Glendale Medical Corporation.

บทท 5 ยาตานการแขงตวของเลอด(Anticoagulation Drugs)

ตวอยาง

75

บทท 6

การปกปองกลามเนอหวใจขณะผาตดหวใจแบบเปด

(Myocardial Protection during Open Heart Surgery)

การปกปองกลามเนอหวใจ หมายถง การทาใหหวใจหยดเตนอยางมประสทธภาพขณะทมการ

ผาตดหวใจ การปกปองกลามเนอหวใจสวนใหญ หมายถง การใช Cardioplegia เทานน แตยงมวธอน ๆ

ทชวยปกปองกลามเนอหวใจ ไดแก การเลอกใชยาสลบ เทคนคการทา CPB เทคนคการผาตด และการดแล

ผปวยตงแตกอนผาตด ขณะผาตด และหลงผาตด สาหรบสาเหตของการบาดเจบขณะผาตดหวใจมกเกดจาก

หลายสาเหตรวมกน ไดแก ความรนแรงและพยาธสภาพของโรค ระยะเวลาในการหนบหลอดเลอดแดงใหญ

ขณะผาตดหวใจ ขนตอนการผาตด เปนตน

74

บทท 6 การปกปองกลามเนอหวใจขณะผาตดหวใจแบบเปด Myocardial Protection during Open Heart Surgery

ตวอยาง

85

บทท 7

เทคนคการทา Cardiopulmonary Bypass

(Cardiopulmonary Bypass Techniques)

การทา Cardiopulmonary bypass (CPB) แบงเปน 4 ระยะ คอ

1. ระยะกอน CPB

2. ระยะเรม CPB

3. การควบคม CPB

4. การหยด CPB

ระยะกอน CPB มขนตอน ดงน

1. ผปวย นกเทคโนโลยหวใจและทรวงอกกอนทจะไปควบคมเครองหวใจและปอดเทยม

ควรทราบขอมลของผปวยทสาคญ ๆ ไดแก

1.1 เพศและอาย เพอใชประเมนปรมาณเลอดในรางกาย ซงจะแตกตางตามเพศและอาย

1.2 นาหนกและสวนสง เพอนามาคานวณหาพนผวของรางกาย (Body surface area;

BSA) ซงมการคานวณคาหลายวธ เมอไดคา BSA แลวจะนามาหาคาอตราการไหลเวยนของเลอดขณะทา

CPB ตอนาท (Blood flow or Cardiac output; CO) เทากบอตราปรมาณเลอดจากหวใจในหนงนาทตอ

พนผวของรางกาย (Cardiac index; CI) คณดวยพนผวของรางกาย (BSA) คาปกตของอตราปรมาณเลอด

จากหวใจในหนงนาทตอพนผวของรางกาย 2.6-4.2 ลตรตอนาทตอตารางเมตร สรปไดดงน

84

บทท 7 เทคนคการทำ CardiopulmonaryBypassCardiopulmonary Bypass Techniques

ตวอยาง

99

บทท 8

ผลจากการทา Cardiopulmonary Bypass

(Effect of Cardiopulmonary Bypass)

การผาตดหวใจแบบเปด เปนการผาตดใหญท มความซบซอน โดยตองใชเครองหวใจและ

ปอดเทยมรวมดวย เพอทาหนาทแทนหวใจและปอดขณะทหวใจหยดเตน ในการทา CPB ตองนาเลอดออก

จากรางกายผปวยมาผานอปกรณตาง ๆ เชน Membrane oxygenator, Arterial filter, Tubing เปนตน

การผาตดหวใจและการทา CPB ทาใหเกดการเปลยนแปลงทางสรรวทยา และสงผลตอระบบตาง ๆ ของ

รางกายหลายอยาง และเพมความรนแรงมากขนเมอใชเวลานานขน เปาหมายของนกเทคโนโลยหวใจ

และทรวงอกขณะใช CPB คอ เพอใหรางกายและการทางานของอวยวะตาง ๆ ของผปวยกลบสสภาพปกต

และปลอดภย อยางไรกตามการใช CPB จะสงผลตอระบบและอวยวะตาง ๆ เชน ระบบไหลเวยนโลหต

ระบบทางเดนหายใจ สมอง การทางานของไต และยงสงผลตอสภาพจตใจของผปวย

98

บรรณานกรม

Bedgood, A. (2008). Nomogram Method. Retrieved April 18, 2017, from

http://www.austincc.edu/rxsucces/ped3.html

Frederick, A. H., Donald, E. M., & Glenn, P. G. (2013). A practical approachh to cardiac

Anesthesia (pp. 117-149). New York: Lippincott Williams & Wilkins.

Ghosh, S., Falter, F., & Cook, D. J. (2009). Cardiopulmonary bypass (pp. 23-69).

New York: Cambridge University Press.

Glenn, P. G., Richard, F. D., Alfred, H. S., & Ross, M. U. (2008). Cardiopulmonary

bypass principle and practice (pp. 543-571, 614-631). New York: Lippincott

Williams & Wilkins.

John, E. B., & Ronald, B. J. (1997). The manual of Clinical Perfusion (pp. 67-79).

Augusta: Glendale Medical Corporation.

บทท 8 ผลจากการทำ Cardiopulmonary BypassEffect of Cardiopulmonary Bypass

ตวอยาง

111

บทท 9

การประเมนผปวยหลงผาตดหวใจ

(Postoperative Evaluation in Cardiac Surgery)

ผปวยหลงการผาตดหวใจตองไดรบการดแลรกษาทมประสทธภาพ โดยความรวมมอจากบคลากร

ทางการแพทยหลาย ๆ ฝาย ตงแตศลยแพทยหวใจ วสญญแพทย อายรแพทยโรคหวใจ กมารแพทยโรคหวใจ

พยาบาล นกเทคโนโลยหวใจและทรวงอก และบคลากรทางการแพทยอน ๆ โดยใหการดแลผปวยตงแต

แรกรบ กอนผาตด ขณะผาตด หลงผาตด ตลอดจนจาหนายออกจากโรงพยาบาล สาหรบเนอหาในบทน

จะเนนในเรองการประเมนและการดแลผปวยระยะแรกหลงการผาตดหวใจและทรวงอก ภาวะแทรกซอน

ทสาคญของระบบไหลเวยนโลหตทพบบอย เพอใหผปวยปลอดภย ลดปจจยเสยงและภาวะแทรกซอนตาง ๆ

ทอาจเกดขนได

110

บรรณานกรม

Clark, S. C. (2006). Lung Injury after Cardiopulmonary Bypass. Perfusion, 21, 225-228.

Frederick, A. H., Donald, E. M., & Glenn, P. G. (2013). A practical approachh to cardiac

Anesthesia (pp. 619-629). New York: Lippincott Williams & Wilkins.

John, E. B., & Ronald, B. J. (1997). The manual of Clinical Perfusion (pp. 173-199).

Augusta: Glendale Medical Corporation.

Smith, M. N. A., Best, D., Sheppard, S. V., & Smith, D.C. (2008). The Effect of Mannitol on

renal function after Cardiopulmonary Bypass in Patients with established renal

Dysfunction. Anaesthesia, 63, 701-704.

บทท 9 การประเมนผปวยหลงผาตดหวใจ Postoperative Evaluation in Cardiac Surgery

ตวอยาง

135

บทท 10

เครองลางและเกบเมดเลอดแดง

(Cell Saver)

เครองลางและเกบเมดเลอดแดงไดเรมผลตจาหนายเปนครงแรกในป ค.ศ. 1968 โดย Klebanoff

ตอมาบรษท Bentley ไดพฒนาเครองเพอผลตและจาหนายสทองตลาด ซงประสบปญหาหลายประการจาก

การใชงาน อาท เลอดทไดปนเปอนเชอโรคและยาตานการแขงตวของเลอด (Anticoagulant) ภาวะอากาศ

หลดลอยไปตามกระแสเลอด (Air embolism) และไตวาย (Renal failure) ตอมาในป ค.ศ. 1976 บรษท

Haemonetics Corporation ไดพฒนาเครองเพอผลตและจาหนายโดยใชชอ Cell saver ปจจบนบรษทท

จาหนายเครองลางและเกบเมดเลอดแดงมหลายบรษท โดยมหลกการทางานของเครองคลายคลงกน

เครองลางและเกบเมดเลอดแดง เปนเครองมอทชวยใหผปวยสามารถนาเลอดของตนเองทเสยไป

ในขณะผาตดกลบมาใชไดอก โดยเครองจะทาหนาทเกบกรองเลอดขณะผาตด ผานขนตอนการลางเมดเลอด

แลวนาเลอดกลบไปใหผปวยโดยวธปราศจากเชอ รปรางลกษณะของเครองลางและเกบเมดเลอดแดง

ดงภาพท 10.1

134

บทท 10 เครองลางและเกบเมดเลอดแดงCell Saver

ตวอยาง

147

บทท 11

เครองพยงหวใจชนดลกโปงเสรมความดนในหลอดเลอดแดง

(Intra-Aortic Balloon Pump)

เครองพยงหวใจชนดลกโปงเสรมความดนในหลอดเลอดแดง (Intra-aortic balloon pump;

IABP หรอ Intra-aortic balloon counterpulsatile pump) เปนเครองทชวยลดการทางานของหวใจ

หองลางซาย ลดการใชออกซเจนของกลามเนอหวใจ และเพมปรมาณเลอดทผานหลอดเลอดหวใจ

ทาใหหวใจสามารถบบเลอดไปเลยงรางกายไดอยางเพยงพอ หลกการทางานของเครองพยงหวใจชนดลกโปง

เสรมความดนในหลอดเลอดแดง คอ การเอาลมเขาและออกจากบอลลนทสวนปลายตามจงหวะการเอา

ลมเขาและออก โดยใหสมพนธกบรอบการทางานของหวใจ (Cardiac cycle) ในการใชเครองพยงหวใจ

ชนดลกโปงเสรมความดนในหลอดเลอดแดง นกเทคโนโลยหวใจและทรวงอกตองมความรความเขาใจ

สวนประกอบและระบบของเครอง การทางาน และปญหาขณะใชเครอง การเตรยมอปกรณและผปวยกอน

ใสสายบอลลน การดแลผปวยขณะใชเครอง วธการหยดและการดแลผปวยขณะหยดการใชเครอง รวมทง

ภาวะแทรกซอนตาง ๆ ทอาจจะเกดขนจากการใส Intra-aortic balloon catheter

146

Yamada, T., Okamoto, Y., Kasamatsu, H., & Mori, H. (2003). Intraoperative autologous blood

transfusion for hemoperitoneum resulting from ectopic pregnanacy or ovarian

bleeding during laparoscopic surgery. Journal of the Society of Laparoendoscopic

Surgeons, 7, 97-100.

บทท 11 เครองพยงหวใจชนดลกโปงเสรมความดนในหลอดเลอดแดงIntra-Aortic Balloon Pump

ตวอยาง

ประวตผเขยน

ผชวยศาสตราจารย ดร.แพรวพรรณ สวรรณกจ

ประวตการศกษา

หนวยงานทสงกด

ความเชยวชาญ

ประสบการณการทำ งาน

ปรญญาตร พยาบาลศาสตรบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม

ปรญญาโท วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเภสชวทยา

มหาวทยาลยเชยงใหม

ปรญญาเอก ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาวทยาศาสตรการแพทย

มหาวทยาลยนเรศวร

Certificate in Perfusion Technology course,

National University Hospital, Singapore

ภาควชาเทคโนโลยหวใจและทรวงอก คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

99 หม 9 ต�าบลทาโพธ อ�าเภอเมอง จงหวดพษณโลก 65000

Perfusion Technology

Cardio-Vascular Technology

Nurse

Pharmacology

พ.ศ. 2541 - ปจจบน ผชวยศาสตราจารย สงกด ภาควชาเทคโนโลยหวใจและทรวงอก

คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร จงหวดพษณโลก

พ.ศ. 2538 - 2541 นกวทยาศาสตรการแพทย สงกด สถาบนวจยและพฒนาสมนไพร

กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข จงหวดนนทบร

พ.ศ. 2533 - 2535 พยาบาล สงกด แผนกศลยกรรมและออรโธปดคส

โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม มหาวทยาลยเชยงใหม จงหวดเชยงใหม

ตวอยาง

ผลงานตพมพ

แพรวพรรณ สวรรณกจ, ชตวรรณ ใจชน, กาญจนา จตตพร, และโตมร ทองศร. (2560). แบบประเมน

ปญหาการดมสรากบขนาดและมวลกลามเนอหวใจหองลางซายของผ ดมแอลกอฮอล.

พทธชนราชเวชสาร, 34(2), 190-198.

แพรวพรรณ สวรรณกจ, กรณา คงสวสด, ธญชนก กระนย, เสาวลกษณ คงร, และธระยทธ หยกอบล.

(2560). ภาวะหลอดเลอดแดงแขงและหลอดเลอดแดงอดตนในผ ป วยโรคไตเรอรง.

ศรนครนทรเวชสาร, 32(3), 276-282.

แพรวพรรณ สวรรณกจ, ชนตา วระพนธ, สดารตน หอมนาน, อลณา ศรประจนทร, และโตมร ทองศร.

(2559). ลกษณะคลนไฟฟาหวใจในเพศชายทดมเครองดมแอลกอฮอล. ศรนครนทรเวชสาร,

31(4), 180-185.

แพรวพรรณ สวรรณกจ, ธญญเรศ สายงาม, ธดารตน ปนประสงค, และนชาพฒน ทองอนพพฒน.

(2559). ภาวะหลอดเลอดแดงแขงในผปวยความดนโลหตสง. ศรนครนทรเวชสาร, 31(2),

164-168.

ตวอยาง