28
1 1978 iklwu ek>as Vs ijs dWkMZjps a vkd”kZ.k ok<rp xs ys- R;kps a dkj.k ek÷;k fo|kO;klaxkyk gh oLrw vfr’k; mi;qä gks rh gs a gks ;- ek÷;k vkfFkZd fLFkrheqGs a rks ?ks .ksa ‘kD; ulY;keqGs a ex dks .kk - dks .kkpk] feGs y R;kpk vk.kwu eh fujfujkGîkk dWls V~l&dFkkdFku] O;k[;ku] ukV;xhrs a&jk= jk= tkxwu ,s dr vls- R;k ,dk o”kk±r 500 dWls V~ps a Jo.k ds ys- LorkP;k Vs ijs dWkMZjph vko’îkdrk vkrak Qkj tk.koaw ykxyh- i.k iSlk ulY;keqGs a rs ‘kD; gks bZuk- R;kos Gha eh jktokMîkkP;k ikBh- ekxhy ,dk pkGhar jgkr gks rks- ,dnk vkeP;k ?kjekydkP;k HkkPP;kus ,d tquk Vs ijs dWkMZj eyk fnyk vkf.k Eg.kkyk] ^^;kyk Fkks Mk fjis vj djkok ykxs y] rlk rks d:u rqEgh dk;epk okij.îkkl ?;k-** gsa ?kckM feGkyas vlas eyk R;kos Gha okVys a- ykbZVps a dus D’ku d:u rks ykÅu ikfgyk rj rks pkyw gks rk i.k vkokt Qkjp ckjhd gks rk- R;kyk eh nqdkuakr us ys- R;kus lakfxrY;kizek.ks vkB fnolakuh xs Y;koj R;kus rks ykdMh eakM.kharwu dk<wu fnyk- fjis vj ds yk vls Eg.kkyk- igkrks rks oj /kq Ghpk Fkj lkpys yk- R;kph yckMh ek÷;k /;kuha vkyh-

BHAGVAT GITA

  • Upload
    bhaskar

  • View
    231

  • Download
    0

Embed Size (px)

DESCRIPTION

TAPE RECORDER 2

Citation preview

1

1978 iklwu ek>as VsijsdWkMZjpsa vkd”kZ.k ok<rpxsys- R;kpsa dkj.k ek÷;k fo|kO;klaxkyk gh oLrwvfr’k; mi;qä gksrh gsa gks;- ek÷;k vkfFkZdfLFkrheqGsa rks ?ks.ksa ‘kD; ulY;keqGsa ex dks.kk-dks.kkpk] feGsy R;kpk vk.kwu eh fujfujkGîkkdWlsV~l&dFkkdFku] O;k[;ku] ukV;xhrsa&jk= jk=tkxwu ,sdr vls- R;k ,dk o”kk±r 500 dWlsV~psaJo.k dsys- LorkP;k VsijsdWkMZjph vko’îkdrkvkrak Qkj tk.koaw ykxyh- i.k iSlk ulY;keqGsars ‘kD; gksbZuk- R;kosGha eh jktokMîkkP;k ikBh-ekxhy ,dk pkGhar jgkr gksrks- ,dnk vkeP;k?kjekydkP;k HkkPP;kus ,d tquk VsijsdWkMZj eykfnyk vkf.k Eg.kkyk] ^^;kyk FkksMk fjisvj djkokykxsy] rlk rks d:u rqEgh dk;epk okij.îkkl?;k-** gsa ?kckM feGkyas vlas eyk R;kosGhaokVysa- ykbZVpsa dusD’ku d:u rks ykÅuikfgyk rj rks pkyw gksrk i.k vkokt Qkjpckjhd gksrk- R;kyk eh nqdkuakr usys- R;kuslakfxrY;kizek.ks vkB fnolakuh xsY;koj R;kus rksykdMh eakM.kharwu dk<wu fnyk- fjisvj dsykvls Eg.kkyk- igkrks rks oj /kqGhpk Fkjlkpysyk- R;kph yckMh ek÷;k /;kuha vkyh-

2

R;kP;kp toGP;k QMD;kus R;kojhy /kwG>Vdyh- vkf.k rsFksp R;kP;kdMwu ykbZVpsadusD’ku ?ksÅu rks ykÅu ikfgyk--vkoktakrifgY;kis{kak FkksMk Qjd iMyk i.k rkslek/kkudkjd eqGhap uOgrk- fopkjys rjEg.kkyk] rks Qkj tquk vkgs- R;kpk vkokt;kis{kak ok<.kkj ukgh- rqEgh uohup ?;k- R;kusek÷;kdMwu fjisvfjax pktZ Eg.kwu 30 :i;s?ksrys- ojP;k /kqGhP;k Fkjko:u ekÖ;k /;kuhavkys dha] R;kus dsoG gsM fLijhVP;k cksGîkkusLoPN dsyk vlsy vkf.k 8 fnol eakM.kharBsÅu fnyk vlsy [kksywufg ikfgyk ulsy] gasvkrak y{kakr ;srsa- R;kosGha gsM Eg.kts dk; gasfgekghr uOgrsa- R;k LoLrkbZP;k dkGakr R;kusekÖ;kdMwu 30:- ?ksrys vkf.k nq:LrhdkMhbrdhfg ukgh- gs yksd v’kk yckMîkkdjrkr gsa /;kuha vkY;koj eh gÍkyk isVyksvkf.k VsijsdWkMZjph VsDuWkyWkth vki.kklletyhp ikfgts rlsp vkiyk VsijsdWkMZj vki.kLorkp r;kj djk;pk v’kh t.kwa Hkh”eizfrKk?ksÅu dacj dlyh- ,[kk|kus dqnG QkoMs ?ksÅufu?kkos vkf.k bdMpk gk Mksaxj frdMs usÅuVkdsu vlk m|ksx lq:a djkok rls eyk uarj-

3

uarj okVwa ykxys i.k eh ftÌ lksMyh ukgh-laU;k’kkpsa yXu djk;ps vlsy rj ‘ksaMhiklwur;kjh djkoh ykxrs rlsa ek>sa >kysa- gsM Eg.ktsdk;\] VªkUlQWkeZj uqlrk ikfgyk gksrk- R;kphizk;ejh vkf.k lsdaMjh dks.krh gas ekghr uOgrsa-VsijsdWkMZje/;sa gsM dksBs vlrks o rks dlkvlrks ;kpk dakghafg iÙkk uOgrk- vlk v{kj’k%‘kwU;krwu mHkk jkfgyks- ?kjekydkP;k HkkPP;kusfnysY;k R;k tqU;k VsijsdWkMZjpsa&vakr dk; vlrsrs ikg.îkklkBha&ekxpsa >kd.k dk<wu ikfgys-Mksds xjxjys- ok;lZps tqMxs dksBwu dqBs xsys]iÙkk ykxsuk- jcjh iÍk o pkds fnlyh R;ko:uR;akP;k ojP;k cktwl eksVj vlkoh v’kh R;kegku oLrwph dYiuk vkyh- ckdh lxGh vtcnqfu;k gksrh- xksy mH;k MC;k] dakgha piV;koLrw] dakgha yakcV] dakgha FkakxiÙkk ykxsuk- T;kykgs lxGa xckG fpdVya gksra rks cksMZ ojpkvkf.k [kkypk LØw dk<wu oj mpyyk rj R;kykvla[; ok;j iD;k clysY;k- vkrak dk;djk;ps\ gk cksMZ ckgsj dlk dk<.kkj\ [kwifopkjeaFku d:u] VsijsdWkMZjpk gkp Hkkx eq[;vlyk ikfgts vlk fu”d”kZ dk<wu rks cksMZdk<.;kps Bjoys- ;kyk ?kÍ clysY;k ok;jps

4

dk; djk;ps! VsijsdWkMZj tquk- R;akr rksfc?kMysyk- rsOgak R;kph okV ykok;ph i.k R;akrdk; czãakM vkgs rs MksGs Hk:u ,dnk igk;pspEg.kwu naM FkkiVwu R;kph fpjQkM lq:a dsyh-ok;lZeqGsa cksMZ vakr vMdysyk o yVdysykgksrk- dk=h ?ksryh vkf.k likli 20@25ok;lZ ljG dkiwu dk<Y;k- vkrak cksMZ eksdGk>kyk- R;kyk ckgsj dk<yk- okVya vki.k dso<heksBh ltZjh dsyh! VsijsdWkMZj rj xr%izk.k >kykgksrk- R;kpsa dysoj ,dk ykdMh [kksD;akr ?kkywursa ekG;koj BsÅu fnysa- ,d eqÌk fudkyhfu?kkyk-

vkrak R;k ckgsj dk<ysY;k cksMZykvla[; ok;lZps rqdMs fpdVysys] rs loZtksjtksjkr gyowu rksMwu Vkdys- vkrak rks cksMZdfVax dsysY;k ek.klklkj[kk xqVxqVhr fnlwaykxyk- vakr f’kjysY;k vusd o”kk±P;k /kqGheqGsarks UgkÅu fu?kkyk gksrk- R;keqGsa R;kpk vkf.kR;kojhy fp=koGhpk ewGpk jax dqByk vlsy;kfo”k;ha rdZ dj.ks O;FkZ gksrs- rks cksMZ ljGmpyyk vkf.k ik.îkkP;k ,dk HkjysY;k cknyharVkdwu fnyk- lxGh vkojkvkoj >kY;kojcknyhar VkdysY;k R;k cksMZyk ik.îkakrp

5

[kGcGyk- oj dk<wu ikfgY;koj ekrh fu?kwuLoPN >kY;keqGsa Qkjp Nku fnlwa ykxyk- vkraktlk lksukj iÍ;k oxSjs paknhP;k oLrw fjBîkkP;kik.;akr ?kkywu pdpdhr djrks rlk ek>k m|ksxlq:a >kyk- R;kyk lkc.kkP;k ik.îkakr cqMowuBsoyk&pakxyk rklHkj- R;k ik.îkakrp R;kykisafVaxP;k cz’kkus nksUgh cktwauh ?kklyk- fp=k-oGharhy fpdVysyh ekrh vkf.k ckfjd lkfjdekrhps d.k iw.kZr% fu?kkys- cksMkZph ojph cktwpaknhpk iak<jk’kqHkz o[kZ ykokok r’kh fnlwaykxyh- cksMZ iqUgk pakxY;k ik.îkakrwu nksu pkjosGk dk<yk- vkrak rks vfrLoPN fnlaw ykxyk-cksMkZojhy fp=koGharhy lxGîkk oLrw ‘kq)Lo:iakr vkf.k R;akP;k R;akP;k jaxakr vxnh Li”Vfnlwa ykxY;k- cksMZ >Vdwu R;kyk mUgakr [kMaxokGoyk- ,dk LoPN IyWfLVdP;k fi’kohar?kkywu R;kpsa fujh{k.k dj.ksa gk ,d jkstpk dakghaosGpk m|ksxp lq:a >kyk-

vkrak ;kojhy loZ ikVZ] ;akph uakosa dk;\;akpk mi;ksx dk;\gh ekfgrh d’kh feGokoh gkiz’u gksrk- gh ekfgrh dksBs feGsy\ ;kfo”k;haiqLrdsa vlrkr gasp ekghr uOgras- vkf.k gs

6

lxGs ikVZ fod.kkjh nqdkusa vlrkr gsa d/kh/;kuhaeuhap vkyas ukgha-

;kposGha deZ/keZla;ksxkus ,dk NksVîkkeqykpk o ek>k ifjp; >kyk- eyk izdk’k;a=sar;kj dj.îkkpk ,d Nan gksrk- eh ,d ^OgwizkstsDVj* r;kj dsyk gksrk- ek= iq<hy ysUleyk goh r’kh feGr uOgrh- eh R;k ysUlP;k‘kks/kakr gksrks- ;knjE;ku eh gkrkus fQjok;pk,d fQYe izkstsDVj ?ksryk gksrk- R;klkBhafeG.kkjs fQYe jksy NksVs vlr- izkstsDVjojhymHks nksu jWkM ygku vlY;keqGsa eksBs jksy cl.ks‘kD; uOgrs- gkrkus ,dk nakMîkkP;k lgk¸;kusvkf.k dakgha pØakP;k enrhus rs NksVs jksy fQjr-R;kosGha nakMîkkps 5@25 jkÅaM >kys dha] rks,d jksy lair vls- gh ,d vMp.k- nqljhvMp.k izdk’kkph rhozrk- fQYeP;k ekxs 100oWkV~lpk ,o<k eksBk Xyksc ykowufg izkstsDVj ekxsusÅu fp= eksBs dsY;kl rsa fQds gksr vls-izdk’kkph rhozrk ok<fo.îkklkBha 6 OgksYV 50vWfEivjpk ,d NksVk yakcV cYc eyk feGkykgksrk- i.k R;klkBha r’kk izdkjpk VªkUlQWkeZjdksBs r;kj dsyk tkrks ;kfo”k;ha eyk dkMhek=ekfgrh uOgrh Eg.kwu rks ukn eh lksMwu fnyk-

7

uarj dakgha mÌs’kkus rs izkstsDVj e’khu loZuVcksYV dk<wu eksdGs dsysa- rks mÌs’kfg lQy>kyk ukgh- iqUgk R;kps fQfVax d:a ykxyks rjrs dkgh dsY;k tesuk R;keqGsa R;kps loZHkkx,dk [kksD;akr ?kkywu BsÅu fnys-

Ekkxs mYys[k dsysY;k T;kNksVîkk eqykph vksG[k >kyh gksrh R;kykdq.kkdMwu rjh dGys dha] ettoG fQYeizkstsDVj vkgs- rks iksjxk Hk;adj [kViV dj.kkjkfoy{k.k Nakfn”V vlY;kps eyk dGys- Qkjpygku gksrk rks! ,d fnol rks ek÷;kdMs vkykvkf.k Eg.kwa ykxyk]^vkIik] eyk rqepk fQYeizkstsDVj nsrk dk\ gs igk eh 20:- vk.kysvkgsr-* eh Eg.kkyks] rks 90 :i;akpk vkgs-funku 50:- rjh ?ksÅu ;s- iqUgk rks iGr xsykvkf.k ,d xksy dkp ?ksÅu vkyk vkf.k Eg.krksdlk] ^vkIik gh ,d dkp vk.k[kh ?;k i.keyk rks izkstsDVj |k- ek÷;ktoG iSls ukghrgks* dk; djk;ps ;k dkpsps] dk; mi;ksx bpkvls Eg.kr eh rh dkp izdk’kkP;k cktwl /k:ulgt ikfgyh rj rh eyk goh vlysyh vxnhlq;ksX; v’kh ysUl gksrh- gk vyH; ykHk eyk>kyk gksrk- i.k eh R;kyk rls n’kZfoys ukgh-

8

Eg.kkyks]-rq>s gs 20-:i;s o dkp ?ksÅufg eykgs ijoMr ukgh i.k rqyk rks izkstsDVj nsrks ek=eh rks [kksyY;keqGsa R;kps fQfVax rqyk te.ks‘kD; ukgh- rwa brdk ygku] rsOgak dks.kkdMwurjh rks fQV d:u ?ks vls Eg.kwu lxGs R;kpsHkkx uVcksYV oxSjs lxGîkk oLrw vlysys rs[kksds eh R;kyk fnys- dq.kh rqyk gs fQV d:ufnys rj c?k ukghrj ijr vk.k- rq>s 20:-rqyk eh ijr nsrks- rks gs loZ ,sd.îkkP;keu%fLFkrhar eqGhp uOgrk- rksaMkus uqlrs gk gkEg.kr [kksds ?ksÅu rks iGr lqVyk-

rh osG ldkGh ngkph vlkoh- eykrh ysUl feGkyh R;k vkuanakr eh ek÷;k izdk’k;a=kP;k] Ogw izkstsDVjP;k uknh ykxyks- iqÎs fHkt-fo.ksa] rs oGfo.ksa] R;kyk ysUlP;k ekikps xkGsikM.ksa ;k m|ksxakr eh xdZ >kyks- R;k fno’khafQYe izkstsDVjp eh fnolHkj iw.kZi.ksa foljyks-vkf.k la/;kdkGha foy{k.k peRdkj ?kMyk-fQYe izkstsDVjp ?ksÅu rks eqyxk iGr ;srakukfnlyk- vkIik vkIik Eg.kr rks ljG ?kjakrf’kjyk vkf.k Eg.kkyk]^vkIik] gk igk rqepkfQYe izkstsDVj( ldkGiklwu [kViV d:u ehrks laiw.kZ fQV dsyk-* eh vk‹p;Zpfdr vkf.k

9

Fkô >kyks- ekdsZVe/kwu eh tlk vk.kyk gksrkvxnh rlkp rks fnlr gksrk- ts eyk yk[k[kViV d:u teys ukgh rs ;k xq<?;k,o<îkkiksjkus dakgha rklakr d:u nk[kfoys- rks vkuankusmMîkk ekjhr gksrk vkf.k eh R;kP;kdMs igkrikj gjowu xsyks gksrks- o;kP;k vo?;k 16O;ko”khZ egkjktakuh rksj.kk ftadwu LojkT;kpsa rksj.kdls cak/kys vlsy R;kpk vxnh ?ko?kohr izR;;ek÷;kleksj vlysY;k ;k ftoar mnkgj.kkus eykfeGr gksrk- R;kP;k ;k vn~Hkwr —Ù;kph ikorhdks.kR;k ‘kCnakr |koh ! eh dikV m?kMys vkf.k20:- R;kP;k gkrakr Bsoys- ek>k daB nkVwuvkyk- ek÷;k rksaMwu ’kCnp QqVsuk- eh dakghapcksyr ukgh myV iSls ijr nsr vkgs gs ikgwuR;kyk Qkj okbZV okVys- vxnh jMosyk gksÅuvkf.k ckjhd rksaM d:u rks x;ko;k d:aykxyk( Eg.kwa ykxyk ^vkIik] gk eyk |k gks]eh vk.k[khu iSls rqEgkl vk.kwu nsrks-* ehdlkclk cksyyks] gs iSlsfg rq>s vkf.k izkstsDVjfgrq>kp- ,o<s cksyyks vkf.k eyk jMwp QqVysa-eyk dk; >kys gs R;k eqykus vkrak cjkscj gsjysvkrak rks eksBk >kyk] eh NksVk >kyks- R;kus eyk/k:u dWkVoj cloys vkf.k vakrY;k ?kjakrwu

10

ik.;kpk Xykl vk.kwu eyk nsr Eg.kaw ykxyk]vkIik] gs ik.kh I;k c?kw vxksnj-

^eqykps ik; ikG.;akr fnlrkr* [kjsp eykR;k fno’kh rs rls fnlys- eyk R;k eqyakr ,desdWfud] ,d VsfDuf’k;u xqIr lqIr vlY;kpsvxnh Li”Vi.ksa tk.koys- rks ek>k vxnh ?kêfe= cuyk&R;k osGsiklwu v|kiikosrksa&vxnhvkt?kMhykfg- vkrak R;kpsa dso<s eksBs iWk’knqdku vkgs-dyj Vh-Ogh- vkf.k dWkEI;qVj[ksjhtrks brj dkeakuk gkr ykohr ukgh- R;kps yXu>kys vkgs- ck;dks lqLo:i vkgs- R;kyk ,deqyxh vkgs- vkrak rks eksBk ekynkj >kyk vkgs-vkrak R;kP;k gkrk[kkyh pakxys fLdYM 2VsfDuf’k;u vkgsr- vkyh’kku [kqphZoj clysykvlrks- eh R;kP;kdMs d/kh xsyks dha] vkIik!!vls Eg.kr ,dne mHkkp jgkrks- vkt R;kP;kek÷;ke/;sa] dksBs }kjdspk jk.kk vkf.k dqBslqnkenso vls f?klkM varj iMys vkgs- brdsvlwufg ygkui.kkpk rks vn~Hkwr jE; dkG rksfgfol: ‘kdr ukgh vkf.k eh ns[khy-

HkqbZyk fnlr uOgra vla gs gGdqaMk,o<aiksj] iGr?kkor fnolakrwu 10@20 osGak rjhek÷;kdMs ;k;pa- bysDVWªkfuDl {ks=akrhy funku

11

8 rs 10 o”kk±ph ,dfg fnol [kkMk u gksrk,d= pkyysyh okVpky gk pkGhar vkf.kvklikl ,d peRdkjkpk fo”k; >kyk gksrk-

vaxakr eGdk cfu;u] v/khZ pìh]ik;akr pIiy ukgh] MksD;kojhy dsl vLrkO;Lrvlysya vla gs iksjxa vkIIik vkIik Eg.krlkj[ka iGr ;k;pa- dakgharjh dj.îkkpa ,d>ikVysi.k R;kP;akr gksra- dq.kkpa dakgha mpywuvk.kk;pa] ?kjakr ckgsj ekj [kk;pa] c?kk gksvkIik]^eyk vkbZus ekjya vkÙkk] vls Eg.kr R;keGD;k cfu;uusa MksGs iqlk;pa- dakgha {k.kakrp gsloZ fol:u R;kph /kkoiG lq:a Ogk;ph- R;kP;kNanklkBha eh dakgha oLrw o FkksMsQkj iSlsfg|k;pks- i.k rso<;kus dqBs Nan iqjk gksrks dk\R;kph Qkj llsgksyiV gksÅa ykxyh- ex ek= ehR;kyk pakxyk mpywu /kjk;ps Bjfoys- ekxsekÖ;k bysDVªWkfuDlP;k Nanakr rks vkiksvkiplgHkkxh >kyk- uarj rj R;kyk 2@2 ’ksa:i;akP;k oLrw&esdWfu>e] vWlsacYM cksMZ]VªkUlQWkeZj] Lihdj v’kk [kjsnh d:u nsÅaykxyks- ex ek= ;k eqykus dkr Vkdyh- rksvkrak O;ofLFkr jkgwa ykxyk- vkrak R;akrhy [kjkdykdkj izdV gksÅa ykxyk- xakoHkj R;kph

12

pGoG iljr pkyyh- i.k gk Qkj iq<pk fo”k;vkgs- eyk eq[;r% gs iksjxa vxnh ygku gksraR;k osGph gdhdr ri’khyakr lakxk;ph vkgs-dkj.k ekÖ;k Hkh”eizfrKs’kha frpk Qkj ?kfu”Blaca/k vkgs- ;klkBha vki.k iwohZpk ewG fo”k;iqUgk pkyw Bsow&

ekxs lakfxrY;kizek.ksa rks LoPNdsysyk cksMZ gkrakr ?ksÅu eh fopkj djhr gksrks-rsOg<îkakr gk NksVk eqyxk vkyk- R;kus cksMZikfgyk vkf.k {k.kk/kk±r rks Eg.kkyk] vkIik] gkVsijsdWkMZjpk cksMZ vkgs- eyk vk‹p;Z okVys- gs,o<al iksjxa] ;kyk gs dla dGya\ rks xakoakrlxGhdMs fHkfjfHkjh fQjk;pk R;keqGsabysDVWªkfuDlP;k nqdkuakr uqlrs mHkk jkgwu R;kykiq”dG xks”Vh letY;k gksR;k- gsM dlk vlrksrs R;kus eyk dqBY;krjh nqdkuakrwu xsysyk gsMmpywu vk.kyk gksrk rks nk[koyk- cksMZojhycÚ;kp’kk ikVZph uakosfg R;kus eyk lakfxryh-R;kyk uhV ekfgrh ulyh rjh eyk R;kpk cjkpmi;ksx gksÅa ykxyk- eh R;kyk ,dnak Eg.kkyks]dk; js ;kph iqLrdsa vlrkr dk\ rks iGr xsykvkf.k ,d yakcV ikj QkVysys iqLrd ?ksÅuvkyk vkf.k Eg.kkyk nqdkuakr gh iqLrdsa

13

vlrkr- gas baxzth vkgas] rqEgkyk dGsy] okpk-ikfgys rj rs jsfMvks lfdZV Mk;xzWepsa iqLrdgksrs- rsa lxGs lkbZu y¡Xoste/;sa gksrs- R;akrwudakgha cks/k gksbZuk- R;kyk Eg.kkyks] dk; js ;kphizkFkfed lksih iqLrdsa feGrkr dk\ rsOgk rksEg.kkyk] ^^vgks vkIik] fiaijhyk ;k lxGîkkikVZl~ph eksBeksBh nqdkusa vkgsr vkf.k ,dknqdkuakr dkpsP;k dikVakr eh iq”dG iqLrdsafgikfgyh vkgsr] pyk eh rqEgkl rsa nqdkunk[korks-** vkEgh fiaijhl xsyks- R;kus eyk rsanqdku nk[kfoysa- dkpsP;k dikVakr vksGhusykoysyh iq”dG iqLrdsa gksrha- lqjokrhl baxzthiqLrd ?;k;ps ukgha vls eh vxksnjp Bjfoysgksrsa- rsFksa ejkBh rj uOgrhp- rsOgk eh fganhiqLrdsa ikgwa ykxyks- i.k rh fof’k”B ifjHkk”kkvkf.k lkbZu y¡XosteqGsa eyk rh dBh.k okVyh-uarj pkGrak pkGrak nksu usedh lkiMyh-,dke/;sa lxGs ikVZ QksVksxzkfQd Eg.ktsfiDpksfjvy i)rhus fizaV dsys gksrs vkf.k [kkyhR;akph uakosa fnyh gksrha- nqlÚ;k iqLrdakrVsijsdWkMZjps fujfujkGs Mk;xzWe vkf.k lfdZV cksMZQksVksxzkfQd i)rhus fizaV dsys gksrs- eyk gh nksuiqLrdsa Eg.kts vewY; Bsok okVyk- ;k iqLrdak}kjsa

14

ek>k bysDVªWkfuDl {ks=akr [kÚ;kvFkhZ izos’k >kyk-rks /kqrysyk cksMZ ;k iqLrdakeqGsa eyk gGaw gGawletaw ykxyk- i.k vtwu [kwi yakcpk iYykxkBk;pk gksrk- gh Q‰ izkFkfed eqGk{kjsa gksrh-

vkrak eh ,d ?kkV ?kkryk dha] QqyosOgjsfDVQk;j] vWfEIyQk;j] izh vWfEIyhQk;j v’khNksVh lfdZV~l izFke r;kj djk;ph- R;kizek.ksa

cjhp lfdZV~l r;kj dsyh- uarj eyk 4tranzistar vkf.k TBA Ic 810 pk vk;rkvWlsacYM cksMZ feGkyk- R;k cksMZlaca/khari’khyakr ekfgrh ns.kkjsa ,d iqLrdfg feGkya-R;koj Iys vkf.k jsdWkfM±x nksUgh gksr vls- uarjekÖ;k y{kakr vkys dha] Iys vkf.k jsdWkfM±xvxnh lkekU; izrhps gksrs rjhi.k VsijsdWkMZjpkvkj- ih- LohpP;k vusdfo/k dusD’kuakpk vkf.kbrj dakgha xks”Vhlaca/khapk rks ,d vkn’kZ cksMZvkgs- dusD’kUl d’kh psat gksrkr] jsdWkfM±xlkBhaokijysyh brj NksVh lfdZV~l d’kh vlrkr]R;akph dk; t:jh vlrs ;kpk eh ckjdkbZusvH;kl dsyk- uarjP;k dkGakr eh jsdWkfM±xphvfHkuo vkf.k ntsZnkj i)rh fodflr dsyh-frpk Jhx.ks’kk Eg.kts ojhy cksMZ gks;- brj

15

vusd cksMZis{kk let.îkkl gk Qkj lqyHk vkgs-uarj jsdWkfM±x mP;izrhps gks.îkklkBha ehla’kks/kukyk lqjokr dsyh- uarj eksBeksBîkkdaiU;akps vusd o”ksZ okijY;kuarj fudkeh >kysys

cksMZ eyk R;k eqykusp iqjfoys- rs cksMZ IcmMkY;keqGsa fudkeh >kys gksrs i.k lfdZV~jhlxGh tkX;koj gksrh- R;akpk vH;kl dj.îkkllqjokr dsyh- ek= ,dkfg cksMkZph vWlsaCyhekÖ;k eukyk iVsuk- ‘ksoVh lxGs Vkdwu vxnhLora= la’kks/kukl lqjokr dsyh- jsdWWkfM±xlkBha,dw.k 7 lsD’kupk mi;ksx djkok ykxrks- vkf.kuarj rh 7 lfdZV~l ,desdakuk tksMwu jsdWkfM±xcksMZ r;kj gksrks- R;k lkrfg lsD’kulkBha vla[;iz;ksx dsys- R;akps LisvjikVZ vk.k.îkklkBha gtkjks:i;akpk /kwj >kyk- ‘ksdMks QwV lWkYMj ok;jHkLelkr >kyh- rCcy 2@3 o”kk±P;k iz;Rukuarjeyk R;akr cjsp eksBs ;’k vkys- R;kuarj Lakiw.kZ;’k ;k;yk R;akr cÚ;kp lq/kkj.kk dsY;k- ek>kifgY;kiklwu ,d gê gksrk] rks vlk dha] ek>k

gk jsdWkfM±xpk laiw.kZ cksMZ vkf.k&To drivecassette&dWlsV fQjfo.îkkph ;a=.kk Eg.kts

16

mechanisam ;k nksUgh Q‰ 6 volt D. C.ojpkyY;k ikfgtsr- R;keqGsa ,[kk|k lfdZVyktkLr OgksYVstph t:jh ykxrs] vls fnlys dha]eh R;kps lfdZV fM>kbZu cnyr vls- nqljhxks”V Eg.kts vkfFkZd–“V;k rks vxnh lkekU;ek.klkykfg ijoMyk ikfgts vkf.k jsdWkfM±xpkntkZfg pakxyk vlyk ikfgts- ;klkBha 2@3 o”ks±eh vfoJakr ifjJe dsys- eh r;kj dsysyk vlkcksMZ rqEgkl 10 gtkj :i;akP;k VsijsdWkMZe/;safgfeG.kkj ukgh- vxnh Ål fijxGwu la«;kpk jldk<kok r’kh djker eh dsyh vkgs- R;keqGsaek>k cksMZ LoLr vkf.k eLr vkgs vlk nkok ehfu%’kadi.ksa d:a ‘kdrks- t’kh xk; cgq nq/khvkf.k vk[kwM f’kaxh Eg.kts xkbZusa nw/kfg Hkjiwjfnys ikfgts vkf.k frph f’kaxsfg vk[kwM ikfgtsrrlk dakghslk gk izdkj >kyk vkgs- vusd xk;do xkf;dk ;akps jsdWkfM±x eh ;kp cksMZoj djhrvlrks- gsa uwru fo‹o eh dls fuekZ.k d:a‘kdyks] ;kpsa jgL; vls dha] eh baxztharhyvfr’k; izfrFk;’k v’kk ys[kdakP;k iqLrdakpsaokpu lq:a dsyas- R;keqGsa ek>h fFkvjh vxnhiôh >kyh- ek= xaer v’kh >kyh dha] eh ;k

17

fFkvjhe/;sa brdk jaxwu xsyks vkf.k brdk rYyhu>kyks dha] toG toG 6 efgus VsijsdWkMZj tlkdakgha eh fol:up xsyks- gh fFkvjh vfr’k;

vn~Hkwr vkf.k foLe;dkjd vkgs- v.kw-okLro’kkL= Eg.kts vWVWkfed fQftDl gasLVªDpjy vlras- Eg.kts ejkBhar R;kyk v.kwph?kVuk o jpuk vls Eg.kaw ‘kdrks- rj v.kwra=’kkL=] bysDVªWkfuDl gas QaD’kuy vkgas- ;kphfFkvjh brdh lw{eakr tkrs dha] gGw gGw fdR;sdxks”Vh vWCLVWªDV gksÅa ykxrkr- eyk ;akrwu ,duohup –“Vh feGkyh- fdacgquk ek>s MksGs[kkM~du m?kMys- v/;kRe rj ;kfgis{kak lw{evkgs- foKkukus dso<h vÙ;qP; Hkjkjh ekjyh- rjhvkdk’k rÙo ‘kkL=Kakuk vtwufg uhVls myxMysukgha- rÙoKkukP;k IkzkUrakr vkdk’k Eg.ktsvodk’k Eg.kts Lisl gas tMrÙo ekuyas vkgas-rks ,d lcLVUl vkgs- eWVj vkgs] inkFkZ vkgs-^vkReu% vkdk’k% laHkwr%* v’kh Jqrh vkgs-v/;kRe dekyhps lw{e vkgs-vktP;k ikjekfFkZd{ks=kyk fuOoG /kuxjh oG.k ykxyas vkgas-f’kdysys vkf.k fcuf’kdysys ,dw.k lxGk jÌhyksdakpk esGkok r;kj >kyk vkgs- ftoar

18

jljflri.kk Eg.kts /k`Ù;qRlkglefUor rs jkfgysukgh- eqnkZM Lo:i R;kyk vkyas vkgsa-bysDVªWkfuDlP;k fFkvjhar eh tltlk [kksyojxsyks r’kh gh xks”V eyk izd”kkZus tk.koaw ykxyh-rlrlk rÙoKkukpk izakr eyk ftoar gksÅumByk-;k v.kqra=’kkL=kpk eh Qkj vkHkkjh vkgsosnkUrks foKkua n{krkÜpsfr ‘kDr;% frL=% Arklak LFkS;sZ fuR;a ‘kkfUr le`f)ZHkfo”;fr txfrAAvlk eh ,d Üyksdp r;kj d:u Vkdyk--vlks-

VsijsdWkMZje/;sa 7 lsD’ku dk vlrkr] R;ke/khy lfdZV~l v’khp fM>kbZu dk dsyh tkrkrR;akps useds dk;Z dk; vlrs]R;kekxhy vkÜp;Z-dkjd fFkvjh ;kpsa Dofpr~ ,[kk|k VsfDuf’k;uykKku vlrs- [kjsp peRdkj okVkok vls gsvn~Hkwr ‘kkL= vkgs- lk/kk vWkflysVj ?;k rksyksdy vWkflys’ku fÝDosUlh r;kj djrks- ghvYVªklWkfud fQDosUlh Eg.kts Loukrhrdaiula[;k gh gk; fÝDosUlh ekuoh dku xzg.kd:a ‘kdr ukghr- letk gh fÝDosUlh ,dklsdUnakr 20 gtkj gV~Z> brdh vlsy rj R;klfdZVe/khy VWªfU>LVj ,dk lsdUnakr frrD;kosGak vWku vWkQ gksrks- ,dk lsdUnakr rks dehosG vWku vWkQ >kyk rj rso<h fÝDosUlh

19

r;kjp gks.kkj ukgh- jsdWkfM±x flXuy ljG gsMyknsÅu jsdWkfM±x dsys rj vkokt vfr’k; foÑro peRdkfjd ;srks- dkj.k eWXusfVd jsdWkfM±xe/;sap eqGakr gk nks”k vkgs dha] gs flXuYljsdWkfM±x gksrkuk vfr’k; fMLVWkVZ gksrkr- R;akpkvWfIyVîkwM vfu;fer gksrks- ;klkBha vWkflysVjlsD’kuph t:jh ykxrs- ;kyk ck;flax Eg.krkr-gh fÝDosUlh jsdWkfM±x flXuye/;sa vWM dsyhEg.kts rs fyfu;j gksÅu jsdWkfM±x mÙke gksrs- ;k,-lh- ck;flaxpk ‘kks/k teZuhus izFke ykoyk-

r’khp fLFkrh ,-,y-lh-lfdZVph&vWVkseWfVdysoy dUVªksy ph vkgs- xk.ks vFkok Hkk”k.k lknjdjrkuk ek.klkpk vkokt fVispk p<yk rjflXuYlpk vWfIyV;wM e;kZnsis{kk tkLr gksrksR;keqGsa rso<îkk {k.kk/kk±r vkoktakr foÑfr fuekZ.kgksrs- vls gksÅa u;s Eg.kts vkokt le ikrGharjgkok Eg.kwu ,-,y-lh-lfdZV okijrkr- -Iys vFkok jsdWkfM±xP;kosGha flXuYlph ysoynk[kfo.kkjk bafUMdsVj] gsfg lfdZV Qkj mi;qävkgs- eh ;akr ,dp ,y-bZ-Mh-& ykbZV ,fefVaxMk;ksM vkf.k ,dp VWªfU>LVj oki:u lqyHk dsysvkgs-

20

;k jsdWkfM±xP;k {ks=akr eh Qkj eksBk m|ksxdsyk- vusdfo/k iz;ksx dsys vkf.k bloh lu1888 iklwu vktikosrksa tsa la’kks/ku >kysa R;kpkfgLVkfjdy fjOgw gas ekÖ;k vH;klkpsa [kkloSf’k”Bîk vkgs-;kuarj eh Vh-Ogh-dMs oGyks&CyWd vWUM OgkbZV-vkf.k R;akrfg fofo/k iz;ksx d:u izR;sdlsD’kupsa dk;Z brj lsD’ku osxGs d:u ikfgys]vxnh ckjdkbZus- vk;- ,Q~- flXuy lsD’ku]vk;-,Q~- vWfEIyQk;j] iakp izdkjps vWkfMvksfOgfMvks flXuYl] R;akr OgfVZdy vkf.k gWkfj->WUVy flXuYl] Cy¡fdax iYlsl bR;kfn- fiDpjV;wcph jpuk] fM¶ysD’ku dWkbZypsa dk;Z] rlspbZ-,p-Vh-& ,DLVªk gk; VsU’ku VªkUlQWkeZj] R;akrwu11 gtkj rs 18 gtkj OgksYV dls r;kj gksrsvkf.k R;kP;keqGsa fiDpjV;wc d’kh czkbZV gksrsfdaok LØhu dlk r;kj gksrks- ;klkBha jsfMesMcksMZ eqGhp u okijrk izR;sd lsD’kupsa Lora=lfdZV r;kj d:u vkf.k rh loZ lfdZV~l,desdakuk tksMwu ,d lqVlqVhr cksMZ r;kj dsyk-rlsp iWkoj lIyk;fg dekyhpk Ogsfjvs’kufojfgr] vfr’k; fLFkj vlk r;kj dsyk-

21

;kuarj ek= laiw.kZ bysDVWªkfud {ks=kyknqjs?kh ekjyh- ;kyk 5 o”ks± >kyh- vkrak ygkui.kkiklwuP;k fQyWklWkQh vkf.k fjfytu ;k{ks=kdMs oGyks vkgs- ,d o”kkZiwohZ eh fganwthou i)rhyk vuqlj.kkjh ,d fnunf’kZdk r;kjdsyh- frps Lo:i fo’kn dj.îkklkBha eh vksGhus3 ys[k fyfgys vkf.k R;akrhy fujfujkGîkk‘kdklkBha izR;sdh ,d ;kizek.ks 4@5 ys[kfyfgys- vkf.k ekSt v’kh dha] R;k lok±ps ehekÖ;k vkoktakr jsdWkfM±x dsys vkgs- R;kP;k5@6 dWlsV~l r;kj >kY;k vkgsr-

bfr ys[kulhek11@8@2004-

22

23

-+

24

25

26

27

28