If you can't read please download the document

Unidade e variedades das linguas. dialect.v.so

Download PPT Report

Upload
marlou
View
2.094
Download
11

Embed Size (px)

Citation preview

1. AS VARIEDADES DAS LINGUAS UNIDADE NORMA VARIEDADES TEMPO ESPAZO CLASE SOCIAL CULTURA

2. VARIEDADES DIACRNICAS

-Digades filha, mia filha velida,

porque tardastes na tontana fria.

Os amores ei.

Digades filha, mia filha louana,

porque tardastes na fria fontana.

Os amores ei.

-Tardei mia madre, na fontana fria,

cervos do monte a augua volviam.

Os amores ei.

Tardei mia madre, na fria fontana,

cervos do monte volviam a augua.

Os amores ei.

-Mentir, mia filha, mentir por amigo,

nunca vi cervo que volvess'o rio.

Os amores ei.

Mentir, mia filha, mentir por amado,

nunca vi cervo que volvess'o alto.

Os amores ei.

Textos pertencentes a distintas etapas da Historia da lingua 3. VARIEDADES DIATPICAS

A)B)C)

-El dixo que cheghara al polas-Il dixo que chegara al por as-El dixo que chegara al polas

catro ou sinco da man, pro ticuatro ou cinco da ma, pero tucuatro ou cinco da ma. pero tu

non llo comentes s seus irmns,non llo comentes s seus irmaus,non llelo comentes aos seus irmaos,

porque seghuro que o mallan.porque seghuro que o mallan.porque seguro que lo mallan.

- serto; disque un da o- certo, disque un da o- certo, disque un da o

Selestino colleuno vindo dunhaCelestino colleuno vindo dunhaCelestino colleulo vindo da

festa s des do da sighiente, efesta s dez do da seghinte, efesta s dez do da seguinte, e

non queirs ti saber como o puxo,non queiras tu saber como o puxo,non queras tu saber como lo puxo,

to, a tunda que lle deu.to, a tunda que lle diu.tiu, a tunda que lle dou.

-Esta ves via da discoteca, de-Esta vez via da discoteca, de-Esta vez va da discoteca, da

Vilagharsa. Atopouse cuns amighosXinzo. Atopouse cunhos amighosFonsagrada. Atopouse cus amigos

e al se foron de noite, elei al se foron de noite, il ie al se foron de nuite, el i

mailos outros, os sete ou oitoos outros, os sete ou oitoos outros, os sete ou uito

que eran, nun coche polos camiosnun coche por oscamiosnun coche polos camius

aqueles. E, claro, estiveron aaquiles. E, claro, estiveron aaquellos. E, claro, tiveron a

copear, cubata vai, cubata ven,copeare, cubata vai, cubata vn,copear, cubata vai, cubata vn,

coma animales. El, o raps, seicacoma animais. Il, o rapace, seicacoma animales. El, o rapaz, seica

colleu unha tranca que non se tiacolleu unha tranca que non se tiacolleu a tranca que non se ta

de p, e logho, claro, o asidentede p, e logho, claro, o acidentede p, e logo, claro, o accidente

polo ro abaixo. Que desghrasia!por o ro abaixo. Que desghracia!polo riu abaxo. Que desgracia!

Non parteu a cabesa de milaghre.Non partiu a cabeza de milaghre.Non partiu a cabeza de milagre.

Seica cheghou cos pantalnsSeica cheghou cos pantalsSeica chegou cos pantalois

todos rachados.todos rachados.todos rachados

Os Bloques Lingsticos do galego 4. VARIEDADES DIASTRTICAS

O primitivo universo estaba cheo de radiacin e dun plnum de materia, ao principio hidrxeno e helio, formado a partir das partculas elementais na densa bola de lume primixenia. Logo empezaron a medrar pequenas bolsas de gas, pequenas inuniformidades. Formronse gabins de vastas e suts nubes de gas, xirando lentamente, facndose cada vez mis brillantes, cada cal coma unha especie de besta que ao final contera cen mil millns de puntos brillantes. Formronse as estruturas recoebeis maiores do universo. Estmolas vendo hoxe. Ns mesmos habitamos algn recanto perdido dunha delas. Chammolas galaxias.

Un da entrou un mozo nuna charcutera e pidiu una rabanada de xamn.O tendeiro enpezou a cortalo xamn no cortafiambres e perguntou:

-Cuantas rabanadas quer?

O mozo contestou:

-Vost valla cortando.

E cando lebaba corts unas cento i pico rabanadas, di o criente:

-Alto! Es' a que quero!

Os niveis culto e vulgar da lingua 5. VARIEDADES DIAFSICAS

MARIA DO CARMO FERNNDEZ ALVITE, mestra de Preescolar no Colexio Pblico de Vilanova, dirxome a vostede para informarlle da situacin na que se atopa a mia alumna M Vanesa Gerpe An, de 5 anos de idade. a filla mis nova dunha familia composta polo pai, a nai e a avoa. ( Ten outros irmns que xa foron acollidos por outras familias). Os adultos cos que convive levan dadas repetidas mostras de incapacidade para facerse cargo da educacin e crianza dunha nena, repercutindo este ambiente familiar nela (...)

Polo que veo de expoer, considero necesario para a sade fsica e squica da nena o atoparlle outra familia coa que vivir, onde poida recibir todo o cario e a atencin que merece, pois s nun ambiente de afecto e comprensin poderan ser solucionados os seus problemas. (...)

Solicito, pois, da concelleira encargada do benestar social se interese no caso coa maior urxencia, dada a idade e caractersticas da nena, e faga todo o que estea na sa man para axudala no prazo mis breve posible.

o da mis feliz, your day mis happy, mamn, a primeira comun.(...) E como fardas, que elegante vas con ese traxe de mario, pareces un almirante, que elefante. Os zapatos brancos apretan un pouco, que non che quedan ben que xa foron dos teus irmns e que che apreta no p pero ti aguanta que non aguantas nada, to. mixiricas, despois pola tarde xa os quitars e alucinars, xa vers.Ts fame, pois aguanta, que para comungar non se pode comer antes que pecado mortal, e vas comer a Sagrada Hostia por primeira vez na ta vida, flipa!...

SUSO DE TORO,Tic - Tac (1993)

Os rexistros formal e coloquial da lingua 6. DESVOS DA NORMA

CASTELANISMOS

VULGARISMOS

HIPERGALEGUISMOS

DIALECTALISMOS

7. AS VARIEDADES DIALECTAIS DA LINGUA GALEGA 8. O PLURALDAS PALABLASREMATADAS EN ON SERVE PARA MARCAR ADIVISIN DIALECTALDA LINGUA GALEGA LIAIMAXINARIA QUE SINALA O LMITE ENTRE APRESENZAE AAUSENCIA DUNFENMENO LINGSTICO ISOGLOSA 9. BLOQUES DIALECTAIS PLURAL DASPALABRAS REMATADAS EN -ON BLOQUEOCCIDENTAL -NS pantalns BLOQUECENTRAL -S pantals BLOQUE ORIENTAL -OIS pantalois 10. 11. BLOQUE OCCIDENTAL Ocupa a parte occidental das provincias da Corua e Pontevedra PLURAL EN-NS 12. BLOQUE OCCIDENTAL TRAZOS MIS IMPORTANTES GHEADA Cheghar, amigho SESEOCansin, des, lus DITONGOOImaioritario Moito, noite TERMINACINN/-N Meu irmn / mia irmn PRONOMETI Ti es de aqu? 13. REAS DO BLOQUE OCCIDENTAL REA FISTERR Seseo total (explosivo) Chesmo ( encontreiche) REA BERGANTI Seseo parcial (implosivo) Non hai chesmo REA PONTEVEDRESA Seseo parcial e na costa total. Non hai chesmo 14. 15. -El dixo que cheghara al polas catro ou sinco da man,pro ti non llo comentes s seus irmns,porque seghuro que o mallan.- serto; disque un da o Selestino colleuno vindo dunhafesta s des do da sighiente, e non queiras ti saber como o puxo, to, a tunda que lle deu.-Esta ves via da discoteca, de Vilagharsa. Atopouse cuns amighos e al se foron de noite, ele mailos outros, os sete ou oitoque eran, nun coche polos camios aqueles. E, claro, estiveron a copear, cubata vai, cubata ven, coma animales. El, o raps, seica colleu unha tranca que non se tiade p, e logho, claro, o asidente polo ro abaixo. Que desghrasia! Non parteu a cabesa de milaghre. Seica cheghou cos pantalns todos rachados. 16. BLOQUE CENTRAL Abrangue as metades orientais da Corua e Pontevedra e a case totalidade de Lugo e Ourense PLURAL ENS 17. BLOQUE CENTRAL Trazos mis importantes GHEADA S na parte occidental NON SESEO DITONGO-OI Moito, noite TERMINACINO/- Meu irmao / mia irm PRONOMETI (occ) /TU (or) Ti / tu que queres? DITONGO-cua/-ca cuando/cando 18. PRINCIPAIS REAS DO BLOQUE CENTRAL REA LUCU-AURIENSE Pron.persoalIL Demostrativos:iste... REA MINDONIENSE Pronomesvosoutrosenosoutros 19. 20. -Il dixo que cheghara al por as cuatro ou cinco da ma, pero tu non llo comentes s seu irmaus, porque seghuro que o mallan.- certo, disque un da o Celestino colleuno vindo dunhafesta s dez do da seghinte, e non queiras tu saber como o puxo,to, a tunda que lle diu.-Esta vez via da discoteca, de Xinzo. Atopouse cunhos amighos i al se foron de noite, il i os outros, os sete ou oitonun coche por oscamiosaquiles. E, claro, estiveron a copeare, cubata vai, cubata vn, coma animais. Il, o rapace, seicacolleu unha tranca que non se tiade p, e logho, claro, o acidente por o ro abaixo. Que desghracia!Non partiu a cabeza de milaghre.Seica cheghou cos pantals todos rachados. 21. BLOQUE ORIENTAL Comprende a parte mis oriental das provincias de Lugo e Ourense, as como as do galego exterior (occidente de Asturias e de Len e Zamora). PLURAL ENOIS 22. BLOQUE ORIENTAL Trazos mis importantes NONGHEADA NONSESEO DITONGOUIou-U muito / muto TERMINACINO/- Meu irmao / mia irm PRONOMETU TUque queres? DITONGO-cua/ -gua guardar, cuando TERMINACINNfrecuente camn, pequenn 23. PRINCIPAIS REAS DO BLOQUE ORIENTAL REA ASTURIANA - l - intervoclico:moln,artigoel REA ANCARESA Gheada, chesmo REA ZAMORANA formas comonoute ,muto...Diminutivos en-io 24. 25. -El dixo que chegara al polas cuatro ou cinco da ma. pero tu non llelo comentes aos seus irmaos, porque seguro que lo mallan. - certo, disque un da o Celestino colleulo vindo dafesta s dez do da seguinte, e non queras tu saber como lo puxo, tiu, a tunda que lle dou. -Esta vez va da discoteca, da Fonsagrada. Atopouse cus amigos e al se foron de nuite, el i os outros, os sete ou uitonun coche polos camius aquellos. E, claro, tiveron a copear, cubata vai, cubata vn, coma animales. El, o rapaz, seica colleu a tranca que non se ta de p, e logo, claro, o accidente polo riu abaxo. Que desgracia! Non partiu a cabeza de milagre. Seica chegou cos pantalois todos rachados. 26. ACTIVIDADE DE CONTROL

I. Corrixe o seguinte texto sinalando todas as desviacins da norma que atopes nel . Explica en que consisten eses fenmenos. Finalmente, sinala cal a forma correcta, segundo a normativa oficial, para os erros que atopes no texto.

O coarto era moi pequeno e non tia luz de ningunha clas. Non tardei en caer na conta de que o que o coarto fose dise xeito debase, sin dbida algunha, ao caraiter da misin. Deiteime ao longo daquela cama dura i estreita. Non sei con esaititude canto tempo pasei nisa habitacin. Si acaso, poidera sabelo polos xantares que fixen, pero nin diso fun capaz de preocuparme. Traguanme a comida al e nunca endexamais me dixeron ren. Eu soio escoitaba os rudos d'afora. Uns rudos que chegaban a min sin ningn sentido. As mesmas parolas que, s veces, no pasillo e nas escaleiras sostian as xentes da pensin, chegaban a min valeiras de contido. Todo o que non era eu, era iso. bulto e rudo. Un bon da, amoza que me serva os xantares dxome que de noite-convia que fose de noite para non levantar sospeitas e botar con elo a perder a eficacia da misin-deba trasladarme a outro coarto. Iste novo coarto era amplo d'abondo e tia unha ventana non pequena. A ventana caa-como poiden comprobar cuando me ergun-enriba da ra 23. Frente por frente ao meu coarto, taban instaladas as oficias da empresa area A.I.Daba o relox as nove, cando por primeira vezdebruceime na ventana. Os empleados das oficias entraban en ringleira de a un. Diante, a o home de uniforme roxo. Detrais todos os do uniforme gris. Pola tarde-xa faca un anaco que entraran os empleados nas oficias-amesma moza que me serva o xantare, veu xunto de min pra decirme que poda salir calle, sempre que adoitase as precaucis necesarias pra non botar a perder a eficacia da misin.