Upload
marco
View
217
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
some poetry
Citation preview
a gréCia na PoeSia e na MúSiCaa embaixada da grécia no brasil e a fundação onassis (eua)
homenageiam a Presidência helênica da união européia
com o espectáculo musical
Alexandra Gravas, mezzo-soprano
Despina Apostolou-Hölscher, pianista
Participação especial
do coral Cantus Firmus
Segunda-feira, 7 de abril de 2014, 20 horaS
Casa Thomas Jefferson, asa norte, Sgan 606, acesso pela Via l3
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 1
no programa, serão apresentadas obras dos renomados poetas gregos: odysseas elytis, georgios Seferis e Constantine Cavafy, musicados pelos célebres compositores Mikis Theodorakis, Manos hadjidakis, dimitris Papadimitriou, dentre outros.
alexandra gravas
alexandra gravas, mezzo soprano, estudou Musicologia, filosofia e
filologia germânica na universidade de frankfurt. em londres, fez
estudos avançados de Canto com loh Siew Tuan, Vera rozsa e Sarah
Walker. Sua origem helênica exerce forte influencia em sua carreira.
divulga os compositores contemporâneos gregos, ao lado do reportório
alemão, francês, italiano e inglês. estreou obras de compositores
aclamados internacionalmente, como demosthenes Stephanidis, Mimis Plessas, alexandros Karozas,
francis James brown, george Tsontakis, achim burg, harue Kunieda, Constantine Caravassilis, dante
borsetto, Jonnusuke Yamamoto e otto freudenthal. Suas gravações incluem a obra sinfônica Raven
de Mikis Theodorakis com a State Academic Cappella de São Petersburgo, sob a regência do próprio
compositor; Opera por dante borsetto, hommage de C. Cavafy e The Dream of Icarus de alexandros
Karozas, regida por richard Williams; Das Wort alter Steine e Unstete Wege de achim burg, e Bitter
Tears de demosthenis Stephanidis, que venceu o prêmio Tomos Contemporary Music Award nos eua.
despina apostolou-hölscher
despina apostolou-hölscher nasceu em Salónica, grécia. Concluiu
seus estudos de piano no novo Conservatório de Salónica, no seu país
natal, na academia nacional de Música “Pancho Vladigerov” em Sófia,
capital da bulgária, e na hochschule für Musik und darstellende Kunst
de frankfurt do Main, alemanha, estudando com os professores Stella
dimitrova-Maistorova, Catherine Vickers e bernhard Wetz. recebeu
bolsas de estudo e prêmios do rotary Club de frankfurt, da ensemble Modern Summer academy
e do festival de Música niedersachen. Como solista, intérprete de câmara e acompanhante
participou em festivais internacionais de Música e colaborou com artistas destacados. despina
apostolou-hölscher é Vice-presidente da associação de nova Música de frankfurt (fgnM).
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 2
Maria PolYdouri
1. Έλα μαζί μου (Vem comigo)
Música de Kalliopi Tsoupaki
MYriTióTiSSa (Theoni drakopoulou)
2. Σ’ αγαπώ (Amo-te)
Música de Manos Hadjidakis
niKoS gaTSoS
3. Τώρα που πας στην ξενιτιά
(Agora que vais para terras estrangeiras)
4. Χάρτινο το φεγγαράκι (Lua de Papel)
5. Τ’αστέρι του βοριά (A Estrela do Norte)
Música de Manos Hadjidakis
ConSTanTine P. KaVafiS
6. Δυνάμωσις (Fortalecimento)
7. Επέστρεφε (Continua a Voltar)
Música de Dimitris Papadimitriou
8. Επέστρεφε (Continua a voltar)
9. Φωνές (Vozes)
10. Μακρυά (Longe)
Música de Pantelis Palamidis
11. Ιθάκη (Ítacα)
Música de Elies Monxolí Cervero
georgioS SeferiS
12. Άρνηση (Negação)
13. Κράτησα τη ζωή μου (Conservei Minha Vida)
14. Μέσα στις θαλλασινές σπηλιές
(Dentro das Cavernas Marinhas)
Música de Mikis Theodorakis
YanniS riTSoS
15. Μέρα Μαϊού (Dia de Maio)
Música de Mikis Theodorakis
odYSSeaS elYTiS
16. Ανοίγω το στόμα μου (Abro Minha Boca)
17. Της αγάπης αίματα (Sangue do Amor)
18. Ένα το χελιδόνι (Uma Andorinha)
19. Της δικαοσύνης ήλιε νοητέ
(Sol Mental da Justiça)
Música de Mikis Theodorakis
Pablo neruda
20. Excertos do Canto Geral.
Música de Mikis Theodorakis
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 3
ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ
eλα μαζι μου
Έλα μαζί μου, αφού ήθελες ν' ανέβεις
σε τούτη την απόκοσμη κορφή.
Μονάχα μη θελήσεις να κατέβεις,
δεν είναι πουθενά μια επιστροφή.
Την πλάνα ανησυχία σου θα πληρώσεις
όχι, σαν άλλοτε, με χαλασμό.
Τώρα πρώτη φορά θα παραδώσεις
και το στερνό σου ακόμα στοχασμό.
Και τότε πια, τα μάγια θα λυθούνε.
Θα μείνουμε μονάχοι στην ερμιά.
Τα γύρω σ' ένα γύρο θα χαθούνε
και θά 'μαστε σαν κρεμαστά κορμιά.
Τα χέρια μας μονάχα τα μαλλιά μας
θ' αγγίζουνε στο φοβερό κενό.
Σαν άνεμος θα παίρνει τη μιλιά μας
και θά 'ναι τάχα εμπόδιο κοινό,
ενώ μέσα στα λόγια μας θα πνέει
της ίδιας της ψυχής μας ο χαμός.
Και μ' όλα αυτά να μοιάζουμε σα νέοι
κι' ούτε κι' αυτός να λείπει ο στολισμός!
1. Maria Poliduri
Vem comigo (Traduzido por Vítor Vicente)
Vem comigo, pois querias subir
a este inóspito cume.
Somente não queiras descer,
em parte alguma há um regresso.
Tua enganadora inquietação pagarás
não, como outrora, com devastação.
agora pela primeira vez entregarás
até mesmo teu derradeiro pensamento.
e então, o feitiço se quebrará.
Permaneceremos sozinhos no ermo.
Tudo em redor num rodopio se perderá
e ficaremos como corpos suspensos.
nossas mãos somente nossos cabelos
tocarão no tremendo vazio.
Como vento levará nosso discurso
e será na aparência barreira comum,
enquanto dentro de nossas palavras soprará
de nossa própria alma a perdição.
e com tudo isto que sejamos como novos
e que nem nos falte essa beleza!
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 4
2. ΜΥΡΤΙωΤΙΣΣΑ
Σ’ αγαπώ
Σ’ αγαπώ, δεν μπορώ
Τίποτ’ άλλο να πω
Πιο βαθύ, πιο απλό
Πιο μεγάλο!
Μπρος στα πόδια σου εδώ
Με λαχτάρα σκορπώ
Τον πολύφυλλο ανθό
Της ζωής μου
Τα δυο χέρια μου, να...
Στα προσφέρω δετά
Για να γείρεις γλυκά
Το κεφάλι
Κι η καρδιά μου σκιρτά
Κι όλη ζήλια ζητά
Να σου γίνει ως αυτά
Προσκεφάλι
ω μελίσσι μου, πιες
Απ’ αυτόν τις γλυκές
Τις αγνές ευωδιές
Της ψυχής μου!
Σ’ αγαπώ τι μπορώ
Ακριβέ να σου πω
Πιο βαθύ, πιο απλό
Πιο μεγάλο;
2. MirTióTiSa
amo-te (Traduzido por Vítor Vicente)
amo-te, não consigo
nada mais dizer
Mais profundo, mais simples
Maior!
diante de teus pés aqui
Com desejo espalho
a flor de muitas pétalas
de minha vida
Minhas duas mãos...
Tas ofereço atadas
Para pousares docemente
a cabeça
e meu coração palpitante
e todo ciúmes pede
Que seja para ti como elas
Travesseiro
ó minha abelha, bebe
dela os doces
os puros aromas
de minha alma!
amo-te que posso
Meu caro dizer-te
Mais profundo, mais simples
Maior?
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 5
3. ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ
Τώρα που πας στην ξενιτιά
Τώρα που πας στην ξενιτιά, πουλί θα γίνω του νοτιά
Γρήγορα να σ’ ανταμώσω
Για να σου φέρω το σταυρό που μου παράγγειλες να
βρω
Δαχτυλίδι να σου δώσω
Ήσουν κυπαρίσσι στην αυλή αγαπημένο
Ποιος θα μου χαρίσει το φιλί που περιμένω
Στ’ όμορφο ακρογιάλι καρτερώ να μου ’ρθεις πάλι
σαν μικρό, χαρούμενο πουλί
Χρυσή μου αγάπη, έχε γεια, να ’ναι μαζί σου η Παναγιά
Κι όταν ’ρθει το περιστέρι
θα ’χω κρεμάσει φυλαχτό στο παραθύρι τ’ ανοιχτό
την καρδιά μου σαν αστέρι
4. ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ
Χάρτινο το φεγγαράκι
Θα φέρει η θάλασσα πουλιά
κι άστρα χρυσά τ’ αγέρι
Να σου χαϊδεύουν τα μαλλιά
να σου φιλούν το χέρι
Χάρτινο το φεγγαράκι,
ψεύτικη η ακρογιαλιά
Αν με πίστευες λιγάκι,
θα ’ταν όλα αληθινά
Δίχως τη δική σου αγάπη
γρήγορα περνά ο καιρός
Δίχως τη δική σου αγάπη
είναι ο κόσμος πιο μικρός
Χάρτινο το φεγγαράκι,
ψεύτικη η ακρογιαλιά
Αν με πίστευες λιγάκι,
θα ’ταν όλα αληθινά
3. niKoS gaTSoS
agora que partes para terras estrangeiras
(Traduzido por Vítor Vicente)
agora que partes para terras estrangeiras,
tornar-me-ei pássaro do sul
Para depressa te encontrar
Para te trazer a cruz que me pediste que achasse
e um anel te dar
eras no jardim cipreste favorito
Quem me dará o beijo ansiado
na linda praia espero que venhas a mim de novo
Como pequeno, alegre pássaro
Meu amor de ouro, fica bem, que nossa Senhora
esteja contigo
e quando chegar a pomba
Terei pendurado amuleto na janela aberta
Meu coração como estrela
4. niKoS gaTSoS
lua de papel (Traduzido por Vítor Vicente)
o mar trará pássaros
e astros dourados a brisa
Para te acariciarem os cabelos
para te beijarem a mão
lua de papel,
praia a fingir
Se em mim acreditasses um pouco,
seria tudo verdadeiro
Sem o teu amor
o tempo passa voando
Sem o teu amor
é mais pequeno o mundo
lua de papel,
praia a fingir
Se em mim acreditasses um pouco,
seria tudo verdadeiro
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 6
5. ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ
Τ’ αστέρι του βοριά
Τ’ αστέρι του βοριά θα φέρει ξαστεριά
Μα πριν φανεί μέσα απ’ το πέλαγο πανί
θα γίνω κύμα και φωτιά, να σ’ αγκαλιάσω ξενιτιά
Και συ χαμένη μου πατρίδα, μακρινή
θα γίνεις χάδι και πληγή σαν ξημερώσεις σ’ άλλη γη
Τώρα πετώ για της ζωής το πανηγύρι
Τώρα πετώ για της χαράς μου τη γιορτή
Φεγγάρια μου παλιά, καινούργια μου πουλιά
διώξτε τον ήλιο και τη μέρα απ’ το βουνό
για να με δείτε να περνώ σαν αστραπή στον ουρανό
6. ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑβΑΦΗΣ
Δυνάμωσις
Όποιος το πνεύμα του ποθεί να δυναμώσει
να βγει απ’ το σέβας κι από την υποταγή.
aπό τους νόμους μερικούς θα τους φυλάξει,
αλλά το περισσότερο θα παραβαίνει
και νόμους κ’ έθιμα κι απ’ την παραδεγμένη
και την ανεπαρκούσα ευθύτητα θα βγει.
aπό τες ηδονές πολλά θα διδαχθεί.
Την καταστρεπτική δεν θα φοβάται πράξι•
το σπίτι το μισό πρέπει να γκρεμισθεί.
Έτσι θ’ αναπτυχθεί ενάρετα στην γνώσι.
5. niKoS gaTSoS
a estrela do norte (Traduzido por Vítor Vicente)
a estrela do norte trará céu estrelado
Mas antes que apareça no mar vela
tornar-me-ei onda e fogo, para te abraçar terra
estrangeira
e tu minha pátria perdida, longínqua
tornar-te-ás carícia e ferida ao acordares noutra terra
agora voo para a festa da vida
agora voo para a celebração de minha alegria
Minhas luas antigas, meus novos pássaros
levai o sol e o dia da montanha
para me verdes passar como relâmpago no céu
6. ConSTanTine P. CaVafY
fortalecimento (Traduzido por Vítor Vicente)
Quem seu espírito deseja fortalecer
saia do respeito e da submissão.
das leis algumas respeitará,
mas a maioria transgredirá
tanto leis como tradições e da consensual
e insuficiente rectidão sairá.
dos prazeres muito aprenderá.
a acção destruidora não temerá;
Metade da casa terá de ser demolida.
assim se desenvolverá virtuosamente no
conhecimento.
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 7
7-8. ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑβΑΦΗΣ
Επέστρεφε
Επέστρεφε συχνά και παίρνε με,
αγαπημένη αίσθησις επέστρεφε και παίρνε με —
όταν ξυπνά του σώματος η μνήμη,
κ’ επιθυμία παληά ξαναπερνά στο αίμα•
όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται,
κ’ αισθάνονται τα χέρια σαν ν’ αγγίζουν πάλι.
Επέστρεφε συχνά και παίρνε με την νύχτα,
όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται...
9. ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑβΑΦΗΣ
Φωνές
Ιδανικές φωνές κι αγαπημένες
εκείνων που πεθάναν, ή εκείνων που είναιγια μας
χαμένοι σαν τους πεθαμένους.Κάποτε μες
στα όνειρά μας ομιλούνε•
κάποτε μες στην σκέψι τες ακούει το μυαλό.
Και με τον ήχο των για μια στιγμή επιστρέφουν
ήχοι από την πρώτη ποίησι της ζωής μας —σα
μουσική, την νύχτα, μακρυνή, που σβύνει
10. ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑβΑΦΗΣ
Μακρυά
Θάθελα αυτήν την μνήμη να την πω...
Μα έτσι εσβύσθη πια... σαν τίποτε δεν απομένει —
γιατί μακρυά, στα πρώτα εφηβικά μου χρόνια κείται.
Δέρμα σαν καμωμένο από ιασεμί...
Εκείνη του aυγούστου — aύγουστος ήταν; — η
βραδυά...
Μόλις θυμούμαι πια τα μάτια• ήσαν, θαρρώ, μαβιά...
a ναι, μαβιά• ένα σαπφείρινο μαβί.
7-8. ConSTanTine P. CaVafY
Continua a voltar*
Continua a voltar frequentemente e a tomar-me,
sensação amada continua a voltar e a tomar-me -
quando acorda a memória do corpo,
e desejo antigo volta a passar no sangue;
quando os lábios e a pele se lembram,
e sentem as mãos como se tocassem de novo.
Continua a voltar frequentemente e a tomar-me à noite,
quando os lábios e a pele se lembram....
9. ConSTanTine P. CaVafY
Voces*
Vozes ideais e amadas
daqueles que morreram, e daqueles que são
para nós perdidos como os mortos.
Às vezes nos nossos sonhos falam;
às vezes no pensamento as ouve a mente.
e com o seu som por um momento regressam
sons da primeira poesia da nossa vida -
qual música, à noite, longínqua, que se apaga.
10. ConSTanTine P. CaVafY
longe*
Queria esta memória dizê-la...
bom mas já se apagou... como que nada resta -
pois que longe, nos anos da minha primeira
adolescência jaz.
Pele como se de jasmim feita...
aquele agosto - era agosto? - ao anoitecer...
apenas me lembro já dos olhos; eram roxos, estou em crer...
ah sim, roxos; um roxo que a safira deita.
* OS POEMAS, Konstantinos Kavafis, tradução de Joaquim Manuel Magalhães e Nikos Pratsinis, Relógio d'Água Editores(http://www.relogiodagua.pt/)
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 8
11. ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑβΑΦΗΣ
Ιθάκη
Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.
Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους•
να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά•
σε πόλεις aιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.
Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.
aλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει•
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.Έτσι
σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.
11. ConSTanTine P. CaVafY
itaca*
Quando saíres a caminho da ida para Ítaca,
faz votos para que seja longo o caminho,
cheio de aventuras, cheio de conhecimentos.
os lestrígones e os Ciclopes,
o zangado Poséidon não temas,
coisas assim no teu caminho não acharás nunca,
se ο teu pensamento permanecer elevado, se emoção
requintada o teu espírito e o teu corpo tocar.
os lestrígones e os Ciclopes,
o selvagem Poséidon não encontrarás,
se com eles não carregares na tua alma,
se a tua alma não os colocar à tua frente.
faz votos para que seja longo o caminho.
Para que sejam muitas as manhãs de verão
nas quais com que contentamento, com que alegria
entrarás em portos vistos pela primeira vez;
para que pares em feitorias fenícias,
e para que adquiras as boas compras
coisas de nácar e coral, de âmbar e de ébano,
e essências de prazer de qualquer espécie,
quanto mais abundantes puderes essências de prazer;
para que vás a muitas cidades egípcias,
para que aprendas e aprendas com os letrados.
deves ter sempre Ítaca na tua mente.
a chegada ali é o teu destino.
Mas não apresses em nada a tua viagem.
é melhor durar muitos anos;
e já velho fundeares na ilha,
rico do que ganhaste no caminho,
sem esperares que te dê Ítaca riquezas.
Ítaca deu-te a bela viagem.
Sem Ítaca não terias saído ao caminho.
Mas já não tem para te dar.
e se um tanto pobre a encontrares, Ítaca não te enganou.
Sábio como te tornaste, com tanta experiência,
já hás-de compreender o que significam Ítacas.
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 9
12. ΥΙΟΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΙΣ
Άρνηση
Στο περιγιάλι το κρυφό κι άσπρο σαν περιστέρι
διψάσαμε το μεσημέρι, μα το νερό γλυφό
Πάνω στην άμμο την ξανθή γράψαμε τ’ όνομά της
ωραία που φύσηξε ο μπάτης και σβήστηκε η γραφή
Με τι καρδιά, με τι πνοή, τι πόθους και τι πάθος
Πήραμε τη ζωή μας λάθος κι αλλάξαμε ζωή
13. ΥΙΟΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΙΣ
Κράτησα τη ζωή μου
Κράτησα τη ζωή μου
ταξιδεύοντας ανάμεσα σε κίτρινα δέντρα,
κάτω απ’ το πλάγιασμα της βροχής
σε σιωπηλές πλαγιές φορτωμένες
με τα φύλλα της οξιάς
καμιά φωτιά
στην κορυφή τους βραδιάζει.
14. ΥΙΟΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΙΣ
Μέσα στις θαλασσινές σπηλιές
Μέσα στις θαλασσινές σπηλιές
υπάρχει μια δίψα υπάρχει μια αγάπη
υπάρχει μια έκσταση,
όλα σκληρά σαν τα κοχύλια
μπορείς να τα κρατήσεις
μες στη παλάμη σου.
Μέσα στις θαλασσινές σπηλιές
μέρες ολόκληρες σε κοίταζα στα μάτια
και δε σε γνώριζα μήτε με γνώριζες.
12. georgioS SeferiS
negação (Traduzido por Vítor Vicente)
na praia escondida e branca como uma pomba
Tivemos sede à tarde, mas a água salobra
Sobre a areia loira escrevemos seu nome
Que bom que soprou a brisa e se apagou o escrito
Com que coração, com que espírito, que
desejos e que paixão
levámos nossa vida erradamente e mudámos de vida
13. giorgoS SeferiS
Conservei minha vida (Traduzido por Vítor Vicente)
onservei minha vida
viajando entre árvores amarelas,
sob a carícia da chuva
em vertentes silenciosas carregadas
com as folhas da faia
algum fogo
em seu topo anoitece..
14. giorgoS SeferiS
dentro das cavernas marinhas*
dentro das cavernas marinhas
há uma sede há um amor
há um êxtase,
tão duro como as conchas
podes segurá-las na palma da tua mão.
dentro das cavernas marinhas
dias inteiros olhava-te nos olhos
e não te conhecia nem tu me conhecias.
* POEMAS ESCOLHIDOS, Yorgos Seferis, tradução de Joaquim Manuel Magalhães e Nikos Pratsinis, Relógio d'Água Editores(http://www.relogiodagua.pt/)
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 10
15. ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ
Μέρα Μαγιού μου μίσεψες
Μέρα Μαγιού μου μίσεψες
μέρα Μαγιού σε χάνω
άνοιξη γιε που αγάπαγες
κι ανέβαινες απάνω
Στο λιακωτό και κοίταζες
και δίχως να χορταίνεις
άρμεγες με τα μάτια σου
το φως της οικουμένης
Και μου ιστορούσες με φωνή
γλυκιά ζεστή κι αντρίκεια
τόσα όσα μήτε του γιαλού
δεν φτάνουν τα χαλίκια
Και μου ̀ λεγες πως όλ’ αυτά
τα ωραία θα ̀ ν’ δικά μας
και τώρα εσβήστης κι έσβησε
το φέγγος κι η φωτιά μας
16. oΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ
Ανοίγω το στόμα μου
Ανοίγω το στόμα μου κι αναγαλλιάζει το πέλαγος
και παίρνει τα λόγια μου στις σκοτεινές του τις
σπηλιές
και στις φώκιες τις μικρές τα ψιθυρίζει
τις νύχτες που κλαιν των ανθρώπων τα βάσανα.
Χαράζω τις φλέβες μου και κοκκινίζουν τα όνειρα
και τσέρκουλα γίνονται στις γειτονιές των παιδιών
και σεντόνια στις κοπέλες που αγρυπνούνε
κρυφά για ν’ ακούν των ερώτων τα θαύματα.
15. YanniS riTSoS
dia de Maio (Traduzido por Vítor Vicente)
dia de Maio fugiste-me
dia de Maio perco-te
Primavera filho que amavas
e subias para cima
do terraço e olhavas
e sem te satisfazeres
ordenhavas com teus olhos
a luz do universo
e contavas-me com voz
doce quente e máscula
tanto que nem da praia
chegam os seixos
e dizias-me que toda essa
beleza será nossa
e agora apagaste-te e apagou-se
nosso brilho e nosso fogo
16. odYSSeaS elYTiS
abro minha boca (Traduzido por Vítor Vicente)
abro minha boca e o mar exulta
e leva minhas palavras às suas cavernas escuras
e às pequenas focas as sussurra
nas noites em que choram os tormentos dos homens.
Sulco minhas veias e avermelham-se os sonhos e
tornam-se arcos de gancheta nos bairros das crianças
e lençóis para as moças que ficam acordadas
às escondidas para ouvirem dos amores as maravilhas.
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 11
17. oΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ
Της αγάπης αίματα
Της αγάπης αίματα με πορφύρωσαν
και χαρές ανείδωτες με σκιάσανε
οξειδώθηκα μες στη νοτιά των ανθρώπων
μακρινή μητέρα ρόδο μου αμάραντο
Στ’ ανοιχτά του πελάγου με καρτέρεσαν
Με μπομπάρδες τρικάταρτες και μου ρίξανε
αμαρτία μου να ̀ χα κι εγώ μιαν αγάπη
μακρινή μητέρα ρόδο μου αμάραντο
Τον Ιούλιο κάποτε μισανοίξανε
τα μεγάλα μάτια της μες στα σπλάχνα μου
την παρθένα ζωή μια στιγμή να φωτίσουν
μακρινή μητέρα ρόδο μου αμάραντο
18. oΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ
Ένα το χελιδόνι
Ένα το χελιδόνι κι η άνοιξη ακριβή
για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή
Θέλει νεκροί χιλιάδες να ̀ ναι στους τροχούς
Θέλει κι οι ζωντανοί να δίνουν το αίμα τους.
Θε μου Πρωτομάστορα μ’ έχτισες μέσα στα βουνά
Θε μου Πρωτομάστορα μ’ έκλεισες μες στη θάλασσα!
Πάρθηκεν από μάγους το σώμα του Μαγιού
Το ̀ χουνε θάψει σ’ ένα μνήμα του πέλαγου
σ’ ένα βαθύ πηγάδι το ̀ χουνε κλειστό
μύρισε το σκοτάδι κι όλη η άβυσσος
Θε μου Πρωτομάστορα μέσα στις πασχαλιές και Συ
Θε μου Πρωτομάστορα μύρισες την Ανάσταση
17. oduSSeaS elYTiS
o sangue de amor com oferecimento (www.stixoi.info/)
o sangue de amor com oferecimento e as alegrias
impensáveis me sombreiam
rugem recobrindo com vento os homens
distante mãe, rosa imperecível
em teu aberto mar com espera
Com bombardeios em três mastros e me joguei
meu pecado e eu tinha um amor
distante mãe, rosa imperecível
de julho algo dividido
a[os grandes olhos e dentro de meu ventrea virgem
vida, um momento se ilumina
distante mãe, rosa imperecível
18. odYSSeaS elYTiS
uma a andorinha (Tradução de Vitor Vicente)
uma a andorinha e cara a Primavera
para que regresse o sol requer muito trabalho requer
que milhares de mortos estejam nas engrenagens
requer que também os vivos dêem seu sangue.
Meu deus Mestre-de-obras fizeste-me dentro das
montanhas
Meu deus Mestre-de-obras fechaste-me no meio do
mar! levado por feiticeiros o corpo do Maio
enterraram-no num sepulcro do mar
num poço fundo o têm encerrado
exala cheiro a escuridão e todo o abismo
Meu deus Mestre-de-obras dentro dos lilases também
Tu Meu deus Mestre-de-obras cheiraste a ressurreição
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 12
19. oΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ
Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
και μυρσίνη συ δοξαστική
μη παρακαλώ σας μη
λησμονάτε τη χώρα μου!
Αετόμορφα έχει τα ψηλά βουνά
στα ηφαίστεια κλήματα σειρά
και τα σπίτια πιο λευκά
στου γλαυκού το γειτόνεμα!
Τα πικρά μου χέρια με τον κεραυνό
τα γυρίζω πίσω απ’ τον καιρό
τους παλιούς μου φίλους καλώ
με φοβέρες και μ’ αίματα!
20. Pablo neruda
Canto general “los libertadores”
Y el hombre recogió en las ramas
las corolas endurecidas,
las entregó de mano en mano
como magnolias o granadas
y de pronto, abrieeron la tierra,
crecieron hasta la estrellas.
éste es el árbol de los libres.
el árbol tierra, el árbol nube.
el árbol pan, el árbol flecha,
el árbol puno, el árbol fuego.
lo ahoga el agua tormentosa
de nuestra época nocturna,
pero su mástil balancea
el ruedo de su poderio.
otras veces, de nuevo caen
las ramas rotas por la cólera,
y una ceniza amenazante
cubre su antigua majestad.
19. odYSSeaS elYTiS
o ideal Sol da justiça (www.stixoi.info)
o ideal Sol da justice
e o mirto de sua glória
não peço, que não
esqueça meu país!
em forma de água, os altos montes
vulcões e vinhas em linha
e casas brancas
de azul vizinhança
a minha amarga mão com os relâmpagos
volto atas do tempo
teus velhos bons amigos
com passos e com sangue!
20. Pablo neruda
Canto geral (Traduzido por Paulo Mendes Campos)
e o homem recolheu nos ramos
as corolas endurecidas,
entregando-as de mão em mão
como magnólias ou romãs
e logo abriram a terra,
cresceram até as estrelas.
esta é a árvore dos livres.
a árvore terra, a árvore nuvem.
a árvore pão, a árvore flecha,
a árvore punho, a árvore fogo.
afoga-a a água tempestuosa
de nossa época noturna,
mas seu mastro faz balancer
a círculo de seu poder.
outras vezes de novo tombam
os ramos partidos pela cólera,
e uma cinza ameaçadora
cobre a s ua antiga majestade.
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 13
Maria PolYdouri (1902 – 1930) nasceu em
Kalamata e foi contemporânea do poeta Kostas
Karyotakis, com quem teve uma relação
amorosa intensa. Começou a escrever poesia
na juventude, mas seus poemas importantes
foram escritos durante os últimos quatro anos
de sua vida, quando, sofrendo de tuberculose,
foi internada num sanatório de atenas.
Polydouri morreu de tuberculose em atenas.
niKoS gaTSoS nasceu em 1911 em asea,
arcádia, um distrito do Peloponeso. estudou
filologia, filosofia e história na universidade
de atenas. em atenas, entrou em contacto
com os círculos literários da época, tornando-
se amigo do poeta odysseas elytis. após a
Segunda guerra Mundial, colaborou com
a greek-british review como tradutor e com
a ellinikí radiofonía como diretor radiofônico.
durante esse período, começou a escrever
as letras para a música de Manos hadjidakis,
iniciando uma brilhante carreira na música
moderna grega. algumas de suas traduções
de peças teatrais tornaram-se célebres no
mundo literário. Morreu em atenas a 12 de
maio de 1992.
ConSTanTine P. CaVafY (1863 – 1933) é um
renomado poeta grego que viveu em alexandria
e trabalhou como jornalista e funcionário
público. Poemas de Cavafy apareceram apenas
em panfletos, folhetos impressos por iniciativa
privada e jornais durante seu tempo de vida.
após sua morte tornou-se muito conhecido.
o primeiro livro de seus poemas foi Ποιήματα
(Poemas) publicado postumamente em 1935.
Sua poesia divide-se em três grandes tópicos:
históricos, sensuais e filosóficos. Publicou 154
poemas; dezenas de outros ficaram incompletos
ou em forma de rascunho. atualmente, ele é
considerado um dos melhores poetas gregos
modernos. atribui-se a Cavafy o renascimento e
o reconhecimento da poesia grega, bem como o
estabelecimento de múltiplas facetas da poesia
européia do século XX.
YianniS riTSoS (1909 – 1990) poeta e um
ativista de esquerda. hoje, ritsos é considerado
um dos cinco maiores poetas gregos do século
XX, juntamente com Constantine Cavafy, Kostas
Kariotakis, giorgos Seferis e odysseas elytis. o
poeta francês louis aragon afirmou que ritsos
era "o maior poeta da nossa era." o poema e
obra fundamental epitáfio, publicado em 1936,
rompeu com a forma da poesia popular
tradicional grega e expressou em linguagem
simples e clara uma mensagem de unidade
entre todas as pessoas.
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 14
giorgoS SeferiS, o nome literário de
georgios Seferiades (1900 – 1971), poeta e
diplomata grego, considerado um dos mais
importantes poetas gregos do século XX.
Trabalhou como diplomata de carreira no
Ministério dos negócios estrangeiros helênico,
nomeado como embaixador no reino unido,
entre 1957 e 1962. recebeu diversas
homenagens e prêmios, incluindo o Prêmio
nobel da literatura e doutoramentos honoris
Causa pelas universidades de Cambridge,
oxford, Salonica e Princeton.
odYSSeaS elYTiS (1911 – 1996) considerado
expoente máximo do modernismo romântico
na grécia mundialmente. em 1979, recebeu o
Prêmio nobel da literatura. em 1935, publicou
seu primeiro poema no jornal novas letras
(Νέα Γράμματα), após incentivos de amigos
como george Seferis. a forma telúrica e
original contribuiu para o inicio de uma nova
era na poesia grega e, consequentemente, sua
reforma após a Segunda guerra Mundial. entre
1969 e 1972, durante a Junta Militar de 1967–
1974, elytis exilou-se em Paris. elytis era
recluso e solitário na busca de seus ideais da
verdade poética e experiência.
Pablo neruda (1904 – 1973) foi o nome
literário e, mais tarde, o nome legal do poeta-
diplomata e político chileno neftali ricardo
reyes basoalto. escolheu este nome literário
inspirado no poeta checo Jan neruda. em
1971, recebeu o Prêmio nobel da literatura.
neruda tornou-se conhecido como poeta
enquanto era apenas um adolescente.
escreveu em diversos estilos, incluindo
poemas surrealistas, epopeias históricas,
manifestos políticos, uma autobiografia em
prosa, poemas de amor com marcado cariz
erótico como os de sua antologia de 1924
Vinte Poemas de amor e uma Canção de
desespero. frequentemente, escreveu com
tinta verde, que era seu símbolo pessoal de
desejo e esperança. ocupou diversas posições
diplomáticas e serviu um mandato como
Senador pelo Partido Comunista Chileno.
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 15
Onassis P&M Program (Brazil) Final2 3/20/14 4:16 PM Page 16