104
DIEZ COMPONENTES NECESARIOS EN EL TRATAMIENTO DE NIÑOS Y ADOLESCENTES CON EL TDAH JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D. Instituto de Investigación de Ciencias de la Conducta Recinto de Ciencias Médicas Universidad de Puerto Rico [email protected]

JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

DIE

Z CO

MPO

NEN

TES

NEC

ESAR

IOS

EN E

L TR

ATAM

IEN

TO D

E N

IÑO

S Y

ADO

LESC

ENTE

S CO

N E

L TD

AH

JOSÉ

J. B

AUER

MEI

STER

, PH

.D.

Inst

ituto

de

Inve

stig

ació

n de

Cie

ncia

s de

la C

ondu

cta

Reci

nto

de C

ienc

ias

Méd

icas

Uni

vers

idad

de

Puer

to R

ico

jjbau

er@

prtc

.net

Page 2: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

CON

CEPT

UAC

IÓN

DEL

TD

AH

•Tr

asto

rno

en e

l des

arro

llode

los

proc

esos

de a

utor

regu

laci

ón•

El c

onju

nto

de h

abili

dade

sco

gnos

citiv

asqu

eha

cepo

sibl

equ

eel

co

mpo

rtam

ient

ode

la p

erso

na s

e ad

apte

efic

azm

ente

a su

ento

rno,

no

se

desa

rrol

laa

la p

ar c

on lo

esp

erad

opa

rala

eda

d

Page 3: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Ap

arec

en e

n la

niñ

ez y

pue

den

pers

istir

en

la

adul

tez

•Pu

eden

ten

er c

onse

cuen

cias

ser

ias

depe

ndie

ndo

de:

–Re

tos

y de

man

das

de la

s et

apas

de

desa

rrol

lo

–El

con

text

o so

cial

y c

ultu

ral a

lo la

rgo

de la

vid

a

Page 4: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•D

ificu

ltade

s en

el d

esar

rollo

(p.

ej.,

leng

uaje

)

•Pr

oble

mas

inte

rper

sona

les

•D

ificu

ltade

s en

el f

unci

onam

ient

o ps

icoe

duca

tivo

•Co

mor

bilid

adco

n ot

ros

desó

rden

es

Page 5: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Au

senc

ia d

e lo

gros

edu

cativ

os e

sper

ados

•Pa

tron

es d

e us

o y

abus

o de

beb

idas

alc

ohól

icas

y d

roga

s ilí

cita

s

•M

ayor

inci

denc

ia d

e ac

cide

ntes

aut

omov

ilíst

icos

•In

icio

tem

pran

o de

act

ivid

ad s

exua

l sin

los

debi

dos

cuid

ados

•Ac

tos

delic

tivos

y p

robl

emas

con

el s

iste

ma

de ju

stic

ia c

rimin

al

Cons

ecue

ncia

sen

Ado

lesc

ente

sy

Adul

tos

Jóve

nes

Page 6: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•In

cum

plim

ient

o de

sus

res

pons

abili

dade

s–

Ocu

paci

onal

es

–M

arita

les

–Pa

tern

as

•Im

pact

o gr

ande

en

la v

ida

fam

iliar

–Co

nflic

tos

fam

iliar

es c

róni

cos

–Al

ta t

asa

de d

ivor

cio

–M

ayor

gra

do d

e in

satis

facc

ión

mar

ital

•Tr

asto

rnos

–D

epre

sión

may

or

26%

-Pe

rson

alid

ad a

ntis

ocia

l 21

%

Page 7: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

El T

DAH

Afe

cta

Func

ione

s Ej

ecut

ivas

•An

ticip

ar, o

rgan

izar

, pla

nific

ar

•M

ante

ner

dire

ccio

nalid

ad d

e la

con

duct

a

•Au

toev

alua

r de

l com

port

amie

nto

•Ca

mbi

ar f

lexi

blem

ente

de

resp

uest

a

•Re

sist

ir la

s in

terf

eren

cias

•In

hibi

r re

spue

stas

impu

lsiv

as

•So

sten

er e

sfue

rzo

e in

teré

s

Page 8: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Se

man

ifies

taen

sín

tom

asm

edul

ares

de:

–In

aten

ción

–H

iper

activ

idad

–Im

puls

ivid

ad–

Otr

osco

mpo

rtam

ient

osy

dific

ulta

des

Las

Func

ione

s Ej

ecut

ivas

Afe

ctad

as

por

el T

DAH

Page 9: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•D

esor

den

univ

ersa

l

•M

etod

olog

ías

dife

rent

es:

2% a

15%

•Pu

erto

Ric

o (B

auer

mei

ster

y c

ol.,

2006

) D

SM-I

V–

7.5%

mod

erad

o a

seve

ro (

4-17

año

s)

•Es

paña

(G

arcí

a Pé

rez

y co

l.)–

3.0%

•Va

lenc

ia (

Góm

ez-B

eney

toy

col.,

199

4) D

SM-I

II-R

–14

.4%

(8

años

)

5.3%

(11

año

s)

3.

0% (

15 a

ños)

Prev

alen

cia

Page 10: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•La

s pe

rson

as c

on e

l TD

AH p

uede

n te

ner

vida

s pl

enas

y

logr

os

•La

s po

sibl

es c

onse

cuen

cias

pue

den

prev

enirs

e o

amin

orar

se c

on u

n pr

ogra

ma

de t

rata

mie

nto:

–in

corp

ore

com

pone

ntes

doc

umen

tado

s y

con

efic

acia

de

mos

trad

a–

abar

cado

r y

sens

ible

a la

s ne

cesi

dade

s de

los

niño

s co

n el

TD

AH y

sus

fam

ilias

–im

plan

tars

e do

nde

el n

iño

se d

esen

vuel

ve (

Hog

ar y

Esc

uela

)

Page 11: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Pri

mer

Ele

men

to

Dia

gnós

tico

Tem

pran

oy

Ace

rtad

o

Page 12: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Ay

uda

a en

tend

er a

l niñ

o y

su c

ompo

rtam

ient

o

•Fa

cilit

a di

seña

r pr

ogra

mas

de

trat

amie

nto

efic

aces

•Pe

rmite

red

ucir

los

riesg

os d

el T

DAH

•Ju

stifi

ca a

decu

acio

nes

razo

nabl

es e

n la

esc

uela

Diagnóstico

Page 13: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Crite

rios

DSM

-IV

6 de

9 S

ínto

mas

de

Inat

enci

ón

•N

o lo

grar

fija

r la

ate

nció

n en

los

deta

lles

•D

ificu

ltad

para

sos

tene

rla

ate

nció

n •

No

pres

tar

aten

ción

cua

ndo

se le

hab

la•

No

segu

ir in

stru

ccio

nes

de p

rinci

pio

a fin

•Pe

rder

las

cosa

s•

Difi

culta

d pa

ra o

rgan

izar

se•

Evita

r ta

reas

que

req

uier

en e

sfue

rzo

men

tal

•D

istr

aers

e fá

cilm

ente

•Se

r ol

vida

dizo

y/o

Page 14: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Crite

rios

DSM

-IV

6 de

9 S

ínto

mas

de

Hip

erac

tivid

ad-I

mpu

lsiv

idad

•M

enea

r m

anos

o p

ies

o m

over

se c

onst

ante

men

te•

Difi

culta

d pa

ra m

ante

ners

e se

ntad

o•

Trep

arse

o c

orre

tear

exc

esiv

amen

te•

Difi

culta

d pa

ra ju

gar

tran

quila

men

te•

Esta

r en

con

tinuo

mov

imie

nto

•H

abla

r en

exc

eso

•Co

ntes

tar

abru

ptam

ente

•D

ificu

ltad

para

esp

erar

su

turn

o•

Inte

rrum

pir

a lo

s de

más

Page 15: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Sin

tom

atol

ogía

inap

ropi

ada

para

eta

pa d

e de

sarr

ollo

:

Dur

ació

n de

6 m

eses

(1 a

ño s

obre

todo

par

a ni

ños

pequ

eños

)

Sín

tom

as e

n do

s o

más

con

text

os

Dis

trés

en e

l niñ

o o

impe

dim

ento

clín

icam

ente

sig

nific

ativ

o

oFu

ncio

nam

ient

o es

cola

r u o

cupa

cion

alo

Rel

acio

nes

con

padr

es, m

aest

ros,

com

pañe

ros

Eda

d de

inic

io a

ntes

de

los

7 añ

os (a

ntes

de

13 a

ños

para

in

aten

ción

)E

xclu

sión

: sín

tom

as n

o es

tén

asoc

iado

s o

sean

exp

licad

os p

or

otro

s tra

stor

nosOtro

sC

riter

ios

DS

M-IV

Page 16: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Ad

oles

cenc

ia:

80%

•Ad

ulte

z: 6

5% a

80%

sín

tom

as c

on im

pedi

men

to•

Adul

tez:

dep

ende

del

info

rman

te–

3-8%

aut

oinf

orm

ecr

iterio

s D

SM–

28%

au

toin

form

ecu

estio

nario

s (9

3% o

más

)–

67%

info

rme

de p

adre

s cu

estio

nario

s (9

3% o

más

)

•Sí

ntom

as n

o co

rres

pond

en a

l des

arro

llo

Page 17: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Sínt

omas

prop

uest

ospa

raad

ulto

s(B

arkl

ey &

Mur

phy,

200

6)

•D

istr

aers

efá

cilm

ente

•To

mar

deci

sion

esim

puls

ivam

ente

•D

ificu

ltad

para

deja

rde

act

uar

•In

icia

rpr

oyec

tos

o ta

reas

sin

inst

rucc

ione

s•

Pobr

ecu

mpl

imie

nto

de c

ompr

omis

os•

Difi

culta

dha

cer

cosa

sen

ord

enco

rrec

to•

Cond

ucir

auto

móv

ila

exce

sode

vel

ocid

ad•

Difi

culta

dpa

raso

sten

erat

enci

ón•

Difi

culta

dpa

raor

gani

zars

e

Page 18: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Ti

po c

ombi

nado

–G

rues

o de

l con

ocim

ient

o de

l TD

AH e

s ac

erca

del

TC

•Ti

po h

iper

activ

o-im

puls

ivo

–Co

noci

mie

nto

limita

do:

prec

urso

r de

l TC?

–M

ayor

men

te e

n ni

ños

de 4

a 6

año

s

•Ti

po in

aten

to–

Prob

lem

as e

n su

con

cept

uaci

ón y

dia

gnós

tico

–D

os m

anife

stac

ione

s cl

ínic

as:

tipo

inat

ento

vs

TCL

Sub

tipos

del T

DA

H

Page 19: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Com

orbi

lidad

TDA

H (T

C)

con

Otro

s Tr

asto

rnos

–Tr

asto

rno

opos

icio

nal d

esaf

iant

e (3

5% a

60%

)–

Tras

torn

o de

con

duct

a (3

0% a

50%

)–

Tras

torn

o de

ans

ieda

d (2

5% a

40%

)–

Tras

torn

o de

pres

ivo

(20

% a

40%

)–

Tras

torn

o bi

pola

r (0

% a

20%

; pr

obab

lem

ente

1%

a

6%)

Page 20: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Pr

onós

tico

peor

(co

nduc

ta d

elic

tiva,

uso

/abu

so d

e su

stan

cias

, pro

blem

as d

e di

scip

lina

esco

lar

y pe

rson

alid

ad a

ntis

ocia

l)

•Ri

esgo

más

alto

par

a de

pres

ión

may

or

•M

ás r

iesg

o de

tra

stor

nos

en p

adre

s y

fam

iliar

es

•Re

quie

re m

ás t

rata

mie

nto

Sub

grup

osde

Acu

erdo

a C

omor

bilid

ad:

TDA

H –

TOD

/TC

Page 21: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Men

os im

puls

ivos

(m

ejor

pro

nóst

ico

?)

Padr

es c

on m

ayor

inci

denc

ia d

e tr

asto

rnos

de

ansi

edad

y a

fect

ivos

No

resp

onde

n ta

n bi

en a

est

imul

ante

s ?

Resp

onde

n m

ejor

a t

erap

ia c

ondu

ctua

l ?

Sub

grup

osde

Acu

erdo

a C

omor

bilid

ad:

TDA

H –

Ans

ieda

d

Page 22: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Tr

asto

rno

bipo

lar

en la

fam

ilia

•Ir

ritab

les,

exp

losi

vos,

agr

esiv

os

•Au

senc

ia d

e es

tado

s de

áni

mo

expa

nsiv

os /

per

iódi

cos

•D

istu

rbio

s en

el p

ensa

mie

nto

Sub

grup

osde

Acu

erdo

a C

omor

bilid

ad:

TDA

H –

Man

ia (T

rast

orno

Bip

olar

)

Page 23: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Seg

undo

Ent

ende

rlas

Cau

sas

del T

DA

H

Seg

undo

Ent

ende

rlas

Cau

sas

del T

DA

H

Page 24: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Com

port

amie

nto

inm

adur

o as

ocia

do a

:

–Pé

rdid

a de

apo

yo f

amili

a ex

tend

ida

–Pr

esio

nes

esco

lare

s

–Co

laps

o de

aut

orid

ad m

oral

de

padr

es y

mae

stro

s

–In

deci

sión

de

los

padr

es e

n cu

anto

a la

dis

cipl

ina

–Pr

áctic

as d

e cr

ianz

a in

apro

piad

as

–Vi

da f

amili

ar a

pres

urad

a

–Re

laci

ones

mar

itale

s co

nflic

tivas

–Va

lore

s de

la e

cono

mía

de

mer

cado

(in

divi

dual

ism

o y

libre

co

mpe

tenc

ia)

–In

tere

ses

de la

indu

stria

far

mac

éutic

a

Mod

elo

Cau

sal

Soc

io-C

ultu

ral d

el T

DA

H

Page 25: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

–En

ferm

edad

méd

ica

–In

capa

cida

d de

por

vid

a

–Tr

atam

ient

o m

édic

o co

ntin

uo

–In

fluen

cias

soc

iocu

ltura

les

mín

imas

Mod

elo

Cau

sal

Neu

robi

ológ

ico

del T

DA

H

Page 26: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Fa

ctor

es d

e rie

sgo

neur

obio

lógi

cos

y ps

icos

ocia

les

•Fa

ctor

es p

rote

ctor

es

•In

tera

cció

n co

mpl

eja

de e

stos

fac

tore

s a

lo la

rgo

del

desa

rrol

lo–

Pres

enta

ción

del

TD

AH–

Curs

o, g

rave

dad

e im

pedi

men

tos

asoc

iado

s

Mod

elo

Cau

sal

Bio

psic

osoc

ial

del T

DA

H

Page 27: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Le

sion

es

pren

atal

es (

10%

—15

%)

–Co

mpl

icac

ione

s m

édic

as e

n el

em

bara

zo–

Expo

sici

ón d

el f

eto

al a

lcoh

ol y

/o t

abac

o–

Prem

atur

ez(p

eso

men

or d

e 2.

5 kg

/ 5.

5 lb

s)

•D

año

cere

bral

pos

nata

l(3%

-5%

)

Fact

ores

Neu

robi

ológ

icos

TDA

H

Lesi

ones

y D

años

Page 28: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Regi

ones

cere

bral

esm

enos

desa

rrol

lada

s

–Co

rtez

aor

bita

l pre

fron

tal

–G

angl

ioba

sal (

estr

iado

y gl

obo

pálid

o)–

Cere

belo

Dis

func

ión

en la

red

de

inte

rcon

exio

nes

fron

tal

estr

iada

y ot

ras

regi

ones

del c

ereb

ro

Niv

eles

redu

cido

sde

dop

amin

ay

nore

pine

frin

aen

es

tas

área

s

Factores

NeurobiológicosTDAH

Subdesarrollo

Page 29: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

–N

iños

y a

dole

scen

tes

de 5

a 1

8 añ

os s

in y

con

TD

AH

(TC

)

–V

olum

en c

ereb

ral (

IRM

) eva

luad

o de

1 a

4 v

eces

–C

ereb

ro y

cer

ebel

o so

n m

enor

es (3

%)

–D

ifere

ncia

s no

est

án a

soci

adas

a tr

atam

ient

os c

on

estim

ulan

tes

–V

olum

en d

e m

ater

ia b

lanc

a en

los

paci

ente

s no

med

icad

os

men

or q

ue e

n aq

uello

s m

edic

ados

y s

in T

DA

H

Tray

ecto

rias

de C

reci

mie

nto

Long

itudi

nal d

el C

ereb

ro(C

aste

llano

s y

col

., 20

02)

Page 30: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Varones

Niñas

•Tr

ayec

toria

de

crec

imie

nto

son

para

lela

s, lo

que

sug

iere

un

proc

eso

de

desa

rrol

lo n

orm

al

•La

s in

fluen

cias

gené

ticas

y/o

ambi

enta

les

que

afec

tan

el d

esar

rollo

del c

ereb

roso

n fij

as, n

o pr

ogre

siva

sy

no re

laci

onad

asal

trat

amie

nto

con

estim

ulan

tes

Tray

ecto

rias

en e

l Des

arro

llode

l Cer

ebro

(Cas

tella

nos

y co

l., 2

002)

Page 31: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Varones

Niñas

•S

uger

enci

aqu

eel

pro

ceso

evol

utiv

obá

sico

en la

niñ

ezta

rdía

y ad

oles

cenc

iaes

salu

dabl

een

los

niño

sco

n TD

AH

•S

ínto

mas

del T

DA

H p

arec

enre

fleja

rins

ulto

sne

urob

ioló

gico

so

anor

mal

idad

espr

evia

s

Tray

ecto

rias

en e

l Des

arro

llode

l Cer

ebro

(Cas

tella

nos

y co

l., 2

002)

Page 32: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

–40

% a

60%

niñ

os c

on T

DAH

tie

nen

un p

adre

con

TD

AH

–H

ered

abili

dad

del n

ivel

de

activ

idad

y f

alta

de

aten

ción

: 80

%

–Lo

her

edad

o pa

rece

ser

un

rasg

o no

una

enf

erm

edad

–Se

her

eda

la p

redi

spos

ició

n, n

o el

tra

stor

no

Fact

ores

Neu

robi

ológ

icos

-TD

AH

Her

enci

ay

Gen

étic

a

Page 33: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Bas

es N

euro

biol

ógic

as d

el T

DA

H

•Con

trib

uye

de 6

0% a

l 95%

al d

esar

rollo

del

TD

AH –Am

bien

te y

las

inte

racc

ione

s en

tre

el a

mbi

ente

y

los

gene

s co

ntrib

uyen

al d

esar

rollo

del

TD

AH

–Es

ta in

tera

cció

n ex

plic

a la

het

erog

enei

dad

del

TDAH

, en

térm

inos

de

sus

cara

cter

ístic

as y

de

su

seve

ridad

HERENCIA

Page 34: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

NEUROTRANSMISIÓN

40,0

00 a

60,

000

cone

xion

es

50,0

00,0

00,0

00 e

n co

rteza

Page 35: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Fact

ores

pro

tect

ores

•Ca

da p

erso

na t

iene

en

síy

en s

u am

bien

te f

acto

res

prot

ecto

res

que

cont

rarr

esta

n lo

s rie

sgos

neu

robi

ológ

icos

–Ta

lent

os o

des

trez

as e

spec

iale

s–

Buen

as e

stra

tegi

as d

e di

scip

lina

en e

l hog

ar–

Un

ambi

ente

fam

iliar

est

able

–Pr

ogra

ma

esco

lar

adec

uado

–Bu

enas

des

trez

as s

ocia

les

–Au

toes

tima

salu

dabl

e–

Pers

ona

sign

ifica

tiva

que

com

uniq

ue a

cept

ació

n–

Fam

ilia

exte

ndid

a y

apoy

o so

cial

–Va

lore

s fa

mili

ares

pos

itivo

s–

Inte

rven

ción

tem

pran

a

TrastornoBiopsicosocial

Page 36: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Inte

racc

ione

s co

mpl

ejas

ent

re f

acto

res

de r

iesg

o y

de p

rote

cció

n ex

plic

an p

or q

ué:

pers

onas

con

el T

DAH

son

dife

rent

es

entr

e sí

sigu

en t

raye

ctor

ias

o ca

min

os d

istin

tos

en e

l tra

nscu

rso

de s

us v

idas

unas

se

desa

rrol

lan

sin

com

plic

acio

nes

may

ores

y o

tros

co

n un

a va

rieda

d de

est

as

El F

utur

o N

o Es

táD

eter

min

ado

Biol

ógic

amen

te

TrastornoBiopsicosocial

Page 37: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Inte

racc

ione

s de

Fac

tore

s de

Rie

sgos

y

Pro

tect

ores

: Eje

mpl

os

Asoc

iaci

ón m

ayor

ent

re b

ajo

peso

al n

acer

y T

DAH

en

niño

s cr

iado

s en

un

ambi

ente

de

sven

taja

do(B

resl

auy

col.,

199

6)

Niñ

os c

on b

ajo

peso

al n

acer

con

mad

res

calu

rosa

s y

amor

osas

: pr

obab

ilida

d m

enor

de

sínt

omas

del

TD

AH (

Tully

y c

ol.,

2004

)

Com

orbi

lidad

men

or e

ntre

TD

AH y

el T

rast

orno

de

Cond

ucta

en

niño

s pu

erto

rriq

ueño

s (B

auer

mei

ster

et

al.,

2004

)

Page 38: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Tercero

EvaluaciónMultidisciplinaria

Page 39: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•As

pect

os m

édic

os•

Inha

bilid

ades

en

el a

pren

diza

je (

8% a

39%

)D

ificu

ltade

s co

mun

icol

ógic

as(1

0% a

54%

)•

Difi

culta

d m

otriz

(ha

sta

un 5

2%)

•D

estr

ezas

soc

iale

s•

Estr

és f

amili

ar•

Prác

ticas

de

cria

nza

•Ca

lidad

rel

ació

n m

adre

-hijo

EvaluaciónMultidisciplinaria

Page 40: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Lingüística

Musical

Corporal

Intrapersonal

Interpersonal

Visoespacial

Lógico-matemático

EvaluarOtrasHabilidades

Page 41: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Inha

bilid

ades

Esp

ecífi

cas

en e

l Apr

endi

zaje

Dislexia

Dislexia

Disgrafía

Disgrafía

Discalculia

Discalculia

Page 42: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Difi

culta

des

en e

l Hab

la y

el L

engu

aje

Art

icul

ació

n Voz

Flui

dez

Pro

ducc

ión

inco

rrec

ta d

e lo

s so

nid

os

Pro

ducc

ión

inco

rrec

ta d

e lo

s so

nid

os

Hab

lar

con

un

volu

men

de

voz

alt

o

Hab

lar

con

un

volu

men

de

voz

alt

oÉn

fasi

s y

ritm

os e

n lu

gare

s in

corr

ecto

s

Énfa

sis

y ri

tmos

en

luga

res

inco

rrec

tos

Page 43: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Leng

uaje

Rec

eptiv

o

Des

trez

as n

eces

aria

s pa

ra e

nten

der

lo q

ue s

e no

s co

mun

ica

•La

hab

ilida

d pa

ra:

–Ca

ptar

dife

renc

ias

en s

onid

os (

ej.,

pech

o, t

echo

)

–Re

cord

ar lo

que

esc

uchó

(ej.,

seg

uir

inst

rucc

ione

s qu

e tie

nen

dos,

tre

s, o

cua

tro

com

pone

ntes

)

–En

tend

er e

l sig

nific

ado

de la

s pa

labr

as y

co

mpr

ende

r lo

que

qui

eren

dec

ir ci

erta

s ex

pres

ione

s o

preg

unta

s in

dire

ctas

, ent

re o

tras

Page 44: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Leng

uaje

Exp

resi

vo

–Se

r pr

ecis

o y

clar

o al

mom

ento

de

expr

esar

lo

s pe

nsam

ient

os y

sen

timie

ntos

–Co

ntes

tar

preg

unta

s

–N

arra

r ev

ento

s y

conv

ersa

r

Page 45: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Cua

rto

Ace

ptar

y E

duca

rse

Page 46: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Acep

tar

la p

erso

na p

or lo

que

es

y no

por

lo q

ue s

e qu

isie

ra q

ue f

uera

La p

erso

na c

on e

l TD

AH p

rese

nta:

–ca

paci

dad

dism

inui

da p

ara

sost

ener

la a

tenc

ión

y/o

regu

lar

la a

ctiv

idad

e im

puls

ivid

ad

–cu

alid

ades

hab

ilida

des

y ta

lent

os p

artic

ular

es

Aceptar

Page 47: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Faci

lita

Libe

rars

e de

l est

igm

a de

l tra

stor

noEs

pera

r va

riabi

lidad

en

los

logr

os d

el n

iño

Com

pren

der

por

qué

su c

ompo

rtam

ient

o no

pa

rece

res

pond

er a

las

estr

ateg

ias

empl

eada

s

Busc

ar s

oluc

ione

s re

alis

tas

e im

plan

tar

reco

men

daci

ones

Ser

cons

ecue

nte

en e

l tra

tam

ient

o

Aceptar

Page 48: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Ente

nder

tra

tam

ient

os a

livia

n sí

ntom

as p

ero

no c

uran

Apre

ciar

que

no

hay

trat

amie

ntos

o s

oluc

ione

s m

ágic

as

Alej

arse

de

prog

ram

as d

e “t

rata

mie

nto”

que

no e

stán

de

bida

men

te d

ocum

enta

dos

y va

lidad

os

Part

icip

ar e

n gr

upos

de

apoy

o

Revi

sar

las

expl

icac

ione

s y

perc

epci

ones

tra

dici

onal

es

Edu

cars

eA

cerc

ade

l TD

AH

Page 49: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

NO

ES

QU

E E

L SI

EMP

RE

PU

EDE

PER

O N

O Q

UIE

RE

SIN

O

QU

E U

SUA

LMEN

TE Q

UIE

RE

PER

O

NO

SIE

MP

RE

PU

EDE

Page 50: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Men

saje

prin

cipa

l

•To

da p

erso

na p

rese

nta

patro

nes

dive

rsos

de

dific

ulta

des

y ta

lent

os

•La

per

sona

con

el T

DA

H ti

ene

dific

ulta

d pa

ra

auto

rreg

ular

se

•E

sta

dific

ulta

d en

nad

a di

smin

uye

su v

alor

com

o pe

rson

a y

sus

tale

ntos

Edu

cara

las

Per

sona

s co

n el

TD

AH

Page 51: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Qui

nto

Est

able

cer

Pri

orid

ades

del T

rata

mie

nto

Page 52: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Red

ucir

sín

tom

as e

s ne

cesa

rio

pero

no

sufi

cien

te

Auto

estim

a:

Prom

over

hab

ilida

des

y se

ntid

o de

com

pete

ncia

Tras

torn

os c

oexi

sten

tes

(p. e

j., d

epre

sión

)

Apre

ndiz

aje

esco

lar

Arm

onía

fam

iliar

Des

trez

as s

ocia

les

Acep

tar

y m

anej

ar p

or s

ímis

mo

la c

ondi

ción

Prio

ridad

esde

Tra

tam

ient

o

Page 53: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Sex

toA

plic

arTr

atam

ient

osco

n D

emos

trad

aE

ficac

ia

Page 54: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Tr

atam

ient

o ps

icos

ocia

l-con

duct

ual

–Te

rapi

a co

nduc

tual

clín

ica

–Te

rapi

a co

gniti

va c

ondu

ctua

l–

Hog

ar y

esc

uela

•Tr

atam

ient

o co

n m

edic

amen

to–

Estim

ulan

tes

–N

o es

timul

ante

s–

Alte

rnat

ivos

Trat

amie

nto

con

Dem

ostra

daE

ficac

ia

Page 55: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Re

glas

de

cond

ucta

cui

dado

sam

ente

def

inid

as•

Rutin

as y

am

bien

te e

stru

ctur

ado

•Re

fuer

zo d

e co

nduc

tas

apro

piad

as e

igno

rar

las

inap

ropi

adas

•Pe

dido

s o

man

atos

sen

cillo

s y

dire

ctos

•Ca

stig

o (n

o co

rpor

al)

a co

nduc

tas

inap

ropi

adas

•Si

stem

a de

ref

uerz

os (

hoga

r y/

o es

cuel

a)•

Revi

sión

de

cogn

icio

nes

dist

orsi

onad

as•

Estr

ateg

ias

de s

oluc

ión

de p

robl

emas

Trat

amie

nto

Psi

co-S

ocia

l Con

duct

ual

Page 56: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Objetivos:

–Ed

ucar

ace

rca

del T

DAH

y lo

s pr

oble

mas

de

con

duct

a as

ocia

dos

–En

seña

r nu

evas

des

trez

as d

e cr

ianz

a y

de

man

ejo

de c

ondu

cta

–D

esar

rolla

r se

ntid

o de

em

pode

ram

ient

o

Pro

gram

ade

Ent

rena

mie

nto

a P

adre

s

Page 57: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Ef

icac

ia–

28 e

stud

ios

cien

tífic

os–

1,16

1 ni

ños

trat

ados

de

3 a

14 a

ños

(m

edia

: 7.

9)

•Ca

mbi

osfa

vora

bles

–Co

nduc

tas

deln

iño

segú

n ev

alua

das

por

la m

adre

–In

tera

cció

n pa

dre-

niño

obs

erva

da d

irect

amen

te–

Estr

és f

amili

ar–

Sent

ido

de c

ompe

tenc

ia/a

utoe

stim

a de

pad

res

Pro

gram

ade

Ent

rena

mie

nto

a P

adre

s

Page 58: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•V

alor

es c

ultu

rale

s in

fluye

n en

rela

cion

es fa

mili

ares

y p

ract

icas

de c

rianz

a

•C

onte

nido

deb

e ad

apta

rse

a es

tos

valo

res

–In

clus

ión

de o

tros

mie

mbr

os d

e la

fam

ilia

–C

onve

rsac

ione

s in

form

ales

al e

mpe

zar c

ada

sesi

ón

–S

esio

nes

de u

na d

urac

ión

más

larg

a

–N

o da

r tan

to p

eso

al p

rogr

ama

de e

cono

mía

de

ficha

s

–E

nten

der r

esis

tenc

ia a

usa

r “tie

mpo

fuer

a”en

púb

lico

Cultura

Pro

gram

ade

Ent

rena

mie

nto

a P

adre

s

Page 59: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Es

trat

egia

impo

rtan

te y

en

muc

hos

caso

s es

enci

al

•In

crem

enta

n la

dis

poni

bilid

ad d

e lo

s ne

urot

rans

mis

ores

•TD

AH:T

Cen

tre

el 7

0% y

90%

mej

oran

con

duct

a

•TD

AH:T

Iel

cam

bio

en c

ondu

cta

no e

s ta

n m

arca

do

Trat

amie

nto

con

Med

icam

ento

s

Page 60: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Au

men

ta a

tenc

ión

sost

enid

a

•Re

duce

impu

lsiv

idad

-act

ivid

ad

•D

ism

inuy

e co

nduc

ta p

ertu

rbad

ora

•M

ejor

a de

stre

zas

mot

rices

fin

as y

cal

igra

fía

•M

ejor

a co

ntro

l em

ocio

nal

•Au

men

ta c

antid

ad, y

en

algu

nos

caso

s, c

alid

ad d

el

trab

ajo

esco

lar

•M

ejor

a re

laci

ones

inte

rper

sona

les

•Au

men

ta c

apac

idad

par

a de

mos

trar

lo a

pren

dido

MedicaciónEfectosPositivosDemostrados

Page 61: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Esti

mul

ante

s Pr

epar

acio

nes

de a

nfet

amin

as

•D

e co

rta

dura

ción

(4

a 5

hora

s)–

Adde

rall

–D

exed

rina

–D

extr

oSTA

T•

De

dura

ción

inte

rmed

ia (

6 a

8 ho

ras)

–D

exed

rina

“Spa

nsul

e”•

De

larg

a du

raci

ón(1

0 a

12 h

oras

)–

Adde

rall

XR

MedicamentosPrimarios

(AACAP)

Page 62: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Estimulantes

•Pr

epar

ació

n de

met

ilfen

idat

o:–

De

cort

a du

raci

ón (

3 a

4 ho

ras)

•Fo

calin

•M

etili

n(lí

quid

o)•

Rubi

fén

(Rita

lin)

–D

e du

raci

ón in

term

edia

(6

a 8

hora

s)•

Met

adat

e ER

De

larg

a du

raci

ón (

12 h

oras

)•

Conc

erta

–D

urac

ión

flexi

ble

Day

tran

a-Pa

rcho

Trat

amie

nto

con

Med

icam

ento

s

Page 63: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

No-Estimulantes

Prep

arac

ión

atom

exet

ina

hidr

oclo

ruro

–St

ratt

era

(24

hora

s)

•Se

tom

a di

aria

men

te•

Su e

fect

o no

es

inm

edia

to•

Dur

ació

n co

ntin

uada

Trat

amie

nto

con

Med

icam

ento

s

Page 64: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Ca

da p

erso

na r

espo

nde

en f

orm

a di

fere

nte

•N

o es

pos

ible

pre

deci

r lo

s ef

ecto

s se

cund

ario

s de

alg

uno

en p

artic

ular

•La

may

oría

de

los

efec

tos

secu

ndar

ios

son

leve

s y

desp

arec

en u

na v

ez la

med

icac

ión

deja

de

tom

arse

MedicaciónEfectosNoDeseados

Page 65: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•D

ism

inuc

ión

del a

petit

o, p

eso

y cr

ecim

ient

o•

Inso

mni

o (N

o pa

ra S

trat

tera

)•

Aum

ento

leve

en

el r

itmo

card

iaco

y e

n la

pr

esió

n sa

nguí

nea

•D

olor

leve

de

estó

mag

o o

de c

abez

a•

Mov

imie

ntos

invo

lunt

ario

s qu

e se

rep

iten

(tic

s)•

“Efe

cto

rebo

te”

(no

para

Str

atte

ra o

Con

cert

a?)

•Aq

uéllo

s co

n co

ndic

ione

s ca

rdio

vasc

ular

es:

riesg

o 1

en u

n m

illón

MedicaciónEfectosNoDeseados

Page 66: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Ay

udan

a la

s pe

rson

as c

on e

l TD

AH

–qu

e no

han

res

pond

ido

bien

a lo

s m

edic

amen

tos

prim

ario

s–

pres

enta

n un

cua

dro

de d

epre

sión

o a

nsie

dad

conc

urre

nte

•M

ejor

an le

ve o

mod

erad

amen

te lo

s sí

ntom

as d

el

TDAH

•Ef

ecto

adi

cion

al d

e m

ejor

ar e

l est

ado

de á

nim

o–

redu

ce la

s re

acci

ones

de

ansi

edad

e ir

ritab

ilida

d–

redu

ce la

pro

pens

ión

a re

spon

der

agre

siva

men

te

Med

icac

ión

Alte

rnat

iva

Trat

amie

nto

del T

DA

H (A

AC

AP

)

Page 67: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Nom

bre

gené

rico

•Bu

prop

ión

•Im

ipra

min

a•

Nor

trip

tilin

a

Nom

bre

com

erci

al•

Wel

lbut

rin•

Tofr

anil

•Av

entil

, Pam

elor

Ant

idep

resi

vos

Com

bina

ción

de m

edic

amen

tos

Med

icac

ión

Alte

rnat

iva

TDA

H (A

AC

AP

)

Page 68: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•PA

TS (

Gre

enhi

ll y

col.,

200

6)

•Ef

ecto

sno

des

eado

sre

lativ

amen

tem

ayor

es(3

0%)

•Ef

ecto

sign

ifica

tivo

en r

educ

ción

de

sínt

omas

pero

no t

an r

obus

tos

Med

icac

ión

Estim

ulan

teN

iños

3-5

años

Page 69: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Mis

mo

efec

to d

e co

caín

a•

Met

ilfen

idat

oy

coca

ína:

car

acte

rístic

as

farm

acol

ógic

as s

imila

res

•M

etilf

enid

ato

no s

e pr

esta

a a

buso

com

o la

co

caín

a–

Se t

oma

en d

osis

rel

ativ

amen

te b

ajas

–En

tra

al c

ereb

ro le

ntam

ente

y n

o pr

oduc

e lo

s ca

mbi

os r

ápid

os e

n ni

vele

s de

dop

amin

a as

ocia

dos

con

plac

er (

Volk

owy

col.)

Tem

ores

Ace

rca

de la

Med

icac

ión

Page 70: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Estu

dio

Pros

pect

ivo

de 1

3 añ

os

(Bar

kley

y c

ol.,

2003

)

•Tr

atam

ient

oco

n m

edic

amen

tos

estim

ulan

tes

desd

e la

niñ

ez n

o au

men

ta e

n la

ado

lesc

enci

a y

en la

adu

ltez

(20

a 21

año

s) e

lrie

sgo

para

:–

prob

ar o

exp

erim

enta

r co

n dr

ogas

–us

o de

dro

gas

–de

pend

enci

a o

abus

o•

Resu

ltado

s si

mila

res

en 1

1 de

12

inve

stig

acio

nes

cien

tífic

as

•El

est

udio

con

res

ulta

dos

cont

rario

s tie

ne s

eria

s fa

llas

met

odol

ógic

as

Page 71: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Est

udio

Met

a A

nális

isde

Rev

isió

n de

Lite

ratu

ra

(Wile

nsy

col.,

200

3)

•6

estu

dios

pro

spec

tivos

: 2

en

la a

dole

scen

cia

y 4

en

la a

dulte

z

•M

uest

ra t

otal

: 67

4 m

edic

ados

y 3

60 n

o m

edic

ados

•Se

guim

ient

o de

4 a

ños

o m

ás

•Tr

atam

ient

o co

n es

timul

ante

s es

táas

ocia

do a

una

re

ducc

ión

en e

l rie

sgo

de t

rast

orno

s re

laci

onad

os a

l us

o de

dro

gas

y al

coho

l

Page 72: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

A lo

s pa

dres

y a

los

niño

s

–Es

cuch

ar in

quie

tude

s–

Clar

ifica

r du

das

–Ap

oyar

el t

rata

mie

nto

reco

men

dado

–D

emos

trar

em

patía

–Am

inor

ar lo

s te

mor

es q

ue lo

s pa

dres

pue

den

sent

ir y

expr

esar

OrientaciónMedicación

Page 73: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Estu

dio

NY-

Mon

trea

l (Ab

ikof

f y

col.,

200

4)•

Niñ

os d

e 7

a 9

años

, TC,

sin

tra

stor

no d

e co

nduc

ta o

en

el a

pren

diza

je,

resp

ondí

an a

met

ilfen

idat

o

•G

rupo

s –

Met

ilfen

idat

o–

Met

ilfen

idat

oy

trat

amie

nto

psic

osoc

iala

barc

ador

–M

etilf

endi

ato

y pl

aceb

o•

Trat

amie

nto

psic

osoc

iala

barc

ador

no

tuvo

efe

ctos

ad

icio

nale

s al

exa

min

ar s

ínto

mas

del

TD

AH e

indi

cado

res

de d

isca

paci

dad

¿Cóm

oC

ompa

rala

Efic

acia

del T

rata

mie

nto

Psi

coso

cial

, Med

icam

ento

s o

Com

bina

do?

Page 74: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Estu

dio

del T

rata

mie

nto

Mul

timod

al –

TDAH

–El

tra

tam

ient

o co

n m

edic

amen

tos

fue

supe

rior

–El

com

bina

do d

emos

tró

una

serie

de

vent

ajas

1.Be

nefic

ios

leve

men

te m

ayor

es

–en

la r

educ

ción

de

sínt

omas

mej

ora

en la

rel

ació

n co

n lo

s co

mpa

ñero

s y

con

los

padr

es–

logr

os a

cadé

mic

os

¿Cóm

oC

ompa

rala

Efic

acia

del T

rata

mie

nto

Psi

coso

cial

, Med

icam

ento

s o

Com

bina

do?

Page 75: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

2.Fu

e m

ejor

en

una

med

ida

glob

al d

e ef

icac

ia c

on

dosi

s de

med

icam

ento

s 20

% m

ás b

ajas

que

las

requ

erid

as y

util

izad

as e

n el

tra

tam

ient

o co

n m

edic

amen

tos

sola

men

te

3.Fu

ncio

nóm

ejor

en

niño

s co

n pr

oble

mas

de

angu

stia

y

prob

lem

as d

e co

nduc

ta

¿Cóm

oC

ompa

rala

Efic

acia

del T

rata

mie

nto

Psi

coso

cial

, Med

icam

ento

s o

Com

bina

do?

Page 76: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

4.Fu

e m

ás e

ficaz

en

el t

rata

mie

nto

de n

iños

Hip

anos

o Af

roam

eric

anos

en E

EUU

5. N

orm

aliz

a co

nduc

ta p

ertu

rbad

ora

en la

esc

uela

(so

lo

si lo

s pa

dres

mej

oran

prá

ctic

as d

e di

scip

lina)

(H

insh

aw y

col

., 20

00)

5. M

ejor

a pr

áctic

as d

e cr

ianz

a co

nstr

uctiv

a (W

ells

y co

l., 2

006)

-ex

pect

ativ

as r

ealis

tas

-lím

ites

y co

nsec

uenc

ias

-in

tera

cció

n ca

luro

sa

¿Cóm

oC

ompa

rala

Efic

acia

del T

rata

mie

nto

Psi

coso

cial

, Med

icam

ento

s o

Com

bina

do?

Page 77: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Otr

os e

stud

ios

•Ce

ntro

méd

ico

Uni

vers

idad

de

Gro

ning

en,

Hol

anda

•Tr

atam

ient

o co

mbi

nado

sup

erio

r –

Redu

cció

n co

nduc

ta in

tern

aliz

ada

y ex

tern

aliz

ada

–M

enos

vis

itas

a m

édic

os–

Men

or u

so d

e m

edic

amen

tos

adic

iona

les

¿Cóm

oC

ompa

rala

Efic

acia

del T

rata

mie

nto

Psi

coso

cial

, Med

icam

ento

s o

Com

bina

do?

Page 78: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Estu

dio

del T

rata

mie

nto

Mul

timod

al-T

DAH

Hal

lazg

os:

•TD

AH s

olo

o TD

AH-T

OD

: M

EDIC

ACIÓ

N•

TDAH

-Ans

ieda

d: M

EDIC

ACIÓ

N ?

O C

OM

BIN

ADO

•TD

AH-T

OC/

TC-A

nsie

dad:

CO

MBI

NAD

O

¿Cóm

oC

ompa

rala

Efic

acia

del T

rata

mie

nto

Psi

coso

cial

, Med

icam

ento

s o

Com

bina

do?

Page 79: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•M

edic

amen

tos

efic

aces

y co

sto

efec

tivos

para

redu

cir

sínt

omas

del t

rast

orno

•Tr

atam

ient

ops

icos

ocia

les

esen

cial

para

el

niño

y su

fam

ilia

–Pa

trón

de p

ensa

mie

ntos

, sen

timie

ntos

, cre

enci

asy

actit

udes

–Em

pode

ram

ient

o–

Estr

ésre

laci

onad

oa

la c

ondu

cta

del n

iño

–O

tros

tras

torn

osco

exis

tent

es–

Inha

bilid

ades

espe

cífic

asen

el a

pren

diza

je

Criteriofundamental

Page 80: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Tr

atam

ient

ops

icos

ocia

ly m

edic

amen

tos

–N

o ne

cesa

riam

ente

se m

antie

nen

logr

osun

ave

zre

tirad

os–

Cont

inua

rse

por

perio

dos

prol

onga

dos

•N

o ex

iste

“cur

a”pa

rael

TD

AH

Con

tinui

dad

Del

Tra

tam

ient

o

Page 81: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Sép

timo

Trat

amie

nto

a la

Med

ida

y M

ultid

isci

plin

ario

Page 82: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Trat

amie

nto

a la

Med

ida

y M

ultid

isci

plin

ario

Psic

osoc

ial–

Cond

uctu

alFa

rmac

oter

apia

Otros

Tera

pia

educ

ativ

a, le

ngua

je, o

cupa

cion

alPs

icot

erap

iain

divi

dual

Psic

oter

apia

fam

iliarBásicos

Page 83: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Pro

gram

a de

trat

amie

nto

indi

vidu

aliz

ado

de

acue

rdo:

–al

tip

o de

l TD

AH

–a

las

dific

ulta

des

asoc

iada

s

–a

las

fort

alez

as d

el n

iño

–a

las

limita

cion

es y

for

tale

zas

de la

fam

ilia

y la

es

cuel

a

En la

gra

n m

ayor

ía d

e lo

s ca

sos

debe

ser

mul

tidis

cipl

inar

io

Trat

amie

nto

a la

Med

ida

y M

ultid

isci

plin

ario

Page 84: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Situación

–El

niñ

o no

mej

ora

com

o se

esp

erar

ía s

u co

nduc

ta e

n el

aul

a, s

u in

tera

cció

n so

cial

ni s

u re

ndim

ient

o ac

adém

ico

–Au

n de

spué

s de

aum

enta

r la

dos

is d

e lo

s m

edic

amen

tos

prim

ario

s ut

iliza

dos

com

o pa

rte

del t

rata

mie

nto

Trat

amie

nto

a la

Med

ida

y M

ultid

isci

plin

ario

Page 85: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

¿Por

qué

?El

tra

tam

ient

o no

incl

uyó

otra

s in

terv

enci

ones

ne

cesa

rias

para

est

e ni

ño:

–di

ficul

tade

s en

la le

ctur

a o

disg

rafía

–al

to n

ivel

de

func

iona

mie

nto

inte

lect

ual

–tr

asto

rno

depr

esiv

o o

de a

nsie

dad

Trat

amie

nto

a la

Med

ida

y M

ultid

isci

plin

ario

Page 86: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

No

es v

iabl

e o

tan

efic

az c

uand

o ha

y:

–ps

icop

atol

ogía

en lo

s pa

dres

–de

pres

ión

en la

mad

re

–TD

AH e

n lo

s pa

dres

(M

urra

yy

John

ston

2006

)•

Supe

rvis

ión,

inco

nsis

tenc

ia y

pla

n pa

ra r

esol

ver

un p

robl

ema

–pr

oble

ma

mar

ital m

arca

do

Pro

gram

ade

Ent

rena

mie

nto

a P

adre

s

Page 87: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Sub

grup

o de

TD

AH

-Man

ia(T

rast

orno

Bip

olar

)

–Re

quie

ren

varie

dad

de m

edic

amen

tos

–Po

dría

n ne

cesi

tar

hosp

italiz

ació

n

–Tr

atam

ient

o de

man

iade

be t

ener

prio

ridad

–Ap

oyo

y or

ient

ació

n a

padr

es

Trat

amie

nto

a la

Med

ida

y M

ultid

isci

plin

ario

Page 88: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Te

rapi

a In

tera

cció

n Pa

dre-

Hijo

•Fa

se I

: I

nter

venc

ión

dirig

ida

por

el n

iño

(7 s

esio

nes)

–En

seña

nza

y pr

áctic

a de

des

trez

as d

e co

mun

icac

ión

•Fa

se I

I: I

nter

acci

ón d

irigi

da p

or e

l pad

re (

7 se

sion

es)

–En

seña

nza

y pr

áctic

a de

est

rate

gias

de

refu

erzo

y c

astig

o

•Te

rape

utas

ens

eñan

a lo

s pa

dres

mie

ntra

s in

tera

ctúa

n co

n lo

s

niño

s

Niñ

os d

e 4

a 6

años

:

Trat

amie

nto

a la

Med

ida

y M

ultid

isci

plin

ario

Page 89: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Niñ

ospr

eesc

olar

esco

n el

dia

gnós

tico

de

ADH

D y

pro

blem

asde

con

duct

a

Fase

sde

l tra

tam

ient

o•

Mej

orar

la r

elac

ión

mad

re-h

ijo•

Ense

ñar

padr

es t

écni

cas

de m

anej

ode

co

nduc

ta

Ent

rena

mie

nto

a P

adre

s (P

CIT

)(M

atos

et a

l., 2

006)

Page 90: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Entr

enam

ient

oa

Padr

es(P

CIT)

(Mat

os e

t al

., 20

06)

Niñ

os –N

ivel

esde

hip

erac

tivid

adm

ásba

jos

–M

enos

agre

sivo

s–

Dis

min

ució

nco

nduc

tas

opos

icio

nale

s–

Men

osco

nduc

tas

exte

rnal

izan

tes

–D

ism

inuc

ión

sign

ifica

tiva

en p

robl

emas

de c

ondu

cta

en

gene

ral

Mad

res

–D

ism

inuc

ión

del

nive

lde

estr

és–

Uso

de p

ráct

icas

de c

rianz

am

ásad

ecua

das

–N

ivel

alto

de

satis

facc

ión

con

el p

rogr

ama

Page 91: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Niñ

os d

e 3

a 6

años

–O

tros

pro

gram

as

•“T

riple

P-P

ositi

ve P

aren

ting

Prog

ram

”(B

ohr

y co

l., 2

002)

•“N

ew F

ores

t Pa

rent

ing

Pack

age”

(Son

uga-

Bark

e y

col.,

200

6)

Trat

amie

nto

a la

Med

ida

y M

ultid

isci

plin

ario

Page 92: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Adol

esce

ntes

–N

o re

spon

den

tan

bien

–Ta

mpo

co r

espo

nden

a t

erap

ias

de s

oluc

ión

de

prob

lem

as y

com

unic

ació

n y

tera

pia

fam

iliar

–Im

port

anci

a de

com

bina

r es

tos

ace

rcam

ient

os

tera

péut

icos

con

ase

sora

mie

nto

e in

terv

enci

ón e

n la

esc

uela

Trat

amie

nto

a la

Med

ida

y M

ultid

isci

plin

ario

Page 93: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Niñ

os c

on u

n TD

AH d

e le

ve a

mod

erad

o qu

e no

pre

sent

an u

n pa

trón

de

dific

ulta

des

adic

iona

les:

podr

ían

bene

fici

arse

de

un

trat

amie

nto

con

med

icam

ento

s o

psic

osoc

ial-

cond

uctu

al

¿Tra

tam

ient

o P

sico

soci

al, M

edic

amen

tos

o C

ombi

nado

?

Page 94: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Niñ

os c

on u

n TD

AH d

e m

oder

ado

a se

vero

dón

de

está

en r

iesg

o:–

la s

egur

idad

fís

ica

–la

aut

oest

ima

–la

s re

laci

ones

inte

rper

sona

les

–el

apr

endi

zaje

esc

olar

–la

s re

laci

ones

fam

iliar

es

Deb

en in

icia

r el

tra

tam

ient

o m

édic

o co

n:–

trat

amie

ntos

psi

coso

cial

es-c

ondu

ctua

les

–ot

ros

que

sean

nec

esar

ios

¿Tra

tam

ient

o P

sico

soci

al, M

edic

amen

tos

o C

ombi

nado

?

Page 95: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Tera

pia

cogn

itiva

con

duct

ual o

psi

cote

rapi

a al

niñ

o cu

ando

hay

pro

blem

as s

igni

ficat

ivos

de:

–au

toes

tima

–co

mpo

rtam

ient

os a

gres

ivos

–de

pres

ión

o se

ntim

ient

os g

ener

aliz

ados

de

ansi

edad

Trat

amie

nto

al N

iño

y a

la F

amila

Page 96: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Tera

pia

a la

fam

ilia

–cu

ando

el p

atró

n de

inte

racc

ione

s en

tre

padr

es e

hijo

s ro

mpe

el e

quili

brio

de

la

vida

fam

iliar

–al

pun

to d

e af

ecta

r la

rel

acio

nes

y la

co

mun

icac

ión

Trat

amie

nto

al N

iño

y a

la F

amila

Page 97: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Eq

uipo

de

trab

ajo

con

los

pad

res,

con

los

mae

stro

s y

con

los

espe

cial

ista

s de

la e

scue

la f

acili

ta:

–im

plan

tar

las

reco

men

daci

ones

en

el a

ula

–as

esor

amie

nto

y ap

oyo

a lo

s m

aest

ros

por

los

prof

esio

nale

s

–co

mun

icac

ión

efec

tiva

Col

abor

ació

n en

tre

la e

scue

la, p

adre

s y

prof

esio

nale

s

Trab

ajo

en E

quip

oco

n la

Esc

uela

Page 98: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Faci

litar

act

itud

y di

spos

ició

n de

los

mae

stro

s y

del p

erso

nal e

scol

ar

–Em

patía

y c

ompr

ensi

ón

–As

umir

resp

onsa

bilid

ad

–Ac

tuar

par

a fa

cilit

ar lo

gros

–M

odifi

caci

ón d

e re

quer

imie

ntos

Trab

ajo

en E

quip

oco

n la

Esc

uela

Page 99: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Nov

eno

Trab

ajar

con

Uno

Mis

mo

Page 100: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

El r

eto

espe

cial

al e

duca

r y

form

ar a

un

niño

con

dific

ulta

des

en e

l des

arro

llo

es d

ecid

ir lo

que

se

pued

e da

r de

uno

para

hac

er u

na d

ifere

ncia

en

su v

ida,

en

vez

de

exig

ir qu

e lo

s de

más

-

incl

uyen

do a

l niñ

o -

sean

dife

rent

es.

Para

logr

arlo

, ten

emos

que

apr

ende

r y

crec

er d

e nu

estr

as e

xper

ienc

ias.

Page 101: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Trab

ajar

con

Uno

Mis

mo

•Co

noce

rnos

mej

or•

Man

tene

run

ape

rspe

ctiv

ade

inha

bilid

ad•

Exam

inar

cree

ncia

s•

Prac

ticar

el p

erdó

n•

Busc

aray

uda

•To

mar

seun

tie

mpo

para

uste

d

Page 102: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

Déc

imo

Fort

alec

erla

Rel

ació

ny

la C

omun

icac

ión

Page 103: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

•Se

r cl

aro

y pr

ecis

o–

Aseg

úres

e de

que

el n

iño

esté

pres

tand

o at

enci

ón–

Expl

íque

le p

aso

a pa

so, s

ea p

ersi

sten

te•

Com

unic

ació

n af

irmat

iva

–N

o ut

ilice

una

com

unic

ació

n pa

siva

–N

o ut

ilice

una

agr

esiv

a–

Use

com

unic

ació

n as

ertiv

a–

Aléj

ese

de p

atro

nes

de c

omun

icac

ión

nega

tiva

•Ac

epta

ción

y e

xpre

sión

de

sent

imie

ntos

•iN

o pr

egun

te t

anto

!•

Man

teng

a un

bal

ance

pos

itivo

Fort

alec

erla

Rel

ació

ny

la C

omun

icac

ión

Page 104: JOSÉ J. BAUERMEISTER, PH.D

José

J. B

auer

mei

ster

, Ph.

D.

Calle

Las

Cao

bas

#17

7Sa

n Ju

an, P

uert

o Ri

co 0

0927

jjbau

er@

prtc

.net