DA IDADE ANTIGA Á IDADE MEDIA

01. A división do Imperio romano01.1 A crise do Imperio• Gran Imperio trala dominación do Mar

Mediterráneo.• Crise (s. III) en aspectos sociais, económicos e

políticos. Causas:• Paralización das conquistas territoriais.• Presión dos pobos estranxeiros (xermanos ou persas). • Dificultades do control do amplo territorio.

• O emperador Teodosio divide no 392 o Imperio entre os seus fillos: • A metade occ. Para Honorio, con capital en Roma. Sufriu

a presión dos pobos xermanos e caeu no 476.• A metade oriental para Arcadio, capital en

Constantinopla. Imperio Bizantino.

01.2. O Imperio bizantino• Bizancio logrou evitar a presenza de pobos

xermanos e non sufriu o proceso de ruralización.• Evolución:• Etapa de maior esplendor con Xustiniano (527-565).

Pretendía reconquistar o Imperio romano ocupou a península itálica e territorios no sur da Península Ibérica e no norte de África.

• Crise tras a morte de Xustiniano perdeu territorios en Oriente Próximo e norte de África. Presión dos eslavos e búlgaros nos Balcáns.• S. X lixeira recuperación e derrota dos búlgaros. S.

XI perda de territorios a mans dos otománs.• S. XII-XV imperio debilitado con extensión

reducida. Cara ao final mantén a cidade de Constantinopla e territorios costeiros próximos. Os turcos ocupan a capital en 1453 fin do Imperio Bizantino.

• A organización política:• Institucións herdadas do Imperio romano. O emperador

(basileus) exercía o poder absoluto. Atribuíaselle orixe divina. • Administración moi organizada e lexislación baseada no

dereito romano.

• A economía:• A agricultura foi a principal actividade económica.

Importante actividade artesanal nas cidades.• Desenvolvemento do comercio (intermediario nas rutas

entre Oriente e Occidente).

• A cultura e a arte:• Sucesor do Imperio romano elementos culturais latinos.

Forte influencia grega progresiva substitución do latín polo grego. Forte presenza cultural oriental.• Relixión píar fundamental do Imperio bizantino reflectido

na arte. Templos decorados con pinturas e mosaicos nos que se representaban tanto emperadores como sagradas.

• A arquitectura bizantina:• Santa Sofía de Constantinopla.• Interior organizado en tres naves planta basilical.• Planta de cruz grega (outros exemplos).• Cuberto por unha gran cúpula. O seu peso está

sostido por contrafortes e semicúpulas.• Interior decorado con mármore e mosaicos.• Exterior de ladrillo.

• Os mosaicos bizantinos: • Construidos por teselas de barro cocido e vidrado.• Temática relixiosa ou representacións do

emperador.• Rostros de fronte e actitude hierática.• Representación bidimensional sen profundidade.• Policromía e fondos dourados.

• As pinturas bizantinas:• Temática relixiosa.• Pintura ao fresco.• Maioría sobre táboa iconas.

02. Os reinos xermánicos02.1. As invasión xermánicas• Os pobos xermánicos procedían de Asia

Central. Nómades, vivían en poboados e campamentos. Dedicábanse a agricultura. As tribos tiñan un xefe elexido por unha asamblea de homes libres caudillo militar. Aumento da poboación e necesidade de pastos traslado cara Europa occ.• Asentáronse no territorio do Imperio romano

de occ. A través da forza ou de pactos. Algúns desempeñaron cargos na admon. romana pobos romanizados (visigodos, ostrogodos).

• No 476, Odoacro depuxo a Rómulo Augústulo e formáronse unha serie de reinos:• Burgundios nordés da Galia.• Ostrogodos península itálica.• Francos noroeste da Galia.• Visigodos sur da Galia e Hispania.

• Características:• Monarquías: os reis eran cargos electivos. Co tempo faranse

hereditarios. Poder débil en mans dunha aristocracia guerreira.• Sociedade formada por unha maioria romanizada e unha

minoria dominante xermana abandonáronse as leis romanas.• Lograron impoñerse algúns trazos da cultura romana: o latín

(con peculiaridades rexionais) e o cristianismo.• Economía: ruralización agricultura rudimentaria practicada

por campesiños e escravos en propiedades da aristocracia. Despareceron as cidades e o comercio.

02.2 O reino franco e o Imperio carolinxio• Dinastia merovinxia (s. VII) poder cuestionado pola

aristocracia. Os caronlinxios fanse co trono no 751.• Carlomagno rei en 771 conquistou moitos territorios.• Herdeiro da Roma Imperial, defendeu o cristianismo

coroado emperador polo papa no ano 800.• Administración do Imperio carolinxio:

• A corte desprazábase polo Imperio, pero estableceuse a capital en Aquisgrán.

• Leis capitulares en todo o Imperio.• Imperio organizado en condados e, nas zonas fronteirizas,

marcas. Vinculos baseados nas relación persoais.• Missi Dominici aristócratas enviados polo emperador para

que cumprisen as capitulares.

• No Tratado de Verdún (843) os netos de Carlomagno repartíronse o Imperio.

• A cultura e a arte carolinxias• Revitalización cultural limitada a círculos relixiosos con

instrucción.• Escolas dos mosteiros Trivium (gramática, retórica e dialéctica)

e Quadrivium (aritmética, astronomía xeometría e música).• Arte con influencia bizantina capela palatina de Aquisgrán

02.3. As segundas invasións • Período de crise (segunda metade do s. IX e o s. X).• Inestabilidade política, pobreza e inseguridade.• Incursión de saqueo dos normandos (vikingos), sarracenos e maxiares (húngaros).

03. Os xermanos na Península Ibérica03.1. As invasións• Suevos, vándalos e alanos entran na Península

Ibérica no 409.• Os romanos asinan un tratado cos visigodos (418),

que debían someter aos pobos xermanos a cambio de seu asentamento nalgúns territorios hispanos.• Os visigodos expulsaron a vándalos e alanos. Os

suevos formaron un reino no noroeste peninsular.• Tras a caída de Roma, os visigodos fundaron un

reino, con capital en Tolosa (Toulouse), por Galia e Hispania. Derrotados polos francos, abandonaron a Galia e formaron un reino en Hispania.

03.3. A Hispania visigoda• Sociedade resultado da fusión hispanorromana e visigoda.

Os visigodos ocuparon postos dirixentes e as mellores terras. Co tempo mesturáronse superposición de elementos xermanos sobre a cultura romana (pervivencia do latín).• Grupo dominante nobreza guerreira posuían latifundios,

ocupaba os cargos do exército e tomaba parte nas institucións políticas do reino.• Vinculados por lazos de dependencia persoal os de menor

categoría convertíanse en fieis dos máis importantes.• Grupo maioritario campesiños, servos e escravos

traballaban as terras do nobres. • Actividade agrícola centrada no cultivo de cereais. Máis

adiante tamén gandería, sobre todo ovina.• Ruralización diminuiron as actividades comerciais e

artesanais.

• A cultura na Hispania visigoda• Fundamentalmente relixiosa Isidoro de Sevilla.• Arquitectura: as igrexas contruíanse a base de grandes pedras

(perpiaños) ben traballadas. Uso de arco de ferradura.

Igrexa de San Juan de Baños

• Escultura: as igrexas decorábanse con relevos nos capiteis e en frixos nos muros. Motivos xeométricos e vexetais e escenas bíblicas.

Capitel de San Pedro de la Nave

• Ouriveria: realización de cruces e coroas votivas de ouro e pedras preciosas. Conxuntos de Guarrazar e Torredonjimeno.