Panorama Da Filosofia Brasileira

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    1/24

    "PANORAMA DA FILOSOFIA BRASILEIRA"

    Ricardo Vlez Rodrguez

    Unier!idad a#a Fil$oRio de %aneiro

    In!&i&u&o Bra!ileiro de Filo!o'a

    S(o Paulo

    E!&a e)*o!i+(o &e# *or o,-e&io iden&i'car e anali!ar o! *rinci*ai!*ro,le#a! .ue /ora# o,-e&o da #edi&a+(o 'lo!0'ca ,ra!ileira ao longo de!ua $i!&0ria1 Ser(o de!enolida! dua! *ar&e!2 e# *ri#eiro lugar3 o e!&udo

    do! *ro,le#a! 'lo!0'co! .ue /ora# o,-e&o da #edi&a+(o ,ra!ileira nodecorrer do! !culo! 4VII3 4VIII e 4I41 E# !egundo lugar3 o e!&udo da*ro,le#5&ica 'lo!0'ca ,ra!ileira no !culo 441

    An&e!3 *or#3 &orna6!e nece!!5ria u#a ,ree aclara+(o #e&odol0gica1Par&i#o! do *re!!u*o!&o de .ue n(o e)i!&e e# 'lo!o'a originalidade &o&al1O! *en!adore! e#erge# do !eio da #ilen5ria &radi+(o 'lo!0'ca ociden&al3*en!ando *ro,le#a! .ue !(o e!*ec'co! da !ua *oca e do !eu #eio1 Aoriginalidade 'lo!0'ca dee !er *rocurada a2 na! *eculiare! condi+7e!$i!&0rico6cul&urai! .ue in8uencia# na /or#a e# .ue cada *en!ador re8e&e3

    condicionado ele *r0*rio *ela carga de /a&ore! !u,-e&io! e !u,-e&io6o,-e&io! *re!en&e! e# &odo a&o $u#ano2 alore!3 !en!i,ilidade3e)*eri9ncia!3 i9ncia! e&c1 Leando e# con!idera+(o e!&a o,!era+(o3 !er5u&ilizado ne!&e &ra,al$o o #&odo de e!&udo da 'lo!o'a ,ra!ileira *ro*o!&o*or Miguel Reale :na!c1 ; e An&?nio Pai# :na!c1 ;1 E!&e #&odocon!i!&e e# iden&i'car o *ro,le#a ou o! *ro,le#a! ao! .ue *re&endere!*onder o *en!ador3 a '# de er a !ua *eculiar con&ri,ui+(o no &erreno da'lo!o'a e *oder &ra+ar3 *o!&erior#en&e3 u# .uadro do! elo! e deria+7e! da!ua #edi&a+(o3 e# rela+(o a ou&ro! au&ore! e corren&e! c/1 Reale3 ;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    2/24

    Hri**a ;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    3/24

    Na !egunda #e&ade do !culo 4VIII3 con!olidou6!e e# Por&ugal a corren&edo e#*iri!#o #i&igado3 .ue !e carac&erizaa *or u#a /or&e cr&ica Segunda E!col5!&ica e ao *a*el #ono*olizador .ue e)ercia# o! -e!u&a! noen!ino3 ,e# co#o *ela &en&a&ia de /or#ular u#a no+(o de 'lo!o'a .ue !ereduzi!!e ci9ncia a*licada1 Dua! o,ra! !erira# de ,a!e a e!!a noacorren&e2 In!&i&ui+7e! l0gica! do i&aliano An&onio enoe!i :;;6;G;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    4/24

    *ro,le#5&ica do $o#e#1 Se# dQida .ue o! 'l0!o/o! ,ra!ileiro! de!&e*erodo in!*irara#6!e no ecle&i!#o e!*iri&uali!&a /ranc9! /or#ulado *orMaine de Biran :;GG6;K@> e diulgado *or Vic&or Hou!in :;3 .ue*er#i&iu !u*erar o e)&re#ado !en!i!#o de Hondillac :;;C6;K=>1 Ma! o*en!a#en&o do! *ri#eiro! ree!&e6!e da originalidade .ue &in$a# a!

    circun!&ncia! $i!&0rica! do Bra!il no !culo 4I43 relacionada! co# o*ro,le#a da con!&ru+(o do !en&i#en&o de na+(o e co# a organiza+(o doE!&ado1

    A! dua! 'gura! #ai! re*re!en&a&ia! do ecle&i!#o ,ra!ileiro !(o EduardoFerreira Fran+a :;K= e Do#ingo! on+ale! de Magal$(e! :;K;;6;KK@>1 A o,ra do *ri#eiro carac&eriza6!e *or ,u!car u#a /unda#en&a+(o'lo!0'ca *ara o e)erccio da li,erdade *ol&ica1 A*e!ar de &er /or#ulado u#ai!(o de&er#ini!&a do $o#e# no! !eu! *ri#eiro! e!cri&o!3 o !eu*en!a#en&o eolui a& u#a conce*+(o e!*iri&uali!&a na o,ra /unda#en&al

    in&i&ulada Ine!&iga+7e! de *!icologia Fran+a3 ;1 De!!a /or#a3 Magal$(e!de!e#*en$a3 no con&e)&o ,ra!ileiro3 u# *a*el !e#el$an&e ao re*re!en&ado

    e# Por&ugal *elo *ri#eiro ro#n&ico lu!o3 Ale)andre erculano :;K;=6;K>1

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    5/24

    Ou&ra! 'gura! de #enor i#*orncia na corren&e ecl&ica ,ra!ileira /ora#Salu!&iano %o! Pedro!a :/alecido e# ;KCK> e An&?nio Pedro de Figueiredo:;K;6;KC3 .ue# &raduziu ao *or&ugu9! o Hur!o de $i!&0ria da 'lo!o'a#oderna de Vic&or Hou!in1 O oca!o da corren&e ecl&ica d56!e ao longo do*erodo de ;KK= a ;3 nocon&e)&o cul&ural ,ra!ileiro1 E/e&ia#en&e3 !0 a *ar&ir da dcada de ;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    6/24

    do *oder e)ecu&io3 !endo o! ou&ro! doi! *odere! *Q,lico! :legi!la&io e-udici5rio> &ri,u&5rio! do e)ecu&io $i*er&ro'ado1 Para Ha!&il$o!3 deeria !einer&er o dog#a co#&eano de .ue educa+(o #oralizadora !eguiria*aci'ca#en&e a orde# !ocial e *ol&ica1 O E!&ado /or&e deeria3 ao con&r5rio3i#*or coerci&ia#en&e a orde# !ocial e *ol&ica3 *ara de*oi! educar

    co#*ul!oria#en&e o cidad(o na noa #en&alidade3 ilu!&rada *ela ci9ncia*o!i&ia1 E!&a corren&e gan$ou #aior re*ercu!!(o do .ue a! ou&ra! &r9!3deido a .ue o,edeceu &end9ncia cien&i'ci!&a de .ue -5 !e &in$ai#*regnado o #odelo #odernizador do E!&ado con!olidado *elo #ar.u9! dePo#,al1 A!!i#3 a! re/or#a! au&ori&5ria! de &i*o #odernizador .ue o Bra!iliria e)*eri#en&ar ao longo do !culo 443 dera# con&inuidade #en&alidadeca!&il$i!&a do E!&ado /or&e e &ecnocr5&ico1 E!&e #odelo con!olidou6!e nao,ra de u# !eguidor de Ha!&il$o!2 e&Qlio Varga! :;KK6;3 co#o !er5de&al$ado #ai! adian&e1 Acon&eceu co# o ca!&il$i!#o algo !e#el$an&e aoocorrido no M)ico co# o *or'ri!#o2 a#,a! a! dou&rina! coo*&ara# a'lo!o'a *o!i&ii!&a co#o ideologia e!&a&izan&e e re/or#i!&a1

    A corren&e #ili&ar *o!i&ii!&a &ee co#o *rinci*al re*re!en&an&e Ben-a#inHon!&an& Bo&el$o de Magal$(e! :;KG6;K3 *ro/e!!or da Acade#ia Mili&are u# do! c$e/e! do #oi#en&o ca!&ren!e .ue derru,ou a #onar.uia e#;KK

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    7/24

    'lo!o'a u#a #edi&a+(o !o,re a! ci9ncia! e a cr&ica ou &eoria docon$eci#en&o1 E!&a a *ar&e da 'lo!o'a .ue l$e d5 u# o,-e&o *r0*rio3ca*az de -u!&i'car6l$e a e)i!&9ncia3 re*re!en&ando3 *oi!3 o nQcleo cen&ral do*en!a#en&o 'lo!0'co #oderno e con&e#*orneo1 A &eoria do real e do ideal66 !a,er o .ue o no!!o con$eci#en&o *o!!ui de o,-e&io e de !u,-e&io 66 o

    !eu *ro,le#a /unda#en&al"1

    A "E!cola do Reci/e" /oi3 no con&e)&o do *en!a#en&o 'lo!0'co ,ra!ileiro do!culo 4I43 a #ai! clara #ani/e!&a+(o da *er!*ec&ia &ran!cenden&alan&iana3 ao en&ender 66 co# o,ia! Barre&o e Ar&ur Orlando 66 a 'lo!o'aco#o e*i!&e#ologia1 E!!e! *en!adore!3 !e# dQida3 dei&ara# a! ,a!e! *arao ingre!!o e a di!cu!!(o3 no #eio ,ra!ileiro3 da! idia! *roenien&e! do neo6an&i!#o3 na! *ri#eira! dcada! do !culo 441

    De ou&ro lado3 ao ,u!car u#a /unda#en&a+(o de &i*o &ran!cenden&al n(o !0*ara o con$eci#en&o3 #a! &a#,# *ara a a+(o $u#ana3 a "E!cola doReci/e"3 e!*ecial#en&e a&ra! da #edi&a+(o do! doi! au&ore! #encionado!an&erior#en&e3 de!aguou na conce*+(o da cul&ura co#o di#en!(oe!*ec'ca do $u#ano3 .ue !e con&ra*7e ao #undo da na&ureza1 Segundo o/undador da "E!cola do Reci/e"2 ":111> a !ociedade3 .ue o grande a*ara&oda cul&ura $u#ana3 dei)a6!e 'gurar a&ra! da i#age# de u# e#aran$adoi#en!o de rela+7e! !inrgica! u# !i!&e#a de regra!3 u#a rede denor#a!3 .ue !e n(o li#i&a# ao #undo da a+(o3 c$egando a& o! do#nio!do *en!a#en&o1 Moral3 direi&o3 gra#5&ica3 l0gica3 ciilidade3 cor&e!ia3

    e&i.ue&a3 e&c13 !(o ou&ro! &an&o! cor*o! de dou&rina .ue &9# de co#u#en&re !i o car5&er nor#a&io :111>1 E &udo i!!o o,ra da cul&ura e# lu&a co# ana&ureza :111>3 lu&a na .ual o direi&o o 'o er#el$o e a #oral o 'o de ouro3.ue a&rae!!a# &odo o &ecido da! rela+7e! !ociai!1 U# direi&o na&ural *o!!ui&an&o !en&ido .uan&o u#a #oral na&ural3 u#a gra#5&ica na&ural3 u#aor&ogra'a na&ural3 u#a ciilidade na&ural3 *oi! &oda! e!!a! nor#a! !(oe/ei&o!3 inen+7e! cul&urai!" o,ia! Barre&o3 ;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    8/24

    idia .ue o *adre *auli!&a &in$a acerca da #edi&a+(o 'lo!0'ca3 *ar&e# do*re!!u*o!&o da "reolu+(o co*ernicana" do 'l0!o/o de nig!,erg3 deen)ergar a *ro,le#5&ica do con$eci#en&o !o, u#a *er!*ec&iae!&ri&a#en&e $u#ana e &ran!cenden&al2 "Sendo o $o#e# 66 a'r#a Fei-0 e#!eu! Haderno! 66 a Qnica !u,!&ncia con$ecida *or ele3 claro .ue &oda

    ci9ncia *ara !er erdadeira e n(o /eno#enal3 .uer dizer3 *ara &er u# alorreal e# !i3 dee /unda#en&ar6!e no #e!#o $o#e#1 W na! !ua! lei! ondere!ide# o! *rinc*io! originai! e *ri#i&io! de &oda a ci9ncia $u#ana"1

    A #edi&a+(o 'lo!0'ca ,ra!ileira do !culo 4I4 n(o !eria al$eia in8u9nciado rau!i!#o1 Miguel Reale de!&aca .ue o *en!a#en&o de rau!e :;K;6;K@>3 a*e!ar de &er en&rado indire&a#en&e no *anora#a ,ra!ileiro *orin&er#dio do -uri!&a *or&ugu9! Vicen&e Ferrer Ne&o Paia :; e do!rau!i!&a! A$ren! :;K=K6;K> e i,erg$ien :;K; e %o(o $eodoro 4aier :;K@=6;KK>3 cu-a o,ra eoria&ran!cenden&al do direi&o :;KG>3 !egundo Reale3 "co#*endia o! *rinc*io!/unda#en&ai! do racionali!#o $ar#?nico de rau!e3 co# /re.en&e!re/er9ncia! dou&rina de an&"1 %o(o $eodoro &en&ou !u*erar oindiiduali!#o da conce*+(o an&iana do direi&o3 nu#a i!(o .ue de!!elugar e!!encial ao *a*el !ocial do #e!#o3 !endo a!!i# u# do! *recur!ore!do c$a#ado "direi&o !ocial"3 ou "direi&o &ra,al$i!&a" no Bra!il1

    U#a corren&e de 'lo!o'a *ol&ica ,a!&an&e cul&uada duran&e o I#*rio /oi odeno#inado li,erali!#o dou&rin5rio1 O *en!a#en&o de au&ore! co#oFran+oi! uizo& :;K6;K>3 Ben-a#in Hon!&an& de Re,ec.ue :;G6;K=>3Roer6Hollard :;G6;K>3 e&c13 e)erceu ,a!&an&e in8u9ncia na con!olida+(odo !i!&e#a re*re!en&a&io1 O! *en!adore! ,ra!ileiro! .ue #ai! dire&a#en&erece,era# e!!a in8u9ncia /ora# Paulino Soare! de Souza3 i!conde deUruguai :;K=6;KGG> e o *u,lici!&a Pi#en&a Bueno :;K=6;KK>1 A i!(oli,eral6con!eradora legada *elo! dou&rin5rio! !o/reria3 e# &erra!,ra!ileira!3 u#a an5li!e cr&ica do *on&o de i!&a do li,erali!#o de#ocr5&icode Ale)i! de oc.ueille :;K=C6;KC1 aare! Ba!&o! :;K e %o! deAlencar :;K@ /ora# o! *en!adore! .ue #el$or realizara# e!!a

    rei!(o cr&ica3 .ue !eriu de ,andeira ao Par&ido Li,eral3 no&ada#en&e aolongo da! dcada! de ;KG= e ;K= c/1 Vlez3 ;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    9/24

    #o!&rara#6!e #ui&o #ai! &oleran&e! do .ue a.uele! e do .ue o!*or&ugue!e!1 U,ira&an Macedo ; A 'lo!o'a ,ra!ileira no !culo 44

    A! *rinci*ai! o,ra! .ue &9# e!&udado o de!enoli#en&o da 'lo!o'a,ra!ileira ao longo do !culo 443 !(o2 de An&?nio Pai#3 i!&0ria da! idia!'lo!0'ca! no Bra!il ;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    10/24

    A er&en&e ca!&il$i!&a3 con!olidada3 co#o -5 /oi /ri!ado3 na Hon!&i&ui+(o*ol&ica do E!&ado do Rio rande do Sul3 ela,orada e *ro#ulgada *orHa!&il$o! e# ;K

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    11/24

    *e!!oal3 co# algun! ele#en&o! e#*re!&ado! do cor*ora&ii!#o /a!ci!&a2 oc$a#ado E!&ado Noo :; /ora# carac&erizado! a!!i# *or An&?nio Pai# ;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    12/24

    &odo1 O !egundo con!iderado *or An&?nio Pai# co#o "o *rinci*al ar&'cedo *roce!!o con&e#*orneo de !u*era+(o do concei&o oi&ocen&i!&a deci9ncia e do &riun/o !o,re o *o!i&ii!#o co#&eano *or *ar&e do! cul&ore! da!ci9ncia! e)a&a!3 in&ere!!ado! na corre!*onden&e *ro,le#5&ica 'lo!0'ca1

    A #ai! /ecunda corren&e de *en!a#en&o 'lo!0'co3 ao longo do *re!en&e!culo3 a cul&urali!&a1 al corren&e iden&i'ca6!e co#o $erdeira do neo6an&i!#o e da &radi+(o !urgida a *ar&ir da cr&ica ao *o!i&ii!#o3de!enolida *ela "E!cola do Reci/e"3 e!*ecial#en&e *or o,ia! Barre&o1 O!*rinci*ai! re*re!en&an&e! do cul&urali!#o ,ra!ileiro !(o Lu! Ja!$ing&on Vi&a:; Hon&udo3 a elucida+(o acerca da! rela+7e! en&re ci9ncia e

    'lo!o'a3 n(o c$ega a con!&i&uir o,-e&io *ri#ordial da corren&e cul&urali!&a3.ue cen&ra a a&en+(o3 #el$or3 nu#a #edi&a+(o de &i*o on&ol0gico1 e> O !erdo $o#e# con!&i&ui o o,-e&o *r0*rio do! *en!adore! cul&urali!&a!3 .uea&ende# !o,re&udo *ara o agir ou *ara a! cria+7e! $u#ana!1 /> A cria+(o$u#ana3 ou !e-a3 a cul&ura3 en&endida co#o "con-un&o de ,en! o,-e&iado!*elo e!*ri&o $u#ano na realiza+(o de !eu! 'n! e!*ec'co!"1 g> W nece!!5rioa&ender3 no &erreno da cul&ura3 ao #,i&o da *ura idealidade3 .ue *o!!ui u#de!enoli#en&o au&?no#o3 a*e!ar de !er in8uenciado *elo con-un&o daa&iidade cul&ural1 $> A au&ono#ia da ari5el e!*iri&ual3 no *roce!!ocul&ural3 &orna6!e i!el a&ra! da ca*acidade $u#ana de re8e&ir'lo!o'ca#en&e acerca do! *ro,le#a!1 i> O! *ro,le#a! 'lo!0'co! !(o

    con!&i&udo! *or .ue!&7e! con&roer&ida! no !eio da &radi+(o cul&ural3 de!deo *on&o de i!&a do !en&ido do !er e do agir $u#ano!1 -> A*e!ar de en/a&izara au&ono#ia e a cria&iidade do e!*ri&o3 o! cul&urali!&a! n(o dei)a# derecon$ecer .ue a a&iidade $u#ana orien&ada *elo in&ere!!e e *elanece!!idade1 > Hon&udo3 in&ere!!e e nece!!idade $u#ano! !(o !u,-e&io!3a*e!ar de .ue na !ua concre+(o !e re'ra# a u# de&er#inado con&e)&o$i!&0rico e cul&ural1 l> O! ideai! coner&e#6!e e# /or+a! *ro*ul!ora! dacul&ura $u#ana3 .uando a#adurecido! *elo! alore! #orai!1 #> O cur!o$i!&0rico &o#ado na !ua &o&alidade e!&5 longe de !er u# *roce!!o racional3con!&i&uindo3 #el$or3 a e!/era da iol9ncia e da /or+a1 n> A 'lo!o'a *ol&icacon!&i&ui u#a e!*cie de &en!a #edia+(o en&re a! e!/era! da racionalidade

    e da iol9ncia1 E!&a /or#a de re8e)(o 'lo!0'ca ali#en&a6!e de de&er#inada

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    13/24

    conce*+(o de *e!!oa $u#ana3 !i&uada no !eu con&e)&o $i!&0rico e a,er&a *ro,le#5&ica da #oralidade1

    Rai#undo de Faria! Bri&o :;KG@6; o #ai! i#*or&an&e *en!ador de

    &end9ncia e!*iri&uali!&a no Bra!il1 Di!c*ulo da "E!cola do Reci/e"3 co#,a&euo *o!i&ii!#o n(o a *ar&ir do neo6an&i!#o3 co#o o,ia! Barre&o3 #a! a*ar&ir do e!*iri&uali!#o3 .ue e!&aa e# a!cen!(o na Euro*a gra+a! #edi&a+(o de enri Berg!on :;KC

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    14/24

    en&ando dar u#a re!*o!&a concre&a ao *ro,le#a da *o,reza e da!de!igualdade! !ociai! .ue a/e&a# ao Bra!il3 algun! *en!adore! de /or#a+(ocri!&( &9# de!enolido3 ao longo da! Ql&i#a! dcada!3 o .ue *oderia !erdeno#inado de *ro-e&o i#anen&i!&a de li,er&a+(o3 .ue acol$e ele#en&o!concei&uai! *roindo! da! &eologia! ca&0lica e *ro&e!&an&e3 ,e# co#o do

    $egeliani!#o3 do! #e!!iani!#o! *ol&ico! rou!!eauniano e !ain&6!i#oniano3do *er!onali!#o de E##anuel Mounier :; a ugo A!!#ann3 de!&acado *ro/e!!or unier!i&5rio ao *adreLeonardo BoY3 au&or de nu#ero!a ,i,liogra'a no! &erreno! &eol0gico3*ol&ico3 'lo!0'co e ecol0gico e ao *edagogo Paulo Freire1

    W i#*or&an&e de!&acar .ue3 ao longo da Ql&i#a dcada3 &9# a*arecido

    e!&udo! .ue anali!a# a *ro,le#5&ica da *o,reza de ou&ro! ngulo!3 co#o*or e)e#*lo a *ar&ir da *er!*ec&ia li,eral1 A #ai! !igni'ca&ia con&ri,ui+(one!!e !en&ido a o,ra de %o! O!aldo de Meira Penna :na!c1 ;3in&i&ulada O*+(o *re/erencial *ela ri.ueza Penna3 ;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    15/24

    .ue re#on&a# a egel :;=6;K;> e a Mar) :;K;K6;KK>3 e!&e au&or a&ri,uia "derro&a da dial&ica"3 !o/rida *elo #ar)i!#o ,ra!ileiro3 er!(o*o!i&ii!&a -5 ano&ada onder3 ;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    16/24

    Pelo /a&o de !e a-u!&ar #el$or &radi+(o e!*iri&uali!&a ,ra!ileira3 a 'lo!o'a$edeggeriana con&ou co# #ai! !eguidore!1 Den&re o! *en!adore! .ue!o/rera# a in8u9ncia de eidegger *ode# !er #encionado! o! no#e! deVicen&e Ferreira da Sila :;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    17/24

    e# ; o In!&i&u&o Bra!ileirode Filo!o'a :criado e# ;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    18/24

    Por Ql&i#o3 ca,e #encionar o i#*or&an&e &ra,al$o de di/u!(o da 'lo!o'a,ra!ileira .ue Luiz An&?nio Barre&o realiza e# Araca-Q :Sergi*e>3 a *ar&ir daFunda+(o Augu!&o Franco1 A! !ua! dua! #ai! recen&e! con&ri,ui+7e! !(o aedi+(o da! O,ra! Ho#*le&a! de o,ia! Barre&o ;1 Hon!e.en&e#en&e3 o e#*iri!#o #i&igado3.ue /oi a 'lo!o'a .ue e)*ri#iu o *on&o de i!&a re/or#i!&a de Po#,al3reduziu a 'lo!o'a ci9ncia a*licada3 dei&ando a! ,a!e! da &end9ncia

    cien&i'ci!&a3 .ue &(o /or&e#en&e in8uiria na cul&ura ,ra!ileira ao longo do!!culo! 4I4 e 441

    A corren&e ecl&ica3 .ue !e e!&ru&ura e !e de!enole ao longo do !culo4I43 re!*onde ,a!ica#en&e ao! doi! *ro,le#a! dei)ado! e# ,ranco *eloe#*iri!#o #i&igado2 a con!ci9ncia e a li,erdade1 A re!*o!&a a e!!a! dua!.ue!&7e! !er5 de ca*i&al i#*or&ncia3 e# *ri#eiro lugar3 *ara con!olidar aidia de na+(o 66 &are/a .ue e#*reende on+ale! de Magal$(e! co# o !euro#an&i!#o de cor&e *edag0gico 66 e3 e# !egundo lugar3 *ara dar/unda#en&o 'r#e *r5&ica da re*re!en&a+(o *ol&ica3 *ro/unda#en&eenraizada nu#a conce*+(o e!*iri&uali!&a da li,erdade $u#ana1

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    19/24

    O cli#a cien&i'ci!&a .ue aco#*an$a o !ur&o de idia! noa! encon&raria a!ua cul#inncia na 'lo!o'a *o!i&ii!&a .ue3 de ou&ro lado3 !eriu co#o/unda#en&o dou&rin5rio 66 na er!(o *ol&ica cul&iada no Rio rande do Sul66 *ara a e)*eri9ncia re*u,licana au&ori&5ria1 Ao de&er#ini!#o &*ico do*o!i&ii!#o con&ra*?!6!e a "E!cola do Reci/e"3 .ue a!!u#iu noa#en&e adi!cu!!(o do! &e#a! *redile&o! da 'lo!o'a ecl&ica3 a con!ci9ncia e ali,erdade3 &ra&ando6o! -5 n(o no con&e)&o carregado de *!icologi!#o e#.ue /oi /or#ulado o ecle&i!#o de Hou!in3 #a! na *er!*ec&ia #ai! #odernae #ai! 'lo!0'ca do &ran!cenden&ali!#o an&iano1 A "E!cola do Reci/e"con!&i&uiu6!e3 a!!i#3 e# *or&a de en&rada do neo6an&i!#o na #edi&a+(o'lo!0'ca ,ra!ileira3 e $aeria de !er a *recur!ora da corren&e cul&urali!&a3.ue encon&rou /or#ula+(o co#*le&a ao longo de!&e !culo1

    A! ou&ra! corren&e! anali!ada! 66 rau!i!#o e &radicionali!#o 66 ocu*aria#e!*a+o! #eno! de!&acado! no *en!a#en&o ,ra!ileiro3 #a! ree!&ir6!e6ia#&a#,# da originalidade legada *ela! *eculiare! condi+7e! da $i!&0ria e dacul&ura do Bra!il3 .ue 'zera# do! rau!i!&a! #ai! 'l0!o/o! do direi&o :e n(o*edagogo!3 co#o na E!*an$a3 ou 'l0!o/o! !ociai! co#o na A#ricae!*an$ola> e .ue dera# ao! &radicionali!&a! u# &in&e de &olerncia .ue o!/ez de'ni&ia#en&e di/eren&e! do! !eu! !e#el$an&e! /rance!e!3 e!*an$0i!3*or&ugue!e! e $i!*ano6a#ericano!1

    Na !egunda *ar&e de!&e &ra,al$o 'ze#o! u#a !n&e!e acerca da! *rinci*ai!

    'gura! e corren&e! da 'lo!o'a ,ra!ileira no !culo 441 Ela con!olidou6!e3ne!!e *erodo3 co#o u# !eg#en&o ,e# carac&erizado e re*re!en&a&io nocon&e)&o da 'lo!o'a i,ero6a#ericana1 Proa da #a&uridade a&ingida odi5logo .ue !e &e# e!&a,elecido co# *en!adore! de ou&ra! nacionalidade!3n(o !0 e# congre!!o! e een&o! in&ernacionai!3 #a! &a#,# a nel da*e!.ui!a e do! cur!o! de *0!6gradua+(o1

    Dua! &end9ncia! 'r#ara#6!e no *en!a#en&o 'lo!0'co ,ra!ileiro do !culo442 a de'ni&ia !u*era+(o do cien&i'ci!#o oi&ocen&i!&a3 gra+a!

    e!*ecial#en&e o,ra do! *en!adore! de in!*ira+(o cul&urali!&a3 .ue co#o/oi a!!inalado3 &9# realizado a! #ai! !igni'ca&ia! a*lica+7e! da #edi&a+(o'lo!0'ca no! &erreno! do direi&o3 da *ol&ica3 da $i!&oriogra'a da! idia! e daeduca+(o1 E# !egundo lugar3 ca,e #encionar a &end9ncia e!*iri&uali!&a .ue*rolongou3 !e# lugar a dQida!3 o legado da #edi&a+(o *or&ugue!a e#&erra! ,ra!ileira!1 Ne!!e &erreno !o,re!!ae# a! 'gura! de Faria! Bri&o e deVicen&e Ferreira da Sila1

    No .ue &ange .ue!&(o #e&odol0gica3 a #ai! i#*or&an&e con&ri,ui+(o do*en!a#en&o ,ra!ileiro no !culo 443 /oi a /or#ula+(o do #&odo cul&urali!&a

    de a,ordage# do! au&ore!2 an&e! de iden&i'c56lo! co#o *er&encen&e! a e!&aou .uela corren&e3 nece!!5rio er .ual era a *ro,le#5&ica .ue o!

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    20/24

    *reocu*aa3 a '# de recon!&ruir o ca#in$o !eguido *elo !eu *en!a#en&o1E!!e #&odo *er#i&iu #edi&a+(o ,ra!ileira no *re!en&e !culo !eco#*reender a !i #e!#a3 !u*erando o cio a*olog&ico ou de "'lo!o'a e##anga! de ca#i!a"3 iden&i'cado e cri&icado e# 'n! do !culo *a!!ado *elogrande o,ia! Barre&o1

    U#a *alara *ara &er#inar1 A 'lo!o'a /rance!a &e# !ido3 -un&o co# a ale#(e a ingle!a3 u#a da! /on&e! ,5!ica! da #edi&a+(o ,ra!ileira1 Podera#o!iden&i'car o! !eguin&e! !ei! #o#en&o! e# .ue a 'lo!o'a /rance!a e)erceugrande in8u9ncia no *en!a#en&o ,ra!ileiro2 a> e# *ri#eiro lugar3 no#o#en&o *o#,alino3 .uando o e#*iri!#o #i&igado in!*ira6!e na! idia! deari&ica *ol&ica e de '!iologia !ocial cul&iada! *ela Ilu!&ra+(o3 no !culo4VIII3 co# *en!adore! co#o Hondorce& e La*lace :no ca!o da ari&ica*ol&ica> e Ha,ani!3 Bic$a&3 Pinel3 Vic. d[Azur e Sai&6Si#on :no ca!o da'!iologia !ocial>1 ,> E# !egundo lugar3 no #o#en&o da /or#ula+(o do

    ecle&i!#o e!*iri&uali!&a3 cu-o! in!*iradore! /ora# Maine de Biran e Vic&orHou!in1 c> E# &erceiro lugar3 no e!/or+o e# *rol de in!&aurar a! in!&i&ui+7e!do goerno re*re!en&a&io3 #o#en&o e# .ue o! e!&adi!&a! e *u,lici!&a!in!*ira#6!e no li,erali!#o dou&rin5rio de uizo&3 Hon!&an& de Re,ec.ue3Roer6Hollard3 e&c13 e no li,erali!#o de#ocr5&ico de oc.ueille1 d> E#.uar&o lugar3 no #o#en&o de ela,ora+(o do &radicionali!#o3 .ue dei&araze! na #edi&a+(o de %o!e*$ de Mai!&re e Loui! de Bonald1 e> E# .uin&olugar3 no ciclo de a!cen!(o do *o!i&ii!#o3 cen&rado ao redor da idia de/!ica !ocial de!enolida *or Augu!&o Ho#&e1 /> E# !e)&o lugar3 no#o#en&o da rea+(o an&i6*o!i&ii!&a3 .uando o e!*iri&uali!#o ,ra!ileiro !ea,e,era e# /on&e! co#o Berg!on e Blondel1

    A *re!en+a da 'lo!o'a /rance!a 3 de!&ar&e3 #arcan&e e# #o#en&o!!igni'ca&io! do *en!a#en&o ,ra!ileiro1

    BIBLIORAFIA

    AHER3 Leonardo an ;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    21/24

    BEXERRA3 Alcide! ;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    22/24

    MAHEDO3 U,ira&an ;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    23/24

    PAIM3 An&?nio ;

  • 7/26/2019 Panorama Da Filosofia Brasileira

    24/24

    SOVERAL3 Eduardo A,ranc$e! de ;