univerzitetskivesnikИздание на Универзитетот „Св. Кирил иМетодиј“ во Скопје Број 133, август 2012

УУССППЕЕШШННAA РРЕЕААЛЛИИЗЗААЦЦИИЈЈАА ННААППРРВВИИООТТ УУППИИССЕЕНН РРООКК ССООЕЕЛЛЕЕККТТРРООННССККОО ППРРИИЈЈААВВУУВВААЊЊЕЕННАА ККААННДДИИДДААТТИИТТЕЕ

Универзитетски весник бр. 1 33

универзитетски

весник

Главен и одговорен уредник

ППрроофф.. дд--рр ВВееллииммииррССттоојјккооввссккии

Заменик главен и одговорен уредник

ММ--рр ИИллиијјаа ППииппееррккооссккии

Постојани соработнициККооссттааддииннаа ММооккррооввааББииљљааннаа ФФооттииннооввссккааММ--рр ММаарриијјаа ЦЦееннееввссккааТТооммииссллаавв ББаашшееввссккии

ЛекторВВеессннаа ИИ.. ЦЦввееттааннооввссккаа

Техничко уредувањеГГоорраанн ММууррааттооввссккии

ООдд ррееааллииззаацциијјааттаа ннаа ппррввииоотт ууппииссеенн рроокк

Во академската 2012/13година, според квотитеутврдени од Владата на

Република Македонија, се предви-дуваше да се запишат вкупно 12 051студент на студиските програмина Универзитетот, од кои 6 784студенти како редовни студентиво државна квота, 3 891 студент сокофинансирање на студиите и 1376 вонредни студенти.

Според годинашниот конкурс,како резултат на усогласувањетосо законската регулатива, се врше-ше запишување на студенти на ви-доизменетите и иновирани студи-ски програми на повеќето факул-тети.

Годинава се запишува петтатагенерација средношколци кои пола-гаа државна матура, така штонема значајни промени во начинотна селекција на кандидатите, т.е.

тој се врши само според успехот одсредното образование, освен наАрхитектонскиот факултет и науметничките факултети кадешто се врши и проверка на знаења-та и умеењата на кандидатите.Кај Архитектонскиот факултетвреднувањето на успехот од тес-тот за склоност за студирањеархитектура се вршеше со боду-вање од 0 до 40 поени, а проверкатаимаше елиминаторен карактер,т.е. не се рангираа кандидатитешто не добиле најмалку 15 поени.

Новина во уписната политикабеше планираното воведување наелектронското пријавување во

рамките на iKnow-проектот. Предпријавувањето во роковите утвр-дени со Конкурсот за запишувањена прв циклус студии, секој заинте-ресиран кандидат требаше да сенајави на www.upisi.ukim.mk и даја пополни електронската пријава.Бројот што кандидатот авто-матски го добил од системот заелектронско пријавување требашеда се внесе и во пријавата што сеподнесува при пријавувањето зазапишување. Со цел за запознавањена кадарот на единиците на Уни-верзитетот со можностите штоги нуди електронското пријавува-ње, беа одржани повеќе обуки, штопридонесе за успешна реализација

УСПЕШНО РЕАЛИЗИРАН ПРВИОТУПИСЕН РОК СО ЕЛЕКТРОНСКОПРИЈАВУВАЊЕ НА КАНДИДАТИТЕ

3Универзитетски весник бр. 1 33

на овој проект. За оваа значајнановина, повеќе ќе стане збор во по-себен дел на овој број од Весникот.

Реализацијата на првиот упи-сен рок се одвиваше во периодот од16 до 31 август 2012 година.

Во првиот уписен рок, на ситефакултети на Универзитетот беапријавени вкупно 6.604 кандидати-државјани на РМ. Од нив, на факул-тетите од техничкo-технолош-ките науки се пријавија 1.676кандидати, на природно–матема-тичките науки се пријавија 185кандидати, на општествените ина хуманистичките науки – 3.343кандидати, на факултетите одобласта на медицинските науки издравството - 950, на биотехнич-ките 305 и на уметностите - 145кандидати. Сликата на интересотна кандидатите и годинава е истакако и во претходните години – до-минираат општествените и хума-нистичките науки: повеќе од поло-вината пријавени кандидати(50,6%) беа определени за овие фа-култети, потоа на одделни студи-ски програми на техничките и при-родно–математичките науки, ме-дицинските науки и здравството,биотехничките науки и на умет-ностите.

За одбележување, во последнивегодини е и трендот на зголемувањена интересот на кандидатите застудирање на техничко–технолош-ките и на биотехничките науки,пред сè како резултат на проце-сите за промени, осовременува-њето на наставно–образовниотпроцес, иновирањето на постојни-те и воведувањето нови студискипрограми итн. Во текот на реали-зацијата на првиот уписен рок,бројот на кандидатите за студи-рање токму на тие студиски про-грами ги надминуваше квотитеутврдени во Конкурсот. За да им сеизлезе во пресрет на кандидатитеи да им се исполнат желбите запродолжување на образованието настудиите за кои се определиле, попредлог на факултетите, Универ-

УУССПП ЕЕШШННАА ИИММПП ЛЛ ЕЕММ ЕЕНН ТТААЦЦИИ ЈЈ АА НН АА ППОО ТТССИИ СС ТТЕЕММООТТ

ЗЗ АА ЕЕ ЛЛ ЕЕ ККТТРРООНН ССККАА ППООДДДДРРШШККАА НН АА УУПП ИИ ССИИ ТТЕЕ ВВОО

РРААММККИИ ТТЕЕ НН АА ИИ НН ТТЕЕ ГГРР ИИ РРААНН ИИОО ТТ СС ТТУУДДЕЕ НН ТТССККИИ

ИИ ННФФООРРММААЦЦИИООНН ЕЕ НН ССИИ СС ТТЕЕММ НН АА УУККИИММ

Потсистемот за електронскаподдршка на уписите овоз­можува униформен и централизи­ран пристап во обработката на по­датоците, при што секоја катего­рија на корисници: кандидатите ­идни студенти на УКИМ, факул­тетската администрација, конкурс­ните комисии на факултетите, какои службите и врвната управа воРекторатот на Универзитетот, наедноставен и на ефикасен начин, соедноставно ползување на сметачповрзан на интернет можат да гиизвршат сите активности во врскасо уписите.За кандидатите, идни бруцошина УКИМ, ова поконкретно значидека само со поседување на активнаадреса за е­пошта и сметач со прис­тап на интернет и пребарувач, тре­ба да дојдат на интернет–страни­цата за влез во системотwww.upisi.ukim.mkи да креираат свој кориснички про­фил слично како што тоа го правати на други веб­портали (како, например, оние на социјалните мре­жи). Откако ќе го активираат својотпрофил, тие имаат пристап до сис­темот преку кој можат да ја напра­ват својата електронска пријава, попат на внесување на сите свои ге­нералии, податоците за заврше­

ното претходно образование и по­стигнатиот успех како во текот нашколувањето така и на матурскиотдел, да изберат факултет на којсакаат да конкурираат и притоа даги искажат своите приоритети вопоглед на изборот на понуденитестудиски програми. Системот етака дизајниран што ги импле­ментира сите аспекти на овогоди­нешниот Конкурс, па во таа смисласе опфатени како редовните и вон­редните студенти и студентите сокофинансирање, така и студентитево дополнителните квоти за нацио­налностите и специјалните катего­рии на кандидати (деца на брани­тели и други во оваа категорија).Во рамките на овој т.н. студент­ски портал, кандидатите имаатможност, сè до поднесувањето надокументите во трите уписни рокапредвидени со Конкурсот, да вршатизмени на сите аспекти на својатаелектронска пријава. Во крајниотчекор на пријавувањето, кандида­тите добиваат сумарна листа сосите податоци кои ги внеле, како исо пресметаните поени од среднотообразование онаму каде што се тиерелевантни ­ т.н. пријавен лист.Овој пријавен лист, како и другитепотребни шаблони/документипропишани со Конкурсот или од

4 Универзитетски весник бр. 1 33

зитетот и годинава се обрати доВладата на РМ, со барање да донеседополнителна одлука за зголему-вање на квотите.

Владата на РМ, на седницатаодржана на 26 август 2012 година,изврши проширување на квотитена: Градежниот факултет, Фа-култетот за информатички на-уки и компјутерско инженерство,Машинскиот факултет и на Фа-култетот за дизајн и технологиина мебел и ентериер.

Со реализацијата на првиотуписен рок, на студиските програ-ми на сите факултети на Универ-зитетот се запишани вкупно 5.313студенти, и тоа:

• во државната квота – 3.713 ре-довни;

• во категоријата со кофинан-сирање на студирањето – 1.225редовни;

• вонредни – 185;

• надвор од квотата по основа наприпадност на заедниците коине се мнозинство во РМ – 190.

Согласно со роковите во Конкур-сот, од 3 до 14 септември следувареализацијата на вториот уписенрок, врз основа на дополнителенконкурс за слободните места зазапишување.

Во вториот уписен рок истотака ќе се врши запишување накандидати во рамките на „Проек-тот 45“ на Владата на РепубликаМакедонија. Целта на овој проекткој годинава се реализира трет-пат е овозможување на услови застекнување високо образование заграѓани, на возраст 35 години зажени, односно 45 години за мажи,кои не успеале да се стекнат соовој степен на образование во из-минатиот период. Запишувањетона оваа категорија студенти севрши врз основа на посебен конкурсобјавен од страна на Универзи-тетот.

страна на управата на факултетот(разни изјави, односно шаблони зауплатници), кандидатите ги печа­тат и заедно со другата потребнадокументација ги поднесуваат достудентските служби на соодветни­от факултет на деновите на уписи­те. Освен тоа, по успешно заврше­ната пријава, системот им дава накандидатите единствен идентифи­кационен број на нивната елек­тронска пријава кој тие го внесу­ваат во универзитетскиот пријавенлист.На студентскиот портал за упи­си, кандидатите имаат пристап доразличните видови на ранг­листи:1. список со освоени поени од сред­ното образование; 2. прелиминар­ни ранг­листи (со освоени поени одспроведените тестирања на знае­њата и умеењата на оние факултетикаде што според Конкурсот тие сеспроведуваат); 3. конечни ранг­ли­сти. Преку овој портал, кандида­тите имаат можност да поднесуваати приговори, иако согласно со по­стојната законска регулатива, при­говорите до факултетските коми­сии и универзитетската конкурснакомисија мораат и во хартиенаформа да се доставуваат до архи­вата на соодветната институција.Комуникацијата на кандидатите истудентските служби, односно кон­курсните комисии е значителноолеснета и се извршува електрон­ски. Со новиот систем, кандидатитетреба да дојдат на соодветниотфакултет само за да го подадат уни­верзитетскиот пријавен лист заед­но со документите кои се потребнисогласно со Конкурсот или евен­туално да поднесат приговор.За кандидатите кои од одреденипричини нема да извршат елек­тронска пријава, предвидена еможност за нивно внесување восистемот на деновите на уписите,иако топло им се препорачува накандидатите сепак да направателектронска пријава. Во таа сми­сла, на деновите на уписите, онамукаде што за тоа има услови, фа­култетите ги отвораат своите лабо­ратории и им овозможуваат на кан­дидатите, со асистенција на врабо­тени на факултетот, да ја извршателектронската пријава на сметачина факултетот пред формално да јаподнесат пријавата до службата застудентски прашања. Во рамкитена системот е обезбедена и мож­ност за електронско пријавување напроблеми, барање за интервенции

и поддршка во фазата на елек­тронска пријава преку едноставнопополнување и поднесување наелектронски формулар со кус описна проблемот, односно баранатаинтервенција. Овие поднесоци ќебидат дневно прегледувани одстрана на факултетските админи­стратори кои или ќе дадат одговор,доколку тоа можат да го сторат,или ќе ги ескалираат до универзи­тетските администратори, а овие,пак, до тимот за развој на софтве­рот ако се појави потреба.Придобивките за кандидатитесо ползување на новиот систем заелектронска поддршка на уписитена УКИМ се евидентни, но неговотозначење станува уште поголемо акосе имаат предвид и придобивкитеза Универзитетот. Имено, за првпат, формално се унифицира ра­ботењето на факултетските кон­курсни комисии кои, за разлика одпорано, сега имаат обврска само даизвршат верификација на веќевнесените податоци од страна накандидатите. Самото рангирање, сопримена на единствен алгоритам зацелиот Универзитет се прави елек­тронски, што значи, брзо (времетона генерирање на ранг­листите е одред на големина на неколку секун­ди), ефикасно (кандидатите доби­ваат известување за расположли­воста на ранг­листите на порталоти можат во секое време да ги видат)и точно (заради елиминација начовечкиот фактор и неговиот суб­јективизам). Уште повеќе, резул­татите од уписите во електронскаформа претставуваат подлога за

ООвваааа ггооддииннаа ,, ззаа ппррввппаа тт ,, ннаа ссииттее ффааккууллттееттии -- ччллееннккииннаа УУннииввееррззии ттееттоотт „„ССвв .. ККиирриилл ии ММееттооддии јј ““ ввоо ССккоопп јј ее ,,ввоо ттррииттее ууппииссннии ррооккаа ќќее ссее ппррииммееннии ууннииффооррммееннееллееккттррооннссккии ссииссттеемм ззаа ппооддддрршшккаа ннаа ссппррооввееддуувваањњееттооннаа ууппииссииттее ввоо ппррвваа ггооддииннаа ннаа ссттууддииии ..

ССииссттееммоотт ,, ззннааччииттееллнноо ппррееррааббооттеенн ии ппооддооббрреенн ззааооввооггооддииннеешшннииттее ууппииссии ,, ббеешшее ппррооббнноо,, нноо ссоо ггооллееммууссппеехх ппррииммееннеетт ммииннаа ттаа ттаа ггооддииннаа ккааккоо ппооддддрршшккаа ннааууппииссииттее ннаа ФФИИННККИИ ии ннаа ППММФФ..

5Универзитетски весник бр. 1 33

добивање на брзи, навремени и точни статистичкиинформации за бројот на пријавени, рангирани иодбиени кандидати, нивниот национален состав идруги статистички податоци што им се потребни наслужбите во Ректоратот на УКИМ и на други органи надржавата, и тоа во секој момент пред, во текот и поуписите. Конечно, податоците од уписите воелектронска форма на едноставен и лесен начинможат да се пренесат во основниот модул на инте­грираниот студентски информационен систем, од којмодулот за уписи претставува само дел или да бидатизвезени (експортирани) во соодветна форма за

употреба во некаков друг систем или дополнителнаобработка.Покрај податоците за новозапишаните студенти, воинтегрираниот студентски информацонен системсистематски се внесуваат и податоците и за студентитеод втора, трета и погорните години на студии. На тојначин, овој систем претставува и практична импле­ментација на т.н. електронски индекс пропишан соЗаконот за високото образование. Со неговата дослед­на и целосна употреба сè повеќе ќе се избегнува корис­тењето, циркулацијата и архивирањето на хартиенидокументи и ќе се намалува потребата за физичкаинтеракција на сите фактори во образовниот процес софакултетската и универзитетската администрација. Вотаа смисла, во некоја идна верзија на овој систем сепредвидува негово поврзување со информационитесистеми на надлежните државни институции заразмена на податоци, како што е тоа системот наМинистерството за образование и наука, Државниотиспитен центар, Министерството за финансии и сл.Модулот за уписи, како и целокупниот интегриранстудентски информационен систем е проектиран иразвиван во изминатите две години од страна на тимстручни лица од редот на наставниот кадар на нашиотУниверзитет во рамките и со голема поддршка напроектот iKnow, раководен од проф. д­р Марјан Гушевод ФИНКИ. Во реализацијата свој значаен придонесдадоа и ректорот, проф. д­р Велимир Стојковски, доц.д­р Иван Чорбев и проф. д­р Дејан Ѓорѓевиќ одФИНКИ, Горан Муратовски од Универзитетскиот ком­пјутерски центар, како и многу други од администра­тивните и управните служби на факултетите. Самиотсофтверски пакет го изработи фирмата НЕОКОМ одСкопје.

ООвваааа ггооддииннаа ,, ззаа ппррввппаа тт ,, ннаа ссииттее ффааккууллттееттии -- ччллееннккииннаа УУннииввееррззии ттееттоотт „„ССвв .. ККиирриилл ии ММееттооддии јј ““ ввоо ССккоопп јј ее ,,ввоо ттррииттее ууппииссннии ррооккаа ќќее ссее ппррииммееннии ууннииффооррммееннееллееккттррооннссккии ссииссттеемм ззаа ппооддддрршшккаа ннаа ссппррооввееддуувваањњееттооннаа ууппииссииттее ввоо ппррвваа ггооддииннаа ннаа ссттууддииии ..

ССииссттееммоотт ,, ззннааччииттееллнноо ппррееррааббооттеенн ии ппооддооббрреенн ззааооввооггооддииннеешшннииттее ууппииссии ,, ббеешшее ппррооббнноо,, нноо ссоо ггооллееммууссппеехх ппррииммееннеетт ммииннаа ттаа ттаа ггооддииннаа ккааккоо ппооддддрршшккаа ннааууппииссииттее ннаа ФФИИННККИИ ии ннаа ППММФФ..

6 Универзитетски весник бр. 1 33

ЕРАЗМУС ЗА СИТЕЕУ­програма за образование,обука, млади и спорт

РЕЗИМЕЕразмус за сите е нова програма на ЕУ за обра­зование, обука, млади и спорт, предложена од стра­на на Европската комисија на 23 ноември 2011.Вложувањето во образованието е најдобратаинвестиција која можеме да ја направиме за идни­ната на Европа. Студирањето во странство гиподобрува вештините на луѓето, личниот развој испособноста за адаптација и ги прави поконкурент­ни на пазарот на трудот. Сакаме многу повеќе луѓеда имаат придобивки од поддршката што ЕУ јаовозможува. Исто така, треба повеќе да инвести­раме за да го подобриме квалитетот на образова­нието и обуката на сите нивоа за да бидеме меѓунајдобрите во светот и да создадеме повеќе работниместа и поголем пораст“, рече Андроула Василиоу,комесар за образование, култура, мултилингва­лизам и млади.Програмата Еразмус за сите ќе ги соедини ситеЕУ и меѓународни шеми за образование, обука, младии спорт кои во моментот се имплементираат, заме­нувајќи седум програми со една. Со ова ќе се зголемиефикасноста, поедноставно ќе се аплицира и ќе сенамали преклопувањето и фрагментираноста.Комисијата предлага зголемување од приближно70% споредено со сегашниот седумгодишен буџет, сошто ќе се алоцираат 19 милијарди евра за новатапрограма за периодот 2014­2020. Оваа бројка ги земапредвид можните проценки на инфлација и ги вклу­чува трошоците предвидени за меѓународна сора­ботка.Новата програма ќе се фокусира на придобивкитеза ЕУ и влијанието врз системот, преку поддршка натри вида акции: индивидуална мобилност за реали­зација на студиски престој, во ЕУ и надвор од ЕУ;институционална соработка помеѓу образовни ин­ституции, младински организации, бизнис­сектор,локални и регионални надлежни органи и невладиниорганизации; поддршка на реформи во земјите­член­ки за модернизација на образовниот систем и систе­мот за обука и поддршка за промовирање на инова­циите, претпиремништвото и вработувањето.Две третини од средствата ќе бидат потрошенина мобилност за да се подобрат знаењето и вешти­ните.Преструктурираната форма на новата програ­ма – заедно со зголемениот буџет за инвестирање –значи дека ЕУ ќе може да овозможи многу повеќе за

студентите, луѓето кои сакаат да се обучуваат,младите, професорите, младинските работници идруги да ги подобрат своите вештини и можнос­тите за личен развој и вработување. ПрограматаЕразмус за сите исто така ќе промовира истра­жување и студии од областа на европските инте­грации и ќе го поддржува спортот.Од 2007, во просек 400 000 лица на годишно ниводобиваат ЕУ­грантови за студирање, обука иливолонтирање во странство. Во предлогот на Коми­сијата, оваа бројка се зголемува на скоро 800 000 (во2010, 560 000 добиле грант во 27 земји­членки).Околу 5 милиони луѓе, речиси двапати повеќе от­колку во моментот, можат да добијат шанса дастудираат или да посетуваат обука во странствопреку грант од програмата Еразмус за сите, нова­та програма на ЕУ за образование, обука, млади испорт предложена денеска од страна на Европскатакомисија. Помеѓу нив ќе бидат околу 3 милионистуденти од високото и стручно образование. Сту­дентите на втор циклус студии исто така ќе мо­жат да бидат корисници на новата поставена шемаза доделување на кредити.Програмата на Европската комисија, „Еразмусза сите“, ќе овозможи:

• 2,2 милиона студенти од високото образованиеда добијат грантови за реализирање на дел одсвоите студии или обука во странство (споре­дено со 1,5 милиони во рамки на програмата којае во тек на имплементација);• оваа бројка вклучува 135.000 студенти кои ќедобијат можност да студираат во земја која нее членка на ЕУ, како и студенти кои доаѓаат одземјите кои не се членки на ЕУ за да студираатво Унијата;• 735.000 студенти од стручното образование ќеимаат можност да реализираат дел од своетообразование или обука во странство (спореденосо 350 000 во рамки на програмата која е во текна имплементација);• 1 милион професори, обучувачи и лица кои ра­ботат со млади ќе добијат средства за да др­жат предавања или обуки во странство (споре­дено со 600 000 во рамки на програмата која е вотек на имплементација);

7Универзитетски весник бр. 1 33

• 700 000 млади луѓе ќе отидат на стажирање вокомпании во странство (споредено со 600.000 ворамки на програмата која е во тек на импле­ментација);• 330.000 студенти на втор циклус студии ќеимаат можност за добивање кредит за финан­сирање на нивните студии во странство;• 540.000 млади луѓе ќе можат да волонтираатво странство или да учествуваат во младинскаразмена (споредено со 374.000 во рамки на про­грамата која е во тек на имплементација);• 34.000 ќе добијат грантови за „заедничка дипло­ма“ која вклучува студирање на најмалку двевисокообразовни институции во странство(споредено со 17.600 поддржани во рамки напрограмата која е во тек на имплементација);• 115.000 институции/организации кои работатво полето на образованието, обуката и/илимладинските активности или други тела ќедобијат средства за воспоставување на повеќеод 20.000 „стратешки партнерства“ за импле­ментација на заеднички иницијативи и промо­вирање на размена на искуства и добра прак­тика;• 4.000 образовни институции и компании ќеформираат 400 „алијанси за стекнување на зна­ење“ и „алијанси за стекнување на секторскивештини“ за промовирање на иновативност,претприемаштво и вработување. Се очекува дазапочне во 2014 година.

1. НОВА ПРОГРАМА ЗА НОВИ ПРЕДИЗВИЦИОваа препорака на Европската комисија го надо­полнува предлогот за усвојување на Регулатива одстрана на Европскиот парламент и Советот за воспос­тавување на Еразмус за сите: една програма за образо­вание, обука, млади и спорт за периодот 2014­2020.Програмата ги зема предвид приоритетите од страте­гијата Европа 2020 и иницијативите кои произлегоаод неа. Таа претставува клучна инвестиција во човеч­киот капитал, инвестиција од која придобивки ќеимаат и поединците и општеството во целина прекуобезбедување на раст и просперитет.Во денешно време, кога повеќе од кога било обра­зованието и обуката се важни за иновациите, продук­тивноста и растот, особено во овој период на економ­ска и финансиска криза, потенцијалот на човечкиоткапитал во Европа останува неискористен. Требаповеќе да се направи за да се добие сигурност декасистемите за образование и обука го обезбедуваатпотребното знаење и вештини релевантни за глобали­зираниот пазар на труд, со цел да им се помогне намладите луѓе и истовремено доживотното учење дастане реалност за сите. Улогата на образованието иобуката при вработувањето е од голема важност замладите кои се најмногу погодени од кризата. Згора натоа, во образованието сé уште постои родова нееднак­вост: иако жените ги надминаа мажите во учеството иво запишувањето на универзитет, научните подрачја

остануваат сегрегирани преку помала застапеност нажените во науката и инженерството.Заедничките заложби за остварување на ЕУ–кри­териумот за намалување на стапката на лица со слабирезултати во стекнувањето на основни вештини до 15%до 2020 ќе доведат до економски придобивки на дол­горочен план за ЕУ. Зголемувањето на стапката налица со високо образование на 40% ќе придонесе зазголемување на БДП за 4% по глава на жител во ЕУ.Можноста системите за образование и обука да гиобезбедат потребните вештини за пазарот на труд ќепридонесе за достигнување на целта од 75% вработе­ност од стратегијата Европа 2020.Придонесот на програмата за Европа ќе биде: по­мош на граѓаните да се стекнат со нови и подобривештини, јакнење на квалитетот на образованието вообразовните институции во ЕУ и пошироко, поддршкана земјите­членки на ЕУ и партнерските земји вопроцесот на модернизација на нивните системи заобразование и обука, правејќи ги поиновативни ипромовирајќи активно учество на младите во општес­твото и воведувајќи европска димензија во спортот. Воисто време, буџетските ограничувања на ЕУ и нејзи­ните земји­членки налагаат фокусирање на резултатии трошковна ефективност, јакнење на влијанието врзсистемот и намалување на административните и опе­ративни трошоци.Клучот за остварување на овие придобивки е јак­нење на врските и синергијата меѓу програмата иглавните ЕУ­приоритети и процеси, особено импле­ментацијата на стратегиите Европа 2020 и Образо­вание и обука 2020, како и стратегиите за млади иприоритетите на акцијата за надворешна соработка наЕУ. Целите кои треба да се постигнат мора да бидатпоттикнати од заеднички приоритети и политики заразвој; во таа насока, неодамнешната препорака замодернизација на високото образование ги посочуваглавните области кои треба да бидат поддржани за дасе зголеми нивото на запишување, квалитетот, атрак­тивноста и интернационализацијата на високообра­зовните системи, како и нивната релевантност заиновативноста.

2. ЗАСНОВАЊЕ НА ПРЕТХОДНИДОСТИГНУВАЊА И ИСКУСТВА

Евалуациите покажуваат дека програмите на ЕУ запериодот 2007­2013 веќе имаат значително влијаниеврз системот, многу повеќе од придобивките кои гиимаат индивидуалните учесници. Меѓународната со­работка во високото образование покажа дека ЕУпретставува светска референца и извор на инспирацијакога станува збор за реформите во високото обра­зование. Згора на тоа, тие се инструментални во про­мовирање на употребата на иновативни пристапи заразвој на наставни планови и содржини и транспа­рентност. Во полето на неформалното образование,помошта што ја обезбедува ЕУ има силно влијание врзобразовниот и професионален развој на поединците итаа беше инспиратор и создавач на иницијативатаевропска волонтерска служба.

8 Универзитетски весник бр. 1 33

Сепак, постои комплексен систем на многу про­грами и акции кои мора да бидат заменети со поеднос­тавна, насочена структура, која ќе обезбеди поголемарамнотежа меѓу хармонизацијата и флексибилноста.На пример, Програмата за доживотно учење има шестпотпрограми, повеќе од 50 цели и над 60 акции.ПрограматаМлади во акција се фокусира на мобил­ност и (неформално) образование на младите, додекаприближно 80% од средствата на Програмата за дожи­вотно учење исто така ги опфаќаат младите. Некои одакциите имаат недостаток на критична маса за оства­рување на долгорочно влијание, или имаат високиадминистративни трошоци.Меѓународната соработка во високото образованиеисто така се карактеризира со фрагментираност по­меѓу различни ЕУ­инструменти кои служат за импле­ментација на слични цели и акции. Во моментот,Комисијата финансира пет програми за соработка вовисокото образование, со вклученост на различнирегиони од светот:

• Еразмус Мундус главно се фокусира на мобил­ност, нудејќи стипендии за студирање на про­грами од втор и трет циклус на студии кои нудатвисоко ниво на квалитет и на поддршка на парт­нерства на универзитети од различни региони восветот;• Темпус е програма за градење на капацитети замодернизација на високото образование прекупроекти за соработка меѓу универзитети од зем­јите­членки на ЕУ и нивните партнери од земјитеод Западен Балкан и земји од регионите во сосед­ството на ЕУ;• програмите Алфа и Едулинк имаат слични цели иги опфаќаат земјите од Латинска Америка и зем­јите од Африка, Карибите и Пацификот;• исто така, Комисијата има воспоставено програмаза соработка со индустриски развиените земји,која финасира проекти за издавање на заедничкаили двојна диплома, проекти за реализација назаеднички мобилности и активности за креирањена стратегии.Сите овие програми за високо образование имаатслични цели; тие финансираат споредливи, но сепакне многу различни видови на активности, со различнивременски рамки и со различни процедури и начинина имплементација. Преголемата фрагментираност сосебе носи ризик од преклопувања, го комплицира при­стапот на потенцијалните корисници и ја ограничуваефикасноста, критичната маса и трошковната оправ­даност.Со фокус на приоритети кои ќе ги зголемат при­добивките за ЕУ и влијанието врз системот, акциитекои ќе бидат поддржани ќе придонесат кон заложбитеза отворање на повеќе работни позиции и пораст восогласност со целите на Европа 2020. Економијата ќеима придобивки доколку акции од слична природаимаат слични правила и процедури на имплемента­ција, на тој начин поедноставувајќи ја работата накорисниците и на институциите кои ја имплементи­раат. Темелејќи се на постигнатиот успех на програ­мите за периодот 2007­2013, програмата Еразмус засите ќе ги земе предвид нивните слаби страни кои беаидентификувани преку евалуациите и ќе ги зајакне

синергиите со другите извори на ЕУ­финансирање.Програмата ќе се фокусира на разни акции со транс­национален карактер, а структурните фондови ќе имдаваат поддршка на националните и регионалнитезаложби за модернизација на образовната инфра­структура на универзитетите, поддржувајќи ја над­градбата на вештини и обуки, како и мобилност налицата на пазарот на труд и зголемувајќи го пристапотна незастапените групи во процесот на образование иобука. Акциите од програматаМарија Кири, согласносо иницијативата Хоризонт 2020, ќе поддржуваатмобилност на истражувачи. За целосно да се иско­ристат синергиите со иницијативата Хоризонт 2020,проекти за заеднички дипломи на трет циклус студииќе бидат имплементирани само преку акциите напрограматаМарија Кири.Еразмус за сите :

• ќе ја зголеми кохерентноста и ќе го зајакне до­животното учење преку поддршка на формалнотои неформалното образование во процесот наобразование и обука;• ќе го прошири опсегот на стуктурните партнер­ства, помеѓу различни сектори од образованиетои помеѓу бизнис­заедницата и други релевантнистрани;• ќе обезбеди флексибилност и стимул, така штоалокациите на средства помеѓу активности, ко­рисници и земји подобро ќе ги одразуваат постиг­натите резултати и влијание.Името „Еразмус“ е препознатливо во земјите­членки на ЕУ и во партнерските земји кои учествуваатво програмата како синоним за мобилност со цел заучење, но и како синоним на европски вредности какошто се мултикултурализмот и мултилингвализмот.Наместо да се зачува прилично големиот број на брендимиња, програмата ќе се вика „Еразмус за сите“.Државните и приватните институции кои работат воглавните образовни сектори покриени со програматаможат да го користат ова име.Дополнително, со цел за полесна комуникација идисеминација, името ќе биде поврзано со главнитеобразовни сектори на следниов начин: “Еразмус висо­ко образование“, опфаќајќи ги сите видови на високообразование во Европа и на меѓународно ниво; “Ераз­мус обука“, која ќе ги опфаќа стручното образование иобука, како и образованието на возрасни; “Еразмусучилишта“, ќе се однесува на училишното образова­ние; “Еразмус учество на млади“, ќе го опфаќа нефор­малното образование на младите.

3. СТРУКТУРА И ГЛАВНИ АКЦИИ НА ПРОГРАМАТА3.1.РационализиранаструктураПрограмата за доживотно учење, меѓународнатасоработка во високото образование и програмитеМлади во акција делат исти општи цели и под­држуваат активности кои можат да бидат групираниво три широки категории: мобилност со цел за учење;соработка меѓу образовни институции или младинскиорганизации; соработка со ЕУ или меѓународна сора­ботка. Тие имаат слични структури на управување (пр.повик за прибирање на проектни апликации за

9Универзитетски весник бр. 1 33

транснационална соработка) и методи на имплемента­ција (директно управување од страна на Комисијата,или, индиректно, преку Извршната агенција илинационалните агенции). Поради тоа, со цел да сеобезбеди поголема кохерентност, синергија и поедно­ставување и да се обезбедат иновативни механизми зафинансирање, структурата на предложената програмаќе поддржува три вида на клучни акции, кои се ком­плементарни и заемно се зајакнуваат:­ Индивидуална мобилност за реализација настудиски престој: За мобилност ќе биде одвоенголем дел од зголемениот сeвкупен буџет. Овазголемување, заедно со фокусот на квалитетот настудискиот престој, како и концентрацијата наприоритети и заложби, би требало да ја зголематкритичната маса и влијанието надвор од грани­ците на вклучените поединци и институции.­ Соработка за иновации и добра практика: Вофокусот ќе биде јакнењето на иновативни парт­нерства меѓу образовните институции и бизнис­секторот. За високообразовните институции,фокусот ќе биде ставен на градење капацитети соземјите кои се во непосредна близина на ЕУ, какои стратешки партнерства со развиените економиии економиите во развој.­ Поддршка на стратешка реформа: Стратешкатареформа ќе биде насочена кон: јакнење на алат­ките и влијанието на отворените методи на коор­динација во образованието, обуката и младите;имплементирање на стратегијата Европа 2020 ипромовирање на стратешкиот дијалог со третиземји и меѓународни организации.

Меѓународна димензијаВо моментот постојат пет програми за соработкасо трети земји во областа на високото образование.Тие ќе бидат преструктурирани во три клучни акциина програмата, повторно со силен акцент на мобил­носта:

• поддршката на проекти за заеднички дипломи истипендии на студенти и академски персонал одцелиот свет ќе биде проширена и покрај малиотброј на универзитети кои можат да учествуваат вомоментот;• управувањето на меѓународната мобилност ќебиде засновано на сегашниот систем на Еразмус,каде што се доделуваат стипендии врз основа напотпишани меѓуинституционални договори;• средствата ќе бидат алоцирани согласно со темат­ските и географски приоритети на надворешнатаакција на ЕУ;• мерките за градење на капацитети за модерни­зација на високообразовниот систем исто така ќебидат преструктурирани; соработката со земјитеод соседството ќе биде зајакната преку соедину­вање на акциите за градење на капацитети и мо­билности за да се обезбеди системско влијание.Акциите кои во моментот се финансираат прекупрограмите Алфа, Едулинк и Азијалинк ќе се реа­лизираат како поддршка за градење на капаци­тети, развој и модернизација преку заедничкипроекти на универзитети од ЕУ и Латинска Аме­рика, Азија и Африка.

Специфични акцииПоради нејзините специфични заложби за промо­вирање на извонредност во образованието и истражу­вањето, иницијативатаЖанМоне ќе продолжи да сереализира како посебна акција во рамките на про­грамата и ќе ги сподели своите механизми на импле­ментација. Исто така, со цел да се искористи потен­цијалот за поедноставување и преструктурирање наструктурата на повеќегодишната финансиска рамка,соработката во областа на спортот на ниво на ЕУ ќебиде посебна активност во рамките на програмата.3.2. Клучнаакција 1:Индивидуалнамобил­ностзареализацијанастудискипрестојМобилност за стекнување на знаења во меѓународ­ни рамки – студирање на партнерска институција,држење предавања, стекнување на работно искуство,посетување на обука или учество во проекти за волон­терство или размена во странство – е од големо значе­ње и ефективно може да биде промовирана само наевропско ниво. Мобилноста за стекнување на знаењеима потенцијал: да го подигне нивото на клучнитекомпетенции и вештини кои се релевантни за пазаротна трудот и општеството; да го зајакне учеството намладите во демократските процеси; да ја промовирамодернизацијата и меѓународната димензија на висо­кообразовните институции, од што придобивки биимале и ЕУ и другите земји­учеснички. Значи, мобил­носта ќе биде зајакната и ќе остане клучен елемент напрограмата, со силен акцент на мобилноста на студен­ти во високото образование.Со предложениот буџет на Комисијата, програматаможе да обезбеди мобилности на околу пет милионистуденти во период од седум години. Во моментот, сеподдржуваат околу 400.000 ЕУ­мобилности на годиш­но ниво. Оваа бројка може да биде зголемена на700.000 во просек, достигнувајќи до 900.000 во по­следната година, со вклучени студенти и наставенкадар. Се проценува дека меѓународна мобилност во иод трети земји ќе биде овозможена за околу 135.000лица во период од седум години. Сепак, мобилноста нее цел сама по себе. Самата програма ќе донесе пого­леми придобивки за ЕУ, со што ќе се потврдат резул­татите и целите на мобилноста, што, пак, ќе доведе допотреба од вклучување на мобилноста во кохерентнаинституционална стратегија за развој.Главниот критериум за финансирање ќе бидеквалитетот, потврден преку образовната содржина инаставните методи и методите за учење, признавањетона стекнатите резултати од учењето, јазичната и меѓу­културната подготовка и подобрените процедури воинституциите–домаќини.Поддршката на мобилност преку програматаЕразмус за сите ќе се фокусира на четири клучниактивности:

­ мобилност на кадар, главно професори, обучу­вачи, училишни лидери и лица кои работат сомлади;

10 Универзитетски весник бр. 1 33

­ мобилност на студенти во високото образо­вание (вклучувајќи стекнување на заеднички/двојни дипломи) и студенти кои посетуваатстручно образование и обука;­ Еразмус­мастер за мобилност на втор циклусстудии за студентите преку нов механизам задоделување на кредити;­ мобилност на млади лица, вклучувајќи волон­терство и младинска размена.Мобилност на кадар: Истражувањето е едногласново врска со клучната улога која ја имаат професоритеи училишните лидери во зголемување на нивото нарезултати кај учениците и во образовните системи. Соцел да се промовира извонредност во одржувањето нанастава, да се развијат иновативни и успешни настав­ни методи и методи на учење и да се зајакне квалите­тот во институциите, мобилноста на кадарот во ситеобразовни сектори ќе биде значително зајакната,вклучувајќи и долгорочна мобилност. Исто така сепредвидени повеќе можности за мобилност на лицатакои работат со млади, имајќи ја предвид нивната улогакако мултипликатори и промотори на размената надобра практика меѓу младинските организации. Запериодот на програмата се предвидуваат 1.000.000 ко­рисници на овој тип мобилност.Студенти во високото образование: За да се отсли­ка зголемената меѓународна димензија во високообра­зовниот сектор, активностите поврзани со Еразмус­мобилноста ќе бидат значително зајакнати и проши­рени на меѓународно ниво, вклучувајќи ги и земјите одсоседството, за да се оствари поставениот критериумод 20% реализирана мобилност на студенти во висо­кото образование. Ова ќе овозможи студентите одЕвропа да реализираат мобилност на меѓународнониво, а студентите кои не се од Европа да реализираатстудиски престој во ЕУ, на тој начин охрабрувајќи годвижењето на таленти и зголемувајќи ја атрактивностана високото образование во Европа за заеднички при­добивки на високообразовните институции и системиод ЕУ и од земјите кои не се членки на ЕУ.Заедничка диплома: Темелејќи се на успехот наЕразмус Мундус, која се имплементираше со инду­стриски развиените земји, програмата ќе ја зајакнеподдршката на мобилност за стекнување на квалифи­кација во рамки на студиски програми кои нудат ви­соко ниво на квалитет, имплементирани од страна наЕУ–универзитети и универзитети од земји кои не сечленки. Оваа акција ќе биде отворена за дополнителнофинансирање од заинтересираните партнерски земји.За периодот на програмата се предвидуваат 34.000 ко­рисници на овој вид мобилност.Еразмус–мастер: Студиите на втор циклус се одголемо значење за подигање на нивото на квалифи­кации во високото образование и за стекнување напонапредни вештини за работни позиции кои тоа гоналагаат. Иако реформите со болоњскиот процес соз­дадоа многу можности, сепак мал е бројот на мобил­ности за стекнување на квалификации во ЕУ. Оваделумно се должи на тоа што националните шеми заподдршка на студентите, каде што постојат, насто­јуваат да бидат многу ограничувачки и поддршкатакоја тие ја даваат не смее да биде искористена во другаземја­членка. Особено се појавува проблем кај сту­

денти кои сакаат да завршат целосна студиска про­грама на втор циклус во друга земја­членка каде штошколарината е висока. Со цел да се преземе некојаактивност во таа насока, програмата Еразмус за сите ќевоспостави шема за добивање на студентски кредитишто на студентите кои сакаат да завршат втор циклусна студии во некоја друга земја­членка на ЕУ или ЕЕА­земја ќе им даде можност за земање на кредит поповолни услови. Се предвидуваат 330.000 корисници.Студенти кои посетуваат стручно образование иобука: Овозможувањето на пристап на студентите коипосетуваат стручно образование и обука до методи,практики и технологии кои се користат во други земјиќе придонесе за подобрување на нивните можности завработување во глобалната економија: учењето прекуработа е важно за вработување на поединците од ситенивоа на образование, особено сега кога има високастапка на невработеност на млади и потреба од зголе­мување на квалитетот и атрактивноста на овој секторво многу земји во Европа. Поради овие причини, фи­нансирањето на мобилности на овие студенти ќе бидезначително зголемено.Транснационалното стражирање во фирми имависок потенцијал за зголемување на можноста завработување и ќе биде промовирано за студенти вовисокото образование и стручното образование иобука. Целта е да се зајакне врската образование –бизнис­сектор, да се промовира претприемаштвото ида се олесни преминот од образование во работа. Когаќе има можност, тие ќе се насочуваат кон региони ододредени земји или сектори каде што има потреба одстекнување на вештини.

Неформално стекнување на знаење: Неформал­ното стекнување на знаење го надополнува формал­ното образование. Во таква ситуација мобилноста имасилно влијание врз личниот развој, социјалнатаинклузија и вработувањето на младите. Ова влијаниее од особено значење за обесправените млади лица.Затоа, ќе биде зголемена мобилноста на младите прекумладинска размена и волонтерство. За овој вид на мо­билност се предвидени 540.000 корисници.(продолжува во наредниот број)

Мобилност настуденти во високотообразование, ворамките на ЕУ инадвор од ЕУ

2.165.000 корисници

Мобилност настуденти коипосетуваат стручнообразование и обука

735.000 корисници

Вкупно 2.900.000 корисници

од кои за стажирање 700.000 корисници

11Универзитетски весник бр. 1 33

Славица Велева еродена на 18.5.1963 го-дина во Скопје. Дипло-мирала на Филолошки-от факултет во Скопјена групата македонскијазик и јужнословенскијазици (еднопредметнанасока) во јуни 1986, аод декември истатагодина работи на Ка-тедрата за македон-ски јазик и јужносло-венски јазици. Маги-стрирала на тематаЗборообразувањето вопоезијата на Гане То-доровски, а доктори-рала на темата Тен-денции во зборообра-зувањето на македон-скиот јазик. Во моментов работи како вонреденпрофесор на наведената Катедра (по предме-тите современ македонски јазик, зборообра-зување на македонскиот јазик, македонски јазик- култура на говорот, македонски јазик - веш-тини на пишување). Во текот на работниотстаж одржувала вежби и предавања по пред-метите: современ македонски јазик, граматикана македонскиот јазик, зборообразувањето воСМЈ и морфологија на СМЈ на сите групи наФилолошкиот факултет, како и по предметотмакедонски јазик - култура на говорот на Фило-зофскиот факултет, Природно-математич-киот факултет, Факултетот за ликовниуметности и на Факултетот задрамски уметности и др. Во пе-риодот 2006-2009 водела подго-твителна настава по македонскијазик за странските студенти за-пишани на УКИМ, организирани одСеминарот за македонски јазик,литература и култура. Бројот настуденти со кои работи се движиод 200 до 500 по семестар.

Во периодот од 1996 до 1999 го-дина дополнително работела какојазичен консултант во рекламно-маркетиншката агенција „Сачи иСачи“, а во периодот 2000-2006како предавач по предметот кул-тура на писмено и на усно изразу-вање на македонски јазик во КДС-Центар за обука и развој на кадри,а за таа намена изработила иматеријали за македонскиот јазикво деловната комуникација.

Во рамките на стручното усовршувањедобила сертификати од обуките и тренинзитеорганизирани од Филолошкиот факултет восоработка со УСАИД и со Институтот отво-рено општество: Изработка на наставни пла-нови и програми според Болоњската деклара-ција, Креативна настава и учење, Со читање ипишување до критичко мислење, Обука за соци-јална правда, Примена на информатичко-ком-пјутерската технологија во наставата и тре-нинг-програми за изработка на сертифициранитестови за Б2 и А2-ниво на познавање на

македонскиот јазиккако странски.

Има објавено три-есетина научни тру-дови во наши, вострански списанија изборници и 6 книги ка-ко автор или коавтор.Настапувала со рефе-

рати на научни собири и конференции во зем-јава и во странство. Повеќе години е учесник наМеѓународниот семинар за македонски јазик,литература и култура со циклус предавања,тематски предавања на теми од областа назборообразувањето, македонската лексикогра-фија и од современиот македонски јазик, а учес-твувала и со реферати на научните конферен-ции.

Од 1995 до 2000 била учесник во меѓународ-ниот проект „Современите промени во словен-ските јазици од 1945 до 1995 година“. Во рамкитена Центарот за тестирање и сертифицирањена македонскиот јазик како странски/втор

Во рамките на процесите за интегриранодејствување и функционирање на Универ-зитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопјеусогласени со Законот за високото образо-вание и Статутот на Универзитетот, во Уни-верзитетски весник ги претставуваме рако-водните органи на единиците и придруж-

ните членки на Универзитетот. Во зависностод обемноста на содржините и актуелнитенастани, во секој број објавуваме биограф-

ски податоци на еден или повеќе декани нафакултети, односно директори на научниинститути.

Во овој број ја претставуваме ППРРООФФ.. ДД-- РР ССЛЛАА--

ВВИИЦЦАА ВВЕЕЛЛ ЕЕВВАА.

Curriculum VitaeПроф. д­р Славица Велева,декан на Филолошкиот факултет„Блаже Конески“

12 Универзитетски весник бр. 1 33

јазик, оформен во 2007 година во рамките наФилолошкиот факултет „Блаже Конески“, уче-сник е во два проекта: проектот од ТЕМПУС-програмата (TEMPUSMALTECCSM-SCM-C008B06-2006) и проектот од УНЕСКО-програмата(УНЕСКО 4643700002). Учествува и во меѓународ-ниот проект SOUTHEASTEUROPEANPROJECTFOR THE ADVANCEMENTOFLANGUAGE STUDIES‘SEEPALS,-2010-2013, 511116-Tempus-1-2010-1-XM-TEMPUS-JPCR.

Учествувала и во следниве национални про-екти: проект на Министерството за информа-тичко општество, за стандардизација на маке-донската терминологија од областа на инфор-матичко-комуникациската техника; проект наСекторот за евроинтеграции при Владата наРМ, за стандардизација на правната термино-логија, проект од Министерството за култура,Македонската информативна агенција и аген-цијата „Идеја-плус“, за зачувување на кирили-цата.

Била ментор на повеќе дипломски работи,магистерски тези и на еден докторски труд.Била рецензент на повеќе изданија од областана јазикот и на неколку универзитетски учеб-ници и прирачници. Во соработка со Педагошки-от совет при Министерството за образованиеи наука, во 2008 година, како претседател наКомисијата за селекција на учебници извршиластручна експертиза на 15 учебници по предме-тот македонски јазик за основно училиште. Таае овластен испитувач и составувач на тестовипо македонски јазик како странски во рамкитена ЦЕТИС-МАК и е лиценциран лектор по маке-донски јазик.

Била член на Советот на Семинарот за ма-кедонски јазик, литература и култура, член на

Советот за македонски јазик во Министерство-то за култура при Владата на РМ, како и членна Комисијата за изработка на предлог-изменина Законот за употреба на македонскиот јазик,при Министерството за култура на РМ.

Во рамките на Факултетот учествувалаво повеќе активности: организирање на Трети-от и Четвртиот научен собир на млади македо-нисти; во два мандата била заменик-шеф наКатедрата за македонски јазик и јужнословен-ски јазици; повеќе години е член на Наставно-научниот совет; член на Деканатската управа;учествувала во работата на повеќе стручникомисии за изработка на стратешки докумен-ти во рамките на Филолошкиот факултет;била член на уредувачкиот одбор на Годишниотзборник на Филолошкиот факултет „БлажеКонески“; член на Централната комисија заприем на студенти за учебната 2006/2007, членна Комисијата за приговори за упис на студен-ти за учебната 2007/2008 и 2009/2010, претсе-дател на Комисијата за упис на студенти заучебната 2010/2011 и 2011/2012 година. Од учеб-ната 2005/2006 била ЕКТС-координатор на че-тири студиски програми при Катедрата замакедонски јазик и јужнословенски јазици, а двегодини била и институционален ЕКТС-коорди-натор. Во рамките на УКИМ била вклучена воподготовките за воведување студии од третциклус – докторски студии и во формирањетона Школата за докторски студии; во подготов-ките за примена на европските програми замобилност и во подготовките за воведувањеiKnow систем за мрежно поврзување. Од учебна-та 2009/2010 е продекан за настава на Фило-лошкиот факултет „Блаже Конески“ при Уни-верзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје.

ВОВЕДПрограмата за работа на Филолошкиот факултет„Блаже Конески“ во периодот 15.9.2012­14.9.2016 го­дина е планирана врз основа на Законот за високотообразование, Статутот на Универзитетот „Св. Кирил иМетодиј“ во Скопје и актите на Факултетот како еди­ница на Универзитетот, како и врз основа на соглед­

бите и анализите од активностите воизминатиот период.Филолошкиот факултет „БлажеКонески“ беше насочен кон актив­ностите произлезени од интегратив­ните процеси на Универзитетот, одЗаконот за високото образование, одизмените во Законот за високотообразование, од обврските кон бо­лоњскиот процес и сл. Подолг пери­од функционирањето на Факултетотсе одвива во отежнати услови преди­звикани од недоволната финансиска,кадровска и административна под­дршка за имплементација на болоњ­ските принципи на студирање, од неформирањето наСоветот за финансирање на високото образование,намалувањето на финансиските средства за научно­истражувачка дејност и немањето стратегија и финан­сиска поддршка за кадровско обновување.Филолошкиот факултет заедно со Филозоскиот фа­култет е еден од основачите на Универзитетот „Св. Ки­рил и Методиј“ во Скопје и од таа причина потпи­

Проф. д­р Славица Велева,декан на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ККООНН ЗЗААЧЧУУВВУУВВААЊЊЕЕ ННАА ККООННТТИИННУУИИТТЕЕТТООТТ

ННАА ИИММЕЕТТОО ИИ ННАА ППРРЕЕППООЗЗННААТТЛЛИИВВИИТТЕЕВВРРЕЕДДННООССТТИИ

((ППррооггррааммаа ззаа ррааббооттаа ппррии ииззббоорроотт ззаа ддееккаанн))

13Универзитетски весник бр. 1 33

рањето врз традицијата треба да го гледаме како осно­ва за задржувањето на континуитетот на името и напрепознатливите вредности, но и како позиција одкоја треба да се означи почетокот на изградба на но­виот лик на Филолошкиот факултет. Заложбите кои гивложија нашите претходни колеги во издигнувањетона угледот на Факултетот и во создавањето на кадров­скиот потенцијал (со кој во моментов располага Фа­култетот) се обврска кон идните генерации. Кадров­скиот потенцијал (професорите, вработените со нас­тавно­стручно звање, соработниците, студентите,стручните служби и административно­техничкиотперсонал) е силата која може да го издигне Филолош­киот факултет „Блаже Конески“ при УКИМ над мо­ментните проблеми и да го постави на заслуженотоместо како предводник на реформите во високотообразование во Република Македонија и во регионот.Оваа програма е заснована на повеќе стратешкидокументи за развој на високото образование и висо­кообразовните институции во рамките на РепубликаМакедонија и Европската унија, со цел прифаќање ипримена на стандардите на единствениот европскиакадемски простор на кој му припаѓа нашата инсти­туција.1. ВИЗИЈА

ФФ ­ Факултет препознатлив по својата традиција;

ИИ ­ иновативноста и иницијативноста како дви­жечка сила;ЛЛ ­ лингвистички центар во регионални рамки,конкурентен и атрактивен во европскиотобразовен простор;ОО ­ осовременување и модернизирање на постој­ните програми и воведување нови;ЛЛ ­ локален и регионален центар за изучување нанационалните, регионалните и светските јази­ци по најсовремени методи и стандарди;ОО ­ оспособување на студентите со квалификациипреку кои ќе ги пронајдат најдобрите образов­ни патеки;ШШ ­ широка палета на можности за студирање и законтинуирано усовршување;КК ­ креативност, квалитет и ефикасност во наста­вата;ИИ ­ исполнување на различните мисии во општес­твото засновано на знаење.

2. НАСТАВНА ДЕЈНОСТНаставата е основната дејност на Филолошкиотфакултет „Блаже Конески“ при УКИМ, а во реализа­цијата на оваа дејност еднакви партнери се наставниоткадар и студентите. Партнерство кое треба да се за­снова на доверба, соработка и заемно почитување наразличностите во образовниот систем.Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ приУКИМ, и покрај конкуренцијата, сè уште важи за нај­компетентна установа за продуцирање солиден кадарво областа на филологијата. Оттаму, задржувањето иподигнувањето на квалитетот на наставата се поста­

вува како предизвик со оглед на квотите што се нало­жени со уписната политика. Во таа насока, креирањетоуслови за висококвалитетно изведување на наставатаи подигнување на квалитетот на наставата ќе сереализира преку:­ подетална анализа за примената на студискитепрограми по принцип на модуларност и осовре­менување на наставните планови и програми врзоснова на опстојни анализи, кои ќе ги вклучатмислењата на професорите, на вработените сонаставно­стручно звање, на соработниците, настудентите, на дипломираните студенти и на делод работодавачите, каде што работат нашите ди­пломирани студенти;­ надминување на просторниот проблем преку ра­ционализација на наставата и со подобра органи­зација на распоредот со јасни принципи за дефи­нирање на групите и на термините;­ обезбедување на квалитетот на наставата прекунаградување и стимулирање на професорите, навработените со наставно­стручно звање, на сора­ботниците, за иновација во наставата, преку пот­тикнување на креативноста и тимскиот дух на сту­дентите, кои ќе ги презентираат своите достиг­нувања во рамките на Факултетот и надвор однего;­ овозможување педагошка обука на младиот нас­тавен кадар во насока на осовременување на нас­тавниот процес со посебен осврт на образовнитерезултати;­ опремување на просторот и набавка на средства иопрема за современа настава. Секој наставник(редовен и вонреден професор, а потоа доцентитеи соработниците) би требало да биде опремен сопреносен компјутер (note­book), како неопходнопомагало за подготовка и за изведување на наста­вата;­ поголема динамика во однос на внатрешнатаевалуација на Факултетот;­ обезбедување мудл (moodle) платформа за интер­активна настава, за којашто веќе има обучен кадарна Факултетот;­ обезбедување на квалитетот на наставата со сле­дење на успешноста на студентите во совладува­њето на знаењата предвидени со предметнитепрограми, преку следење на должината на студи­рањето за секој студент, преку анкетирање надипломираните студенти, преку следење на кари­ерата на дипломираните студенти.Филолошкиот факултет ќе води активна уписна по­литика преку континуирана презентација на програ­мите и можностите за студирање бидејќи бројноста настудентите е битен услов од кој зависи функциони­рањето на наставата. Во последните три години, по­ради нееднаквите квоти за упис на студиските програ­ми се појави проблем во функционирањето на некоикатедри каде што се запишаа голем број студенти(англиски јазик и книжевност, превод и толкување,италијански јазик и книжевност), а за сметка на тоа,кај некои студиски програми бројот на запишани сту­денти забележително опадна.За жал, во втората група се најдоа студиските про­грами по македонски јазик и по македонска книжев­ност и јужнословенски книжевности, кои се најстаритекатедри на Факултетот и се со најдолга традиција.Катедрите треба поинтегрирано да дејствуваат во на­сока на анимирање на студентите од двете катедри

14 Универзитетски весник бр. 1 33

преку различни активности, како што се: македонис­тичките вечери, студентски работилници на теми одобласта на македонистиката, теренска настава одзедничките предмети и сл. Факт е дека за надмину­вање на ваквата состојба треба и заедничка акција насите институции поврзани со македонистиката ипромовирање на проблемот на сите нивоа.Факултетот преку Универзитетот со сите можнисредства ќе се залага за почитување на предложенитеквоти од страна на соодветните катедри и ќе вршиеднаква презентација и популаризација на студискитепрограми, со цел запознавање на идните студенти сосите услови и можности на студиските програми. По­крај тоа, сите идеи и активности за понуда на новистудиски програми со кои ќе бидеме конкурентни напазарот на високото образование ќе имаат безрезервнаподдршка од страна на Деканатот.Неопходна е изработка на додатокот на дипломата(Diploma Supplement), како инструмент на болоњскиотпроцес. Дел од факултетите веќе почнаа со неговапримена, но ваквиот документ треба да е стандарди­зиран на ниво на Универзитетот, да е соодветен заевропскиот образовен простор и да е јасен за пазаротна трудот.За сите активности неопходна е тесна соработка соРекторатот за отворените прашања кои се однесуваатна наставата и наставната дејност во насока на реали­зација на активностите од страна на Ректоратот, созаемно почитување на правата и обврските.Новиот систем на студирање наметнува дополнува­ње и измени на правилата на студирање во согласностсо Законот за високото образование и со Статутот наУКИМ во однос на паралелното студирање, регулира­ње на дополагањето на втор изборен модул (потпро­грама) по дипломирањето, и можноста за запишувањегрупа изборни предмети (втор) модул за студенти оддругите факултети. Со регулирање на овие можностиќе се отвори простор за проширување на дејноста наФилолошкиот факултет „Блаже Конески“ во насока напопуларизирање и на овој вид студии и ќе се овозможипроширување на наставната дејност.Согласно со измените во Законот за високото обра­зование и наставните планови, практичната наставатреба да добие институционална форма, преку потпи­шување договори со институции од граѓанскиот и одневладиниот сектор кои се заинтересирани за овој видсоработка. На тој начин би се оформила група поддр­жувачи и партнери на Факултетот, кои би ги отворилеможностите за практично оспособување на студентите.Ќе се поттикнува теренска настава за програмитекаде што има потреба од ваква дејност, со што ќе сеовозможи практицирање на истражувачката дејност.Ќе се поттикнува организирање на предавања(„клиничка настава“) за студентите од страна наистакнати експерти од јавниот и од приватниот сектор,од земјата и од странство. Ваквата настава се одржу­ваше по некои предмети и во последните две години инаиде на позитивен прием од страна на студентитекако иновација во наставата.Во соработка со Студентскиот парламент ќе се фор­мира Центар за кариера (и негово поврзување со Кан­целаријата за кариера при УКИМ), кој интензивно ќеработи во следниве насоки:­ изнаоѓање можности за усовршување на студен­тите во универзитетски центри надвор од Репуб­лика Македонија, користејќи ги можностите заразмена, преку потранспарентно информирање запрограмите за мобилност од страна на инсти­

туционалните координатори и преку вклучувањена студентите од Факултетот во Мрежата наЕразмус­студенти;­ вклучување во он­лајн европската академскамрежа за промовирање на соработката и разме­ната меѓу студентите, истражувачите и настав­ничкиот кадар;­ привлекување нови студенти, нивно соодветноинформирање, прифаќање, советување и помошпри изборот на студиските програми на Факул­тетот, преку активна поврзаност меѓу средното ивисокото образование. Со анализите на уписите вооднос на бројот на запишаните студенти поопштини и по средни училишта ќе се определу­ваат целните групи каде што ќе се насочат актив­ностите за промовирање на можностите за студи­рање на Факултетот;­ организирање дополнителни курсеви, тренинзи,обуки, работилници (континуирано учење и усо­вршување) за веќе завршените студенти, коиимаат потреба од дополнување на знаењата сонови научни и практични достигнувања. Совре­мените општества ја менуваат позицијата на уни­верзитетите, факултетите, истражувачките центриво однос на граѓанскиот и на стопанскиот сектор,па оттаму треба да се овозможи пристап до новотознаење преку развивање на овој вид апликативнадејност во рамките на Факултетот. Тој треба да јаискористи креативноста преку интегрирање нанеформалното во формалното образование и надипломците кои се стекнале со вештини и знаењаод образовниот процес, а им недостасуваат по­требните лични вештини и способности, да импонуди континуирано образование. Ваквите ак­тивности овозможуваат и подобрување на аплика­тивната дејност на Факултетот во насока на подо­брување на финансиската состојба, како и зголе­мување на мотивираноста на вработените за пого­лем ангажман во овој вид настава, користејќи гизаконските можности за дополнителни дејности;­ поврзување со веќе дипломираните студенти исоздавање база (мрежа) на податоци за нивновработување – создавање алумни (поддржувачи)на Филолошкиот факултет „Блажe Конески“ воСкопје при УКИМ.Во рамките на првиот циклус студии (додиплом­ски студии) ќе се работи на:­ систем на евалуација за атрактивноста на студи­ските програми, според бројот на запишаните ибројот на дипломираните студенти, со што ќе сеовозможи проценка за потребите за нивна про­мена;­ искористување различни институционални моде­ли за воведување флексибилни студиски програ­ми кои ќе можат да одговорат на сите изменипредвидени со законските рамки и ќе им овозмо­жат на студентите продолжување на високотообразование на начин кој најдобро им одговара нанивните потреби;­ интердисциплинарност во студиските програми,со учество на два или повеќе факултети. Ваквитестудиски програми се веќе акредитирани кај не­кои студиски програми од втор и трет циклус, нонедостасува ваквиот пристап и во рамките напрвиот циклус студии, каде што има најголем бројстуденти. Во подготовка се заеднички студискипрограми за прв циклус студии – модуларни сту­дии во соработка со два института на Филозоф­

15Универзитетски весник бр. 1 33

скиот факултет, а во понатамошната фаза ќе серазгледаат можностите за заеднички студискипрограми и со други факултети со сродна дејност.Ваквите заложби се во духот на Декларацијата настудентската конференција на UNICA (Network ofUniversiteties from the Capitals of Europe), одржанана 25 септември 2010 година во Рим, Италија;­ задржување на можноста за функционирање напоголем број изборни предмети со што ќе се овоз­можи студентите сами да го креираат својот про­фил, во зависност од своите афинитети и потреби;­ ќе се поедностави процесот на признавање студиии курсеви на ниво на Факултетот со што ќе се зго­леми мобилноста, при што барањата на студентотсе ставаат во центарот на наставната програма ина целиот образовен процес. Со оглед на досегаш­ните искуства во однос на реализацијата на Ераз­мус­програмата, на ниво на Универзитетот, Фило­лошкиот факултет се посочува како најдобар при­мер во однос на администрирањето на мобилностаи во однос на заверката на семестри, признава­њето на предметите и префрлувањето на креди­тите.Во рамките на вториот циклус (магистерски сту­дии) ќе се работи на:­ акредитирање нови студиски програми врз основана потребите на пазарот, во соработка со другифакултети и универзитети;­ формирање база на податоци за одбранети маги­стерски трудови на Филолошкиот факултет „Бла­же Конески“ во Скопје при УКИМ;­ формирање на стручна – консултативна комисија,составена од претседателите на одборите на пост­дипломските студии и тројца истакнати професо­ри, која ќе ги разгледува предлозите за темите намагистерските трудови и ќе ги предлага за усво­јување пред одборите за постдипломските студии;­ поведување постапка за издавање списание ­ збор­ник каде што ќе се објавуваат апстрактите ододбранетите магистерски трудови.Во рамките натретиот циклус студии – доктор­ски студии ќе се работи на:­ интердисциплинарност и мултидисциплинарностна студиските програми во склоп наШколата задокторски студии на УКИМ. Идејата е со хармони­зирање на докторските студии да се создаде един­ствен истражувачки и образовен систем во Европаи да се подигне нивото на квалитетот во таа сфера.3. НАУЧНОИСТРАЖУВАЧКА ДЕЈНОСТ И

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКАНедостатокот на буџетски средства за оваа дејност,слабите врски со други институции што се занимаваатсо научноистражувачка дејност, како и недоволниотстручно ­ административен кадар за поддршка на оваадејност, го забави развојот на оваа дејност на Факул­тетот.Со оглед на фактот дека се подготвува Националнастратегија за научноистражувачка и развојна дејноство Република Македонија (2011­2020), со што ќе сесоздадат предуслови за нормално извршување и развојна научноистражувачката дејност, по усвојувањето,Факултетот преку соработка со Универзитетот активноќе се вклучи со сите свои ресурси во искористување насите законски рамки за обезбедување средства за оваадејност.

Неопходно е вклучување во меѓународните мрежиза соработка и работа на меѓународни проекти. Требада се зајакне користењето на поволностите од заед­ничката програма за мобилност BASILEUS III и Ераз­мус Мундус Акција 2, во однос на студиски престои иможностите за соработка со партнерите. На тој начинќе се зголеми интернационалната мобилност, разме­ната на наставен кадар и на студенти, а и другитеинтернационални образовни активности ќе се инте­грираат преку зголемен пристап и праведно учество.Ќе им се дава поддршка на наставниците и сора­ботниците за учество на меѓународни собири, конфе­ренции или конгреси преку фондови за таа намена,преку изнаоѓање можности за нови извори на сред­ства, преку донации и работа на апликативни проекти.Ќе се поддржува организирањето научни собири,конференции и тематски форуми преку кои ќе се про­мовираат научноистражувачките капацитети и ќе сеафирмираат нашите истражувачки кадри. Треба да сеискористи можноста за организирање летни истражу­вачки школи што ќе работат на конкретни кратко­рочни истражувачки проекти и ќе се финализираат сообјавување на резултатите од ваквите истражувања.Ќе се разгледа можноста за зголемување на апли­кациите за проектите во Министерството за образо­вание и наука, Министерството за култура и во другитересорни министерства.Неопходно е обезбедување средства преку интегра­тивните фондови на Универзитетот, како и преку раз­вивање и јакнење на соработката на апликативни про­екти со јавниот и со приватниот сектор, со што Факул­тетот реално и соодветно ќе се презентира како инте­лектуален сервис од областа на филологијата.За полесно одвивање на научноистражувачкатадејност ќе се овозможи институционален пристап додигиталните библиотеки и перманентно обновување иосовременување на библиотечниот фонд.Билатералните договори за соработка, во кои евклучен и Филолошкиот факултет „Блаже Конески“,треба да се искористат за развивање на научноистра­жувачката дејност преку проекти од заеднички инте­рес. За таа цел, нужно е потранспарентно и посеоп­фатно презентирање на договорите на ниво на Факул­тетот со што ќе се даде простор за вклучување на по­голем број заинтересирани во нивната реализација.4. ИЗДАВАЧКА ДЕЈНОСТОваа дејност во минатиот период резултираше соголем број изданија, но факт е дека постои проблем вооднос на нивната дистрибуција и продажба. Затоа,потребно е факултетските изданија да се испраќаат воразни академски и научни центри во земјата и востранство, при што ќе се промовираат нашите научно­истражувачки резултати, а ќе се создаваат и поволниуслови за размена на стручни и квалитетни монограф­ски и периодични изданија, кои за наши услови сескапи за да се набавуваат. Истовремено ќе се создадатуслови и за отворање факултетска книжарница за про­дажба на изданијата, а со тоа ќе се овозможи тие да нестојат во депоата и нивниот пристап до студентите и донаучните работници да стане понепосреден. Средства­та од продажбата на изданијата ќе се инвестираат запроширување на програмата во издавачката дејност наФакултетот, како и за задоволителни хонорирања наавторите. Треба посериозно да се посвети внимание напоставување и утврдување на принципите во изда­

16 Универзитетски весник бр. 1 33

вачката дејност на Факултетот со изработка на акцискиплан во однос рангирање по приоритет на издавање.За оваа дејност ќе се користат и средства од државни­те, универзитетските и од сопствените фондови и одинтегративните средства од УКИМ. Покрај тоа ќе сеработи и на:­ покривање на трошоците и стимулирање на про­фесорите, вработените со наставно­стручно звање,соработниците, за изработка на учебници, моно­графии и учебни помагала, авторизирани мате­ријали за испити, вежби, практикуми;­ објавување рецензирани практикуми (вежби и из­бор на текстови) на веб­страницата на Факултетот,кои ќе се користат за изведување вежби и прак­тична настава, а студентите ќе можат да ги кори­стат како авторизирани учебни помагала за изве­дување практична настава за определени пред­мети;­ обезбедување електронски пристап до научнитеистражувања, објавените научни и стручни трудо­ви од наставничкиот и соработничкиот кадар наФакултетот;­ отворање факултетска книжарница за продажбана учебници, скрипти, практикуми, за реализа­ција на наставата и на изданијата на Факултетот;­ печатење на списанија и зборници од собири ор­ганизирани на Факултетот;­ електронски изданија на Годишниот зборник наФакултетот.Имајќи ги предвид современите технолошки и ко­муникациски достигнувања на издавачката дејност вонасока на „отворен пристап“, ќе се работи на објаву­вање на електронски верзии на изданијата со што ќе сеовозможи пристапност до поголем број корисници иизработка на портал на трудови од наставниот кадарна Филолошкиот факултет за да се има увид во публи­кациите (за потесната и за пошироката јавност).Покрај тоа, ќе се работи на редовно објавување навеб­страницата за новонабавени книги и новодобиени,а преку членство во Македонските електронски биб­лиотеки (МЕБ) ќе се обезбеди пристап до повеќе елек­тронски бази на податоци за областите кои се од инте­рес на Факултетот.Ретките и исклучително вредни книги од постардатум со кои располага Филолошкиот факултет „Бла­же Конески“ ќе се чуваат под посебни услови, а дел однив ќе дигитилизираат, ќе се пресликаат и ќе се уко­ричат со што ќе се овозможи нивна достапност прекуелектронските или копираните верзии.5. КАДРОВСКА ПОЛИТИКАЕдна од најважните задачи во овој период ќе бидеприемот на млади стручни кадри од кои ќе зависи ид­нината на високообразовниот процес и реализацијатана студиските програми.Динамиката на вработување на нов кадар за секоеиспразнето место (по основ на пензионирање и по другоснов) не се почитува од страна на надлежните инсти­туции, а да се ублажи лошата состојба во однос накадровската екипираност, решението на овој проблемго согледуваме во две насоки:­ преку поголеми напори и лобирање до соодвет­ните државни институции кои се одговорни завработувања да се обезбедат места за пополнувањена дефицитарните кадри. За ваквата политика ќесе бараат согласности и поддршка од УКИМ, одМинистерството за образование и наука и од Ми­

нистерството за финансии. Во оваа насока, неоп­ходно е Деканатската управа да утврди листа наприоритети за реализација на кадровската поли­тика;­ преку ангажирање на истакнати професори истручњаци во наставата во сите циклуси на студи­рање. Со оглед на досегашната практика и одржу­вање на квалитетот на наставата, неопходно еформирање комисија која ќе селектира и ќе пред­лага, до Наставно­научниот совет, стручњаци одпрактиката кои ќе учествуваат во изведувањето нанаставата.6. ФИНАНСИСКО РАБОТЕЊЕВо рамките на интегрираниот Универзитет се пра­веа обиди да се изедначат платите на сите факултети –единици на УКИМ, но не можеше да се изнајде реше­ние за заеднички правилник, па се остави на факул­тетите да се приспособат кон генералната рамка што јапонуди Универзитетот. Факт е дека платите на универ­зитетските професори заостануваат во општествениоти во јавниот статус со платите во однос на експертитево судските, здравствените и која и да е друга општес­твена дејност. Неопходно е нагласено залагање за по­дигање на јавниот статус на професорите во високотообразование, како и за подобрување на нивните платипреку сите расположливи форми на влијание, во со­работка со другите единици на УКИМ, со другитедекани, преку Ректорската управа, Сенатот, како ииницирање на заеднички активности со другите клуч­ни чинители (Интеруниверзитетската конференција,Министерството за образование и наука, Владата наРМ) за подигање на општествениот статус на универ­зитетските професори и нивно изедначување со екс­пертите од другите области. Во овој период неопходнисе сите иницијативи и потенцијали да се насочат конактуализирање на овој проблем.Финансиите на Факултетот се остваруваат по двеоснови, од Буџетот на Република Македонија ­ буџет­ска сметка 603 и буџетска сметка 788, на која се депо­нираат сопствените приходи кои се остваруваат одпартиципација, кофинансирање, од уплати на студен­ти по разни основи и од апликативната дејност.Како институција од јавен карактер, финансискотоработење се заснова на детално изготвени планови закористење на средствата од сопствените приходи,согласно со принципите на трезорското работење. Ворамките на реализацијата на оваа програма ќе се во­веде практика за транспарентно образложување насите приходи и расходи пред Деканатската управа.Интензивно ќе се работи на можностите за зголе­мување на платите на вработените, со зголемување наприходите преку засилување на активностите за по­качување на бројот на студентите на прв, втор и третциклус студии, а истовремено и намалување на бројотна испишаните студенти, кои се префрлаат на другифакултети; преку рационализирање на наставата; пре­ку зголемување на бројот на националните и меѓуна­родните проекти, привлекување на донации и спон­зорства од институции и компании. Ќе се работи вонасока на комерцијализирање на експертски и струч­ни услуги, заеднички развојно­истражувачки проекти,консултантски услуги што може да ги даде Филоло­шкиот факултет во рамките на законските одредби.Целокупната активност од овој вид на Факултетот ќе сеодвива без бариери, со тимска иницијатива и со адми­нистративна поддршка. Во таа насока неопходна е

17Универзитетски весник бр. 1 33

акредитацијата на сертификати за познавање на јазик(по примерот на ЦЕТИС­МАК), со што Филолошкиотфакултет „Блаже Конески“ во Скопје при УКИМ ќе сеиздвои како единствена установа за издавање ваквисертификати на ниво на Република Македонија.Непаричните средства на Факултетот (простории,опрема, лаборатории) треба да се проценат и да се упо­требуваат за активности надвор од наставата, како и заактивности достапни за поширок круг заинтересиранипреку економска рентабилност. Во таа насока треба дасе искористи и можноста за комерцијализација на ра­ботата на лабораториите – донација на Владата наРепублика Македонија, според нивните упатства.Покрај овие активности, неопходно е планско тро­шење на сопствените средства и поголема контрола наприливите и расходите на Факултетот. Најитно е по­требно софтверско поврзување на Службата на сту­дентски прашања со Службата за финансово и смет­ководствено работење, со што ќе се овозможи посис­темско книговодствено работење преку поголема елек­тронска контрола на уплатите на студентите, книжењепо години и по студиски програми, со цел да се подо­бри анализата на состојбите при уплатите.Финансискиот план треба да биде реален, со вклу­чување на дефинирани фондови и стапки за планскотрошење.Планот за инвестирање ќе се реализира главно одсопствени средства, наменети за капитални инве­стиции (предвидени со најновите измени на Законотза високото образование), а ќе се реализираат капи­тални инвестиции поврзани со компјутерските центри,лабораториите, опремување на кабинетите на профе­сорите и опремување на библиотеките. Во соработка соДеканатската управа на Филозофскиот факултет, којаќе се одвива поинтензивно во однос на прашањата одзаеднички интерес, ќе се работи на уредување на аула­та, санирање на покривната конструкција, подобру­вање на вентилацијата на Факултетот, поставувањебезбедносни камери, како и подобрување на осветлу­вањето во и надвор од зградата. Посебно внимание ќесе посвети на одржувањето на хигиената и уредување­то на просторот во Факултетот и надвор од него. Восоработка со Владата на РМ, со МОН и со Ректоратотќе се работи на забрзување на реализацијата на проек­тот за изградба на дополнителен објект, во кој ќе бидатсместени централна библиотека, училници и кабинетиза професори.Се планираат и следниве активности за инвести­рање:­ ажурирање, надградување и редизајнирање навеб­страницата;­ набавување на систем за оптичко прегледување натестови;­ поставување на ЛЦД­информативни монитори нанеколку места во аулата, каде што ќе се објавуваатактуелни информации за студентите во врска соиспитните сесии, роковите за заверка и упис на се­местрите, распоредот на часовите и сл.;­ воведување единствен интегриран информатичкисистем, односно мрежно поврзување на сите ка­тедри со Деканатот, кој ќе овозможи подобрувањена размената на информации битни за админи­стративното работење и зголемена ажурност;­ подобрување на комуникацијата на наставниоткадар, администрацијата и персоналот преку мо­билна телефонија;­ со оглед на условите за работа и неопходниотпростор за одржување настава ќе се разгледа мож­

носта за адаптација на сала за професори, со штоќе се овозможи дополнителен простор кој ќе секористи за одбрана на дипломски трудови,одржување состаноци на одбори и на комисии и задруги активности.7. СТУДЕНТИ И СТУДЕНТСКА ОРГАНИЗАЦИЈАВо изминатиов период, обележан со структурнитепромени во системот на високообразовната дејност,недостасуваше поврзаноста меѓу студентите и настав­ниот кадар. Контактите се сведуваа на исполнување наобврските произлезени од студиските програми, наконтакти при испити и при индивидуални консулта­ции. Во процесите на примена на болоњските прин­ципи, во активностите околу интегративните процеси,во подготовките на измените и дополнувањата настудиските програми во согласност со постојанитеизмени и дополнувања на Законот за високото обра­зование, како да се подзаборави на студентите и нанивното мислење. Студентите се партнери и битенсегмент во образовниот процес, па оттаму мора да сесподелат повеќе информации меѓу студентите и про­фесорите, вработените со наставно­стручно звање исоработниците околу резултатите од примената наболоњскиот процес и за самиот систем. Студентскотомислење мора да се земе предвид при креирањето нанаставната дејност на Факултетот. Во последниве двегодини се интензивира соработката со студентскиотправобранител на Факултетот, а посебно со студент­скиот правобранител на УКИМ во насока на решавањена проблемите поврзани со студентските права иобврски. Добрата соработка ќе продолжи и ќе сеинтензивира со цел превенирање на проблемите про­излезени од нарушувањето на студентските права.Деканатот ќе дава поддршка и ќе ги поттикнувасите форми на студентско организирање и на актив­ностите во однос на подобрување на нивниот стандарди за подигнување на квалитетот при нивното студи­рање, на активностите и на манифестациите во нивнаорганизација. Ќе се стимулира учеството на студентитево научноистражувачките проекти и ќе се мотивирапрезентацијата на постигнатите резултати.Неопходно е студентите да се вклучат во организи­рање на собири, конференции и други активности наФакултетот. Ќе се поттикнува организирање на триби­ни, тркалезни маси и дебати на кои ќе се канат гостиод наставниот и соработничкиот кадар, како и од пен­зионираните професори, и ќе се разработуваат актуел­ни теми од интерес на студентите.Досегашната практика беше со исполнувањето наобврските предвидени со студиските програми во те­кот на четири академски години, студентот да се стек­не со соодветна диплома за завршени студии. Со ова,тој добива стручно звање и само една референца вонеговата професионална биографија.Деканатот во таа насока ќе настојува на професио­нален развој, преку организирање дополнителниобуки по барање на студентите, за подобрување наистражувачките, аналитичките и комуникацискитевештини на студентите, надвор од редовниот наставенплан. Ќе се изврши интегрирање на двата типа вешти­ни преку подобрување на наставните методи кон при­стапот насочен кон студентите, преку употреба научење на даден проблем: пишување есеи, дискусии,работи во групи.

18 Универзитетски весник бр. 1 33

Покрај тоа, Деканатот ќе поттикнува и ќе работина:­ организирање дебатни средби меѓу студентите подменторство на наставниот кадар и ќе се воведатденови на дебата, каде што ќе се практикуваатреторските вештини на студентите;­ стимулирање континуирана евалуација од странана студентите на наставните практики, како и наостанатите услови во кои се изведува наставата, наСлужбата за студентски прашања и на ЕКТС­службата;­ подобра информираност и транспарентност засите сегменти од образовниот процес (наставнитепрограми), режимот на студирање, распоред начасови, распоред на испити и сл.;­ организирање совети на студиски програми кои ќеимаат средба со продеканот за настава двапати восеместарот и ќе разменуваат искуства во однос нареализацијата на студиските програми.Деканатот постојано ќе ги поттикнува студентите заотворен пристап кон проблемите и кон информациитеи ќе стимулира секакви иницијативи во насока наподобрување на квалитетот на студирањето.8. СТУДЕНТСКИ СЕРВИСИСлужбата за студентски прашања е еден од најваж­ните сегменти за комуникацијата Факултет ­ студенти.Првиот и последниот контакт со службите на Факул­тетот студентите го имаат преку Службата за студент­ски прашања, при уписот на Факултетот и при издава­њето уверение за дипломирање. Затоа, функциони­рањето на оваа служба ќе се третира со највисок прио­ритет и ќе и се посвети посебно сериозно внимание. Ќесе вложи напор поголемиот дел од потребните сервисиза студентите да бидат во електронска форма и да сесведе на минимум потребата студентот да доаѓа воСлужбата за студентски прашања. Сите активности ќебидат во насока на заштедување на времето на студен­тот за административни потреби и зголемена ефикас­ност на службите. Во последните две години се работина подготовки за примена на проектот iKnow (реали­зација на софтверско решение на студентски инфор­мациски систем). Во рамките на овој проект, Факул­тетот активно учествуваше во обуката и во развојот напилот­решението. Поголем дел од обврските кон про­ектот се веќе реализирани преку ЕКТС­службата, а восистемот се внесени податоците за студентите, настав­ните планови, студиските програми и наставниот ка­дар. За студентите по модуларниот систем веќе функ­ционира и електронскиот индекс. Се прави напор одучебната 2012/2013 година, издавањето на потврдитеи листите (уверенијата) за положени испити, форму­ларите за пријавување на теми за дипломски труд идруги документи комплетно да се врши преку iKnowсистемот по електонски пат, за да се скрати времето начекање на формалните документи.За осовременување и унапредување на оваа Службасе предвидуваат интензивни обуки за нејзино усовр­шување.Ќе се работи и на зајакнување на ЕКТС­службата инејзино мрежно софтверско поврзување со ЕКТС­ко­ординаторите на катедрите, со институционалниотЕКТС­координатор и со продеканот за настава запобрз контакт во однос на решавање на проблемите настудентите.

Преку ЕКТС­службата ќе се понудат современиелектронски сервиси за консултации и за контактимеѓу студентите и професорите.9. СТРУЧНА СЛУЖБАСпоменатите промени во системот на студирање(прифаќањето на болоњскиот процес), интегративнитепроцеси на УКИМ, како и измените во Законот за ви­сокото образование резултираа со постојано усовршу­вање и приспособување на професорите, вработенитесо наставно­стручно звање и соработниците кон нови­те потреби. Ваквата динамика не беше соодветна и кајдел од административниот персонал кој не ги следешетековните промени. Дел од стручните служби мошнебргу се приспособија кон промените и го понесоанајголемиот административен товар во реализацијатана обврските, затоа што беа принудени континуиранода ги следат и да ги применуваат постојаните законскиодредби кои произлегуваа од измените во Законот зависокото образование и од актите на УКИМ. Дел одслужбите заостанаа во процесите на преструктури­рање.Оттаму се планираат активности во насока напреструктурирање, иновирање и усовршување наадминистративно­техничките служби за да се вклучатво процесите. Од особен приоритет е организирање насовремена и ефикасна служба за финансиско и мате­ријално работење, како и служба за студентски сервис,кои претставуваат две битни алки во администрира­њето на активностите на образовниот процес и вооп­што на целокупната работа на Факултетот. И во овојслучај ќе напоменеме за итна потреба од софтверскоповрзување на овие две служби, со што ќе се овозможиинтегрирано финансово и материјално работење ицелосно оспособен електронски систем за проверка науплатите на студентите по сите основи.Деканатот ќе води сметка за екипирање и соодвет­но усовршување, за потребата од вработување нанеопходни стучни профили за вршење администра­тивни работи, за административна поддршка на нас­тавниот кадар и за непречено одвивање на наставниотпроцес.

10. ПОЗИЦИЈА ВО РАМКИТЕ НА УКИМ ИСОРАБОТКА СО ДРУГИТЕ ФАКУЛТЕТИ

Неопходно е Деканатот да се заложи за поактивноучество со свои претставници во телата на УКИМ, вопроектите во организација на УКИМ и во разни уни­верзитетски комисии. Деканатот преку Ректорскатауправа и преку двајцата свои претставници во Сенатотна Универзитетот ќе биде конструктивен фактор ворешавањето на прашањата и проблемите од суштинскаважност за развојот на Факултетот. Сенатот има важнапозиција како орган на управување и стручен орган наУниверзитетот „Св. Кирил и Методиј“, па ќе се засилисоработката со нашите сенатори, кои ќе треба поодго­ворно да ги застапуваат интересите на Филолошкиотфакултет во ова универзитетско тело.Ќе се интензивира соработката на Факултетот содругите факултети, како и со соодветните институцииво насока на размена на искуства и сознанија во пра­вец на промовирање на соработката, зајакнување наинтеграцијата во рамките на УКИМ, како и споделува­ње на искуствата во практиката во насока на успешно

19Универзитетски весник бр. 1 33

спроведување на реформите во рамките на импле­ментацијата на ЕКТС.11. ФУНКЦИОНИРАЊЕ НА ТЕЛАТА НАФАКУЛТЕТОТЌе се стимулира поефикасна и пофункционалнаработа на телата на Факултетот. Со оглед на досегаш­ните искуства, поинтензивно ќе се работи на почиту­вање на транспарентноста и на пофункционаленпренос на информации.Деканатската управа, како орган на управување наФакултетот, покрај редовните седници на кои се реша­ваат прашања од доменот на ингеренциите опреде­лени со Статутот на УКИМ, ќе има навремени и транс­парентни информации за сите битни прашања повр­зани со дејностите на Факултетот. Транспарентноста ќебиде и вертикална, па сите информации од седницитена Деканатската управа ќе бидат презентирани прекураководителите до членовите на катедрите. Покрајдонесувањето разни одлуки, Деканатската управа(составена од деканот, продеканите, раководителитена катедрите и претседателот на Студентскиот парла­

мент) ќе има и тематски средби за креирање стратегијаза развој на Факултетот.Наставно­научниот совет, како стручен орган, одгласачко тело треба да прерасне во конструктивен по­лигон каде што ќе може да се сопостават и да се раз­менат идеи и мислења во насока на одржување иподигање на квалитетот на наставниот кадар и кадешто ќе се предлагаат насоки за унапредување наобразовниот процес.Во рамките на дејноста на катедрите, треба да сестимулираат активностите, заедничките проекти, деј­ностите поврзани со заедничкиот интерес на катед­рите. Индивидуалните научноистражувачки постиг­нувања на членовите на катедрите треба да бидат сос­тавен дел од севкупната активност, а посебно внима­ние треба да се посвети на колегијалниот однос имеѓусебното почитување. Во работата на катедрите ќесе стимулира и соработката со студентите од соодвет­ните студиски програми. За подобар увид во работатана катедрите и членовите на катедрата ќе се воведепрезентација на работата и на активностите во ака­демската година пред Наставно­научниот совет, а под­несените извештаи ќе бидат објавени на веб­страни­цата на Факултетот.

Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ воСкопје, во наведениот период ќе се обиде да одго­вори на различните барања и потреби на врабо­тените, на студентите и на општеството во целинапреку кохерентен високообразовен систем, кој ќе сеодразува преку транспарентна квалификацискарамка и преку примена на современите достигну­вања во високообразовната дејност. Факултетот ќесе обиде да ги надмине проблемите со кои се соо­чуваше во минатиот период, предизвикани одповеќе фактори и ќе се стреми кон активирање насите кадровски потенцијали и креативни идеи вонасока на градење на нов лик на Филолошкиотфакултет. На поактивен начин ќе се пропагираатвредностите и достигнувањата на институцијата сообезбедување јасни, транспарентни и навремениинформации за професорите, вработените со нас­тавно­стручно звање, соработниците, студентите,Ректоратот, Министерството за образование приВладата на Република Македонија. Ќе се интензи­

вира соработката со Министерството за информа­тичко општество и администрација и со Државниотпросветен инспекторат во насока на превенирањена проблемите и навремено решавање на суштин­ските прашања поврзани со функционирањето наФакултетот. Покрај тоа, потребно е и одржувањеврска со медиумите и со јавноста за да се обезбедиразбирање и поддршка за потребите и за активнос­тите на Филолошкиот факултет и за креирање новсовремен изглед.Оваа предлог­програма е остварлива со вклучу­вање на сите субјекти битни за работата на Фило­лошкиот факултет „Блаже Конески“ при Универзи­тетот „Св. Кирил иМетодиј“ во Скопје. За нејзинареализација е потребно: подобра соработка, меѓу­себно разбирање и доверба, одговорност и профе­сионалниост, транспарентност, отчетност, почиту­вање на етичките принципи на однесувањето идоследна примена на Етичкиот кодекс на Универ­зитетот „Св. Кирил иМетодиј“ во Скопје.

** *

Проф. д‐р Александар Грчев,декан на Стоматолошкиот факултет

РЕЗУЛТАТИ ВО ОТЕЖНАТИУСЛОВИ НА РАБОТЕЊЕ

Годишниот извештај на деканот, кој претставуванегова законска обврска согласно со позитивната регу­латива, дава не само генерален, но и конкретен увид воцелокупното функционирање, работење и дејствувањена Стоматолошкиот факултет во периодот од април2011 до април 2012 година, земајќи ги притоа предвидкако предвидените промени во регулативата која гоопфаќа образованието, така и промените во окружува­њето и односот со неговата наставна база, а во смисла

на реализација и остварување на планот за развој наФакултетот, притоа придржувајќи се кон Предлог­програмата за работата доставена од страна на дека­нот при неговиот избор.Извештајот има за цел да ги прикаже вкупнитереализирани активности и постигнати резултати вопериодот кој е наведен, да го прикаже сето она што епостигнато и спроведено и има важност на фактор на

20 Универзитетски весник бр. 1 33

влијание, и остава печат во работата и животот на Фа­култетот, кој својата функција и, истовремено, своетопостоење ги остварува преку трите основни дејности:наставно­образовната, научноистражувачката и висо­костручната апликативна здравствена дејност. Тритедејности што се вршат како единствена функционалнацелина како подрачја каде што Факултетот дејствувапреку спроведување на образованието на студентите иобезбедување на континуирана едукација на кадаротсе заемно врзани и неопходно испреплетени во своетореализирање, а што од друга страна претставува един­ствен услов за она што значи напредок и успех на оваависокообразовна институција. Во услови на отежнатофункционирање на системот на поврзаност на обра­зовната и здравствената дејност поради фактот штотрите дејности се остваруваат во две различни устано­ви, Факултетот наоѓа начини да ја обезбеди функцио­налната целина која е неопходна за поврзување напрактичното и теоретското подрачје од студискитепрограми заради нивно одржување на високо квали­тетно едукативно ниво.Сублимирано, во овој извештај се прикажани какопостигнатите резултати на Факултетот, така и пробле­мите што се појавуваат во текот на работењето. Целтана ваквиот приказ е да се укаже дека резултатите сепостигнати во исклучително отежнати услови на рабо­тење. Имено, во овој период Факултетот дејствувашево променети услови во однос на минатата година,соочен со многубројни ограничувачки фактори кои воодредени сегменти влијаеја на попречувањето, но по­ради вложените огромни напори не ја нарушија дина­миката на реализација на поставените цели и задачи.Ограничувачките фактори посебно се однесуваат нановонастанатите проблеми во реализација на праватаод работен однос на двојно вработениот кадар, немож­ност избраниот кадар да заснова регуларен работеноднос и забрана да се одржува настава во рамките наработното време, престанок на работниот однос на ка­дар на Факултетот кој е вработен и во установата кадешто се врши здравствена дејност, недостаток или за­брана за користење на стоматолошки материјали одстрана на студентите, попречување во реализација напредвидената практична настава и сл. Сепак, овие на­ведени, но не единствени ограничувачки фактори сенадминуваат со пронаоѓање на алтернативни решени­ја во рамките на можностите и на прописите, кои вомоментот создаваат услови наставата да продолжи понејзиниот нормален тек, секогаш водејќи сметка заглавната цел ­ да не биде нарушен интересот на сту­дентите, како и нивното право на квалитетно спрове­дена едукација.Во овој контекст ќе мора да се потенцираат пробле­мите и недоразбирањата од сите можни аспекти соУниверзитетскиот стоматолошки клинички центар,,Св. Пантелејмон”, како недоразбирање во поглед наспроведување и почитување на одредбите од Спогод­бата за уредување на начинот на вршење на трите деј­ности и уредување на работниот однос на наставници­те и соработниците и нејзините анекси, што секаковлијае врз спроведувањето на целиот наставно­образо­вен процес, односно врз спроведувањето на сите на­ставни програми на Факултетот на сите степени и ситенивоа на студирање, вклучувајќи ги и специјализации­те. Оптимистички гледано, во една идна перспектива,за Факултетот постои надеж дека овие недоразбирањасо Универзитетскиот стоматолошки клинички центар„Св. Пантелејмон“ би биле решени, бидејќи пробле­мите не се иницирани и настанати од функционалниили објективни околности, туку од човечки фактор којмора да го сфати значењето на установата со која рако­води, како и нејзината основна функција да врши

стоматолошка здравствена заштита и да биде настав­ната база на Факултетот. Ова не претставува формули­рана интенција на Факултетот, туку тоа е законскиодредена обврска Клиничкиот центар да ја остваруваи обезбедува функционалната поврзаност со Факулте­тот, посебно во обезбедувањето на услови за непреченореализирање на струдиските програми на Стомато­лошкиот факултет, со цел создавање на квалитетенстоматолошки кадар кој ќе биде способен за самостој­но згрижување на пациентите, а произлезен од доско­ро единствениот, првиот и најстар Стоматолошки фа­култет во земјава.Реализацијата на вкупните активности, работење­то, следењето и решавањето на задачите и проблемите,Факултетот ги остварува преку своите органи и тела,односно преку Наставно­научниот совет со своитеизбрани помошнитела (одбори и комисии), Дека­натската управа и деканската гарнитура.Во периодот што го опфаќа овој извештај, во рам­ките на работата на органите на Факултетот, одржанисе неколку редовни седници на Наставно­научниотсовет, повеќе седници на Деканатската управа, како исостаноци на помошните тела.Инаку, целокупното работење на Стоматолошкиотфакултет во опфатениот период се презентира прекуследниве сегменти: наставно­образовна дејност (до­дипломски), која опфаќа три студиски програми,една на академско и две на стручно ниво; постдип­ломски студии и докторски студии; научноистражу­вачка дејност; континуирана едукација; издавачкадејност и техничко­технолошка опременост.НАСТАВНО­ОБРАЗОВНА ДЕЈНОСТДодипломскистудииВо април 2011 година се започнува со подготвкатаи објавувањето на Конкурсот за запишување на новистуденти во учебната 2011/2012 година на Универзите­тот ,,Св. Кирил и Методиј”, односно на Стоматолошки­от факултет.Уписната политика во извештајниот период се реа­лизираше според истата методологија како и минататагодина, согласно со севкупната позитивна законска иподзаконска регулитива, односно согласно со Законотза високото образование, Статутот на Универзитетот„Св. Кирил и Методиј“ и Правилникот за условите,критериумите и правилата за запишување и студирањена прв и втор циклус универзитетски студии на Уни­верзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје.Владата на Република Македонија, во рамките насвоите надлежности, донесе Одлука за бројот на сту­

Во согласност со Законот за висо‐кото образование и Статутот на Уни‐верзитетот „Св. Кирил и Методиј“ воСкопје, обврска на деканите на фа‐култетите е, најмалку еднаш во го‐дината, до наставно‐научните советии до ректорот на Универзитетот даподнесат извештај за својата работа.Во Универзитетски весник објавува‐ме дел од извештаите за работа надеканите, кои по својата форма исодржина можат да бидат редак‐тирани за оваа намена.Во овој број гo објавуваме извешта‐јот за работата на деканот на ССттооммаа‐‐ттооллоошшккииоотт ффааккууллттеетт, ппрроофф.. дд‐‐рр ААллеекк‐‐ссааннддаарр ГГррччеевв.

21Универзитетски весник бр. 1 33

денти кои се запишуваат на Универзитетот, како заоние чие образование се финансира од буџетот на РМ,така и за студентите кои студираат со самостојно под­несување на трошоците одредувајќи го бројот на сту­денти кои можат да се запишат на секоја од студискитепрограми.Владата на РМ донесува одлука и за дополнителниквоти за запишување на студенти ­ припадници назаедниците кои не се мнозинство во РМ.Со конкурсот беа регулирани следниве прашања:број на слободни места за запишување, критериуми иуслови за запишување, времетраење на студиите, износна средства за студирање, назив на студиската про­грама, дополнителни квоти утврдени од Владата наРепублика Македонија, претходно завршено образова­ние, постапка и рокови за пријавување и запишување,потребна документација на кандидатите.Според Конкурсот, на Факултетот беа запишани истуденти­странски државјани за што е надлежен Рек­торатот на Универзитетот.Структурата на запишаните студенти укажува деканајвисок процент се запишани ученици со одличенуспех, а многу помал е процентот на ученици со многудобар и добар успех. За разлика од претходните годи­ни, оваа учебна година бројот на пријавени кандидатиза запишување на студиската програма за доктори подентална медицина бележи благо намалување, додекарасте интересот за запишување на студиската програ­ма за стручни забни техничари во однос на студискатапрограма за стручни стоматолошки сестри како студииод високо стручно образование.Во согласност со Конкурсот на УКИМ, со Одлукатана Владата на Р. Македонија за бројот на студенти зазапишување во прва година на државните универзи­тети, на Факултетот бројот на студенти што е запишанво прва година во академската 2010/2011 година е и восогласност со капацитетот за кој високообразовнатаинституција е акредитирана.Бројот на запишаните студенти во учебната 2011/2012 година, за сите три студиски програми од првциклус студии на Стоматолошкиот факултет во Скопјее следен: на сите студиски програми и во сите квотибеа запишани вкупно 155 студенти, од кои 124 докторипо дентална медицина, 21 стручен забен техничар и 10стручни стоматолошки сестри.Наставно­научниот совет на Стоматолошкиот фа­култет, на својата редовна седница, едногласно гоусвои Извештајот на деканот за запишување на сту­денти во прва година на додипломски студии во учеб­ната 2010/2011 година.И оваа учебна година, како и минатата, согласно соОдлуката на Владата, намален е износот на средстватаза партиципирање и кофинансирање на студиите оп­што на сите факултети, па и на нашиот. Висината напартиципацијата, односно на средствата кои студенти­те ги плаќаат на име школарина за оние што се запи­шани во државната квота изнесува 200 евра, а за ко­финансирање на студиите ­ 400 евра во денарска про­тиввредност, што навистина е незамисливо за покри­вање на трошоците за едукација на еден студент постоматологија. Причината за нагласување на оваа со­стојба е фактот што стоматологијата е скапа професијаво светот, па и кај нас, во поглед на обезбедување мате­ријали и средства за работа и едукација и нивноодржување, така што сегашната состојба не би можелада се толерира во иднина, затоа што нашата единстве­на цел е создавање квалитетни кадри кои во иднина ќебидат самостојни и способни да згрижат пациенти.Во досегашниот период, Стоматолошкиот факултетсе стекна со конкретни искуства за суштинската издр­жаност на едукативниот процесс, кои ја сугерираа по­

требата од промени и приспособувања на студискитепрограми пред сѐ кон успешна имплементација на бо­лоњските принципи, од една страна, и континуирано­то осовременување на студиите и нивно усогласувањесогласно со новиот ЗВО, од друга страна.Во учебната 2011/2012 година ја запишавме девет­тата по ред генерација на студенти кои се запишувааатпо кредит трансфер­системот, а втората генерација настуденти по најново изменетите студиски програми одпрв циклус студии на Стоматолошкиот факултет. По­следните измени на студиските програми мораа дабидат направени за да се усогласиме со новиот Законза високото образование и вградувањето на препора­ките од Болоњската декларација. Имено, традицио­налната програма и традиционалниот метод на учењене се доволни за да се образува еден стоматолог ­ док­тор по дентална медицина, забен техничар или струч­на стоматолошка сестра, кои ќе можат да одговорат наденешните потреби на пазарот на трудот. Од овие при­чини, новите студиски програми се карактеризираатсо воведување на флексибилност во нив, интегрира­ност на базичната биомедицинска и стоматолошканаука, како вертикално така и хоризонтално, каде штостудентот е поставен во центарот на процесот научење.Во изминатиот извештаен период, на Факултетотдипломираа 168 доктори по стоматологија, 38 стручнизабни техничари и 5 стручни стоматолошки сестри, авкупниот број на моментално активни студенти наФакултетот изнесува 683.ПостдипломскистудииСтудиите од втор степен или постдипломските сту­дии кои се организираат на Стоматолошкиот факултетимаат значајно место и претставуваат битен предусловза кадровскиот развој на Факултетот, односно создава­ње на научни и специјализирани кадри кои ќе гиследат најновите светски достигнувања во областа настоматологијата, со што се овозможува врвна стомато­лошка здравствена заштита, а со тоа и развој и афир­мираност на македонската стоматолошка наука.Имплементацијата на Законот за високото образо­вание и вградувањето на препораките на Болоњскатадекларација се основа за новата студиска програма завтор циклус на студии за магистри на стоматолошкинауки на Стоматолошкиот факултет. Во овој контекст,Законот за високото образование, Статутот на Универ­зитетот и Правилникот на Универзитетот за условите,критериумите и правилата за запишување и студирањена прв и на втор циклус на студии на Стоматолошкиотфакултет во Скопје доследно се спроведува.Оваа учебна година по втор пат на Конкурс за за­пишување на студенти на втор циклус студии на сту­диските програми на Универзитетот „Св. Кирил и Ме­тодиј” во учебната 2011/2012 година, којшто Универ­зитетот го објавува како заеднички за сите факултети,е запишана нова генерација на студенти на постдип­ломски студии на Стоматолошкиот факултет по новатастудиска програма за втор циклус на студии која бешеакредитирана во јануари 2010 година.По завршувањето на објавениот Конкурс беа запи­шани вкупно 50 студенти на втор циклус студии на на­шиот Факултет.Студиската програма е организирана како едного­дишен курикулум, односно се реализира во два семе­стра со вкупно 60 кредити, а наставата по сите предви­дени предмети се изведува во рамките на еден семе­стар.Во изминатиот период, Наставно­научниот советна Факултетот прифати повеќе теми за изработка на

22 Универзитетски весник бр. 1 33

магистерски труд со потенцијал да бидат одбранети воиднина, а со научен степен ­ магистер на стоматолош­ки науки се стекнаа вкупно 14 кандидати од претход­ните учебни години.На Стоматолошкиот факултет во Скопје, покрајизведувањето на додипломиските и постдипломскитестудии согласно со Законот за високото образование,за дипломирани стоматолози се организираат и сеспроведуваат специјализации и супспецијализациисогласно со Законот за здравствена заштита.Во извештајниов период важно е да се напоменедека специјализациите согласно со новиот Закон заздравствена заштита претрпеа битни промени со целподобрување на квалитетот на специјалистичките кад­ри по завршувањето на специјализацијата и стекнува­ње со стручен назив ­ специјалист, односно супспеци­јалист. ОдМинистерството за здравство е донесена иобјавена во Службен весник новата регулатива која гиопфаќа специјализациите, на која интензивно Факул­тетот работеше и се обидуваше да влијае во смисла наподобрување на предложените решенија, почитувајкиги повисоките законски определби. Во оваа насока беанаправени и соодветни промени на досегашните пла­нови и програми за специјализации на Факултетот.Од објавувањето на последниот конкурс за приемна нови специјализанти во 2011 година, Факултетот воизминатиов период не распиша нов. Согласно со доне­сениот Правилник од Министерството за здравство,услов за распишување конкурс за специјализациипретставува претходна акредитација на ментори вра­ботени во високообразовната установа. До Министер­ството за здравство во континуитет се испраќаат листина ментори кои се вработени на нашиот Факултет икои ги исполнуваат сите други поединечни услови, нодо денес повратен одговор нема. Согласно со оваа со­стојба, Факултетот, за жал, не може да распишува новиконкурси за прием на специјализанти иако интересотза овој вид едукација е исклучително голем поради по­ставените барања за стекнување со работна лиценца надипломиран доктор по дентална медицина. Доколкуне настанат измени во Законот за здравствена зашти­та, состојбата на новодипломираните доктори ќе бидеисклучително лоша, тие по дипломирањето и полага­њето на стручниот испит се стекнуваат со основна ли­ценца, бидејќи за да ги исполнат условите за стекну­вање со работна лиценца, меѓу другото, дипломирани­те треба да го задоволат и условот положен специјали­стички испит. Заради поврзаноста на дејностите вооваа сфера, Факултетот и Стоматолошката комора пре­земаа низа активности со цел укажување на слабоститекои постојат во сегашната регулатива кои, се надевам,во иднина ќе бидат земени предвид и ќе бидат навре­мено разрешени.Специјализантите кои ги исполнија условите заполагање на специјалистички испит, го полагаа испи­тот пред формирани комисии кои го вклучуваат и мен­торот на специјализантот и се стекнаа со стручен назив­ специјалист по соодветната област.Министерствово за здравство на РМ донесува по­себна програма за потребите на државата од специја­листички и супспецијалистички кадри, врз основа накоја здравствените установи донесуваат програма застручно усовршување, специјализација и супспеција­лизација на здравствените работници вработени воустановата.Во извештајниот период, согласно со програмата наМинистерството за здравство за потребите на држава­та не се запишани нови специјализанти.

НАУЧНОИСТРАЖУВАЧКА ДЕЈНОСТНаучноистражувачката дејност претставува зна­чаен развоен фактор за секоја институција. Оттука,неопходно е сите заедно максимално да се ангажирамесо цел да се стимулира и да се стави во функција натрансферот на нови знаења и технологии, во функцијана максимален развој на стоматолошката наука, а от­тука и нејзина апликативност во секојдневната стома­толошка практика.Еден од основните фактори за реализација на мес­тото и улогата на научноистражувачката дејност ворамките на вкупниот високообразовен процес претста­вуваат финансиските средства издвоени или воопштонеиздвоени за оваа дејност, со што не се создаваат ниминимални услови за задоволување на основните по­треби за остварување на нејзината функција како мо­жен развоен фактор на стоматолошките дисциплини.Истовремено, во овој период, завршен е процесотна изготвување студиска програма за организирање надокторски студии како трет циклус на студии согласносо новиот Закон за високото образование, според коисе напушта досегашниот модел на стекнување наученстепен ­ доктор на стоматолошки науки со пријавува­ње и одбрана на докторска дисертација.Докторските студии на нашиот Универзитет се ор­ганизирани во оддел за докторски студии со назив:Школа за докторски студии на Универзитетот „Св.Кирил и Методиј“ во Скопје, а се реализираат одстрана на факултетите при УКИМ. Со оглед на сериоз­носта и значењето на докторските студии, тие се регу­лирани за сите единици на Универзитетот со един­ствени акти. Основни карактеристики на третиот цик­лус студии се следниве: воведување коменторство соможност за институционална соработка, курсеви застекнување на генерички знаења, како на пр. методо­логија на истражување, пребарување на база на пода­тоци, пишување на научни трудови и сл., организира­ње работилници, семинари и симпозиуми за следењена напредувањето на докторандот.Докторските студии се координираат од Стручниотсовет за докторски студии на УКИМ, формиран одстрана на Универзитетскиот сенат. Универзитетскиотстручен совет се грижи за објавувањето на конкурсотза трет циклус студии на Универзитетот, ги коорди­нира студиите и се грижи за нивниот квалитет.Студиската програма за докторски студии на Сто­матолошкиот факултет е во траење од 3 години (шестсеместри), со вкупно 180 кредити и опфаќа 4 модули,и тоа: протетика; превентивно­реставративна стомато­логија и ортодонција; орална и максилофацијалнахирургија и орална патологија и парадонтологија, соможност за признавање на 60 кредити и скратување навремето за студирање за оние што во моментот на уписна студиите имаат целосно оформено, односно завр­шено постдопломски или втор циклус на студии.По усвојувањето на студиската програма за основа­ње докторски студии (трет циклус студии) на Стомато­лошкиот факултет од страна на Универзитетот досегабеа распишани два конкурса за прием на кандидати надокторски студии на кои се покажа дека интересот заупис на докторски студии е исклучително голем. Надвата конкурса беа примени кандидати кои ги испол­нуваат условите според наведените прописи.По завршувањето на студиите од третиот циклус иодбраната на докторскиот труд, студентот се стекнувасо научен степен: доктор на стоматолошки науки –протетика; доктор на стоматолошки науки – превен­тивно­реставративна стоматологија и ортодонција;доктор на стоматолошки науки – орална и максилофа­

23Универзитетски весник бр. 1 33

цијална хирургија; доктор на стоматолошки науки –орална патологија и пародонтологија.Досегашниот модел на стекнување научен степен ­доктор на стоматолошки науки со пријавување и од­брана на докторска дисертација за нови кандидати за­врши со истекот на минатата година кога беше крајни­от рок во кој евентуално заинтересирани можеа даподнесат пријава за изработка на докторска дисерта­ција. Во рамките на предвидениот рок, 31.12.2011 годи­на, повеќе кандидати поднесоа пријави, кои беа при­фатени од Наставно­научниот совет на Факултетот попредлог од научниот одбор. Во изминатиов период, сонаучен степен – доктор на стоматолошки науки сестекнаа: д­р Соња Миндова, д­р Александар Димков,д­р Емилија Стефановска, д­р Кристина Митиќ, д­рОлга Кокочева, д­р Мери Павлеска, д­р Вера Стојано­ва, д­р Стевица Ристевска, д­р Теута Пустина Красниќии д­р Зана Агани.Во периодот на кој се однесува овој извештај, со жа­лење морам да констатирам дека на Стоматолошкиотфакултет во Скопје нема ниту еден научноистражу­вачки проект одобрен и финансиран од Министерство­то за образование и наука. Ова не значи дека нашиоткадар не е заинтересиран за научноистражувачка ра­бота, од причина што имаат поднесено повеќе пријавиза одобрување на проекти до ресорното Министерство,но тие не наидоа на одобрување.Од друга страна, на конкурс објавен од Универзите­тот за финансирање на проекти од неговите интегра­тивни функции, прифатен е еден проект на ас. д­р Ан­тонио Кирков, кој во моментов е во фаза на реализа­ција.КОНТИНУИРАНА ЕДУКАЦИЈАВо рамките на континуираната едукација, Стома­толошкиот факултет и понатаму организира предава­ња и семинари за актуелните проблеми од одредениобласти во стоматологијата, имајќи го предвид и ин­тердисциплинарниот приод на стоматолошката струкаи наука.Континуираната стоматолошка едукација задолжи­телно треба да ги опфати сите доктори ­ стоматолозиво државата, со цел секој поединец да ги добие неоп­ходните нови информации, како и да се мотивираактивно да учествува во спречувањето на појавата назаболувањата во оралниот медиум. На овој начин, ми­нималната ангажираност на поединецот ќе резултираво постигнување на максимални ефекти и остварувањена целите на секој стоматолог за подобро оралноздравје на нашето население.Можам слободно да истакнам дека во изминатиотпериод, Факултетот на оваа проблематика и отстапипоголем простор и ангажман, односно во овој периодбеа одржани повеќе стручни собири на кои како пре­давачи се појавија истакнати стручњаци од земјата иод странство.Во овој период се одржаа неколку семинари, сим­позиуми и предавања на актуелни теми. На 4.6.2011година беше одржан семинар на тема: Современ прис­тап на третманот во пародонталната болест воСкопје, со вкупно 5 предавачи. На него присуствуваа,со пасивно учество, 300 слушатели, а сертификатот заучество носеше 12 бода.На 10.12.2011 се одржа семинар на тема Функцио­нално­естетска протетска рехабилитација, со истотака 5 предавачи, 250 слушатели, а сертификатот заучество носеше 12 бода.На 13.12.2011 се одржа предавање на тема Естетскикомпозитни ламинати, со 70 слушатели, а сертифика­тот за учество носеше 8 бода.

На 16.12.2011 се одржа семинар на тема Терапискаефикасност и безбедност на Оралсепт, со 220 слу­шатели, а сертификатот за учество носеше 12 бода.Факултетот остана доследен во неговата намерапостојано и перманентно да организира различниформи на едукација неопходна за континуирано сле­дење на новините во областа на стоматологијата. Цел­та е преку овие форми на континуирана едукација даим се помогне на колегите ­ стоматолози, кои земаапасивно учество на семинарите во разрешување наодредени професионални дилеми, да се создадат мож­ности и услови за нивно натамошно континуираноедуцирање, односно лично стручно усовршување.Во мај 2011 година, во Охрид се одржа 18. Конгресна студентите по стоматологија на Република Македо­нија, на кој наши наставници и соработници земааактивно учество преку менторство на студентските те­ми, преку свои презентации, како и со директно актив­но учество во дискусијата по одредени студентски пре­зентации.ИЗДАВАЧКА ДЕЈНОСТФакултетот, во рамките на издавачката дејност, гопродолжи процесот на издавање на стручното списа­ние наменето за колегите ­ стоматолози, Македонскистоматолошки преглед. Во таа смисла беа отпечатени3 изданија на списанието, од кои сите три двоброја соголем број на трудови кои третираат теми од ситеобласти на стоматологијата. Освен тоа, списанието сепреуреди од еднојазично во двојазично на македонскии англиски јазик, со нов уредувачки одбор.ТЕХНИЧКО ­ ТЕХНОЛОШКА ОПРЕМЕНОСТИзминатиот период го одбележа напорот на Фа­култетот да го доопреми и осовремени Компјутерскиотцентар за компјутерска проверка на знаење на студен­тите по стоматологија, од причина што досегашнатапрактика покажа дека овој начин на проверка се по­кажа доста добар и студентите веќе го прифатија. Воизвештајниот период, за разлика од претходните го­дини, Факултетот мораше да започне, а сега и да про­должи со обезбедување на средства и опрема неопход­ни за едукација на студентите поради надминување напроблемите поврзани со недостиг на стоматолошкиматеријали и опрема. Стоматолошкиот факултет воовој период изработи нова веб­страница на македон­ски и на англиски јазик, наменета за сите оние на коиСтоматолошкиот факултет им е предизвик за студира­ње, за веќе запишаните студенти на Факултетот соможности за добивање информации за наставнитепрограми, уписи, конкурси, наставен кадар, органи наФакултетот, постдипломски и докторски студии, од­брани на магистерски и докторски студии и сл. Факул­тетот минатата година доби пристап кон новата апли­кација која претставува електронски студентски сервисвоедначен за сите единици на Универзитетот, а којапроизлезе од законските обврски за воведување наелектронски индекс и електронско евидентирање напосетата на наставата. Во иднина би требало да се соз­даде можност за реализација на обврските за воспос­тавување на систем за електронско евидентирање напосетата на наставата. Тежината на реализацијата наовие активности потекнува од фактот што наставата наФакултетот се одржува на неговите наставни бази коисе посебни здравствени установи, па затоа е потребнои одобрение од нивното раководство.

Универзитет „Св. Кирил и Методиј“бул. Гоце Делчев бр. 9, 1 000 Скопје, Македонија

: +389 2 3 293 293 : +389 2 3 293 202

: ukim@ukim.edu.mk : www.ukim.edu.mk