ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣlyk-agrou.ker.sch.gr/autosch/joomla15/lykagrou/2013B/APOKLISEIS... · Β΄ rε rράμηνο σχολικού έ rο sς 2012-2013

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

2000-2011

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ

και

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Γενικό Λύκειο Αγρού Κέρκυρας

Β΄ τετράμηνο σχολικού έτους 2012-2013

Συντονιστής Καθηγητής:

Μαδεμλής Δημήτριος, Οικονομολόγος – Μ.Β.Α.

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΡΟΥ – ΜΑΙΟΣ 2013 Σελίδα 1

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

2000-2011

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ και


Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται:

η εξέλιξη ορισμένων μεγεθών της ελληνικής οικονομίας,

κατά τη περίοδο 2000-2011, με βάση τα στοιχεία των

σχετικών προϋπολογισμών του Υπουργείου Οικονομικών,

το επίπεδο της οικονομικής παιδείας των νεοελλήνων,

όπως καταγράφηκε σε σχετική έρευνα,

οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην

καθημερινότητα του Έλληνα πολίτη.


Η εργασία εκπονήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος «Ερευνητική

Εργασία», που εντάσσεται στο πρόγραμμα της Α΄ τάξης του Γενικού

Λυκείου, από τους μαθητές:

ΑΥΛΩΝΙΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ

ΒΟΥΡΓΙΔΗ ΑΝΔΡΕΑ

ΓΚΙΝΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ

ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟ ΘΕΟΔΩΡΟ

ΚΑΛΟΥΔΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ

ΚΟΡΑΚΙΑΝΙΤΗ ΣΤΑΜΑΤΙΑ

ΛΑΜΠΟΥΡΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ

ΛΕΚΚΑ ΛΥΔΙΑ

ΛΟΥΒΡΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟ

ΜΑΓΟΥΛΑ ΝΙΚΟΛΑΟ

ΜΟΥΖΑΚΙΤΗ ΡΟΖΙΝΑ

ΜΟΥΖΑΚΙΤΗ ΑΓΓΕΛΟ

ΜΟΥΖΑΚΙΤΗ ΙΩΑΝΝΗ

ΜΠΑΡΔΗ ΔΙΟΝΥΣΙΑ

ΠΟΛΙΤΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΠΟΛΙΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΟ

ΠΡΕΤΣΙ ΝΤΟΡΑΝΤΙΝΑ

ΣΥΝΑΔΙΝΟ ΣΠΥΡΙΔΩΝ

ΤΣΟΥΚΑΛΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ

ΧΑΝΔΡΙΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ

Συντονιστής Καθηγητής

ΜΑΔΕΜΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΕ09 – Μ.Β.Α.


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Περιεχόμενα

Πρόλογος

ΒΑΣΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

Μακροοικονομία

Δημοσιονομική Πολιτική

Δημόσιος Προϋπολογισμός

Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν

Καθαρό Εισόδημα από το Εξωτερικό

Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν

Οικονομικά Ενεργός Πληθυσμός

Οικονομικά Μη Ενεργός Πληθυσμός

Απασχολούμενοι

Άνεργοι

Ποσοστό Ανεργίας

Είδη Ανεργίας

Δείκτης Τιμών Καταναλωτή

Πληθωρισμός

Είδη – Αίτια Πληθωρισμού

Έσοδα Κρατικού Προϋπολογισμού

Φόρος

Άμεσοι Φόροι

Έμμεσοι Φόροι

Δαπάνες Κρατικού Προϋπολογισμού

Δημόσιος Δανεισμός

Τόκος

Επιτόκιο

Έντοκα Γραμμάτια

Ομόλογα

Διαφορές Ομολόγου και Εντόκου Γραμματίου

Χρεολύσιο

Τοκοχρεολύσιο

σελ.

3

8

10

10

10

10

12

12

12

12

12

12

12

13

13

14

14

15

15

15

15

16

16

17

17

17

18

18

18

19

19


Μέρος Πρώτο: ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

2000-2011

Εισαγωγή

Πίνακας:

ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΝΤΩΝ

ΚΑΙ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΘΕΝΤΩΝ ΠΟΣΩΝ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΤΩΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ

ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2000-2011

Γραφήματα

Νο1: ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΙΟΝ

Νο2: ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΑΠΟΚΛΙΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΝΤΟΣ –

ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΘΕΝΤΟΣ Α.Ε.Π.

Νο3: ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ


ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΘΕΝΤΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΟΣ ΓΕΝΙΚΗΣ

ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Νο5: ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ

ΑΕΠ

Νο6: ΧΡΕΟΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ


ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΘΕΝΤΟΣ ΧΡΕΟΥΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Νο8: ΧΡΕΟΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ Α.Ε.Π.

Νο9: ΔΑΠΑΝΕΣ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

Νο10: ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΑΠΟΚΛΙΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙΣΩΝ –

ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΘΕΙΣΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΚΡΑΤΙΚΟΥ

ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

Νο11: ΣΥΝΟΛΟ ΕΣΟΔΩΝ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

Νο12: ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΑΠΟΚΛΙΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΝΤΩΝ –

ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΘΕΝΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΚΡΑΤΙΚΟΥ


Νο13: ΑΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

σελ.

20

21

22

23

24

25

26

28

30

31

32

34

35

36

37

38



ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΘΕΝΤΩΝ ΑΜΕΣΩΝ ΦΟΡΩΝ ΤΑΚΤΙΚΟΥ

ΠΡΟΥΠΟΠΟΛΟΓΙΜΟΥ

Νο15: ΕΜΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ


ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΘΕΝΤΩΝ ΕΜΜΕΣΩΝ ΦΟΡΩΝ ΤΑΚΤΙΚΟΥ


Νο17: ΣΥΝΟΛΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΤΑΚΤΙΚΟΥ



ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΘΕΝΤΩΝ ΣΥΝΟΛΙΚΩΝ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ

ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

Νο19: ΦΟΡΟΙ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΑΚΤΙΚΟΥ



ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΘΕΝΤΩΝ ΦΟΡΩΝ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ

ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

Νο21: ΦΟΡΟΙ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΑΚΤΙΚΟΥ



ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΘΕΝΤΩΝ ΦΟΡΩΝ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΝΟΜΙΚΩΝ

ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

Νο23: Φ.Π.Α ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ


ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΘΕΝΤΟΣ Φ.Π.Α. ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

Νο25: ΜΙΣΘΟΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ


ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΘΕΝΤΩΝ ΜΙΣΘΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Νο27: ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Νο28: ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΑΠΟΚΛΙΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙΣΩΝ –

ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΘΕΙΣΩΝ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

σελ.

39

40

41

42

43

44

45

47

48

50

51

53

54

55

56


ΣΥΝΟΨΗ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΩΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ

ΒΑΣΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2000-2008


ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ – ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ - ΣΚΕΨΕΙΣ

Μέρος Δεύτερο: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ και


Εισαγωγή

Γραφήματα

Νο29: ΒΑΘΜΟΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ Α.Ε.Π.

Νο30: ΒΑΘΜΟΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ

Νο31: ΒΑΘΜΟΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΚΡΑΤΙΚΟΣ

ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Νο32: ΒΑΘΜΟΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ

ΕΛΛΕΙΜΜΑ

Νο33: ΒΑΘΜΟΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΟΜΟΛΟΓΑ

Νο34: ΒΑΘΜΟΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ SPREADS

Νο35: ΒΑΘΜΟΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΑΓΟΡΕΣ

Νο36: ΒΑΘΜΟΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

Νο37: ΒΑΘΜΟΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΕΜΜΕΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ

Νο38: ΒΑΘΜΟΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Νο39: ΓΕΝΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

ΕΝΝΟΙΩΝ

Νο40: ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ

ΕΛΛΑΔΑΣ

Νο41: ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ Α.Ε.Π.

Νο42: ΦΟΡΟΛΟΓΗΣΗ ΒΕΝΖΙΝΗΣ

Νο43: ΑΜΕΣΗ – ΕΜΜΕΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΗΣΗ

Νο44: ΜΟΡΦΗ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Νο45: ΔΙΑΦΟΡΑ ΑΝΕΡΓΟΥ – ΑΕΡΓΟΥ

Νο46: ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΕΛΛΗΝΑ ΠΟΛΙΤΗ

Νο47: ΠΗΓΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ ΕΛΛΗΝΑ ΠΟΛΙΤΗ

σελ.

57

59

62

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86


Νο48: ΕΠΙΠΕΔΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΛΛΗΝΑ ΠΟΛΙΤΗ

Νο49: ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΑ ΠΟΛΙΤΗ

Νο50: ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΠΟΛΙΤΗ

Νο51: ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ ΤΟΥ

ΕΛΛΗΝΑ ΠΟΛΙΤΗ

Νο52: ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ

ΕΛΛΗΝΑ ΠΟΛΙΤΗ ΣΤΑ ΠΡΟ ΚΡΙΣΗΣ ΕΠΙΠΕΔΑ

Νο53: ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΚΡΙΣΗΣ

Νο54: ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Σύνοψη – Συμπεράσματα Δεύτερου Μέρους

Παραρτήματα:

Παράρτημα Νο1 – Ερωτηματολόγιο

Παράρτημα Νο2 – Επεξηγήσεις Όρων Προϋπολογισμού

Πίνακας Υποσημειώσεων – Πηγές – Βιβλιογραφία

σελ.

87

88

89

90

91

92

93

94

97

98

104

105


ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η παρούσα εργασία αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος τιτλοφορείται

«ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 2000-2011» και το δεύτερο

«ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ και ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ».

Καθοριστικός παράγοντας για την επιλογή του θέματος του πρώτου μέρους της

εργασίας μας στάθηκε η σύνθεση της ομάδας μας, η οποία βέβαια δεν προέκυψε

καθόλου τυχαία. Ειδικότερα, οι δεκατέσσερις από τους είκοσι μαθητές (ποσοστό

70%) που ασχοληθήκαμε με την παρούσα εργασία πήραμε μέρος και στην εκπόνηση

της εργασίας με τίτλο «ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1999-

2013» στα πλαίσια του ιδίου μαθήματος, στο Α΄ τετράμηνο του τρέχοντος σχολικού

έτους. Η ενασχόλησή μας με την προαναφερόμενη εργασία μας έδωσε την ευκαιρία

να ανακαλύψουμε ορισμένα μακροοικονομικά μεγέθη που επηρεάζουν την

καθημερινότητά μας (ενδεικτικά αναφέρονται: Α.Ε.Π., Δημόσιο Χρέος, Δημόσια

Έσοδα κ.α.). Υπενθυμίζεται ότι όλα τα ποσά που εμφανίζονται στον προϋπολογισμό

οποιουδήποτε κράτους είναι επί της ουσίας προβλέψεις, του αρμόδιου επιτελείου του

Υπουργείου των Οικονομικών, για το πώς αναμένεται να εξελιχθούν τα

μακροοικονομικά μεγέθη του κράτους κατά το επόμενο έτος. Όπως συμβαίνει με

κάθε πρόβλεψη, άλλες φορές επιβεβαιώνεται στην πορεία και άλλες όχι. Έτσι, όταν

στις αρχές Γενάρη του 2013 πλησιάζαμε στο τέλος της προαναφερόμενης εργασίας οι

δεκατέσσερις από εμάς αναρωτηθήκαμε:

1. Ποιες από τις προβλέψεις των προϋπολογισμών 1999-2013 του Ελληνικού

Κράτους επαληθεύθηκαν και ποιες όχι;

2. Πόσο μεγάλες ή μικρές ήταν οι αποκλίσεις των πραγματοποιηθέντων ποσών

από τα προϋπολογισθέντα;»

Την ερευνητική εργασία του Β΄ τετραμήνου την είδαμε ως μία ευκαιρία να

επιχειρήσουμε να δώσουμε απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα και δεν ήμασταν

διατεθειμένοι να την αφήσουμε αναξιοποίητη. Έτσι, εμείς οι δεκατέσσερις μαθητές

αποφασίσαμε να συνεχίζουμε μαζί και στο Β΄ τετράμηνο. Στην προσπάθειά μας αυτή

ήρθαν να προστεθούν και άλλοι έξι συμμαθητές μας οι οποίοι θεώρησαν ενδιαφέρον

το σχετικό θέμα.


Όπως και στην εργασία του Α΄ τετραμήνου, έτσι και σε αυτή, τα στοιχεία

αντλήθηκαν από τους σχετικούς προϋπολογισμούς που ψηφίστηκαν από τους

εκπροσώπους μας στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, κατά τα έτη 1999-2013 και οι οποίοι

είναι αναρτημένοι στον ιστοχώρο του Υπουργείου Οικονομικών

http://www.minfin.gr/portal.

Όσον αφορά στο αντικείμενο του δευτέρου μέρους της εργασίας μας,

«ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ και ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ», προέκυψε

στην πορεία. Με δεδομένο ότι η συντριπτική πλειοψηφία από εμάς ήρθε σε επαφή με

οικονομικές έννοιες μόλις φέτος, στα πλαίσια του μαθήματος «ΑΡΧΕΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» που διδάσκεται στην Α΄ τάξη του Γενικού Ενιαίου Λυκείου,

προέκυψαν εύλογα ερωτήματα όπως:

1. Ποιο είναι το επίπεδο της οικονομικής παιδείας των Ελλήνων;

2. Ο νεοέλληνας ενδιαφέρεται για τα οικονομικά της χώρας του;

Στα παραπάνω ερωτήματα προσπαθούμε να δώσουμε απαντήσεις στο δεύτερο μέρος

της παρούσας εργασίας.

Σημείωση: η ενότητα «ΒΑΣΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ» που ακολουθεί

αποτελεί μέρος της εργασίας «ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

1999-2013».

http://www.minfin.gr/portal


ΒΑΣΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

Μακροοικονομία1: εξετάζει τα οικονομικά προβλήματα ως ένα σύνολο

αλληλοεξαρτώμενων μεγεθών, χωρίς να δίνει έμφαση στη συμπεριφορά κάθε

μονάδας χωριστά. Στην μακροοικονομική ανάλυση το επίκεντρο του ενδιαφέροντος

είναι η συνολική παραγωγή μιας οικονομίας, το συνολικό εισόδημα, η συνολική

κατανάλωση κ.τ.λ.

Δημοσιονομική Πολιτική: πρόκειται για ένα οικονομικό εργαλείο με το οποίο η

κυβέρνηση ενός κράτους διαχειρίζεται τα έσοδα και τα έξοδά του κατά τη διάρκεια

ενός έτους. Η εφαρμογή της δημοσιονομικής πολιτικής στοχεύει:

στην επίτευξη πλήρους απασχόλησης, δηλαδή χαμηλού ποσοστού ανεργίας (3%-

4%)

στη σταθερότητα του επιπέδου των τιμών, δηλαδή σε πληθωρισμό που να μην

υπερβαίνει το 1% σε ετήσια βάση,

στην οικονομική ανάπτυξη, δηλαδή σε πραγματική (απαλλαγμένη από την

επίδραση του πληθωρισμού) αύξηση του Α.Ε.Π. της χώρας.

Στο γλωσσάριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και σε ότι αφορά στον όρο

Δημοσιονομική Πολιτική2 αναφέρονται: «Στόχος της δημοσιονομικής πολιτικής είναι

η ρύθμιση των κρατικών δαπανών και εσόδων. Κατά συνέπεια, τα δύο βασικά της

στοιχεία είναι οι δαπάνες και η φορολογία - με τη φορολογία να αποτελεί τη βασική

πηγή εσόδων. Η δημοσιονομική πολιτική μπορεί να επηρεάσει τη ζήτηση και το επίπεδο

οικονομικής δραστηριότητας, τη διανομή εισοδήματος και τον τρόπο κατανομής των

πόρων από την κυβέρνηση.».

Δημόσιος Προύπολογισμός3 :

καταγράφει με λεπτομέρεια όλες τις δαπάνες και τα έσοδα του κράτους που

προβλέπονται για το επόμενο έτος,

συντάσσεται από το Υπουργείο Οικονομικών κάθε έτος και αφορά στο επόμενο

(π.χ. το 2012 συντάχθηκε ο προϋπολογισμός του 2013),

αποτυπώνει τις ανάγκες και τις πολιτικές προτεραιότητες – επιλογές της

κυβέρνησης για τη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών,


κατατίθεται από τον Υπουργό των Οικονομικών προς ψήφιση στη Βουλή,

ψηφίζεται από τους βουλευτές, γίνεται νόμος του κράτους και δεσμεύει την

κυβέρνηση και τη δημόσια διοίκηση για τον τρόπο που θα χειριστεί το δημόσιο

χρήμα.

Ο Δημόσιος Προϋπολογισμός μπορεί να είναι:

ισοσκελισμένος: τα προβλεπόμενα έσοδα του κράτους (χωρίς να υπολογίζονται

σε αυτά τα δάνεια που –ενδεχομένως- να χρειαστεί να λάβει) είναι ίσα με τα

προβλεπόμενα έξοδά του.

ελλειμματικός: τα προβλεπόμενα έσοδα του κράτους είναι μικρότερα από τα

προβλεπόμενα έξοδά του. Στην περίπτωση αυτή το έλλειμμα που προκύπτει

καλύπτεται με δανεισμό της χώρας (ομόλογα, έντοκα γραμμάτια) που

συνεπάγεται αύξηση του δημοσίου χρέους της,

πλεονασματικός: τα προβλεπόμενα έσοδα του κράτους είναι μεγαλύτερα από τα

προβλεπόμενα έξοδά του. Στην περίπτωση αυτή το πλεόνασμα μπορεί να καλύψει

δανειακές υποχρεώσεις προηγούμενων ετών ή να αποταμιευθεί προς κάλυψη

ενδεχόμενων μελλοντικών αναγκών ή να δοθεί στους πολίτες με τη μορφή

μεταβιβαστικών πληρωμών (επιδόματα ανέργων, πολυτέκνων, κλπ) ή αυξήσεων

μισθών και συντάξεων.

Σχετικά με τη χρησιμότητα σύνταξης ελλειμματικών και πλεονασματικών

προϋπολογισμών παρατίθεται το παρακάτω απόσπασμα της σελίδας 183 του

σχολικού βιβλίου «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ», έκδοσης 2012, της Γ΄

Λυκείου «Η κατάσταση του προϋπολογισμού θα εξαρτηθεί από τη γενική οικονομική

συγκυρία και από την οικονομική πολιτική που η κυβέρνηση θέλει να εφαρμόσει. Αν η

οικονομία βρίσκεται σε ύφεση και η ανεργία είναι αυξημένη, τότε ο προϋπολογισμός

πρέπει να είναι ελλειμματικός, γιατί η διαρροή δαπάνης που γίνεται με την επιβολή

φόρων και που τείνει να μειώσει το εθνικό εισόδημα πρέπει να αντισταθμισθεί με τη

δημιουργία μεγαλύτερης δαπάνης από το κράτος μέσω των δημοσίων δαπανών (π.χ. για

επενδύσεις), ώστε το εισόδημα να αυξηθεί και να αποφευχθεί, όσο γίνεται, η ύφεση.

Αντίθετα, σε περιόδους μεγάλης απασχόλησης και αυξανόμενων τιμών, ο

προϋπολογισμός πρέπει να είναι πλεονασματικός, για να μειωθούν οι πληθωριστικές

τάσεις. Σε πολλές περιπτώσεις η μείωση δαπανών, λόγω της φύσης τους, όπως για

παράδειγμα, οι δαπάνες για την παιδεία ή την εθνική άμυνα, είναι δύσκολη. Σ΄ αυτήν


την περίπτωση η πλεονασματικότητα του προϋπολογισμού πρέπει να προέλθει από

αύξηση των εσόδων.»

Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν4: είναι η συνολική αξία σε χρηματικές μονάδες των

τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται μέσα στην επικράτεια μίας χώρας σ΄

ένα συγκεκριμένο έτος, ανεξάρτητα από την εθνικότητα του παραγωγού. Π.χ. η αξία

των τελικών προϊόντων που παράγονται από ένα εργοστάσιο που βρίσκεται στην

Κέρκυρα και ιδιοκτήτες του είναι Ιταλοί υπολογίζεται στο Ακαθάριστο Εγχώριο

Προϊόν της Ελλάδας.

Καθαρό Εισόδημα από το Εξωτερικό5: προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ της

εισροής εισοδημάτων από το εξωτερικό (π.χ. συνάλλαγμα που στέλνουν Έλληνες

ομογενείς, κάτοικοι εξωτερικού, στους συγγενείς τους στην Ελλάδα) και της εκροής

εισοδημάτων προς το εξωτερικό (π.χ. συνάλλαγμα που στέλνουν στις πατρίδες τους

οικονομικοί μετανάστες που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα).

Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν6: προκύπτει από το άθροισμα του Ακαθάριστου

Εγχώριου Προϊόντος και του Καθαρού Εισοδήματος από το Εξωτερικό.

Οικονομικά Ενεργός Πληθυσμός ή Εργατικό Δυναμικό7 : το σύνολο των ατόμων

που θέλει και μπορεί (σωματικά, πνευματικά και ηλικιακά) να εργαστεί.

Οικονομικά Μη Ενεργός Πληθυσμός8 : το σύνολο των ατόμων που δε θέλει (π.χ.

εκείνοι που έχουν λύσει το οικονομικό τους πρόβλημα και δεν αναζητούν εργασία)

και δεν μπορεί (π.χ. παιδιά, ηλικιωμένοι, άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας,

ανάπηροι κ.α.) να εργαστεί.

Απασχολούμενοι9 : από το σύνολο του οικονομικά ενεργού πληθυσμού όσα άτομα

έχουν μία επαγγελματική απασχόληση (αυτοαπασχολούμενοι και μισθωτοί).

Άνεργοι10

: από το σύνολο του οικονομικά ενεργού πληθυσμού όσα άτομα δεν έχουν

εργασία.


Αριθμός Ανέργων

Ποσοστό Ανεργίας11

: Χ 100

Εργατικό Δυναμικό

Είδη Ανεργίας12

:

1. Κυκλική Ανεργία ή Ανεργία Ανεπαρκούς Ζήτησης: εμφανίζεται όταν οι

καταναλωτές ζητούν λιγότερα προϊόντα (υλικά και άυλα) από αυτά που παράγουν

οι επιχειρήσεις. Η μειωμένη ζήτηση εκ μέρους των καταναλωτών σε σχέση με την

μεγαλύτερη παραγωγή εκ μέρους των επιχειρήσεων οδηγεί σε αποθεματοποίηση

των αδιάθετων εμπορευμάτων των παραγωγικών μονάδων. Η ύπαρξη

αποθεμάτων εξαναγκάζει τις επιχειρήσεις να μειώσουν την παραγωγή τους,

γεγονός που συνεπάγεται περιορισμό των αναγκών τους σε εργατικό προσωπικό,

που εκδηλώνεται μέσω απολύσεων των εργαζομένων. Αυτονόητο ότι οι

απολύσεις διογκώνουν την ανεργία. Η μεγαλύτερη ανεργία συνεπάγεται μείωση

του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών, άρα και μείωση της ζήτησης

προϊόντων, που με τη σειρά της οδηγεί σε νέα αποθεματοποίηση των αδιάθετων

εμπορευμάτων των επιχειρήσεων και ο κύκλος που περιγράφηκε παραπάνω

επαναλαμβάνεται (για το λόγο αυτό ονομάζεται και κυκλική ανεργία). Η ανεργία

ανεπαρκούς ζήτησης θεωρείται από τις σοβαρότερες μορφές ανεργίας.

2. Διαρθρωτική Ανεργία: εμφανίζεται όταν υπάρχουν κενές θέσεις εργασίας

(δηλαδή υπάρχει ζήτηση για εργατικό δυναμικό) αλλά τα προσόντα των ανέργων

είναι διαφορετικά από αυτά που απαιτούνται για την κάλυψη των συγκεκριμένων

θέσεων εργασίας. Π.χ. διαρθρωτική ανεργία μπορεί να εμφανιστεί στην Κέρκυρα

τους καλοκαιρινούς μήνες, στην περίπτωση που οι τουριστικές επιχειρήσεις του

νησιού ζητούν να προσλάβουν ξενοδοχοϋπαλλήλους και οι περισσότεροι άνεργοι

είναι μηχανικοί ή νομικοί κλπ. Η διαρθρωτική ανεργία μπορεί να οφείλεται:

i. σε μεταβολές του προτύπου κατανάλωσης,

ii. στην εξέλιξη της τεχνολογίας,

iii. στην έλλειψη πληροφόρησης και γεωγραφικής κινητικότητας των

εργαζομένων.

3. Εποχική Ανεργία: σχετίζεται άμεσα με τα εποχικά επαγγέλματα, εμφανίζεται

συγκεκριμένες περιόδους κάθε χρόνο και είναι ορισμένης διάρκειας. Π.χ. αν

υποθέσουμε ότι η τουριστική περίοδος στην Κέρκυρα αρχίζει τον Απρίλιο και


ολοκληρώνεται τον Οκτώβριο, η εποχική ανεργία του νησιού εμφανίζεται κάθε

χρόνο μεταξύ των μηνών Νοεμβρίου και Μαρτίου και πλήττει τα άτομα που

απασχολούνται στον τομέα του τουρισμού.

4. Ανεργία Τριβής: εμφανίζεται όταν οι εργαζόμενοι παραιτούνται από μία εργασία

προς αναζήτηση μιας καλύτερης. Όσο πιο καλά είναι πληροφορημένες οι

επιχειρήσεις για τα προσόντα και τις δεξιότητες των ανέργων και οι άνεργοι για

τις απαιτήσεις των κενών θέσεων που υπάρχουν στην αγορά εργασίας τόσο πιο

μικρή είναι η χρονική διάρκεια της ανεργίας τριβής.

Δείκτης Τιμών Καταναλωτή: δείχνει τη μεταβολή του σταθμισμένου, βάσει ειδικών

συντελεστών βαρύτητας, μέσου κόστους του «καλαθιού μιας τυπικής νοικοκυράς» σε

ένα συγκεκριμένο έτος σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Με άλλα λόγια μετρά την

αύξηση ή τη μείωση του κόστους ζωής ενός τυπικού νοικοκυριού μέσα σε ένα έτος

σε σχέση με το προηγούμενο, λόγω της μεταβολής των τιμών βασικών προϊόντων

που αγοράζει προκειμένου να ικανοποιήσει τις ανάγκες του. Για παράδειγμα,

σύμφωνα με την Eurostat (Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία) ο Δ.Τ.Κ. για την

Ελλάδα το 2010 εκτιμήθηκε στο 4,7%. Αυτό σημαίνει ότι κατά μέσο όρο οι τιμές των

προϊόντων στη χώρα μας ήταν 4,7% ακριβότερες το 2010 σε σχέση με το 2009. Στο

γλωσσάριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και σε ότι αφορά στον όρο Δείκτης Τιμών

Καταναλωτή13

αναφέρονται: «Ο δείκτης τιμών καταναλωτή αποτελεί οικονομικό

δείκτη που είναι έτσι σχεδιασμένος, ώστε να προσμετρά τις μεταβολές στις τιμές που

καταβάλλουν τα νοικοκυριά για αγαθά και υπηρεσίες. ……. Ο Εναρμονισμένος Δ.Τ.Κ.

διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο του προσανατολισμού της δημοσιονομικής

πολιτικής, καθώς αποτελεί το βασικό μέτρο που χρησιμοποιείται από την Ευρωπαϊκή

Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) για την αξιολόγηση της σταθερότητας των τιμών στην

ευρωζώνη.».

Πληθωρισμός14

: η συνεχής και γενική αύξηση των τιμών.

Άμεση συνέπεια του πληθωρισμού είναι η μείωση της αγοραστικής αξίας του

χρήματος, δηλαδή με το ίδιο ποσό χρημάτων αγοράζουμε μικρότερες ποσότητες

εμπορευμάτων.


Είδη – Αίτια Πληθωρισμού15

:

1. Πληθωρισμός Υπερβάλλουσας Ζήτησης: εμφανίζεται σε περιόδους που η

οικονομία έχει φτάσει πολύ κοντά σε επίπεδα πλήρους απασχόλησης των

παραγωγικών συντελεστών της (πολύ χαμηλή ανεργία) και κατά συνέπεια

προσέγγισης του μέγιστου δυνατού όγκου των προϊόντων που μπορεί να παράγει,

σε συνδυασμό με την ύπαρξη ζήτησης για ακόμη περισσότερα προϊόντα. Έτσι, η

αυξημένη ζήτηση για εμπορεύματα που δεν μπορεί να καλυφθεί από την

περιορισμένη προσφορά τους οδηγεί σε αύξηση των τιμών τους.

2. Πληθωρισμός Κόστους: ο πληθωρισμός κόστους εξηγεί τους λόγους εμφάνισης

πληθωρισμού σε περιόδους χαμηλής –σχετικά- ζήτησης, δηλαδή σε περιόδους

ανεργίας και μείωσης εισοδήματος. Ο πληθωρισμός κόστους είναι αποτέλεσμα:

i. είτε της πίεσης των εργατικών σωματείων για αυξήσεις μισθών και

ημερομισθίων,

ii. είτε της δύναμης των μονοπωλίων και των ολιγοπωλίων να επιβάλουν στους

καταναλωτές αυξήσεις στις τιμές των προϊόντων που παράγουν, προκειμένου

να αποκομίσουν τα ανάλογα οφέλη (αύξηση κερδών),

iii. είτε συνδυασμού των παραπάνω περιπτώσεων.

Έσοδα Κρατικού Προϋπολογισμού16

: τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού

προέρχονται κυρίως από τη φορολογία (άμεση και έμμεση).

Φόρος17

: το χρηματικό ποσό που υποχρεώνονται να πληρώσουν οι πολίτες μιας

χώρας στο κράτος, ανεξάρτητα με τις υπηρεσίες που προσφέρει το κράτος σε

καθέναν από αυτούς ατομικά.

Άμεσοι Φόροι18

: υπολογίζονται με βάση το εισόδημα του φορολογούμενου

προσώπου. Διακρίνονται σε:

1. Άμεσους Φόρους Φυσικών Προσώπων, δηλαδή ιδιωτών και

2. Άμεσους Φόρους Νομικών Προσώπων, δηλαδή επιχειρήσεων - εταιρειών.


Έμμεσοι Φόροι19

: ονομάζονται και φόροι δαπάνης ή κατανάλωσης διότι

επιβαρύνουν την τιμή του προϊόντος. Συγκεκριμένα, κατά την αγοραπωλησία ενός

εμπορεύματος:

ο αγοραστής πληρώνοντας στον πωλητή του εμπορεύματος την τιμή του,

καταβάλλει σε αυτόν και τον έμμεσο φόρο (διότι συμπεριλαμβάνεται στην τιμή

του προϊόντος),

ο πωλητής του εμπορεύματος εισπράττει από τον αγοραστή του προϊόντος τον

έμμεσο φόρο και εν συνεχεία τον αποδίδει στην αρμόδια Δημόσια Οικονομική

Υπηρεσία (Δ.Ο.Υ.)

Ο γνωστότερος έμμεσος φόρος είναι ο Φ.Π.Α. (Φόρος Προστιθέμενης Αξίας).

Οι έμμεσοι φόροι θεωρούνται κοινωνικά άδικοι φόροι, διότι επιβαρύνουν το ίδιο

όλους τους καταναλωτές ανεξάρτητα από την οικονομική τους κατάσταση.

Δαπάνες (Έξοδα) Κρατικού Προϋπολογισμού20

: οι δαπάνες του κρατικού

προϋπολογισμού αφορούν κυρίως στην:

1. πληρωμή μισθών και συντάξεων,

2. άσκηση κοινωνικής πολιτικής (χρηματοδότηση νοσοκομείων, σχολείων,

καταβολή επιδομάτων ανεργίας, πολυτέκνων, αναπήρων κλπ),

3. άσκηση επενδυτικής πολιτικής μέσω της χρηματοδότησης:

3.1. δημοσίων έργων (κατασκευή οδικού δικτύου, αεροδρομίων, λιμανιών κλπ)

3.2. ιδιωτικών έργων (επιχορηγήσεις επενδυτικών σχεδίων επιχειρήσεων του

ιδιωτικού τομέα, επιδοτήσεις επιτοκίων επιχειρηματικών δανείων κ.α.)

4. χρηματοδότηση των εξοπλιστικών αναγκών της χώρας.

Στην περίπτωση που για ένα έτος οι δαπάνες του προϋπολογισμού προβλέπεται

να είναι περισσότερες από τα έσοδά του δημιουργείται ένα έλλειμμα. Το κράτος για

να μπορέσει να καλύψει το έλλειμμα και να χρηματοδοτήσει τις επιπλέον δαπάνες

του, έχει να επιλέξει μεταξύ δύο εναλλακτικών:

είτε να αναλώσει πλεονάσματα προηγούμενων ετών (εάν υπάρχουν),

είτε να δανειστεί («Δημόσιος Δανεισμός» και δημιουργία «Δημόσιου Χρέους»).


Δημόσιος Δανεισμός21

: πρόκειται για χρηματικά ποσά που δανείζεται ένα κράτος

από τρίτους (τράπεζες εξωτερικού ή/και εσωτερικού, λοιποί θεσμικοί επενδυτές όπως

εταιρείες διαχειρίσεως επενδυτικών κεφαλαίων και ασφαλιστικά ταμεία, ιδιώτες

αποταμιευτές κ.α.), με τη δέσμευση να τα επιστέψει στο μέλλον καταβάλλοντας και

τόκο.

Ο Δημόσιος Δανεισμός διακρίνεται:

βάσει του κριτηρίου της προέλευσης των δανειακών κεφαλαίων σε:

1. εσωτερικό: όταν τα δανειακά κεφάλαια προέρχονται από το εσωτερικό της

χώρας και

2. εξωτερικό: όταν τα δανειακά κεφάλαια προέρχονται από το εξωτερικό,

βάσει του κριτηρίου της χρονικής διάρκειας επιστροφής των δανειακών

κεφαλαίων:

1. σε βραχυπρόθεσμο: η διάρκεια επιστροφής των δανειακών κεφαλαίων ξεκινά

από ένα μήνα και δεν υπερβαίνει τα δύο ή το πολύ τα τρία έτη. Η

βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση ενός κράτους γίνεται, συνήθως, με τη μορφή

των εντόκων γραμματίων,

2. σε μακροπρόθεσμο: η διάρκεια επιστροφής των δανειακών κεφαλαίων

μπορεί να φτάσει τα δέκα, τα είκοσι ή ακόμη και περισσότερα χρόνια. Η

μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση ενός κράτους γίνεται με την μορφή

ομολόγων (ομολογιακά δάνεια).

Τόκος22

: το κόστος δανεισμού, δηλαδή η επιβάρυνση που έχει ο δανειολήπτης για τη

χρησιμοποίηση χρήματος που δεν ανήκει στον ίδιο, αλλά το δανείζεται για

συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και με συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις.

Πρόκειται για την αμοιβή του χρηματικού κεφαλαίου.

Επιτόκιο: το ποσοστό (εκφραζόμενο επί τοις εκατό και σε ετήσια βάση) βάσει του

οποίου υπολογίζεται ο τόκος που πρέπει να πληρώσει ο δανειζόμενος (χρήστης του

χρηματικού κεφαλαίου) στον δανειστή (ιδιοκτήτη του χρηματικού κεφαλαίου).


Έντοκα Γραμμάτια και Ομόλογα23

: πρόκειται για χρεόγραφα, δηλαδή για έγγραφα

αναγνώρισης χρέους, του δανειζόμενου προς το δανειστή. Με την έκδοση ενός

χρεογράφου από το δανειζόμενο και την αποδοχή του από το δανειστή, ο πρώτος

αναγνωρίζει την υποχρέωσή του να καταβάλλει στο δεύτερο το ποσό που

αναγράφεται στο χρεόγραφο, σε συγκεκριμένη ημερομηνία και με καθορισμένο

επιτόκιο.

Διαφορές Ομολόγου και Εντόκου Γραμματίου23

:

1. τα ομόλογα χρηματοδοτούν μακροπρόθεσμες δανειακές ανάγκες, ενώ τα έντοκα

γραμμάτια βραχυπρόθεσμες,

2. το ποσό που αναγράφεται στο σώμα του ομολόγου ισούται με το ποσό του

δανειακού χρηματικού κεφαλαίου. Ο δανειζόμενος έχει τις εξής υποχρεώσεις:

i. κάθε χρόνο να πληρώνει στο δανειστή τον τόκο, που υπολογίζεται βάσει ενός

προσυμφωνηθέντος επιτοκίου. Το ποσό του τόκου αναφέρεται στα κουπόνια

που έχει κάθε ομόλογο. Αυτονόητο ότι ο αριθμός των κουπονιών ενός

ομολόγου είναι ίσος με τον αριθμό των ετών του ομολογιακού δανείου,

ii. στη λήξη του ομολόγου να καταβάλλει στον δανειστή το αρχικό δανειακό

κεφάλαιο,

3. το ποσό που αναγράφεται στο σώμα του εντόκου γραμματίου εμπεριέχει και τον

συνολικό τόκο που πρέπει να πληρώσει ο δανειζόμενος στο δανειστή, στη λήξη

του εντόκου γραμματίου. Με άλλα λόγια το δανειακό κεφάλαιο που λαμβάνει ο

δανειζόμενος μέσω ενός εντόκου γραμματίου δεν είναι αυτό που αναφέρεται στο

σώμα του, αλλά είναι μειωμένο κατά το ποσό του τόκου.

Παράδειγμα 1Ο:

Έστω ότι σήμερα ένα κράτος θέλει να δανειοδοτηθεί εκδίδοντας ένα έντοκο

γραμμάτιο ονομαστικής αξίας € 1.000, με επιτόκιο 6%, διάρκειας 12 μηνών. Στην

περίπτωση αυτή:

θα λάβει, σήμερα, το ποσό των € 943,37,

μετά από ένα χρόνο (στη λήξη του εντόκου γραμματίου) θα καταβάλλει το ποσό

των € 1.000,

η διαφορά των € 56,63 είναι ο τόκος που θα πληρώσει, με επιτόκιο 6%, το κράτος

στο δανειστή του προκειμένου να χρησιμοποιήσει το χρηματικό κεφάλαιο των €

943,37 για ένα έτος.


Παράδειγμα 2Ο:

Έστω ότι σήμερα ένα κράτος θέλει να δανειοδοτηθεί εκδίδοντας ένα ομόλογο

ονομαστικής αξίας € 1.000, με επιτόκιο 6%, διάρκειας 10 ετών. Στην περίπτωση

αυτή:

θα λάβει σήμερα το ποσό των € 1.000,

μετά από ένα χρόνο και για κάθε ένα από τα επόμενα εννέα έτη θα καταβάλλει ως

τόκο το ποσό των € 60 (€ 1.000 * 6% ετησίως). Δηλαδή μέχρι τη λήξη του

ομολογιακού δανείου ο συνολικός τόκος θα φτάσει το ποσό των € 600 (€60 ανά

έτος * 10 έτη)

μετά από 10 έτη (στη λήξη του ομολόγου) θα πληρώσει στο δανειστή του την

ονομαστική αξία του ομολόγου, δηλαδή το ποσό των € 1.000

Χρεολύσιο: η δόση (μηνιαία, εξαμηνιαία ή ετήσια) ενός δανείου, χωρίς τον τόκο.

Τοκοχρεολύσιο: το χρεολύσιο στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και ο αναλογούν τόκος

του δανείου.


Μέρος Πρώτο:



2000-2011




ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το πρώτο μέρος της εργασίας μας περιλαμβάνει τα εξής στάδια:

1. άντληση στοιχείων για ορισμένα οικονομικά μεγέθη, από τους

Προϋπολογισμούς του Ελληνικού Κράτους της περιόδου 1999-2013. Τα

συγκεκριμένα οικονομικά μεγέθη (ενδεικτικά αναφέρονται: Α.Ε.Π.,

Πρωτογενές Έλλειμμα, Δημόσιο Χρέος, Δημόσια Έσοδα, Δημόσιες Δαπάνες)

δεν επιλέχθηκαν τυχαία. Πρόκειται για έννοιες:

i. οι οποίες αναφέρονται σχεδόν καθημερινά από όλα τα ηλεκτρονικά

και έντυπα μέσα μαζικής ενημέρωσης, καθώς και από τους γονείς μας

και

ii. η εξέλιξη των οποίων έχει επιπτώσεις στην οικονομική ευημερία της

χώρας μας και ως εκ τούτου των πολιτών της, δηλαδή του καθενός από

εμάς,

2. για κάθε έτος, από το 2000 μέχρι και το 2011 και για κάθε ένα από τα

επιλεχθέντα μεγέθη καταγράφηκε:

i. το ποσό που είχε προβλεφθεί – προϋπολογισθεί. Ως παράδειγμα μπορεί

να αναφερθεί ότι το Α.Ε.Π. της χώρας μας για το 2002 είχε

προϋπολογισθεί στο ποσό των € 139.574 εκατ.

ii. το πραγματικό ποσό που τελικά προέκυψε απολογιστικά. Για το 2002 το

πραγματικό Α.Ε.Π. της χώρας μας ήταν € 141.502 εκατ.,

3. υπολογισμό των αποκλίσεων μεταξύ πραγματικών-απολογιστικών και

προϋπολογισθέντων ποσών. Στο προηγούμενο παράδειγμα η απόκλιση μεταξύ

πραγματοποιηθέντος και προϋπολογισθέντος Α.Ε.Π. για το 2002 ήταν

+1,38%. Με άλλα λόγια η χρηματική αξία όλων των τελικών προϊόντων και

υπηρεσιών που παρήγαγε η Ελληνική Οικονομία (εντός των συνόρων της

επικράτειας) το 2002 ήταν μεγαλύτερη σε ποσοστό 1,38% σε σχέση με εκείνη

που είχε προβλεφθεί.

Στις σελίδες που ακολουθούν παρουσιάζονται:

ένας συγκεντρωτικός πίνακας με τις αποκλίσεις μεταξύ πραγματοποιηθέντων και

προϋπολογισθέντων ποσών για το σύνολο των υπό εξέταση οικονομικών μεγεθών

γραφήματα που αποτυπώνουν τις σχετικές αποκλίσεις για το κάθε ένα οικονομικό

μέγεθος ξεχωριστά, συνοδευόμενα από συνοπτικό σχολιασμό.


ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΝΤΩΝ ΚΑΙ

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΘΕΝΤΩΝ ΠΟΣΩΝ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ

ΤΩΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2000-2011

Α/Α ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΜΕΓΕΘΟΣ 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

1 Α.Ε.Π. ΠΡΟΫΠ. 120029 129655 139574 150091 163934 176471 193427 208740 245449 260248 244233 228408

Α.Ε.Π. ΠΡΑΓΜ. 121652 131026 141502 154153 168417 198609 211300 222771 233198 231081 222151 208532

% ΑΠΟΚΛΙΣΗ 1,35% 1,06% 1,38% 2,71% 2,73% 12,54% 9,24% 6,72% -4,99% -11,21% -9,04% -8,70%

2 ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΓΕΝ. ΚΥΒ/ΣΗΣ ΠΡΟΫΠ. -954 616 1159 -1368 -2030 -5007 -5010 -5102 -4026 -5266 -22176 -16833

ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΓΕΝ. ΚΥΒ/ΣΗΣ ΠΡΑΓΜ. -2148 -1566 -1663 -6997 -13110 -10085 -12100 -14475 -22880 -36125 -23732 -19686

% ΑΠΟΚΛΙΣΗ 125,16% 354,22% 243,49% 411,48% 545,81% 101,42% 141,52% 183,71% 468,31% 586,00% 7,02% 16,95%

3 ΕΛΛ. ΓΕΝ. ΚΥΒ/ΣΗΣ ΩΣ % Α.Ε.Π. ΠΡΟΫΠ. -0,79% 0,48% 0,83% -0,91% -1,24% -2,84% -2,59% -2,44% -1,64% -2,02% -9,08% -7,37%

ΕΛΛ. ΓΕΝ. ΚΥΒ/ΣΗΣ ΩΣ % Α.Ε.Π. ΠΡΑΓΜ. -1,77% -1,20% -1,18% -4,54% -7,78% -5,08% -5,73% -6,50% -9,81% -15,63% -10,68% -9,44%

4 ΧΡΕΟΣ ΓΕΝ. ΚΥΒ/ΣΗΣ ΠΡΟΫΠ. 124769 128229 135874 150430 161556 193230 202770 209555 223325 237930 294950 348500

ΧΡΕΟΣ ΓΕΝ. ΚΥΒ/ΣΗΣ ΠΡΑΓΜ. 129181 140047 159121 167722 182702 194666 204394 239300 263284 299682 329513 355658

% ΑΠΟΚΛΙΣΗ 3,54% 9,22% 17,11% 11,50% 13,09% 0,74% 0,80% 14,19% 17,89% 25,95% 11,72% 2,05%

5 ΧΡΕΟΣ ΓΕΝ. ΚΥΒ. ΩΣ % Α.Ε.Π. ΠΡΟΫΠ. 103,95% 98,90% 97,35% 100,23% 98,55% 109,50% 104,83% 100,39% 90,99% 91,42% 120,77% 152,58%

ΧΡΕΟΣ ΓΕΝ. ΚΥΒ. ΩΣ % Α.Ε.Π. ΠΡΑΓΜ. 106,19% 106,88% 112,45% 108,80% 108,48% 98,01% 96,73% 107,42% 112,90% 129,69% 148,33% 170,55%

6 ΔΑΠΑΝΕΣ Κ.Π. ΠΡΟΫΠ. 48303 51800 55627 58590 62110 68358 74778 80096 80339

ΔΑΠΑΝΕΣ Κ.Π. ΠΡΑΓΜ. 49170 55011 56209 58300 64542 71266 84215 75241 76705

% ΑΠΟΚΛΙΣΗ 1,79% 6,20% 1,05% -0,49% 3,92% 4,25% 12,62% -6,06% -4,52%

7 ΕΣΟΔΑ Κ.Π. ΠΡΟΫΠ. 37711 40807 41538 43000 45540 47110 50040 53060 60052 65972 57560 59482

ΕΣΟΔΑ Κ.Π. ΠΡΑΓΜ. 36658 38419 39638 39323 42151 44892 50068 54028 56698 50585 53929 53932

% ΑΠΟΚΛΙΣΗ -2,79% -5,85% -4,57% -8,55% -7,44% -4,71% 0,06% 1,82% -5,59% -23,32% -6,31% -9,33%

8 ΑΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ Τ.Π. ΠΡΟΫΠ. 13285 14318 14618 15510 16385 18145 19065 19450 22040 26720 23725 20880

ΑΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ Τ.Π. ΠΡΑΓΜ. 13682 13585 14813 15397 16484 18371 18704 19832 20863 21432 20224 20318

% ΑΠΟΚΛΙΣΗ 2,99% -5,12% 1,33% -0,73% 0,60% 1,25% -1,89% 1,96% -5,34% -19,79% -14,76% -2,69%

9 ΕΜΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ Τ.Π. ΠΡΟΫΠ. 18674 20220 20666 22035 24341 25595 25540 28580 32605 34195 30420 31980

ΕΜΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ Τ.Π. ΠΡΑΓΜ. 18620 19498 20989 21484 23000 23722 26287 28573 30222 28293 31042 28632

% ΑΠΟΚΛΙΣΗ -0,29% -3,57% 1,56% -2,50% -5,51% -7,32% 2,92% -0,02% -7,31% -17,26% 2,04% -10,47%

10 ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Τ.Π. ΠΡΟΫΠ. 31959 34538 35284 37545 40726 43740 44605 48030 54645 60915 54145 52860

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Τ.Π. ΠΡΑΓΜ. 32302 33083 35802 36881 39484 42093 44991 48405 51085 49725 51266 48950

% ΑΠΟΚΛΙΣΗ 1,07% -4,21% 1,47% -1,77% -3,05% -3,77% 0,87% 0,78% -6,51% -18,37% -5,32% -7,40%

11 ΦΟΡΟΙ ΕΙΣΟΔ. ΦΥΣ. ΠΡΟΣ. Τ.Π. ΠΡΟΫΠ. 5224 5547 6465 6990 8395 8365 8860 9720 10850 12170 11400 10600

ΦΟΡΟΙ ΕΙΣΟΔ. ΦΥΣ. ΠΡΟΣ.Τ.Π. ΠΡΑΓΜ. 5411 6156 7494 6969 7785 8292 9275 10161 10816 10841 9398 8285

% ΑΠΟΚΛΙΣΗ 3,58% 10,98% 15,92% -0,30% -7,27% -0,87% 4,68% 4,54% -0,31% -10,92% -17,56% -21,84%

12 ΦΟΡΟΙ ΕΙΣΟΔ. ΝΟΜ. ΠΡΟΣ. Τ.Π. ΠΡΟΫΠ. 4549 5106 4578 4505 4710 5240 4900 4620 4865 5370 3525 2800

ΦΟΡΟΙ ΕΙΣΟΔ. ΝΟΜ. ΠΡΟΣ. Τ.Π. ΠΡΑΓΜ. 5034 4172 4191 4341 4724 4730 4438 4659 4211 3813 3167 2760

% ΑΠΟΚΛΙΣΗ 10,66% -18,29% -8,45% -3,64% 0,30% -9,73% -9,43% 0,84% -13,44% -28,99% -10,16% -1,43%

13 ΦΠΑ Τ.Π. ΠΡΟΫΠ. 9919 10946 11783 12755 14659 15430 15148 17435 19900 20850 17315 18030

ΦΠΑ Τ.Π. ΠΡΑΓΜ. 10070 10732 11986 12333 13741 14131 15825 17381 18243 16582 17374 16887

% ΑΠΟΚΛΙΣΗ 1,52% -1,96% 1,72% -3,31% -6,26% -8,42% 4,47% -0,31% -8,33% -20,47% 0,34% -6,34%

14 ΜΙΣΘΟΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΡΟΫΠ. 7175 7630 8379 9006 9854 10903 11786 12415 13203 13993 14060

ΜΙΣΘΟΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΡΑΓΜ. 7202 7811 8642 9360 10337 10931 11493 12125 12971

% ΑΠΟΚΛΙΣΗ 0,38% 2,37% 3,14% 3,93% 4,90% 0,26% -2,49% -2,34% -1,76%

15 ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΡΟΫΠ. 2855 2985 3164 3441 3640 4212 4415 4812 5412 6465 7064

ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΡΑΓΜ. 2910 3110 3332 3523 4065 4211 4576 5127 6000 6607 6253 6572

% ΑΠΟΚΛΙΣΗ 1,93% 4,19% 5,31% 2,38% 11,68% -0,02% 3,65% 6,55% 10,86% 2,20% -11,48%

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ: Τα ποσά είναι σε εκατομμύρια Ευρώ.


Γράφημα Νο1

Στο παραπάνω γράφημα παρουσιάζεται η εξελικτική πορεία του Προϋπολογισθέντος

και του Πραγματοποιηθέντος Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της Ελλάδας κατά

την περίοδο 2000-2011, όπως αυτή εμφανίζεται στους σχετικούς κρατικούς

προϋπολογισμούς-απολογισμούς.



Στο παραπάνω γράφημα παρουσιάζεται η ετήσια ποσοστιαία απόκλιση του

Πραγματοποιηθέντος από το Προϋπολογισθέν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της

Ελλάδας κατά την περίοδο 2000-2011, όπως αυτή προκύπτει από τους σχετικούς

κρατικούς προϋπολογισμούς-απολογισμούς.

Παρατηρήσεις:

από το 2000 μέχρι και το 2007 παρατηρείται μία υποεκτίμηση του

Προϋπολογισθέντος Α.Ε.Π. Η μεγαλύτερη απόκλιση καταγράφηκε το 2005, έτος

κατά το οποίο το Πραγματικό Α.Ε.Π. της χώρας μας ήταν 12,54% υψηλότερο από

αυτό που είχε Προϋπολογισθεί,

αντίθετα κατά την περίοδο 2008-2011 το Προβλεπόμενο Α.Ε.Π. της Ελλάδας

υπερεκτιμήθηκε. Ιδιαίτερα το 2009 το Πραγματικό Α.Ε.Π. της χώρας μας ήταν

μικρότερο κατά 11,21% σε σχέση με το Προϋπολογισθέν,

γενικά από το 2005 και έπειτα παρατηρούνται αξιοσημείωτες αποκλίσεις μεταξύ

Πραγματικού και Προβλεπόμενου Α.Ε.Π.




και του Πραγματοποιηθέντος Συνολικού Ελλείμματος της Γενικής Κυβέρνησης κατά






Πραγματοποιηθέντος από το Προϋπολογισθέν Συνολικό Έλλειμμα της Γενικής

Κυβέρνησης κατά την περίοδο 2000-2011, όπως αυτή προκύπτει από τους σχετικούς




σε όλη την εξεταζόμενη περίοδο παρατηρείται μία υποεκτίμηση του

Προβλεπόμενου Ελλείμματος της Γενικής Κυβέρνησης,

οι αποκλίσεις ανάμεσα στο Πραγματικό και στο Προβλεπόμενο Συνολικό

Έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης για όλη την περίοδο 2000-2009 ξεπερνούν το

100%. Ενδεικτικά αναφέρονται:

1. η μικρότερη απόκλιση της τάξης του +101,42% καταγράφηκε το 2005. Με

άλλα λόγια το Πραγματικό Συνολικό Έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης για

το 2005 ήταν διπλάσιο του προϋπολογισθέντος,

2. η μεγαλύτερη απόκλιση, ίση με +586%, εμφανίστηκε το 2009. Δηλαδή το

Πραγματικό Συνολικό Έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης για το 2009

αποδείχθηκε σχεδόν επτά φορές μεγαλύτερο από εκείνο που είχε προβλεφθεί,

3. το 2001 και το 2002 το αρμόδιο επιτελείο του Υπουργείου Οικονομικών όχι

μόνο δε έκανε λόγο για Έλλειμμα αλλά προέβλεψε έστω και οριακό

Πλεόνασμα (€ 616 εκατ. για το 2001 και € 1.159 εκατ. για το 2002) .




και του Πραγματοποιηθέντος Συνολικού Ελλείμματος της Γενικής Κυβέρνησης ως

Ποσοστό του Α.Ε.Π. κατά την περίοδο 2000-2011, όπως αυτή προκύπτει από τους

σχετικούς κρατικούς προϋπολογισμούς-απολογισμούς.



από το 2000 μέχρι και το 2009 η εκτίμηση ήταν ότι το όποιο Προβλεπόμενο

Συνολικό Έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης δε θα ξεπερνούσε το 3% του Α.Ε.Π.

της χώρας μας. Ειδικότερα:

1. 2001: αντί Ελλείμματος Προβλέφθηκε Πλεόνασμα 0,48% ως προς το

Α.Ε.Π.,

2. 2002: αντί Ελλείμματος Προβλέφθηκε Πλεόνασμα 0,83% ως προς το

Α.Ε.Π.,

3. 2000: Προβλέφθηκε το ελάχιστο Έλλειμμα που εκτιμήθηκε στο 0,79% του

Α.Ε.Π.,

4. 2005: Προβλέφθηκε το μέγιστο Έλλειμμα που εκτιμήθηκε στο 2,84% του

Α.Ε.Π.

από το 2000 μέχρι και το 2009 αντί των παραπάνω Προβλέψεων καταγράφηκαν:

1. 2001: Πραγματικό Έλλειμμα 1,20% ως ποσοστό του Α.Ε.Π.,

2. 2002: Πραγματικό Έλλειμμα 1,18% ως ποσοστό του Α.Ε.Π.,

3. 2002: Πραγματικό ελάχιστο Έλλειμμα 1,18% ως ποσοστό του Α.Ε.Π.,

4. 2009: Πραγματικό μέγιστο Έλλειμμα 15,63%% ως ποσοστό του Α.Ε.Π.

από το 2003 και για κάθε ένα από τα επόμενα έτη το Πραγματικό Συνολικό

Έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του Α.Ε.Π. ξεπερνούσε το 3%.

Ενδεικτικά αναφέρονται τα σχετικά ποσοστά:

1. 2004: 7,78%,

2. 2008: 9,81%,

3. 2009: 15,63%, (η Πρόβλεψη του Ελλείμματος ήταν μόνο 2,02%),

4. 2010: 10,68% (η Πρόβλεψη του Ελλείμματος ήταν 9,08%) και

5. 2011: 9,44% (η Πρόβλεψη του Ελλείμματος ήταν 7,37%).




και του Πραγματοποιηθέντος Χρέους της Γενικής Κυβέρνησης κατά την περίοδο

2000-2011, όπως αυτή εμφανίζεται στους σχετικούς κρατικούς προϋπολογισμούς-

απολογισμούς.




Πραγματοποιηθέντος από το Προϋπολογισθέν Χρέος της Γενικής Κυβέρνησης κατά

την περίοδο 2000-2011, όπως αυτή προκύπτει από τους σχετικούς κρατικούς



κατά την εξεταζόμενη περίοδο (με εξαίρεση τα έτη 2005 και 2006 όταν οι

προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών επαληθεύθηκαν με μεγάλη ακρίβεια)

παρατηρείται μία υποτίμηση του Προϋπολογισθέντος Χρέους της Γενικής

Κυβέρνησης,

ιδιαίτερα μεγάλες αστοχίες μεταξύ Πραγματικού και Προβλεπόμενου Χρέους της

Γενικής Κυβέρνησης παρατηρούνται τα έτη 2002 (το Πραγματικό Χρέος της

Γενικής Κυβέρνησης ήταν 17,11% υψηλότερο του Προβλεπόμενου), 2008 (η

σχετική απόκλιση ήταν +17,89%) και βεβαίως το 2009 όπου το Πραγματικό

Χρέος της Γενικής Κυβέρνησης ανήλθε στο ποσό των € 299.682 εκατ. όταν η

σχετική Πρόβλεψη ήταν € 237.930 (δηλαδή απόκλιση της τάξης του +25,95%).




και του Πραγματοποιηθέντος Χρέους της Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του

Α.Ε.Π. κατά την περίοδο 2000-2011, όπως αυτή εμφανίζεται στους σχετικούς




το γράφημα Νο8 έρχεται να επιβεβαιώσει τα γραφήματα Νο6 και Νο7.

Ειδικότερα:

από το 2000 μέχρι και το 2004 το Πραγματικό Χρέος της Γενικής Κυβέρνησης

βρισκόταν γύρω 110% του Α.Ε.Π. της χώρας μας (ελάχιστο 106,19% για το 2000

και μέγιστο 112,45% για το 2002),

τα έτη 2005 και 2006 το Πραγματικό Χρέος της Γενικής Κυβέρνησης μειώθηκε

κάτω του 100% του Α.Ε.Π. (98,01%, το 2005 και 96,73% το 2006).

Υπενθυμίζεται ότι τα έτη αυτά ήταν και τα μόνα στα οποία οι Προβλέψεις για το

Χρέος της Γενικής Κυβέρνησης επαληθεύθηκαν με μεγάλη ακρίβεια από τα

Απολογιστικά-Πραγματικά ποσά,

από το 2007 μέχρι και το 2011 παρατηρούνται:

1. μία εκρηκτική αύξηση του Πραγματικού Χρέους της Γενικής Κυβέρνησης

σε σχέση με το Α.Ε.Π. της χώρας (το σχετικό ποσοστό από 96,73% το

2006 έφτασε το 170,55% το 2011). Με άλλα λόγια η αύξηση του

Πραγματικού Χρέους της Γενικής Κυβέρνησης σε σχέση με το Α.Ε.Π. από

το 2006 μέχρι και το 2011, δηλαδή μέσα σε μία πενταετία, ήταν 76,32%,

2. εξαιρετικά σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ Προβλεπόμενου και

Πραγματικού Χρέους της Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του Α.Ε.Π..

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι για το 2009 το Χρέος της Γενικής Κυβέρνησης

ως ποσοστό του Α.Ε.Π. Προϋπολογίσθηκε στο 91,42%, ενώ το

Πραγματικό ποσοστό ήταν 129,69%. Με άλλα λόγια σημειώθηκε μία

απόκλιση της τάξης του +41,86%.



Στο παραπάνω γράφημα παρουσιάζεται η εξελικτική πορεία των Προϋπολογισθεισών

και των Πραγματοποιηθεισών Δαπανών του Κρατικού Προϋπολογισμού κατά την

περίοδο 2003-2011, όπως αυτή εμφανίζεται στους σχετικούς κρατικούς




Στο παραπάνω γράφημα παρουσιάζεται η ετήσια ποσοστιαία απόκλιση των

Πραγματοποιηθεισών από τις Προϋπολογισθείσες Δαπάνες του Κρατικού

Προϋπολογισμού κατά την περίοδο 2003-2011, όπως αυτή προκύπτει από τους



οι Πραγματοποιηθείσες Δαπάνες ήταν υψηλότερες των Προϋπολογισθεισών, για

τα περισσότερα έτη,

την περίοδο 2003-2008 δεν παρατηρήθηκαν ιδιαίτερα σημαντικές αποκλίσεις

μεταξύ των Πραγματικών και των Προβλεπόμενων Δαπανών του Κρατικού

Προϋπολογισμού. Εξαίρεση αποτελεί το 2004, έτος κατά το οποίο οι Πραγματικές

Δαπάνες υπερέβησαν τις Προβλεπόμενες σε ποσοστό 6,2%,

το 2009 σημειώθηκε η μεγαλύτερη απόκλιση. Ειδικότερα οι Πραγματοποιηθείσες

Δαπάνες ήταν 12,62% υψηλότερες των Προϋπολογισθεισών,

τα έτη 2010 και 2011 οι Πραγματικές Δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού

ήταν μικρότερες των Προβλεπόμενων, σε ποσοστό 6,06% και 4,52% αντίστοιχα

για τα δύο έτη.



Στο παραπάνω γράφημα παρουσιάζεται η εξελικτική πορεία των Προϋπολογισθέντων

και των Πραγματοποιηθέντων Εσόδων του Κρατικού Προϋπολογισμού κατά την

περίοδο 2000-2011, όπως αυτή εμφανίζεται στους σχετικούς κρατικούς





Πραγματοποιηθέντων από τα Προϋπολογισθέντα Έσοδα του Κρατικού




τα Πραγματικά Έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού ήταν χαμηλότερα των

Προβλεπόμενων κατά την εξεταζόμενη περίοδο, με εξαίρεση τα έτη 2006 και

2007, όπου τα Πραγματοποιηθέντα Έσοδα ήταν οριακά μεγαλύτερα των

Προϋπολογισθέντων,

η μεγαλύτερη απόκλιση παρατηρήθηκε το 2009 όπου τα Πραγματικά Έσοδα ήταν

23,32% μικρότερα των Προβλεπόμενων,

αξιοσημείωτες αποκλίσεις παρατηρήθηκαν τα έτη 2011, 2003 και 2004, όπου τα

Πραγματικά Έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού ήταν λιγότερα των

Προβλεπομένων κατά 9,33% 8,55% και 7,44% αντίστοιχα για τα τρία έτη.




και των Πραγματοποιηθέντων Άμεσων Φόρων του Τακτικού Προϋπολογισμού κατά






Πραγματοποιηθέντων από τους Προϋπολογισθέντες Άμεσους Φόρους του Τακτικού




την περίοδο 2002-2007 το Ελληνικό Κράτος Εισέπραττε από Άμεσους Φόρους το

ποσό που είχε Προϋπολογίσει, με πολύ μικρές αποκλίσεις (θετικές και αρνητικές),

αντίθετα σημαντικές αποκλίσεις παρατηρούνται τα έτη 2009 και 2010 όπου οι

Εισπραχθέντες Άμεσοι Φόροι υπολείπονταν των Προϋπολογισθέντων σε ποσοστό

19,79% και 14,76% αντίστοιχα για τα δύο έτη.




και των Πραγματοποιηθέντων Έμμεσων Φόρων του Τακτικού Προϋπολογισμού κατά






Πραγματοποιηθέντων από τους Προϋπολογισθέντες Έμμεσους Φόρους του Τακτικού




με εξαίρεση τα έτη 2002, 2006 και 2010 όπου οι Εισπραχθέντες Έμμεσοι Φόροι

ήταν ελάχιστα υψηλότεροι των Προϋπολογισθέντων, τα υπόλοιπα χρόνια οι

σχετικές Εισπράξεις ήταν χαμηλότερες των Στόχων που είχαν τεθεί από τους

υπεύθυνους του Υπουργείου Οικονομικών,

αποκορύφωμα της απόκλισης μεταξύ Πραγματικών Εισπράξεων και Τεθέντων

Στόχων αποτελούν τα έτη 2009 και 2011 όπου οι Πρώτες υπολείπονται των

Δεύτερων σε ποσοστό 17,26% και 10,47% αντίστοιχα για τα δύο έτη.




και των Πραγματοποιηθέντων Συνολικών Φορολογικών Εσόδων του Τακτικού

Προϋπολογισμού κατά την περίοδο 2000-2011, όπως αυτή εμφανίζεται στους





Πραγματοποιηθέντων από τα Προϋπολογισθέντα Συνολικά Φορολογικά Έσοδα του

Τακτικού Προϋπολογισμού κατά την περίοδο 2000-2011, όπως αυτή προκύπτει από

τους σχετικούς κρατικούς προϋπολογισμούς-απολογισμούς.


από το 2000 μέχρι και το 2007 οι περισσότερες αποκλίσεις μεταξύ Στόχων και

Αποτελεσμάτων μπορούν να θεωρηθούν αποδεκτές (η μεγαλύτερη απόκλιση

εμφανίστηκε το 2001, έτος κατά το οποίο τα Πραγματικά Συνολικά Φορολογικά

Έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού παρουσίασαν μία υστέρηση της τάξης του

4,21% σε σχέση με τα Προβλεπόμενα),

από το 2008 μέχρι και το 2011 παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των

Πραγματοποιηθέντων και των Προϋπολογισθέντων Συνολικών Φορολογικών

Εσόδων (-6,51% για το 2008, -18,37% για το 2009, -5,32% για το 2010 και -7,4%

για το 2011).




και των Πραγματοποιηθέντων Φόρων Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων του

Τακτικού Προϋπολογισμού κατά την περίοδο 2000-2011, όπως αυτή εμφανίζεται

στους σχετικούς κρατικούς προϋπολογισμούς-απολογισμούς.




Πραγματοποιηθέντων από τους Προϋπολογισθέντες Φόρους Εισοδήματος Φυσικών

Προσώπων του Τακτικού Προϋπολογισμού κατά την περίοδο 2000-2011, όπως αυτή

προκύπτει από τους σχετικούς κρατικούς προϋπολογισμούς-απολογισμούς.



στα πέντε από τα δώδεκα έτη τα Πραγματικά Έσοδα από τη Φορολόγηση του

Εισοδήματος των Φυσικών Προσώπων ήταν υψηλότερα από τα Προβλεπόμενα.

Συγκεκριμένα τα έτη αυτά ήταν:

1. το 2000 (+3,58%),

2. το 2001 και το 2002, όπου οι σχετικές Εισπράξεις ήταν σημαντικά

μεγαλύτερες από τις Προϋπολογισθείσες (τα αντίστοιχα ποσοστά είναι

+10,98% και +15,92%),

3. το 2006 και το 2007 με τα σχετικά ποσοστά στο +4,68% και +4,54%

αντίστοιχα,

στα τρία από τα δώδεκα έτη η απόκλιση των Πραγματικών από τις

Προβλεπόμενες Εισπράξεις ήταν -0,3% για το 2003, -0,87% για το 2005 και -

0,31% για το 2008. Με άλλα λόγια για τα έτη 2003, 2005 και 2008 το Ελληνικό

Κράτος Εισέπραξε από τη Φορολόγηση των Φυσικών Προσώπων τα ποσά που

περίπου είχε Προϋπολογίσει,

τέλος στα υπόλοιπα τέσσερα από τα δώδεκα έτη οι Εισπράξεις από τη

Φορολόγηση του Εισοδήματος των Φυσικών Προσώπων ήταν μικρότερες από

αυτές που Ανέμενε το Υπουργείο των Οικονομικών. Ειδικότερα τα έτη αυτά και

οι σχετικές αρνητικές αποκλίσεις είχαν ως εξής:

1. το 2004 (7,27%) και

2. 2009-2011. Η τριετία 2009-2011 χαρακτηρίστηκε από την κατάρρευση

των Εισπράξεων μέσω της Φορολόγησης του Εισοδήματος των Φυσικών

Προσώπων. Ειδικότερα το 2009 τα σχετικά Έσοδα ήταν λιγότερα κατά

10,92% από τα Προβλεπόμενα, ενώ τη διετία 2010-2011 τα ποσοστά ήταν

17,56% και 21,84% αντίστοιχα για τα δύο έτη.




και των Πραγματοποιηθέντων Φόρων Εισοδήματος Νομικών Προσώπων του

Τακτικού Προϋπολογισμού κατά την περίοδο 2000-2011, όπως αυτή εμφανίζεται





Πραγματοποιηθέντων από τους Προϋπολογισθέντες Φόρους Εισοδήματος Νομικών

Προσώπων του Τακτικού Προϋπολογισμού κατά την περίοδο 2000-2011, όπως αυτή

προκύπτει από τους σχετικούς κρατικούς προϋπολογισμούς-απολογισμούς.



μόνο σε ένα έτος από τα δώδεκα και συγκεκριμένα το 2000 τα Πραγματικά

Έσοδα από τη Φορολόγηση του Εισοδήματος των Νομικών Προσώπων ήταν

υψηλότερα από τα Προβλεπόμενα. Το σχετικό ποσοστό ήταν 10,66%,

σε δύο από τα δώδεκα έτη η απόκλιση των Πραγματικών από τις Προβλεπόμενες

Εισπράξεις ήταν +0,3% για το 2004 και +0,84% για το 2007. Με άλλα λόγια για

τα έτη 2004 και 2007 το Ελληνικό Κράτος Εισέπραξε από τη Φορολόγηση των

Νομικών Προσώπων τα ποσά που περίπου είχε Προϋπολογίσει,

τέλος στα υπόλοιπα εννέα από τα δώδεκα έτη οι Εισπράξεις από τη Φορολόγηση

του Εισοδήματος των Νομικών Προσώπων ήταν μικρότερες από αυτές που

Ανέμενε το Υπουργείο των Οικονομικών. Ειδικότερα τα έτη αυτά και οι σχετικές

αρνητικές αποκλίσεις είχαν ως εξής:

1. 2001-2003: Την τριετία αυτή τα Πραγματοποιηθέντα Έσοδα ήταν

μικρότερα των Προϋπολογισθέντων σε ποσοστό 18,29% για το 2001,

8,45% για το 2002 και 3,64% για το 2003,

2. το 2005: 9,73% και το 2006: 9,43%,

3. 2008-2010: Η τριετία 2008-2010 χαρακτηρίστηκε από την κατάρρευση

των Εισπράξεων μέσω της Φορολόγησης του Εισοδήματος των Νομικών

Προσώπων. Ειδικότερα το 2008 τα σχετικά Έσοδα ήταν λιγότερα κατά

13,44% από τα Προβλεπόμενα, το 2009 κατά 28,99% και το 2010 κατά

10,16%,

4. 2011: Οι Εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών σχεδόν

Επαληθεύθηκαν. Τα σχετικά Έσοδα ήταν κατά 1,43% χαμηλότερα των

αναμενόμενων.




και των Πραγματοποιηθέντων Εσόδων από το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.)

του Τακτικού Προϋπολογισμού κατά την περίοδο 2000-2011, όπως αυτή εμφανίζεται





Πραγματοποιηθέντων από τα Προϋπολογισθέντα Έσοδα σε ότι αφορά το Φόρο

Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.) του Τακτικού Προϋπολογισμού κατά την περίοδο

2000-2011, όπως αυτή προκύπτει από τους σχετικούς κρατικούς προϋπολογισμούς-




από το 2000 μέχρι και το 2003 οι όποιες αποκλίσεις (θετικές και αρνητικές)

μπορούν να θεωρηθούν μικρής σημασίας,

από το 2004 μέχρι και το 2011:

1. παρατηρούνται αξιόλογες αποκλίσεις Πραγματοποιηθέντων και

Προϋπολογισθέντων Εσόδων από τον Φ.Π.Α. Εξαίρεση αποτελούν τα έτη

2007 και 2010 όπου το Υπουργείο Οικονομικών προέβλεψε με μεγάλη

ακρίβεια τα έσοδα από τον Φ.Π.Α.,

2. από τα έτη 2004, 2005, 2008, 2009 και 2011 όπου οι αρνητικές αποκλίσεις

Πραγματοποιηθέντων και Προϋπολογισθέντων Εσόδων Φ.Π.Α. του

Τακτικού Προϋπολογισμού ήταν αξιοσημείωτες, ιδιαίτερης επισήμανσης

αξίζει το έτος 2009 κατά το οποίο οι Πραγματικές Εισπράξεις του

Δημοσίου από τον Φ.Π.Α. ήταν λιγότερες κατά 20,47% σε σχέση με τις

Προϋπολογισθείσες.




και των Πραγματοποιηθέντων Μισθών της Κεντρικής Διοίκησης κατά την περίοδο






Πραγματοποιηθέντων από τους Προϋπολογισθέντες Μισθούς της Κεντρικής

Διοίκησης κατά την περίοδο 2000-2008, όπως αυτή προκύπτει από τους σχετικούς



σύμφωνα με τα διαθέσιμα-συγκρίσιμα στοιχεία από το 2000 μέχρι και το 2008

δεν εμφανίστηκαν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ Πραγματοποιηθέντων-

Καταβληθέντων και Προϋπολογισθέντων Μισθών της Κεντρικής Διοίκησης.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι οι Καταβληθέντες Μισθοί υπερέβησαν κατά 4% (4,9%

για την ακρίβεια) τους Προϋπολογισθέντες μόνο μία χρονιά, το 2004,

από το 2006 και έπειτα οι Καταβληθέντες Μισθοί της Κεντρικής Διοίκησης είναι

μικρότεροι σε σχέση με τους Προϋπολογισθέντες. Με άλλα λόγια την τριετία

2006-2008 το Ελληνικό Κράτος Πλήρωνε τους υπαλλήλους του λιγότερα από όσα

είχε Προϋπολογίσει.



Στο παραπάνω γράφημα παρουσιάζεται η εξελικτική πορεία των Προϋπολογισθεισών

και των Καταβληθεισών Συντάξεων της Κεντρικής Διοίκησης κατά την περίοδο






Πραγματοποιηθεισών από τις Προϋπολογισθείσες Συντάξεις της Κεντρικής

Διοίκησης κατά την περίοδο 2000-2010, όπως αυτή προκύπτει από τους σχετικούς



σε αντίθεση με τους Μισθούς, στις Συντάξεις της Κεντρικής Διοίκησης

παρουσιάστηκαν αξιοσημείωτες αποκλίσεις μεταξύ των ποσών που

Καταβλήθηκαν στους Δικαιούχους και των ποσών που Προϋπολογίσθηκαν.

Ενδεικτικά αναφέρονται:

1. από το 2000 μέχρι και το 2009 οι Συντάξεις που Καταβλήθηκαν ήταν

υψηλότερες από τις Προϋπολογισθείσες (αιχμή τα έτη 2004 με απόκλιση

11,68% και 2008 με απόκλιση 10,86%),

2. το έτος 2010 για πρώτη φορά παρατηρείται σημαντική μείωση (11,48%)

του ποσού των Συντάξεων που Καταβλήθηκαν σε σχέση με το

Προβλεπόμενο ποσό.


ΣΥΝΟΨΗ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΩΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ

Γνωρίζοντας ότι:

η έννοια «πρόβλεψη» εμπεριέχει εξ΄ ορισμού το στοιχείο της αβεβαιότητας,

η οικονομική επιστήμη, ως μία κοινωνική επιστήμη:

i. έχει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός της τον άνθρωπο,

ii. υπάρχει, εξελίσσεται και λειτουργεί προς όφελος της κοινωνίας,

iii. επηρεάζεται και επηρεάζει τις κοινωνικές εξελίξεις,

η Δημοσιονομική Πολιτική (όπως προαναφέρθηκε) αποτελεί ένα οικονομικό

εργαλείο με το οποίο η κυβέρνηση ενός κράτους διαχειρίζεται τα έσοδα και τα

έξοδά του κατά τη διάρκεια ενός έτους, με σκοπό την οικονομική ανάπτυξη

του κράτους, δηλαδή την καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγκών του

κοινωνικού συνόλου, με άλλα λόγια των πολιτών του. Η Δημοσιονομική

Πολιτική θέτει ποσοτικούς στόχους όχι ως αυτοσκοπό αλλά ως μέσο

επίτευξης ποιοτικών-κοινωνικών σκοπών.

Παράδειγμα:

Ποσοτικός στόχος κυβέρνησης χώρας Α για το 2012: αύξηση πραγματικού

Α.Ε.Π. κατά 3% σε σχέση με το 2011.

Ποιοτικός σκοπός κυβέρνησης χώρας Α για το 2012: μικρή βελτίωση

οικονομικής ευημερίας κάθε κατοίκου –αν είναι δυνατόν- της χώρας σε σχέση

με το 2011.

Έστω ότι η χώρα Α πέτυχε να αυξήσει το πραγματικό της Α.Ε.Π. κατά 4,2%

το 2012 σε σχέση με το 2011, αλλά η οικονομική κατάσταση ενός μέσου

πολίτη της χώρας αυτής, όπως ο ίδιος τη βιώνει, παρέμεινε αμετάβλητη ή

ακόμη χειρότερα επιδεινώθηκε. Με άλλα λόγια η εύκολη κατάκτηση του

ποσοτικού στόχου δε συνοδεύτηκε με ανάλογη επίτευξη του ποιοτικού

σκοπού. Τέτοιου είδους δυσαρμονίες ποσοτικών στόχων και ποιοτικών

σκοπών πρέπει να προβληματίζουν τους οικονομολόγους και να τους ωθούν

στην αναζήτηση των αιτιών και κυρίως στην εξεύρεση λύσεων προς όφελος

των μελών της κάθε κοινωνίας,

και


μελετώντας τα στοιχεία των Προϋπολογισμών του Ελληνικού Κράτους της

περιόδου 1999-2013,

το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι:

το έτος 2009 ήταν το έτος στο οποίο σημειώθηκαν οι Μεγαλύτερες Αποκλίσεις

μεταξύ Πραγματοποιηθέντων και Προϋπολογισθέντων ποσών στο σύνολο σχεδόν

των υπό παρατήρηση οικονομικών μεγεθών.

Ενδεικτικά αναφέρονται:

i. η μικρότερη απόκλιση της τάξης του -10,92% καταγράφηκε μεταξύ

Εισπραχθέντων Φόρων Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων Τακτικού

Προϋπολογισμού και Προβλεπόμενων,

ii. η μεγαλύτερη απόκλιση της τάξης του +586% καταγράφηκε μεταξύ

Πραγματικού Συνολικού Ελλείμματος Γενικής Κυβέρνησης και Προβλεπόμενου,

iii. το μοναδικό οικονομικό μέγεθος στο οποίο οι προβλέψεις επαληθεύθηκαν ήταν

οι Συντάξεις της Κεντρικής Διοίκησης (το ύψος των Συντάξεων που

Καταβλήθηκαν ήταν σε ποσοστό 2,20% υψηλότερο από το ποσό που είχε

Προϋπολογισθεί).

Το προαναφερόμενο βασικό συμπέρασμα μας οδήγησε να χωρίσουμε την

εξεταζόμενη περίοδο 2000-2011 σε δύο υπό περιόδους:

α) 2000-2008 και

β) 2009-2011.



1. καταγράφηκαν από αξιοσημείωτες μέχρι και ιδιαίτερα σημαντικές

Αποκλίσεις μεταξύ των Πραγματοποιηθέντων και των Προϋπολογισθέντων

ποσών στο σύνολο σχεδόν των οικονομικών μεγεθών που συμπεριλάβαμε

στην έρευνα. Ενδεικτικά αναφέρονται:

τα μεγέθη με το μεγαλύτερο εύρος αποκλίσεων ήταν:

Συνολικό Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης με εύρος 444,39 ποσοστιαίες

μονάδες (+101,42% για το 2005 ως +545,81% για το 2004),

Α.Ε.Π. με εύρος 17,53 ποσοστιαίες μονάδες (-4,99% για το 2008 ως

+12,54% για το 2005),

Χρέος Γενικής Κυβέρνησης με εύρος 17,15 ποσοστιαίες μονάδες

(+0,74% για το 2005 ως +17,89% για το 2008),

τα μεγέθη με το μικρότερο εύρος αποκλίσεων ήταν:

Δαπάνες Κρατικού Προϋπολογισμού με εύρος 6,69 ποσοστιαίες μονάδες

(-0,49% για το 2006 ως 6,20% για το 2004),

Μισθοί Κεντρικής Διοίκησης με εύρος 7,39 ποσοστιαίες μονάδες (-2,49%

για το 2006 ως +4,90% για το 2004),

Σύνολο Φορολογικών Εσόδων Τακτικού Προϋπολογισμού με εύρος 7,98

ποσοστιαίες μονάδες (-6,51% για το 2008 ως +1,47% για το 2002),

2. το δυσκολότερο προς Πρόβλεψη οικονομικό μέγεθος ήταν το Συνολικό

Έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης. Ειδικότερα, το Πραγματικό Έλλειμμα

ήταν στην καλύτερη περίπτωση διπλάσιο του προϋπολογισθέντος (αυτό συνέβη

το 2005) και στη χειρότερη υπέρ εξαπλάσιο (αυτό συνέβη το 2004),

3. μέχρι και το 2007 οι σχετικές Προβλέψεις Υποεκτιμούσαν το Α.Ε.Π. Το 2008

ήταν το πρώτο έτος στο οποίο το Προβλεπόμενο Α.Ε.Π. της χώρας μας

Υπερεκτιμήθηκε,


4. όσον αφορά στις Προβλέψεις για το Χρέος της Γενικής Κυβέρνησης, μόνο

δύο έτη, το 2005 και το 2006, Επαληθεύθηκαν με μεγάλη ακρίβεια. Στα

υπόλοιπα δέκα έτη υπήρξαν από μικρές μέχρι μεγάλες αστοχίες.

Συγκεκριμένα:

2000: Πραγματικό Χρέος Γενικής Κυβέρνησης 3,54% υψηλότερο του

Προϋπολογισθέντος,

2008: Πραγματικό Χρέος Γενικής Κυβέρνησης 17,89% υψηλότερο του

Προϋπολογισθέντος,

5. το Ελληνικό Δημόσιο, γενικά, Εισέπραττε Λιγότερα (ο σχετικός Μέσος Όρος

είναι 1,68% ανά έτος) από αυτά που Προϋπολόγιζε από τη Φορολογία.

Βασικός λόγος ήταν ότι ενώ τα Φυσικά Πρόσωπα κάθε έτος (με εξαίρεση το

2004) Πλήρωναν μέσω της Φορολογίας του Εισοδήματός τους τουλάχιστον

το Ποσό που είχε Προϋπολογισθεί, δε συνέβαινε το ίδιο και με τα Νομικά

Πρόσωπα. Ειδικότερα:

τα Φυσικά Πρόσωπα κατέβαλαν μέσω της Φορολογίας των Εισοδημάτων

τους:

περίπου το ποσό που είχε Προϋπολογισθεί από το Υπουργείο

Οικονομικών για τα έτη 2003, 2005 και 2008 και

υψηλότερο Φόρο (μέχρι και 15,92%, για το 2002) από εκείνον που είχε

Προϋπολογισθεί για τα έτη 2000, 2001, 2002, 2006 και 2007. Ο Μέσος

Όρος των Επιπλέον Φόρων Εισοδήματος του Πληρώθηκε από τα

Φυσικά Πρόσωπα στα έτη αυτά ήταν 7,94%,

τα Νομικά Πρόσωπα κατέβαλαν μέσω της Φορολογίας των Εισοδημάτων

τους:

περίπου το ποσό που είχε Προϋπολογισθεί από το Υπουργείο

Οικονομικών για τα έτη 2004 και 2007,

υψηλότερο Φόρο κατά 10,66% από εκείνον που είχε Προϋπολογισθεί

μόνο για ένα έτος, το 2000 και

χαμηλότερο Φόρο (μέχρι και 18,29%, για το 2001) από τον

Προβλεπόμενο για τα έτη 2001, 2002, 2003, 2005, 2006, 2008. Ο Μέσος

Όρος των Λιγότερων Φόρων Εισοδήματος που Πληρώθηκε από τα

Νομικά Πρόσωπα στα έτη αυτά ήταν 10,50%,


6. με άλλα λόγια το κύριο βάρος των Φορολογικών Εσόδων του Ελληνικού

κράτους από το 2000 μέχρι και το 2008 επωμίσθηκαν κυρίως τα Φυσικά

Πρόσωπα προς όφελος των Νομικών Προσώπων,

7. το Υπουργείο Οικονομικών Προϋπολόγιζε με σχετική ακρίβεια το ύψος

των Μισθών της Κεντρικής Διοίκησης (βλέπε παραπάνω), ενώ αστοχίες

σημειώθηκαν όσον αφορά στις Προβλέψεις για τις Συντάξεις (οι αποκλίσεις

μεταξύ Καταβληθεισών και Προϋπολογισθεισών Συντάξεων κυμάνθηκαν

από -0,02% για το 2005 μέχρι και +11,68% για το 2004),

8. Πραγματικό Χρέος Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του Α.Ε.Π. Το

σχετικό ποσοστό κυμάνθηκε από 96,73% το 2006 μέχρι και 112,90% το

2008. Οπότε, παρά τις όποιες μικρές ή μεγάλες αποκλίσεις που

καταγράφηκαν μεταξύ Πραγματικού και Προβλεπόμενου Χρέους της

Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστού του Α.Ε.Π., το Πραγματικό ποσοστό

ήταν κάτω του 120%, σε όλη την περίοδο 2000-2008,

9. Πραγματικό Συνολικό Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του

Α.Ε.Π. Το σχετικό ποσοστό κυμάνθηκε από 1,18% το 2002 μέχρι και

9,81% το 2008. Με εξαίρεση τα έτη 2000-2002, δηλαδή από το 2003 μέχρι

και το 2008 και παρά τις όποιες Προβλέψεις του Υπουργείου

Οικονομικών περί του αντιθέτου, το Πραγματικό Συνολικό Έλλειμμα της

Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστού του Α.Ε.Π., ήταν κάθε χρόνο

μεγαλύτερο του 3%.



1. 2009: το έτος στο οποίο σημειώθηκαν οι μεγαλύτερες Αποκλίσεις μεταξύ

Πραγματοποιηθέντων και Προϋπολογισθέντων ποσών στο σύνολο σχεδόν

των υπό παρατήρηση οικονομικών μεγεθών. Ενδεικτικά αναφέρονται:

Πραγματικό Συνολικό Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης μεγαλύτερο κατά

586% (σχεδόν επταπλάσιο) από το Προϋπολογισθέν,

Πραγματικό Χρέος Γενικής Κυβέρνησης μεγαλύτερο κατά 25,95% από το

Προϋπολογισθέν,

Πραγματικά Έσοδα Κρατικού Προϋπολογισμού μικρότερα κατά 23,32% σε

σχέση με τα Προϋπολογισθέντα,

Πραγματικές Δαπάνες Κρατικού Προϋπολογισμού μεγαλύτερες κατά 12,62%

σε σχέση με τις Προϋπολογισθείσες,

Επισήμανση: Λαμβάνοντας υπόψη τα Μειωμένα Έσοδα κατά 23,32% από

τη μία πλευρά και τις Αυξημένες Δαπάνες κατά 12,62% από την άλλη,

γίνεται εύκολα αντιληπτό το τεράστιο Δημοσιονομικό Κενό που

δημιουργήθηκε το 2009 και η αναγκαιότητα να καλυφθεί με Δημόσιο

Δανεισμό αυξάνοντας με τον τρόπο αυτό το ήδη υψηλό Δημόσιο Χρέος

της χώρας μας,

Πραγματικό Α.Ε.Π. μικρότερο κατά 11,21% από το Προϋπολογισθέν,

Επισήμανση: Λαμβάνοντας υπόψη το Μειωμένο Α.Ε.Π. από τη μία πλευρά

και τις Αυξημένες Δανειακές Ανάγκες της χώρας μας από την άλλη

προκειμένου να καλυφθεί το προαναφερθέν Δημοσιονομικό Κενό

(Έλλειμμα), γίνεται εύκολα αντιληπτή η εκτόξευση των ποσοστών των

σχέσεων:

Δημόσιο Χρέος ως Ποσοστό του Α.Ε.Π. και

Δημόσιο Έλλειμμα ως Ποσοστό του Α.Ε.Π.,


2. 2010-2011: επιχειρείται μία προσπάθεια Μείωσης της Απόκλισης μεταξύ

Πραγματοποιηθέντων και Προϋπολογισθέντων μεγεθών, η οποία ωστόσο δεν

μπορεί να θεωρηθεί επιτυχής. Ενδεικτικά αναφέρονται:

Πραγματικό Α.Ε.Π. σε σχέση με Προϋπολογισθέν. Οι σχετικές αποκλίσεις

είχαν ως εξής:

2010: -9,04%,

2011: -8,70%

Επισήμανση: Λαμβάνοντας υπόψη τα έτη 2008-2011 παρατηρείται μία

συνολική μείωση του Πραγματικού Α.Ε.Π. της χώρας μας κατά 10,58%

(από € 233.198 το 2008 σε € 208.532 εκατ. το 2011) μέσα σε μια τριετία.

Σημειώνεται ότι βάσει της σχετικής εκτίμησης το ύψος του Προβλεπόμενου

Α.Ε.Π. για το 2009 ήταν € 260.248 εκατ.

Πραγματικά Έσοδα Τακτικού Προϋπολογισμού από το Φόρο Εισοδήματος

Φυσικών Προσώπων, σε σχέση με τα Προϋπολογισθέντα: Οι σχετικές

αποκλίσεις είχαν ως εξής:

2010: -17,56%,

2011: -21,84%

Πραγματικά Έσοδα Κρατικού Προϋπολογισμού σε σχέση με τα

Προϋπολογισθέντα. Οι σχετικές αποκλίσεις είχαν ως εξής:

2010: -6,31%,

2011: -9,33%

7. Πραγματικό Συνολικό Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης σε σχέση με το

Προϋπολογισθέν. Πρόκειται για το μοναδικό οικονομικό μέγεθος όπου οι

τεράστιες (από 101,42% μέχρι και 545,81%) αποκλίσεις της περιόδου 2000-

2008 μειώθηκαν δραματικά:

2010: 7,02%,

2011: 16,95%


3. Πραγματικό Χρέος Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του Α.Ε.Π. Το

σχετικό ποσοστό παρουσίασε μία εκρηκτική άνοδο από 129,69% το 2009

(ενώ η σχετική πρόβλεψη έκανε λόγο για 91,42%) στο 170,55% το 2011 (η

σχετική εκτίμηση ήταν 152,58%),

4. Πραγματικό Συνολικό Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του

Α.Ε.Π. Το σχετικό ποσοστό παρουσίασε πτωτική πορεία από 15,63% το

2009 (με τη σχετική πρόβλεψη να το εκτιμά στο 2,02%), στο 9,44% το

2011 (προϋπολογισθέν ποσοστό: 7,37%).


ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ – ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ – ΣΚΕΨΕΙΣ

I. Ποιοι οι λόγοι για τους οποίους οι πραγματικές εξελίξεις των δημοσίων

οικονομικών της χώρας μας δεν επιβεβαίωναν τις σχετικές προβλέψεις, επί

σειρά ετών; Δηλαδή, γιατί κάθε χρονιά οι απολογισμοί δεν επαλήθευαν τους

προϋπολογισμούς;

II. Οι ιδιαίτερα μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ προϋπολογισθέντων και

απολογιστικών ποσών, που καταγράφηκαν σε αρκετές περιπτώσεις

δημοσιοοικονομικών μεγεθών, θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί ή

τουλάχιστον περιοριστεί;

III. Με δεδομένες τις σημειωθείσες αποκλίσεις επί σειρά ετών, το εύλογο

ερώτημα που προκύπτει είναι: Υπήρχε κάποιο σύστημα ελέγχου, πρόληψης ή

τουλάχιστον έγκαιρης προειδοποίησης σε περίπτωση εμφάνισης ενδείξεων

δημοσιονομικού εκτροχιασμού;

IV. Πως το Ελληνικό Κράτος αξιολογούσε τις σημειωθείσες αποκλίσεις και ποια

μέτρα λάμβανε για τον περιορισμό τους, αρχικά και για την εξάλειψή τους σε

δεύτερο χρόνο;

V. Πόσο σημαντικές ήταν οι πιθανότητες η χώρα μας να απέφευγε την

οικονομική κρίση που όλοι βιώνουμε αν κατά τα προηγούμενα χρόνια οι

αποκλίσεις μεταξύ απολογισμών και προϋπολογισμών ήταν περιορισμένες;


Μέρος Δεύτερο:


ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ

και





ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στο δεύτερο μέρος, με τίτλο «ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ και

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ» η εργασία μας επιχειρεί:

A. να εκτιμήσει το επίπεδο οικονομικής παιδείας του Έλληνα πολίτη και

B. να καταγράψει κάποιες απόψεις του για την οικονομική κρίση που βιώνει.

Τα στάδια που ακολουθήθηκαν ήταν τα εξής:

1. αποφασίστηκαν:

i. η χρήση ερωτηματολογίου ως μέσου συλλογής των στοιχείων της

έρευνας,

ii. η Βόρεια Κέρκυρα ως τόπος διεξαγωγής της έρευνας και

iii. οι μήνες Μάρτιος – Απρίλιος ως η χρονική περίοδος συλλογής

στοιχείων,

2. η κάθε μία από τις τέσσερις ομάδες που συμμετείχαν στην εργασία με βάση

τις γνώσεις, τα ενδιαφέροντα και τα βιώματά της πρότεινε κάποιες ερωτήσεις

που θεωρούσε ότι μπορούσαν και έπρεπε να συμπεριληφθούν στο σχετικό

ερωτηματολόγιο,

3. συντάχθηκε ένα ερωτηματολόγιο το οποίο κλήθηκαν να συμπληρώσουν δέκα

άτομα, προκειμένου να εντοπιστούν εγκαίρως οι αδυναμίες του όσον αφορά

το είδος, το ύφος, τη σαφήνεια και την πληρότητα των ερωτήσεων,

4. βάσει των παρατηρήσεων που έγιναν στα πλαίσια της συμπλήρωσης του

δοκιμαστικού ερωτηματολογίου, προέκυψε το τελικό ερωτηματολόγιο,

5. διανομή ερωτηματολογίων σε 200 άτομα διαφόρων δημογραφικών

χαρακτηριστικών. Από τα 200 ερωτηματολόγια που δόθηκαν,

συμπληρώθηκαν ανώνυμα και επιστράφηκαν τα 197. Το πολύ υψηλό

(98,5%) ποσοστό συμμετοχής στην έρευνα μας ξάφνιασε ευχάριστα και ήταν

σίγουρα μία πρώτη επιδοκιμασία της προσπάθειάς μας,

6. καταχώρηση του συνόλου των απαντήσεων από τα 197 ερωτηματολόγια σε

ένα φύλλο εργασίας του EXCEL,

7. απόρριψη απαντήσεων από 19 ερωτηματολόγια για διάφορους λόγους,

8. επεξεργασία και ομαδοποίηση απαντήσεων,

9. καταγραφή ευρημάτων της έρευνας (παρουσιάζονται στις σελίδες που

ακολουθούν).



Σύμφωνα με το παραπάνω γράφημα μόνο το 30% των συμμετεχόντων στην έρευνα

δήλωσαν ότι κατανοούν σε ικανοποιητικό βαθμό (δηλαδή από «αρκετά» μέχρι «πάρα

πολύ») την έννοια του Α.Ε.Π. Με άλλα λόγια 7 στους 10 ερωτηθέντες φαίνεται να μη

γνωρίζουν σε αποδεκτό βαθμό τι σημαίνει Α.Ε.Π., μία έννοια η οποία ακούγεται

καθημερινά στα δελτία ειδήσεων εδώ και τουλάχιστον 3 έτη. Μάλιστα το 28% των

ερωτηθέντων δήλωσαν ότι δεν κατανοούν καθόλου το περιεχόμενο του εν λόγω

μακροοικονομικού μεγέθους.



Η κατάσταση αλλάζει όταν αναφερόμαστε στο Δημόσιο Χρέος. Σύμφωνα με το

παραπάνω γράφημα το 62% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι κατανοούν σε

ικανοποιητικό βαθμό (δηλαδή τουλάχιστον «αρκετά») την έννοια του Δημοσίου

Χρέους. Το ποσοστό των συμμετεχόντων στην έρευνα που δε γνωρίζει καθόλου τη

σημασία του Δημοσίου Χρέους περιορίζεται στο 7%.



Έστω και με οριακή πλειοψηφία (53%) η έννοια του Κρατικού Προϋπολογισμού

φαίνεται να είναι αρκετά γνωστή στους ερωτηθέντες. Από την άλλη πλευρά 1 στους

10 δήλωσε ότι αγνοεί εντελώς το περιεχόμενο της έννοιας Κρατικός

Προϋπολογισμός.



Παρόλο που ένας από τους κυριότερους στόχους των κυβερνήσεων της τελευταίας

τετραετίας είναι ο μηδενισμός του Πρωτογενούς Ελλείμματος, αρχικά και εν

συνεχεία η εμφάνιση Πρωτογενών Πλεονασμάτων, μόνο το 31% των ερωτηθέντων

δήλωσαν ότι κατανοούν σε ικανοποιητικό βαθμό (δηλαδή τουλάχιστον «αρκετά») την

έννοια αυτή. Αξιοσημείωτο είναι ότι 1 στους 4 συμμετέχοντες στην έρευνα δήλωσε

ότι δε γνωρίζει καθόλου τι σημαίνει Πρωτογενές Έλλειμμα, τη στιγμή μάλιστα που η

πολιτική λιτότητας που ακολουθείται από τη χώρα μας και τις επιπτώσεις της βιώνει

το σύνολο του ελληνικού πληθυσμού, έχει ως επίκεντρό της το περιορισμό και εν

τέλει το μηδενισμό του Πρωτογενούς Ελλείμματος.



Σύμφωνα με το παραπάνω γράφημα 1 στους 2 ερωτηθέντες δήλωσε ότι κατανοεί την

έννοια των Ομολόγων σε ικανοποιητικό βαθμό (δηλαδή τουλάχιστον «αρκετά»).



Σύμφωνα με το παραπάνω γράφημα 1 στους 4 ερωτηθέντες δήλωσαν ότι κατανοούν

την έννοια των Spreads (περιθώριο επιτοκίου) σε ικανοποιητικό βαθμό (δηλαδή

τουλάχιστον «αρκετά»). Από την άλλη πλευρά ένα 35% αυτών που συμμετείχαν στην

έρευνα δήλωσαν ότι δε γνωρίζουν καθόλου την έννοια αυτή.



Όπως προκύπτει από το παραπάνω γράφημα 6 στους 10 συμμετέχοντες στην έρευνα

δήλωσαν ότι δε κατανοούν σε ικανοποιητικό βαθμό (δηλαδή τουλάχιστον «αρκετά»)

την έννοια των Διεθνών Αγορών.

Υπενθυμίζεται ότι ο λόγος για τον οποίο η χώρα μας έχει οδηγηθεί σε συνεχείς

πολιτικές λιτότητας είναι η απροθυμία των Διεθνών Αγορών να τη δανείσουν από τις

αρχές του 2010. Η εν λόγω απροθυμία τους οδήγησε τα Spreads σε δυσθεώρητα ύψη,

καθιστώντας ουσιαστικά απαγορευτικό το κόστος δανεισμού της χώρας μας από τις

Διεθνείς Αγορές, προβάλλοντας ως μονόδρομο το δανεισμό της από τον Ευρωπαϊκό

Μηχανισμό Στήριξης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, από το Μάιο του 2010.



Όσον αφορά στο οικονομικό μέγεθος που ονομάζεται Πληθωρισμός και έχει άμεση

σχέση με το κόστος ζωής μας, τα αποτελέσματα της έρευνας κρίνονται μη

ικανοποιητικά. Ειδικότερα, 1 στους 2 ερωτηθέντες δήλωσε ότι δε γνωρίζει τη

σημασία του Πληθωρισμού στην καθημερινότητά του. Μάλιστα 1 στους 10 δήλωσε

ότι δε κατανοεί καθόλου το περιεχόμενο της έννοιας Πληθωρισμός.



Σύμφωνα με τις απαντήσεις που μας δόθηκαν 1 στους 2 δήλωσε ότι κατανοεί

ικανοποιητικά (δηλαδή τουλάχιστον «αρκετά») την έννοια των έμμεσων φόρων. Το

εύρημα αυτό της έρευνας επαληθεύεται (βλέπε παρακάτω, γράφημα Νο43) και από

το γεγονός ότι το 44% των συμμετεχόντων στην έρευνα απάντησαν ορθώς ότι

διαφωνούν με την φράση «Η έμμεση φορολόγηση είναι κοινωνικά δικαιότερη από

την άμεση.»



Ο όρος Δημοσιονομική Πολιτική, δηλαδή το εργαλείο του κάθε κράτους να

διαχειρίζεται τα έσοδα και τα έξοδά του, είναι τελείως άγνωστος στο 36% των

ερωτηθέντων. Μάλιστα μόνο 1 στους 4 (για την ακρίβεια το σχετικό ποσοστό είναι

28%) από τους συμμετέχοντες στην έρευνα δήλωσε ότι γνωρίζει ικανοποιητικά

(δηλαδή τουλάχιστον «αρκετά») το περιεχόμενο της έννοιας Δημοσιονομική

Πολιτική.



Λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των απαντήσεων στην ερώτηση Β1 του

ερωτηματολογίου καταλήγουμε στα εξής συμπεράσματα, όπως παρουσιάζονται στο

γράφημα Νο39:

ο βαθμός κατανόησης των δέκα οικονομικών εννοιών που συμπεριλήφθηκαν στο

ερωτηματολόγιο μπορεί να χαρακτηριστεί «Χαμηλός» για το 59% (δηλαδή για 6

στους 10) των συμμετεχόντων στην έρευνα,

το 22% των ερωτηθέντων που απάντησαν ότι κατανοούν «Αρκετά» τους

σχετικούς οικονομικούς όρους μπορεί να θεωρηθεί ότι τους γνωρίζουν σε

αποδεκτό-ικανοποιητικό βαθμό και

τέλος, το υπόλοιπο 19% των ερωτηθέντων που οι απαντήσεις τους στη σχετική

ερώτηση ήταν «Πολύ» και «Πάρα Πολύ» μπορεί να θεωρηθεί ότι γνωρίζουν σε

υψηλό βαθμό το περιεχόμενο των εν λόγω οικονομικών εννοιών.



Με βάση το παραπάνω γράφημα μόλις το 23% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι το

ενδιαφέρον τους για την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας υπήρχε πριν το 2008.

Με άλλα λόγια οι 8 στους 10 συμμετέχοντες στην έρευνα άρχισαν να ενδιαφέρονται

για τα οικονομικά της χώρας μας με αφορμή την Ελληνική Κρίση ή στην καλύτερη

περίπτωση με αφορμή την κρίση του χρηματοπιστωτικού τομέα στις Η.Π.Α. που

έλαβε παγκόσμια διάσταση το καλοκαίρι του 2008. Αξιοσημείωτο είναι το ποσοστό

του 7% που δήλωσαν ότι δεν ενδιαφέρονται ακόμη και σήμερα για την οικονομική

κατάσταση της χώρας μας.



Η ερώτηση αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως ερώτηση ελέγχου για τις

απαντήσεις που δόθηκαν στην ερώτηση Β1 του ερωτηματολογίου σχετικά με το

βαθμό κατανόησης του Α.Ε.Π. και του Πληθωρισμού. Στα σχετικά υποερωτήματα το

30% των συμμετεχόντων στην έρευνα απάντησαν ότι γνωρίζουν σε ικανοποιητικό

βαθμό την έννοια του «Α.Ε.Π.» και το 49% την έννοια του «Πληθωρισμού». Ως εκ

τούτου το γεγονός ότι το 48% των ερωτηθέντων έδωσαν τη σωστή απάντηση στο

παραπάνω ερώτημα μπορεί να θεωρηθεί ιδιαίτερα υψηλότερο του αναμενόμενου. Το

συμπέρασμα αυτό ενισχύεται αν λάβουμε υπ’ όψιν μας το ποσοστό αυτών που

ταυτόχρονα:

α) απάντησαν σωστά στο παραπάνω ερώτημα,

β) δήλωσαν ότι κατανοούν τουλάχιστον ικανοποιητικά την έννοια του Α.Ε.Π. και

γ) δήλωσαν ότι κατανοούν τουλάχιστον ικανοποιητικά την έννοια του Πληθωρισμού.

Το εν λόγω ποσοστό μόλις και υπερβαίνει το 15%.



Η βενζίνη είναι ένα προϊόν που χρησιμοποιείται σχεδόν σε καθημερινή βάση από το

σύνολο των Ελλήνων πολιτών. Ωστόσο, μόνο το 13% των ερωτηθέντων φαίνεται να

γνωρίζουν ότι το συνολικό ποσοστό της τιμής της βενζίνης που αφορά σε φόρους

είναι λίγο κάτω από 61%.



Η ερώτηση αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως ερώτηση ελέγχου για τις

απαντήσεις που δόθηκαν στην ερώτηση Β1 του ερωτηματολογίου σχετικά με το

βαθμό κατανόησης της έννοιας «Έμμεση Φορολογία». Στη σχετική ερώτηση το 47%

των συμμετεχόντων στην έρευνα απάντησαν ότι γνωρίζουν σε ικανοποιητικό βαθμό

την έννοια της Έμμεσης Φορολογίας. Ως εκ τούτου το γεγονός ότι το 44% των

ερωτηθέντων έδωσαν την σωστή απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, αρχικά, μπορεί

να θεωρηθεί ως αναμενόμενο. Ωστόσο σημειώνεται ότι το ποσοστό εκείνων που

ταυτόχρονα:

α) απάντησαν σωστά στο παραπάνω ερώτημα και

β) δήλωσαν ότι κατανοούν τουλάχιστον ικανοποιητικά την έννοια της Έμμεσης

Φορολογίας είναι περίπου 30%.

Άρα το ποσοστό του 44% που απάντησαν σωστά στην ερώτηση αυτή μπορεί να

θεωρηθεί μάλλον υψηλότερο του αναμενόμενου.



Το 70% των συμμετεχόντων στην έρευνα απάντησαν σωστά στο σχετικό ερώτημα.

Αν και το ποσοστό αυτό φαίνεται υψηλό ήταν αναμενόμενο για ένα νησί όπως η

Κέρκυρα, η οικονομία του οποίου έχει τη βάση της στις τουριστικές υπηρεσίες οι

οποίες ως γνωστό δεν παρέχονται και τους 12 μήνες του χρόνου.



Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας μόνο οι 3 στους 10 ερωτηθέντες φαίνεται ότι

γνωρίζουν και μπορούν να αποδώσουν τη διαφορά μεταξύ ενός άνεργου (αυτός που

δεν έχει δουλειά αλλά την επιζητεί) και ενός άεργου (αυτός που δε δουλεύει από

επιλογή).



Όπως προκύπτει από το παραπάνω γράφημα το 70% των συμμετεχόντων στην έρευνα

δήλωσαν ότι το επίπεδο της φορολογικής συνείδησης του μέσου Έλληνα πολίτη δεν

είναι το επιθυμητό. Ειδικότερα το 28% των ερωτηθέντων θεωρούν ιδιαίτερα χαμηλή

τη φορολογική συνείδηση του Έλληνα, ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 42% τη

χαρακτηρίζουν περιορισμένη.



Το γράφημα αυτό καταδεικνύει με σαφήνεια τον ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο των

μέσων μαζικής ενημέρωσης (τηλεόρασης και εφημερίδων) ως πηγών οικονομικής

γνώσης και κατά συνέπεια της μεγάλης επιρροής που ασκούν στην δόμηση της

οικονομικής παιδείας του μέσου Έλληνα πολίτη. Στα μέσα μαζικής ενημέρωσης είτε

ως μοναδικών (το 16% των ερωτηθέντων απάντησε ότι το σύνολο των οικονομικών

του γνώσεων αποκτήθηκε μέσω της παρακολούθησης τηλεοπτικών προγραμμάτων-

εκπομπών και μόνο) είτε ως κύριων πηγών οικονομικής πληροφόρησης αποδίδεται,

σε ποσοστό 71%, το επίπεδο της οικονομικής παιδείας του Έλληνα. Ο ρόλος του

σχολείου ως μοναδική και ως κύρια πηγή οικονομικών γνώσεων περιορίζεται

συνολικά στο υπόλοιπο 29%.



Ιδιαίτερα αποκαλυπτικό για το επίπεδο της οικονομικής παιδείας του μέσου Έλληνα

πολίτη, όπως το αντιλαμβάνονται οι κάτοικοι της Βόρειας Κέρκυρας, είναι το

παραπάνω γράφημα. Ειδικότερα, από τους συμμετέχοντες στην έρευνα:

το 36% εκτιμούν ότι είναι «Ιδιαίτερα Χαμηλό»,

το 45% θεωρούν ότι είναι «Περιορισμένο». Με άλλα λόγια οι 8 στους 10

ερωτηθέντες πιστεύουν ότι η οικονομική παιδεία των Ελλήνων είναι

«Ανεπαρκής»,

το 16% τη χαρακτηρίζουν «Απλώς Επαρκή» και

μόνο ένα 2% απάντησαν ότι είναι «Ανεπτυγμένη».



Στην ερώτηση «Αν πιστεύετε ότι ο μέσος Έλληνας πολίτης στερείται ουσιαστικά

οικονομικής παιδείας, ποιος θεωρείτε ότι ευθύνεται;» οι 7 στους 10 απάντησαν το

εκπαιδευτικό σύστημα (μόνο ένα οικονομικό μάθημα στο Λύκειο). Άξιο αναφοράς

είναι και ένα ποσοστό της τάξης του 20% που πιστεύουν ότι η κύρια ευθύνη για την

απουσία ουσιαστικής οικονομικής παιδείας είναι ατομική, με άλλα λόγια ότι ανήκει

στον κάθε έναν από εμάς, ξεχωριστά.



Το γράφημα αυτό δηλώνει με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο ότι η οικονομική

κατάσταση του 88% των ερωτηθέντων επιδεινώθηκε από την αρχή της οικονομικής

κρίσης μέχρι και σήμερα. Μάλιστα το 69% των συμμετεχόντων στην έρευνα

δήλωσαν ότι η οικονομική τους κατάσταση έχει χειροτερέψει από αρκετά ως πολύ.

Στον αντίποδα υπάρχει και ένα ποσοστό 1% που δήλωσαν ότι η οικονομική τους

κατάσταση έχει βελτιωθεί έστω και λίγο.



Η οικονομική κρίση έχει αρνητικές επιπτώσεις και στην κοινωνική ζωή των

συμμετεχόντων στην έρευνα, όπως παρουσιάζεται στο παραπάνω γράφημα. Μόνο το

2% αυτών απάντησαν ότι η κοινωνική τους ζωή έμεινε ανεπηρέαστη από την

οικονομική κρίση. Για το υπόλοιπο 97% (1% των ερωτηθέντων δεν απάντησε στη

σχετική ερώτηση) η οικονομική κρίση σήμαινε από μικρές μέχρι πολύ μεγάλες

εκπτώσεις στην κοινωνική ζωή τους (διασκέδαση, εκδρομές κλπ).



Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εκτιμήσεις των συμμετεχόντων στην έρευνα

όσον αφορά στο χρονικό διάστημα που θα χρειαστεί προκειμένου η οικονομική

ευημερία του μέσου Έλληνα πολίτη να επανέλθει στα επίπεδα του 2008 και

παρουσιάζονται στο παραπάνω γράφημα. Οι περισσότεροι (το σχετικό ποσοστό

ανέρχεται στο 60%) εκτιμούν ότι η οικονομική κατάσταση του μέσου Έλληνα πολίτη

θα επανέλθει στα προ κρίσης επίπεδα το αργότερο μέσα στα επόμενα 15 έτη.

Μάλιστα, οι πλέον αισιόδοξοι από αυτούς που αντιπροσωπεύουν ένα ποσοστό της

τάξης του 9% πιστεύουν ότι οι οικονομικές απώλειες από το 2009 μέχρι και σήμερα

θα ανακτηθούν εντός της προσεχούς τριετίας ή το πολύ πενταετίας. Από την άλλη

πλευρά υπάρχουν και οι πλέον απαισιόδοξοι, που αντιστοιχούν σε ένα ποσοστό της

τάξης του 12% και εκτιμούν ότι θα χρειαστούν πάνω από 30 έτη.



Οι συμμετέχοντες στην έρευνα κλήθηκαν, χρησιμοποιώντας μία κλίμακα (1: το πλέον

σημαντικό, 5: το λιγότερο σημαντικό), να ιεραρχήσουν τα προβλήματα που

σχετίζονται με την οικονομική κρίση που βιώνουμε και παρουσιάζονται στο

παραπάνω γράφημα. Βάσει των σχετικών απαντήσεων το πλέον σημαντικό πρόβλημα

αναδείχθηκε (όπως άλλωστε ήταν αναμενόμενο) η Ανεργία συγκεντρώνοντας ένα

ποσοστό της τάξης του 48%. Ως το δεύτερο πλέον σημαντικό πρόβλημα θεωρήθηκε η

Εγκληματικότητα με ποσοστό 19% και ακολουθούν η Ακρίβεια με 12%, η Μείωση

των Κοινωνικών Δαπανών με 10% και τελευταίο έρχεται το πρόβλημα της

Φοροδιαφυγής με ποσοστό 7%.



Στο ερώτημα «Ποιος πιστεύετε ότι ευθύνεται περισσότερο για την οικονομική κρίση

στην Ελλάδα;» οι 6 στους 10 απάντησαν αποκλειστικά οι Πολιτικοί, ενώ 1 στους 10

θεωρεί ότι η οικονομική κρίση στη χώρα μας οφείλεται αποκλειστικά σε εμάς τους

Πολίτες της. Οι Τράπεζες και η Παγκόσμια Οικονομική Κρίση συγκέντρωσαν ένα

ποσοστό της τάξης του 6% η κάθε μία, ως υπεύθυνες για την οικονομική κρίση στη

χώρα μας. Το υπόλοιπο 15% μοιράζεται σε συνδυασμούς των παραπάνω

παραγόντων.


ΣΥΝΟΨΗ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΜΕΡΟΥΣ

Γενικά Συμπεράσματα:

A. ο μέσος Έλληνας πολίτης παρουσιάζει έλλειμμα οικονομικής παιδείας και

κατ΄ επέκταση μειωμένη φορολογική συνείδηση. Κύριος υπεύθυνος για την

κατάσταση αυτή θεωρείται το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας. Άμεση και

επιβεβλημένη είναι η ανάγκη εμπλουτισμού των αναλυτικών προγραμμάτων

της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης με μαθήματα οικονομικοκοινωνικού

περιεχομένου,

B. η οικονομική κρίση:

i. επιδείνωσε σημαντικά την ευημερία του μέσου Έλληνα πολίτη και

ii. στάθηκε η αφορμή να αρχίσει να ενδιαφέρεται για τα οικονομικά της

χώρας του, κατανοώντας πλέον ότι η εξέλιξή τους επηρεάζει την

καθημερινότητά του.

Κύρια Συμπεράσματα:

1. ο Έλληνας πολίτης στερείται ουσιαστικής οικονομικής παιδείας,

2. τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης έχουν τον πρώτο λόγο στην εκπαίδευση του

νεοέλληνα σε θέματα οικονομίας,

3. ο ρόλος του Σχολείου ως φορέα οικονομικής εκπαίδευσης είναι

περιορισμένος και χρήζει άμεσης και πολύπλευρης ενίσχυσης,

4. το επίπεδο οικονομικής ευημερίας του μέσου Έλληνα πολίτη έχει πληγεί σε

μεγάλο βαθμό από την οικονομική κρίση,

5. σημαντικότερο όλων των προβλημάτων που σχετίζονται με την οικονομική

κρίση είναι η Ανεργία.


Ειδικότερα αναφέρονται:

1. ο μέσος Έλληνας πολίτης δεν κατανοεί -τουλάχιστον στο βαθμό που απαιτείται-

οικονομικές έννοιες όπως π.χ. Α.Ε.Π., Δημοσιονομική Πολιτική, Δημόσιο Χρέος,

Πληθωρισμός, Έμμεση Φορολογία κ.α., που επηρεάζουν την καθημερινότητα του.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα:

ο βαθμός κατανόησης δέκα βασικών οικονομικών εννοιών που

συμπεριλήφθηκαν στην έρευνα χαρακτηρίστηκε ως χαμηλός από το 60% των

συμμετεχόντων. Ενδεικτικά αναφέρονται,

i. η πλέον οικεία οικονομική έννοια στον νεοέλληνα φαίνεται ότι είναι το

«Δημόσιο Χρέος»,

ii. η πλέον άγνωστη οικονομική έννοια στον νεοέλληνα φαίνεται ότι είναι

τα «Spreads»,

2. οι περισσότεροι Έλληνες άρχισαν να ενδιαφέρονται για τα δημόσια οικονομικά

της χώρας τους μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης. Σύμφωνα με τα

αποτελέσματα της έρευνας μόνο το 23% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι

ενδιαφερόταν για τα οικονομικά της Ελλάδας πριν από το 2008,

3. η μεγάλη πλειοψηφία των νεοελλήνων στερούνται ουσιαστικά φορολογικής

συνείδησης. Το σχετικό ποσοστό που καταγράφηκε στην έρευνα είναι 70%,

4. το 81% των ερωτηθέντων σημειώνουν την έλλειψη οικονομικής παιδείας του

σύγχρονου Έλληνα,

5. το έλλειμμα οικονομικής παιδείας αποδόθηκε:

στο εκπαιδευτικό σύστημα (μόνο ένα οικονομικό μάθημα στην Α΄ τάξη του

Γενικού Λυκείου) από το 68% των συμμετεχόντων στην έρευνα και

στον ίδιο τον Έλληνα πολίτη. Το σχετικό ποσοστό ήταν 20%,

6. καταγράφηκε η σημασία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και ιδιαίτερα της

τηλεόρασης ως φορέων οικονομικής γνώσης. Ενδεικτικά αναφέρονται:

το 16% των ερωτηθέντων δήλωσαν ως μοναδική πηγή των οικονομικών τους

γνώσεων την τηλεόραση,

το αντίστοιχο ποσοστό για το σχολείο ήταν μόλις 7%,

τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης συμμετέχουν στη δόμηση της οικονομικής

παιδείας του 71% των συμμετεχόντων στην έρευνα,


7. τα αποτελέσματα της έρευνας επιβεβαίωσαν ότι η οικονομική κρίση έπληξε το

επίπεδο της οικονομικής ευημερίας της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ελλήνων

πολιτών, από το 2008 μέχρι και σήμερα. Συγκεκριμένα, σε ότι αφορά στην

οικονομική κατάστασή τους, από το σύνολο των ερωτηθέντων:

το 29% δήλωσαν ότι έχει επιδεινωθεί πολύ,

το 40% δήλωσαν ότι έχει επιδεινωθεί αρκετά,

το 19% δήλωσαν ότι έχει επιδεινωθεί λίγο,

το 10% δήλωσαν ότι παρέμεινε αμετάβλητη και

το 1% δήλωσαν ότι έχει βελτιωθεί λίγο (υπήρξε και ένα ποσοστό 1% που δεν

απάντησαν στη σχετική ερώτηση),

8. ένας στους δύο ερωτηθέντες θεωρεί ότι η οικονομική του κατάσταση θα

επανέλθει στα επίπεδα του 2008 το αργότερο σε 15 έτη από σήμερα. Ειδικότερα:

οι πλέον αισιόδοξοι, που αντιπροσωπεύουν το 9% των συμμετεχόντων στην

έρευνα, κάνουν λόγο για 3-5 έτη,

στο αντίποδα υπάρχουν και οι πλέον απαισιόδοξοι, που αντιστοιχούν στο 12%

των ερωτηθέντων, οι οποίοι εκτιμούν ότι θα χρειαστούν πάνω από 30 έτη για

να επανέλθει η οικονομική τους ευημερία στα επίπεδα του 2008,

9. μετά την ανεργία και κατά σειρά σπουδαιότητας ως προβλήματα της οικονομικής

κρίσης εκτιμήθηκαν η εγκληματικότητα, η ακρίβεια, η μείωση των κοινωνικών

δαπανών και η φοροδιαφυγή,

10. τέλος, το 63% των συμμετεχόντων στην έρευνα εκτιμούν ότι για την οικονομική

κρίση στην Ελλάδα ευθύνονται οι Έλληνες πολιτικοί και ακολουθεί ένα ποσοστό

της τάξης του 10% που θεωρούν τους Έλληνες πολίτες ως υπεύθυνους της

οικονομικής κρίσης. Οι τράπεζες λαμβάνουν ένα ποσοστό της τάξης του 6%. Το

ίδιο ποσοστό αποδίδεται και στον παράγοντα «παγκόσμια οικονομική κρίση».




2000-2011




Παραρτήματα




ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Νο1 – ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Οικονομική Παιδεία Νεοελλήνων – Ελληνική Οικονομική Κρίση

Παρακαλείστε να διαθέσετε πέντε λεπτά από το χρόνο σας και να συμπληρώσετε ανώνυμα το παρόν

ερωτηματολόγιο, βοηθώντας με τον τρόπο αυτό τους μαθητές της Α΄ τάξης του Γενικού Λυκείου

Αγρού Κέρκυρας, στα πλαίσια της ερευνητικής εργασίας τους. Τα ευρήματα της έρευνας θα

χρησιμοποιηθούν για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για τη

συνεργασία.

Α. Δημογραφικά Στοιχεία (απαντήστε σημειώνοντας X στο σχετικό πεδίο)

Α1. Φύλο:

Άνδρας Γυναίκα

Α2. Ηλικία:

15-17 18-25 26-30 31-40 41-50 51-65 >66

Α3. Επίπεδο Εκπαίδευσης:

Δεν πήγα σχολείο Απόφοιτος Δημοτικού Απόφοιτος Γυμνασίου

Απόφοιτος Λυκείου Πτυχιούχος ΤΕΙ Πτυχιούχος ΑΕΙ

Απόφοιτος ΙΕΚ Κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Κάτοχος Διδακτορικού Τίτλου

Α4. Οικογενειακή Κατάσταση:

Άγαμος Έγγαμος Διαζευγμένος – Σε διάσταση

Α5. Αριθμός Παιδιών και Λοιπών Προστατευόμενων Μελών (εξαρτώμενων οικονομικά από

εσάς):

0 1 2 3 4 5

6 7 8 9 10 >10

Α6. Επάγγελμα –Απασχόληση:

Μαθητής Φοιτητής-Σπουδαστής Άνεργος

Δημόσιος Υπάλληλος Ιδιωτικός Υπάλληλος Επιχειρηματίας

Ελεύθερος Επαγγελματίας Εισοδηματίας Οικιακά Συνταξιούχος


Α7. Οικονομική Κατάσταση (προσδιορίστε το μηνιαίο ατομικό ή οικογενειακό σας εισόδημα):

Μηνιαίο Ατομικό ή Μηνιαίο Οικογενειακό Εισόδημα:

<€500 €500-1.000 €1.001-1.500 €1.501-2.000

€2.001-2.500 €2501-3.000 €3.001-3.500 €3.501-4.000

€4.001-5.000 >€5.001

Β. Οικονομική Παιδεία Νεοελλήνων (απαντήστε σημειώνοντας X στο σχετικό πεδίο)

Β1. Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι κατανοείτε τις παρακάτω έννοιες;

Καθόλου Πολύ Λίγο Λίγο Όχι όσο

θα ήθελα Αρκετά Πολύ

Πάρα

πολύ

Α.Ε.Π.

ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ

ΚΡΑΤΙΚΟΣ

ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ

ΕΛΛΕΙΜΜΑ

ΟΜΟΛΟΓΑ

SPREADS

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΑΓΟΡΕΣ

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

ΕΜΜΕΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ


Β2. Το ενδιαφέρον μου για την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας άρχισε:

Πριν το 2008 Το 2008 Το 2009 Το 2010 Το 2011

Το 2012 Δεν ενδιαφέρομαι

Β3. Έστω ότι η κυβέρνηση μιας χώρας ανακοινώνει ότι το ονομαστικό Α.Ε.Π. της χώρας αυτής

αυξήθηκε κατά 10% σε ένα χρόνο. Τον ίδιο χρόνο ο πληθωρισμός στη χώρα αυτή σημείωσε

αύξηση κατά 15%. Κατά τη γνώμη σας (με δεδομένο ότι όλοι οι λοιποί παράγοντες παρέμειναν

σταθεροί) το πραγματικό εισόδημα των κατοίκων της χώρας αυτής κατά το έτος αυτό:

Αυξήθηκε Παρέμεινε αμετάβλητο Μειώθηκε Δε γνωρίζω/Δεν απαντώ

Β4. Τι ποσοστό της τιμής της βενζίνης πιστεύετε ότι αφορά σε φόρους (Φ.Π.Α. και λοιποί

φόροι):

10%-20% 21%-30% 31%-40% 41%-50% 51%-60%

61%-70% Δε γνωρίζω/Δεν απαντώ

Β5. Η έμμεση φορολόγηση είναι κοινωνικά δικαιότερη από την άμεση. Με την πρόταση αυτή:

Συμφωνώ Διαφωνώ Δε γνωρίζω/Δεν απαντώ

Β6. Κατά τη γνώμη μου η κύρια μορφή ανεργίας που εμφανίζεται στην Κέρκυρα είναι η:

Κυκλική Ανεργία Διαρθρωτική Ανεργία Εποχική Ανεργία Ανεργία Τριβής

Δε γνωρίζω/Δεν απαντώ

Β7. Γνωρίζετε τη διαφορά μεταξύ άνεργου και άεργου; Ναι Όχι

Β8. Αν γνωρίζετε τη διαφορά μεταξύ άνεργου και άεργου εξηγήστε την περιληπτικά.


Β9. Η φορολογική συνείδηση του μέσου Έλληνα πολίτη θεωρείτε ότι είναι:

Ιδιαίτερα Χαμηλή Περιορισμένη Απλώς Επαρκής Ανεπτυγμένη

Β10. Οι γνώσεις που έχετε σχετικά με τα θέματα της οικονομίας προέρχονται κυρίως (μπορείτε

να κάνετε και περισσότερες από μία επιλογές):

Από όσα διδαχθήκατε στο σχολείο (Γυμνάσιο – Λύκειο)

Από όσα διαβάζετε στις εφημερίδες

Από όσα βλέπετε και ακούτε στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο

Από προσωπική μελέτη οικονομικών βιβλίων

Άλλο:………………………………………………………………………………………………….

Β11. Η οικονομική παιδεία του μέσου Έλληνα πολίτη θεωρείτε ότι είναι:

Ιδιαίτερα Χαμηλή Περιορισμένη Απλώς Επαρκής Ανεπτυγμένη

Β12. Αν πιστεύετε ότι ο μέσος Έλληνας πολίτης στερείται ουσιαστικά οικονομικής παιδείας,

ποιος θεωρείτε ότι ευθύνεται;

Ο ίδιος Το εκπαιδευτικό σύστημα Άλλος :………………………………..

(μόνο ένα οικονομικό

μάθημα στο Λύκειο)


Γ. Οικονομική Κρίση (απαντήστε σημειώνοντας X στο σχετικό πεδίο)

Γ1. Η οικονομική μου κατάσταση από την αρχή της κρίσης μέχρι και σήμερα:

Έχει χειροτερέψει πολύ

Έχει χειροτερέψει αρκετά

Έχει χειροτερέψει λίγο

Παρέμεινε αμετάβλητη

Έχει βελτιωθεί λίγο

Έχει βελτιωθεί αρκετά

Έχει βελτιωθεί πολύ

Γ2. Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει την κοινωνική μου ζωή (διασκέδαση, εκδρομές κλπ):

Πάρα πολύ Πολύ Αρκετά Λίγο Πολύ λίγο Καθόλου

Γ3. Κατά τη γνώμη μου η οικονομική κατάσταση του μέσου Έλληνα πολίτη θα επανέλθει στα

επίπεδα που ήταν το 2008 σε:

3-5 έτη 6-10 έτη 11-15 έτη 16-20 έτη 21-30 έτη

>30 έτη

Γ4. Ιεραρχήστε τα παρακάτω προβλήματα θέτοντας τον αριθμό 1 στο πιο σημαντικό, τον αριθμό

2 στο αμέσως επόμενο σημαντικό και καταλήγοντας στον αριθμό 5 που χαρακτηρίζει το λιγότερο

σημαντικό κατά τη γνώμη σας πρόβλημα.

Ανεργία

Εγκληματικότητα

Ακρίβεια

Αδυναμία πάταξης φοροδιαφυγής

Μείωση κρατικών δαπανών στους τομείς της υγείας, της παιδείας κλπ.


Γ5. Ποιος πιστεύετε ότι ευθύνεται περισσότερο για την οικονομική κρίση στην Ελλάδα:

Οι Έλληνες πολίτες

Οι Έλληνες πολιτικοί

Ο χρηματοπιστωτικός τομέας –Τράπεζες

Η παγκόσμια οικονομική κρίση

Άλλος:………………………………………………………………………………………………


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Νο2 – ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΟΡΩΝ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

Ο όρος «Γενική Κυβέρνηση» περιλαμβάνει:

το Κράτος, τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου,

τις Δημόσιες Επιχειρήσεις και Οργανισμούς (Δ.Ε.Κ.Ο.),

τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.),

τα Νοσοκομεία.

Ο όρος «Κεντρική Διοίκηση» περιλαμβάνει: το Κράτος,

τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου,

τις Δημόσιες Επιχειρήσεις και Οργανισμούς (Δ.Ε.Κ.Ο.).

Ο «Κρατικός Προϋπολογισμός» περιλαμβάνει:

τον «Τακτικό Προϋπολογισμό» και

τον «Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων»

Σημείωση: τα παραπάνω αναφέρονται όπως ακριβώς προκύπτουν από τις σελίδες 67 και 70

του Κρατικού Προϋπολογισμού 2013.




2000-2011




Πίνακας Υποσημειώσεων

Πηγές - Βιβλιογραφία




ΠΙΝΑΚΑΣ ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΩΝ – ΠΗΓΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1 Μακροοικονομία: σελ. 133 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ» Γ΄Λυκείου Έκδοση

2012 2Δημοσιονομική Επιτροπή: γλωσσάριο Ευρωπαϊκής Επιτροπής

(http://ec.europa.eu/economy_finance/focuson/inflation/glossary_el.htm) 3 Δημόσιος Προϋπολογισμός: σελ. 150-151 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» Α΄Λυκείου

4 Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν: σελ. 134 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ» Γ΄Λυκείου

5,6 Καθαρό Εισόδημα από το Εξωτερικό – Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν: σελ. 140 «ΑΡΧΕΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ» Γ΄Λυκείου 7 Οικονομικά Ενεργός Πληθυσμός ή Εργατικό Δυναμικό: σελ. 171 «ΑΡΧΕΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» Α΄Λυκείου 8 Οικονομικά Μη Ενεργός Πληθυσμός: σελ. 168 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ»

Γ΄Λυκείου 9 Απασχολούμενοι: σελ. 171 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» Α΄Λυκείου

10 Άνεργοι: σελ. 172 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» Α΄Λυκείου

11 Ποσοστό Ανεργίας: σελ. 172 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» Α΄Λυκείου και σελ. 169 «ΑΡΧΕΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ» Γ΄Λυκείου 12

Είδη Ανεργίας: σελ. 172-174 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» Α΄Λυκείου και σελ. 169-170

«ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ» Γ΄Λυκείου 13

Δείκτης Τιμών Καταναλωτή: γλωσσάριο Ευρωπαϊκής Επιτροπής (http://ec.europa.eu/economy_finance/focuson/inflation/glossary_el.htm) 14

Πληθωρισμός: σελ. 176 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» Α΄Λυκείου 15

Είδη –Αίτια Πληθωρισμού: σελ. 167-1688 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ» Γ΄Λυκείου 16

Έσοδα Κρατικού Προϋπολογισμού σελ. 144 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» Α΄Λυκείου 17

Φόροι σελ. 144 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» Α΄Λυκείου 18

Άμεσοι Φόροι σελ. 181 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ» Γ΄Λυκείου και σελ. 145 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» Α΄Λυκείου 19

Έμμεσοι Φόροι σελ. 181 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ» Γ΄Λυκείου και σελ. 148-

149 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» Α΄Λυκείου 20

Δαπάνες Κρατικού Προϋπολογισμού σελ. 142 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» Α΄Λυκείου 21

Δημόσιος Δανεισμός σελ. 149 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» Α΄Λυκείου 22

Τόκος σελ. 94 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» Α΄Λυκείου 23

Έντοκο Γραμμάτιο – Ομόλογο και διαφορές αυτών σελ. 92-93 «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ»

Α΄Λυκείου

http://ec.europa.eu/economy_finance/focuson/inflation/glossary_el.htm

http://ec.europa.eu/economy_finance/focuson/inflation/glossary_el.htm

Documents

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣlyk-agrou.ker.sch.gr/autosch/joomla15/lykagrou/2013B/APOKLISEIS... · Β΄ rε rράμηνο σχολικού έ rο sς 2012-2013