TEMA 1 O MAPA FÍSICO DA TERRA

O mapa físico da Terra

Tema 1 3º ESO

TEMA 1

O MAPA FÍSICO DA TERRA

1. A LITOSFERA. O RELEVO TERRESTRE1.1.A estrutura da Terra1.2.As terras emerxidas. Continentes e illas1.3.As formas do relevo terrestre

2. O RELEVO DOS CONTINENTES2.1.Asia2.2.América2.3.Africa2.4.Antártida2.5.Oceanía

3. O RELEVO DOS CONTINENTES3.1.Os límites xeográficos de Europa3.2.As unidades de relevo Europeo3.3.O relevo costeiro de Europa

4. HIDROSFERA. AS AUGAS DA TERRA4.1.As augas mariñas4.2.As augas continentais4.3.Os ríos principais

5. ATMOSFERA. ELEMENTOS E FACTORES DO CLIMA5.1.A atmosfera e o clima5.2.Os elementos e factores do clima

6. CLIMAS E PAISAXES NATURAIS DA ZONA CÁLIDA6.1.O clima e a paisaxe ecuatorial6.2.O clima e a paisaxe tropical6.3.O clima e a paisaxe do deserto cálido

7. CLIMAS E PAISAXES NATURAIS DA ZONA TEMPERADA7.1.O clima da paisaxe oceánica7.2.O clima e a paisaxe mediterránea7.3.O clima e a paisaxe continental

8. CLIMAS E PAISAXES NATURAIS DA ZONA FRÍA8.1.O clima e as paisaxes polares8.2.O clima e as paisaxes de alta montaña

1


Tema 1 3º ESO

1.-A ESTRUTURA EN CAPAS DA TERRA. A LITOSFERA E A CODIA

1.1.-A estrutura da Terra

A Terra estrutúrase nunha serie de capas que teñen diferente grosor.

a)Núcleo formado principalmente de ferro e níquel

b)Manto: composto por unha capa inferior de materiais parcialmente fundidos (magma) e unha capa superior sólida.

c)Codia: constituída por rochas sólidas e solo. A codia forma a litosfera.

Outras capas da Terra son: hidrosfera (auga), atmosfera (envoltura gasosa); biosfera formada polos seres vivos.

1.2.-As terras emerxidas. Continentes e illas

A codia terrestre, ou parte exterior da litosfera, está constituída por unha delgada capa de rochas.

Nalgunhas zonas a codia encóntrase mergullada baixo as augas dos océanos e mares. Noutras elévase por riba do nivel do mar, dando lugar a:

2


Tema 1 3º ESO

Continentes: grandes extensións de terra emerxidas rodeadas por mares e océanos

Illas son porcións de terras emerxidas de menor tamaño rodeadas de auga.

1.3.-As formas do relevo terrestre

O relevo é o conxunto de formas que presenta a superficie terrestre. A orixe do relevo é o resultado das formas internas da Terra, que levantan, afunden ou desprazan bloques ou rochas,, creando así as formas básicas do relevo. Estas formas son variadas, sendo diferentes nos continentes,, na costa e baixo os océanos.

As formas do relevo continental son chairas, as mesetas, as montañas e as depresións.

As formas do relevo costeiro principais son os cabos, golfos, as penínsulas, as rías, os fiordes e os deltas

As formas de relevo submarino son plataforma continental, o noiro continental e as chairas abisais que están accidentadas por dorsais oceánicas

O relevo das terras mergulladas

O relevo das terras emerxidas presenta catro formas básicas:

Chairas: son extensas áreas planas ou suavemente onduladas de menos de 200 metros de altitude.

Mesetas: son chairas elevadas a máis de 200 metros de altitude. Montañas: son elevacións de terreo cunha altitude superior a 600

metros. Agrúpanse en Serras e Cordilleiras. Depresión: son áreas afundidas, causadas polo afundimento de bloques

da codia terrestre. Adoitan a estar percorridas por ríos que escavan vales.

O relevo costeiro

As costas son zonas de contacto entre a superficie dos continentes e os océanos e mares. Presentan diferentes formas:

Praias: superficies planas á beira do mar formadas pola acumulación de sedimentos.

Cabos: entrantes da costa do mar. Golfos: entrantes do mar na costa Rías e fiordos: vales fluviais invadidos polo mar Penínsulas: extensión de terra rodeada de auga por todas partes menos

por unha denominada istmo.

3


Tema 1 3º ESO

O relevo das terras mergulladas

Baixo os océanos e mares hai diferentes formas:

Plataforma continental: suave pendente entre o bordo do continente e os 200 metros de profundidade.

Noiro continental: brusca pendente entre a plataforma continental e o fondo do mar.

Chairas e abisais, fondos mariños formados por extensos terreos chans situados a 4000 ou 5000 metros de profundidade. As chairas abisais están accidentadas por dorsais ou cordilleiras submarinas.

2.-OS CONTINENTES DA TERRA

Na superficie terrestre distínguense seis continentes, que, ordenados, de maior a menor extensión son: Asia, América, Africa, Antártida, Europa e Oceanía.

Continente Situación Límites extensión Formas do relevo

Asia Entre o océano Glaciar Ártico, Pacífico e Indico

Sepárase de África polo mar Vermello e a canle de Suez; de Europa polos montes Urais, o mar Caspio, a

43608000 km2

Presenta mesetas na parte máis meridional (Irán, Indostán, Indo) logo montañas de

4


Tema 1 3º ESO

cordilleira do Cáucaso e o mar Negro. De América polo estreito de Bering

oroxenese alpina como o Himalaia e logo un zócalo ou escudo siberiano da da primaria e moi arrasado.

América Situado entre os Océanos Glaciar Ártico, Glaciar Antártico, Atlántico e Pacífico.

Separado de Asia polo estreito de Bering.

429600000 Km2

Presenta unhas montañas moi novas na costa occidental. Chairas interiores e cubetas sedimentarias nos grandes ríos e montañas vellas e macizos no leste (Apalaches, Macizo das Guayanas, Mato Grosso)

Africa Entre o Mediterráneo, Asia, o océano Indico e o océano Atlántico

Separado de Europa polo Estreito de Xibraltar e o mar Mediterráneo. Separado de Asia polo canle do Suez e o mar Vermello.

30335000 Km2

É un continente que antigo onde o relevo está moi modificado e erosionado. Presenta zonas de grandes chairas e cubetas sedimentarios

5


Tema 1 3º ESO

dos desertos e resaltan formas moi elevadas e destaca o Rif Valley.

Antártida No hemisferio Sur rodeado polo Océano Glaciar Antártico

Limitado polo paralelo 60º

13340000 Km2

Europa Entre o Glaciar Artico e Atlántico e Mediterráneo e Asia.

Separado de Asia polos montes Urais, o mar Caspio, a Cordilleira do Cáucaso e o Mar Negro. E de Africa polo mar Mediterráneo e o estreito de Xibraltar

10498000 km2

Continente que presenta tres grandes unidades como as cordilleiras novas do sur, a gran chaira central e as cordilleiras antigas no norte.

Oceanía No Océano Pacífico. Dividida en dúas grandes illas: Australia e Nova Zelandia e tres arquipélagos: Melanesia, Micronesia e Polinesia

8923000 km2 Continente moi pequeno que se conforma como un grande zócalo ou escudo plano( zona dos desertos) e unha cordilleira oriental.

3.-O RELEVO DOS CONTINENTES.

Europa (ver cadro)

6


Tema 1 3º ESO

4.- A HIDROGRAFÍA

7


Tema 1 3º ESO

5.-A ATMOSFERA ELEMENTOS E FACTORES DO CLIMA

5.1.-A atmosfera e o clima

A atmostera é a capa gasosa que envolve a Terra.Grazas a ela é posible a vida no planeta, porque:

proporciona gases imprescindibles para os seres vivos, como o osíxeno.

A atmosfera filtra as radiacións solares dañinas,.

Axuda a regular a temperatura do planeta

Protéxeo do impacto dos meteoritos e outras partículas procedentes do espazo.

Esta capa esta formada por unha mesturas de gases , a que chamamos aire, e por vapor de auga

Nitróxeno

Osíxeno

Ozono

8


Tema 1 3º ESO

Dióxido de Carbono

Á xeografía a capa que máis lle interesa é a Troposfera pois nela prodúcense:

Os fenómenos meteorolóxicos

Os fenómenos climático.

O tempo atmosférico é o estado da atmosfera sobre un lugar e nun momento concreto. A ciencia que estuda o tempo é a metereoloxía.

O clima é o estado medio da atmosfera sobre un lugar. A ciencia que o estuda é a climatoloxía.

5.2.-Os elementos e factores dos climas

a)Temperaturas

A temperatura é a cantidade de calor do aire. Mídese con termómetro, exprésase en graos centígrados ( Cº). Represéntase nos mapas mediante isotermas, ou liñas que unen os puntos de superficie terrestre que teñen a mesma temperatura.

Os factores que inflúen as temperaturas son:

a latitude

a altitude

a distancia ao mar.

Na Terra encontramos as seguintes zonas térmicas:

unha zona cálida, entre o trópico de Cáncer e o de Capricornio

dúas zonas temperadas, entre os trópicos e os círculos polares

dúas zonas frías, entre os círculos polares e os polos.

b)Precipitación

É a auga que cae á superficie terrestre procedentes das nubes, en forma líquida ( choiva) ou sólida ( neve ou sarabia). Mídese co pluviómetro. Exprésase en milímetros ou en litros por metro cadrado. Nos mapas represéntase mediante isoietas. A orixe das precipitacións é o ascenso do aire. Ao subir, arrefría, condénsase o vapor de auga que contén e forma pingas de auga, que, ao acadar certo tamaño, caen polo seu propio peso á superficie

9


Tema 1 3º ESO

terrestre. Os factores que inflúen son: a latitude, a altitude e a distancia ao mar.

c)Presión

É o peso do aire sobre un lugar. Mídese co barómetro, exprésase en milíbares. As áreas con presión máis alta da normal chámase anticiclóns. As áreas de presión máis baixa son depresións ou borrascas. No ecuador hai baixas presións permanentes. Nos trópicos hai altas presión permanentes. Nas zonas temperadas hai alternancia entre altas e baixas presións.

d)Vento

O vento é o aire en movemento horizontal. A súa velocidade mídese co anemómetro en quilómetros por hora ou metros por segundo. Na Terra encontramos varios tipos de ventos.

Hai ventos constantes, que transportan o aire cálido cara ás zonas frías e o aire frío cara ás zonas cálidas.

Ademais, hai ventos estacionais, como os mozóns do sueste de Asia, que en inverno sopran da terra ao mar e en verán á inversa.

Hai tamén ventos diarios, como as brisas mariñas, que durante o día sopran do mar á terra e pola noite ao revés

6.-CLIMAS E PAISAXES NATURAIS DA ZONA CÁLIDA, TEMPERADA E FRÍA

10


Tema 1 3º ESO

Ecuatorial Tropical Desértico Oceánico Mediterráneo Continental Montaña Polar

Temperatura Elevadas 25º

Sempre altas non baixan de 18º

Superan sempre os 18º

Pouco contrastadas non baixan de menos 3 graos

Pouco contrastadas e veráns calorosos

Moi contrastadas sendo moi frías no inverno e moi quentes no verán

En desceso segundo subimos. 6º cada 1000 metros

Moi frías

Precipitacións Moi abundantes

Unha estación chuviosa e outra fría

Nulas abundantes Moderadas entre trescentes e quincocentes mm

Moderadas entre 300 e 800 mm e concéntranse no verán polo efecto da tormenta.

En aumento segundo subimos

En forma de neve

Vexetación Selva virxe Bosque tropical e sabana

Escasa Bosque caducifolio

Bosque perennifolio

Praderías, piñeiros, abetos…

Escalonada Nula

Localización Entre 0 e 15º

Nos trópicos

En torno aos trópicos

Costa oeste dos continentes entre os 42 e 66 graos

Costa occidental dos continentes entre 32 e 40º

Interior dos continentes

Nos polos

11


[Seleccionar fecha]

12

Documents

TEMA 1 O MAPA FÍSICO DA TERRA