AmborellalesNymphaealesAustrobaileyales

AcoralesAlismatalesPetrosavialesPandanalesDioscorealesLilialesAsparagales

ArecalesDasypogonalesPoalesCommelinalesZingiberales

Ceratophyllales

Chloranthales

CanellalesPiperalesMagnolialesLaurales

RanunculalesSabialesProtealesTrochodendralesBuxales

GunneralesBerberidopsidalesDillenialesCaryophyllalesSantalalesSaxifragales

VitalesCrossosomatalesGeranialesMyrtales

ZygophyllalesCelastralesMalpighialesOxalidalesFabalesRosalesCucurbitalesFagales

BrassicalesMalvalesSapindales

CornalesEricales

GarryalesGentianalesSolanalesLamiales

AquifolialesApialesDipsacalesAsterales

� Commeliniden

� Eenzaadlobbigen

� Magnoliiden

� Geavanceerde tweezaadlobbigen

� Fabiden

� Malviden

� Lamiiden

� Campanuliden

� Asteriden

�

�

�

�

�

�

�

�

�

OrchidacBoryaceaBlandforLanariaceAsteliaceHypoxidaTecophilaIxioliriaceDoryanthIridaceaeXeronemXanthorrAsphodeHemerocAgapantAmaryllidAlliaceaeAsparaga

AsparagalesAsparagales are a combination of pThey contain the large Orchid familLiliales: Iridaceae, Xanthorrhoeaceacomposed of several families taken Lily family (Liliaceae). The other famLily familiy: Boryaceae, BlandfordiaTecophilaeaceae, Ixioliriaceae, DoryHemerocallidaceae and Agapanthac

It is a variable order of land plants They usually have subterranean bulA new character common to severapigment phytomelan, which has disinstead of capsules. A common molmitochondrial DNA. It contains manwith Liliales is the lack of spots on t

de Boryaceae, Blandfordiaceae,Tecophilaeaceae, Ixioliriaceae, DAsphodelaceae, Hemerocallidac

Het is een variabele orde van labomen. Ze hebben meestal ondAls gemeenschappelijk nieuw korde zwarte zaden, vanwege debesdragende Asparagales alweemoleculair kenmerk is het verlieIn deze orde zijn veel populairemet de Liliales is het ontbreken

4

Asparaga

� OrchDe Orcplanten20.000 vaak mdie ovemaar vDe bladenkelvoomvattstengelen 2-zijmeestabloemdEen blais vaak De 1-3 gedeeltHet stubijeen. onderstmet ve

Deze ede ApoOrchidiDe meede gronde workomenOrchideCattleyvruchtede fabr

� LisseDe Lisse

orellalesphaealesrobaileyales

alesmatalesosavialesanales

corealesesaragales

alespogonalesesmelinalesberales

tophyllales

ranthales

llalesralesnolialesales

nculalesalesealeshodendralesles

neraleseridopsidalesnialesophyllalesalalesragales

essosomatalesnialesales

phyllalesstralesighialesdalesleslesrbitalesles

icalesales

ndales

alesles

yalesianales

nalesales

folialeslesacalesrales

OrchidaceaeBoryaceaeBlandfordiaceaeLanariaceaeAsteliaceaeHypoxidaceaeTecophilaeaceaeIxioliriaceaeDoryanthaceaeIridaceaeXeronemataceaeXanthorrhoeaceaeAsphodelaceaeHemerocallidaceaeAgapanthaceaeAmaryllidaceaeAlliaceaeAsparagaceae

AsparagalesAsparagales are a combination of parts of the orders Orchidales and Liliales. They contain the large Orchid family (Orchidaceae), and several families from the orderLiliales: Iridaceae, Xanthorrhoeaceae, and Amaryllidaceae. The family Asparagaceae iscomposed of several families taken out of the Liliales, and genera taken out of the Lily family (Liliaceae). The other families are somewhat smaller and split of from the Lily familiy: Boryaceae, Blandfordiaceae, Lanariaceae, Asteliaceae, Hypoxidaceae,Tecophilaeaceae, Ixioliriaceae, Doryanthaceae, Xeronemataceae, Asphodelaceae,Hemerocallidaceae and Agapanthaceae.

It is a variable order of land plants featuring herbs, shrubs, and even small trees. They usually have subterranean bulbs, rhizomes, corms or tubers. A new character common to several families are the black seed coats, caused by thepigment phytomelan, which has disappeared again in those Asparagales with berriesinstead of capsules. A common molecular character is the loss of the sdh3-gene inmitochondrial DNA. It contains many popular garden plants. A readily visible differencewith Liliales is the lack of spots on the tepals.

De Asparagales is een combinatievan een deel van de Orchidalesen van een deel van de Liliales.Ze omvatten de groteOrchideeënfamilie (Orchidaceae),en uit de vroeger zo grote ordeLiliales de Lissenfamilie(Iridaceae), de Xanthorrhoeaceaeen de Narcissenfamilie(Amaryllidaceae). De Aspergefamilie(Asparagaceae) bestaat uitfamilies uit de Liliales, engeslachten uit de Leliefamilie(Liliaceae). De andere familieszijn meestal wat kleiner enafgesplitst van de Leliefamilie:

de Boryaceae, Blandfordiaceae, Lanariaceae, Asteliaceae, Hypoxidaceae,Tecophilaeaceae, Ixioliriaceae, Doryanthaceae, Xeronemataceae,Asphodelaceae, Hemerocallidaceae en Agapanthaceae.

Het is een variabele orde van landplanten met kruiden, struiken en zelfs kleinebomen. Ze hebben meestal ondergrondse bollen, knollen of wortelstokken.Als gemeenschappelijk nieuw kenmerk heeft een deel van de families in deorde zwarte zaden, vanwege de kleurstof phytomelan, die trouwens bij debesdragende Asparagales alweer verdwenen is. Een gemeenschappelijkmoleculair kenmerk is het verlies van het sdh3-gen in het mitochondriaal DNA. In deze orde zijn veel populaire sierplanten te vinden. Een uiterlijk verschilmet de Liliales is het ontbreken van gevlekte bloemdekbladen.

Asparagales

Du

� Orchideeënfamilie (Orchidaceae)De Orchideeën zijn na de Composieten (Asteraceae) de grootsteplantenfamilie, met zo’n 800 geslachten en meer dan20.000 soorten. Het zijn overblijvende kruiden,vaak met wortelstokken of knollen,die overal ter wereld voorkomen,maar vooral in de tropen. De bladeren staan verspreid, zijnenkelvoudig en gaafrandig en omvatten met hun basis vaak de stengel. De bloemen zijn 2-slachtigen 2-zijdig symmetrisch, en staanmeestal in aren of trossen. Hetbloemdek is 6-bladig, in 2 kransen van 3.Een blad van de binnenste krans, de lip, is vaak groter en gespoord. De 1-3 meeldraden zijn geheel ofgedeeltelijk met de stijl vergroeid.Het stuifmeel zit vaak in klompjesbijeen. Het vruchtbeginsel isonderstandig, de vrucht een doosvrucht met veel kleine zaden.

Deze enorme familie is opgedeeld in 5 subfamilies: de Apostasioideae, Vanilloideae, Cypropedioideae,Orchidioideae en Epidendroideae.De meeste orchideeën zijn epifyten, maar de Europese soorten groeien opde grond. Orchideeën hebben een samenlevingsverband met schimmels bijde wortels, die nodig zijn voor een goede kieming en groei. In Nederlandkomen 20 verschillende geslachten van orchideeën voor.Orchideeën worden veel gekweekt, vooral de geslachten Phalaenopsis,Cattleya, Dendrobium en Epidendrum. Vanille wordt gewonnen uit devruchten van Vanilla planifolia, maar komt tegenwoordig meestal uit de fabriek.

� Lissenfamilie (Iridaceae)De Lissenfamilie telt bijna 70 geslachten en

1.800 soorten van kruidachtige planten die overalter wereld voorkomen. De meeste soorten

komen voor in Zuid-Afrika, tropisch Amerikaen het Middellandse Zeegebied.

Ze hebben wortelstokken of knollen envlakke bladeren, die vaak in 2 rijen staan.De bloemen zijn 3-tallig, vaak met eenopvallend bloemdek. Ze hebben 3 meeldraden en een onderstandig

vruchtbeginsel. De vrucht is een doosvrucht.

Deze familie omvat een groot aantalbekende sierplanten, zoals Croscosmia,Crocus, Freesia, Gladiolus, Iris en Ixia.

Saffraan bestaat uit de stempels van de bloemvan de Saffraancrocus (Crocus sativus), die

oorspronkelijk uit Griekenland komt. Het was vroeger een belangrijke kleurstof, en

wordt nu vooral in de Spaanse keuken gebruiktom rijst geel te kleuren en op smaak te brengen.

In Nederland komt van deze familie in het wild alleen deGele lis (Iris pseudacorus) voor, een bekende plant vanwaterkanten.

� NarcissenfamiDeze familie met b800 soorten van boter wereld voor, mvan Zuid-Amerika Middellandse ZeegZe hebben vlezigein 2 rijen, en schergesteelde bloeiwijopvallende bloemeDe vrucht is een beBekende tuinplantSneeuwklokje (Galde Narcis (Narcissuhet Narcisklokje(Leucojum). Als kazijn de Amaryllis (Hen de Clivia beken

les. from the orderparagaceae isout of the of from the idaceae,elaceae,

ll trees.

used by thewith berries

3-gene inible difference

en combinatiee Orchidalesn de Liliales.teOrchidaceae),

o grote ordemilie

horrhoeaceaeilie

taat uites, en

eliefamiliere families

einer eneliefamilie: daceae,

en zelfs kleinetelstokken.

milies in dewens bij deppelijkondriaal DNA. jk verschil

Knofl

Duitse lis

Vanille-orchis

te

n groeien opschimmels bijn Nederland

aenopsis,en uit deestal uit

en die overale soortenpisch Amerikad. knollen en2 rijen staan.

ak met eenbben standigen doosvrucht.

aantaloscosmia,en Ixia.s van de bloem

ativus), dieomt. kleurstof, en

uken gebruiktk te brengen.wild alleen dee plant van

� Narcissenfamilie (Amaryllidaceae)Deze familie met bijna 6 geslachten en800 soorten van bolgewassen komt overalter wereld voor, maar vooral in de tropenvan Zuid-Amerika en Afrika, en ook in hetMiddellandse Zeegebied. Ze hebben vlezige bladeren in 2 rijen, en schermvormigegesteelde bloeiwijzen metopvallende bloemen. De vrucht is een bes.Bekende tuinplanten zijn hetSneeuwklokje (Galanthus),de Narcis (Narcissus) enhet Narcisklokje(Leucojum). Als kamerplant zijn de Amaryllis (Hippeastrum) en de Clivia bekend.

� Lookfamilie (Alliaceae)Deze van de Leliefamilie afgesplitstefamilie heeft 13 geslachten en zo’n 800soorten. Ze komen vooral in Zuid-Amerikavoor, behalve het geslacht Look (Allium),met bijna 700 soorten, dat voornamelijkin gematigde streken van Euraziëvoorkomt. Het zijn kruiden met een knol,bol of wortelstok, en lange, vlezigebladeren met een opvallende enkenmerkende uiengeur. De kleinebloemen staan in langgesteelde,schermvormige bloeiwijzen.In het geslacht Look zitten heel veelbekende groenten en kruiden, zoals Prei(Allium ampeloprasum), Ui (Allium cepa),Knoflook (Allium sativum) en Bieslook (Allium schoenoprasum). In deze familiezitten, behalve sieruien, ook enkeleminder bekende sierplanten zoals Ipheionen Tulbaghia.

� Aspergefamilie (AspaOver de Aspergefamilie loHij wordt door sommigenaantal families, maar hier heleboel niet helemaal duomschreven families bij elte plaatsen. Deze Aspergefamilie ‘in bzin’ omvat nu ook de famAgavaceae, AphyllanthaceBehniaceae, ConvallariaceDracaenaceae, EriospermaHyacinthaceae en ThemidHet zou bijvoorbeeld bestdat de Agavaceae in de toweer als een goed omschraparte familie zal wordenbeschouwd.

De Aspergefamilie omvat meer dan 1.000 soorten vaDe bladeren staan in een elkaar of in kransen. De bbloeiwijzen en zijn 3-talligDe vrucht is een doosvruclichtgekleurde zaden.

Haemanthus katherinae

Knoflook

Vanille-orchis

T

This tree of 20 m hThe flowIt is easy

Dragon twinter, sooutdoors

De Dr

Wat is denkele sDrakenbals genevernis. Whet eilan40 versc

Ook de producegebruiktzijn afgemiddeleassociatDodoen

Deze boeilandenuitgroeienorme De bloeoranje.

Drakenb’s wintezoals Po

(Alliaceae)efamilie afgesplitstegeslachten en zo’n 800en vooral in Zuid-Amerikat geslacht Look (Allium),orten, dat voornamelijkeken van Euraziëjn kruiden met een knol,

k, en lange, vlezigen opvallende enengeur. De kleine langgesteelde,loeiwijzen.

ook zitten heel veeln en kruiden, zoals Prei

rasum), Ui (Allium cepa),sativum) en Bieslook

prasum). In deze familieeruien, ook enkelesierplanten zoals Ipheion

� Aspergefamilie (Asparagaceae)Over de Aspergefamilie lopen de meningen uiteen.Hij wordt door sommigen opgesplitst in een grootaantal families, maar hier is ervoor gekozen om eenheleboel niet helemaal duidelijkomschreven families bij elkaarte plaatsen. Deze Aspergefamilie ‘in bredezin’ omvat nu ook de familiesAgavaceae, Aphyllanthaceae,Behniaceae, Convallariaceae,Dracaenaceae, Eriospermaceae,Hyacinthaceae en Themidaceae.Het zou bijvoorbeeld best kunnendat de Agavaceae in de toekomstweer als een goed omschreven,aparte familie zal wordenbeschouwd.

De Aspergefamilie omvat zo ongeveer 100 geslachten enmeer dan 1.000 soorten van kruiden en houtige planten.De bladeren staan in een rozet, afwisselend, tegenover elkaar of in kransen. De bloemen staan in meerbloemige bloeiwijzen en zijn 3-tallig en regelmatig. Het bloemdek is los of vergroeid.De vrucht is een doosvrucht met zwarte zaden of een bes met lichtgekleurde zaden.

Er zijn enorme planten in dezefamilie, zoals de Agave en deDrakenbloedboom, maar ook kleinekruiden zoals het Lelietje-van-dalen(Convallaria majalis) en Aphyllanthesmonspeliensis, een soort die soms ineen aparte familie wordt geplaatst.Bekende tuinplanten zijn de Hyacint(Hyacinthus), het Blauwe Druifje(Muscari) en de Sterhyacint (Scilla).

Haemanthus katherinae

Eucomis: bloeiwijze

Aphyllanthesmonspeliensis

Ruscus aculeatus: takje, mnl. en vrl. bloem

Herreria salsaparilla

Bloemen van ddrakenbloedbo

The Dragon Tree

What is dragon’s blood? A red resin produced by the stem of several species of Dracaena,which was already called Dragon’s blood by the Ancients. This resin was used as a source of medicine and pigment, and in the preparation of varnishes. This resin was probably

obtained from Dracaena cinnabari of the island Socotra, on the Somalian coast. There are about 40 different species of Dracaena, most of them in the tropics.

The well-known Dragon tree, Dracaena draco, also producesthis resin, which is used in varnishes used by violin builders.Both parts of the name, Dracaena and draco, come from theLatin word for dragon. The resin used to be suspect duringthe Middle Ages, because of its red colour, and its associationwith blood and dragons. However, in herbals like Dodoens’ it is described as having medicinal properties.

This tree originates in the Canary islands, and may in warmer climates grow into a large compact treeof 20 m high and enormous girth. It branches only once every 10 years, probably after flowering. The flowers are white, in long, branched inflorescences. The berries are fairly large and orange. It is easy to grow a plant from seeds.

Dragon trees may become hundreds of years old. In our climate they have to be taken inside inwinter, so they should be grown in a tub. In more southern countries, like Portugal, they growoutdoors. The biggest known Dragon tree grows on Tenerife.

De Drakenbloedboom

Wat is drakenbloed? Een rode hars uit de stam vanenkele soorten Dracaena, die in de Oudheid alDrakenbloed werd genoemd. Deze hars werd gebruiktals geneesmiddel en kleurstof, en voor de bereiding vanvernis. Waarschijnlijk ging het daarbij om Dracaena cinnabari vanhet eiland Socotra, voor de kust van Somalië. Er zijn ongeveer 40 verschillende soorten Dracaena, de meeste in de tropen.

Ook de Drakenbloedboom die hier het best bekend is, Dracaena draco,produceert deze hars, die door vioolbouwers wel in vernis wordtgebruikt. Allebei de onderdelen van de naam, Dracaena en draco, zijn afgeleid van het Latijnse woord voor draak. Het sap stond in demiddeleeuwen in een kwade reuk, vanwege de rode kleur en deassociatie met bloed en draken. Toch worden er in kruidenboeken vanDodoens geneeskrachtige eigenschappen aan toegeschreven.

Deze boom komt oorspronkelijk van de Canarischeeilanden, en kan in een warmer klimaat dan het onzeuitgroeien tot een grote compacte boom van wel 20 meter hoog en met een enorme omvang. Hij vertakt zich maar eens in de tien jaar, waarschijnlijk na de bloei. De bloemen zijn wit en staan in lange vertakte trossen. De bessen zijn vrij groot enoranje. Het is heel goed mogelijk om zelf een plant uit zaad op te kweken.

Drakenbloedbomen kunnen honderden jaren oud worden. In ons klimaat moeten ze ’s winters naar binnen, dus kunnen ze hier alleen in een kuip gedijen. In zuidelijker landenzoals Portugal, groeien ze buiten. Het grootst bekende exemplaar staat op Tenerife.

d.

enesn.

nt

Drakenbloedboom

Bloemen van dedrakenbloedboom