Apostila de Produção de Texto

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    1/51

    LEITURA E PRODUO DE TEXTOS - II

    (1 semestre / 2012)

    ALUNO: R.A.

    CURSO: UNIDADE:

    TURMA: SEMESTRE/ANO:

    PROFESSOR:

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    2/51

    APRESENTAO VISUAL DA REDAO

    O aluno deve preencher corre a!en e odo" o" # en" do ca$e%alho co! le ra le&'vel. Cen ral#(ar o ' ulo na pr#!e#ra l#nha) "e! a"pa" e "e! &r#*o. Pular u!a l#nha en re o ' ulo e o e+ o para en ,o #n#c#ar a reda%,o. Fa(er par-&ra*o" d#" ando !a#" ou !eno" r " cen '!e ro" da !ar&e! e !an lo"

    al#nhado". N,o ul rapa""ar a" !ar&en" 0d#re# a e e"1uerda2 e a!$3! n,o de#+ar de a #n la". Ev# ar ra"ura" e $orr4e". O erro dever- "er anulado co! u! ra%o apena". Apre"en ar le ra le&'vel) cur"#va ou de *or!a. D#" #n&u#r $e! a" !a#5"cula" da" !#n5"cula") e"pec#al!en e no u"o de le ra de

    *or!a. N,o e+ceda o n5!ero de l#nha" pau ada" ou ped#da" co!o l#!# e" !-+#!o" e

    !'n#!o". E"crever apena" co! cane a pre a ou a(ul. O ra"cunho ou e"$o%o da" #d3#a" pode!

    "er *e# o" a l-p#" e ra"urado". O e+ o n,o "er- corr#do e! ca"o de u #l#(a%,o del-p#" ou cane a ver!elha) verde) e c. na reda%,o de*#n# #va.

    Lembretes An e" de co!e%ar a e"crever) *a%a u! e"1ue!a de "eu e+ o) d#v#d#ndo e!

    par-&ra*o" a" #d3#a" 1ue pre ende e+por. I""o ev# a repe #%,o ou e"1uec#!en o dal&u!a #d3#a.

    Che1ue "e o" pon o" de v#" a 1ue voc va# de*ender n,o ",o con rad# 6r#o" e!

    rela%,o 7 e"e. N,o enha pre&u#%a de re*a(er "eu e+ o v-r#a" ve(e". 8 a !elhor !ane#ra de "eche&ar a u! $o! re"ul ado.

    En1uan o e"creve) enha "e!pre 7 !,o u! d#c#on-r#o para checar a &ra*#a da" palavra" e de"co$r#r "#n9n#!o" para ev# ar repe #%4e" de"nece""-r#a".

    E"creva o 1ue voc pen"a "o$re o e!a dado e n,o o 1ue voc acred# a 1ue ocorre or do e+ o &o" ar#a 1ue *o""e e"cr# o. a!a#" anal#"e o" e!a" propo" o"!ov#do por e!o%4e" e+a&erada". Nunca "e d#r#;a ao le# or.

    N,o e"creva "o$re o 1ue voc n,o conhece) arr#"cando "e a #ncorrer e! erro" e#!prec#"4e" de con e5do.

    N,o u"e a a pe""oa do "#n&ular ou plural.A$andone de ve( e+pre""4e" co!o ?Na !#nha op#n#,o@) ?Eu acho 1ue@) ? o!)eu...@.

    N,o e!pre&ue palavra" cu;o "#&n#*#cado "e;a de"conhec#do para voc . Ev# e u #l#(no%4e" va&a") co!o ?l#$erdade@) ?de!ocrac#a@) ?#n;u" #%a@) ?con"c#en #(a%er!o" 1ue ! u! "#&n#*#cado ,o a!plo 1ue che&a! a n,o "#&n#*#car nada.

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    3/51

    Ev# e e+pre""4e" do #po ?$elo@) ?$o!@) ?!au@) ?#ncr'vel@) ?p3""#!o@) ? r#?po$re@) ?r#co@ B ",o ;u'(o" de valor "e! car&a #n*or!a #va) #!prec#"o" e"u$;e #vo".

    Ev# e o lu&ar co!u!: *ra"e" *e# a" e e+pre""4e" cr#" al#(ada") co!o ?a pure(a da"

    cr#an%a"@ e ?a "a$edor#a do" velho"@. - cr#an%a" e velho" de odo" o" #po". Ev# e a!$3! &'r#a" e a palavra ?co#"a@ 0procure o voca$ul-r#o ade1uado a cada

    #d3#a2. N,o u"e o ?e c.@) ne! a$rev#e palavra". Procure n,o e!$ro!ar) en ando preencher !a#" al&u!a" l#nha". Cada palavra deve

    "er *unda!en al e #n*or!a #va na reda%,o. N,o rep# a #d3#a" en ando e+pl#c- la" !elhor. Se voc e"crever co! clare(a) u!a

    ve( "6 $a" a. Cu#dado co! o u"o #nade1uado de con;un%4e". Ela" pode! e" a$elecer rela%4e" 1ue

    n,o e+#" e! en re a" *ra"e" e ornar o e+ o "e! ne+o. Se *or!ular u!a per&un a na e"e) re"ponda a ao lon&o do e+ o. Ev# e #n erro&a%4e"

    na ar&u!en a%,o e ;a!a#" a" u #l#(e na conclu",o. Para apro*undar "eu" ar&u!en o")"ua" a*#r!a%4e") u"e e+e!plo") *a o" no 6r#o" ou h#" 6r#co") conhec#!en o"&eo&r-*#co") c#*ra" apro+#!ada" e #n*or!a%4e" ad1u#r#da" a rav3" de le# ura) e"e a1u#"#%4e" cul ura#".

    Re"pe# e o" l#!# e" #nd#cado": ev# e e"crever de!a#") po#" voc corre o r#"co den ed#ar o le# or e co!e er erro".

    Ev# e ora%4e" de!a"#ada!en e lon&a" e par-&ra*o" de u!a "6 *ra"e. D u! ' ulo coeren e ao a""un o a$ordado e! "eu e+ o. Rele#a o e+ o depo#" de ra"cunh- lo) para o$"ervar "e voc n,o ?*uu@ ao e!a

    propo" o. Pa""e o e+ o a l#!po) procurando apr#!orar o voca$ul-r#o.

    >

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    4/51

    UNIDADE 1

    TIPOLO IA TEXUAL - DES!RIO0Par e" de" e cap' ulo *ora! e+ ra'do" de SO RAL) o,o ona" e#&a. Redao: escrevendo com prtica. S,oPaulo: I&lu) < G.2

    A de"cr#%,o 3 u!a e"p3c#e deretr"t# $erb"% de u! de er!#nado o$;e o. 8 de"cr# #vo oe+ o 1ue e! por *#nal#dade re ra ar al&o) de *or!a 1ue o #n erlocu or po""a) por !e#o da"

    palavra") cr#ar !en al!en e a #!a&e! do o$;e o de"cr# o. 8 #!por an e re""al ar 1ue co!on,o h- e"cr# a "e! #n en%,o) de"creve "e para a #nr de er!#nado" o$;e #vo") a#" co!o: e+al ar ou cr# #car. anal#"ar con e5do". *a(er conhecer) d#re a ou #nd#re a!en e) o o$;e o de"cr# o.

    Ao de"crever) a pe""oa "elec#ona a" palavra" 1ue pre ende u"ar para 1ue po""aconvencer o #n erlocu or. Se h- u! de"e;o de convencer) de *a(er co! 1ue o #n erlocu or en+er&ue de acordo co! a v#",o de !undo do enunc#ador) o e+ o de"cr# #vo po""u# u!a*un%,o ar&u!en a #va.

    Sendo a""#!) a de"cr#%,o pre ende "er u! re ra o ver$al. Todav#a) pre ende re ra ar a1u#lo 1ue o" olho" do enunc#ador v e!) 1ue !u# a" ve(e" pode n,o corre"ponder 7real#dade. A de"cr#%,o pode "er:

    Ob&et'$": 1uando "e re ra a a real#dade co!o ela 3.S b&et'$": 1uando "e re ra a a real#dade "e&undo no""o""en #!en o" e e!o%,o.

    Des r'*+# #b&et'$",?A c9!oda era velha) de !ade#ra e"cura co! !ancha" provocada" pelo lon&o

    e!po de u"o. A" r " &ave a" po""ue! pu+adore" de *erro e! *or!a de concha") na" dua"la era#" h- orna!en o" "e!elhan e" 71uele" de e"cul ura" $arroca") o" p3" ",o redondo" eorna!en ado".@

    Des r'*+# s b&et'$",?Dona C9!oda e! r " &ave a". E u! ar con*or -vel de "enhora r#ca. Na" &ave a"

    &uarda co#"a" de ou ro" e!po") "6 para "#. Fo# "e!pre a""#!) dona C9!oda: &orda)*echada) e&o'" a.HH

    0 UINTANA) M-r#o.Sapo amarelo. Por o Ale&re: Mercado A$er o. < JK) p. >G2.

    Na pr#!e#ra de"cr#%,o) houve u! re ra o *#el do o$;e o= ;- na "e&unda) houve o pon o de v#" a do au or) o o$;e o *o# de"cr# o con*or!e ele v .

    K

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    5/51

    Obser$"*+#: N,o con*unda de"cr#%,o e de*#n#%,o.De*#n#r 3 e+pl#car a "#&n#*#ca%,o de u! "er.De"crever 3 re ra ar a par #r de u! pon o de v#" a.

    e;a a e.' '*+# de u!a c9!oda:C MODA: !6vel &uarnec#do de &ave a" de"de a $a"e a 3 a par e "uper#or) 1ue "erve para&uardar co#"a".

    Na de*#n#%,o) n,o h- pon o de v#" a) o o$;e o 3 de"cr# o de !ane#ra &eral e "erv para 1ual1uer c9!oda= ;- na" de"cr#%4e" prevalece! a par #cular#dade= cada c9!oda *o#de"cr# a de *or!a d#*eren e.

    Des r'*+# se s#r'"%A de"cr#%,o "en"or#al) a!$3! conhec#da pors' est s' " ) ap6#a "e na" "en"a%4e".

    E" e #po de de"cr#%,o *a( co! 1ue o e+ o *#1ue !a#" r#co) *or e) po3 #co= nele o le##n era&e co! o narrador e co! a per"ona&e!. A" "en"a%4e" ",o:

    V's "'s, relac#onada" 7 cor) *or!a) d#!en"4e") e c.?Era u! olho a!endoado) &rande) du! a(ul cele" #al) de ra%o" "uave"...@A 't'$"s : relac#onada" ao "o!.?O "#l nc#o ornara "e a""u" ador) o (u!$#do do ven o *a(#a chorar a" ;anela"...@st"t'$"s : relac#onada" ao &o" o) paladar.

    ?Tua de"ped#da a!ar&a) o "orr#"o #r9n#co) #n"o""o= de#+ara! !e an&u" #ado.@O%."t'$"s: relac#onada" ao che#ro.?O che#ro de erra ra(#do pelo ven o 5!#do era pren5nc#o de chuva.@T te's : relac#onado" ao a o) con a o da pele.?A" !,o" -"pera" co!o ca"ca de -rvore") &ro""a") r'"p#da") "eca" co!o pedra.@

    O$"erve co!o a" de"cr#%4e" "en"or#a#" ",o ra$alhada" ne" e $elo e+ o da poe #"aCec'l#a Me#rele":

    NOITE !#do &o" o de erra)che#ro de pedra lavada) e!po #n"e&uro do e!po "o$ra do *lanco da "erra)nua e *r#a) "e! !a#" nada.

    r#lho de are#a" p#"ada")"a$or de *olha" !ord#da") l-$#o da vo( "e! ven ura"u"p#ro da" !adru&ada""e! co#"a" acon ec#da".

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    6/51

    A no# e a$r#a a *re"curado" ca!po" odo" !olhado") "o(#nho) co! o "eu per*u!e

    preparando a *lor !a#" pura

    co! are" de odo" o" lado".e! 1ue a v#da e" ava 1u#e a.Ma" pa""ava o pen"a!en o... de onde v#nha a1uela !5"#caQE era u!a nuve! reple aEn re a" e" rela" e o ven o.

    0MEIRELES) Cec'l#a.Obra completa. R#o de ane#ro: A&u#lar) < G.2

    Des r'*+# t ' "A de"cr#%,o 3cn#ca deve apre"en ar prec#",o voca$ular e e+a #d,o de por!enore".

    Deve e"clarecer) convencendo. Pode "e de"crever o$;e o") !ecan#"!o" ou proce""o")*en9!eno") *a o") lu&are") even o". De er!#nar o pon o de v#" a e o o$;e #vo do e+ o 3!u# o #!por an e na con" ru%,o do e+ o de"cr# #vo) dele" depende a e" ru ura do e+ o: 1ue "er- de"cr# oQ 1ue a"pec o "er- de" acadoQ 1ua#" ",o o" por!enore" !a#" #!por an e"Q 1ue orde! "er- ado ada para a de"cr#%,oQ a 1ue! "e de" #na o e+ o: ao 3cn#co ou ao le#&oQ

    O$"erve o "e&u#n e e+e!plo:

    ?O !o or e" - !on ado na ra"e#ra do carro) *#+ado por 1ua ro para*u"o" 7 ca#+a dec !$#o) a 1ual) por "ua ve() e" - *#+ada no" co+#n" de $orracha na e+ re!#dade $#*urcada docha""#. O" c#l#ndro" e" ,o d#"po" o" hor#(on al!en e e opo" o" do#" a do#". Cada par dc#l#ndro" e! u! ca$e%o e co!u! de !e al leve. A" v-lvula") "# uada" no" ca$e%o e") ",oco!andada" por !e#o de ucho" e $alanc#n". O v#ra$re1u#!) l#vre de v#$ra%4e") deco!pr#!en o redu(#do) co! !pera e"pec#al no" colo") ra e! 1ua ro pon o" de apo#o eac#ona o e#+o e+c n r#co por !e#o de en&rena&en" o$l'1ua". A" $#ela" con a! co! !anca#"de chu!$o $ron(e e o" p#" 4e" ",o *und#do" de u!a l#&a de !e al leve.@0Fon e: Manual de #n" ru%4e" ol "Va&enW. In:Comunicao em prosa moderna. XARCIA O hon) R#o de ;ane#ro: Ed# ora FX ) < ) p.>JJ.2

    . ue por!enore" parece! !a#" #!por an e"QK. ue orde! 3 ado adaQ Do &eral para o par #cular 0dedu #vo2 ou do par #cular para o&eralQ 0#ndu #vo2. A 1ue! "e de" #na o e+ oQ

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    7/51

    Des r'*+# e "mb'e te e "'s"3emE"pa%o 3 o lu&ar *'"#co onde "e pa""a a a%,o narra #va) e a!$#en e 3 o e"pa%o co

    carac er'" #ca" "oc#a#") !ora#") p"#col6ca") rel#o"a") e c. Ao "e de"crever u! a!$#e*echado) e"curo) "u;o) de"arru!ado) nor!al!en e 3 "u&er#do u! e" ado de an&5" #a) ou"ol#d,o) ou de"le#+o. - o" lu&are" a$er o") claro") color#do") "u&ere! *el#c#dade) har!on# pa() a!or. Por an o o a!$#en e de"cr# o e! "eu e+ o dever- *a(er co! 1ue o le# or perce$ao ru!o da h#" 6r#a. e;a u! e+e!plo:

    ?A Pra%a da Ale&r#a apre"en ava u! ar *5ne$re. De u! ca"e$re !#"er-vel) de por a e ;anela) ouv#a! "e &e!er o" ar!adore" en*erru;ado" de u!a rede e u!a vo( '"#ca ea*lau ada) de !ulher) can ar e! *al"e e a ?&en #l Carol#na era $ela@) dou ro lado da pra%u!a pre a velha) ver&ada por #!en"o a$ule#ro de !ade#ra) "u;o) "e$o"o) che#o de "an&ue eco$er o por u!a nuve! de !o"ca") apre&oava e! o! !u# o arra" ado e !elanc6l#co:?F'&ado) r#n" e cora%,o @ Era u!a vendede#ra de *a o" de $o#. A" cr#an%a" nua") co! pern#nha" or a" pelo co" u!e de caval&ar a" #lhar&a" !a erna") a" ca$e%a" aver!elhada" pelo "ol) a pele cre" ada) o" ven re(#nho" a!arelen o" e cre"c#do") corr#a! e &u#nchava!)e!p#nando papa&a#o" de papel. U! ou ou ro $ranco) levado pela nece""#dade de "a#r)a rave""ava a rua "uando) ver!elho) a*o&ueado) 7 "o!$ra de u! enor!e chap3u de "ol. O"c,e") e" end#do" pela" cal%ada") #nha! u#vo" 1ue parec#a! &e!#do" hu!ano") !ov#!en o"#ra"c've#") !ord#a! o ar) 1uerendo !order o" !o"1u# o". Ao lon&e) para a" $anda" de S,oPan ale,o) ouv#a "e apre&oar: ?Arro( de ene(a Man&a" Maca;u$a" @ Y" e"1u#na") na"1u# anda" va(#a") *er!en ava u! che#ro acre de "a$,o da erra e a&uarden e. O 1u# ande#ro)a""en ado "o$re o $alc,o) coch#lava a "ua pre&u#%a !orr#nhen a) acar#c#ando o "eu #!en"oe"pal!ado p3 de"cal%o. Da Pra#a de San o An 9n#o ench#a! oda a c#dade o" "on"#nvar#-ve#" e !on6 ono" de u!a $u(#na) anunc#ando 1ue o" pe"cadore" che&ava! do !ar= para l- convera!) apre""ada" e che#a" de #n ere""e) a" pe#+e#ra") 1ua"e oda" ne&ra") !u

    &orda") o a$ule#ro na ca$e%a) re$olando o" &ro""o" 1uadr#" r !ulo" e a" e a" opulen a".@0AZE EDO) Alu'"#o de.O Mulato. Apud Cur"o de Reda%,o) ar$ra. . M#&uel) p. G.2

    No e co!o oda" a" de"cr#%4e" procura! !o" rar para o le# or u! a!$#en e e!decad nc#a) !#"er-vel) *5ne$re:?A pra%a da ale&r#a apre"en ava! u! ar *5ne$re) de u! ca"e$re !#"er-vel) de por a e ;anela) ouv#a! "e &e!er o" ar!adore" en*erru;ado" de u!a rede...@?O" c,e") en end#do" pela" cal%ada") #nha! u#vo" 1ue parec#a! &e!#do" hu!ano"...@

    EXER!4!IOS

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    8/51

    c2 e'culo de dua" roda") "endo a ra"e#ra ac#onada por u! "#" e!a de peda#" 1ue!ov#!en a! u!a corren e ran"!#""ora.

    . D#&a "e 3 de"cr#%,o o$;e #va) "u$;e #va ou de*#n#%,o:

    a2 XELADEIRA: e"p3c#e de ar!-r#o) &eral!en e $ranco) de !e al e pl-" #co) co! !-1u#na*r#&or'*#ca e!$u #da para &elar e con"ervar al#!en o" e $e$#da".

    $2 A &elade#ra era $ranca) co! pu+adore" de pl-" #co a(ulado) co! !ancha" provocada" pelo lon&o e!po de u"o. Na par e "uper#or) u! co!par #!en o $e! !enor 1ue a #n*er#or)!a" co! u! de alhe: era *orrado de '!," co! *#&ura" de *ru a" e *lore". O" p3" era!redondo" e de !e al a(#nhavre.c2 Mar#a Xelade#ra e! dua" par e". U!a) #!ponen e) lon&a e e"1u-l#da. Ou ra) !#!o"a)ale&re) co! u! ar de cr#an%a $r#ncalhona colhendo !a%," e *lore". A$ro a por a de c#!a) l-e" ,o a" car a" de 1ue! "e *o# &elada" co!o !eu cora%,o.

    0 a"eado e! M-r#o u#n ana. Sapo amarelo. < JK) p.

    >G2.>. O$"erve a $ela de"cr#%,o de u!a ca"a e co!en e "e 3 o$;e #va ou "u$;e #va. u" #*#1ueco! recho" do e+ o:?Enco" o a cara na no# e e ve;o a ca"a an #&a. O" !6ve#" e" ,o arru!ado" e! c'rculo)*avorecendo a" conver"a" a!ena") 3 u!a "ala de v#"# a". O canap3) pe%a !a#or. O e"pelhoA !e"a redonda co! o la!p#,o ace"o de"enhando u!a "e&unda !e"a de lu( den ro daou ra. O" 1uadro" #n&enua!en e pre en"#o"o") n,o h- a*e a%,o no" !6ve#") !a" o" 1uadro"! a"p#ra%4e" de &rande(a na" &ravura" de !ulhere" #!ponen e" 0ra#nha"Q2 en re pav4e"

    e"cravo" ran"$ordando a 3 o ouro purpur#no da" !oldura". ol o ao canap3 de curva"!an"a") o" $ra%o" a$er o" "u&er#ndo ca$elo" de"a ado". E"pre&u#%a!en o. Ma" a

    al!o*ada" ",o e+e!plare") e!per #&ada" no enco" o de palh#nha &a" a. Na al!o*ada !enor e" - $ordada u!a &u#rlanda a(ul. O !e"!o de"enho de &u#rlanda" de"$o ada" no papel"3p#a da parede. A e" an e env#dra%ada) al&un" l#vro" e va&o" o$;e o" na" pra ele# penu!$ro"a".@

    0TELLES) L[a Fa&unde". Ap. M#""a do Xalo. S,o Paulo: Su!!u")< GG.2

    K. Le#a o e+ o a "e&u#r e re"ponda:FUNERAL

    ?U!a cena !e *#cou na !e!6r#a co! u!a n# #de( #napa&-vel. Parado no !e#o *#o du!acal%ada) no Pa""o de la Re*or!a) ve;o pa""ar o en erro de u! $o!$e#ro 1ue "e "u#c#dou. O"a!$ore") co$er o" de crepe) e" ,o a$a*ado" e "oa! "urdo". N,o "e ouve "e1uer u! o1uede clar#!. A r-" do" a!$ore" !archa! al&un" pelo 4e". O" "oldado" de un#*or!e ne&ro)&ola car!e"#!) crepe no $ra%o) !archa! e! cadenc#ado "#l nc#o. E "o$re u! carro co$er ode pre o e" - o e"1u#*e c#n(en o envol o na $ande#ra !e+#cana.Plan ra a plan Plan ra a plan L- "e va# o cor e;o ru!o do ce!# 3r#o. aver- ou ro pa'" no!undo e! 1ue u! vel6r#o "e;a !a#" vel6r#o) u! en erro !a#" en erro) e a !or e !a#"!or eQ

    J

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    9/51

    Plan ra a plan Adeu" $o!$e#ro. Nunca e v#. Teu no!e n,o "e#. Ma" !e "er- d#*'c#l)#!po""'vel e"1uecer o eu *uneral. Plan ra plan @

    0 ER\SSIMO) 8r#co. M3+#co) Apud .F. M#randa) Arquitetura daredao.2

    a2 O e+ o 3 o$;e #vo ou "u$;e #voQ u" #*#1ue re #rando recho" 1ue co!prove! "ua op%,o= $2 ual o e!a do e+ oQc2 ual a !en"a&e!Qd2 ual o proce""o de"cr# #vo u"ado para de"creverQ 0 er de"cr#%,o "en"or#al2e2 E+pl#1ue o u"o da ono!a op3#a 0palavra" 1ue #!# a! "on"2.*2 A h#" 6r#a apre"en a u!a #ron#a. ual 3Q Co!en e a.

    . Cla""#*#1ue o" ver"o" ou *ra"e" a$a#+o 1uan o 7 de"cr#%,o "en"or#al:a2 ? - per*u!e" "aud-ve#" co!o carne" de cr#an%a"

    doce" co!o o$o3") verde" co!o a" ca!p#na")e ou ro") corro!p#do") r#co") r#un*an e".@ 0 audela#re2

    $2 ?M,o" de *#nada) a1uela" !,o" de neve)De on" !ar*'neo") de o""a ura r#ca)Pa#rando no ar) nu! &e" o $rando e leve)ue parece ordenar !a" 1ue "upl#ca.@

    0Alphon"u" de Xu#!araen"2

    c2 ?Na"ce a !anh,) a lu( e! che#ro... E# la 1ue a""o!aPelo ar "u #l... Te! che#ro a lu() a !anh, na"ce

    Oh "onora aud#%,o color#da do aro!a 0Cru( e Sou(a2

    d2 A DOCE CANOCec'l#a Me#rele"

    Pu" !e a can ar !#nha penaco! u!a palavra ,o doce)de !ane#ra ,o "erena)1ue a 3 Deu" pen"ou 1ue *o""e*el#c#dade e n,o pena.

    An;o" de l#ra dourada

    de$ru%ara! "e da al ura. N,o houve) no ch,o) cr#a urade 1ue eu n,o *o""e #nve;ada) pela !#nha vo( ,o pura.

    Acorde# a 1ue! dor!#a)F#( "u"p#rare! de*un o".U! arco 'r#" de ale&r#a

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    10/51

    da !#nha $oca "e er&u#a pondo o "onho e a v#da ;un o".

    O !#" 3r#o do !eu can o)Deu" n,o "ou$e) u n,o v#" e.Prod'o #!en"o do pran o: odo" perd#do" de encan o)"6 eu !orrendo de r#" e

    Por a""#! ,o doce!en e!eu !al ran"*or!ar e! ver"o)o+al- Deu" n,o o au!en e) para ra(er o Un#ver"ode p6lo a p6lo con en e

    . Le#a o e+ o a$a#+o e re"ponda 7" 1ue" 4e":O DISJUNTOR

    O d#";un or 3 u! e1u#pa!en o de" #nado a de ec ar a" "o$recorren e" de u! c#rcu# oel3 r#co ener(ado. 8 co!po" o #n erna!en e por d#"po"# #vo" 1ue a ua! co! a pa""a&e!de corren e" "uper#ore" 7" no!#na#" do e1u#pa!en o) #n erro!pendo a pa""a&e! da corren eel3 r#ca.

    E+ erna!en e 3 co!po" o por u!a ca#+a pl-" #ca re an&ular !oldada. De cor pre aco! d#!en"4e" de )] +

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    11/51

    Parece 1ue a !oda vol ou ne" a Pr#!avera acho 1ue voc aprovar#a. O !ar anda v#rado= houveu!a Le" ada !u# o *or e) depo#" ve#o u! Sudoe" e co! chuva e *r#o. E da1u# de !#nha ca"a ve;ou!a va&a de e"pu!a &al&ar o co" ,o "ul da Ilha da" Pal!a". S,o v#ol nc#a" pr#!aver#".O "#nal !a#" hu!#lde da che&ada da Pr#!avera v# a1u# ;un o de !#nha varanda. U! #co #co co!u!a *olh#nha "eca de cap#! no $#co. Ele e" - *a(endo n#nho nu!a ouce#ra de "a!a!$a#a) de$a#+oda p# an&ue#ra. Pouco depo#" v# 1ue "e apro+#!ava) !u# o !a re#ro) u! p-""aro pre o) de""e" 1uecha!a! de chop#!. N,o ra(#a nada no $#co= v#nha apena" *#"cal#(ar) "a$er "e o ou ro ;- hav#aarru!ado o n#nho para ele p9r "eu" ovo".I" o 3 u!a h#" 6r#a ,o an #&a 1ue parece 1ue "6 pod#a acon ecer l- no *undo da ro%a) alve( noe!po do I!p3r#o. Po#" e" - acon ecendo a1u# e! Ipane!a) e! !#nha ca"a) poe a. Acon ecendoco! a Pr#!avera. E" #ve e! lu!enau) onde h- !o# a" de a(al3#a" e !anac-" e! *lor= e e! cada!oc#nha lo#ra) u!a e"peran%a de era F#"cher. A&ora vou ao Maranh,o) re#no de Ferre#ra Xullar)cu;a poe"#a voc an o a!ava) e 1ue *e( ] ano". O e!po va# pa""ando) poe a. Che&a a Pr#!averane" a Ipane!a) oda che#a de "ua !5"#ca e de "eu" ver"o". Eu a#nda vou *#cando u! pouco por a1u# a v#ar) e! "eu no!e) a" onda") o" #co #co" e a" !o%a" e! *lor. Adeu".

    0 RAXA) Ru$e!. Recado de Primavera. Record) "e e!$ro)< J].2

    J. Le#a o e+ o a "e&u#r e re"ponda: RETRATO

    Cec'l#a Me#rele" Eu n,o #nha e" e ro" o de ho;e) a""#! cal!o) a""#! r#" e) a""#! !a&ro) ne! e" e" olho" ,o va(#o") ne! o l-$#o a!ar&o.

    Eu n,o #nha e" a" !,o" "e! *or%a) ,o parada" e *r#a" e !or a"= eu n,o #nha e" e cora%,o 1ue ne! "e !o" ra.

    Eu n,o de# por e" a !udan%a) ,o "#!ple") ,o cer a) ,o *-c#l: E! 1ue e"pelho *#cou perd#da a !#nha *aceQ

    a2 O e+ o 3 o$;e #vo ou "u$;e #voQ u" #*#1ue re #rando recho" 1ue co!prove! "ua op%,o= $2 ual o e!a do e+ oQc2 ual a !en"a&e!Qd2 ual o proce""o de"cr# #vo u"ado para de"creverQ 0 er de"cr#%,o "en"or#al2

    . E"colha u! do" o$;e o" e ela$ore u!a de"cr#%,o o$;e #va e "u$;e #va:a2 u! &uarda roupa"= $2 u!a "o!$r#nha ou c2 u! l-p#".

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    12/51

    a2 endendo u! ve" #do de no#va= $2 U! carro

    < . Ela$ore dua" de"cr#%4e" de a!$#en e. Le!$re "e de 1ue a or#nal#dade ornar- "eue+ o !a#" $on# o) ev# e *ra"e" *e# a") co!un" e repe #%4e" de"nece""-r#a". E"colha 0a2

    0$ 2:a2 U! local r#" e) de"olado) a$andonado= $2 U! local ale&re) *e" #vo.

    . Co!ple e a" *ra"e") *or!ando u! par-&ra*o de"cr# #vo. E"colha 0a2 ou 0$2:a2 T#nha u! *'"#co a l3 #co= $2 Era !au car- er.

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    13/51

    ?On e!) na rua Col9!$#a) no" ard#n") de"a$ou u!a enor!e e an #&a -rvore "o$redo#" carro". A e!pe" ade e o *or e ven o 1ue ca'ra! "o$re a c#dade ",o o" cau"adore" doac#den e.@

    O$"erve 1ue o narrador e" - e! erce#ra pe""oa= n,o o!a) po#") par e da h#" 6r#a)apena" rela a de !ane#ra #!parc#al) con ando o" *a o" "e! 1ue "ua e!o%,o ran"pare%a nanarra #va. Re"u!#ndo) a narra%,o o$;e #va apena" #n*or!a o le# or.

    N"rr"*+# s b&et'$" Narra%,o "u$;e #va 3 a1uela e! 1ue o narrador de#+a ran"parecer o" "eu"

    "en #!en o") "ua po"#%,o d#an e do *a o 3 "en"'vel) e!oc#onal. E+e!plo:

    O CAJUEIROO ca;ue#ro ;- dev#a "er velho 1uando na"c#. Ele v#ve na" !a#" an #&a" recorda%4e"

    !#nha #n* nc#a: $elo) #!en"o) no al o do !orro a r-" da ca"a. A&ora ve! u!a car a d#(endo

    1ue ele ca#u.Eu !e le!$ro do ou ro ca;ue#ro 1ue era !enor) e !orreu h- !u# o e!po. Eu !ele!$ro do" p3" da p#nha) do ca;- !an&a) da &rande ouce#ra de e"pada" de ",o ;or&e 01uen6" cha!-va!o" "#!ple"!en e ? ala@2 e da al a "a$one e#ra 1ue era no""a ale&r#a e a co$#%ade oda a !en#nada do $a#rro por1ue *ornec#a cen ena" de $ola" pre a" para o ;o&o de &udLe!$ro !e da a!are#ra) e de an o" ar$u" o" e *olha&en" color#da") le!$ro !e da parre#ra1ue co$r#a o cara!anch,o) e do" can e#ro" de *lore" hu!#lde") $e#;o") v#ole a". Tudo"u!#ra= !a" o &rande p3 de *ru a p,o ao lado da ca"a e o #!en"o ca;ue#ro l- no al o era!co!o -rvore" "a&rada" pro e&endo a *a!'l#a. Cada !en#no 1ue #a cre"cendo #a aprendendoo ;e# o de "eu ronco) a c#ca de "eu *ru o) o lu&ar !elhor para apo#ar o p3 e "u$#r peloca;ue#ro ac#!a) ver de l- o elhado da" ca"a" do ou ro lado e o" !orro" al3!) "en #r o leve $alance#o na $r#"a da arde. No 5l #!o ver,o a#nda o v#= e" ava co!o "e!pre carre&ado de *ru o" a!arelo") r !ulo de"anha%o". Chovera: !a" a""#! !e"!o *#( 1ue" ,o de 1ue Car#$3 "u$#""e o !orro para v lode per o) co!o 1ue! apre"en a a u! a!#&o de ou ra" erra" u! paren e !u# o 1uer#do.

    A car a de !#nha #r!, !a#" !o%a d#( 1ue ele ca#u nu!a arde de ven an#a) nu!*ra&or re!endo pela r#$ance#ra= e ca#u !e#o de lado) co!o "e n,o 1u#"e""e 1ue$rar oelhado de no""a velha ca"a. D#( 1ue pa""ou o d#a a$a #da) pen"ando e! no""a !,e) e!no""o pa#) e! no""o" #r!,o" 1ue ;- !orrera!. D#( 1ue "eu" *#lho" pe1ueno" "e a""u" ara!)!a" depo#" *ora! $r#ncar no" &alho" o!$ado".

    Fo# a&ora) e! *#n" de "e e!$ro. E" ava carre&ado de *lore".0 RAXA) Ru$e!. Cem cr nicas escol!idas. R#o de ane#ro: o"3 Ol[!p#o Ed.)

    < .2

    O narrador) ne" e e+ o) con a a pr#nc'p#o u!a h#" 6r#a $anal: a 1ueda de u!ca;ue#ro. No en an o) ra( 7 ona "ua" recorda%4e" de #n* nc#a) "ua" 5l #!a" v#"4e" da -rvore por *#! a #ron#a: ape"ar de "er *#n" de "e e!$ro) pr#!avera) o ca;ue#ro 1ue e" ava? o!$ado de *lore"@ ca#u. De *or!a ocan e) o narrador no" *a( "en #r u! cer o "en #!en ode co!pa#+,o e car#nho pelo ca;ue#ro. A narra%,o "u$;e #va e! e" a *#nal#dade.

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    14/51

    O "rr" #rAo produ(#r u! e+ o) voc poder- *a( lo de dua" !ane#ra" d#*eren e") con ar u!a

    h#" 6r#a e! 1ue voc par #c#pa ou con ar u!a h#" 6r#a 1ue ocorreu co! ou ra pe""oa. E""adec#",o de er!#nar- o #po de narrador a "er u #l#(ado e! "eu e+ o.

    NARRADOR EM

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    15/51

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    16/51

    8 u! arado Olha) 1ue horror N,o olha n,o - para den ro) !#nha *#lhaMar#a) a e"po"a do #n*el#() a$r#u *#nal!en e a por a para ver o 1ue era. Ele en rou co!o

    *o&ue e e ve" #u "e prec#p# ada!en e) "e! ne! "e le!$rar do $anho. Pouco" !#nu o" depo#")re" a$elec#da a cal!a l- *ora) $a era! na por a.

    Deve "er a pol'c#a d#""e ele) a#nda o*e&an e) #ndo a$r#r. N,o era: era o co$rador daelev#",o.

    0SA INO) Fernando.O "omem nu. K ed. R#o de ane#ro) Record) < JK. p. J2.a2 In rodu%,o $2 De"envolv#!en o 0co!pl#ca%,o e cl'!a+2c2 De"*echo

    . D#&a "e 3 narra%,o "u$;e #va ou o$;e #va. u" #*#1ue.

    TELEVISO MUDA ROTINA DO INTERIORCo! a che&ada da elev#",o 7 c#dade de Cachoe#ro de I ape!#r#!) ES) a popula%,oo$"ervou 1ue "ua ro #na ve! "endo al erada de *or!a #rrever"'vel. A" pe""oa" d#(e! 1ue)an e") $r#ncava "e na" pra%a") conver"ava "e na" rua") #a "e ao c#ne!a. A&ora) co! aelev#",o) o 1ue "e v na pra%a pr#nc#pal 3 u! core o apa&ado e $anco" va(#o". >. D#&a "e 3 narra%,o "u$;e #va ou o$;e #va. u" #*#1ue.

    ELA TEM ALMA DE POMBAue a elev#",o pre;ud#ca o !ov#!en o da prac#nha er9n#!o Mon e#ro) e! odo" o"

    Cachoe#ro" de I ape!#r#!) n,o h- d5v#da. Se e hora" da no# e era hora de u!a pe""oa aca$ar de ;an ar) dar u!a vol a pela pra%a para depo#" pe&ar u!a "e"",o da" J no c#ne!a. A&ora odo !undo*#ca e! ca"a vendo u!a novela) depo#" ou ra novela.

    O *u e$ol a!$3! pode "er pre;ud#cado. ue! va# ver u! ;o&o do E" rela do Nor e F.C.) "e pode *#car o!ando cerve;#nha e a""#" #ndo a u! $o! Fla Flu) ou a u! In er + Cru(e#ro) ou 1ual1uer co#"a a""#!Q

    ue a elev#",o pre;ud#ca a le# ura de l#vro") a!$3! n,o h- d5v#da. Eu !e"!o con*e""o1ue l#a !a#" 1uando n,o #nha elev#",o. R-d#o a &en e pode ouv#r $a#+#nho) en1uan o e" - lendo u!l#vro. Telev#",o 3 #nco!pa 'vel co! l#vro e co! udo !a#" ne" a v#da) #nclu"#ve a $oa conver"a)a 3 oma#in$ love.

    Ta!$3! acho 1ue a elev#",o paral#"a a cr#an%a nu!a cade#ra !a#" do 1ue o de"e;-vel. O!en#no *#ca al# parado) vendo e ouv#ndo) e! ve( de "a#r por a') chu ar u!a $ola) $r#ncar de $and#do#nven ar u!a $e" e#ra 1ual1uer para *a(er.

    S6 n,o acred# o 1ue elev#",o "e;a !-1u#na de *a(er do#do. A 3 acho 1ue 3 o con r-r#o) ou1ua"e o con r-r#o: 3 !-1u#na de a!an"ar do#do) d#" ra#r do#do) acal!ar) *a(er do#do dor!#r.

    uando voc c# a u! #nconven#en e da elev#",o) u!a $oa o$"erva%,o 1ue "e pode *a(er 31ue n,o e+#" e nenhu! aparelho de T ) a core" ou e! pre o e $ranco) "e! u! $o ,o para de"l#&ar.

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    17/51

    Ma" 1uando u! pa# de *a!'l#a o u #l#(a) #""o pode produ(#r o 6d#o e rancor no pe# o da" cr#an%a"a 3 de ou ro" adul o".

    uando o apar a!en o 3 pe1ueno e a *a!'l#a 3 &rande) e a T 3 "6 u!a en ,o "uaend nc#a 3 parar de "er u! *a or de r#+a" #n e" #na".

    A&ora voc "e a&arra ne""a porcar#a de *u e$ol... Ma") *ranca!en e) voc n,o e! ver&onha de aco!panhar e""a $e" e#ra de novelaQ N,o "ou eu n,o) ",o a" cr#an%a"Ma" !u# o lhe "er- perdoado) 7 T ) pela "ua a;uda ao" doen e") ao" velho") ao" "ol# -r#o".

    Na &rande c#dade nu! apar a!en #nho de 1uar o e "ala) nu! ca"e$re de "u$5r$#o) nu!a or&ulho"a!an",o a cr#a ura "ol# -r#a e! nela a &rande d#" ra%,o) o &rande con"olo) a &rande co!panh#a.Ela #n" ala den ro de "ua oca hu!#lde o u!ul o e o *r !# o de !#l v#da") a e!o%,o) o suspense) a*a"c#na%,o do" dra!a" do !undo.

    A coru;#nha da !adru&ada n,o 3 apena" a co!panhe#ra de &en e #!por an e. 8 a &randea!#&a da pe""oa de"#!por an e e "6) da !ulher velha) do ho!e! doen e... 8 a a!#&a do"en revado") do" a$andonado") do" 1ue a v#da e"1ueceu para u! can o... ou 1ue no !e#o da no# e"o*re! o a""al o de d5v#da" e !elancol#a" ...!,e 1ue e"pera *#lho) !ulher 1ue e"pera !ar#do...ho!e! arra"ado 1ue e"pera 1ue a no# e pa""e) 1ue a no# e pa""e) 1ue a no# e pa""e...

    0Ela e! al!a de po!$a. RAXA. R. In: %&& Cr nicas 'scol!idas. ed. R : Record) < GJ) p. >< 2.K. Co!ple e a narra%,o a "e&u#r:

    ?O Con"u!#dor acordou con*u"o. Sa'a! orrada" do "eu r-d#o de"per ador. De onde "a'aen ,o 1u#" de"co$r#r a vo( do locu orQ Sa'a do *o&,o el3 r#co) na co(#nha) onde aE!pre&ada) apavorada) recuara a 3 a parede e) "e! 1uerer) l#&ara o #n errup or da lu()*a(endo *unc#onar o &ravador na "ala. O Con"u!#dor con*u"o "acud#u a ca$e%a) de"l#&*o&,o e o #n errup or) "a#u da co(#nha) en rou no $anhe#ro e l#&ou "eu $ar$eador el3 r# Nada acon eceu. Inve" #&ou e de"co$r#u 1ue a Mulher) na ca!a) 3 1ue e" ava l#&ada e (unco!o u! $ar$eador. A$r#u a orne#ra do $anhe#ro para lavar o "ono do ro" o. Talve( a1u#loudo *o""e "6 o re" o de u! pe"adelo. Pela orne#ra ;orrou ca*3 #n" an neo.@0Lu'" Fernando er'""#!o2. Ree"creva o poe!a a$a#+o e! pro"a narra #va:

    POEMA TIRADO DE UMA NOTCIA DE JORNALo,o Xo" o"o era carre&ador de *e#ra l#vre e !orava no !orro daa$#l9n#a nu! $arrac,o "e! n5!ero.U!a no# e ele che&ou no $ar #n e de Nove!$roe$euCan ouDan%ou

    Depo#" "e a #rou na La&oa Rodr#&o de Fre# a" e !orreu a*o&ado.0 ANDEIRA) Manuel. (ibertina$em). Tro1ue o narrador 0de a2 do e+ o a "e&u#r:

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    18/51

    NINGUM A rua e" ava *r#a. Era "-$ado ao ano# ecer !a" eu e" ava che&ando e n,o "a#ndo.

    Pa""e# no $ar e co!pre# u! !a%o de c#&arro". #n e c#&arro". Era! o" v#n e a!#&o" 1ue

    #a! pa""ar a no# e co!#&o.A por a "e *echou co!o u!a de"ped#da para a rua. Ma" a por a "e!pre "e *echavaa""#!. Ela "e *echou co! u! "o! a$a*ado e rouco. Ma" era "e!pre a""#! 1ue ela "e*echava. U! "o! 1ue parec#a o adeu" de u! condenado. Ma" a por a "#!ple"!en e "e*echara e ela "e!pre "e *echava a""#!. Todo" o" d#a" ela "e *echava a""#!.

    Acender o *o&o) e"1uen ar o arro() *r# ar u! ovo. A &ordura e" ala e e"p#rra *er#nd!#nha" !,o". A co!#da e" ava $oa. E" ava real!en e $oa) e!$ora enha *#cado 1ua"e a!e ade no pra o. av#a u!a ca"1u#nha de ovo e pen"e# e! ped#r !e de"culpa" por #""o.Sorr# co! e""e pen"a!en o. Acho 1ue "orr#. Devo er "orr#do. Era "6 u!a ca"1u#nha.

    u"1ue# no "#l nc#o da copa al&u! #n"e o !a" ele" ;- hav#a! odo" ador!ec#do paraa !anh, de do!#n&o. En ,o eu *ale# e! vo( al a. Prec#"ava ouv#r al&u!a co#"a e *ale# e!

    vo( al a. Fo# "6 u!a *ra"e $anal. Se houve""e al&u3! per o d#r#a 1ue eu e" ava *#candodo#do. Eu "orr#r#a. Ma" n,o hav#a n#n&u3!. Eu pod#a d#(er o 1ue 1u#"e""e. N,o havn#n&u3! para !e ouv#r. Eu pod#a rolar no ch,o) *#car nu) arrancar o" ca$elo") &e!er) chorar"olu%ar) perder a *ala) n,o hav#a n#n&u3! para !e ver. N#n&u3! para !e ouv#r. N,o hav#an#n&u3!. Eu pod#a a 3 !orrer.

    De !anh, o pade#ro !e per&un ou "e e" ava udo $e!. Eu "orr# e d#""e 1ue e" ava. Na rua o v#(#nho !e per&un ou "e e" ava udo cer o. Eu d#""e 1ue "#! e "orr#. e#o a arde e!eu pr#!o !e per&un ou "e e" ava udo e! pa( e eu "orr# d#(endo 1ue e" ava. Depo#" u!aconhec#da !e per&un ou "e e" ava udo a(ul e eu "orr# e d#""e 1ue "#!) e" ava) udo a(ul.

    0 ILELA) Lu#(.*remor de terra. K ed. S,o Paulo: b #ca) < GG) p. >2.

    G. Le#a o "e&u#n e recho re #rado do ro!anceCapites da Areia) de or&e A!ado. Cap# ,e"da Are#a ",o u! &rupo de !enore" a$andonado" 1ue v#ve! de pe1ueno" &olpe". E" erecho !o" ra co!o *o# a *u&a da pol'c#a de u! do" #n e&ran e" do &rupo ap6" u! a""al o:

    ? ...W o Se! Perna" *#cou encurralado na rua. o&ava p#cula co! o" &uarda". E" e" #nha!"e de"preocupado do" ou ro") pen"ava! 1ue ;- era al&u!a co#"a pe&ar a1uele co+o. Se!Perna" corr#a de u! lado para o ou ro da rua) o" &uarda" avan%ava!. Ele *e( 1ue #ae"capul#r por ou ro lado) dr#$lou u! do" &uarda") "a#u pela lade#ra. Ma" e! ve( de de"cer eo!ar pela a#+a do Sapa e#ro) "e d#r#u para a pra%a do Pal-c#o. Por1ue Se! Perna" "a$#1ue "e corre""e na rua o pe&ar#a! co! cer e(a. Era! ho!en") de perna" !a#ore" 1ue a""ua") e al3! do !a#" era co+o) pouco pod#a correr. E ac#!a de udo n,o 1uer#a 1ue o pe&a""e!. Le!$rava "e da ve( 1ue *ora 7 pol'c#a. Do" "onho" da" "ua" no# e" !-". N,o o pe&ar#a!) e en1uan o corre e" e 3 o 5n#co pen"a!en o 1ue va# co! ele. O" &uarda" v ! no""eu" calcanhare". Se! Perna" "a$e 1ue ele" &o" ar,o de o pe&ar) 1ue a cap ura de u! do"Cap# ,e" da Are#a 3 u!a $ela *a%anha para u! &uarda. E""a "er- a "ua v#n&an%a. N,ode#+ar- 1ue o pe&ue!) n,o ocar,o no "eu corpo. ...W Pen"a! 1ue ele va# para ;un o ao&rande elevado. Ma" Se! Perna" n,o p-ra. So$e para o pe1ueno !uro) volve o ro" o parao" &uarda" 1ue a#nda corre!) r# co! oda *or%a de "eu 6d#o) co"pe na cara de u! 1ue "e

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    19/51

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    20/51

    ar&u!en a%,o po""a "er) no !'n#!o) conv#ncen e. e;a al&u!a" po""'ve#" del#!# a%4e" parao e!a e"colh#do co!o e+e!plo ?Polu#%,o@:

    Polu#%,o do" r#o" Polu#%,o "onora Polu#%,o e "a5de p5$l#ca Polu#%,o "onora e o "ono O 1ue a "oc#edade deve *a(er peran e o pro$le!a da polu#%,o A polu#%,o do ar e a "a5de do" no""o" pul!4e" A polu#%,o do "olo e o *u uro do" ca!po" *3r e#"O$"erve "e 1ue ne""e" e+e!plo" o e!a "er- polu#%,o) !a" "eu ca!po de e+ en",o 3

    del#!# ado) !arcado. Seu e+ o "er- !u# o !a#" pro*'cuo e #n ere""an e) po#" voc er- !a#"chance" de *a(er valer "eu pon o de v#" a 1uan o 7 1ue" ,o a$ordada. Del#!# ado o e!a)ve;a u! e+e!plo de co!o plane;ar u! e+ o. To!e co!o par !e ro o e!a ?polu#%,o no"r#o"@ o$"erve 1ue ele ;- ve! del#!# ado: voc va# e"crever "o$re a polu#%,o)e"pec#*#ca!en e a do" r#o".

    Te!a , #% '*+# #s r'#s- !or e de v-r#o" pe#+e"=- de"e1u#l'$r#o na *lora e *auna a1u- #ca=- #nd5" r#a" de"pe;a! poluen e" na" -&ua"=- nenhu! con role por par e da" au or#dade" re"pon"-ve#"=- co! o au!en o da polu#%,o) o 1ue "er- de n6" da1u# a al&u!a" d3cada"Q- polu#%,o da -&ua 1ue $e$e!o"=- na In&la erra recuperara! u! r#o 1ue era o al!en e polu'do) o T !#"a=- n,o e+#" e "6 polu#%,o do" r#o") h- a!$3! polu#%,o do ar e do "olo=- o r#o T#e ) e! S,o Paulo) 3 o al!en e polu'do= 3 "6 pa""ar na" "ua" !ar&en" 1ue a

    &en e "en e o che#ro=- an #&a!en e a" pe""oa" a 3 o!ava! $anho no T#e =- con a!#na%,o do" pe#+e" 1ue co!e!o"=- ca!panha" educa #va" para a popula%,o=- de" ru#%,o do" r#o" de" ru#%,o do plane a de" ru#%,o da no""a ca"a de" ru#%,o d

    n6" !e"!o"=- con a!#na%,o de plan a%4e" #rr#&ada" por -&ua polu'da=- de"e1u#l'$r#o ecol6co=- de"envolv#!en o de pro;e o" para reaprove# ar o l#+o 1ue 3 lan%ado no" e"&o o"=- de er&en e" $#ode&rad-ve#"=- de"pe;o de e"&o o" no" r#o"- !a#or *#"cal#(a%,o por par e da" au or#dade" re"pon"-ve#"

    !#m m b#m =mer# e ' '"s %e$" t" "s8 .' "r m"'s . '% re '3'r se te>>7

    ]

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    21/51

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    22/51

    ?O nar#( 3 v' #!a de !u# a" alera" al&u!a" cau"ada" por *a ore" 1ue o a aca!d#re a!en e. gMu# a" ve(e"H) e+pl#ca o aler" a La3rc#o o"3 Zupp#) go" pr6pr!ed#ca!en o" para &r#pe" e r#n# e" #rr# a! a !uco"a ol*a #va) levando a u!a perda

    e!por-r#a do ol*a o. A polu#%,o) cada ve( !a#or na" &rande" c#dade") a!$3! a;uda aen*ra1uecer o ol*a oH. E! cer o" ca"o") o" dano" 7 !uco"a ",o #rrever"'ve#": !e"!orecuperado da alera) o pac#en e n,o vol a a "en #r $e! o" odore".

    Con"ervan e" de al#!en o" pode! cau"ar alera" a lon&o pra(o) 1ue por "ua ve( pode! cau"ar a ano"!#a 0perda ou en*ra1uec#!en o do ol*a o2. O" !ed#ca!en o") por3!)enca$e%a! o" *a ore" 1ue provoca! e""e #po de pro$le!a) e! e"pec#al o" re!3d#o" parah#per en"o") o" d#ur3 #co" e o -c#do ace #l"al#c'l#co) o !a#" popular anal&3"#co@.

    0Rev#" aSuperinteressante) no.

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    23/51

    - a polu#%,o 3 !u# o &rande dev#do ao n5!ero e+ce""#vo de carro" no cen ro da c#dade=- dever#a "er l#!# ado o n5!ero de ve'culo" no cen ro da c#dade) por3! e" a !ed#da n,o

    a&rada ao" co!erc#an e"=- a pre*e# ura n,o e! ver$a" para !elhorar o ran"por e cole #vo=-

    o ran"por e poder#a "er pr#va #(ado e a pre*e# ura poder#a *#"cal#(ar o "erv#%o.. Cr#e u!a #n rodu%,o para o" "e&u#n e" de"envolv#!en o") del#!# ando o e!a no 6p#co*ra"al:a2 ... Pre%o" d#"parando no" "uper!ercado") "al-r#o" perdendo "eu valor a1u#"# #vo) &re

    p#pocando pelo pa'") ",o e+e!plo" de" a "# ua%,o. $2 ... Por e+e!plo) en1uan o e+#" e a pron5nc#a cul a de ?palha@) ?pro$le!a@) ?ho!e!@

    e+#" e a pron5nc#a popular e! ?pa#a@) ?po$re!a@) ?h9!#@.

    . O e!a ?Dro&a"@ e" - del#!# ado= e"colha u! dele" e "elec#one al&u!a" #d3#a": Dro&a" l'c# a" Dro&a" #l'c# a" Dro&a" en re o" adole"cen e" A" dro&a" e a v#ol nc#a Por 1ue "e procura! a" dro&a" na v#da !oderna O 1ue a "oc#edade deve *a(er peran e o pro$le!a da" dro&a" Dro&a" e po$re(a

    G. A&ora) red#;a u! par-&ra*o "o$re o e!a del#!# ado e or&an#(ado e! 0 2.

    J. Cr#e u!a #n rodu%,o para o" "e&u#n e" de"envolv#!en o") del#!# ando o e!a no 6p#co*ra"al:a2 ... Pode!o" c# ar al&un" e+e!plo": carro" e" ac#onado" "o$re a" cal%ada" ou avan%and"e!-*oro") pede" re" 1ue n,o a rave""a! a rua na *a#+a de "e&uran%a. $2 ... Talve( a !a#ornovidade) 1ue co!e%a a preocupar o" o$"ervadore") "e;a a ?revolu%,o#n*or!- #ca@ e "ua" con1u#" a" !a#" recen e":video$ames) videocassetes e) pr#nc#pal!en e)o" !#croco!pu adore") 1ue co!e%a! a *a(er par e do no""o co #d#ano e cu;a !an#pula%,o ;- 3 ace""'vel n,o "6 ao" adul o" le#&o") !a" a 3 7" cr#an%a".

    . E"colha u! do" # en" a "e&u#r e del#!# e o e!a) "elec#one e or&an#(e a" #d3#a" co!rela%,o ao" "e&u#n e" e!a":

    a2 D#"cr#!#na%,o= $2 En"#no= c2 Sa5de= d2 Fel#c#dade e2 Tra$alho.

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    24/51

    DISSERTAO E AR U ENTAO0Par e" de" e cap' ulo *ora! e+ ra'do"/adap ado" de SO RAL) o,o ona" e#&a. Redao: escrevendo com prtica. S,o Paulo: I&lu) < G= FIORIN) o"3 Lu#( e SA IOLI) Franc#"co Pla ,o. (i+es de te,to: le# ura ereda%,o. S,o Paulo: b #ca) ]]]= PAC ECO) A&nelo C. A dissertao. S,o Paulo: A ual) < > e da apo" #la

    da Pro*a. Ana M. Z#ccard#2.

    D' m' " "r3 me t"t'$"- #n5!era" !ane#ra" de convencer al&u3! de al&o. Pode!o" en ar #!por no""a

    von ade u"ando a v#ol nc#a. Ou recorrendo 7 de!on" ra%,o c#en '*#ca. Ou "#!ple"!en e&anhando no &r# o.

    Pode!o") no en an o) ar&u!en ar. ue! ar&u!en a par e do pr#nc'p#o de 1ue n,ova# &anhar u!a d#"cu"",o no &r# o ou na $a"e da *or%a 0*'"#ca) de "ua au or#dade) de" a u"2.

    Ar&u!en ar e+#&e de$a e a$er o e 3 #co. N,o !an#pula #vo. Co! odo" o"ar&u!en o" a no""o alcance a$ordado") !e"!o o" ave""o" 7 no""a op#n#,o. Ou n,o "er#a

    ar&u!en a%,o. Ser#a pu$l#c#dade 0apre"en ar a" van a&en" do 1ue no" #n ere""a "e! e+#$con rapon o"2) !an#pula%,o p"#col6ca ou !era "edu%,o 0de"v#ar no" do pr#nc#pal) papar nc#a do" *a o") n,o pelo" *a o"2.

    Ser#a $u"car e*#c-c#a a 1ual1uer pre%o.A co!un#ca%,o ar&u!en a #va par e do pr#nc'p#o de 1ue a op#n#,o pode "er

    de*end#da co! r#&or e a$er ura ao de$a e. Por #""o) 1ue! ar&u!en a procura u! acordo pr3v#o co! "eu #n erlocu or. Co!o 1ue! de"e;a e" a$elecer u!a l#&a%,o a par #r de""eacordo. -) en*#!) u!a d#n !#ca ar&u!en a #va. Por1ue ar&u!en ar n,o 3 "6 e!# #r op#n#,o.Para o *ranc " Ph#l#ppe re on) e! A Ar&u!en a%,o na Co!un#ca%,o 0Pu$l#ca%4e" Do!u#+o e) L#"$oa) < J2) a op#n#,o e+#" e an e" de "er *or!ulada. E !al *or!ulada ;- en ra

    no de$a e para n,o convencer n#n&u3!. N,o pode!o" de*ender a de"cr#!#nal#(a%,o da" dro&a" a u!a pla 3#a de pol#c#a#""e! an e" derru$ar "eu a"co na ural pela 1ue" ,o. Se! e""e e"*or%o pr3v#o) ne! er#a!"e1uer pac# nc#a e! no" ouv#r. Por #""o) deve!o" cr#ar u! erreno para 1ue "e redu(a are"#" nc#a na ural da pla 3#a 7 no""a op#n#,o.

    ue! al#!en a e"peran%a de "er ouv#do prec#"a ran"*or!ar "ua op#n#,o e! u!ar&u!en o ade1uado a u! aud# 6r#o. Por #""o) prec#"a prever o con e+ o e! 1ue "ua op#n#,o"er- rece$#da) a1uele con;un o de valore" e op#n#4e" pr3 conce$#da" ;- par #lhado pel p5$l#co. Sua op#n#,o #n#c#al deve #n e&rar "e ao con e+ o de recep%,o.

    A re 6r#ca an #&a "u&er#a preparar o erreno an e" de e!# #r!o" d#re a!en e no""a"op#n#4e". De"crever u!a "# ua%,o *ac#l!en e a""#!#lada pelo ouv#n e) an e" de e!# #r pra

    valer o 1ue pre ende!o". re on $a #(a o recur"o de en1uadra!en o .En1uadrar 3 en ar !od#*#car o con;un o de op#n#4e" e valore" pr3v#o") par #lhado por 1ue! no" ouve) para "6 en ,o a$r#r e"pa%o para a no""a op#n#,o.

    0Fon e: Revista ( n$ua Portu$uesa) ano ###) ) ]]J) p. K>2

    Re"ponda 7" per&un a" rela #va" ao e+ o l#do:

    K

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    25/51

    a2 Co!o "e &anha u!a d#"cu"",oQ $2 A #de#a de ?a$er o@ e" - relac#onada a ?3 #co@ ou ?!an#pula #vo@Q E+pl#1ue.c2 O 1uar o par-&ra*o e" - l#&ado a ar&u!en a%,o ou a !an#pula%,oQ E+pl#1ue.d2 O 1ue procura 1ue! ar&u!en aQ

    e2 O 1ue 3 ?con e+ o@Q*2 O 1ue 3 ?aud# 6r#o@Q&2 O 1ue 3 ?en1uadrar@Q

    D'ssert"*+# < "r3 me t"*+#D#""er ar 3 e+ercer no""a con"c# nc#a cr' #ca) 1ue" #onar u! e!a) de$a er u! pon o

    de v#" a) de"envolver ar&u!en o".E+#" e! do#" #po" de d#""er a%,o: a d#""er a%,o e+po"# #va e a d#""er a%

    ar&u!en a #va. A pr#!e#ra e! co!o o$;e #vo pr#!ord#al e+por u!a e"e) anal#"ar e#n erpre ar #d3#a" e pode "er #den #*#cada co!oem# str"t'$" : n,o "e d#r#&e a u!#n erlocu or de*#n#do) con" # u# "e de prova") a" !a#" #!pe""oa#" po""'ve#". Na d#""er a

    ar&u!en a #va) #den #*#cada co!o e+ o"r3 me t"t'$# ) al3! de de!on" ra #vo) en a!o")e+pl#c# a!en e) *or!ar a op#n#,o do le# or ou ouv#n e) procurando per"uad# lo de 1ue ara(,o e" - cono"co.

    Ar&u!en ar 3 a ar e de convencer e per"uad#r. Convencer 3 "a$er &erenc#ar #n*or!a%,o)3 *alar 7 ra(,o do ou ro) de!on" rando) provando. E #!oloca!en e) "#&n#*#ca ivencer ;un o co! o ou roi 0co! j vencer2 e n,o con ra o ou ro. Per"uad#r 3 "a$er &erenc#ar arela%,o) 3 *alar 7 e!o%,o do ou ro . A or#&e! de""a palavra e" - l#&ada 7 prepo"#%,o gper)ipor !e#o de) e a iSuada) deu"a ro!ana da per"ua",o. 0... 2 Ma" e! 1ue iconvenceri "ed#*erenc#a de gper"uad#riQ Convencer 3 con" ru#r al&o no ca!po da" #d3#a". uandoconvence!o" al&u3!) e""e al&u3! pa""a a pen"ar co!o n6". Per"uad#r 3 con" ru#r noerreno da" e!o%4e") 3 "en"#$#l#(ar o ou ro para ar. uando per"uad#!o" al&u3!) e""eal&u3! real#(a al&o 1ue de"e;a!o" 1ue ele real#(e .

    0A REU) A. S.) A arte de ar$umentar - $erenciando ra o e emoo. SP: A el# ) < 2

    Para a ar&u!en a%,o "er e*#ca() o" ar&u!en o" deve! po""u#r con"#" nc#a derac#oc'n#o e de prova". O rac#oc'n#o con"#" en e 3 a1uele 1ue "e ap6#a no" pr#nc'p#o" l6ca) 1ue n,o "e perde e! e"pecula%4e" v,") no ?$a e $oca@ e" 3r#l. A" prova") por "uve() "erve! para re*or%ar o" ar&u!en o". O" #po" !a#" co!un" de prova" ",o: o" *a o"e+e!plo") o" dado" e" a '" #co" e o e" e!unho.

    A e" ru ura do" do#" #po" de co!po"#%,o 3 a !e"!a: #n rodu%,o) de"envolv#!en o econclu",o.

    OR AS DE INTRODUO DO PARF RA OA #n rodu%,o "# ua o le# or 1uan o ao 1ue "er- d#"cu #do. Func#ona co!o u!a

    apre"en a%,o do e+ o. Por #""o) ela deve "er #n ere""an e) cha!ar a a en%,o do le# or) a""#co!o o *e( o ' ulo. O$"erve al&un" #po" de #n rodu%,o:

    I tr# *+#-r#te'r# : Nela) o au or re*ere "e ao e!a a "er d#"cu #do e 7 *or!a co!o o e+ o"er- or&an#(ado. E+e!plo:

    ?D#"cu e! "e !u# o) a ual!en e) a" cau"a" e con"e1 nc#a" da polu#%,o do" r#o"@.

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    26/51

    I tr# *+#-tese : Menc#ona "e de pron o o 1ue "e pre ende provar. O$v#a!en e a e"e "er-re o!ada na conclu",o) 1ue *unc#onar- co!o con*#r!a%,o do 1ue *o# e+po" o no co!e%o)apo#ada no de"envolv#!en o. Ne" e) a e"e deve "er co!provada. E+e!plo:

    ?A polu#%,o no" r#o" 3 u!a 1ue" ,o 1ue envolve oda a co!un#dade: popula%,o)

    #nd5" r#a") &[email protected] tr# *+# #m e

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    27/51

    "ur&e a!$3! c , !#su%)a' da con a!#na%,o da -&ua e do" pe#+e" por ele" #n&er#do".Por *#!) #nunda%4e"'#c !!#, a!$3! do ac5!ulo de de r# o" no le# o do" r#o"@.

    O$"erve 1ue a" palavra" e! ne&r# o/# -l#co en*a #(ando a *or!a de de"envolv#!en o

    por cau"a/con"e1 nc#a.>2 E

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    28/51

    G2Tem # e es "*#, Ape"ar de "ere! !a#" co!un" na narra%,o) !u# o" e!a" ded#""er a%,o per!# e! u!a or&an#(a%,o e! er!o" de e!po) ou de e"pa%o ou a#nda dee!po e e"pa%o.

    ?Para v#ver) nece""# a!o" de al#!en o) ve" u-r#o) cal%ado") alo;a!en o) co!$u" 've#")e c. Para er!o" e""e" $en" !a er#a#" 3 nece""-r#o 1ue a "oc#edade o" produ(a. 0...2 Ma" ode"envolv#!en o da" *or%a" produ #va" e" - cond#c#onado pelo de"envolv#!en o do#n" ru!en o" de produ%,o.Pr'me'r# ) o" &ro""e#ro" e pr#!# #vo" #n" ru!en o" de pedra.De #'s ) arco" e *lecha") 1ue po""#$#l# ara! a pa""a&e! da ca%a 7 do!e" #ca%,o de an#!a#" 7 pecu-r#a pr#!# #va.A esse est 3'# "e&u#u "e o do" #n" ru!en o" de !e al) 1ue per!# #ra!a pa""a&e! para a a&r#cul ura 0...2Em tr"*#s r ' #s ) 3 e""e o 1uadro do de"envolv#!en oda" *or%a" produ #va" no decorrer da h#" 6r#a da hu!an#dade@.

    0A. X. Xall#ano) 1ntroduo 2 sociolo$ia2

    !ON!LUSO DO TEXTO DISSERTATIVOO e+ o n,o er!#na 1uando o" ar&u!en o" *ora! e+po" o") 3 nece""-r#o a ar a"

    #d3#a" da #n rodu%,o co! o" ar&u!en o". O par-&ra*o de conclu",o e! por *#nal#dadea!arrar odo o proce""o do e+ o por !e#o de "'n e"e ou con*#r!a%,o do" ar&u!en o". Aconclu",o pode "er) en re ou ra":

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    29/51

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    30/51

    e de"a;e# ado. Ma" n,o 3 #""o 1ue procura!o") apena": 3 o "eu "en #do 'n #!o 1ue en a!o"d#"cern#r. A!e!o" ne""a" hu!#lde" co#"a" a car&a de e+per# nc#a" 1ue repre"en a!) e arepercu"",o) nela" "en"'vel) de an o ra$alho hu!ano) por #n*#nd-ve#" "3culo".

    A!e!o" o 1ue "en #!o" de n6" !e"!o") ne""a" var#ada" co#"a") ;- 1ue) por e&o'" a"

    1ue "o!o") n,o "a$e!o" a!ar "en,o a1u#lo e! 1ue no" encon ra!o". A!e!o" o an #&oencan a!en o do" no""o" olho" #n*an #") 1uando co!e%ava! a de"co$r#r o !undo: a"nervura" da !ade#ra) co! "eu" ca!#nho" de $o"1ue" e onda" e hor#(on e"= o de"enho do"a(ule;o"= o e"!al e da" lou%a"= o" ran1 #lo") !e 6d#co" elhado"... A!e!o" o ru!or da-&ua 1ue corre) o" "on" da" !-1u#na") a #n1u#e a vo( do" an#!a#") 1ue de"e;ar'a!o"radu(#r.

    Tudo palp# a e! redor de n6") e 3 co!o u! dever de a!or apl#car!o" o ouv#do) av#" a) o cora%,o a e""a #n*#n#dade de *or!a" na ura#" ou ar #*#c#a#" 1ue encerra! "e&redo) "ua" !e!6r#a") "ua" "#lenc#o"a" e+per# nc#a". A ro"a 1ue "e de"pede de "# !e"!a)o e"pelho onde pou"a o no""o ro" o) a *ronha por onde "e de"enha! o" "onho" de 1ue!dor!e) udo) udo 3 u! !undo co! pa""ado) pre"en e) *u uro) pelo 1ual ran"# a!o" a en o"

    ou d#" ra'do". Mundo del#cado) 1ue n,o "e #!p4e co! v#ol nc#a: 1ue ace# a a no""a*r#vol#dade ou o no""o re"pe# o= 1ue e"pera 1ue o de"cu$ra!o") "e! "e anunc#ar ne! pre ender prevalecer= 1ue pode *#car para "e!pre #&norado) "e! 1ue por #" o de#+e de+#" #r= 1ue n,o *a( da "ua pre"en%a u! an5nc#o e+#&en e ?E" ou a1u# e" ou a1u# @. Mconcen rado e! "ua e"" nc#a) "6 "e revela 1uando o" no""o" "en #do" e" ,o ap o" para ode"co$r#re!. E 1ue e! "#l nc#o no" o*erece "ua !5l #pla co!panh#a) &enero"a e #nv#"'vel.

    Oh "e vo" 1ue#+a#" de "ol#d,o hu!ana) pre" a# a en%,o e! redor de v6") a e""a pre" #o"a pre"en%a) a e""a cop#o"a l#n&ua&e! 1ue de udo ran"$orda) e 1ue converconvo"co #n er!#navel!en e.

    0 'scol!a Seu Son!o. R#o de ane#ro: Record) p. > >J.2

    a2 Del#!# e o 6p#co *ra"al $2 D#v#da o e+ o e! In rodu%,o) De"envolv#!en o e Conclu",o. Iden #*#1ue a" *or!a" de#n rodu(#r) de"envolver e conclu#r.c2 u" #*#1ue por 1ue o e+ o 3 "u$;e #vo. U"e recho" do e+ o.d2 Co!o co!e%a a an&5" #aQ 0Par-&ra*o o par-&ra*o"Q*2 O 1ue procura! o" *o 6&ra*o" e p#n ore"Q 0Par-&ra*o K2&2 O 1ue deve!o" *a(er e! rela%,o 7" co#"a"Q Para 1u Q 0Par-&ra*o" e 2h2 Co!o 3 o !undo) "e&undo a au oraQ 0Pen5l #!o par-&ra*o2#2 A 1ue conclu",o che&a a au ora co! rela%,o 7 "ol#d,oQ ;2 O e+ o en a per"uad#r ou convencerQ u" #*#1ue.

    EXER!4!IOS

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    31/51

    $2 ?Por 1ue o ho!e! e" - !a ando "eu" r#o"Q@c2 ?O "er hu!ano e" - preparado para en*ren ar o" dano" 1ue ele !e"!o cau"ou 7na ure(aQ@d2 ?O !enor C.A.C.M.) ano") e" - #n ernado na San a Ca"a de M#"er#c6rd#a. Mo #vo

    #n o+#ca%,o por !erc5r#o) dev#da 7 #n&e" ,o de pe#+e con a!#nado. E" e 3 apena" u! doca"o" 1ue ev#denc#a! a" con"e1 nc#a" da polu#%,o no" r#o"@.e2 ?O hu!or) nu!a concep%,o !a#" e+#&en e) n,o 3 apena" a ar e de *a(er r#r@. 0Z#raldo2. D#&a 1ue *or!a deese $#%$'me t# *o# u"ado no" "e&u#n e" recho":

    a2 ?O au!en o da na al#dade pareceres %t"r) e! cer a" "oc#edade") de ran"*or!a%4e" p"#co""oc#ol6ca". av#a an #&a!en e) no e"1ue!a rad#c#onal) cer o n5!ero de co" u!e"cu;oe.e't#) volun -r#o ou n,o) era l#!# ar a na al#dade: #n erd#%,o do ca"a!en o da" v#5va")#!por nc#a do cel#$a o rel#o"o) pol#andr#a) #n erd#%,o da" rela%4e" "e+ua#" e! ce per'odo") #n erd#%,o da e+o&a!#a. E""e"."t#res 1ue de al&u! !odo %'m't"$"m ana al#dade e" ,o ho;e "en"#vel!en e e"*u!ado". 0...2 Por3!) no e""enc#al) o au!en o da

    na al#dade res %t" da" !elhor#a" "an# -r#a" 1ue *ora! real#(ada" no" pa'"e""u$de"envolv#do") o" an #$#6 #co" *a(e! recuar a"" s"s de e" er#l#dadee$' "s a!ol3" #a" #n*ecc#o"a"@.

    $2 ?A !' #ca $ra"#le#ra procede de r " *on e" 3 n#ca": #n*lu nc#a ne&ra) a$ran&endo a -rda cana de a%5car) da !#nera%,o e &rande par e da ca*ee#ra= #n*lu nc#a #nd'&eenvolvendo o e+ re!o nor e e o oe" e) #" o 3) a A!a(9n#a Le&al= e #n*lu nc#a $ranca) predo!#nan e!en e no "ul do pa'". No e a pre"en%a da Ecoloa u!ana.

    0 .C. Ro""a o. Rev. Pau-5rasil ) no.

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    32/51

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    33/51

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    34/51

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    35/51

    d2 ual 3 o pon o de v#" a de*end#do a re"pe# o da pro#$#%,o da propa&anda dc#&arro"Q

    e2 ua#" o" ar&u!en o" u #l#(ado" pelo au or para de*ender "eu pon o de v#" a e co!o"e cla""#*#ca!Q

    *2 oc con"#dera o e+ o conv#ncen e ou per"ua"#vo ou a!$o"Q Por 1u Q&2 Iden #*#1ue no e+ o a" *or!a" narra #va") de"cr# #va") d#""er a #va" e de de*#n pre"en e" no e+ o.

    . De"envolva o" 6p#co" *ra"a#" de u! do" # en" a$a#+o:a2 A pro&ra!a%,o da" e!#""ora" de elev#",o con r#$ue para o au!en o da v#ol nc#a na"rua". $2 Mu# o" acon ec#!en o" dano"o" e! no""a" v#da" pode! con r#$u#r para o no""ocre"c#!en o en1uan o "er hu!ano.c2 A par #r de J dec#$3#") o "o! a&r#de a" c3lula" aud# #va"= 1uando #""o ocorre ccer a *re1 nc#a ou por e!po prolon&ado) a pe""oa co!e%a a "en #r d#*#culdade" para

    perce$er) pr#!e#ro) "on" !3d#o") depo#" o" !a#" a&udo" e o" !a#" &rave".0Rev.Superinteressante) no.

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    36/51

    De"envolv#!en o 0con*ron o2: mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm

    mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmm G. E"creva u!a #n rodu%,o ro e#ro para o "e&u#n e e+ o:

    A" enor!e" &ele#ra" 1ue *lue! do #n er#or da Xroenl nd#a para o !ar v ! au!en ando "eue"coa!en o. No" 5l #!o" ano") a -&ua ran"por ada por ela" para o oceano "er#a "u*#c#en e para cr#ar u!a #nunda%,o "uper#or a > !e ro" de al ura nu!a -rea corre"ponden e ao e" adode Ala&oa" e o D#" r# o Federal ;un o". uando "e !ede a !a""a) veloc#dade ou volu!e da"&ele#ra") pode "e de ec ar u!a acelera%,o de "eu !ov#!en o. De *a o) a" 5l #!a" !ed#%4e"de &rav#dade !o" ra! 1ue a" &ele#ra" perdera! apro+#!ada!en e e ]] ) de acordo co! u! ar #&o pu$l#cado onl#ne pelarev#" aScience.

    J. a"eando "e na" e+po"#%4e" e6r#ca" "o$re de"envolv#!en o do e+ o d#""er a #vo econclu",o) *a%a o 1ue "e pede.a2 Ela$ore u! e+ o "o$re o ra$alho e"cravo) u"ando: dado" e" a '" #co" e conclu",o"olu%,o. $2 Ela$ore u! e+ o "o$re v#ol nc#a no" e" -d#o") u"ando: e+e!pl#*#ca%,o e conclu",o"'n e"e.c2 Ela$ore u! e+ o "o$re #n oler nc#a da" rel#e") u"ando: enu!era%,o e conclu",o"urpre"a.

    PRESSUPOSIO E IN ERKN!IA7onte: ;A/1'R< Ant nio C. dos Santos.Co!o "e *a( u! e+ o . A construo da dissertao-ar$umentativa.Campinas: ed. do Autor< %&&=< p. =>-%? e @ -@B)

    A ress #s'*+# 3 ?a #n*or!a%,o n,o e+pre""a no enunc#ado 1ue deve "er ace# a#nd#"cu #vel!en e co!o verdade#ra pelo le# or) para 1ue ha;a con #nu#dade na le# ura ou nd#"cu"",o de u! [email protected]+e!plo

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    37/51

    #po" de rac#oc'n#o !a#" u #l#(ado" no proce""o #n erpre a%,o) ;- 1ue o e+ o) por "er u!ecan#"!o de econo!#a l#n& '" #ca) n,o pode ne! deve d#(er udo. Co!o d#""e o e"cr# or # al#ano U!$er o Eco) o e+ o 3 u!a g!-1u#na pre&u#%o"aH e) por #""o) "e!pre h- lacuna" a"ere! preench#da" pelo" le# ore" co! "eu conhec#!en o de !undo e "ua capac#dade de

    #n*er#[email protected]+e!plo: Ape"ar da" "evera" le#" $ra"#le#ra" con ra !an#*e" a%4e" de preconce# o) elcon #nua ocorrendo de *or!a velada.In*er nc#a" po""'ve#":. A" le#" n,o ",o "u*#c#en e" para aca$ar co! o preconce# o velado=K. Para el#!#nar o al!en e o preconce# o) deve! "e cr#ar !ane#ra" de pun#r a!$3! o

    preconce# o velado 0#n*er nc#a po""'vel) !a" n,o nece""-r#a2.

    EXER!4!IOS

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    38/51

    >J

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    39/51

    UNIDADE

    TEXTOS JORNAL4STI!OS

    O" e+ o" ;ornal'" #co" ",o) co! *re1 nc#a) e+po"# #vo") ou "e;a) apre"en a! *a o" e"ua" c#rcun" nc#a") co! an-l#"e de cau"a" e e*e# o") de *or!a aparen e!en e neu ra ou n,o.E! &eral) a" reda%4e" reco!enda! 1ue a" #d3#a" "e;a! apre"en ada" de *or!a clara eo$;e #va.Para a pu$l#ca%,o de u!a no 'c#a) leva "e e! con a: pro+#!#dade do *a o) #!pac o proe!#n nc#a) aven ura) con*l# o) con"e1 nc#a) hu!or) rar#dade) "e+o) #dade) #n ere"" pe""oal hu!ano) #!por nc#a) u #l#dade) opor un#dade) "u"pen"e) or#nal#dade) repercu"" Na d#vul&a%,o do *a o no #c#o"o) 3 nece""-r#o reconhecer r " a"pec o": a #n*or!a%,o#n erpre a%,o e a op#n#,o. Fre1 en e!en e) a #n*or!a%,o $a"e#a "e no 1u ) a #n erpre a%,ono por1u ) e a op#n#,o ap6#a "e e! ;u'(o" de valor.Xeral!en e) re"ponde! "e 7" "e&u#n e" per&un a": 1ue!) o 1u ) onde) 1uando) co!o) por

    1u .N#t"

    No 'c#a 1ue "e carac er#(a pela $rev#dade do e+ o. Pe1uena no 'c#a 1ue "e de" #na 7#n*or!a%,o r-p#da.

    ME MATA GATO DAS FILHAS NA M/UINA DE LAVARDua" &aro a" #n&le"a") u!a de c#nco ano" e ou ra de < ) *ora! o$r#&ada" a a""#" #

    na uar a *e#ra G 7 !or e de "eu &a o de e" #!a%,o. O $#chano cha!ava "e Flu**[ e !orreuden ro de u!a !-1u#na de lavar roupa" e! *unc#ona!en o. ue! *e( e""a crueldade co!o an#!al) e co! a" !en#na") *o# nada !a#" nada !eno" 1ue a pr6pr#a !,e dela") oll[

    Thac er: ?Eu 1u#" pun# la" por1ue ela" anda! de"o$ed#en e"@. Flu**[ levou de( !#nu o" para !orrer e a" *#lha" n,o pod#a!) "e1uer *echar o" olho". oll[ poder- "er condenada 7 pr#",o pela u" #%a da In&la erra.

    Rev#" a 1sto )

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    40/51

    Anhe!$#) para ra$alhar nu! e" ande da Fena"o* . ?Prec#"e# o!ar cal!an e e a 3 ho;e n,o!e e"1ue%o do 1ue acon eceu.@

    Ao con r-r#o do 1ue nor!al!en e *a() Cl-ud#a #nha $a#+ado o v#dro da por a do "euUno na1uele d#a) depo#" de de!orar !a#" de ] !#nu o" para a rave""ar o 5nel do

    Anhan&a$a5. Na "a'da do 5nel) u! rapa( de < ano" enco" ou e co!e%ou a o*erecer $arra"de chocola e. E! "e&u#da che&ou u! &aro o) de cerca de

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    41/51

    5n#co e*e# o erap u #co do T C co!provado pela c# nc#a 3 el#!#nar v9!# o" e n-u"ea")e*e# o" cola era#" da 1u#!#o erap#a. - ou ro" u"o" e! e" udo e! v-r#o" pa'"e") co!o o&lauco!a) ep#lep"#a) cer a" doen%a" neurol6ca" e e"pa"!o". A $#$l#o&ra*#a da ho!eop!enc#ona v-r#a" u #l#dade" da !aconha.

    Carl#n# 3 a *avor de 1ue o T C "e;a au or#(ado para o u"o !3d#co. ?8 u!a po"#%,o pe""oal. N,o h- po"#%,o o*#c#al do !#n#" 3r#o.@O reconhec#!en o da u #l#dade erap u #ca do T C pela Or&an#(a%,o Mund#al de

    Sa5de) e! ]k do" ca"o"= ho;e) para !eno" de

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    42/51

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    43/51

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    44/51

    #rre"pon"a$#l#dade. 8 l#ndo *a(er revolu%,o co! n#" Ree$o e ;ean" Foru!. O 1ue eu&o" ar#a de ver) !e"!o) 3 co!o e""a ;uven ude va&a$unda) #ndolen e e #nd#"c#pl#nada co!oa $ra"#le#ra "e co!por ar#a d#an e de u! &rupo de cho1ue) co!o no" con*ron o" 1ueocorrera! e! Seul.

    0E. .M.) Pa#nel do Le# or) 7ol!a de S. Paulo)

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    45/51

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    46/51

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    47/51

    1uer#a o !eu 5l #!o poe!a@. N,o "ou poe a e e" ou "e! a""un o. Lan%o en ,o u! 5l #!oolhar *ora de !#!) onde v#ve! o" a""un o" 1ue !erece! u!a cr9n#ca.

    Ao *undo do $o e1u#! u! ca"al de pre o" aca$a de "en ar "e nu!a da" !e"a" de!-r!ore ao lon&o da parede de e"pelho". A co!po" ura da hu!#ldade) na con en%,o de

    &e" o" e palavra") de#+a "e acen uar pela pre"en%a de u!a ne&r#nha de "eu" r " ano") la%na ca$e%a) oda arru!ad#nha no ve" #do po$re) 1ue "e #n" alou a!$3! 7 !e"a: !al ou"a $alan%ar a" pern#nha" cur a" ou correr o" olho" &rande" de cur#o"#dade" ao redor. Tr " "ee"1u#vo" 1ue co!p4e! e! orno 7 !e"a a #n" # u#%,o rad#c#onal da *a!'l#a) c3lula da"oc#edade. e;o) por3!) 1ue "e prepara! para al&o !a#" 1ue !a ar a *o!e.

    Pa""o a o$"erv- lo". O pa#) depo#" de con ar o d#nhe#ro 1ue d#"cre a!en e re #rou do $ol"o) a$orda o &ar%o!) #ncl#nando "e para r-" na cade#ra) e apon a no $alc,o nu! peda%de $olo "o$ a redo!a. A !,e l#!# a "e a *#car olhando #!6vel) va&a!en e an"#o"a) co!o "ea&uarda""e a aprova%,o do &ar%o!. E" e ouve) concen rado) o ped#do do ho!e! e depo#""e a*a" a para a end lo. A !ulher "u"p#ra) olhando para o" lado") a rea""e&urar "e dana ural#dade de "ua pre"en%a al#. A !eu lado o &ar%o! enca!#nha a orde! do *re&u ". O

    ho!e! a r-" do $alc,o apanha a por%,o do $olo co! a !,o) lar&a o no pra #nho u! $olo"#!ple" a!arelo e"curo) apena" u!a pe1uena *a #a r#an&ular.A ne&r#nha) con #da na "ua e+pec a #va) olha a &arra*a de coca cola e o pra #nho 1

    o &ar%o! de#+ou 7 "ua *ren e. Por 1ue n,o co!e%a a co!erQ e;o 1ue o" r ") pa#) !,e e*#lha) o$edece! e! orno 7 !e"a a u! d#"cre o r# ual. A !,e re!e+e na $ol"a de pl-" #co pre o e $r#lhan e) re #ra 1ual1uer co#"a. O pa# "e !une de u!a ca#+a de *6"*oro" e e"pera. A*#lha a&uarda a!$3!) a en a co!o u! an#!al(#nho. N#n&u3! !a#" o" o$"erva al3! de!#!.

    S,o r " vel#nha" $ranca") !#n5"cula") 1ue a !,e e"pe a capr#cho"a!en e na *a #a do $olo. E en1uan o ela "erve a coca cola) o pa# r#"ca o *6"*oro e acende a" vela". Co!o a u!&e" o en"a#ado) a !en#n#nha repou"a o 1ue#+o no !-r!ore e "opra co! *or%a) apa&ando a"cha!a". I!ed#a a!en e p4e "e a $a er pal!a") !u# o co!pene rada) can ando nu! $al$uc#o) a 1ue o" pa#" ;un a!) d#"cre o": ? para$3n" pra voc ) para$3n" pra voc ...@ Depo#a !,e recolhe a" vela") orna a &uard- la" na $ol"a. A ne&r#nha a&arra *#nal!en e o $oloco! a" dua" !,o" "9*re&a" e p4e "e a co! lo. A !ulher e" - olhando para ela co! ernura a;e# a lhe a *# #nha no ca$elo cre"po) l#!pa o *arelo de $olo 1ue lhe ca# ao colo. O pacorre o" olho" pelo $o e1u#!) "a #"*e# o) co!o a "e convencer #n #!a!en e do "uce""o dacele$ra%,o. De "5$# o) d- co!#&o a o$"erv- lo) no""o" olho" "e encon ra!) ele "e per ur$a)con" rando vac#la) a!ea%a a$a#+ar a ca$e%a) !a" aca$a "u" en ando o olhar e en*#! "a$re nu! "orr#"o.

    A""#! eu 1uerer#a a !#nha 5l #!a cr9n#ca: 1ue *o""e pura co!o e""e "orr#"o.0SA INO) Fernando. A compan!eira de via$em.

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    48/51

    . Iden #*#1ue o" #po" de e+ o" ;ornal'" #co" a$a#+o:

    23NO DOU ESMOLA NEM PARA MULHER GRVIDA4

    Ao parar "eu F#a T#po no "e!-*oro da e"1u#na da Aven#da Pre" e" Ma#a co! a Rua S,oCae ano) a e" udan e de D#re# o elena M#1uel#na) de ] ano") *o# a$ordada por u! &aro ode apro+#!ada!en e

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    49/51

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    50/51

    europeu" re ornara! e! !enor n5!ero 7 "ua erra na al e rou+era! de 1ue$ra a palavra?a""a""#no@.

    A #d3#a do M#n#" 3r#o da Sa5de de l#$erar o !a#" #!por an e pr#nc'p#o a #vo dCanna$#" "a #va) o e rah#drocana$#nol 0T C2) para u"o !ed#c#nal e! 1ue pe"e o"

    re"ul ado" *ru" ran e" do "e!#n-r#o de on e! 3 !a#" do 1ue opor una.O" pr6pr#o" EUA) o" #n#!#&o" n5!ero < do r-*#co) ;- #nclu'ra! o T C e! "ua*ar!acop3#a. A ONU) "o$re reco!enda%,o da OMS) re #rou o T C da l#" a < a da" dro&a" pro"cr# a" para #nclu' lo no rol do" !ed#ca!en o" con rolado".

    A dro&a ;- revelou &rande valor no co!$a e 7" n-u"ea" e v9!# o" do" pac#en e" dec ncer "u$!e #do" a "e""4e" de 1u#!#o erap#a. Ta!$3! e" - co!provada "ua a%,o nora a!en o de &lauco!a. E" udo" a#nda #nconclu"#vo" #nd#ca! 1ue o T C pode er al&u!valor erap u #co para ep#l3p #co".

    Per!# #r 1ue !3d#co" reco!ende! a "eu" pac#en e" 1ue procure! u! ra*#can e para o$ er u!a dro&a 1ue pode *a(er $e! 7 "ua "a5de ou !elhorar a "ua 1ual#dade de v#da 3u! con ra "en"o. A l#$era%,o do T C co!o "u$" nc#a !3d#ca con rolada 3 u! #!pera #vo.

    A !or*#na) e" upe*ac#en e do &rupo da" op#-cea" !u# o !a#" podero"o 1ue o T C) c#rcula pelo" ho"p# a#" "e! 1ue #""o "e enha ran"*or!ado nu! pro$le!a de "a5de p5$l#ca.Ser#a r#d'culo 1ue *al"o" !oral#" a" e a h#pocr#"#a #!ped#""e! 1ue u!a dro&a 1ue

    pode a;udar !u# o" "e;a co!erc#al#(ada le&al!en e.0 7ol!a de S. Paulo) ".d.2

    2 Co!o "e cla""#*#ca a *#&ura a$a#+o) 1uan o a e+ o ;ornal'" #coQ

  • 7/21/2019 Apostila de Produo de Texto

    51/51

    de 1ue!Q

    c2 O" ar&u!en o"u"ado" ",o conv#ncen e"Q

    Para 1ue!Q