Click here to load reader
Upload
profcarlos
View
18
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Drones
Citation preview
16/03/2015 GrgoireChamayou:Dronesecamicases,jogodeespelhosLeMondeDiplomatiqueBrasil
data:text/htmlcharset=utf8,%3Ctable%20width%3D%22527%22%20border%3D%220%22%20cellspacing%3D%220%22%20cellpadding%3D%220%22 1/5
Dronesecamicases,jogodeespelhosOpresidentedosEUApodemandarmatarumcidadodeseupas?EssaaquestopostapelaeliminaoporumdronedeAnwaralAwlaki,dirigentenorteamericanodaAlQaedanoImen.OusodessesaviessempilotonodespertarejeiomacianoOcidente,enquantoatentadossuicidassotidoscomoocmulodabarbrie
porGrgoireChamayou
(DroneMQ1PredatordoExrcitodsEstadosUnidosrealizavooemlocalnorevelado)
Paramim,orobnossarespostaaoatentadosuicida.
BartEverett1
OfilsofoWalterBenjaminrefletiusobreosdrones,osaviescomandadosporrdiojimaginadosporpensadoresmilitaresnadcadade1930.Esseexemploserviulheparailustraradiferenaentreoqueelechamadesegundatcnicadeguerra,caractersticadasindstriasmodernas,eprimeiratcnica,queremontaartedaprhistria.Paraele,oquedistingueasduasnoainferioridadeouoarcasmodeumaemrelaooutra,esimadiferenadetendnciaentreelas.Aprimeiraenvolviaohomemomximopossvel,enquantoasegunda,omenospossvel.Afaanhadaprimeira,ousasedizer,osacrifciohumanoadasegundaseanunciarianoaviosempilotodirigidoadistnciaporondashertz.2
Deumlado,astcnicasdosacrifciodooutro,asdojogo.Deumlado,oengajamentointegraldooutro,odescomprometimentototal.Deumlado,asingularidadedeumatovivodooutro,areprodutibilidadeindefinidadeumgestomecnico:Deumavezportodasesseeraolemadaprimeiratcnica(sejaoerroirreparvelouosacrifciodavidaeternamenteexemplar).Umaveznonadaolemadasegunda(cujoobjetoretomarsuasexperinciasvariandoascontinuamente).3Deumlado,ocamicaseouoautordoatentadosuicida,quesedestrideumavezportodasemumanicaexplosodooutro,odrone,quelanaseusmsseisrepetidamente,comosenotivessemlastro.
Enquantoocamicasesecaracterizapelafusocompletadeseucorpoesuaarma,odroneasseguraaseparaoradicalentreessesdoisdispositivos.Camicase:meucorpoumaarma.Avionotripulado:minhaarmanotemcorpo.Oprimeirocasoimplicaamortedoagente,osegundoaexcluideformaabsoluta.Oscamicasessoossereshumanosdamortecerta.Ospilotosdosdronessoossereshumanosdamorteimpossvel.Nessesentido,unseoutrosrepresentamdoispolosopostosnoespectrodaexposiomorte.Entreosdois,estooscombatentesclssicos,oshomensdoriscodemorte.
16/03/2015 GrgoireChamayou:Dronesecamicases,jogodeespelhosLeMondeDiplomatiqueBrasil
data:text/htmlcharset=utf8,%3Ctable%20width%3D%22527%22%20border%3D%220%22%20cellspacing%3D%220%22%20cellpadding%3D%220%22 2/5
Falamosdesuicidebombing,deatentadosuicida,masqualseroantnimodisso?Noexisteumaexpressoespecficaparadesignaraquelesquepodemmatarporumaexplososemjamaisexporaprpriavida.Nomaisnecessriomorrerparamatar:impossvelsermortoduranteoatodematar.
Sacrifcioouautopreservao?
ContrariamenteaoesquemaevolucionistaqueBenjaminmencionapara,narealidade,subvertlo,camicaseedrone,armadosacrifcioearmadaautopreservao,nosesucedemdeformalinearmentecronolgica,umcomohistriaeoutrocomoprhistria.Elesemergemdeformacontrriaeemconjunto,comoduastticasopostasquehistoricamenterespondemumaoutra.
Emmeadosdadcadade1930,VladimirZworykin,engenheirodaempresaderadiocomunicaoRadioCorporationofAmerica(RCA),leuumartigosobreoExrcitojaponsqueodeixouextremamenteinquieto.Osjaponeses,diziaotexto,tinhamformadoesquadresdepilotosparaaviessuicidas.MuitoantesdatrgicasurpresadePearlHarbor,Zworykinhaviacompreendidoaamplitudedaameaa:Aeficciadessemtodo,semdvida,aindaprecisaserdemonstrada,massefoipossvelrealizarumtreinamentopsicolgicodastropascomoesse,essaarmaserevelarumadasmaisperigosas.Comonoexisteapossibilidadedeintroduzirmtodoscomoesseemnossopas,teremosdenossuperartecnicamentepararesolveroproblema.4Nessapoca,jexistiamnosEstadosUnidosprottiposdeaviesradiocontroladosquepodiamservirdetorpedosareos.Masoproblemaeraqueessasmquinastelecomandadaseramcegas:Perdemaeficciaapartirdomomentoemqueacabaocontatovisualentreoavioeabasequeasdirige.Osjaponeses,pelovisto,jencontraramasoluoparaesseproblema.Essasoluoeramoscamicases:ospilotostinhamolhose,comoestavamdispostosamorrer,podiamguiaroavioatatingiroalvo.
MasZworykintambmera,naRCA,umdospioneirosdateleviso.Ealiestava,semdvida,asoluo:Umaformapossveldeobterpraticamenteosmesmosresultadosqueopilotosuicidaconsisteemequiparotorpedoareocontroladoporrdiocomumolhoeletrnico.5Ooperadorpoderia,ento,enxergaroalvoatofimeguiarvisualmenteaarmaatopontodeimpacto.
Nacabinedoavio,nadamaisdoquearetinaeltricadopiloto,cujocorpoestariarelegadoaoutrolugar,foradoalcancedasdefesasantiareasdoinimigo.Comoacoplamentodatelevisoedoaviotelecomandado,Zworykindescobriuafrmulaqueposteriormentesetransformarianasmartbombenoavionotripuladoarmado,odrone.
OtextodeZworykinnotvelporqueeleconcebeapartirdeumadasprimeirasformulaestericassobreotemaoancestraldodronecomoumanticamicase.notvelnoapenasdopontodevistadalgica,desuadefinio,mastambmeprincipalmentedeseuplanottico:aarmaquerespondeaomesmotempocomoantdotoegmeo.Droneecamicaseconstituemduasopesprticasopostaspararesolverummesmoproblema:guiarabombaatoalvo.Aquiloqueosjaponesespretendiamrealizarpelasuperioridadedeseusacrifciomoralosnorteamericanosfariampelasupremaciadesuatecnologiamaterial.Oqueosprimeirosesperavamatingirportreinamentopsicolgicoossegundosqueriamalcanarporprocedimentospuramentetcnicos.Agneseconceitualdodroneresideemumaeconomiaticotcnicadavidaedamorte,naqualopodertecnolgicosubstituiumaformadesacrifcioinexigvel.Deumlado,estocombatentesvalorosos,prontosparasesacrificarempelacausadooutro,apenasmquinasfantasmas.
Hoje,retomamosesseantagonismodocamicaseedotelecomandado.Atentadossuicidascontraatentadosfantasmas.Essapolaridade,emprimeirolugar,econmica:opeosquepossuemcapitaletecnologiaaosquecontamapenascomocorpoparaparticipardo
16/03/2015 GrgoireChamayou:Dronesecamicases,jogodeespelhosLeMondeDiplomatiqueBrasil
data:text/htmlcharset=utf8,%3Ctable%20width%3D%22527%22%20border%3D%220%22%20cellspacing%3D%220%22%20cellpadding%3D%220%22 3/5
combate.Aessesdoisregimesmateriaisetticoscorrespondemtambmdoisregimesticos:aticadosacrifcioheroicodeumladoeaticadeautopreservaovitaldooutro.
Droneecamicaserespondemcomodoismotivosopostosdesensibilidademoral.Doisthosqueestofrenteafrentenoespelho,cadaumaantteseeopesadelodooutro.Oqueestemjogonessadiferena,pelomenosaqueaparecenasuperfcie,certaconcepodarelaocomamorteaprpriaeadeoutrem,darelaocomapreservaodesi,operigoeacoragem,ecomavulnerabilidadeeadestrutividade.Duaseconomiaspolticaseefetivasdaligaocomamorteaquesedeaquelequeseexpe.Mastambmduasconcepesopostasdeterror,duasvisesdohorror.
RichardCohen,editorialistadoWashingtonPost,expressousuavisosobreotema:Nocasodoscombatentestalibs,elesnosomentedesprezamavida,comoadesperdiamgratuitamenteematentadossuicidas.difcilimaginarumcamicasenorteamericano.6Eleinsiste:Umcamicasenorteamericano,issonoexiste.Noexaltamososautoresdeatentadossuicidas,noexibimoscrianasdiantedascmerasdeTVquesegabampelamortedeumparente.Parans,incomoda,ficamosarrepiados.Francamente,repugnante.Eacrescenta,complacente:Mastalvezapreciemosavidaemexcesso.7
Oincmodo,arrepiante,repugnanteadisposiodemorrerporsuacausaeglorificarsecomesseato.Ovelhoecarotemadosacrifcioguerreirocaiudeseupedestaldiretamentenasredesdoinimigoesetransformounopiordosatos,nocmulodohorrormoral.Osacrifcioincompreensveleignbil,interpretadoimediatamentecomodesprezopelavida,semconsiderarquepodeser,antes,odesprezopelamorteopeseaumaticadeamorvida,cujaexpressomaisbemacabadaoavionotripulado.
Vaidadeltima,nsconcebemosavidacomoumapreciosidadedequesvezescuidamosdeformaexcessiva.Umamortodesatinadoqueseriaatperdovelsetantaautocomplacncianosuspeitassedoamorprprio.Pois,contrariamenteaoqueoautordefende,tratasedenossavida,enodavidaemgeralquensapreciamos.Seocamicasenorteamericanoinconcebvel,impossveldeserpensado,porqueseriaumoximoro.Avida,nessecaso,nosaberianegarseasimesma:elanegaapenasadosoutros.
Quemocovarde?
Questionadoporumjornalistaquequeriasaberseeraverdadequeospalestinosnosepreocupamcomavidahumana,inclusiveadosprximos,EyadalSarraj,diretordoprogramadesadementaldeGaza,respondeu:Comovocspodemcrernaprpriahumanidadesevocsnoacreditamnahumanidadedoinimigo?.8
Horrorporhorror,emqueaspectoseriamenosterrvelmatarsemexporaprpriavidaesemcompartilhardasortedesuasvtimas?Emqueaspectoumaarmaquepodematarsemrepresentarnenhumperigoaoatacantemenosrepugnantequeooposto?JacquelineRose,perplexadiantedocomentriodequelanarbombasdoarconsideradopelosdirigentesocidentaisnosomentemenosrepugnante,mastambmsuperiormoralmente,sequestiona:Noclaraarazopelaqualmorrercomsuavtimadevaserconsideradoumpecadomaiordoquepouparasimesmoaofazlo.9UmantroplogovindodeMartenotariaque,noOrienteMdio,osataquesdosdronesnorteamericanossopercebidosdamesmaformaqueRichardCohenpercebeosataquessuicidas.OsataquescomaviesnotripuladossoconsideradoscovardesporqueopilotododronematapessoasemumterritrioenquantoestemumabrigoclimatizadoemNevada,semqualquerriscodeseratacadopeloinimigo,10acrescentaHughGusterson.
TalalAsadsugerequeohorrorsuscitadopelosatentadossuicidasnassociedadesocidentaisrepousanofatodeoautordoatentado,comseugesto,impediraprioriqualquer
16/03/2015 GrgoireChamayou:Dronesecamicases,jogodeespelhosLeMondeDiplomatiqueBrasil
data:text/htmlcharset=utf8,%3Ctable%20width%3D%22527%22%20border%3D%220%22%20cellspacing%3D%220%22%20cellpadding%3D%220%22 4/5
mecanismodejustiaderetribuio:aomorrercomsuavtima,aoamalgamaremapenasumatocrimeecastigo,tornaapunioimpossvele,assim,desativaodispositivofundamentaldeumajustiapensadadopontodevistapenal.Ohomembombanopoderjamaispagarpeloquefez.Ohorrorquesuscitaamorteadministradapormquinassempilotossedeve,semdvida,aalgosimilar,deacordocomGusterson:Ooperadordodronetambmumaimagemespelhodoatentadosuicidaporqueestfora,aindaqueemdireooposta,denossaimagemparadigmticadecombate.
BOX:
"AGUERRASERAPAZ"
Estetextofoipublicadoem1973porjovensintelectuaisnorteamericanosengajadosnomovimentocontraaGuerradoVietnefechaolivroThoriedudrone[Teoriadodrone].
Damesmaformaqueaguerraareasucedeuguerraterrestre,umanovaformadeguerravaisubstituiraareaeachamaremosdeguerraadistncia.[...]Aguerraadistnciaestbaseadanoconceitofundamentaldesistemadepilotagemadistncia.[...]Oveculo,situadolongedesuabase,recebeinformaoporsensoresabordo.[...]
Ascaractersticasdaguerraadistnciatambmpodemservirparareduziraosilncioascrticasdosqueseopemsguerras.Nenhumsoldadonorteamericanosermortoemcombateoutransformadoemprisioneirodeguerra.Essesbrinquedosnopossuemmeouesposaparaprotestarcontraamorte.Aguerraadistnciaumtimonegcio.Aquelesquecriticamtambmasdespesasblicaseainflaonoteromaisargumentosparaprotestar.Graascapacidademortferaprecisa,aguerraadistncianoafetaromeioambiente.Osecologistasqueprotestamcontraadestruiodomeioambientetampoucoteromotivosparaprotestar.Eassimpordiante.
OnicopontoquerestarpassveldeprotestoseroassassinatoeasubmissodessaspessoasqueoExrcitonorteamericanochamadecomunistas,asiticosousimplesmenteoinimigo.Mas,semdvida,paraoExrcitodosEstadosUnidos,omundointeiroumpotencialinimigo.[...]Qualquerdiferenaentreguerraepazsetransformaremfumaa.Aguerraserapaz.
GrgoireChamayou
Filsofo,pesquisadordoCentroNacionaldePesquisaCientfica(CNRS,nasiglaemfrancs).EsteartigofoiextradodolivroThoriedudrone[Teoriadodrone],quenodia24deabrilserrelanadonaFranapelaeditoraLaFabrique.
Ilustrao:Reuters/U.SAirForce/LtColLesliePratt/Haundout
1CitadoporPeterW.Singer,Wiredforwar:theroboticsrevolutionandconflictinthe21stcentury[Conectadoparaaguerra:arevoluorobticaeconflitonosculoXXI],Penguin,NovaYork,2009.
2WalterBenjamin,Luvredartlpoquedesareproductionmcanise[Aobradeartenapocadesuareprodutibilidadetcnica],Gallimard,Paris,1991.
3Ibidem.
4VladimirK.Zworykin,Flyingtorpedowithanelectriceye[Torpedovoadorcomolhoeletrnico],1934.In:ArthurF.vanDyck,RobertS.Burnap,EdwardT.DickeyeGeorgeM.K.Baker(orgs.),Television,v.IV,RCA,Princeton,1947.
5Ibidem.
16/03/2015 GrgoireChamayou:Dronesecamicases,jogodeespelhosLeMondeDiplomatiqueBrasil
data:text/htmlcharset=utf8,%3Ctable%20width%3D%22527%22%20border%3D%220%22%20cellspacing%3D%220%22%20cellpadding%3D%220%22 5/5
6RichardCohen,ObamaneedsmorethanpersonalitytowininAfghanistan[ObamaprecisamaisdoquepersonalidadeparavencernoAfeganisto],TheWashingtonPost,6out.2009.
7RichardCohen,IstheAfghanistansurgeworththelivesthatwillbelost?[OlevantedoAfeganistovaleasvidasqueseroperdidas?],TheWashingtonPost,8dez.2009.
8Suicidebombers:dignity,despairandtheneedforhope[Homensbomba:dignidade,desesperoeanecessidadedeesperana],entrevistacomEyadalSarraj,JournalofPalestineStudies,v.31,n.4,2002.CitadoporJacquelineRose,Deadlyembrace[Abraomortal],TheLondonReviewofBooks,v.26,n.21,4nov.2004.
9JacquelineRose,op.cit.
10HughGusterson,Anamericansuicidebomber?[Homembombanorteamericano?],BulletinoftheAtomicScientists,20jan.2010.Disponvelem:.
02deAbrilde2013