CODATO, Adriano. A Marcha, o Terço e o Livro. Revista Brasileira de História, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    1/32

    YFWVBO

    Fwzf fcwhko jkwgvzf h hzvho polzkgh jow

    nyvpow gocwfy}hjoyfw xvf, fb Wo Phvlof co Phyhc, hpokhyhb h kczfy}fco bklk"zhy jf 8;=:# Hchlkwhbow h Bhygdh jh Mh"

    blkh gob Jfvw pflh Lkifyjhjf# Gocglvk"wf xvf, fb Gvykzkih, o f}fczo $yfihzkqhjophyh Bhygdh h mh}oy jo Fcwkco Lk}yf+

    pykoykqov h lvzh pflhw lkifyjhjfw kcjk}k"jvhkw, jfkthcjo fb wfnvcjo plhco ow }h"loyfw zyhjkgkochkw gykwzow, jkmfyfczfbfczf

    jo fcyfjo wfnvkjo fb ovzyhw gkjhjfw# Oghwo fb xvfwzo klvwzyh h gobplftkjhjf jhgocavczvyh kjfolnkgh co py"8;=:, h ch"

    zvyfqh gyzkgh jhw kckgkhzk}hw jo no}fycoNovlhyz phyh lf}hy hjkhczf wvh hnfcjh yf"moybkwzh f hw jkmfyfczfw bozk}hfw co wo"

    bfczf wogkhkw, bhw zhbib yfnkochkw cofcnhahbfczo jh wogkfjhjf gk}kl ch ghb"phcdh nolpkwzh#

    Phlh}yhw"gdh}f1 Nolpf jf 8;=:5 Bhygdhjh Mhblkh gob Jfvw pflh Lkifyjhjf5Bhygdh h mh}oy jo Fcwkco Lk}yf#

    HIWZYHGZ

    Zdkw fwwh{ jkwgvwwfw zdf polkzkghl hgzk}kz{ om

    zdf gocwfy}hzk}f nyovpw kc Wo Phvlo hcjPhyhc ~do wvppoyzfj zdf bklkzhy{ govp omBhygd 78, 8;=:# f hchl{qf zdf Bhygd om

    Mhbklkfw ~kzd Noj moy Myffjobhcj goc"glvjf zdhz, kc zdf ghwf om zdf bhygd zdhz ~hwdflj kc Gvykzkih $yf"chbfj Bhygd moy Fjv"

    ghzkochl Myffjob+, pykoykz{ ~hw nk}fc zokwwvfw om kcjk}kjvhl myffjob, yflfnhzkcnzyhjkzkochl Gdykwzkhc }hlvfw zo h wfgocjhy{

    gocgfyc# Zdf kwwvf kllvwzyhzfw zdf gobplf"tkz{ om zdf kjfolonkghl gocavcgzvyf zdhz pyf"gfjfj zdf 8;=: govp, zdf gykzkghl gdhyhgzfy

    om zdf kckzkhzk}fw zhefc i{ Novlhyzw no}fyc"bfcz kc ghyy{kcn ovz kzw hnfcjh om wogkhl yf"moyb hcj zdf }hy{kcn bozk}hzkocw, yfnkochl

    hw ~fll hw wogkhl, vcjfyl{kcn gk}kl wogkfz{wfcnhnfbfcz kc zdf ghbphknc zdhz pyobo"zfj zdf govp jfzhz#

    Ef{~oyjw1 8;=: bklkzhy{ govp5 Bhygd omMhbklkfw ~kzd Noj moy Lkifyz{5Bhygd moyFjvghzkochl Myffjob#

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh# Wo Phvlo, }# 9:, c :>, p#9>8"709 " 900:

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo

    gocwfy}hjoy f ho polzkgh ch

    gocavczvyh jo nolpf jf 8;=:8

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo9

    Jfphyzhbfczo jf Gkcgkhw Wogkhkw VMPY

    Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh7

    Mhgvljhjf Kczfychgkochl jf Gvykzkih MHGKCZFY

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    2/32

    Jkzhjvyh Bklkzhy ov Yfpilkgh Popvlhy o jklfbh fb xvf o

    Phw fwzhy bfzkjo fb povgow bfwfw#

    Ghylow Lhgfyjh, fczyf}kwzh hO Fwzhjo jf W# Phvlo, 70 ahc# 8;=9#:

    Jfwjf xvf o mkb jh Xvhyzh Yfpilkgh co Iyhwkl jfktov jf wfy ftplkghjohpfchw gobo yfwvlzhczf jf mhzoyfw bhgyofwzyvzvyhkw $ov fgocbkgow,6 ov kcw"zkzvgkochkw=+, o pyoilfbh jh bvjhch polzkgh phwwov zhbib h wfy fcmoghjoh phyzky jf ovzyhw }hyk}fkw, bfcow moybhlkwzhw f jfzfybkckwzhw $ov mvcgko"chkw+, f bhkw dkwzykghw f gocavczvyhkw#

    Hwwkb, hw jfbhkw }kwfw goyyfczfw woiyf o nolpf polzkgo"bklkzhy jf 8;=:zb kcwkwzkjo ov cow gocjkgkochczfw bklkzhyfwjo f}fczo $h kbplhczho jo yf"

    nkbf jkzhzoykhl yfwvlzhcjo jh xvfiyh jh dkfyhyxvkh f jkwgkplkch chw MoyhwHybhjhw+, ov cow gocjkgkochczfw polzkgow$h kbplhczho jo yfnkbf jkzhzo"ykhl yfwvlzhcjo jo gocmlkzo fczyf pyoafzow, fwzyhznkhw f hfw jow hzoyfw polkzk"ghbfczf yflf}hczfw+ ov, hkcjh, cow gocjkgkochczfw wogkhkw$h kbplhczho joyfnkbf jkzhzoykhl yfwvlzhcjo, pyfgkwhbfczf, jh lvzh jf glhwwfw+#>

    Cfwwf phyzkgvlhy, ch hclkwf jhw lvzhw wogkhkwxvf gocjvqkyhb ho golhpwojh jfbogyhgkh popvlkwzh, gdhbh h hzfco h xvhczkjhjf jf yfmfycgkhw wo"iyf ow wfzoyfw jf fwxvfyjh$fwzvjhczfw1 VCF5 zyhihldhjoyfw1 o Gobhcjo Nfyhl

    jow Zyhihldhjoyfw GNZ, o Phgzo jf Vckjhjf f Ho PVH, hw Lknhw Ghb"pocfwhw5 h hlh chgkochl"yfmoybkwzh, ow gobvckwzhw h kcglvjow+4 xvhcjo gob"phyhjhw gob fwzvjow fwpfgmkgow woiyf ow wfzoyfw jf jkyfkzh$hw flkzfw f h glhw"wf bjkh zyhjkgkochl jf oykfczho lkifyhl"gocwfy}hjoyh+# Fwwfw wfzoyfwyfpyfwfczhjow ch gfch polzkgh poy fbpyfwykow, pyomkwwkochkw lkifyhkw, ljfyfwyflknkowow, bo}kbfczow mfbkckcow fzg# moycfgfyhb, hlb jo wvpoyzf mkchcgfk"yo f oynhckqhgkochl, ow hynvbfczow kjfolnkgow bhkw wvnfwzk}ow jh gocwpkyh"o goczyh o no}fyco Ahcno#;

    Co pfyojo xvf wf hiyf gob h yfccgkh jf Acko Xvhjyow $fb 96 jf hnow"zo jf 8;=8+ f wf fcgfyyh gob o jkwgvywo jf Aoo Novlhyz co Hvzob}fl Glvif$fb 70 jf bhyo jf 8;=:+, zhczo ow wfzoyfw gocwfy}hjoyfw xvhczo ow yfmoy"bkwzhw ivwghyhb gocxvkwzhy h gocmkhch f o hpoko jh wogkfjhjf hzyh}w jf bh"ckmfwzhfw pilkghw ghbphcdhw, gobgkow, phwwfhzhw f pyozfwzow fb nfyhl#Jf mhzo, h xvfwzo bhkw kbpoyzhczf cfwwh gocavczvyh phyfgf zfy wkjo1 xvfbjhy o nolpf co Iyhwkl?#

    H opo pflh gocwpkyho, poy vb jow lhjow, pflh lvzh polzkgh hifyzh,

    poy ovzyo, f pflh hnkzho f pyophnhcjh, poy hbiow, zfybkcov gob yfwvlzh"jow wknckmkghzk}ow pykcgkphlbfczf phyh h hlh gocwfy}hjoyh# Gobo yfwpowzh ho

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh, }ol# 9:, c :>9>9

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    3/32

    gobgko h mh}oy jhw Yfmoybhw jf Ihwf jkhczf jh Gfczyhl jo Iyhwkl co jkh 87jf bhyo jf 8;=: phyh vbh bvlzkjo jf gfygh jf 900 bkl pfwwohw, fb 8; jfbhyo 600 bkl80 jfwmklhyhb jh pyhh jh Yfpilkgh pyhh jh W fb Wo Phvloch Bhygdh jh Mhblkh gob Jfvw pflh Lkifyjhjf# H bhckmfwzho zfybkcovgob vbh bkwwh pflh whl}ho jh jfbogyhgkh# Jvyhczf o zyhafzo mok jkwzyk"ivjo o Bhckmfwzo ho po}o jo Iyhwkl, goc}oghcjo h popvlho h yfhnky goczyhNovlhyz#88

    Fwwh co mok,goczvjo,vbh yfho kwolhjh# Gocmoybf h h}hlkho jf Xvhy"zkb jf Boyhfw, whikh"wf xvf

    bhygdhw wfbfldhczfw fwzh}hb pyonyhbhjhw phyh ovzyow nyhcjfw gfczyow vyih"

    cow# O nolpf }fko hczfw, zyhcwmoybhcjo h boiklkqho jh jkyfkzh fb jfwmklfw jfzykvcmo# Flh pyo}hyh, jf xvhlxvfy bojo, hczfw jo 78 jf bhyo, xvf pojkh py ch

    yvh bvkzo bhkw nfczf xvf h fwxvfyjh# H wvpfykoykjhjf jh boiklkqho yfhgkoc"

    ykh jf bhwwhw woiyf h jhw moyhw pyonyfwwkwzhwyfwvlzov jf vb fcoybf fwmoyo jf

    oynhckqho Upoy phyzf joR Kcwzkzvzo jf Pfwxvkwhw f Fwzvjow Wogkhkw $Kpfw+, ch

    }fyjhjf vbh }hwzh oynhckqho polzkgh jo phzyochzo, jkyknkjh poy vb Fwzhjo"

    Bhkoy gobpowzo poy plvzogyhzhw f pyfpowzow jf hlzo c}fl, moybhcjo h gpvlh

    jo hphyfldo kjfolnkgo jo ghpkzhl co Iyhwkl jf fczo#89

    Pyfgkwhbfczf, hw Bhygdhw jh Mhblkh gob Jfvw pflh Lkifyjhjf moyhbhzow pilkgow oynhckqhjow poy wfzoyfw ghzlkgow jh glhwwf bjkh vyihch fkbpvlwkochjow poy polzkgow gocwfy}hjoyfw $h Ho Jfbogyzkgh Phylhbfc"zhy, fb pykbfkyo lvnhy+, pflh flkzf fbpyfwhykhl $yfvckjh co KPFW+ f pflow bo"}kbfczow mfbkckcow xvf yfvckyhb bkldhyfw jf pfwwohw w }wpfyhw jo 78jf bhyo chw pykcgkphkw gkjhjfw iyhwklfkyhw#87 Gocjfch}hb nfcfykghbfczf hpolzkgh popvlkwzh $kwzo , h jfbhnonkh, h jfwoyjfb f h goyyvpo+ f o go"

    bvckwbo $wfah wfv ghyzfy bhzfykhlkwzh f hzfv, wfah o ykwgo xvf o zozhlkzh"ykwbo pojfykh yfpyfwfczhy pyopykfjhjf pyk}hjh f jfbogyhgkh+# Mhqfcjofgo ho glkbh jf nvfyyh mykh, gobvckwbo f popvlkwbo fyhb gocwkjfyhjow pow"zvyhw wkbfzykghbfczf hczkjfbogyzkghw# O pykbfkyo poyxvf fwbhnh}h o kc"jk}jvo, ch ftpyfwwo goyyfczf jh pogh, wvmoghcjo h lkifyjhjf5 o wfnvcjopoyxvf kbpfjkh h yfhlkqho plfch jh }fyjhjfkyh jfbogyhgkh $ch }fyjhjf,vbh }fywo kjfhlkqhjh f flkzkwzh jo mvcgkochbfczo jo yfnkbf lkifyhl"jfbo"gyzkgo cow phwfw ghpkzhlkwzhw gfczyhkw+# Wkbplkmkghjhbfczf, hw Bhygdhw ih"

    zkhb"wf pflh oifjkcgkh how }hloyfw zyhjkgkochkw gykwzow $o zfyo f o yow"yko, o bhzykbcko, h mhblkh+ f pflh oiwfy}ho jhw lkifyjhjfw kcjk}kjvhkw

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy f ho polzkgh###

    9>7Avldo jf 900:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    4/32

    $h lkifyjhjf jf ftpyfwwo, h lkifyjhjf yflknkowh, h pyopykfjhjf pyk}hjh+ hbfh"hjhw $ov wvpowzhbfczf hbfhhjhw+ pflo no}fyco Novlhyz#

    H Zykivch jh Kbpyfcwh, poyzh"}oq jo lhgfyjkwbo, jfwgyf}fv hwwkb o xvfwf phwwov co Gobgko jh Gfczyhl1

    Nvfyyh gk}kl, mfgdhbfczo jo Gocnyfwwo, gocwzkzvkczf f hz kbplhczho jh wo"

    gkhlkqho gyfwgfczf jh fgocobkh jo Phw moyhb ow flfbfczow fwwfcgkhkw vzklkqh"

    jow pflow oyhjoyfw jf gobgko jf oczfb pflhw yfmoybhw jf ihwf, jo pyfwkjfczf

    Aoo Novlhyz ho jfpvzhjo Lfocfl Iykqolh5 jo pyfwkjfczf jh WVPYH UWvpfykc"

    zfcjcgkh jh Yfmoybh HnyykhR ho yfpyfwfczhczf jo GNZ# O Wy# Aoo Novlhyz hc"

    zfgkpov o xvhjyo jf yf}olvo gk}kl, ho hgyfjkzhy xvflfw xvf wf opfb w yfmoy"

    bhw vb poww}fl jfyyhbhbfczo jf whcnvf co Phw#8:

    O hczkgobvckwbo f o hczkpopvlkwbo zyhcwmoybhyhb"wf fb hynvbfczopolzkgo phyh lfnkzkbhy vbh kczfy}fco bklkzhy yfjfczoyh#

    Co fwzyhcdo, poyzhczo, xvf h gocwgkcgkh gocwfy}hjoyh zfcdh pojkjoyfpyfwfczhy o nolpf jf Fwzhjo gobo yfwvlzhjo jh ho jh jk}kch Pyo}kjcgkh#Co fjkzoykhl jf O Nloio, wkczobhzkghbfczf kczkzvlhjo Yfwwvynf h jfbogyh"gkh, ow bklkzhyfw mknvyhb gobo ftfgvzoyfw jf vbh jfgkwo zyhcwgfcjfczf1

    ]k}f h Cho jkhw nloykowow# Poyxvf wovifyhb vcky"wf zojow ow phzykozhw, kc"jfpfcjfczfbfczf jf }kcgvlhfw polzkghw, wkbphzkhw ov opkcko woiyf pyoilf"

    bhw kwolhjow, phyh whl}hy o xvf fwwfcgkhl1 h jfbogyhgkh, h lfk f h oyjfb# Nyhhw

    jfgkwo f ho dfyowbo jhw Moyhw Hybhjhw, xvf oifjkfczfw h wfvw gdfmfw jf"

    bocwzyhyhb h mhlzh jf }kwo jow xvf zfczh}hb jfwzyvky h dkfyhyxvkh f h jkwgkplk"

    ch, o Iyhwkl lk}yov"wf jo No}fyco kyyfwpocw}fl, xvf kcwkwzkh fb hyyhwz"lo phyh

    yvbow goczyykow wvh }ogho f zyhjkfw ### Bhkw vbh }fq, o po}o iyhwklfkyo mok

    wogoyykjo pflh Pyo}kjcgkh Jk}kch, xvf ldf pfybkzkv wvpfyhy h nyh}f gykwf, wfb

    bhkoyfw womykbfczow f lvzo# Wfahbow jkncow jf zo nyhcjf mh}oy#86

    Wfykh o ghwo jf pfynvczhy"wf1 gobo fwwh kbhnfb yflknkowh mvcjkv"wf hojkwgvywo polzkgo?

    Fwzf hyzkno gobphyh h Bhygdh jh Mhblkh gob Jfvw pflh Lkifyjhjf fbWo Phvlo f Gvykzkih# Powzh ho lhjo jh bhygdh phvlkwzh, }"wf xvf wvhw pykcgk"

    phkw ihcjfkyhw jf pyozfwzo fwzh}hb lknhjhw co w xvfwzfw bhkw gyzkghw jhgocavczvyh polzkgh chgkochl $hw Yfmoybhw jf Ihwf, h wvi}fywo jh dkfyhy"

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh, }ol# 9:, c :>9>:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    5/32

    xvkh bklkzhy, h hwgfcwo jhw fwxvfyjhw phyzkjykh f wkcjkghl f jo bo}kbfczopopvlhy fb nfyhl+, bhw, wvypyffcjfczfbfczf, h jvhw pyopowzhw polbkghw joBkckwzyko jh Fjvgho1 h oiyknhzoykfjhjf fb wf hjozhy cow golnkow vb Lk"}yo ckgo, fjkzhjo pflo pypyko BFG, f h pyfzfcwh fcghbpho jf fwgolhwphyzkgvlhyfw $lfkh"wf1 hw fwgolhw gocmfwwkochkw+# Fwwhw kjkhw fyhb co hpfchwkchgfkz}fkw poy wk bfwbhw, bhw zpkghw jf phwfw zozhlkzykow# H flhw wf jf}f"ykh opoy ow pykcgpkow lkifyhkw glwwkgow#

    Ow yfwvlzhjow jh pfwxvkwh pfybkzfb gocglvky xvf o f}fczo co Phyhc yfihzkqhjo phyh Bhygdh h mh}oy jo Fcwkco Lk}yf pykoykqov, ho goczyykojhw pykcgkphkw zfbzkghw wfnvkjhw fb ovzyhw ghpkzhkw $Iflo Doykqoczf, Ckzf"yk, Wo Phvlo f Yko jf Ahcfkyo+, h lvzh pflhw lkifyjhjfw kcjk}kjvhkw, jfkthc"jo ow }hloyfw zyhjkgkochkw gykwzow fb wfnvcjo plhco# o xvf wf jfpyffcjfjh hclkwf jh wvh oynhckqho f fcyfjo# Cowwh dkpzfwf xvf fwwf yfpfyzykof}kjfcgkov, ho bfcow co c}fl jo jkwgvywo, vbh kcglkcho pflo lkifyhlkwbo$polzkgo f fgocbkgo+, ho goczyyko jh oykfczho goc}fcgkochl phyh o goc"wfy}hczkwbo zpkgo jhw ghbhjhw bjkhw iyhwklfkyhw co pw"8;:6# O ghwo fbxvfwzo klvwzyh poyzhczo h gobplftkjhjf jh gocavczvyh kjfolnkgh co py"8;=:, h chzvyfqh gyzkgh jhw kckgkhzk}hw zfczhjhw pflo no}fyco Novlhyz phyh lf"}hy hjkhczf wvh hnfcjh yfmoybkwzh f hw jkmfyfczfw bozk}hfw co wobfczf wo"gkhkw, bhw zhbib yfnkochkwco fcnhahbfczo jh wogkfjhjf gk}klch ghbphcdhnolpkwzh# O fwzvjo wvnfyf hwwkb xvf hlnvbhw hzk}kjhjfw hczkno}fyco, fbioyhzk}fwwfb vbh jkbfcwo chgkochl, fyhb oynhckqhjhw poy nyvpow loghkw wfnvc"jo vbh lnkgh jfwgfczyhlkqhjh, ch bfjkjh fb xvf yfwpocjkhb h fwzbvlow$wo"gkhkw, oynhckqhgkochkw, polzkgow f kjfolnkgow+ bvkzo gocavczvyhkw# Wf kwwo moygoyyfzo, pojf"wf gobfhy h jfwgocmkhy jhw kjkhw xvf hpyfwfczhb o nolpf po"lzkgo"bklkzhy jf 8;=: gobo vbh wvpfygocwpkyho chgkochl h phyzky jf vbckgo hzoy ow bklkzhyfw, h ivynvfwkh fzg#

    O hyzkno fwz jk}kjkjo fb xvhzyo wffw# Ch pykbfkyh, yfwvbkbow ow f}fc"

    zow jh polzkgh chgkochl fczyf 8;=8 f 8;=: f gdhbhbow h hzfco phyh h kb"poyzcgkh jo bo}kbfczo jow ghzlkgow gocwfy}hjoyfw f wvh gfczyhlkjhjf chgocavczvyh jf bhyo5 fb wfnvkjh, pyogvyhbow wkwzfbhzkqhy hw kjkhw polzkghwjh glhwwf bjkh vyihch ch Xvhyzh Yfpilkgh f kcjkghy, fwxvfbhzkghbfczf,gobo o hczkpopvlkwbo, o hczkgobvckwbo f o hczkfwzhzkwbo bhckmfwzhyhb"wfch gykwf mkchl jo popvlkwbo# H zfygfkyh wfo mhq, h phyzky jf vbh bkcvgkowhyfgocwzkzvko dkwzykgh, h hclkwf jo bo}kbfczo fb Gvykzkih, jfwzhghcjo hphyzkgkpho jf hwwogkhfw jf glhwwf f jf nyvpow ghzlkgow mfbkckcow ch oy"

    nhckqho jo pyozfwzo5 fwwh fzhph wfy}f phyh whlkfczhy hw zfbzkghw pykcgkphkwjh bhygdh gvykzkihch f wvhw phyzkgvlhykjhjfw jkhczf jo bo}kbfczo polzkgo

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy f ho polzkgh###

    9>6Avldo jf 900:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    6/32

    chgkochl# Poy mkb, jfwgyf}fbow iyf}fbfczf, ho lhjo jh Bhygdh jh Mhblkh, hBhygdh h mh}oy jo Fcwkco Lk}yf# H dkwzykh hxvk goczhjh mvcjhbfczhl ph"yh klvwzyhybow cowwh dkpzfwf jf pfwxvkwh,gobpyffcjfybow o wfczkjo jh hzvh"o jhw ghbhjhw bjkhw co pfyojo hczfykoy ho nolpf f hioyjhybow bfcowwvpfymkgkhlbfczf o gocwfy}hjoykwbo jo Phyhc zyhjkgkochl#

    ZOBHCJO O POJFY JOW GOYYVPZOW, JOW GHVJKLDOW,JOW FTZYFBKWZHW JF IHKTH FTZYHO###8=

    Zfbow zkjo no}fycow kcfyzfw f no}fycow kcghphqfw, xvf pfghyhb

    lhynhbfczf poy obkwwo, jfkthcjo jf hpyo}fkzhy iflhw opoyzvckjh"

    jfw phyh hnky fb ifcfmgko jo phw# Bhw cvcgh zk}fbow, co Kbpyko

    ov ch Yfpilkgh, vb no}fyco zo fcghyckhjhbfczf jfgkjkjo h jfw"

    zyvky, jfwboyhlkqhy f hz h pyowzkzvky zvjo xvhczo cfwzf phw ftkwzf

    jf oynhckqhjo#

    Fvncko Nvjkc 8>

    H Cho co bhkw wvpoyzh h pfybhccgkh jo Wy# Aoo Novlhyz

    myfczf jo No}fyco# Gdfnov ho lkbkzf mkchl h ghphgkjhjf jf zolfy"lo

    poy bhkw zfbpo# Co yfwzh ovzyh whjh ho Wy# Aoo Novlhyz wfco hjf fczyfnhy o no}fyco ho wfv lfnzkbo wvgfwwoy# W d vbh gokwh h

    jkqfy ho Wy# Aoo Novlhyz1 whkh#

    Moyh(, fjkzoykhl jo aoychlGoyyfko jh Bhcd, 8hiy# 8;=:

    O nolpf jf 8;=: yfpyfwfczh o poczo jf gdfnhjh jf vbh wykf jf nolpfwwvgfwwk}ow goczyh h jfbogyhgkh popvlkwzh f, fwpfgkmkghbfczf, goczyh wfvw bf"

    ghckwbow jf phyzkgkpho polzkgh f goczyolf jf glhwwf# Jh xvf o nolpf jf Fw"zhjo yfwol}h, jf moybh phyzkgvlhybfczf jyhbzkgh, hw goczyhjkfw ftpyfwwhwfb gocavczvyhw zo jk}fywhw xvhczo h jf ovzviyo jf 8;:6 $mkb jo Fwzhjo Co"}o+5 h jf hnowzo jf 8;6: $wvkgjko jf ]hynhw+5 h jf co}fbiyo jf 8;66 $o nol"pf pyf}fczk}o jo nfcfyhl Lozz+5 h jf mf}fyfkyo jf 8;6= f h jf ovzviyo jf 8;6;$yfiflkfw bklkzhyfw fb Ahghyfhghcnh f Hyhnhyhw+5 f h jf hnowzo"wfzfbiyo jf8;=8 $yfccgkh jf Acko f kbpowko jo phylhbfczhykwbo h Aoo Novlhyz+#Co jfkth jf wfy gvykowh, lvq jfwwh bfyh fcvbfyho jf hgoczfgkbfczow, hftpyfwwo jkzh poy Lhgfyjh fb 8;=9 phyh ghyhgzfykqhy o pyogfwwo polzkgo fc"

    zyf 8;:6 f 8;=:1 nolpfw phyh f}kzhy nolpf#84

    Bhw phyh xvf h yflho fczyf ow nolpfw f o nolpf mkchl co wfah wkb"

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh, }ol# 9:, c :>9>=

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    7/32

    plfwbfczf moybhl, cfb wfah hpyffcjkjh cvb c}fl jf nfcfyhlkjhjf xvhwf ih"chl $zfykh wkjo poww}fl Uf}kzhy o nolpf jf =:R wf yfhlbfczf cowwhw kcwzkzvk"fw mowwfb jfbogyzkghw f wlkjhw+,8; wfykh pyfgkwo mkthy, co kczfykoy jfwwfgkglo locno, o bobfczo fb xvf, fbioyh hkcjh f}kz}fl, o nolpf goczyh o yf"

    nkbf jf 8;:= zoycov"wf hlzhbfczf pyo}}fl$wfcjo hw wvhw gocjkfw jf pow"wkiklkjhjf gocwzyvjhw jfwjf fczo, vbh }fq xvf flhw co fwzh}hb jhjhw jfhczfbo+#

    Ahgoi Noyfcjfy wvnfyf vbh pfykojkqho polzkgh xvf j vb wfczkjo ghjfkh jf hgoczfgkbfczow f pfybkzf xvf kckgkfbow h dkwzykh jf 8;=: h phyzkyjf vb poczo vb povgo bfcow jkwzhczf ov hyikzyyko1 h yfccgkh jf AckoXvhjyow fb 8;=8# Fwwf hzo $ch }fyjhjf1 vb nolpf bhlonyhjo+, poy wfv wknck"mkghjo, co h ghvwhjo wvgfwwo jow gocwfy}hjoyfw fb bhyo"hiykl jf 8;=:,

    bhw h hczfgkpho jo pyoafzo polzkgo hczkpopvlkwzh# O pyfwkjfczf Acko Xvh"jyow pyfzfcjkh o xvf ow nolpkwzhw jf 8;=: oizk}fyhb1 pojfyfw ftgfpgkochkwxvf yfjvqkwwfb hw hzykivkfw jo Gocnyfwwo f pfybkzkwwfb ho pyfwkjfczf no"}fychy jf bhcfkyh hvzoykzykh#90

    H gocavczvyh xvf }hk jf wfzfbiyo jf 8;=8 h mf}fyfkyo jf 8;=: phyzkgv"lhybfczf gyzkgh# Yfgocwzkzv"lh phwwo h phwwo monf jo fwgopo jfwzf hyzkno# wvmkgkfczf lfbiyhy hxvk ow pykcgkphkw f}fczow polzkgowfb wfxcgkh1 jfpokwjh yfccgkh jf 96 jf hnowzo f jh yfho jh jkyfkzh gk}kl f bklkzhy powwf jfNovlhyz, h yfwkwzcgkh, fb cobf jh lfnhlkjhjf gocwzkzvgkochl, hjkh o nolpf

    bhw hgfkzh h wolvo jf gobpyobkwwo jo phylhbfczhykwbo $Fbfcjh Gocwzk"zvgkochl c :+ fb zyogh jf vb plfikwgkzo woiyf h moybh jf no}fyco fb 8;=7#Fwwh phyfgf zfy wkjo, chxvflh gkygvcwzcgkh pyfgkwh, h ckgh mybvlh poww}flphyh nhyhczky h powwf jo }kgf"pyfwkjfczf, vbh }fq xvf, ch zkgh jow bklkzhyfwf jow jfbhkw wfzoyfw gk}kw nolpkwzhw, Ahcno wkbiolkqh}h zvjo hxvklo xvf dh}khjf cfnhzk}o ch }kjh polzkgh iyhwklfkyh1 jfbhnono, wvi}fywk}o f kbplhg}flkckbkno jh oyjfb ghpkzhlkwzh#98

    H }kzykh jh jkyfkzh chw flfkfw jf ovzviyo jf 8;=9 gocwolkjh o gocwfy"

    }hczkwbo jo Phylhbfczo, bhw ow nhikcfzfw Zhcgyfjo Cf}fw, Iyogdhjo jh Yo"gdh f Dfybfw Lkbh co nhyhczfb cfb no}fychiklkjhjf, cfb fwzhiklkjhjf pol"zkgh ho wkwzfbh# H pyfwwo jf Novlhyz phyh kcmlvfcgkhy hw jfgkwfw jo Nhikcfzff hw jk}fyncgkhw fczyf Gocnyfwwo f Gocwfldo jf Bkckwzyow goczykivfb phyh hghbphcdh pflh hczfgkpho jo plfikwgkzo#99 Yfzobhjo o pojfy pyfwkjfcgkhl fbkcgkow jf 8;=7, o no}fyco phwwh h goc}k}fy, cvb goczftzo jf nyh}f gykwf fgo"cbkgh $kcmlho jf pyfow+, gob pyfwwfw fwxvfyjh $jow wfzoyfw chgkochlkw"zhw, popvlhyfw f gobvckwzh+, goczyh o Plhco Zykfchl jf Jfwfc}ol}kbfczo Fgo"cbkgo"Wogkhlf goczyh h zkbkjfq phyh cobfhy vb bkckwzyko bhkw pyonyfwwkwzhf hwwvbky vbh polzkgh jf mhzo chgkochlkqhczf5 f jkyfkzh $lhzkmvcjkykow, o nyhc"jf fbpyfwhykhjo, vjfckwzhw f pfwwfjkwzhw, h hlzh omkgkhlkjhjf jhw Moyhw Hybh"

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy f ho polzkgh###

    9>>Avldo jf 900:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    8/32

    jhw f h gpvlh jh Knyfah ghzlkgh+, goczyh hw yfmoybhw, pykcgkphlbfczf h hny"ykh, f o ghow, h jfwoyjfb f h kcwzhiklkjhjf polzkgh, yfpyfwfczhjh pflh hwgfcwojo bo}kbfczo popvlhy f wkcjkghl# Co Gocnyfwwo Chgkochl h polhykqho kjfo"lnkgh bkch o gfczyo polzkgo, o hpoko phylhbfczhy ho no}fyco, f iloxvfkh hw

    kckgkhzk}hw jo Ftfgvzk}o# H phyzky jf avldo jf 8;=7 o Plhco Zykfchl gfjf lvnhych hnfcjh jo no}fyco w Yfmoybhw jf Ihwf# Ch myfczf bklkzhy, h yf}olzh jow why"nfczow, fb wfzfbiyo, hjkgkoch vb flfbfczo h bhkw ch gykwf polzkgh f yfpfygvzfcfnhzk}hbfczf ch gpvlh jhw Moyhw Hybhjhw# H yfgvwh fb hpyo}hy o Fwzhjojf Wzko fb ovzviyo jf 8;=7 kwolh polkzkghbfczf o Pyfwkjfczf# H yhjkghlkqhojh polzkgh popvlkwzh jf kczfnyho polzkgh f fgocbkgh jhw bhwwhw vyihchw $fzhbib yvyhkw+ h yfwpowzh hwgfcwo jo bo}kbfczo popvlhy#

    Fb 8;=: o phw ftpfykbfczh, wfb powwkiklkjhjf jf yfzoyco, ow fmfkzow jh

    polhykqho kjfolnkgh xvf dh}kh opowzo, fb zojo o pfyojo, o lkifyhlkwbogocwfy}hjoy ho yfmoybkwbo chgkochlkwzh# Fb bhyo, o Gobgko jh Gfczyhl$co jkh 87+, h Bhygdh jh Mhblkh $co jkh 8;+, h Yfiflko jow Bhykcdfkyow $cojkh 9=+ f h yfvcko co Hvzob}fl Glvif $co jkh 70+ pyfgkpkzhb h gocglvwojfwwf pfyojo jf gykwfw# Gob h Bhygdh jh Mhblkh gob Jfvw pflh Lkifyjhjf### o lkbkzf gyzkgo mok vlzyhphwwhjo# Jfpokw jh Bhygdh vb nyhcjf cbfyo jfhzoyfw phwwov h hzykivky vbh hlzh pyoihiklkjhjf jf wvgfwwo ho bo}kbfczogoczyh o no}fyco#97 Co jkh 78, h bhcoiyh kczfbpfwzk}h jo nfcfyhl OlbpkoBovyo Mkldo gfyyh o jfwzkco jo no}fyco Novlhyz#

    Hw Bhygdhw jh Mhblkh gob Jfvw pflh Lkifyjhjf moyhb, cfwwf goczft"zo, vbh yfwpowzh polzkgh ho jkwgvywo jf 87 jf bhyo ch Gfczyhl jo Iyhwkl# Hmhwgh xvf kcgfcjkov o bo}kbfczo yfhgkocyko whkv jo pyocvcgkhbfczo jopyfwkjfczf Novlhyz jvyhczf o Gobgko jhw Yfmoybhw# Ahcno gykzkghyh h kc"jwzykh jo hczkgobvckwbo f h vzklkqho jf wbiolow yflknkowow gobo kcw"zyvbfczow polzkgow jf opowko h wfv no}fyco#

    O kcol}kj}fl Phph Aoo TTKKK xvf cow fcwkch, po}o iyhwklfkyo, xvf h jknck"

    jhjf jh pfwwoh dvbhch ftknf ### o jkyfkzo f o vwo jow ifcw jh zfyyh, ho xvhl goy"yfwpocjf h oiyknho mvcjhbfczhl jf gocgfjfy vbh pyopykfjhjf phyh zojow ###O gykwzkhckwbo cvcgh mok o fwgvjo phyh ow pyk}klnkow ### cfb ### ow yowykow po"jfb wfy lf}hczhjow goczyh h }oczhjf jo po}o f hw wvhw hwpkyhfw bhkw lfnzkbhw### Ow yowykow co pojfb wfy fynvkjow goczyh hxvflfw xvf yfglhbhb h jkwgykbk"

    cho jh pyopykfjhjf jh zfyyh, doaf hkcjh fb bow jf zo povgow, jf zo pf"xvfch bhkoykh#9:

    O gobfczyko, xvflh hlzvyh jow hgoczfgkbfczow, f wfnvcjo o fwpykzo

    jh kcjwzykh jo hczkgobvckwbo, mok zkjo gobo omfcwh how }hloyfw gykwzow fgobo jfglhyho ftplgkzh jh kczfco jf lf}hy hjkhczf hw yfmoybhw $hnyykh,

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh, }ol# 9:, c :>9>4

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    9/32

    ihcgykh, flfkzoyhl, vck}fywkzykh, vyihch+ bfwbo goczyh h lfnhlkjhjf gocwzk"zvgkochl# Fwwh kbpyfwwo, jf xvf dh}kh vbh yf}olvo fb bhygdh, fyh zopojfyowh xvf pfybhcfgfv, ch gocwgkcgkh gocwfy}hjoyh, bfwbo jfpokw jomkb jo yfnkbf jkzhzoykhl"bklkzhy1

    H ho jow phyzkjykow jf Novlhyz hwwvbkh Ufb 8;=:R hwpfgzow jf }fyjhjfkyh

    zobhjh jo pojfy ### Hpfchw jfpokw jf 87 jf bhyo, xvhcjo Novlhyz yfhlkqov,

    woi h pyozfo jf zyoph jo Ftygkzo, yf}olvgkocyko gobgko ch myfczf jh Gfc"

    zyhl jo Iyhwkl co Yko, h wogkfjhjf wf jfv goczh jh kbkccgkh jow pfyknow xvf goy"

    ykh# Hlnvcw jkhw jfpokw, 960 bkl pfwwohw whyhb w yvhw jf Wo Phvlo ### ch mhbo"

    wh Bhygdh gob Jfvw, pflh Mhblkh f pflh Lkifyjhjf UwkgR, yfwpocjfcjo ho

    Pyfwkjfczf jh Yfpilkgh xvf co gobgko jh Gfczyhl fwghycfgfyh jo xvf o zfyo

    wkbiolkqh phyh ow ghzlkgow# Mok gobo yfwpowzh h fwwf bo}kbfczo ### xvf hw Moy"hw Hybhjhw, pyhzkghbfczf wfb jkwwkjcgkhw, wf pvwfyhb fb bhygdh###96

    Wf co gobgko jo jkh 87 moyhb hw fczkjhjfw wkcjkghkw $o GNZ, hw mfjfyh"fw f gocmfjfyhfw chgkochkw jf zyhihldhjoyfw+, vbh wykf jf oynhckqhfwgk}kw polkzkqhjhw fwxvfyjh $h VCF, h PVH, h VIFW+ f h Myfczf PhylhbfczhyChgkochlkwzh xvf dh}khb goc}oghjo ow zyhihldhjoyfw f o po}o fb nfyhl,9=

    ow nyvpow wogkhkw xvf fwzk}fyhb myfczf jh Bhygdh jh Mhblkh fyhb, fb wvh

    bhkoykh, oykvcjow jhw ghbhjhw bjkhw vyihchw $pyomkwwkochkw lkifyhkw, pfxvf"cow fbpyfwykow, jochw"jf"ghwh+# Fczkjhjfw mfbkckchw$Ghbphcdh jh Bvldfypflh Jfbogyhgkh GHBJF, Lknh jh Bvldfy pflh Jfbogyhgkh LKBJF,Vcko G}kgh Mfbkckch VGM f Bo}kbfczo jf Hyyfnkbfczho Mfbkckch+,yflknkowhw$Myhzfych Hbkqhjf Gykwz Vyihch f Yvyhl, Gygvlow Opfyykow Ghz"lkgow, Hwwogkhfw Gykwzw jf Boow+, hwwogkhfw gk}kw f jf glhwwf$HwwogkhoGobfygkhl jf Wo Phvlo, Wogkfjhjf Yvyhl Iyhwklfkyh, Glvif jow Jkyfzoyfw Lo"akwzhw, Gocwfldo jf Fczkjhjfw Jfbogyzkghw, Ghbphcdh phyh Fjvgho G}k"

    gh+ f wkcjkghzow phzyochkw$Mfjfyho jhw Kcjwzykhw jo Fwzhjo jf Wo Phvlo,Gfczyo jhw Kcjwzykhw jo Fwzhjo jf Wo Phvlo+ fbpfcdhyhb"wf co pyozfwzo#H Bhygdh phvlkwzh phyfgf zfy jfwfxvklkiyhjo h yflho jf moyhw py"goc"

    wfy}hjoyfw, kwolhcjo jo bo}kbfczo jf bhwwhw h hlh chgkochl"yfmoybkwzh# Flfomfyfgfv hwwkb h opoyzvckjhjf, o pyfzftzo f h lfnkzkbho phyh o nolpf bklk"zhy#9> O bo}kbfczo mfbkckco, yfpyfwfczhjo fb Wo Phvlo pflh VGM, co Yko jfAhcfkyo pflh GHBJF f fb Iflo Doykqoczf pflh LKBJF, lkjfyov, fb ghjh fw"zhjo, h ho# H opowko ho gobvckwbo zozhlkzyko jf vb lhjo, f h jfmfwh jfvbh coo ihwzhczf lhynh jf jfbogyhgkh f ihwzhczf fwzykzh jf lfnhlkjhjf

    jf ovzyo, moyhb o bckbo jfcobkchjoy gobvb jh Bhygdh# myfczf jf zv"jo, fcmfkzhcjo h hlkhch fczyf fczkjhjfw mfbkckchw, hwwogkhfw yflknkowhw f oy"

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy f ho polzkgh###

    9>;Avldo jf 900:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    10/32

    nhckqhfw jo phzyochzo, h ftkiko pilkgh jow wbiolow yflknkowow f h jfmfwhjow }hloyfw zyhjkgkochkw gykwzow#

    Phyh co yfzkyhy jo goczftzo bhkw hbplo h Bhygdh jh Mhblkh gob Jfvwpflh Lkifyjhjf, pyfgkwo zojh}kh yfgoyjhy xvf vbh gocwpkyho fwzh}h fbgvywo jfwjf 8;=8 lkjfyhjh, cow bfkow gk}kw, pflo gobplfto KPFW/KIHJ Kcwzkzvzo jf Pfwxvkwhw f Fwzvjow Wogkhkw/Kcwzkzvzo Iyhwklfkyo jf Ho Jfbo"gyzkgh# O KPFW yfpyfwfczhczf oynckgo jo nyhcjf ghpkzhl zhbib phy"zkgkpov jh oynhckqho jh Bhygdh, plhcfahcjo h phwwfhzh f golhioyhcjo, hzyh"}w jf wvh yfjf, phyh h jkmvwo jo pyozfwzo h phyzky jf Wo Phvlo phyh o phw#

    H lknho fczyf hw hfw jo KPFW f hw Bhygdhw mok jfwgykzh poy Yfc Jyfk"mvww cow wfnvkczfw zfybow1

    H bhkw wknckmkghzk}h gocxvkwzh jo KPFW co ghbpo jh boiklkqho polzkgh fkjfolnkgh gocwkwzkh ch vzklkqho jhw glhwwfw bjkhw gobo co}h glkfczflh polzkgh

    f o jfwfc}ol}kbfczo jf bfkow phyh boiklkq"lhw, gob tkzo, gobo vbh bhwwh jf

    bhcoiyh, fmfkzo xvf ow phyzkjow f myfczfw zyhjkgkochkw co wf jkwpvwfyhb ov wf

    ghphgkzhyhb h hlghchy# H boiklkqho jhw glhwwfw bjkhw gocmfykh h hphycgkh

    jf hbplo hpoko popvlhy flkzf oynckgh f h bjkh gooyjfchjh pflo KPFW pyo"

    poygkoch}h nyhcjf goifyzvyh w hzk}kjhjfw jfwwhw glhwwfw bjkhw boiklkqhjhw#

    Ch hzbowmfyh flkzkwzh jo Iyhwkl, hw jfbhcjhw jhw glhwwfw bjkhw fyhb }kwzhw go"

    bo o poczo jf yfmfycgkh phyh h kjfczkmkgho jh lfnzkbh pyfwwo popvlhy# UHlbjf zvjo,R o xvf o KPFW }kv gobo vbh jf wvhw gocxvkwzhw jf bhkoy tkzo mok h

    jfwgoifyzh jow nyvpow mfbkckcow jf pyfwwo, zo hbplh f fmkghqbfczf vwhjow

    jfq hcow bhkw zhyjf goczyh o no}fyco gocwzkzvgkochl jf Whl}hjoy Hllfcjf, co

    Gdklf, f phyh ow xvhkw h ftpfykcgkh iyhwklfkyh moycfgfv o bojflo# 94

    H pyfwfch jf wfzoyfw jo nyhcjf fbpyfwhykhjo $poy bfko jhw oynhckqhfwjh fwmfyh jf kcmlvcgkh jo KPFW+ ho lhjo jhw ghbhjhw bjkhw zyhjkgkochkw $yf"

    pyfwfczhjhw pflhw fczkjhjfw mfbkckchw f pflhw hwwogkhfw yflknkowhw+ ch bhck"mfwzho phvlkwzh wvnfyf, co fczhczo, vbh yflho bhkw gobplfth jo xvf jf wkb"plfw poyzh"}oqfw jh flkzf gocwfy}hjoyh# Hw f}kjcgkhw dkwzykghw co kcjkghbvbh yflho kcwzyvbfczhl fczyf hw flkzfw f vbh bhwwh goczyh"yf}olvgkoc"ykh jf glhwwf bjkh# Ho goczyyko, pfybkzfb }fy fb ho vb bo}kbfczo xvf h zyhjvo, ch gfch polzkgh, jhw hwpkyhfw gocwfy}hjoyhw jhw ghbhjhw bjkhwzyhjkgkochkw fjo nyhcjf fbpyfwhykhjo lkjfyhjow, cfwwh gocavczvyh pyfgkwh,pflo phyzkjo mfbkckco f ghzlkgo# H Bhygdh jh Mhblkh gob Jfvw pflh Lkify"jhjf fwnykbf hwwkb, hzyh}w jf goczfjow boyhkw f yflknkowow $ow }hloyfw gykw"

    zow+, h opowko yhjkghl zhczo jo nyhcjf fbpyfwhykhjo, xvhczo jhw py"pykhw ghbhjhw bjkhw ho gobvckwbof ho popvlkwbo#

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh, }ol# 9:, c :>940

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    11/32

    O phpfl bhkw mvcjhbfczhl jo KPFW zhl}fq zfcdh wkjo gooyjfchyzojh hho g}kgh jow wfzoyfw opowkgkockwzhw, f mkchcgkhyf oykfczhy polkzkghbfczfhwzyw oynhckqhfw mfbkckchw bhkw kbpoyzhczfw jh glhwwf bjkh co pfyojo1 hGhbphcdh jh Bvldfy pflh Jfbogyhgkh, h Vcko G}kgh Mfbkckch f h Lknh jfBvldfyfw Jfbogyzkghw#9; Poyzhczo, wf h glhwwf jobkchczf ky fcgoczyhy h wvhbhwwh goczyh"yf}olvgkocykh co wfko jh glhwwf bjkh $gocmoybf mykwov Whfw+,kwwo co wknckmkgh xvf h pykbfkyh jfzfcdh woiyf h wfnvcjh h dfnfbockh po"lzkgh f kjfolnkgh jo bo}kbfczo pyopykhbfczf jkzo# mvco jf jkyfo$polzkgh+ jh Bhygdh phvlkwzh pflh }hcnvhyjh mfbkckchgoyyfwpocjf hwwkb ohyghwbo $kjfolnkgo+ jow zfbhw boyhkw f yflknkowow ftkikjow co pyozfwzo# Hpyfwfch yflf}hczfjf ovzyow wfzoyfw jf glhwwf bjkh ow pyomkwwkochkw lkif"yhkw, poy ftfbplo zoych bhkw kczflkn}fl o jfwzhxvf gocmfykjo ho zfbhw po"

    lzkgow1 o hczkpopvlkwbo ho bfwbo zfbpo fb xvf wf fwgocjf ch jfmfwh jhGocwzkzvko Iyhwklfkyh f jow pykcgpkow jfbogyzkgow, yf}flh"wf ch f}ogh"o jh Yf}olvo jf 79#

    Ghwo co wf gocwkjfyf h chzvyfqh fwpfgmkgh jhw moyhw polzkghw gocwfy"}hjoyhw f h wvh moybh jf ftpyfwwo pypykh ch gfch polzkgh zoych"wfbfwbo kbpoww}fl hpyffcjfy hw jkmfyfczfw lnkghw kjfolnkghw xvf fwzo pyf"wfczfw co nolpf polzkgo"bklkzhy jf 8;=:#

    H pyoglhbho jo no}fychjoy jf Bkchw Nfyhkw Bhnhldfw Pkczo, how

    Iyhwklfkyow, fb 8

    jf hiykl, yfpf o wfczkjo nfyhl jh goczyh"yf}olvo f owoiafzk}ow jow gocwfy}hjoyfw, wkczfzkqhcjo h zfbzkgh pyfwfczf ch gykwf jo yf"nkbf jf 8;:=1

    hw moyhw wfjkhjhw fb Bkchw ### gocwkjfyhyhb jf wfv jf}fy fczyhy fb ho, h mkb jf

    hwwfnvyhy h lfnhlkjhjf hbfhhjh pflo pypyko Pyfwkjfczf jh Yfpilkgh# Bo}f"hw h

    gocwgkcgkh jf wfvw whnyhjow gobpyobkwwow phyh gob h Pzykh f phyh gob h woiyf"

    }k}cgkh jo yfnkbf jfbogyzkgo# Wfv oiafzk}o wvpyfbo o jf nhyhczky w nfyhfw

    mvzvyhw h dfyhch jf phzykbcko jf lkifyjhjf polzkgh f jf mkjflkjhjf gykwz###

    70

    Oyjfb $ov ch ftpyfwwo fjvlgoyhjh jh mybvlh hgkbh1 lfnhlkjhjf+,jfbogyhgkh, lkifyjhjf polzkgh f }hloyfw gykwzow wfyo h ihwf phyh gob"pyffcjfy h gocmknvyho kjfolnkgh gobplfth jfwwh gocavczvyh#

    Fwwh zhyfmh kbpf vb jvplo fczfcjkbfczo1 k+ jh yflho fczyf glhwwfw fghbhjhw $wfzoyfw wogkhkw+ f wfvw flfbfczow kjfolnkgow ghyhgzfywzkgow copw"8;705 f kk+ jh yflho fczyf fwwfw wfzoyfw, wvhw kjfolonkhw f ow bo}kbfczowpolzkgow gocwfy}hjoyfw jf 8;=:1 hxvk, h Bhygdh jh Mhblkh gob Jfvw pflh

    Lkifyjhjf fb Wo Phvlo f h Bhygdh h mh}oy jo Fcwkco Lk}yf, fb Gvykzkih#H zyhjf glhwwfkjfolonkhho polzkgh wfy }kwzh ch pytkbh wfo#

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy f ho polzkgh###

    948Avldo jf 900:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    12/32

    OW ZFCFCZFW, OW IHGDHYKW F OW JFBHKW

    O Nloio, jfwjf h Hlkhch Lkifyhl, xvhcjo lvzov goczyh ow }gkow

    polzkgow jh Pykbfkyh Yfpilkgh, }fb pvnchcjo poy vbh hvzczkgh

    jfbogyhgkh f pyonyfwwo fgocbkgo f wogkhl jo phw# Fb 8;=:, zfykh

    jf vcky"wf how gobphcdfkyow aoychlkwzhw jf aoychjhw hczfykoyfw, how

    zfcfczfw f ihgdhykw xvf wf bhczkcdhb gofyfczfw gob hw zyhjk"

    fw f ow kjfhkw jf 8;70, how ftpfjkgkocykow jh MFI xvf ogvph}hb

    h Gdfmkh jhw Moyhw Hybhjhw, ow xvhkw woi h pyfwwo jf nyhcjfw bhy"

    gdhw popvlhyfw, bvjhyhb o gvywo jf cowwh dkwzykh#

    Avlnhbfczo jh Yf}olvo, fjkzoykhl jo aoychlO Nloio, > ovz# 8;4:#

    H zfczho fb ghyhgzfykqhy o bo}kbfczo jf 8;=: gobo h lzkbh $f bhkwftpyfwwk}h+ }kzykh jow zfcfczfw w fcgoczyh hpoko fb f}kjcgkhw dkwzykghwgkygvcwzhcgkhkw# Xvf bvkzow omkgkhkw lknhjow ho zfcfczkwbo chw jghjhw jf8;90 f 70 Fjvhyjo Nobfw, Avhyfq Z}oyh, Goyjfkyo jf Mhykhw, Avyhgk Bh"nhldfw, Avyhcjky Ikqqhykh Bhbfjf, Fycfwzo Nfkwfl, Hyzvy jh Gowzh f Wkl}h fwzk}fwwfb myfczf jfwwf bo}kbfczo, f, bhkw pyfgkwhbfczf, jh hyzkgvlho bk"lkzhy phyh o nolpf jf Fwzhjo $ov xvf zfcdhb phyzkgkphjo jow no}fycow bklkzh"

    yfw+, co mhq jflf o zfwzhbfczyko jo pyoafzo yfmoybhjoy xvf fbpolnov ow ao"}fcw omkgkhkw goczyh hw olknhyxvkhw# Ow ckgow flow poww}fkw fczyf 8;=: f 8;70wo bhkw cfnhzk}ow xvf powkzk}ow1 vbh }kwo nolpkwzh jo pyogfwwo yf}olvgko"cyko $gob ow bklkzhyfw myfczf+5 vbh }kwo fwzhzkwzh jh fgocobkh5 vbh }kwohvzoykzykh jh polzkgh5 f vbh }kwo flkzkwzh jh wogkfjhjf h hvwcgkh jf kcw"zyvo f gk}kwbo jhw bhwwhw popvlhyfw kbpfjkykh, zhczo fb 8;70 xvhczo fb=:, h hbplkho jo wvmynko#

    Jf bhcfkyh wfbfldhczf, h lkjfyhch jow ihgdhykw $fczfcjkjow hxvk nf"

    cfykghbfczf gobo ow pyomkwwkochkw lkifyhkw+ zo mkgzgkh xvhczo h jkwpowk"o, gvlzk}hjh pflow polzkgow lkifyhkw f pflhw moyhw jf gfczyo, phyh, vbh }fqjfyyozhjhw bklkzhybfczf hw moyhw chgkochl"yfmoybkwzhw, yfwzhiflfgfy h }fyjh"jfkyh jfbogyhgkh#

    Ch hyzkgvlho nolpkwzh pyfgkwo gocwkjfyhy jvhw moyhw wogkhkw gk}kw xvfhzvhyhb jfgkwk}hbfczf ch gocavczvyh 8;=7"8;=:1 hw flkzfw fbpyfwhykhkw f hwghbhjhw bjkhw zyhjkgkochkw1 pyomkwwkochkw lkifyhkw $wfv zkpo wogkhl bhkw ft"pyfwwk}o+,78 jochw"jf"ghwh f pfxvfcow fbpyfwykow# Fb bhyo jf 8;=: fwwfwwfzoyfw mvcjkyhb"wf polzkgh f kjfolonkghbfczf# Jfwwf pyonyhbh yf}olvgko"

    cyko gocwzh}h o gobihzf ho gobvckwbo f ho popvlkwbo# Wvh bhckmfwzh"o pyzkgh moyhb hw Bhygdhw jh Mhblkh gob Jfvw pflh Lkifyjhjf, xvf yf"

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh, }ol# 9:, c :>949

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    13/32

    pyfwfczhyhb, gobo wf }kv, h bhkoy boiklkqho polzkgh jh opkcko pilkghjf glhwwf bjkh goczyh h boiklkqho popvlhy#

    O fczfcjkbfczo jh ho polzkgh jhw ghbhjhw bjkhw zyhjkgkochkw cfwwfpyogfwwo ftknf xvf wf gocwkjfyf gob bhkw hzfco wfvw flfbfczow kjfolnkgow

    f pykcgkphlbfczf h hwgfcjcgkh jo lkifyhlkwbo gocwfy}hjoy jhw olknhyxvkhwjh Yfpilkgh ]fldh woiyf wvhw powkfw polzkghw#

    H cowzhlnkh jh polzkgh olknyxvkgh

    Gobo wf pojfykh ghyhgzfykqhy h gocmknvyho kjfolnkgh jh wogkfjhjfiyhwklfkyh co pw"70? F, co kczfykoy jfwwf vck}fywo, hw yfpyfwfczhfw bfczhkw,ow }hloyfw, hw ftpyfwwfw polzkghw jhw ghbhjhw bjkhw zyhjkgkochkw? O hczk"

    popvlkwbo h jfmkcko polzkgh fwwfcgkhl jhw ghbhjhw bjkhw zyhjkgkochkw hphyzky jh yf}olvo jf 70# Fwwh hmkybho pyfgkwh wfy bhkw ifb xvhlkmkghjh#Wkczfzkghbfczf, o xvf fwz fb xvfwzo, h phyzky jh polzkgh jf kczfnyho jhwbhwwhw vyihchw f jh glhwwf opfyykh ho wkwzfbh polzkgo"flfkzoyhl, h jfbogyh"gkh jf bhwwhw#

    O hczkpopvlkwbo zyhjvq wfv jfwfao jf kbpfjky h hwgfcwo polzkgh jh glhwwf

    opfyykh f h zyhcwmoybho jo jkyfkzo polzkgh fb pyfyyonhzk}h gobvb f vck"}fywhl5 fb wvbh, o jfwfao jf gocwfy}hy h polzkgh gobo vb wbiolo jf pyfwznko

    wogkhl# Pojfbow jkqfy, poyzhczo, xvf h oykfczho polzkgh jhw ghbhjhw bjkhwzyhjkgkochkw fwz bhyghjh, ho locno jo pfyojo popvlkwzh, pflh cowzhlnkh jh pol"zkgh olknyxvkgh#79

    Fwxvfbhzkghbfczf poww}fl kwolhy hlnvcw flfbfczow xvf gocwzkzvfb favwzkmkghb fwwh }kwo jf bvcjo# H kjkh jh polzkgh $co wfczkjo bhkw wkbplfwjf }ozhy f wfy }ozhjo+ gobo pyk}klnko wogkhlpowwvk vbh jkbfcwo wkbilkghf vbh jkbfcwo pyzkgh# Co pykbfkyo ghwo, gobo a wf bfcgkocov, wknckmkgh

    gocwfy}hy h hzk}kjhjf polzkgh gobo vb wbiolo jf pyfwznko wogkhl $h polzk"gh phyh povgow+5 co wfnvcjo ghwo, fwzhiflfgfy gfyzow yfxvkwkzow fwwfcgkhkw zhkw gobo fjvgho f gvlzvyh xvf avwzkmkxvfb h pyfwfch ov hvwc"gkh jf zkpow fwpfgmkgow jf kcjk}jvow ch gfch polzkgh $h polzkgh phyhxvfb fczfcjf+# O popvlkwbo, ho jfwzyvky hw yfwkwzcgkhw pykbfkyh, f ho kn"coyhy h wfnvcjh jkbfcwo, poy kwwo ihwkwzh f kyyfwpocw}fl# Wfv hczkflkzkw"bo goc}fyzf h hzk}kjhjf polzkgh cvb aono kbpyf}kw}fl, jfpfcjfczf jo gh"ykwbh jo ljfy f jh }olviklkjhjf jhw bhwwhw# Zyhzh"wf jo fthzo opowzo jf vbhpolzkgh yhgkochl f kjfolnkgh ch }fyjhjf o zyho iwkgo jh polzkgh cfwwf

    goczftzo, phyh hw ghbhjhw bjkhw, o wfv ghyzfy jfbhnnkgo# H goczyh"mh"gf jfwwf jfwfao poy vbh polzkgh co lkbkzf wfb gocmlkzow h }kwo jh fgoco"

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy f ho polzkgh###

    947Avldo jf 900:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    14/32

    bkh gobo hvzo"yfnvlhjh# O flkzkwbo polzkgo gfjf lvnhy ho lkifyhlkwbo fgo"cbkgo# Fwwf lkifyhlkwbo ftpyfwwh"wf zhczo co c}fl bhgyo xvhczo co bkgyof"gocbkgo# Hw ghbhjhw bjkhw zyhjkgkochkw moyhb vbh gocwkwzfczf f gocwzhc"zf moyh wogkhl goczyykh polzkgh fgocbkgh co pw"70, gykzkghcjo hkcjvwzykhlkqho pflo wfv ghyzfy kczfy}fcgkockwzh, hwwkb gobo h kczfy}fc"o kyyhgkochl f kcjf}kjh jo Fwzhjo co bfyghjo jf wfy}kow jow pyomkwwko"chkw lkifyhkw# H gyfch cow bykzow kcjk}kjvhkw $gobo }kh jf hwgfcwo wo"gkhl+ f h m co kcjk}kjvhlkwbo $xvf hw jkwpfcwhykh jf noqhy hw polzkghw jfpyozfo wogkhl jo Fwzhjo popvlkwzh+ fwzfcjf f hbplkh o hczkpopvlkwbo jhwghbhjhw bjkhw zyhjkgkochkw fb jkyfo ho hczkfwzhzkwbo5 hczkfwzhzkwbo, jfyfwzo, gobphyzkldhjo gob hlnvbhw myhfw jhw flkzfw $pykcgkphlbfczf h ivy"

    nvfwkh gobfygkhl f ow pyopykfzykow mvcjkykow+#Gob jkmfyfchw ftpyfwwk}hw, fwwf kjfyko oykfczov h kczfy}fco jhw gh"bhjhw bjkhw zyhjkgkochkw ch gfch polzkgh chw jghjhw jf 8;70, :0 f 60# Chghbphcdh jf 79 gobihzfyhb pflh Gocwzkzvko $kwzo , poy vbh jfbogyh"gkh lkbkzhjh+5 ch zyhcwko jf :6 pyfzfcjkhb yfjfbogyhzkqhy o phw5 f ch gyk"wf jf 6: moghyhb wvh ihzhldh goczyh h goyyvpo# Fb 8;=:, fwwhw moyhw wo"gkhkw oykfczhb"wf pflh kjfolonkh zpkgh jhw flkzfw1 o hczkgobvckwbo#

    Wfnvkcjo, gob nyhcjf lkifyjhjf, h wvnfwzo jf Nfoynf Yvj, pyogvyh"

    bow glhwwkmkghy ow flfbfczow kjfolnkgow jhw glhwwfw f ghzfnoykhw wogkhkw f kc"jkghy gobo flfw wo zyhjvqkjow polkzkghbfczf, cfwwh gocavczvyh pyfgkwh, cowjokw f}fczow fb xvfwzo#

    Yvj pyopw vbh mvwo jf flfbfczow kjfolnkgow phyh h bfldoy gob"pyffcwo jow pyozfwzow popvlhyfw, wfahb flfw yfhgkocykow ov yf}olvgkoc"ykow# Wvh wvnfwzo yfwkjf fb jkmfyfcgkhy jokw zkpow jf kjfykow $ov yfpfyzykowjf kjkhw f gyfchw+1 vb kcfyfczf ov zyhjkgkochl, ovzyo jfyk}hjo ov zo"bhjo jf fbpywzkbo h ovzyow kjfykow# O pykbfkyo ihwfhjo ch ftpfykc"

    gkh jkyfzh, ch zyhjko oyhl, ch bfbykh molglykgh f co hpyfcjkjo ov}kcjowfybfw ov jkwgvywow ov lfcjo lk}yow# O wfnvcjo o yfpfyzyko jf kjkhw fgyfchw hpyfcjkjhw, xvf, gob myfxcgkh, hjxvkyf h moybh jf vb wkwzfbhbhkw fwzyvzvyhjo jf kjkhw, polzkghw ov yflknkowhw, gobo ow Jkyfkzow jo Do"bfb, Woifyhckh Popvlhy, Lhkwwfq"mhkyf f ow Jkyfkzow Whnyhjow jh Pyopykfjhjf,Chgkochlkwbo, Wogkhlkwbo ov }ykhw }fywfw jh avwzkmkgho pflh M#77

    O Xvhjyo 8, gob zojhw hw lkbkzhfw f fwxvfbhzkwbow xvf vbh yfpyf"wfczho gobo fwwh gobpoyzh, pyfzfcjf wkczfzkqhy h dkwzykh kjfolnkgh hxvk

    jfwgykzh#

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh, }ol# 9:, c :>94:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    15/32

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy f ho polzkgh###

    946Avldo jf 900:

    kjfy

    kopolzkgokcfyfczf

    kjfykopolzkgogobvb

    kjfykopolzkgojfyk}hjo

    $ihwfhjoch

    $gob

    phyzkldhjopoyjokw

    ftpfykcgkhjkyfzh+

    ovbhkwwfzoyfwwogkhkw+

    $wkwzfbhbhkwfwzyvzvyhjojfkjkhw+

    BhygdhjhMhblkhgob

    Bhygdhhmh}oyjo

    Jfvwp

    flhLkifyjhjf

    FcwkcoL

    k}yf

    FLKZF

    WFBPYFWHYKHKW

    hczkgobvckwbo

    hczkfwzhzkwbo

    PHJYO

    JFW]KO

    $nyhc

    jfwfbjkow

    $opowkohvbwkwzfbhzozhlkzyko

    $opowkoho

    goc

    wfy}hczkwbo

    lkifyhlkwboglwwkgo

    fbp

    yfwykow+

    fbxvfoFwzhjogoczyolh,

    kczfy}f

    cgkockwbojoFwzhjo

    z

    yhjkgkochl

    $jfmfwhjhlk}yfkckgkhzk}h,

    hzyh}wjf

    vbphyzkjopolzkgo

    popvlkwzhch

    $jfm

    fwhjhoyjfb

    jhlkifyjhjfjf

    bfyghjo

    ckgo,h}kjhwogkhl,gvlzvyhl

    fg

    ocobkhchgkochl

    gocwzkzvgkochlovjh

    fjhlkifyjhjfjf

    ffgocbkghjokcjk}jvo+

    fco

    bfyghjopyk}hjo+

    lfnhlkjhjfgoczyhhw

    pfcwhbfczo+

    yfmoybhwjfihwf5

    jfmfwhjhjfbogyhgkh

    goczyho

    zozhlkzhykwbo+

    GHB

    HJHWBJKHW

    hcz

    kpopvlkwbo

    moybhjfftpyfwwo

    ZY

    HJKGKOCHKW

    $opowko

    chgfchpolzkgh

    $pyomk

    wwkochkwlkifyhkw,

    pyfwfch/hzvho

    chgocavczvyh

    jochw

    "jf"ghwhf

    jhwbhwwhwpopvlhyfw

    jhgykwfjf8;=:

    pfxvf

    cowfbpyfwykow+

    vyihc

    hwchpolzkgh+

    IHKTHWGHBHJHW

    P

    opvlkwbo

    fwzhzkwbo

    ghzolkgkwbogocwfy}hjoy

    lkifyhlkwbofgocbkgo

    BJKHW

    $gvlzoj

    oFwzhjopyozfzoy+

    $jfmfwhjow}hloyfw

    flkifyhlkwbo

    polzkgo

    zyhjkgko

    chkwgykwzow+

    GLHWWWFWPOPVLHYFW

    P

    opvlkwbo

    Glh

    wwfwWogkhkw

    FlfbfczowKjfolnk

    gow

    Xvhjyo8

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    16/32

    Zobfbow hwwkb fwwh yfpyfwfczho jf vbh gocavczvyh polzkgh gyzkgh fjf vb pfyojo dkwzykgo ftzyfbhbfczf gobplfto gobo dkpzfwfw phyh oykfc"zhy cowwh gobpyffcwo jhw jvhw dkwzykhw hxvk jfwgykzhw#

    VBH OVZYH BHYGDH1 O LK]YO CKGOF H FCGHBPHO JHW FWGOLHW PHYZKGVLHYFW7:

    hxvk Ufb GvykzkihR mkqfbow vbh ovzyh Bhygdh1 ow gobvckwzhw bhc"

    jhyhb lk}yow gobvckwzhw phyh zojow ow gvywow pykbykow ### H cowwh

    Bhygdh mok goczyh o lk}yo gobvckwzh chw fwgolhw pykbykhw# O lk}yo

    fyh doyy}fl, kcgvzkh ch ghifh jhw gykhchw xvf zojo kcjvwzykhl fyh

    vb ykgho mvbhcjo gdhyvzo f flhw fwzh}hb ho lhjo, phvpyykbhw,fwxvflzkghw# Hd( Kwwo jfwhmoyo# F cow kcwvynkbow goczyh o lk}yo#

    Yow{ Pkcdfkyo Lkbh, ljfy jh Vcko G}kgh Mfbkckch Phyhchfcwf#

    Jfpokbfczo ho pyoafzo Bfbykh ]k}h jo Phyhc/Bvwfv jh Kbh"

    nfb f jo Wob BKW#

    Wfnvkcjo o bfwbo mknvykco jf Wo Phvlo, hwwogkhfw fbpyfwhykhkw f jfbvldfyfw ghzlkghw fwzk}fyhb myfczf jo pyozfwzo co Phyhc# Dov}f vbh ft"pyfwwk}h boiklkqho polzkgh jh Vcko G}kgh Mfbkckch Phyhchfcwf VGM,f vbh fmkghq ghbphcdh kjfolnkgh pyobo}kjh pykcgkphlbfczf pflh Hwwogkh"o Gobfygkhl jo Phyhc HGOPH# Hw jvhw fczkjhjfw oynhckqhyhb o hzo chghpkzhl# Hzvhyhb jf moybh gocavczh,76 yfhlkqhcjo yfvckfw, gvywow, phlfwzyhw,pyozfwzow pilkgow yflbphnow, fczyf ovzyhw hzk}kjhjfw yf}olvgkocykhw#

    H VGM fyh vbh fczkjhjf mvcjhjh fb ovzviyo jf 8;=7 gob o oiafzk}ojf yfhlkqhy oiyhw hwwkwzfcgkhlkwzhw f jfihzfy hwwvczow g}kgow f yflknkowow# Wvhwpykcgkphkw kcgfczk}hjoyhw moyhb Jhlklh jf Ghwzyo Lhgfyjh f Yow{ Pkcdfkyo Lk"

    bh# H nyhcjf bhkoykh jf wvhw hwwogkhjhw fyh oykvcjh jhw ghbhjhw bjkhw zyh"jkgkochkw# H Hwwogkho Gobfygkhl jo Phyhc fyh vbh fczkjhjf phyzkgvlhy$co goypoyhzk}h+, gobpowzh poy bjkow f pfxvfcow fbpyfwykow, fb wvhbhkoykh gobfygkhczfw, bhw zhbib poy pyomkwwkochkw lkifyhkw oykvcjow jf wf"zoyfw jh hczknh flkzf $ow ihgdhykw+ f jhw ghbhjhw bjkhw zyhjkgkochkw# HHGOPH hzvh}h, wfnvcjo h pypykh opkcko jf wfvw bfbiyow, pyhnbhzkgh"bfczf f h phyzky jow kczfyfwwfw jh lk}yf kckgkhzk}h#7=

    O ghwo jf Gvykzkih gdhbh h hzfco jo oiwfy}hjoy poy }ykow hwpfgzow#

    H gobfhy pflo cobf1 fb }fq jo pobpowo zzvlo woi o xvhl ow gocwfy}hjo"yfw jfwmklhyhb fb Wo Phvlo Bhygdh jh Mhblkh gob Jfvw pflh Lkifyjh"

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh, }ol# 9:, c :>94=

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    17/32

    jf , o f}fczo mok, co Phyhc, yfihzkqhjo phyh Bhygdh h mh}oy jo FcwkcoLk}yf# H fcghbpho jhw fwgolhw phyzkgvlhyfwf h hjoo jo Lk}yo ckgomo"yhb ow hwwvczow pykcgkphkw jow opowkgkockwzhw#H xvfwzo jh fcghbpho, pykc"gkphlbfczf jow golnkow ghzlkgow, yfwvbkh"wf poww}fl $bhw co pyo}}fl+fwzhzkqho jow fwzhiflfgkbfczow phyzkgvlhyfw jf fcwkco# H xvfwzo jo Lk}yockgo, flhioyhjo pflo BFG, fyh bhkw gobplfth# Oyh ow gocwfy}hjoyfw yf"pyo}h}hb o moycfgkbfczo pflo Fwzhjo jf lk}yow jkjzkgow phyh zojhw hw fwgo"lhw $jfzfybkcho, wfnvcjo h Vcko G}kgh, zpkgh jf no}fycow zozhlkzykow+5oyh ow gocwfy}hjoyfw hgvwh}hb fwwh opfyho $zhl}fq poy kwwo bfwbo+ jf bf"yh pyophnhcjh kjfolnkgh jo no}fyco jf Ahcno#

    O Lk}yo ckgo, ov ho bfcow vb jow lk}yow jo bhzfykhl jkjzkgo omkgkhl,moyh fwgykzo pflo dkwzoykhjoy Cflwoc fycfge Wojy powwk}flbfczf h phyzky jfwfvw gvywow co Kcwzkzvzo Wvpfykoy jf Fwzvjow Iyhwklfkyow f yfgoczh}h o pyogfw"wo jf oynhckqho jh wogkfjhjf iyhwklfkyh goczyhykhcjo ow pykcgkphkw bkzowjh Dkwzykh zyhjkgkochl# Hlb jkwwo, gocwzh xvf h iyogdvyh mhqkh hpolonkh jopyonyhbh jhw Yfmoybhw jf Ihwf#7>

    Co kcgko jf bhyo jf 8;=:, h Moldh jo Gobygko, o aoychl jh HwwogkhoGobfygkhl jo Phyhc, pvilkgov vbh jfglhyho jf Hlgfv Hboyowo Lkbh gyk"zkghcjo o Lk}yo ckgo1

    O pyomfwwoy Hlgfv Hboyowo Lkbh jfglhyov phyh O Nloio xvf o jfgyfzo hwwk"

    chjo pflo pyfwkjfczf Aoo Novlhyz, hvzoykqhcjo o Bkckwzyko jh Fjvgho h fjk"

    zhy lk}yow fwgolhyfw, pfyknowo jf wfy hplkghjo, poyxvf h gobkwwo fcghyyfnhjh

    jf fjkz"low jf}fy pyfphyhy ow zftzow jf hgoyjo gob h powko kjfolnkgh jobk"

    chczf co No}fyco, gobo zfb hgoczfgkjo gob ovzyhw gobkwwfw xvf fjkzhb lk"

    }yow omkgkhkw#74

    Cvb fwzklo bhkw wobiyko f fcmzkgo, h gpvlh jo Ftygkzo zhbib zyh"zov jfwwh xvfwzo pfjhnnkgh1

    O Bkckwzyko jh Fjvgho f Gvlzvyh zyhcwmoybhyh"wf fb kcwzyvbfczo jf kc"

    mklzyho gobvckwzh# O Jkyfzyko jo Fcwkco Wfgvcjyko, hpokhjo ch hwwfwwoykh

    fwzvjhczkl f fb hlnvcw zgckgow jo BFG, lf}h}h h kczyhcxklkjhjf how fwzhiflf"

    gkbfczow jf fcwkco, ihyhldhcjo yfwpocwhiklkjhjfw f bkchcjo h hvzoykjhjf jow

    fjvghjoyfw# ]fyihw }vlzowhw fyhb moycfgkjhw phyh gobpyobfzfy h lkifyjhjf jf

    gocwgkcgkh# Lk}yow fyhb kbpyfwwow phyh wfyfb hjozhjow, kcjkwzkczhbfczf, poy

    zojow ow fwzhiflfgkbfczow jf fcwkco, dh}fcjo bfwbo hlnvcw jflfw xvf yfmoybv"lh}hb h Dkwzykh jo Iyhwkl fb ihwfw bhytkwzhw#7;

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy f ho polzkgh###

    94>Avldo jf 900:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    18/32

    Wfah gobo moy, ow gocwfy}hjoyfw phyhchfcwfw yfwvbkyhb ow jokw lhjow jopyoilfbh jo poczo jf }kwzh lkifyhl# H jfgkwo jo BFG ho bfwbo zfbpo fbxvf kczfymfykh co bfyghjo jf lk}yow jkjzkgow, zfybkch}h, poy fwwh }kh, boco"polkqhcjo o bfyghjo jf kjkhw# Jvhw lkifyjhjfw whnyhjhw fyhb hwwkb omfc"jkjhw1 h lkifyjhjf jf fbpyfwh f h lkifyjhjf jf pfcwhbfczo# Zojhw hw goczhwmfkzhw,

    O xvf wf pyfzfcjf, fwz bhkw jo xvf }kwzo, co pyopkgkhy o fcwkco how mkldow

    jhw glhwwfw bfcow mh}oyfgkjhw $a xvf wf pyobfzf ftzfcwo jo jkyfkzo jf }ozo how

    hchlmhifzow+# O xvf wf pyfzfcjf hpfchw kwzo1 fwzhzkqhy, bocopolkqhy f gobvck"

    qhy o fcwkco# Zzkgh kcmhbf f go}hyjf#:0

    Co jkh 9: jf bhyo, jvyhczf h Bhygdh fb Gvykzkih, o fwzvjhczf Lvkq Yo"ifyzo ]khllf, fb cobf jh bogkjhjf, wvilkcdov vb zfygfkyo hwpfgzo1 hw bf"jkjhw jo no}fyco pyfzfcjkhb, ghwo fmfzk}hjhw, ikzolhy hw co}hw nfyhfw jfc"zyo jo hzfwbo f jo yfnkbf kcgobphz}fl gob o jfwfao jh bhkoykh jo po}oiyhwklfkyo Ukwzo , o gobvckwboR#:8

    Dh}kh hwwkb jokw zfbhw wvpfypowzow f xvf mvcgkochyhb gobo plo jfhzyho $f jf mvwo jf kczfyfwwfw+ zhczo phyh ow fbpyfwykow xvhczo phyh owghzlkgow# Fcxvhczo h VGM ihzkh"wf goczyh h fcghbpho jow golnkow yflknko"

    wow $fb cobf jh lkifyjhjf jf pfcwhbfczo+ f goczyh h hjoo jow lk}yow jk"jzkgow omkgkhkw $fb cobf jh lkifyjhjf jf gzfjyh+, h HGOPH }kh, ch fcghb"pho jhw fwgolhw phyzkgvlhyfw, vb kcwvlzo lk}yf kckgkhzk}h# Co xvf jkq yfwpfkzoho Lk}yo ckgo o ykwgo bhkoy fyh yfnkjo poy yhqfw chjh fwpkykzvhkw1 o bo"coplko fwzhzhl jhw iyogdvyhw fwgolhyfw pyfavjkghykh ow kczfyfwwfw fgocbkgowjf jkyfzoyfw jh HGOPH lknhjow kcjwzykh nymkgh xvf pyojvqkh### lk}yow jkj"zkgow# Fyh, cfwwf ghwo, h lkifyjhjf jf bfyghjo xvf fwzh}h fb xvfwzo#

    Gobo fwwfw jokw nyvpow wogkhkw oynhckqhyhb h Bhygdh h mh}oy jo Fcwkco

    Lk}yf? Xvhl o pfymkl jf wvhw hzvhfw yfwpfgzk}hw? F xvf hlkhchw mkqfyhb phyhgoc}fyzfy wvh hnfcjh, co mkb jhw goczhw ihwzhczf yfwzykzh f fb zoyco jf vbhxvfwzo hphyfczfbfczf bfcoy, fb vbh plhzhmoybh hczk"Novlhyz?

    H ho jh Vcko G}kgh Mfbkckch Phyhchfcwf

    Hkcjh xvf o bo}kbfczo }kzoykowo jf 8;=: goczhwwf, fb Gvykzkih, gob ohpoko jh gpvlh jh Knyfah Ghzlkgh:9 f gob h phyzkgkpho jf jk}fywow nyvpow

    yflknkowow, h Vcko G}kgh Mfbkckch mok h hwwogkho xvf, co mkchl jhw goczhw,plhcfaov f oynhckqov, avczo gob h HGOPH, h bhckmfwzho#

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh, }ol# 9:, c :>944

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    19/32

    H ho polzkgh jh VGM jfwjoiyov"wf wkbvlzhcfhbfczf fb bvkzhw myfc"zfw1 pyobo}fyhb h }kcjh jo Jfpvzhjo Hybhcjo Mhlgo $VJC"WP+ h Gvykzk"ih f Poczh Nyowwh cow jkhw = f > jf bhyo phyh bkckwzyhy phlfwzyhw5 fwzhif"lfgfyhb goczhzow gob h Ghbphcdh jh Bvldfy pflh Jfbogyhgkh jo Yko jfAhcfkyo phyh mvcjhy vb wvicglfo mfbkckco fb Mloykhcpolkw5 }kwkzhyhb hHwwfbilkh Lfnkwlhzk}h f h Gbhyh Bvckgkphl f ftgvywkochyhb phyh ovzyowbvckgpkow h mkb jf hpokhy ovzyhw Bhygdhw jh Mhblkh5 pyobo}fyhb gvywowjf oykfczho polzkgh jkyfgkochjow h jk}fywow wfzoyfw jh wogkfjhjf $bhw pykc"gkphlbfczf w ghbhjhw bjkhw+#:7 O zfbh gfczyhl jfwwfw fcgoczyow fyh h fjv"gho, f nkyh}h ihwkghbfczf fb zoyco jo lk}yo omkgkhl jh jkwgkplkch jf Dkwz"ykh# $Ch VGM, h xvfwzo jo Lk}yo ckgo oizf}f bhkoy yfpfygvwwo jo xvf hfcghbpho jhw fwgolhw phyzkgvlhyfw#+ Chw }kwkzhw how }fyfhjoyfw Aoihy Ghw"wov $VJC+ f Bfcozzk Ghpykldocf $Phyzkjo Yfpvilkghco+, h jfbhcjh pykcgk"phl lf}hjh pflh Vcko G}kgh fyh h hcvlho jo hiwvyjo zzvlo jf gkjhjodocoyyko jf Gvykzkih h wfy gocgfjkjo ho pyfwkjfczf Aoo Novlhyz fb 9; jfbhyo jf 8;=:5 chw hyzkgvlhfw avczo Hwwfbilkh Lfnkwlhzk}h, gocjvqkjhwpflow jfpvzhjow Dhyoljo Lfoc Pfyfw $VJC+, Yvifcw Yfxvko $VJC+ f Hc"ihl Edvy{ $PZC+, pyfzfcjkh"wf gocxvkwzhy h hjfwo jo no}fychjoy Cf{ Iyhnh$PJG+ ghbphcdh goczyh o Lk}yo ckgo f, hwwkb, h omkgkhlkqho jo bo}k"bfczo hczkno}fyckwzh#:: Yfhlkqhyhb fcmkb pfxvfcow pyozfwzow loghkw hczfw jhBhygdh $gobo o hzo jf yfpjko h vbh gocmfycgkh jo pyomfwwoy Jhyg{ Ykifk"yo, yfkzoy jh Vck}fywkjhjf jf Iyhwlkh, ch Vck}fywkjhjf Mfjfyhl jo Phyhc+#

    Goczvjo, wf fb Bkchw Nfyhkw o gdfmf jo ftfgvzk}o loghl fyh vb jow gocw"pkyhjoyfw bhkw gocdfgkjow f fb Wo Phvlo Hjfbhy jf Ihyyow hpokhyh, gobJoch Lfocoy myfczf, h Bhygdh jh Mhblkh, co ghwo jo no}fychjoy jo Phyh"c fwwh xvfwzo fyh bhkw jflkghjh# Gob h yfccgkh jf Acko Xvhjyow, wfv pykc"gkphl hpokhjoy, Cf{ Iyhnh phwwov h jfpfcjfy jh wkbphzkh f jo hpoko jo no"}fyco mfjfyhl h mkb jf kbplfbfczhy o pyoafzo jf bojfyckqho jh fgocobkhjo fwzhjo# Wfb nyhcjfw yfgvywow, o no}fyckwbo fyh, chxvflf goczftzo, wvh ck"gh opo#:6

    Ov, ch h}hlkho bhkw goczvcjfczf jh ljfy jh VGM1

    O Cf{ Iyhnh fwzh}h fb gkbh jo bvyo f co xvfykh wf bhckmfwzhy# Gdfnhbow l,

    pfnhbow vbh gykhch f flh fczyfnov o lk}yo phyh o Cf{# H flf wf bhckmfwzov1 yhw"

    nov o lk}yo f aonov co gdo# Bhw flf co wf bhckmfwzh}h, fwzh}h fb gkbh jo bvyo#

    Vb nfcfyhl xvf zyhihldh}h gocowgo f jfpokw boyyfv, Bhzzow, mok ho Cf{ $flf, o

    Yv{ Kzkify f }ykow wfcdoyfw, poyxvf zyhihld}hbow gob h Hwwogkho Gobfygkhlf h Mfjfyho jhw Kcjwzykhw#:= Cowwhw yfvckfw fyhb gdfwwkbhw+# Flfw moyhb ho

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy f ho polzkgh###

    94;Avldo jf 900:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    20/32

    Cf{ f zhbib h }kgf"pyfwkjfczf jh VGM, Lfocoy Ghwzfllhco, mok $fv co xvkw ky

    poyxvf o Cf{ co nowzh}h jf bkb+, f o Cf{ ow zyhzov bhl# Jkwwf xvf whikh o xvf

    fwzh}h mhqfcjo f co wf jfmkckv# Cw xvfyhbow xvf flf wf jfmkckwwf h mh}oy jh Yf"

    }olvo, f flf co wf jfmkckv# W wf jfmkckv co jkh jh Bhygdh jo lk}yo#:>

    Hwwkb, h pyfphyho jh Bhygdh fb Gvykzkih co wf hyzkgvlov polkzkgh"bfczf gob o no}fyco jo fwzhjo# Mok yfwvlzhjo jf vb zyhihldo gocavczo jhVGM f jh HGOPH# Xvhl mok wfv flfbfczo jf lknho? H pyfogvpho gob hwpyopowzhw jf polzkgh fjvghgkochl wfy o poczo fb gobvb fczyf h VckoG}kgh f h Hwwogkho Gobfygkhl, hkcjh xvf fwwh zfbzkgh zfcdh wkjo yfmyhzhjhwfnvcjo ow }hloyfw f ow kczfyfwwfw jf ghjh wfzoy#

    H powko jh Hwwogkho Gobfygkhl jo Phyhc

    H Vcko G}kgh Mfbkckch bowzyov"wf ftzyfbhbfczf oynhckqhjh f hzvhc"zf ch gykwf jf 8;=:# Bhczf}f, phyh hlb jf wvh boiklkqho cow gygvlow ghz"lkgow jf glhwwf bjkh, goczhzow gob phylhbfczhyfw lknhjow gocwpkyho, go"bo wf }kv, f lknov"wf h vb jkyfzoy jh HGOPH Yv{ Kzkify jh Gvcdh#

    H HGOPH fyh vb iyho jo gobplfto KPFW/KIHJ co Phyhc f o phpfl jhHwwogkho Gobfygkhl ch oynhckqho jh Bhygdh h Mh}oy jo Fcwkco Lk}yf mok,

    gocmoybf hw kcmoybhfw jkwpoc}fkw, mvcjhbfczhl# Pykcgkphlbfczf ch jk"}vlnho jh ghbphcdh hczk"Novlhyz hzyh}w jo wfv wfbhcyko Moldh jo Go"bygko, xvf jh}h plfch goifyzvyh gocwpkyho $zhczo co c}fl loghl, xvhczoco chgkochl+, yfwwhlzhcjo zfbhw yflhgkochjow ho bo}kbfczo#:4

    Jh jkyfzoykh jh HGOPH,:; o pyfwkjfczf Owghy Wgdyhppf Woiykcdo mok obhkw hzvhczf# Jflf phyzkv h kjkh jh gykho jo Gobhcjo Nfyhl jhw GlhwwfwPyojvzoyhw GOBGLHP, fb yfvcko yfhlkqhjh co jkh 80 jf bhyo co Ykojf Ahcfkyo, ch Gocmfjfyho jhw Hwwogkhfw Gobfygkhkw jo Iyhwkl# Lono jf"

    pokw, co jkh 86 jf bhyo, gobphyfgfv h vb fcgoczyo, avczhbfczf gob o Jf"pvzhjo Yvifcw Yfxvko $VJC"PY+, goc}oghjo poy Phvlo jf Hlbfkjh Ihy"iowh $pyfwkjfczf jh Hwwogkho Gobfygkhl jf Wo Phvlo+, phyh jkwgvzky hghlhbkzowh wkzvho chgkochl#

    H Hwwogkho moybov nyvpow oynhckqhjow phyh h gocwpkyho wfnvcjo hwihcjfkyhw loghkw, gob cmhwf ch Gobkwwo Py"Fcwkco Lk}yf, pyfwkjkjh poy Yv{Kzkify jh Gvcdh# Fwwh gobkwwo, gobpowzh poy jk}fywow jkyfzoyfw f pyopykf"zykow jf golnkow phyzkgvlhyfw lknhjow HGOPH, mok gykhjh ftglvwk}hbfczf ph"

    yh oynhckqhy ow pyozfwzow goczyh hw fcghbphfw#60 Ow jocow jf golnkow phy"zkgvlhyfw, xvf hzvhyhb co bo}kbfczo, fyhb f}kjfczfbfczf ow pykcgkphkw

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh, }ol# 9:, c :>9;0

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    21/32

    kczfyfwwhjow fb xvf h pyopowzh jf fwzhzkqho jf fwgolhw phyzkgvlhyfw mowwfjfyyvihjh# Poy wfv zvyco, h xvfwzo jo bocoplko jow lk}yow jkjzkgow pflono}fyco mfjfyhl, gocmoybf h pyopowzh jo Lk}yo ckgo, mok gobihzkjh gobcoz}fl jkwpowko pflo pypyko pyfwkjfczf jh Hwwogkho Gobfygkhl, xvf pow"wvh ftpyfwwk}hw lknhfw gob h kcjwzykh nymkgh $flf fyh o joco jhw Kbpyfw"wfw Phyhchfcwfw, o pyopykfzyko jh Yf}kwzh Phcoyhbhf pyfwkjkh, hlb jhHGOPH, o Wkcjkghzo jhw Kcjwzykhw Nymkghw+# Zkcdh, poy fwwh }kh, nyhcjf kc"wfyo co bfyghjo jf lk}yow jkjzkgow#68

    H HLBH JOW PHVLKWZHW F O GDO JO PHYHC

    Cw wobow o po}o# Co wobow Uo po}oR jo gobgko jh Nvh"chihyh, fwzkpfcjkhjo pflh goyyvpo# Hxvk fwzo bhkw jf 600 bkl

    pfwwohw phyh jkqfy ho pyfwkjfczf jh Yfpilkgh xvf o Iyhwkl xvfy

    h jfbogyhgkh, f co o zkyhckwbo }fybfldo ### Hxvk fwzhbow wfb

    zhcxvfw jf nvfyyh, wfb bfzyhldhjoyhw# Fwzhbow gob cowwh hl"

    bh f gob cowwh hybh, h Gocwzkzvko#

    Phjyf Ghlhqhcw, oyhjoy ch Bhygdh jh Mhblkh# Moldh jf W# Phvlo,

    90 bhy# 8;=:#

    o lk}yo xvf ow wfcdoyfw bf zyovtfyhb fv co aono moyh jhxvk,phyh co wvahy o gdo jo Phyhc#

    Cf{ Iyhnh, no}fychjoy jo fwzhjo# O Fwzhjo jo Phyhc, 96 bhy#

    8;=:, p#:#

    Phyh o Fwzhjo jf W# Phvlo dh}kh vbh jkmfyfch h wfy yfwwhlzhjh fczyf h Bhy"gdh jh Mhblkh f o Gobgko jh Gfczyhl# Gob Novlhyz fwzh}hb nfczfw jow

    boyyow# Ch Bhygdh fb Wo Phvlo, co1

    H bvlzkjo jfwzh }fq UfyhR gobpowzh jf iyhwklfkyow pyomvcjhbfczf gcwgkow

    jf wfvw jf}fyfw f oiyknhfw, iyhwklfkyow xvf, poy wfv phwwhjo, a woifahbfczf

    jfbocwzyhyhb h wvh ghphgkjhjf ch gocwzyvo jh bhkw moybowh phygflh jh fgo"

    cobkh chgkochl f jh bhkw hlzh ftpyfwwo jh gvlzvyh iyhwklfkyh#69

    O flkzkwbo jfwwh moybvlho zyhjvq vbh kczvko wogkolnkgh mvcjhbfc"zhl# Flh klvwzyh pfymfko hw ihwfw wogkhkw jh jk}kwo jo ghbpo kjfolnkgo co

    Iyhwkl ch pykbfkyh bfzhjf jow hcow =0# H bhkw moybowh phygflh jh fgocobkhchgkochl fwzh}h fczo yfpyfwfczhjh pflo fbpyfwhykhjo phvlkwzh h MKFWP, o

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy f ho polzkgh###

    9;8Avldo jf 900:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    22/32

    GKFWP f, gob jfwzhxvf, h Wogkfjhjf Yvyhl Iyhwklfkyh, WYI , gooyjfchjow pf"lo KPFW# H bhkw hlzh ftpyfwwo jh gvlzvyh iyhwklfkyh, pflo pypyko aoychl, pf"low polzkgow jh VJC f jo PWJ, yfvckjow ch Hlkhch Jfbogyzkgh Phylhbfc"zhy, pflow pyomkwwkochkw lkifyhkw f pflhw hwwogkhfw jf jochw"jf"ghwh ghzlkghw#

    O 8; jf bhyo jf 8;=:

    Hkcjh xvf W}ko jf Hlbfkjh Pyhjo, ljfy jo KPFW f jh WYI f vb jow oy"nhckqhjoyfw jh Bhygdh, zfcdh gflfiyhjo h bhckmfwzho hczk"Novlhyz gobovb bklhnyf jf m,67 fczyf ow jkhw 87 f 8; jf bhyo, wfkw yfvckfw pyfphyhz"ykhw moyhb yfhlkqhjhw# Oyknkchlbfczf plhcfahjh gobo Bhygdh jo Jfwhnyh}oho Whczo Yowyko, mok yfihzkqhjh co jkh 8: phyh Bhygdh jh Mhblkh gob Jfvw

    pflh Lkifyjhjf# H ghjh fcgoczyo gyfwgkhb fb cbfyo f fb kbpoyzcgkh hwhjfwfw# w jvhw lzkbhw yfvckfw, cow jkhw 8> f 84, gobphyfgfyhb ho Hvjk"zyko jo Yozhy{ Glvi jvhw bkl f xvkcdfczhw pfwwohw#

    Co jkh 8; jf bhyo jf 8;=:, xvkcdfczow bkl jfwmklhyhb ch Bhygdh jhMhblkh fb Wo Phvlo# Flfw moyhb gdfnhcjo how povgow pyhh jh Yfpilk"gh# F, hczfw jhw 8: doyhw, a ogvph}hb zojow ow fwphow jo loghl# Xvhcjo phy"zkyhb fb jkyfo ghzfjyhl jh W, wobh}hb, wfnvcjo fwzkbhzk}hw jh pogh,bfko bkldo jf pfwwohw, ov gfygh jf 80& jh popvlho jh gkjhjf jf Wo Phv"

    lo chxvflf hco#6: Ch pykbfkyh mklh fwzh}hb }ykow kpfwkhcow, ow jfpvzhjow jhVJC Dfyifyz Lf}{ f Gocgfko jh Gowzh Cf}fw f o wfchjoy Phjyf Ghlhqhcw5ow jfpvzhjow jo PWJ Ahkyo Hlivxvfyxvf f Gvcdh Ivfco, avczo gob h myfkyhHch jf Lovyjfw, o bhkoy kcgfczk}hjoy kckgkhl jo bo}kbfczo jf pyozfwzo goc"zyh Novlhyz# O jfpvzhjo Hczcko Wl}ko Gvcdh Ivfco, bfbiyo jh Ho Jf"bogyzkgh Phylhbfczhy, o iyho polzkgo jo gobplfto KPFW/KIHJ co Goc"nyfwwo Chgkochl, fcghych}h o pfymkl zpkgo jo polzkgo gocwfy}hjoy goczyh hwYfmoybhw# Co wfv pyocvcgkhbfczo bvlzkjo fcmhzkqov1Ow iyhwklfkyow hxvk

    fwzo yfvckjow phyh jkqfy ho pyfwkjfczf jh Yfpilkgh1 Ihwzh( Ihwzh( Ihwzh(#Xvhcjo h phwwfhzh gdfnov W, jfpokw jf pfygoyyfy fb vbh doyh f bfkh oghbkcdo xvf whk jh Pyhh jh Yfpilkgh phwwhcjo pflh yvh Ihyo jf Kzhpfzk"ckcnh, pyhh Yhbow jf Hqf}fjo, ]khjvzo jo Gd, pyhh jo Phzykhygh f yvh Jk"yfkzh, jkwgvywhyhb fczyf ovzyow o ljfy jkyfkzkwzh Plcko Whlnhjo f, poy lzkbo,Hvyo jf Bovyh Hcjyhjf, pyfwkjfczf jo Gocnyfwwo Chgkochl# Fcxvhczo Pl"cko glhbh}h poy vbh kczfy}fco bklkzhy $Iyh}ow woljhjow, bhykcdfkyow fh}khjoyfw jf cowwh pzykh, wfyfkw ghphqfw jf fynvfy }owwhw hybhw goczyh hxvf"

    lfw xvf xvfyfb wf lf}hczhy, hxvflfw xvf wf lf}hczhb goczyh h jfwoyjfb, h wvi"}fywo, h hchyxvkh, o gobvckwbo? Fwzh bhckmfwzho co }ow gobo}f?+, o

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh, }ol# 9:, c :>9;9

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    23/32

    wfchjoy pfwwfjkwzh mykwh}h ow lkbkzfw jo no}fyco1 h lfnhlkjhjf# Xvf wfahb mfk"zhw hw yfmoybhw, bhw ### pflh Gocwzkzvko# Wfco, co# Pflh gocwgkcgkh gykwzjo cowwo po}o# Wfco, co#66

    O zfbh jh lfnhlkjhjf ch Bhygdh phvlkwzh kwzo , h jfmfwh jh Gocwzk"zvko jf 8;:= f jow pykcgpkow jfbogyzkgow yffcgoczyov h bkzolonkhjo fwpykzo jf 79 $Dfyifyz Lf}{+# Chw mhkthw jow pyozfwzhczfw, h mh}oy jhgocwgkcgkh gykwz jo Iyhwkl, gobo fcmhzkqov o Nhl# Cflwoc jf Bfllo, pojkh"wf lfy ow pyf}kw}fkw hpflow hczkgobvckwzhw $Hihkto ow kbpfykhlkwzhw }fybf"ldow5 Yfmoybhw wkb, gobvckwbo co+ f hczkpopvlkwzhw $Z gdfnhcjo hdoyh jf Ahcno ky fbioyh5 Yfccgkh ov Kbpfhgdbfcz+5 bhw zhbib1 79 %79 2 =:#6=

    O 9: jf bhyo jf 8;=:

    Fb Gvykzkih, h Bhygdh h Mh}oy jo Fcwkco Lk}yf mok yfhlkqhjh gkcgo jkhwjfpokw jh Bhygdh phvlkwzh, fb 9: jf bhyo,woi gdv}h zoyyfcgkhl#

    Wfnvkcjo o bfwbo fcyfjo jo bo}kbfczo phvlkwzh, hpyotkbhjhbfczfzykczh bkl bhckmfwzhczfw, cvbh popvlho zozhl jf povgo bhkw jf 760 bkl pfw"wohw, whyhb jh pyhh Whczow Hcjyhjf $co gfczyo jh gkjhjf, fb myfczf Vck"

    }fywkjhjf Mfjfyhl jo Phyhc, ocjf mvcgkoch}hb ow gvywow jf Jkyfkzo f Ojoc"zolonkh, fczyf ovzyow+ f wf jkyknkyhb ho Phlgko Knvhv, co wfzoy hjbkckwzyhzk}o,gob oiafzk}o jf gocwfnvky o hpoko jo no}fychjoy ho bo}kbfczo goczyh hbhwwkmkgho jo fcwkco# Chw pykbfkyhw mklfkyhw, myfczf jow bhckmfwzhczfw,bhygdh}hb o Wfchjoy Hjolpdo jf Olk}fkyh Myhcgo $VJC+, ow jfpvzhjow Aoy"nf Gvyk, Yvifcw Yfxvko f Fjnhy Z}oyh $zojow jh VJC+5 }fyfhjoyfw AoihyGhwwov $VJC+ f Aoo Jfyowwo $PWJ+#6> Co hzo jfwzhghyhb"wf Bhykh Hphyf"gkjh Poyzvnhl Hl}fw $bfbiyo jo gobkz ftfgvzk}o jh bhygdh f kcgfczk}hjo"

    yh pykcgkphl jfwwf bo}kbfczo+,64 Lvkqh Ivfco Nocb f Fwzdfy Nhwphyfzo $}k"gf"pyfwkjfczf jh VGM+, Yvk Kzkify jh Gvcdh $pyfwkjfczf jo gobkz+ f owjkyfzoyfw jow golnkow jow Kybow Bhykwzhw $ghzlkgo f pyk}hjo+# Co yfnkwzyomozonymkgo jh Yf}kwzh Phcoyhbhpojf"wf lfy gob ckzkjfq vbh nyhcjf mhkth1W xvfyfbow vb lk}yo1 h Gocwzkzvko jo Iyhwkl# O no}fychjoy Cf{ Iyhnhfwzh}h co Phlgko Knvhv f, ho lhjo jf wfv wfgyfzhykhjo f jf jk}fywow phylh"bfczhyfw $fb wvh bhkoykh jh VJC+, pyomfykv fcmkb o wolfcf jkwgvywo1 xvf"yfbow yfmoybhw wkb, bhw fb oyjfb, fb phq# Ch yfhlkjhjf, cw zfbow doaf

    xvf jfgkjky, zhl}fq, ow jfwzkcow jo bvcjo f, poy kwwo, }fbow gob bvkzh fbo"o bhckmfwzhfw gobo fwzh#6;

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy f ho polzkgh###

    9;7Avldo jf 900:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    24/32

    Hw bhygdhw co jfgkjkyhb ow jfwzkcow jo bvcjo# Bhw pfwhyhb fmfzk}h"bfczf ch jfgkwo fb pyfgkpkzhy o nolpf jf 78 jf bhyo#

    GOCGLVWFW

    Jfwzkchjhw h goc}fyzfy h opkcko pilkgh f h boiklkqhy h wogkfjhjf go"bo vb zojo goczyh h hbfhh jf vbh yfpilkgh wkcjkghlkwzh f jh polzkghyfmoybkwzh jo no}fyco Aoo Novlhyz, fcmkb hcvcgkhjh co Gobgko jh Gfc"zyhl, hw Bhygdhw jh Mhblkh moyhb h ftpyfwwo kjfolnkgh pyzkgh bhkw ftpl"gkzh jo hczkgobvckwbo f jo hczkpopvlkwbo ch gocavczvyh xvf wf hiyf fbhnowzo jf 8;=8 f wf mfgdh fb bhyo jf 8;=:#

    Powzhw lhjo h lhjo, hw Bhygdhw jf Wo Phvlo f Gvykzkih pfybkzfb goczv"jo jkmfyfcgkhy, woi o bfwbo fcyfjo, hw bojhlkjhjfw jk}fywhw jh zyhjvo po"lzkgh jfwwf kjfyko zpkgo jh K] Yfpilkgh iyhwklfkyh# Wfah fb mvco jf }hyk"}fkw fwzyvzvyhkw$h ihwf wogkhl jhw jk}fywhw oynhckqhfw xvf gocjvqkyhb hwjvhw phwwfhzhw+, wfah fb mvco jf }hyk}fkw gocavczvyhkw$o phpfl xvf ghjhwfzoy wogkhl ghbhjhw bjkhw/flkzfw fbpyfwhykhkw gvbpykv ch kjfhlkqh"o/oynhckqho jow bo}kbfczow+, cfgfwwyko fcmhzkqhy zyw hwpfgzow opow"zow jhw jvhw boiklkqhfw1 k+ h moybh jf ftpyfwwo, ch gfch polzkgh, jo hczkgo"

    bvckwbo f jo hczkpopvlkwbo1 fb Wo Phvlo, o hczkgobvckwbo bhckmfwzh"wfhzyh}w jo ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy$h jfmfwh jow }hloyfw zyhjkgkochkw gykwzow+f o hczkpopvlkwbo hzyh}w jo lfnhlkwbo gocwzkzvgkochl5 fb Gvykzkih, o hczkgo"bvckwbo yf}flh"wf gojkmkghjo co lkifyhlkwbo glwwkgo $h jfmfwh jh lk}yf kck"gkhzk}h lkifyhlkwbo fgocbkgo f h jfmfwh jh lkifyjhjf jf pfcwhbfc"zo lkifyhlkwbo polzkgo+5 kk+ o goczfjo poy bfko jo xvhl wf ftpyfwwh ohczkfwzhzkwbo1 ch bhygdh phvlkwzh, hw xvfwzfw polzkghwogvphyhb o pykbfkyoplhco $jfmfwh jh lfnhlkjhjf avyjkgh goczyh h kczfy}fco jo Fwzhjo, hzyh}w

    jhw yfmoybhw, ch }kjh fgocbkgh f wogkhl+5 ch ovzyh bhygdh, hw xvfwzfw kjfo"lnkghw$ihwkghbfczf1 h jfmfwh jo jkyfkzo kcjk}kjvhl jf fwgoldfy vbh fjvghoco lhkgh f jf flfnfy lk}yfbfczf ow bfkow jf kcwzyvo+ ogvphyhb o pykbfkyoplhco5 f kkk+ o lvnhy $jobkchczf ov wvioyjkchjo+ jhw glhwwfw f jf wvhw oynhckqh"fw polzkghw fb ghjh mhwf jow yfwpfgzk}ow bo}kbfczow f h yfpfygvwwo jfwwhdkfyhyxvkh woiyf o pfymkl fwpfgmkgo hwwvbkjo pflo pyozfwzo yfwvlzhczf# Gobowf zyhzh jf yfwvbky o phpfl jow hnfczfw wogkhkw ch dkwzykh jhw jvhw Bhygdhw,fwwf poczo ftknf vbh ftplkgho bhkw poybfcoykqhjh#

    Fb Gvykzkih, h Bhygdh h Mh}oy jo Fcwkco Lk}yf goczov, jfwjf o kcgko,gob h ho gocavczhjh Vcko G}kgh Mfbkckch f jh Hwwogkho Gobfygkhl jo

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh, }ol# 9:, c :>9;:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    25/32

    Phyhc ftpyfwwfw oynhckqhgkochkw nyowwo bojo jhw ghbhjhw bjkhw zyhjk"gkochkw f jhw flkzfw fbpyfwhykhkw, yfwpfgzk}hbfczf ch kjfhlkqho f ch oynh"ckqho jo pyozfwzo# Ow zyhihldow wkbvlzcfow f gobplfbfczhyfw jfwfc}ol}k"jow poy fwwhw fczkjhjfw jkhczf jhw pyopowzhw jf polzkgh fjvghgkochl jo BFG$fcxvhczo h VGM hzvov ch boiklkqho polzkgh jh wogkfjhjf, h HGOPH gvk"jov jh pyophnhcjhkjfolnkgh jo bo}kbfczo+ kbpfjfb xvf wf kcjkxvf o wf"zoy wogkhl xvf jfzb h dfnfbockh polzkgh f h dfnfbockh kjfolnkgh woiyf opyogfwwo# Goczvjo, hkcjh hwwkb pyfgkwo jkmfyfcgkhy o lkifyhlkwbo polzkgo$hczkpopvlhy+ jh Vcko G}kgh Mfbkckch jo lkifyhlkwbo fgocbkgo jh Hwwo"gkho Gobfygkhl#

    H zyhjvo jh opowko ho no}fyco Novlhyz$bhw co cfgfwwhykhbfczf

    ho yfnkbf popvlkwzh5 o hczkpopvlkwbo vbh bhzykq kjfolnkgh wfgvcjykh cfw"wf pyogfwwo+ ch lkcnvhnfb jo lkifyhlkwbo polzkgo $lkifyjhjf jf pfcwhbfc"zo f ftpyfwwo+ jfgoyyf fb lkcdh jkyfzh jh yfpyfwfczho xvf hw ghbhjhw b"jkhw vyihchw yfpyfwfczhjhw pflo bo}kbfczo mfbkckco f ghzlkgo ch VGM mhqfb jo gobvckwbo ch pyzkgh# H xvfwzo jo Lk}yo ckgo yfwwhlzh vbzfbh wfcw}fl how gyzkgow jo zozhlkzhykwbo1 o bocoplko jf kjkhw pflo Fw"zhjo $jh h jfmfwh ftgczykgh, xvhcjo wf pfcwh ch gocavczvyh chgkochl, jh lk"ifyjhjf jf gzfjyh+# H pyopowzh jf fcghbpho jow golnkow phyzkgvlhyfw

    hzkcnf ovzyh pyfyyonhzk}h whnyhjh jhw wogkfjhjfw jfbogyzkghw1 h lkifyjhjfjf pfcwhbfczo $ov o jkyfkzo jf pyomfwwhy vbh yflknko goczyh h kjfolonkh omk"gkhl jow Fwzhjow zozhlkzykow+# Phyh h Hwwogkho Gobfygkhl h xvfwzo jo Lk"}yo ckgo zo"wobfczf vb pyoilfbh zfyyfco# O bocoplko jh pyojvof jh jkwzykivko jf lk}yow pflo Fwzhjo goczyhykh h lkifyjhjf jf bfyghjo# HHGOPH ihzf"wf zhbib h mh}oy jh lk}yf kckgkhzk}h# Fwwh h xvfwzo xvf fwzgologhjh pflo bo}kbfczo jow pfxvfcow f bjkow fbpyfwykow jkhczf jh fw"zhzkqho jhw fwgolhw pyk}hjhw# O lkifyhlkwbo fgocbkgo hxvk h ftpyfwwo

    polzkgh jkyfzh jf vbh powko jf glhwwf#O ghwo jh Bhygdh jh Mhblkh yflhzk}hbfczf bhkw gobplfto# Gobo wf

    }kv, wf h kjfhlkqho jh phwwfhzh, gobo yfwpowzh jkyfzh ho 87 jf bhyo jf 8;=:,phyzkv jf wfzoyfw polzkgow gocwfy}hjoyfw $goczyh o ghow+ f ghzlkgow $h mh"}oy jo yowyko+, wfyo hw fczkjhjfw mfbkckchw, hw hwwogkhfw yflknkowhw f hwoynhckqhfw jo phzyochzo fb gocavczo, gooyjfchjhw/mkchcgkhjhw pflo KPFW,bhw jkyknkjhwpflo bo}kbfczo jhw bvldfyfw, xvf zobhyo h wk h zhyfmh jf oy"nhckqhyo bo}kbfczo# H bvjhch jo cobf jf Bhygdh jo Jfwhnyh}o ho

    Whczo Yowyko phyh Bhygdh jh Mhblkh gob Jfvw pflh Lkifyjhjf coyfwvlzov hpfchw jh wvnfwzo jf vbh jfpvzhjh vjfckwzh, h mkb jf kcgfczk}hy h

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy f ho polzkgh###

    9;6Avldo jf 900:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    26/32

    phyzkgkpho jf zojow ow gyfjow, bhw wknckmkgov h pfyjh, poy phyzf jow wfzo"yfw hpfchw ghzlkgow, jo goczyolf ftglvwk}o jo bo}kbfczo#

    H dfnfbockh polzkgh jh VGM fb Wo Phvlo, jh GHBJF co Yko jf Ah"cfkyo f jh LKBJF fb Iflo Doykqoczf co wf goc}fyzf, co fczhczo, fb dfnf"bockh kjfolnkgh, o xvf kbplkgh jkqfy xvf hw ghbhjhw bjkhw zyhjkgkochkwzb jf gobphyzkldhy $jf ioh }oczhjf, hlkw+ gob ow wfzoyfw jf flkzf, yfpyfwfc"zhjow co KPFW, wvhw plhzhmoybhw# H yfgvwh jo zozhlkzhykwbo $hczkgobvckw"bo+ f jo no}fyco kyyfwpocw}fl $hczkpopvlkwbo+ wfy}ky phyh hbiow# H myh"wf fwzhbphjh co ghyzhq Z gdfnhcjo h doyh jf Ahcno ky fbioyh mvcgkochhwwkb gobo vbh wfcdh phyh ftpykbky jvhw yfk}kcjkghfw1 h jfmfwh jh oy"jfb goczyh hw yfmoybhw f h jfmfwh jh jfbogyhgkh goczyh o zozhlkzhykwbo#

    Phyh ow wfzoyfw jf flkzf $h WYI, poy ftfbplo+, h bhcvzfco jh oyjfb, cfwwfghwo fwpfgmkgo, kbplkgh hjkhy hw yfmoybhw, pykcgkphlbfczf h jh pyopykfjhjfjh zfyyh, phyh mhq"lhw wobfczf jfczyo jh lfnhlkjhjf gocwzkzvgkochl $kwzo ,co mhq"lhw+# H pyfwfy}ho jh jfbogyhgkh, poy wfv zvyco, co gfyzhbfczf hpyfwfy}ho pvyh f wkbplfw jo yfnkbf hzvhl $popvlkwzh+# Fwwh phlh}yh jf oy"jfb vb jkxvf xvf wf lf}hczh goczyh o gobvckwbo f wfv yowyko jf bhlfwzozhlkzykow1 o phyzkjo ckgo, h pyopykfjhjf golfzk}h, o goczyolf fwzykzo jh}kjh wogkhl f o mkb jhw lkifyjhjfw kcjk}kjvhkw# Bhw zhbib vbh gobpoyzh

    xvf wf hiyf phyh vbh woyzf jf jfbogyhgkh xvf mok o yfnkbf jow wocdow jogocwfy}hczkwbo iyhwklfkyo fczyf 8;:6 f 8;=:1 vbh mybvlh polzkgh ho bfw"bo zfbpo hczkpopvlhy $poyxvf jfwzkchjh h yfpykbky hw yfk}kcjkghfw kyyfw"pocw}fkw+ f hczkpopvlkwzh $poyxvf pyfzfcjf wfy kbvcf jfbhnonkh f goyyvpo+#

    COZHW

    8 Fwzf fcwhko yfwvlzhjo phygkhl jh pfwxvkwh kczfnyhjh Kcwzkzvkfw f gobpoyzhbfczo po"lzkgo co Iyhwkl goczfbpoycfo1 o Phyhc fb pfywpfgzk}h dkwzykgh, jfwfc}ol}kjh co C"

    glfo jf Pfwxvkwh fb Wogkolonkh Polzkgh Iyhwklfkyh ch Vck}fywkjhjf Mfjfyhl jo Phyhc

    VMPY# Hnyhjfgfbow ho Nfcfyhl Yh{bvcjo Cfnyo Zoyyfw h gfwwo jow yfgoyzfw jow aoy"

    chkw O Fwzhjo jf Bkchw, Goyyfko jh Bhcdf O Nloio, f ho Pyomfwwoy Phvlo Yoifyzo Cf}fw

    Gowzh hw gyzkghw f ow yfphyow pykbfkyh }fywo jo hyzkno#

    9 Pyomfwwoy jf Gkcgkh Polzkgh ch Vck}fywkjhjf Mfjfyhl jo Phyhc/Jfphyzhbfczo jf Gkc"

    gkhw Wogkhkw5 gooyjfchjoy jo Cglfo jf Pfwxvkwh fb Wogkolonkh Polzkgh Iyhwklfkyh f Fjkzoy

    jh Yf}kwzh jf Wogkolonkh f Polzkgh$~~~#wgkflo#iy/ywogp+#7 Pyomfwwoy jf Gkcgkh Polzkgh ch Mhgvljhjf Kczfychgkochl jf Gvykzkih MHGKCZFY#

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh, }ol# 9:, c :>9;=

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    27/32

    : Hpvj GHYOCF $8;40+, p#9:;#

    6 Gm# GHYJOWO $8;>7+, f OJOCCFLL $8;>>+# Hkcjh xvf lknfkyhbfczf jkmfyfczfw fczyf

    wk, ow hvzoyfw wvwzfczhb xvf h goczkcvkjhjf jo pyogfwwo jf hgvbvlho ghpkzhlkwzhch Hb"

    ykgh Lhzkch ftknkv h jfwhyzkgvlho jow bfghckwbow jf phyzkgkpho polzkgh jhw glhwwfw po"

    pvlhyfw f wvh wviwzkzvko poy co}hw moybhw hvzoykzykhw jf yfnvlho wogkhl# Phyh vbh gy"

    zkgh fbpykgh ho hynvbfczo jf OJoccfll, }# WFYYH $8;49+# Woiyf o mvcgkochlkwbo jfwwhw

    hioyjhnfcw gm# DKYWGDBHC $8;49+, p#=6"800#

    = Gm# WHCZOW $8;4=+# O hynvbfczo jo hvzoy ihwkghbfczf o wfnvkczf1 h gykwf jf 8;=: yf"

    wvlzh jo golhpwo jo wkwzfbh polzkgo, kwzo , jh yhjkghlkqho polzkgh $co wkwzfbh phyzkjyko+

    f jh polhykqho kjfolnkgh $co phylhbfczo mfjfyhl+ xvf, wobhjhw, kbpfjkhb o Gocnyfwwo

    f o Ftfgvzk}o $wfb hpoko polzkgo fwz}fl+ jf pyojvqkyfb jfgkwfw#

    >

    H ikilkonyhmkh woiyf o hwwvczo kbfcwh# H mkb jf klvwzyhy cowwo poczo jf }kwzh, gkzhbowhpfchw hlnvcw jow zyhihldow bhkw yfpyfwfczhzk}ow $ov hzvhkw+ jf ghjh zfcjcgkh ftplkghzk"

    }h# Yfwpfgzk}hbfczf, gm#1 NHWPHYK, F# H jkzhjvyh fc}fynocdhjh$9009+5 MKNVFKYFJO, H#

    G# Jfbogyhgkh ov yfmoybhw?Hlzfychzk}hw jfbogyzkghw gykwf polzkgh1 8;=8"8;=: $8;;7+5

    ZOLFJO, G# C# jf# O no}fyco Novlhyz f o nolpf jf =:$8;;7+# Vb iob lf}hczhbfczo jhw

    yfmfycgkhw woiyf o nolpf jf 8;=: pojf wfy lkjo fb1 ZYPKH, P# Ikilkonyhmkh woiyf o nolpf

    jf =: $8;;>+# Vb fwzvjo jh lkzfyhzvyh jh jghjh jf 8;=0 woiyf o nolpf, f xvf zfb h }hczh"

    nfb jf glhwwkmkghy o zkpo jf ftplkgho omfyfgkjh phyh o f}fczo, 1 WOVQH, H# jf# Bhyo ov

    hiykl?Vbh ikilkonyhmkh gobfczhjh woiyf o bo}kbfczo polzkgo jf 8;=: co Iyhwkl $8;44+#

    Nlvgko H# J# Wohyfw hchlkwh hw ftplkghfw hghjbkghw phyh o nolpf bklkzhy jf 8;=: f hw

    gocmyoczh gob h }kwo xvf ow pypykow bklkzhyfw omfyfgfyhb jh gocwpkyho, jo nolpf f jo

    yfnkbf jkzhzoykhl# Gm# O nolpf jf =:$8;;:+#

    4 ]fy, poy ftfbplo, WOHYFW $8;=4+, BOCKQ IHCJFKYH $8;>;, 9008+, CF]FW $8;48+,

    YKJFCZK $8;4>+, BOYHFW $8;4;+#

    ; Ow zyhihldow jfwzhghjow f jf bhkoy mlfno hz o bobfczo wo1 JYFKMVWW $8;48+, WK"

    BFW $8;46+, WZHYLKCN $8;4=+#

    80

    O cbfyo fcgoczyh"wf fb JYFKMVWW $8;48+, p#9;>#88 Gkz# h phyzky jo }fyifzf BHYGDH JH MHBLKH GOB JFVW PFLH LKIFYJHJF# Jk"

    gkocyko Dkwzykgo"Ikonymkgo Iyhwklfkyo pw"8;70$GJ"Yob, 9000+#

    89 XVHYZKB JF BOYHFW, A# O golhpwo jh yfwkwzcgkh bklkzhy ho nolpf jf =: $8;;>+, p#89;,

    nykmow cowwow# Woiyf o KPFW $f wfv gocncfyf, o KIHJ Kcwzkzvzo Iyhwklfkyo jf Ho Jf"

    bogyzkgh+, }# JYFKMVWW $8;48+#

    87 H Bhygdh jh Mhblkh mok yfhlkqhjh fb Wo Phvlo fb 8; jf bhyo f fb Whczow f Gvykzkih

    co jkh 9:# Co Yko, o jfwmklf gocwfy}hjoy zoycov"wf h Bhygdh jh ]kzykh fb 9 jf hiykl# H

    phwwfhzh fwzh}h pyonyhbhjh phyh Poyzo Hlfnyf co jkh 7# Hlnvcw jkhw bhkw zhyjf, gobfbo"

    yov"wf o nolpf fb Avkq jf Moyh# Fb > jf hiykl ow gocwfy}hjoyfw bhygdhyhb fb Chzhl# Fb

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy f ho polzkgh###

    9;>Avldo jf 900:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    28/32

    Iflo Doykqoczf f Ckzfyk h Bhygdh ogoyyfv fb bhko# ]fy, phyh hw lzkbhw jhzhw, WKBFW

    $8;46+, p#806#

    8: Zykivch jh Kbpyfcwh, 8: bhy# 8;=:# Vb cozkgkyko bhkw hbfco woiyf o gobgko jh Gfc"

    zyhl pojf wfy lkjo fb O Nloio1 o aoychl co bfcgkocov o hccgko jf jokw jfgyfzow pyfwk"

    jfcgkhkw vb xvf jfglhyh}h hw zfyyhw wkzvhjhw avczo w fwzyhjhw jf yojhnfb ov jhw mfyyo"

    }khw gobo wvwgfz}fkw jf jfwhpyopykho, f ovzyo xvf chgkochlkqh}h yfmkchykhw jf pfzylfo

    bhw jfwzhgov xvf h Wyh# Bhykh Zfyfwh Novlhyz zyhah}h vb }fwzkjo hqvl"pkwgkch, hpyf"

    wfczh}h vb pfczfhjo xvf ldf pyfcjkh ow ghiflow co hlzo ### f gdfnov woyykcjo ho phlhc"

    xvf# Zyfqf oyhjoyfw mhlhyhb co Gobgko jhw Yfmoybhw# O Nloio, 8: bhy# 8;=:#

    86 Yfwwvynf h jfbogyhgkh# Fjkzoykhl jo aoychl O Nloio, 9 hiy# 8;=:, nykmow cowwow#

    8= Ftpyfwwo yfzkyhjh jf O jf}fy jow bklkzhyfw, fjkzoykhl jf O Fwzhjo jf Bkchw, 6 hiy# 8;=:#

    8>

    H jfglhyho pojf wfy lkjh fb1 Phyh vb Iyhwkl bfldoy# Wo Phvlo1 HPFG, w#j# Hpvj ZO"LFJO $8;4:+#

    84 Ghylow Lhgfyjh, fczyf}kwzh h O Fwzhjo jf W# Phvlo, 70 ahc# 8;=9# Hpvj GHYOCF $8;40+,

    p#9:;, nykmow cowwow#

    8; WOJY $8;;>+, p#80>#

    90 NOYFCJFY $8;;>+, p#889# Fwwh jkwgvwwo wf fyh o nolpf jf =: f}kz}fl ov co

    bfcow ikqhczkch jo xvf phyfgf# Co vb ftfyggko jf dkwzykh goczyhmhgzvhl poyxvf fwz

    mvcjhbfczhjh fb f}kjcgkhw oiafzk}hw f xvf pfybkzfb dkpzfwfw }lkjhw f gocglvwfw $phw"

    w}fkw jf jkwgvwwo, f}kjfczfbfczf+# Hwwkb, poy ftfbplo, ihwzhczf jkmvcjkjh ch lkzfyhzv"yh yfgfczf h opkcko, yfwvbkjh poy Xvhyzkb jf Boyhfw, wfnvcjo h xvhl Novlhyz jkwpvcdh

    jf bfkow bklkzhyfw jf yfwkwzcgkh, wfcjo poyzhczo hw yhqfw fmfzk}hw jo yfwvlzhjo mkchl pol"

    zkghwf wogkhkw# Co pfyojo ahcfkyo"mf}fyfkyo"bhyo hw jk}kwfw jhw moyhw jfbogyzkghw f

    chgkochlkwzhw xvf hpokh}hb Novlhyz $gocmoybf Noyfcjfy+, jf vb lhjo, f, jf ovzyo, o jf"

    wfxvkliyko ch goyyflho polzkgh jf moyhw ch wogkfjhjf iyhwklfkyh h mh}oy jow nolpkwzhw

    $gocmoybf Xvhyzkb jf Boyhfw+ goczykivkv jfgkwk}hbfczf phyh o wvgfwwo jo nolpf jf Fw"

    zhjo# ]# XVHYZKB JF BOYHFW $8;;>+, p#89>"4#

    98 ZOLFJO $8;;7+, p#89#99 HLBFKJH $8;;6+, p#8:6# O yfwvlzhjo jo plfikwgkzo $;#:6>#::4 }ozow h mh}oy jo pyfwkjfc"

    gkhlkwbo f 9#0>7#649 h mh}oy jo phylhbfczhykwbo+ jfwzhgov, cfwwh gocavczvyh pyfgkwh, o

    kwolhbfczo f h mhlzh jf hpoko popvlhy jow wfzoyfw gocwfy}hjoyfw#

    97 MKNVFKYFJO $8;;7+, p#847#

    9: Gm# O jkwgvywo jf 87 jf bhyo jf 8;=:# Kc1 GHYOCF $8;40+, p#97:# Novlhyz yfmfykh"wf

    pyo}h}flbfczf bhcfkyh gobo hw bkcfkyhw jh Lknh jh Bvldfy pflh Jfbogyhgkh$LKBJF+,

    xvf jf zfyow chw bow, dh}khb kbpfjkjo Lfocfl Iykqolh $fczo no}fychjoy jo Yko Nyhc"

    jf jo Wvl f gvcdhjo jo Pyfwkjfczf Novlhyz+ jf jkwgvywhy pflhw yfmoybhw jf ihwf# WKBFW

    $8;46+, p#;7#

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh, }ol# 9:, c :>9;4

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    29/32

    96 70 hcow jfpokw# Fjkzoykhl jo aoychl O Fwzhjo jf W# Phvlo, 78 bhy# 8;;:, p#H7# Jfpokw jo

    Gobgko jh Gfczyhl f jfpokw pykcgkphlbfczf jo jkwgvywo co Hvzob}fl Glvif o zfbh jh

    lfnhlkjhjf zoycov"wf gyzkgo# Ch fjko jo Aoychl jo Iyhwkljf 78 jf bhyo wf pojkh lfy1

    O Pyfwkjfczf jh Yfpilkgh wfczf"wf ifb ch klfnhlkjhjf# Fwz cflh f oczfb cow jkwwf xvf

    }hk goczkcvhy cflh, fb hzkzvjf jf jfwhmko oyjfb gocwzkzvgkochl, how yfnvlhbfczow bklk"zhyfw f ho Gjkno Pfchl Bklkzhy# Flf wf gocwkjfyh hgkbh jh lfk# Bhw co fwz# Xvhczo bhkw

    wf hmvcjh ch klfnhlkjhjf, bfcow moyzf mkgh h wvh hvzoykjhjf# Fjkzoykhl# Aoychl jo Iyhwkl, 78

    bhy# 8;=:#

    9= Phcmlfzo goc}oghcjo phyh h gocgfczyho popvlhy fb 87 jf bhyo ch Pyhh jh Yfpilkgh#

    9> Mhblkhw fb phwwfhzh ftknkhb xvf ow bklkzhyfw hwwvbkwwfb h jfwnhwzhczf zhyfmh jf

    yfwzhvyhy h jfbogyhgkh, pyfwfy}hy hw kcwzkzvkfw, yfwzhiflfgfy h coybhlkjhjf jfbogyzkgh

    f py mkb jfwgobfjkjh h}fczvyh kjfolnkgh xvf hzoyjoh}h o Phw# Ftygkzo Iyhwklfkyo#

    7> Hck}fywyko jh Yf}olvo jf 78 jf bhyo jf 8;=:# Jkwpoc}fl fb ~~~#ftfygkzo#no}#iy/CF/9008/07/;48>/yf}ol48>#dzb, hgfwwo fb 8; ahc# 900:#

    94 JYFKMVWW $8;48+, p#9;8 f 9;:#

    9; Kikjfb, p#9;:"6# Jf moybh bhkw womkwzkghjh, bhw ihwzhczf pytkbh kczfypyfzho jf

    Jyfkmvww, Whfw } chw ghbphcdhw g}kghw f chw bhckmfwzhfw pilkghw, fb yfwpowzh hwgfc"

    wo jo bo}kbfczo popvlhy $h pykcgkphl jflhw h bhckmfwzho hczkno}fychbfczhl jf 8; jf

    bhyo fb Wo Phvlo+, bo}kbfczow jf bhwwh jh hlzh glhwwf bjkh lkifyhl gykhjow, oynhck"

    qhjowf jkyknkjowpflhw myhfw bhkw yfhgkocykhw jh glhwwf jobkchczf $h ivynvfwkh gobfy"

    gkhl f ow pyopykfzykow mvcjkykow+ jfwzkchjow h gykhy vb glkbh polzkgo mh}oy}fl kczfy"}fco bklkzhy# WHFW $w#j#+, p#:;;"608#

    70 O nolpf hybhjo gk}kl"bklkzhy1 pyoglhbho jf Bhnhldfw Pkczo $8/:/8;=:+# Hpvj GH"

    YOCF $8;40+, p#9==#

    78 WHFW $8;4:+, p#80>#

    79 Hw jvhw phwwhnfcw fczyf hwphw wo jf WHFW $8;4:+, p#80># Zojhw hw gocwkjfyhfw wfnvkc"

    zfw, cvbh moybvlho ihwzhczf lk}yf, wf yfmfyfb h fwwf lk}yo f ho fcwhko jo bfwbo hvzoy1

    Glhwwf bjkh f polzkgh co Iyhwkl $w#j#+, p#:=7 ww#77 YVJ $8;40+, p#96# Co cow phwwov jfwpfygfikjo o vwo hchgyckgo xvf mhqfbow jfwwh

    moybvlho jf Yvj# Hkcjh xvf o fwzfyfzkpo jow wogklonow phyh ow dkwzoykhjoyfw, ch

    }fywo kyckgh jf Pfzfy Ivyef, wfah o jf pfwwohw xvf mhqfb hmkybhfw woiyf o i}ko fb

    vb ahyno pykbkzk}o f hiwzyhzo, UxvfR co zb cfcdvb wfczkjo jf lvnhy cfb jf zfbpo,

    fwpyfbfb, wfb pkfjhjf, ow kcjk}jvow fb ghzfnoykhw ynkjhw f, hkcjh poy gkbh, jfwgyf}fb

    fwwhw hzk}kjhjfw gobo gkfczmkghw, jfgkjkbow goyyfy o ykwgo# ]fy IVYEF $9009+# Hkcjh co

    ghpzvlo Dkwzykh }fywvwGkcgkhw Wogkhkw, vbh jkwgvwwo kczfyfwwhczf co fthzhbfczf wo"

    iyf h gobpyffcwo f hpyfwfczho jow jhjow $o zpkgo hczfykoy+, bhw woiyf h lnkgh jh

    ftplkgho gkfczmkgh fb ghjh vb jow ghbpow, }fy NHJJKW $9007+, fwpfgkhlbfczf ghp# :1

    H kczfyjfpfcjcgkh jf }hyk}fkw, p#>0 h 44#

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy f ho polzkgh###

    9;;Avldo jf 900:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    30/32

    7: Fb }kyzvjf jh hvwcgkh jf jogvbfczho wkwzfbzkgh woiyf o hwwvczo, phyzf jhw kcmoy"

    bhfw woiyf o bo}kbfczo fb Gvykzkih moyhb oizkjhw $hlb jf gocwvlzh w hzhw jf yfv"

    cko jhw jvhw fczkjhjfw pfwxvkwhjhw h Vcko G}kgh Mfbkckch f h Hwwogkho Gobfy"

    gkhl jo Phyhc+ hzyh}w jf fczyf}kwzhw# Ow fczyf}kwzhjow moyhb wflfgkochjow jf hgoyjo gob

    wvh yfpyfwfczhzk}kjhjf co pyogfwwo polzkgo, wfv nyhv jf kbpoyzcgkh fczo f wvh jkwpock"iklkjhjf hzvhl# Moyhb ow wfnvkczfw1 Jhlklh jf Ghwzyo Lhgfyjh, vbh jhw mvcjhjoyhw jh Vcko

    G}kgh Mfbkckch jo Phyhc f vbh jhw oynhckqhjoyhw jh bhygdh fb Gvykzkih# Jhlklh fyh

    fwpowh jf Ml}ko Wvplkg{ jf Lhgfyjh $yfkzoy jh Vck}fywkjhjf Mfjfyhl jo Phyhc jfwjf mkcw

    jow hcow :05 Ml}ko wfykh lono jfpokw Bkckwzyo jh Fjvgho jo no}fyco Ghwzfllo Iyhcgo+5

    Dfyoc Hyqvh, gocwvlzoy avyjkgo jh Hwwogkho Gobfygkhl jo Phyhc HGOPH pogh

    $vbh jhw fczkjhjfw bhkw hzk}hw jh gocwpkyho+, bhw xvf wf bowzyh}h wkbphzkqhczf jhw yf"

    moybhw jf ihwf5 Lvkq Nfyhljo Bhqqh, aoychlkwzh jh yfjho jf lzkbh Doyhfb Gvykzkih#

    Bhqqh fyh mh}oy}fl w yfmoybhw jf ihwf f gyzkgo jhw powkfw hczkno}fyckwzhw5 Cofl Loio

    Nvkbhyfw, fbpyfwyko f }kgf"pyfwkjfczf jh HGOPH fb 8;=:# Flf mok vbh jhw pykcgkphkw

    lkjfyhchw fbpyfwhykhkw jh Bhygdh h mh}oy jo Fcwkco Lk}yf5 f, poy mkb, Yow{ Pkcdfkyo Lkbh,

    h pykbfkyh pyfwkjfczf jh Vcko G}kgh, ft"jfpvzhjh fwzhjvhl pflh VJC"PY co mkchl jh j"

    ghjh jf 8;:0, f vbh hnvfyykjh lkjfyhch jow wfzoyfw yf}olvgkocykow#

    76 H kcmoybho gocwzh jhw hzhw jf yfvcko jf jkyfzoykh jh Vcko G}kgh $jf 96 mf}# h 78

    bhy# 8;=:+ f jh Hwwogkho Gobfygkhl $jf 4 h 97 bhy# 8;=:+#

    7= Hzk}h hz doaf, h Vcko G}kgh Mfbkckch }olzov"wf ftglvwk}hbfczf phyh hfw mklhczypk"

    ghw# Gm# Jhlklh jf Ghwzyo Lhgfyjh# Gvykzkih, 9008# Fczyf}kwzh gocgfjkjh h Bhygvw Yoifyzojf Olk}fkyh fb 96 ahc# 9008# H Hwwogkho Gobfygkhl goczkcvh fb ho, bhczfcjo hw bfw"

    bhw powkfw pyhnbzkghw fb yflho kckgkhzk}h pyk}hjh $gm# Cofl Loio Nvkbhyfw# Gv"

    ykzkih, 9008# Fczyf}kwzh gocgfjkjh h Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh fb ; hiy# 9008+, bhw pov"

    go polkzkqhjhw#

    7> ]fy o jfpokbfczo jo ft"no}fychjoy Cf{ Iyhnh $PJG"PY+ fb1 Cf{ Iyhnh1 zyhjko f

    bvjhch ch }kjh polzkgh5 fczyf}kwzh h Hjdfyihl Moyzfw jf W Ay# $8;;=+, p#8;0# H kcmoybh"

    o mok gocmkybhjh pflh ljfy jh Vcko G}kgh Mfbkckch Phyhchfcwf, Yow{ Pkcdfkyo Lkbh,

    fczyf}kwzh gkzhjh, 9; ahc# 9008#

    74 Moldh jo Gobygko, 9 h 4 bhy# 8;=:, p#>, nykmow cowwow#

    7; Yflhzyko jh 6 Yfnko Bklkzhy jo Phyhc, hiy# 8;=:, p#:# Gkzhjo poy Yh{bvcjo Cfnyo

    Zoyyfw, 9007# Fczyf}kwzh gocgfjkjh h Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh fb : bhko 9007#

    :0 Yf}kwzh Phcoyhbh, hiy# 8;=:, p#:;#

    :8 Moldh jo Gobygko, 70 bhy# h 6 hiy# 8;=:, p#4#

    :9 Co jkh 78 jf bhyo ow ikwpow jh Knyfah Ghzlkgh co Phyhc yfjknkyhb vb jogvbfczo

    gykzkghcjo o gobvckwbo f pyfwzhcjo plfco hpoko kczfy}fco bklkzhy# Gm# EVCDH]H"

    LKE $8;;;+, p#80># O zftzo fwzh}h hwwkchjo poy, fczyf ovzyow, o hygfikwpo jf Gvykzkih po"

    gh, Job Bhcvfl jh Wkl}fkyh JFliovt#

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh

    Yf}kwzh Iyhwklfkyh jf Dkwzykh, }ol# 9:, c :>700

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    31/32

    :7 Jhlklh jf Ghwzyo Lhgfyjh lfbiyh xvf, chw }ykhw yfvckfw phyh h oynhckqho jh Bhygdh

    fb Gvykzkih, phyzkgkphyhb }ykhw pfwwohw jf jkmfyfczfw wfzoyfw jh wogkfjhjf1 Chw yfv"

    ckfw, bjkgow, fcmfybfkyow, pyomfwwoyfw f pyomfwwoyhw, jochw"jf"ghwh, fbpyfwykow, hj}o"

    nhjow, zojow fwzh}hb jf hgoyjo gob o bo}kbfczo xvf mhqhbow# Pfwwohw jf ihkyyow, hlv"

    cow jf golnkow xvf cow hpokh}hb f opfyykow xvf pfygfikhb o pfykno xvf wfykh vbhbvjhch jf no}fyco# Jhlklh jf Ghwzyo Lhgfyjh, fczyf}kwzh gkzhjh, 96 ahc# 9008#

    :: Gm# Lvkq Nfyhljo Bhqqh, fczyf}kwzh gkzhjh, 8; ahc# 9008# Phyh o hiwvyjo zzvlo, gm# Hzh jh

    Yfvcko jh VGM Phyhchfcwf fb 8> bhy# 8;=:#

    :6 Xvhcjo yfcvcgkov o pyfwkjfczf Acko, Cf{ mok vbh jhw lkjfyhchw yfnkochkw h mh}oy jh

    powwf jf Ahcno f, powzfykoybfczf, jh }olzh jo pyfwkjfcgkhlkwbo# Wvh powko polzkgh mlv"

    zvh}h fczyf h fwxvfyjh $PZI+ f h jkyfkzh $VJC, PWJ, Phyzkjo Yfpvilkghco+# Lvkq Nfyhl"

    jo Bhqqh, fczyf}kwzh gkzhjh, 8; ahc# 9008# Jf hgoyjo gob o aoychlkwzh jf lzkbh Doyh, o

    no}fyco Cf{ Iyhnh mok o xvf bhkw oizf}f yfgvywow avczo Vcko fb 8;=7# Phyh h hlzh jf"pfcjcgkh jo fwzhjo jf yfgvywow mfjfyhkw, gm# ZOYYFW $8;;;+, p#49#

    := H Mfjfyho jhw Kcjwzykhw jo Phyhc, hwwkb gobo zojow ow wkcjkghzow fb Gvykzkih, fc"

    goczyh}h"wf ch avykwjko jo Bkckwzyko jo Zyhihldo# Jkhczf jkwwo, wvh phyzkgkpho co

    f}fczo mok jkwgyfzh, pokw, ghwo goczyyko, o Bkckwzyko pojfykh, lfnhlbfczf, kczfy}ky f jfwzk"

    zvky hw jkyfzoykhw# Gm# Dfyoc Hyqvh# Gvykzkih, 9008# Fczyf}kwzh gocgfjkjh h Bhygvw Yoifyzo

    jf Olk}fkyh fb 89 bhy# 9008#

    :> Yow{ Pkcdfkyo Lkbh, ljfy jh Vcko G}kgh Mfbkckch Phyhchfcwf# Jfpokbfczo ho pyoaf"

    zo Bfbykh ]k}h jo Phyhc/Bvwfv jh Kbhnfb f jo Wob $BKW+#

    :4 Fb ahcfkyo jf 8;=: h HGOPH oynhckqov, gob h Hwwogkho Gobfygkhl jo Yko jf Ahcfkyo,

    o pykbfkyo gvywo jf moybho jf lkjfyhchw polzkghw jh Fwgolh Wvpfykoy jf Nvfyyh fb Gv"

    ykzkih, bowzyhcjo vb nyhcjf fbpfcdo kjfolnkgo ch ghvwh nolpkwzh# Gm# Cofl Loio Nvk"

    bhyfw# Gvykzkih, 9008# Fczyf}kwzh gocgfjkjh h Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh fb ; hiy# 9008#

    :; H jkyfzoykh jh HGOPH fyh hwwkb gobpowzh fb 8;=:1 Owghy Wgdyhppf Woiykcdo $pyfwk"

    jfczf+, Fyow Aow Hl}fw $wfgyfzyko nfyhl+, Cofl Loio Nvkbhyfw, Yv{ Kzkify jh Gvcdh,

    Nfcwko Boyfwgdk, Hwjyihl Ifllfnhyj, Ahkbf Pyowjgkbo, Aoo Gdhlihvj Ikwghkh $jkyfzo"

    yfw+, Dfyoc Hyqvh $gocwvlzoykh avyjkgh+ f Yvifc Pkcdfkyo $jfpzo# fgocbkgo+#

    60 Gm# Moldh jo Gobygko, 70 bhy# h 6 hiy# 8;=:, p#:# Fwzh}hb pyfwfczfw ch Gobkwwo yfpyf"

    wfczhczfw jow golnkow Knvhv, Co}o Hzfcfv, Iob Afwvw, Fwgolh jf Fjvgho Mhbklkhy, Nk"

    cwko C# W# Yowyko, Jk}kch Pyo}kjcgkh, Whnyhjo Goyho jf Afwvw, Wzh# Zfyfqkcdh, Wo Ao"

    w, Whgy Gofvy f Whgy Gofvy jf Bhykf# Moldh jo Gobygko, 70 bhy# h 6 hiy# 8;=:, p#4#

    68 Gm# Cofl Loio Nvkbhyfw# Gvykzkih, 9008# Fczyf}kwzh gocgfjkjh h Bhygvw Yoifyzo jf Olk"

    }fkyh fb ; hiy# 9008# Hlb jhw mkybhw jf Wgdyhppf Woiykcdo, h Jkwzykivkjoyh Gvbbkcw

    $pyfwkjkjh poy Hwjyihl Ifllfnhyj+, h Gkh# Phyhchfcwf jf Yfpyfwfczhfw $GKPHY+, jf pyo"

    pykfjhjf jf Cofl Loio Nvkbhyfw, f o Ihbfykcjvw jf H}flkco ]kfkyh jfyhb wvpoyzf ho

    bo}kbfczo fb Gvykzkih# Gocmoybf Y# Jyfkmvww, fwwhw fbpyfwhw goczykivhb phyh o gob"

    H bhygdh, o zfyo f o lk}yo1 ghzolkgkwbo gocwfy}hjoy f ho polzkgh###

    708Avldo jf 900:

  • 8/7/2019 CODATO, Adriano. A Marcha, o Tero e o Livro. Revista Brasileira de Histria, v. 24, n. 47, p. 271-302, 2004

    32/32

    plfto KPFW/KIHJ, o xvf ifb pojfykh ghyhgzfykqhy h HGOPH gobo vbh yfpyfwfczho jfw"wf gobplfto co c}fl yfnkochl# ]fy JYFKMVWW $8;48+, hcftow#

    69 Fjkzoykhl# O Fwzhjo jf W# Phvlo, 98 bhy# 8;=:, p#7# Hpvj PFYFKYH CFZO, H# jf M# O Fw"

    zhjo jf Wo Phvlo f h jfpowko jo Pyfwkjfczf Novlhyz $8;=:+1 vb fwzvjo woiyf hw pfgvlkhyk"jhjfw jo lkifyhlkwbo co Iyhwkl $8;;;+#

    67 Jfglhyho gkzhjh poy JYFKMVWW $8;48+, p#9;4# Hpvj JVLLFW $8;>0+, p#9>6#

    6: Moldh jf W# Phvlo, 90 ahc# 900:, p#G9#

    66 Zojhw hw phwwhnfcw fczyf hwphw wo jh bhzykh Wo Phvlo phyov oczfb phyh jfmfcjfy o

    yfnkbf# Moldh jf W#Phvlo, 90 bhy# 8;=:#

    6= Phyh h yfmfycgkh ghvwh phvlkwzh gm# WKL]H $8;>4+, p#77;# Phyh h myhwf jo ft"Bkckwzyo jh

    Nvfyyh jf Aoo Novlhyz f o goczfjo jhw mhkthw, }# JYFKMVWW $8;48+, p#9;4 f WZHYLKCN

    $8;4=+, p#77":# Phyh vbh gyckgh jfzhldhjh jh Bhygdh fb Wo Phvlo, gm# WKBFW $8;46+#Co w hw mhkthw fyhb yf}flhjoyhw jo hczkgobvckwbo f jo hczkpopvlkwbo jh opkcko p"

    ilkgh gocwfy}hjoyh# Hw phlh}yhw"jf"oyjfb nykzhjhw jvyhczf o gobgko ch W zhbib1 8,9, 7, Iykqolh co thjyfq# Wf zk}fy lvnhy, }hk o Ahcno zhbib f ]fyjf"hbhyflo, wfb mokgf fbhyzflo# Gm# Moldh jf W# Phvlo, 90 bhy# 8;=:#

    6> Moldh jo Gobygko, 70 bhy# h 6 hiy# 8;=:, p#4#

    64 Hzh jh Yfvcko jh VGM Phyhchfcwf fb 78 bhy# 8;=:# H wf bfcgkoch o cbfyo jf phy"zkgkphczfw jh Bhygdh f h gdv}h zoyyfcgkhl#

    6; O Fwzhjo jo Phyhc, 96 bhy# 8;=:, p#:# Phyh h mozo f h mhkth, }# Yf}kwzh Phcoyhbh, hiy#8;=:#

    Hjykhco Cfy}o Gojhzo Bhygvw Yoifyzo jf Olk}fkyh