69
qarTuli ena 4 maswavleblis wigni l. vaSakiZe m. mirianaSvili

qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4-mas.pdf · 2018. 7. 9. · 2. gakveTilis gegma-scenaris nimuSi ... ciativas gakveTilis msvlelobisas, da ara pasiuri `mimRebis~

  • Upload
    others

  • View
    7

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • qarTuli ena 4

    maswavlebliswigni

    l. vaSakiZe m. mirianaSvili

  • maswavleblis wigni

    qarTuli ena

    IV klasi

    saqarTvelos macne

    grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa da

    mecnierebis saministros mier 2018 wels

    l. vaSakiZe m. mirianaSvili

  • qarTuli ena _ IV klasi

    maswavleblis wigni

    l. vaSakiZe, m. mirianaSvili

    © gamomcemloba `saqarTvelos macne~, 2018 © l. vaSakiZe, m. mirianaSvili gamocemis weli da rigiToba 2003, 2009, 2011, 2018 weli

    ISBN 978-9941-16-578-8

    gamomcemloba `saqarTvelos macne~

    mis: q. Tbilisi, e. maRalaSvilis q. #5

    tel: 568105467; 574 400 857

    el.fosta: [email protected], [email protected]://saqmatsne.ge

    redaqtori _ nana suxitaSvili

    damkabadonebeli _ lia moseSvili

  • 3

    sarCevi

    I. zogadi informacia qarTuli enis II-IV klasebis saxelmZRvaneloebis ciklis Sesaxeb ...................... 4

    II. sagnis swavlebis koncefcia da meToduri orientirebi ...........................................................................................5

    III saswavlo kompleqti ...................................................................................................................................................................... 6

    1. qarTuli ena (moswavlis saxelmZRvanelo)................................................................................................6

    2. samuSao rveuli ..........................................................................................................................................................7

    3. maswavleblis wigni ..................................................................................................................................................7

    IV. saxelmZRvanelo kompleqtis struqturuli elementebi .......................................................................................7

    1. saswavlo teqstebi ....................................................................................................................................................7

    2. teqstis gagebasTan, kiTxvis unar-Cvevebis ganviTarebasTan dakavSirebuli

    rubrikebi ........................................................................................................................................................................ 8

    3. damoukidebeli metyvelebiTi aqtivobis ganmaviTarebeli rubrika `sasaubro~ .................11

    4. enobriv masalasTan dakavSirebuli rubrikebi ......................................................................................12

    5. Sereuli aqtivobebis rubrikebi `saxaliso~, `imuSave jgufebad~,

    imuSave `wyvilebad~ ..............................................................................................................................................14

    6. weris unar-Cvevebis ganmaviTarebeli rubrika _ weriTi davaleba .......................................... 15

    7. samuSao rveuli ........................................................................................................................................................16

    8. Semajamebeli samuSaoebis Sefasebis kriteriumebi ............................................................................20

    V. maswavleblis wignis praqtikuli nawili: .................................................................................................................23

    1. gakveTilis dagegmvasTan dakavSirebuli sakiTxebi ............................................................................ 23

    2. gakveTilis gegma-scenaris nimuSi ................................................................................................................ 25

    3. gakveTilebis scenarebi ....................................................................................................................................... 30

    4. damxmare masala .....................................................................................................................................................39

    VI. dawyebiTi safexuris saswavlo amocanebisa

    da principebis Sesaxeb ............................................................................................................................................................. 40

    1. gamWoli kompetenciebi ........................................................................................................................................40

    2. metakognicia ...............................................................................................................................................................41

    3. mdgradi ganviTarebis principebis integrireba saswavlo procesSi ......................................42

    4. diferencirebuli swavleba ..............................................................................................................................44

    5. swavlebis Tanamedrove teqnologiebi .......................................................................................................44

    VII. Sefaseba ..............................................................................................................................................................................................45

    1. ganmaviTarebeli Sefasebis miznebi, sagani, meTodebi da ukukavSiri ...................................... 45

    2. aqtivobis organizeba da wesebi .................................................................................................................... 47 3. Sefasebis cxrilebi ............................................................................................................................................... 47

    VIII. inkluziuri ganaTleba ............................................................................................................................................................54

    IX. erovnuli saswavlo gegma qarTul enaSi .......................................................................................................................56

    X. saswavlo kompleqtis Sesatyvisoba

    standartTan _ miznebisa da Sedegebis matrica ................................................................................................................64

    XI. kognituri cxrilebisa da istis gamoyenebis sqema ............................................................................................... 92

    XII. rekomendebuli meToduri literaturis sia maswavlebelTaTvis .................................................................93

  • 4

    I. zogadi informacia qarTuli enis II-IV klasebis

    saxelmZRvaneloebis ciklis Sesaxeb

    II-IV klasis saxelmZRvaneloebi erT-erTi iyo im saxelmZRvaneloTa ciklSi, romel-mac grifirebis ramdenime konkursi warmatebiT gaiara. yoveli maTgani axleburad Segva-fasebinebda xolme gavlil etaps, rasac araerTi siaxle da progresuli xedva Semohqonda saxelmZRvaneloebSi. amas erTvoda maswavleblebTan TanamSromlobiT miRebuli gamocdileba da praqtikuli rCevebi. ase rom, avtorTa jgufi, erTi mxriv, didi gamocdilebis mqonea, meore mxriv, Riaa siaxleebis mimarT. isic aRsaniSnavia, rom am wignebis avtorTa jgufi SerCeuli iyo im principiT ( maswavlebeli, fsiqologi, literatori da enaTmecnieri), rom saxelmZRvanelo gamarTuli yofiliyo pedagogiurad, fsiqologiurad, literaturulad da enobrivad.

    saxelmZRvaneloTa kompleqti moicavs I-IV klasebs, miuxedavad imisa, rom I klasis saxelmZRvanelo saanbano wignia da mas gansakuTrebuli specifika aqvs, masSi dawyebuli saswavlo amocanebi grZeldeba momdevno klasebSi, es naTlad Cans rubrikebis donezec ki. aq dawyebuli saqme grZeldeba sxva klasebSic, Tumca, asakobrivi specifikidan gamomdinare, zog SemTxvevaSi, qreba romelime rubrika, zog SemTxvevaSi rTuldeba, zogjer ki axali amocanebi da rubrikac Cndeba.

    saswavlo kompleqti Sedgeba Semdegi komponentebisagan: maswavleblis wigni, moswavlis wigni, moswavlis rveuli, romelSic Sesulia agreTve damoukideblad sakiTxavi masala da Semajamebeli samuSaoebi.

    warmodgenili saxelmZRvaneloebi iTvaliswinebs literaturuli teqstebisa da eno-brivi amocanebis erT mTlian, ganuyofel swavlebas. literaturul teqsts axlavs is eno-brivi amocanebi, romlebic uSualod gamomdinareobs amave teqstidan da organulad aris dakavSirebuli saTanado teqstis aRqmasa da aTvisebasTan, enobrivi grZnobis ganviTarebasTan. es midgoma avtorTa jgufisaTvis principulia da gamomdinareobs Semdegi faqtobrivi mdgo-mareobidan: am asakis bavSvi (II-IV klaseli) aqtiurad iyenebs mSobliur enas, TiTqmis gamar-Tuladac metyvelebs, magram mas ar SeuZlia sityva da sityvaTa enobrivi mimarTebebi Tavisi gacnobierebuli msjelobis sagnad aqcios. misTvis ena `gamWvirvalea~, mas metyvelebisadmi praqtikuli damokidebuleba aqvs da ara Teoriuli. enisadmi praqtikuli damokidebulebis Sedegad bavSvs uyalibdeba e. w. `yofiTi cnebebi~ metyvelebis elementebis mimarT, magram es ar aris ganzogadebuli da sistematizebuli codna.

    Cveni saxelmZRvaneloebis meTodika eyrdnoba am asakis bavSvebis SemecnebiTi ganviTarebis aRniSnul Taviseburebas. Cven aqtiurad viyenebT enisadmi moswavleebis praqtikul damok-idebulebas. vcdilobT, praqtikuli da ara Teoriuli gziT vaqcioT ena bavSvis Semecnebis sagnad, xolo momavalSi praqtikuli gziT miRebuli da saTanado savarjiSoebiT ganmtkice-buli gamocdileba davukavSiroT Teoriul definiciebs.

    amgvari meToduri midgoma gulisxmobs moswavleebis met aqtiurobas, monawileobas, ini-ciativas gakveTilis msvlelobisas, da ara pasiuri `mimRebis~ rolSi yofnas, rogorc es enobrivi wesebis (cnebebis, definiciebis) sistemuri swavlebisaTvis aris damaxasiaTebeli.

    saxelmZRvanelo orientirebulia ara mxolod codnis dagrovebaze, aramed miRebuli codnis maRali xarisxis uzrunvelyofasa da am codnis unar-Cvevebis aqtiur gamoyenebaze

    aqedan gamomdinare, progresuli da Tanabarzomierad zrdadi principiT meordeba, ro-gorc saxelmZRvaneloSi, aseve rveulSi, rubrikebi da amocanebi, rasac asakobrivi princi-pebis gaTvaliswinebiT emateba axali amocanebica da rubrikebic.

    amasTanave, saxelmZRvaneloebis cikli (II-IVkl.) iTvaliswinebs moswavleTa socialur yofis mdgradi ganviTarebis principebs, sawyisi moqalaqeobrivi unar-Cvevebis ganviTerebas, rac imiT unda daviwyoT, rom moswavleebs SevuqmnaT saswavlo procesisa da garemosadmi ga-Tavisebis gancda; Ggancda imisa, rom isini Tavad axdenen gavlenas wesebsa da gadawyvetile-

  • 5

    bebze; aseve SeuZliaT masalis Sinaarsis dakavSireba TavianT gamocdilebasa da sxvadasxva cxovrebiseul konteqstTan.

    Cveni saxelmZRvaneloebis ciklSi Setanili rubrikebi da samuSaoebi xels uwyobs moswavleTa damoukidebeli azrovnebis, metyvelebis, mosmenisa da weriTi unarebis ganvi-Tarebas. saintereso, asakobriv moTxovnebze gaTvlili da gemovnebiT SerCeuli teqstebi, rubrikaSi `es sainreresoa~ Setanili SemecnebiTi masala moswavles uRvivebs kiTxvis in-teress da nel-nela wignier adamianad ayalibebs.

    saswavlo kompleqtis nawilia rveuli saklaso samuSaoebisaTvis. masSi Sesulia ro-gorc weriTi, aseve leqsikuri, enobrivi, saazrovno da sakiTxavi savarjiSoebi, damoukide-blad sakiTxavi masala Tavisi testebiT da Semajamebeli samuSaoebi. TiToeuli samuSao miemarTeba ZiriTad teqstsa da masTan dakavSirebul samuSao amocanebs, gaTvlilia klasSi damoukidebeli muSaobisaTvis da miznad isaxavs naswavli masalis ganmtkicebas. zog SemTx-vevaSi ki monitoringis funqciac aqvs.

    rac mTavaria, saxelmZRvaneloTa cikli eyrdnoba axal erovnul saswavlo gegmas da zrunavs misi yoveli mimarTulebis srulyofil ganviTarebaze.

    II. sagnis swavlebis koncefcia da meToduri orientirebi

    III klasis dasrulebis Semdeg moswavles ukve aqvs mniSvnelovani unar-Cvevebi:moswavle mizanmimarTulad, adresatisa da saswavlo amocanis gaTvaliswinebiT, iyenebs

    sametyvelo aqtivobas;SeuZlia sakuTari damokidebulebis gamoxatva teqstis SinaarsTan, personaJebis

    qcevasTan da zneobriv-socialur movlenebTan dakavSirebiT;SeuZlia piradi gamocdilebis dakavSireba naswavl masalasTan da sakuTari azris,

    emociebis gamoxatva;SeuZlia teqstis mTliani, epizoduri Tu roluri Txroba; SeuZlia instruqciis gageba da ganmarteba;metyvelebisas gaazrebulad iyenebs avtoriseul leqsikas, wlis ganmavlobaSi nas-

    wavl leqsikur erTeulebs, aaqtiurebs SeZenil enobriv gamocdilebas da aqvs marTl-metyvelebaze dakvirvebis elementaruli Cvevebi;

    kiTxulobs misi asakisaTvis gansazRvrul yvela tipis teqsts, aqvs saTauris, Si naarsis, personaJebis xasiaTis, maTi moqmedebebisa da Sedegebis gagebis unari;

    gaaCnia teqstze da leqsikonze muSaobis elementaruli unari, aqvs Cumi kiTxvis, teqstze damoukideblad muSaobis Cvevebi;

    asrulebs saswavlo amocanebiT gansazRvrul rogorc enobriv, aseve leqsikur weriT amocanebs. SeuZlia wakiTxuli Sinaarsis werilobiT gadmocema, misi Semokleba;

    SeuZlia kiTxvebisa da gegmis daxmarebiT mokle, Tavisufali Txzulebis dawera, sa-kuTari azrebisa da STabeWdilebebis Cawera; martivi sakomunikacio werilobiTi teqstis Sedgena; werisas iTvaliswinebs saswavlo amocanebiT gansazRvrul enobriv da leqsi-kur gamocdilebas, yuradRebas amaxvilebs marTlweraze;

    monawileobs jgufur samuSaoebSi; SeuZlia organizebul aqtivobaSi Tavisi rolis Sesruleba.

    aRniSnuli saswavlo unar-Cvevebis CamonaTvali seriozuli safuZvelia axali amocanebis da-sasmelad da gadasaWrelad. IV klasis saxelmZRvanelos mizania, erTi mxriv, SeZenili codnis, unar-Cvevebis ganmtkiceba da gaRrmaveba, xolo, meore mxriv, axali amocanebis Semotana.

    saxelmZRvanelos agebis principad amjeradac aRebulia zepirmetyvelebis, kiTxvis da weris integrirebuli swavleba. integrirebis procesSi Tanabari mniSvneloba eniWeba rogorc literaturul teqsts, aseve enobriv amocanebs. saswavlo Tema da masTan dakavSirebuli amocanebi ZiriTadad eyrdnoba literaturul teqsts. Tumca IV klasis

  • 6

    saxelmZRvaneloSi SeiZleba calke Temad gamoiyos rogorc enobrivi masala, aseve esTetikuri da literaturuli amocanebi.

    IV klasis saxelmZRvaneloSi ufro metad eqceva yuradReba teqstze dakvirvebis un-ar-Cvevebs, elementaruli literaturuli azrovnebis ganviTarebas, agreTve sainforma-cio-SemecnebiTi teqstebis damuSavebas.

    enis swavlebis meTodikas gansazRvravs marTlwerisa da marTlmetyvelebis amocanebi, amjeradac aqtiurad viyenebT enisadmi moswavleebis praqtikul damokidebulebas. dakvirvebis, praqtikuli gamocdilebis gziT ena jer Semecnebis sagnad iqceva, Semdeg ki zogierTi sakiTxi Teoriul Temad Camoyalibdeba. Teoriuli daskvnebis saxiT Semogvaqvs masala, romelic praqtikuli gavarjiSebiT, mimdinare enobriv procesebze dakvirvebiT moswavlem ukve met-naklebad gaacnobiera.

    weris unar-Cvevebis ganviTarebisTvis viyenebT saklaso samuSao rveuls, romelSic mravalferovani enobrivi, literaturuli da komunikatoruli amocanebia warmodgenili. garda amisa, moswavleebs eZlevaT saSinao weriTi davalebebi. xSirad weris mimarTulebis ganviTarebas emsaxureba rubrika „saxalisoSi~ dasaxuli amocanebi da araerTi saklaso samuSao.

    avtorTa mier SemoTavazebuli saswavlo masala da misi meToduri gamarTuloba uzrunvelyofs erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli amocanebis miRwevas.

    III saswavlo kompleqti

    avtorTa jgufi gTavazobT saswavlo kompleqts:1. qarTuli ena _ IV (moswavlis saxelmZRvanelo); 2. qarTuli ena _ samuSao rveuli;3. qarTuli ena-IV _ maswavleblis wigni.

    kompleqtis TiToeul elements Tavisi daniSnuleba aqvs da emsaxureba standartiT gaTvaliswinebuli amocanebis gadaWras.

    1. qarTuli ena (moswavlis saxelmZRvanelo)

    saxelmZRvanelo feradia. ilustraciebi mravalferovania.wigni dastruqturebulia gakveTilebis Sesabamisad. TiToeul masalas konkretuli

    adgili aqvs miCenili da gamoyofilia Sesabamisi rubrikiTa da dizainiT. Ggverdis far-glebSi erTi masala ar iWreba meoreSi, erTi sagakveTilo Tema sruldeba erT romelime gverdze, axali Tema ki iwyeba axali gverdidan.

    saxelmZRvanelo gaTvlilia rogorc warmatebuli, aseve saSualo SesaZleblobebisa da dabali miRwevis moswavleTaTvis. saswavlo amocanebi iTvaliswinebs yvela moswavlis aqti-ur CarTvas saswavlo procesSi.

    garda imisa, rom saxelmZRvanelos TiToeul rubrikas Sesabamisi simbolo, warwera da CarCo aqvs, masalis dastruqturebaSi garkveuli mniSvneloba fersac eniWeba. magaliTad, ru-brika `daimaxsovreSi~ Setanilia rogorc enobrivi, aseve literaturuli masala. enobrivi rubrikis CarCos feria wiTeli, Sesabamisad, enobrivi savarjiSoebic amave feris CarCoebSia moTavsebuli. literaturuli amocanebisTvis ki gankuTvnilia firuzisferi.

    saxelmZRvanelos ZiriTadi da wamyvani elementebi da rubrikebia: a. dasaswavli teqsti;b. teqstis gagebasTan, kiTxvis unar-Cvevebis ganviTarebasTan dakavSirebuli rubrikebi:• a) sityvis skivri;• b) kiTxvebi;• g) daimaxsovre! (literaturuli); • d) savarjiSoebi;

  • 7

    • e) es sainteresoa; • v) saganZuri;• z) andazebi;• T) daimaxovre gamonaTqvamebi;• i) literaturul amocanasTan dakavSirebuli rubrika „visaubroT personaJis Sesaxeb.“g) damoukidebeli metyvelebiTi aqtivobis ganmaviTarebeli rubrika `sasaubro~.d) enobriv masalasTan dakavSirebuli rubrikebi: • daimaxsovre! (enobrivi);• savarjiSoebi;• daimaxsovre, rogor iwereba; • sityvis kvaldakval. e) Sereuli aqtivobebis rubrikebia `saxaliso~, `imuSaveT jgufebad~, “imuSaveT wyvilebad”.v) weriTi unar-Cvevebis ganmaviTarebeli rubrika: `weriTi davaleba~.

    2. samuSao rveuli

    saklaso samuSaoebis rveulSi gaerTianda rogorc weriTi davalebebi, aseve Semajamebeli samuSaoebi.

    rveuli gankuTvnilia saklaso werisaTvis. igi emsaxureba weriTi unar-Cvevebis, marTl-weris, damoukidebeli weriTi metyvelebis ganviTarebas. masSi Setanilia mravalferovani enobrivi, leqsikuri da stiluri amocanebis Semcveli savarjiSoebi, damoukidebeli weriTi metyvelebis ganmaviTarebeli davalebebi.

    samuSao rveulSi Sesulia Semajamebeli samuSaoebi.

    3. maswavleblis wigni

    am wignSi Tavmoyrilia yvela is sakiTxi, rac mocemuli saxelmZRvaneloTi swavlebis process ukavSirdeba. kerZod, saxelmZRvanelos Sesabamisoba standartTan, mocemuli masalis swavlebis miznobriv-Sedegobrivi ruka, saswavlo kompleqtSi gamoyenebuli meTodebisa da xerxebis aRwera, gakveTilebis scenarebi, damxmare masala da sxv.

    IV. saxelmZRvanelo kompleqtis

    struqturuli elementebi

    1. saswavlo teqstebi

    saxelmZRvaneloSi Setanilia mravalferovani literaturuli masala: qarTuli sabavSvo klasika, Tanamedrove sabavSvo literatura, msoflio klasikidan naTargmni, gadmoqarTule-buli da adaptirebuli teqstebi, specialurad saxelmZRvanelosaTvis dawerili moTxrobebi, xalxuri Semoqmedebis nimuSebi.

    saxelmZRvaneloSi Setanili teqstebi ara marto Tematurad da Sinaarsobrivad aris mravalferovani, aramed Janrobrivadac. saxelmZRvaneloSi Setanilia moTxrobebi, xalxuri da literaturuli zRaprebi, igav-arakebi, Canaxatebi, legendebi da gadmocemebi, SemecnebiTi xasiaTis sainformacio teqstebi, leqsebi da a.S. wignSi Tanabradaa warmodgenili rogorc Tanamedrove yofa, aseve is masala, romelic moswavles saqarTvelos istorias, qarTul tradiciebs da realiebs acnobs. wignSi mocemuli masala xSirad exmianeba zogadsakacobrio ideebs, saerTaSoriso samarTlis sakiTxebs, rac xels uwyobs humanizmis, tolerantobisa da demokratiis ideebis moTxovnebis damkvidrebas.

    wignis Semdgenlebi Seecadnen, yoveli teqsti yofiliyo saTanado mxatvruli donis da enobrivad gamarTuli. aranaklebi yuradReba eTmoba masalis aRmzrdelobiT mniSvnelobas.

  • 8

    amave dros, wigni iTvaliswinebs moswavlis interesebs, pasuxobs mis fantazias, uSualo xedvas, exmianeba mis sulier samyaros.

    teqstebi qmnis Tematur rkalebs, romlebic saswavlo-socialur amocanebs ukavSirdeba. magaliTad: patriotul Tematur rkalSi erTiandeba ramdenime teqsti: `Cveni samSoblo _ saqarTvelo~, `saqarTveloo lamazo~, `dedaena~. weliwadis droebs exmianeba teqstebi: `nu-Sis xe~, `tyeSi~, `Semodgoma~.

    ekologiuri Temaa warmodgenili teqstebiT: `balaxi~, `Cveni xevi~, `ra aris ekologia~.socialur-moqalaqeobriv Temas exeba masala: `is ki ar aris biWoba~ `kukaraCa~ `bavSvTa

    uflebebis konvencia~, `marTlmsajulebis zari~, `marTlmsajulebis qalRmerTi~ da a.S. teqstze muSaoba Seicavs samuSaoTa mTel kompleqss: Tavad teqsts, sityvis skivrs,

    kiTxvebs da damxmare masalas (andazebi, gamocanebi, xatovani gamonaTqvamebi da sainformacio masala _ `es sainteresoa~).

    teqstis damuSaveba iwyeba misi wakiTxviT (zog SemTxvevaSi, pirvelad kiTxulobs mas-wavlebeli, ufro xSirad ki moswavleebi damoukideblad, Cumi kiTxviT ecnobian teqsts), mere modis komentirebuli kiTxva, teqstis leqsikuri damuSaveba. aq gamoyenebulia yvela Sesabamisi rubrika: `sityvis skivri~ `xatovani gamonaTqvamebi~. Semdeg isev moswavleebi waikiTxaven teqsts, daamuSaveben kiTxvebs, romlebic ZiriTadad teqstis gagebasa da gaaz-rebas emsaxureba.

    bolos, gamovyofT personaJebs, mTavar saTqmels, Sinaarsobriv detalebs. am SemTxveva-Si gamoviyenebT damxmare teqstobriv masalas (andazebi, gamocanebi, sainformacio teqstebi, rubrika _ `es sainteresoa~).

    ar aris aucilebeli, maswavlebelma yvela teqsti TxrobiT misces moswavles, an yvela leqsi _ zepirad dasaswavlad. miznebisa da Sedegebis rukaSi miTiTebulia, romeli teqsti rogor unda daiswavlon, Tumca amis gadawyveta maswavlebelsac SeuZlia. SesaZlebelia, zogierTi vrceli teqsti kidec davyoT calkeul epizodebad da ise mivceT dasaswavlad.

    Tu SevajamebT saTqmels, SeiZleba kiTxvis swavlebasTan dakavSirebuli meTodebi ase davastruqturoT:

    1. xmamaRali kiTxva Sesabamisi intonaciiT; 2. xmamaRali kiTxva dialogis formiT;3. xmamaRali kiTxva rolebis Sesabamisad;4. xmamaRali kiTxva epizodis miTiTebiT;5. xmamaRali kiTxva enobrivi an leqsikuri amocanebis miTiTebiT;6. savarjiSoebis instruqciebis xmamaRali kiTxva da maTi ganmarteba _ ras vasrulebT

    da rogor vasrulebT;7. Cumi kiTxva garkveuli amocaniT: _ teqstSi detalebis dafiqsireba;_ teqstSi Sinaarsis Tanmimdevrobaze yuradRebis gamaxvileba; _ personaJTa qcevaze da-

    kvirveba da misi Sefaseba;_ informaciis damaxsovreba da gadmocema; _ teqstis logikuri gagrZelebis moZebna;_ teqstis Sinaarsidan gamomdinare, leqsikuri erTeulebis, xatovani gamonaTqvamebis an

    mxatvruli saxeebis ganmarteba;_ teqstis Sinaarsidan gamomdinare, saTaurTan ambis mimarTebis garkveva;_ teqstebis Sedareba maT Soris saerTo da gansxvavebuli detalebis dafiqsirebis mizniT;_ teqstSi enobrivi masalis moZebna. vfiqrobT, amgvari samuSaoebi xels Seuwyobs teqstis mravalmxriv damuSavebas.

    2. teqstis gagebasTan, kiTxvis unar-Cvevebis ganviTarebasTan dakavSirebuli rubrikebi

    teqstis gageba mxolod kiTxvis teqnikis ganviTarebas rodi ukavSirdeba. rogorc zemoT ganxiluli Temidanac Cans, aq mniSvnelovani adgili uWiravs leqsikur samuSaoebs. aseve, teqstis dedaazris amosacnobad karg saazrovno amocanas warmoadgens damxmare teqstobriv masalasTan ZiriTadi teqstis dakavSireba. isic unda iTqvas, rom sxvadasxva tipis teqs-

  • 9

    tis kiTxva, maTi Sinaarsobrivi Tu ideuri gadakveTebis dafiqsireba didad Seuwyobs xels kiTxvas, teqstis gagebas saazrovno unar-Cvevebis ganviTarebas, rac safuZvels moamzadebs momavalSi saswavlo amocanebis gamravalferovnebisTvis.

    a) leqsikoni _ `sityvis skivri~pirveli aucilebeli struqturuli elementi, romelic teqsts axlavs, aris `sityvis

    skivri~ anu leqsikoni. igi Cvenive avtorobiT Sedgenili II klasis saxelmZRvaneloSi dam-kvidrda da, pirvel rigSi, cxadia, Cveulebrivi leqsikonis funqcia daekisra. man naTlad da misawvdomad unda ganmartos TiToeuli is sityva, romelic SeiZleba ucnobi an dasazuste-beli aRmoCndes konkretuli teqstis damuSavebis dros.

    im maswavleblebs, romlebic Cveni avtorTa jgufis mier Seqmnili saxelmZRvaneloTi aswavlidnen gasul wlebSi an wina saswavlo wels, III klasSi, gacnobierebuli aqvT `si-tyvis skivris~ daniSnuleba da ician misi gamoyeneba. maT, vinc pirvelad irCevs am saxelmZ-Rvanelos, SevaxsenebT, rom Tavdapirvelad, ramdenime gakveTilis ganmavlobaSi, maswavlebeli miuTiTebs xolme leqsikonis adgils, Semdeg auxsnis moswavleebs mis daniSnulebas. jer klass hkiTxavs asaxsneli sityvis mniSvnelobas. Semdeg, pasuxs miiRebs Tu ara, gaaaqtiurebs leqsikons _ `aba, vnaxoT leqsikonSi, Tu ras niSnavs es sityva?~ mogvianebiT, rodesac moswavleebi am tipis samuSaos mieCvevian, maswavlebeli sityvebis nawils (SedarebiT rTul sityvebs) Tavad kiTxulobs, nawils _ bavSvebi pouloben da kiTxuloben (yvelas vaZebninebT, erT-erTi waikiTxavs). mas Semdeg, rac bavSvebs gamoumuSavdebaT leqsikonis gamoyenebis el-ementaruli Cvevebi, maswavleblis SekiTxvis Semdeg isini TviTon moZebnian yvela sityvas. sabolood ki, teqstis Cumad, damoukideblad wakiTxvis dros, isini sruliad damoukideb-lad imuSaveben leqsikonze

    amdenad, SeiZleba gamovyoT leqsikonze muSaobis etapebi:1. leqsikonis adgilis dafiqsireba. maswavleblis muSaobaze moswavleebis dakvirveba;2. leqsikonze muSaobisas moswavleebis nawilobrivi CarTva;3. moswavleTa damoukidebeli muSaoba zepiri miTiTebis Semdeg; 4. moswavleTa sruliad damoukidebeli muSaoba Cumad kiTxvisa da teqstis damoukideb-

    lad damuSavebis dros.IV klasSi ukve gamoiyeneba leqsikonze muSaobis me-3 da me-4 etapi (cxadia, Tu III klasSi

    moswavleebs miRebuli aqvT garkveuli gamocdileba).amdenad, `sityvis skivrs~ ar unda movekidoT, rogorc mxolod damatebiT aparats da mas,

    rogorc garkveuli enobrivi amocanis gadawyvetisa da azris zustad gamoxatvis erT-erT formas, meti yuradReba unda davuTmoT.

    b) kiTxvebiTiToeul teqsts axlavs kiTxvebi, romlebic ZiriTadad emsaxureba Sinaarsis Tanmimdev-

    robisa da misi detalebis dafiqsirebas. teqstis wakiTxvisa da misi leqsikuri damuSavebis Semdeg iwyeba kiTxvebze muSaoba. zo-

    gjer kiTxvebi meore dRes frontaluri gamokiTxvis saSualebacaa. aseT SemTxvevaSi maswav-lebeli svams kiTxvebs. sasurvelia, ufro xSirad moswavleebi muSaobdnen kiTxvebze: erTma SekiTxva waikiTxos, meorem _ upasuxos.

    zogjer teqstTan saanalizo kiTxvaa mocemuli. amgvari kiTxva xSirad msjelobis maprovo-cirebelia. moswavleebs zogjer uWirT erTmniSvnelovani da swori pasuxis gacema. amitom saWiro xdeba damatebiTi, damazustebeli kiTxvebis dasma. maswavlebels warmmarTveli roli aqvs. igi warmarTavs moswavleTa msjelobas, mihyavs klasi swori pasuxisaken. Cndeba alter-natiuli azrebic. am SemTxvevaSi msjelobis gziT unda mivideT swor azramde.

    eseni Ria kiTxvebia, magram saxelmZRvaneloSi viyenebT daxurul kiTxvebsac, rodesac moswavle ramdenime pasuxidan arCevs swor variants. daxuruli kiTxvebi umetesad gamoy-enebulia mxatvruli saxeebis gasaazreblad an nawarmoebis ideis ukeT gasagebad.

    kiTxvebis amgvari mravalferovneba xels uwyobs yvela tipis teqstis damuSavebas.

  • 10

    g) daimaxsovre (literaturuli)radgan literaturulma amocanebma IV klasis saxelmZRvaneloSi meti saswavlo mniSvn-

    eloba SeiZina, rubrikaSi `daimaxsovre!~ moxSirda literaturaTmcodneobiTi da teqstis modelirebis amocanebi, rogorebicaa: biografia da avtobiografia; ilustracia; mxatvruli da sacnobaro literatura; riTma da sariTmo sityvebi; dialogi; interviu; nawarmoebis gegma; abzaci.

    d)savarjiSoebi (literaturuli)literaturul savarjiSoebs mravalgvari funqcia aqvs; esenia: mxatvruli saxeebis gage-

    ba, teqstis struqturaSi garkveva, nawarmoebis ideis dafiqsireba, personaJis daxasiaTeba, mxatvrul detalebze dakvirveba, movlenisa da personaJis qcevis Sefaseba, nawarmoebis mimarTeba saTaurTan, ilustraciis teqstTan mimarTeba da a.S.

    literaturuli amocanebi xels uwyobs moswavlis aqtiurobas, kritikuli azrovnebis, sakuTari azris Camoyalibebis, sapirispiro azrebis gaanalizebis unarebis ganviTarebas.

    e) es sainteresoaam rubrikaSi moxmobilia saintereso SemecnebiTi sainformacio masala. igi, rogorc wesi,

    uSualo kavSirSia Sesaswavl teqstTan, xels uwyobs mis gagebasa da gaazrebas.magaliTad, teqstTan ̀ marTlmsajulebis zari~ mocemulia masala ̀ marTlmsajulebis qal-

    RmerTi~. igi damatebiT informacias iZleva, xels uwyobs ZiriTadi saswavlo teqstis ukeT gagebas, misi saTauris mimarTebis damyarebas moTxrobil ambavTan. amasTan erTad, masala da misi ilustracia bavSvs ufarToebs Tvalsawiers. misTvis cxadi xdeba marTlmsajulebis qalRmerTis simboluri mniSvneloba.

    sainformacio teqstebi damuSavebulia Ria an daxuruli kiTxvebiT, rac moswavles aCvevs amgvari tipis teqstebze muSaobas, gageba-gaazrebas.

    zog SemTxvevaSi am rubrikaSi mocemuli masala daasrulebs da Seajamebs Temas. magaliT-ad, bunebis dacvis Tematuri rkali sruldeba am rubrikis sainformacio teqstiT _ `ra aris ekologia~. Tavis mxriv, es masala axal amocanebs ayenebs teqstTan mimarTebaSi.

    rubrikaSi `es sainteresoa~ gaerTianebulia araerTi saintereso masala: mag.: afiSa; qa-rTuli universiteti; pirveli beWduri `vefxistyaosani~; ekranizacia; bavSvTa uflebebis konvencia; olimpiuri Cempionebi da sxva.

    am rubrikis meSveobiT moswavle ecnoba araerT termins da am terminebs saswavlo pro-cesSi aqtiurad iyenebs.

    v) saganZuri`saganZurSi~ Setanilia nawyvetebi qarTuli zepirsityvierebis, qarTuli literaturis

    saganZuridan. es masala gadaZaxilSia saswavlo teqstTan. mas mxolod kiTxuloben. am ru-brikis mizania kiTxvis interesis gaRviveba, literaturuli gemovnebis Camoyalibeba. mag-aliTad: ana kalandaZis leqsTan `saqarTveloo lamazo~ moyvanilia grigol orbelianis is striqonebi, romlis gavleniTac Seiqmna es leqsi: `sxva saqarTvelo sad ari, romeli kuTxe qveynisa?! eri guladi, puradi, mebrZoli Savis bedisa?!~

    am rubrikaSi Sesulia SoTa rusTavelis, sulxan-saba orbelianis, ilia WavWavaZis, gi-orgi leoniZis, lado asaTianis da sxvaTa gamonaTqvamebi.

    z) literaturul amocanasTan dakavSirebuli rubrika _ „visaubroT personaJis Sesaxeb“es rubrika, rogorc saTauridanac Cans, moswavles personaJis daxasiaTebas aswavlis.

    moviyvanT erT magaliTs:vaJa-fSavelas `saTaguris~ II Tavis Seswavlisas, gamiznuli savarjiSoebis Semdeg moce-

    mulia aseTi masala:visaubroT personaJis Sesaxeb:personaJis daxasiaTeba.

  • 11

    personaJis dasaxasiaTeblad, pirvel rigSi, kidev erTxel yuradRebiT unda waikiTxoT is epizodebi, romlebSic es personaJi monawileobs. yuradReba unda miaqcioT: rogor aRwers da axasiaTebs avtori am personaJs; ras ambobs da rogor iqceva es personaJi; ras amboben mis Sesaxeb da rogor eqcevian mas sxva personaJebi.

    rogor unda dagegmoT samuSao:1. yuradRebiT kiTxulobT teqstis Sesabamis epizodebs; 2. moiniSnavT an amowerT: avtoris naTqvams am personaJis Sesaxeb; personaJis saqciels da mis gamonaTqvamebs; sxva personaJebis damokidebulebas mis mimarT.3. SeafasebT personaJis saqciels, mis Sesaxeb Seqmnil azrs; gamoyofT misi xasiaTis

    ZiriTad niSnebs.

    davaxasiaToT nemsa (teqstze muSaoba):

    gaixseneT, rogor moeqca nemsa ficxelas SeafaseT misi saqcieli

    nemsa sayveduriT avsebda. samagieros uxdida

    gasaWirSi Cavardnil ficxelas.

    nemsas saqcieli aravaJkacuria. Mmas SeiZleba sulmdabali vuwodoT.

    gaixseneT, rogor moeqcnen nemsas cqmuna da sxva Tagvebi

    SeafaseT Tagvebis damokidebuleba

    nemsas mimarT

    cqmunam nemsa gakicxa, mas wupaki

    uwoda, TavSi TaTi wamoartya da Seutia. sxva Tagvebic cqmunas miemxrnen. nemsa gaagdes.

    Tagvebs ar moswonT nemsas saqcieli.

    miiCneven, rom gasaWirSi Cavardnil

    TanamoZmeze SurisZieba

    personaJis daxasiaTebanemsa laCaria, radgan ficxelas sxva dros verafers ubedavda, axla ki dro ixelTa da

    samagieros gadaxdas cdilobs. es ar moswonT mis TanamoZmeebs. mas wupaki uwodes da gaagdes. isini Tvlian, rom nemsas saqcieli aravaJkacuria. nemsa sulmdabalia.

    3. damoukidebeli metyvelebiTi aqtivobis ganmaviTarebeli rubrika `sasaubro~

    rubrika `sasaubro~ emsaxureba damoukidebeli metyvelebiTi aqtivobis ganviTarebas. am rubrikaSi Setanilia kiTxvebi da sasaubro Temebi, romlebic an uSualod ukavSirdeba te-qsts an teqstidan gamomdinare ganwyobasa da Tematikas. aqedan gamomdinare, `sasaubros~ masala SeiZleba ramdenime blokSi gavaerTianoT:

    1. literaturul masalaSi mocemuli Temis dakavSireba pirad gamocdilebasTan. • imsjeleT, aris Tu ara bedniereba is, rasac biWi natrobs. Tqven rodis grZnobT Tavs

    bednierad? (`bedniereba~)• imsjeleT, ratom surs bibos mZRoloba. vin romel profesias airCevdiT da ratom? (`bibo~)2. literaturuli masalis gaazreba, movlenis daxasiaTeba, personaJis saqcielis Sefaseba

    da analizi, dedaazris gamoyofa. imsjeleT biWebis saqcielze, sworad moiqcnen Tu ara isini? daasabuTeT Tqveni mosaz-

    rebebi. (`Tevzaoba~)3. nawarmoebis mixedviT axali mxatvruli versiis Seqmna. warmoidgineT, rom, kato Tqveni klaselia. isaubreT mis Sesaxeb. rogor moiqceoda ga-

    kveTilze, dasvenebaze, rogor iswavlida, rogori megobari iqneboda. (`kato~) am rubrikaze muSaoba unda daigegmos imisda mixedviT, Tu ra tipisaa sasaubro Tema:_ Tu moswavleebi raime informacias gvawvdian, SeiZleba TiToeuls misi dafiqsirebis

  • 12

    saSualeba mivceT, informacia CamovweroT dafaze, vTxovoT bavSvebs, rac iTqva, mas kvlav nuRar gaimeoreben. Semdeg ganvixiloT, yvela eTanxmeba Tu ara am mosazrebebs. Tu raimes ar eTanxmebian, daasabuTon. amis Semdeg, maswavleblis daxmarebiT an damatebiTi teqstis sa-SualebiT, vazustebT informaciebs. xSir SemTxvevaSi damatebiTi teqsti saxelmZRvaneloSia mocemuli rubrikiT `es sainteresoa”. aseT SemTxvevaSi moswavleebs wavakiTxebT teqsts, Semdeg ki SevTanxmdebiT Segrovili informaciis sisworeze.

    _ Tu moswavleebi sakuTar gamocdilebasa da gancdebze saubroben, aseT SemTxvevaSi mas-wavlebels gansazRvruli unda hqondes, vin iyo ukve CarTuli amgvar samuSaoSi da vin _ ara, Tavad daadginos, vin isaubrebs. SesaZlebelia, moswavleebs mieceT davaleba, yuradRebiT mousminon Tanaklaselebs da gansazRvron _ visi monaTxrobi ufro saintereso iyo, vin hyve-boda ufro kargad, _ Sesabamisi intonaciiT, gamarTulad, marTlmetyvelebis wesebis dacviT.

    _ teqstTan dakavSirebul sakiTxebze msjelobisas moswavleebma SeiZleba jgufebSi da wyvilebadac imuSaon, SeaTanxmon azrebi da erTma maTganma wamoadginos mTeli jgufis mo-sazreba. romelime jgufs ki SeiZleba daevalos warmodgenili versiebis Sefaseba _ romeli miaCnia ufro sworad da damajereblad, romelma gamoxata Tavisi azri ufro naTlad.

    amgvari samuSaoebi moswavles stimuls miscems, gadmosces saintereso informacia; amave dros, mas uviTardeba damoukidebeli msjelobis unari, sxvaTa azris mosmenis kultura.

    vfiqrobT, am rubrikis gaaqtiureba xels Seuwyobs zepirmetyvelebis ganviTarebas.

    4. enobriv masalasTan dakavSirebuli rubrikebi

    a) daimaxsovre! (enobrivi)enobriv masalasTan kavSirSi gansakuTrebuli adgili uWiravs rubrikas `daimaxsovre!~.

    igi im aucilebeli sakiTxebis miwodebas emsaxureba, risi Teoriuli ganmartebac swavlebis am etapze gardauval aucileblobas warmoadgens. iseve rogorc III klasSi, am saxelmZRva-neloSic, tradiciuli gramatikuli sakiTxebi mxolod amgvari aucilebeli fragmentebis saxiT aris SemoTavazebuli da maTac maqsimalurad praqtikuli forma aqvT micemuli. grama-tikuli kategoriebis dawvrilebiTi definiciebis Semotana avtorTa jgufs mizanSewonilad ar miaCnia.

    rubrikaSi `daimaxsovre!~ Setanilia Semdegi enobrivi masala: brWyalebi; piris, kuTv-nilebiTi da CvenebiTi nacvalsaxelebi; zmnis dro; zmniswini; zmnis ricxvi defisian da `da~-Ti SeerTebul saxelebTan; sulieri da usulo; konkretuli da abstraqtuli, krebiTi, sakuTari da sazogado, vin da ra jgufis arsebiTi saxelebi; arsebiTi saxelis bruneba; zedsarTavi saxeli; mravlobiTi ricxvis niSnebi; mimarTva; Sorisdebuli; sinonimebi da an-tonimebi; barbarizmebi; zrdilobiani mimarTvis formebi; gansazRvruli da ganusazRvreli ricxviTi saxelebi; tire; defisi; abzaci. mocemuli enobrivi masala muSavdeba jer zepir savarjiSoebSi, Semdeg ki saklaso da saSinao weriT davalebebSi. TiToeul masalas mTeli wlis ganmavlobaSi araerTxel vubrundebiT zepir da weriT savarjiSoebSi.

    b) enobrivi savarjiSoebienobrivi masala mocemulia savarjiSoebSi, romlebic mTlianad eyrdnoba moswavleTa same-

    tyvelo unarebsa da enobriv gamocdilebas. swavlebis amocanaa moswavlem ena dakvirvebis obieqtad aqcios. gavarjiSebis Sedegad dagrovili konkretuli gamocdileba ki mas swori daskvnebis gamotanaSi daexmareba, rac SemdgomSi ganzogaddeba da azrovnebaSi damkvidrdeba.

    swavlebis zemoT aRniSnulma principma saSualeba mogvca gagvefarTovebina enobrivi savar-jiSoebis areali. masSi Sevida rogorc leqsikologiis, aseve morfologiisa da sintaqsis sakiTxebi.

    savarjiSoTa umravlesoba sruldeba zepirad. zogjer moswavleebi Sesatyvis formebs eZeben damoukideblad (magaliTad, teqstSi), xolo Semdeg xdeba maTi gacxadeba. aseve srul-deba is savarjiSoebic, romlebic wignSi muSaobas moiTxovs;

    savarjiSoebze muSaobis etapebi damokidebulia imaze, Tu amgvari samuSaoebis Sesrulebis

  • 13

    ra gamocdileba aqvT moswavleebs. SeiZleba savarjiSoebze muSaoba sam etapad daiyos:I _ savarjiSoze muSaobis unar-Cvevebis gamomuSavebis etapi; II _ damoukidebeli muSaobis

    etapi; III _ damoukidebeli weriTi samuSaos _ testirebis etapi.IV klasis moswavleebi, romlebmac II-III klasebSi qarTuli ena Cveni avtorTa jgufis

    saxelmZRvaneloebiT iswavles, am etapebis II-III fazaSi imyofebian, magram im SemTxvevaSi, Tu klass sxvadasxva mizezis gamo, ar aqvs gamomuSavebuli davalebaze muSaobis unar-Cvevebi, sasurvelia I etapis gavlac.

    enis swavlebis am koncefciam gamocda gaiara avtorTa jgufis mier Seqmnili saxelmZR-vaneloebis ramdenimewliani arsebobis periodSi. igi xels uwyobs ara Teoriuli codnis TviTmiznur dagrovebas, aramed marTlwerisa da marTlmetyvelebis praqtikuli unaris gan-viTarebas.

    g) daimaxsovre, rogor iwerebaxSirad Temas axlavs rubrika `daimaxsovre, rogor iwereba~. masSi literaturuli te-

    qstidan gadmotanilia is sityvebi, romlebmac raime TvalsazrisiT SeiZleba marTlweri-sas sirTule Seqmnas. am rubrikis masala dasamaxsovreblad aris gamiznuli da igi amis Sesatyvisadaa dastruqturebuli. mocemulia erTi tipis formebi. isini moswavlem unda daimaxsovros. sasurvelia, es formebi Camoiweros Tabaxis furcelze da garkveuli drois ganmavlobaSi klasSi gamoikras.

    rubrikas `daimaxsovre, rogor iwereba~ mosdevs xolme klasSi Sesasrulebeli samuSaoe-bi. samuSao rveulSi ki Setanilia Sesabamisi savarjiSo.

    magaliTad: yuradRebiT waikiTxe teqsti. moZebne SecdomiT dawerili sityvebi. Seaswore Secdomebi. gamoiyene gasworebis Sesabamisi niSani:

    mefem sul mklav magari vaJkacebi SearCia. xmal amowvdili mxedrebi SeiWrnen mtris razm-Si. dimitris baton kacuri mixvra-moxvra hqonda, sul mxar gaSlili dadioda. saocrad ena mziani iyo, dinji, gulis xmieri saubari icoda.

    d) sityvis kvaldakvalIV klasSi ufro aqtiurdeba rubrika `sityvis kvaldakval~, romelic, upirvelesad, enis

    leqsikuri simdidris warmoCenas emsaxureba. am rubrikiT Semodis garkveuli myari gamonaT-qvamebi, frazeologizmebi, romlebic enis funqcionirebis, misi gamomsaxvelobiTi Sesa-Zleblobebis gansakuTrebul mxares avlens. es gamonaTqvamebi, bunebrivia, TviT teqstidan aris aRebuli da axsnilia maTi warmomavloba.

    magaliTad:geografiuli saxelebis warmomavloba; sityvis warmomavloba.TavisTavad cxadia, es rubrika ar aris dasaswavli masala; es aris pirveli Sexeba im

    saganZurTan, romelmac moswavles mSobliuri enis simdidre unda agZnobinos da cnobismoyva-reoba gauRviZos. sasurvelia, moswavlem gaiTavisos Zalian gavrcelebuli xatovani gamonaT-qvamebis mniSvneloba, rac udavod saWiroa mxatvruli teqstebis gasagebad.

    magaliTad: xatovani gamonaTqvamebimoTxrobaSi naTqvamia:`karebi ukve magrad, Zalian magrad iyo daketili~.`Zalian Sewuxda, suli da guli daeketa~.pirvel winadadebaSi sityva daketili pirdapiri mniSvnelobiTaa naxmari. meore winadade-

    baSi ki zmna daeketa pirdapiri mniSvnelobiT ar unda gavigoT. `suli da guli daeketa~ erTianad aris xatovani gamonaTqvami da niSnavs: Sewuxda, SeRonda.

    davakvirdeT sxva xatovan gamonaTqvamebsac:sifrTxiles Tavi ar stkiva _ sifrTxilea saWiro. igulisxmeba, rom safrTxe anu Tavis

    tkivili ascdeba imas, vinc frTxilobs.yuric ar gaibertya _ arafrad Caagdo, ar aRelda; gamonaTqvams safuZvlad udevs cxov-

    elTa Tviseba, raime safrTxisas yurebi Searxion, yuri iqiT miapyron.

  • 14

    magaliTad: geografiuli saxelebis warmomavlobamuxrani... cxinvali... soxumi...gavixsenoT, ras mogviTxrobs mematiane: `amxedrda xelmwife da gaemarTa muxranis mid-

    amoebisaken~. xedavT, erT-erT dasaxlebul adgils TbilisTan axlos muxrani 17 saukunis winaTac rqmevia. rac mTavaria, cnobilia, saidan momdinareobs es saxeli. vaxuSti bagrationi werda: `xolo muxrani man moigo saxeli ese muxaTagan, sada ars adgilTa amas Sina tye umetes muxani~. rogorc sxvadasxva adgilis, qalaqebisa da soflebis saxelwodebidan Cans, maT saxelebi xSirad im mcenareebis mixedviT Serqmevia, romlebic iq iyo gavrcelebuli. magaliTad, sadac panta xarobda, pantiani daarqves; sadac muxis tye iyo _ muxrovani da muxnari (anu _ muxrani), sadac Tela iyo gavrcelebuli _ Teliani da TeleTi... rcxila xeebis erT-erTi gamorCeuli jiSia. sadac rcxila xarobda, im adgils rcxilovani anu cx-invali (Zvelad _ qrcxilvani) darqmevia. rcxilas svanurad cxum hqvia. Zvel wignebSi cxumi soxumis saxelad moixsenieba. Turqebi am saxels zustad ase ver gamoTqvamdnen da Turqulis (da rusulis) meSveobiT Semdeg gavrcelda suxumi (soxumi).

    L5. Sereuli aqtivobebis rubrikebi `saxaliso~, `imuSave jgufebad~, imuSave `wyvilebad~

    `saxaliso~ Sereuli aqtivobebis rigs miekuTvneba.es rubrika ̀ TamaSis~ elementebsac Seicavs, moswavleebs Zalian moswonT am tipis davale-

    bebi, igi kargad aviTarebs socialur unar-Cvevebsac: wyvilSi muSaobis Cvevebs, gundurobis gancdas, sxvisi azris mosmenis unars, alternatiuli mosazrebis daSvebas da, saerTod, sociumSi qcevis wesebs.

    rubrikis Sinaarsi mravalferovania da, rogorc wesi, gamomdinareobs gakveTilis liter-aturuli an enobrivi Temidan.

    rubrikis Temebis diferencireba SeiZleba Semdegnairad: komunikatoruli:

    magaliTad:TiToeulma jgufma Seqmnas speqtakl `irmisas~ afiSa. daxateT afiSa da CawereT saWiro

    informacia. ganixileT yvela jgufis mier Seqmnili afiSa. SearCieT, romelia maTgan yvelaze ufro lamazi da srulyofili.

    SeadgineT anas TuTis xis dasacavad gasakeTebeli warwera.teqstze muSaobis unar-Cvevebis ganmaviTarebeli savarjiSoebi.

    magaliTad:SeadgineT jgufebi. CamowereT ra iyo am teqstidan TqvenTvis cnobili iakob gogebaSvilis

    Sesaxeb.imuSaveT jgufebad. DdausviT kiTxvebi am moTxrobas. SeafaseT TiToeuli jgufis namuSe-

    vari. airCieT saukeTeso kiTxvebi, CamowereT dafaze da gaeciT pasuxebi.• SemoqmedebiTi samuSaoebi:gamoigoneT da dawereT zafxulis, gazafxulis, an zamTris daujerebeli ambebi.• TvalsaCinoebis Seqmna:daiyaviT jgufebad. TiToeulma jgufma Seqmnas klasis sportuli gundis devizi da em-

    blema. SearCieT maTgan saukeTeso. emblema da devizi gaakariT kedelze.Sesasrulebeli samuSaos Sesaxeb, rogorc wesi, maswavlebeli aZlevs instruqcias mos-

    wavleebs, Semdeg urigebs furclebs samuSaos Sesasruleblad. maswavlebelma winaswar unda gansazRvros Casatarebeli samuSao da moamzados Sesabamisi masala. Sesrulebuli samuSaos gamokiTxva da analizi xdeba zepirad, gamokrebiT an jgufis xelmZRvanelebis gamokiTxviT.

  • 15

    6. weris unar-Cvevebis ganmaviTarebeli rubrika _ weriTi davaleba

    yoveli teqstis bolos mocemulia weriTi davaleba. davalebis Tematika gamomdinareobs literaturuli teqstis an enobrivi masalis Temidan.

    weriTi davaleba moswavles saxlSi samuSaod eZleva. man igi damoukideblad unda Seasru-los, Tumca maswavlebeli davalebis micemisas aZlevs garkveuli tipis ganmartebebs, rom-lebic Seaxsenebs moswavles weris kulturis elementebs. iSviaT SemTxvevaSi, Tu maswav-lebeli amis aucileblobas dainaxavs, SeiZleba Tematuri instruqciac mivceT moswavleebs.

    saweri Tematika Zalian mravalferovania, magram igi gaTvlilia bavSvis SesaZleblobebsa da gamocdilebaze.

    1. damoukidebeli SemoqmedebiTi weris unar-Cvevebis ganmaviTarebeli davalebebi:•dawereTema:`Cemipirveliwigni~.gaixsene, romeli wigni waikiTxe pirvelad; riT miiqcia am wignma Seni yuradReba; vin iyo

    misi avtori; ra iyo am wignis saTauri; ra mogewona yvelaze metad.2. damoukidebeli SemoqmedebiTi weris, warmosaxvisa da fantaziis ganmaviTarebeli Temebi:• gaiTvaliswine, andazis mixedviT rogor SeadgineT klasSi moTxroba, rogor daukav-

    SireT Sinaarsi dedaazrs. dawere moTxroba, romlis dedaazric iqneba andaza: `rac mogiva daviTao, yvela Seni TaviTao~. daasaTaure moTxroba. (`andazeTi~)

    3. teqstze muSaobis unar-Cvevebis ganmaviTarebeli weriTi davalebebi: teqstis mokle Sinaarsi an epizodis Sinaarsi:

    •vaxtangkotetiSvilisnaambobismixedviTdawere`kavTisxevelimeurneebisambavi~.4. literaturul teqstze dakvirvebis unar-Cvevebis ganmaviTarebeli weriTi davalebebi:

    literaturuli Txzulebebi.• mokled daaxasiaTe Tevdore papa da efemia bebia; rogorebi iyvnen? rogor cxovrobdnen? ra axalisebdaT da ra awuxebdaT maT?• Seadgine bibos daxasiaTebis gegma. Sedgenili gegmis mixedviT dawere Tema.• IV Tavis mixedviT dawere: magdanas daxasiaTeba. gaiTvaliswine, raze fiqrobda daimedebu-

    li magdana. rogor Seicvala gansacdelSi Cavardnili magdana? ras ambobs mwerali mis Sesaxeb am Tavis bolo abzacSi?

    5. komunikatoruli unar-Cvevebis ganmaviTarebeli weriTi davalebebi:• gamohkiTxe Seni ojaxis romelime wevri da dawere misi mokle biografia. gaiTvalis-

    wine, rom biografiis dasawerad saWiroa Semdegi monacemebi: dabadebis TariRi, adgili, mSoblebi, ojaxis Semadgenloba, sad swavlobda, ras saqmianobs, ra ainteresebs da ra moswons.

    • gaixsene, rogor iwereba werili. miswere fefos werili, gauziare am moTxrobis wakiTxviT miRebuli STabeWdileba.

    6. SemecnebiTi xasiaTis davalebebi:• dawere Tema: sveticxoveli.moiZie masala saymawvilo enciklopediaSi an internetSi.7. sakuTar gamocdilebasTan dakavSirebuli davalebebi:• dawere: mxiaruli ardadegebis erTi dRe. gaixsene ardadegebze gatarebuli romelime

    dRe. aRniSne, ratom dagamaxsovrda igi, ra moxda gansakuTrebuli, sasacilo, samxiaru-lo. Txrobisas gamoiyene dialogi.

    8. enobriv-leqsikuri amocanebisa da marTlweris sakiTxebis Semcveli weriTi davalebebi:• am davalebebis Tematika aseTia: bruneba; zedsarTavi saxeli; mimarTva; sinonimebi; rTu-

    li sityvebi; pirisa da kuTvnilebiTi nacvalsaxelebi; dialogis forma; sakuTari da sazogado arsebiTi saxelebi; saxelis mravlobiTi ricxvi; ricxvSi monacvle zmnebi

    da a.S.

  • 16

    7. samuSao rveuli

    a) saklaso samuSaoebi:samuSao rveuli emsaxureba weris mimarTulebis aTvisebas. igi gankuTvnilia klasSi

    muSaobisaTvis. savarjiSoebi da saweri Tematika gamomdinareobs ZiriTadi teqstidan da masTan mocemuli saswavlo masalidan. saxelmZRvaneloSi miTiTebulia im samuSaos nomeri, romelic mocemul TemasTan sruldeba. klasSi Sesasrulebeli samuSaoebi ar aris didi moc-ulobis, igi ar unda moiTxovdes Zalian did dros, amitom Tavisufali Temebi, Txzulebebi da msgavsi samuSaoebi ZiriTadad Sesulia saSinao davalebisa da `saxalisos ~ blokebSi. miuxedavad amisa, samuSao rveulis Tematika mravalferovania:

    1. leqsikuri samuSaoebi;2. sasveni niSnebi;3. enobrivi samuSaoebi;4. komunikatoruli;5. marTlweris sakiTxebi;6. teqstze muSaoba, misi struqtura;7. literaturuli amocanebi;8. wakiTxulis Sinaarsi;9. Tavisufali Txzuleba;10. epizodis Sinaarsi;11. kiTxvaze pasuxi.saklaso samuSao unda gaswordes. Txzuleba maswavlebelma individualurad unda gaas-

    woros da miuweros Sesabamisi komentarebi rogorc Temis Zlieri mxareebis aRniSvniT, aseve susti mxareebis miTiTebiTa da rekomendaciebiT. enobriv-leqsikuri da marTlweris amocanebis Semcveli masala ki gaswordeba klasSi. samuSaos dasrulebis Semdeg moswavleebi kiTxuloben savarjiSos, azusteben swor versias, igi iwereba dafaze da is moswavleebi, romlebmac Secdoma dauSves, Tavad asworeben namuSevars _ gadaweren rveulSi swor versias.

    muSaobis procesSi imasaca aqvs mniSvneloba, ramdenad SeuZlia moswavles daSvebuli Sec-domebis gasworeba.

    b) Semajamebeli samuSaoaRsaniSnavia, rom rveulSi Setanilia Semajamebeli samuSaoebi. masSi gaTvaliswinebulia

    semestris ganmavlobaSi gavlili ZiriTadi masala. Semajamebel weriT samuSaoSi Setanilia rogorc enobriv-leqsikuri, aseve literaturuli da kiTxvis amocanebi. igi amowmebs kiTx-vis da weris mimarTulebebSi miRweul Sedegebs.

    iseve rogorc saxelmZRvaneloSi, Semajamebel samuSao masalaSi Setanilia dasamuSavebeli teqsti. swored am teqstidan gamomdinareobs mocemuli davalebebi.

    sanam moswavleebi Semajamebel weriT samuSaos Seasrulebdnen, maswavlebelma maT semes-tris ganmavlobaSi gavlili masala unda gadaameorebinos. Semajamebel weras moswavleebi asruleben damoukideblad. amgvari samuSao cxadyofs moswavlis Zlier da sust mxareebs. Semajamebeli weriTi samuSao maswavlebels moswavlis codnisa da unar-Cvevebis obieqturad Sefasebis saSualebas aZlevs. maswavleblis mier moswavlisaTvis micemuli rekomendaciebic iqneba konkretuli da saqmiani.

    samuSao rveuls gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba swavlis procesSi. gTavazobT erT-erT Semajamebel samuSaos.

    Semajamebeli weriTi samuSao. yuradRebiT waikiTxe teqsti da Seasrule davalebebi:

    deduleTSicxovrobda ori Zma. ufrosi Zma tanmorCili iyo, umcrosi Zma _ kidev ufro patara, am-

    itom ufross cerodena Searqves, umcross ki _ nekodena. erT zafxuls Zmebi deduleTSi gagzavnes dasasveneblad. deduleTi hqvia im qalaqs, an

  • 17

    im sofels, sadac deda daibada da gaizarda da sadac axla misi naTesavebi da axloblebi cxovroben.

    cerodena da nekodena iqaur gogo-biWebs gaecnen. mTeli dRe erTad TamaSobdnen da mdinarezec erTad dadiodnen sabanaod.

    * * * erTxel iqaurma biWma Tedom daiJina; _ sazamTro damwifda; modiT, vinmes baRSi gadaviparoT da erTi gemoze movulxinoTo!nekodenam uTxra: _ nu vizamT magas, Sin sazamTroebis meti ra gvaqvso! amaze soflelma biWebma gaicines: _ ra mSiSrebi arian es qalaqelebio! raRas izamdnen Zmebi, Tavs xom ar Seircxvendnen da sazamTros qurdebs SeuerTdnen.baRis patrons WiSkari Signidan Caeketa. cerodena WiSkris RriWoSi SeZvra da kari gaaRo. dakrifes sazamTro. _ ukve samSvidobos varTo, _ gamoacxada Tedom da mohyva RiRins. male simRerac Se-

    mosZaxa. bolos ki iseTi sasacilo raRac Tqva, eqvsivem xmamaRla gadaixarxara.

    * * * ris samSvidobo! Turme mebaRe iqve Soriaxlos wolila, simRerasa da sicil-xarxarze

    wamoxta da ras xedavs _ qurdebi! bevri rom ar gavagrZeloT, yvelani daiWira da gaamwkri-va fardulis win. Tumca, yvelani vera, oTxi biWi daiWira, cerodena da nekodena ki arsad Candnen.

    mebaRem im oTxs saSineli dRe ayara, _ Tqve aseTebo da Tqve iseTeboo! datuqsa, dau-tatana, Searcxvina, Seaxura; magram mere guli moulba, Seecoda biWebi. bolos piroba Ca-moarTva, _ mets aRar vizamTo, _ da gauSva. Tan erTi gaxeTqili sazamTro misca;_aha,waiReT, gaxeTqili kia, magram simwifiTaa gamskdari da gemrieli iqnebao. marTlac didi sazamTro iyo, ris vai-vaglaxiT waiRes.

    * * * sofelSi rom Sevidnen, erTi Wadris ZirSi Camosxdnen, _ modiT, sazamTro SevWamoTo.

    Tedom Tqva: _ netav is qalaqelebi sad brZandebian? rom gaZvrnen, sad gaZvrnen, iyvenen axla da

    ibRotialon baRebSio! mere sazamTro Suaze gadaxsna da gaocebisgan piri daaRo: Sig sazam-Tros wiTeli wveniT gaTxupnuli cerodena da nekodena isxdnen _ sazamTros guli pirw-mindad amoeWamaT da marto Savi marcvlebiRa daetovebinaT. maT danaxvaze bavSvebs sicili autydaT. Tedom Tqva:

    _ amaT ver uyureb! sazamTro rom SegviWames, vin Civis, Tavic rom gvaTrevineso?! bevri icines.

    tariel Wanturia

    1. Seadgine moTxrobis gegma. daasaTaure gamoyofili epizodebi: 1.2.3.4.

    2. meore epizods dausvi sami kiTxva: 1.2.3.

  • 18

    3. moZebne sasacilo epizodi. axseni, ra iwvevs sicils:

    4. a) daasaxele faqti, romelic namdvil ambavs hgavs:

    b) daasaxele faqti, romelic fantaziiT aris Seqmnili:

    5. Seafase, rogor moiqcnen cerodena da nekodena:

    6. amowere teqstidan sami Zaxilis winadadeba, romlebic gamoxatavs aRtacebas, Txovnas, gakvirvebas:

    aRtaceba _Txovna _gakvirveba _

    7. teqstSi CarTulia erT-erTi sityvis ganmarteba. moZebne da daasaxele, romeli sityvaa ganmartebuli _

    1. ganmarte xatovani gamonaTqvamebi: gaocebisgan piri daaRo _saSineli dRe ayara _guli moulba _

    9. waikiTxe pirveli abzaci. Cawere romeli sityvebis nacvladaa naxmari tire:

    1. 2.

    10. gadaiyvane es zmnebi momaval droSi:

    daiWira _ datuqsa _ gauSva _

    11. a) arsebiT saxels qveS erTi xazi gausvi, ricxviT saxels _ ori: cxovrobda ori Zma.

    b)usulo saxels qveS erTi xazi gausvi, suliers _ ori:

    erTxel iqaurma biWma daiJina, sazamTro moviparoTo.

    g) gausvi qveS xazi sakuTar saxelebs:

    cerodena da nekodena iqaur gogo-biWebs gaecnen.

    d)zedsarTav saxels qveS erTi xazi gausvi, zmnizedas _ ori:

    marTlac didi sazamTro iyo, ris vai-vaglaxiT waiRes.

    e) gausvi qveS xazi CvenebiT nacvalsaxels:

    netav is qalaqelebi sad brZandebian?

  • 19

    v) gausvi qveS xazi zmnebs:

    erT zafxuls Zmebi deduleTSi gagzavnes dasasveneblad. deduleTi hqvia im qalaqs, an im sofels, sadac deda daibada da gaizarda da sadac axla misi naTesavebi da axloblebi cxovroben.

    12. miswere Sens megobars werili, urCie rom waikiTxos `deduleTSi~. auxseni, riT aris es moTxroba saintereso (daicavi werilis forma).

    13. amowere ucxo enidan Semosuli sityvebi da miuwere Sesabamisi qarTuli sityvebi: ne-kodenasa da cerodenas yovelTvis erTnairi saroCkebi, Sarvlebi da tuflebi ecvaT xolme.

    _ am saRamos CogburTi ar viTamaSoT?_ oqei, viTamaSoT!_ raketebi gaqvs?_ ies!_ maS, saRamomde._ paka!

    14. ramdeni strofia qvemoT mocemul leqsSi? ramdeni taepia TiToeul strofSi?iRviZebs xnulSi gamTbari Teslida vxedav, rogor izrdeba yana,araTu vxedav, aramed mesmis, _TiTqos mTebidan brundeba fara.misCerebia cas sveli RalRa,haerSi TrTian landebi xeTa,viRaca mReris mdinaris gaRma,ra kargad mReris... vin mReris netav?!

  • 20

    8. Semajamebeli samuSaoebis Sefasebis kriteriumebi

    Semajamebeli samuSao #1 “Tamar mefis sigeli”

    klasi

    moswavlis saxeli, gvari

    Kk o m p e t e n c i e b i Sesrulebis xarisxi

    I teqstis gageba warmatebiT daZlia

    Seasrula mcire xarve-zebiT

    gauWirda daZleva

    1. SeZlo leqsikonis gamoyeneba leq sikurad rTuli teqstis gasage-bad;

    2. SeZlo garkveuli epizodisaTvis kiTxvebis dasma;

    3. SeZlo kiTxvebze pasuxebis gace-ma;

    4. SeZlo biografiuli da avto-biografiuli teqstebis gansxvaveba.

    II weriTi unarebi

    1. SeZlo sainformacio teqstis Sedgena;

    3. SeZlo sainformacio teqstis Sesabamisi leqsikis gamoyeneba da stilis aucilebeli, martivi ele-mentebis dacva;

    3.Tavisi enobrivi kompetenciis farglebSi icavs enobriv normebs.

    III Eenobrivi masalis codna

    1. icis naswavli sasveni niSnebis praqtikaSi gamoyeneba;

    2. gadayavs zmnebi erTi droidan meoreSi

    3. icis saxelis bruneba, amoicnobs brunvebs teqstSi.

    SeniSvna da komentarebi:

  • 21

    Semajamebeli samuSao #2 “mustafas viri”

    klasi

    moswavlis saxeli, gvari

    Kk o m p e t e n c i e b i Sesrulebis xarisxi

    I teqstis gageba warmatebiT daZlia

    Seasrula mcire xarve-zebiT

    gauWirda daZleva

    1. SeZlo Sinaarsis gaTvaliswinebiT teqstis dalageba;

    2. SeZlo kiTxvebze pasuxebis gace-ma

    3. SeZlo teqstis mTavari saTqme-lis gageba

    II weriTi unarebi

    1. SeZlo saleqso formiT daweri-li teqstis Sinaarsis gadmocema;

    3. SeZlo dialogebSi pirdapiri naTqvamis gadatana arapirdapirSi;

    3. Tavisi enobrivi kompetenciis farglebSi icavs enobriv normebs.

    III Eenobrivi masalis codna

    1. sworad Casva Sesabamis formaSi ricxvSi monacvle zmnebi

    2. gadahyavs zmnebi erTi droidan meoreSi

    3. naswavli masalis gaTvalis-winebiT SeZlo deformirebul teqstSi Secdomebis moZebna da gasworeba

    SeniSvnebi da komentarebi

  • 22

    Semajamebeli samuSao #3 `deduleTSi”

    klasi

    moswavlis saxeli, gvari

    Kk o m p e t e n c i e b i Sesrulebis xarisxi

    I teqstis gageba warmatebiT daZlia

    Seasrula mcire xarve-zebiT

    gauWirda daZleva

    1. Sinarsis gaTvaliswinebiT, SeZ-lo epozodebad dayofili teqstis TiToeuli epizodisaTvis kiTxvebis Sedgena;

    2. SeZlo iumoris dafiqsireba da gegeba;

    3. teqstis gagebidan gamomdinare, SeZlo realuri da ararealuri movlenebis gamijvna;

    4. Seafse personaJTa qceva.

    II weriTi unarebi

    1. SeZlo konkretuli miznis mqone werilis Sedgena;

    2. SeZlo werilis miznis sworad gageba da gaSla (auxseni, riT aris saintereso es moTxroba);

    3. Tavisi enobrivi kompetenciis farglebSi icavs enobriv normebs.

    III Eenobrivi masalis codna

    1. icis Zaxilis winadaeba; arCevs masSi gamoxatul emociebs;

    2. SeuZlia nacnobi xatovani gamo-naTqvamis ganmarteba;

    3. SeuZlia gaarkvios, romeli si-tyvis nacvladaa Casmuli tire;

    4. SeuZlia winadadebaSi arsebiTi da ricxviTi saxelis amocnoba.

    5. arCevs sulier da usulo saxelebs

    6. icis ra aris sakuTari saxeli

    SeniSvnebi da komentarebi

  • 23

    V. maswavleblis wignis praqtikuli nawili

    1. gakveTilis dagegmvasTan dakavSirebuli sakiTxebi

    gakveTilebis dagegmva sasurvelia gakveTilis gegmis sqemis SedgeniT daviwyoT.qvemoT mogvyavs gakveTilis gegmis standartuli sqema. am sqemaSi mocemulia yvela is

    sakiTxi, razedac unda aigos gakveTili. xatovnad rom vTqvaT, es aris ConCxi, romelsac unda SevasxaT xorci.

    gakveTilis gegmis standartuli sqema

    gmaswavlebeli

    gakveTilis Catarebis TariRi

    gakveTlis Tema

    swavlebis safexuri da klasi

    sagakveTilo dro

    moswavleTa raodenoba

    ind.sasw. gegmis arseboba

    saswavlo miznebi

    esg-Ti gansazRvruli misaRwevi Sedegebi/ indikatorebi

    gamoyenebuli meTodebi, strategiebi

    gakveTilis Tanamimdevroba/ aqtivobebi

    davaleba, davalebis Sefaseba

    saswavlo masala da teqnikuri resursebi

    Sejameba

    Sefaseba

    TviTSefaseba

    gakveTilis konstruirebis A meore sayrdeni burjia gakveTilis dagegmvis zogadi prin-cipebi da masalis wardgenis fazebi. es fazebia:

    gamowvevis fazaI _ motivaciamoswavleTa motivaciis amaRlebis mizniT saWiroa, konkretul TemasTan mimarTebiT, mas-

    wavlebelma SearCios Sesabamisi aqtivoba da moifiqros, ra damatebiTi resursebi SeiZleba gamoiyenos. amasTan erTad, maswavlebelma unda gansazRvros, mis mier SerCeuli aqtivobebi da damatebiTi resursebi ramdenad Seuwyobs xels, garkveuli gamocdilebis safuZvelze, axali interesebis gaCenasa da motivaciis amaRlebas; ramdenad emsaxureba igi masalis ukeT gaazrebas.

    II _ sakiTxis dasma, amocanis gansazRvramaswavleblis mier gansazRvruli miznisa da mosalodneli Sedegis Sesabamisad, winas-

    war dagegmili samuSaoebis miznisa da amocanis naTlad gansazRvra da moswavleebisaTvis ganmarteba.

    siRrmiseuli wvdomis fazaI _ ZiriTadi saswavlo masalis damuSaveba winaswar SerCeuli meTodebiTa da aqtivobebiT.II _ moswavleebis organizeba samuSaos damoukideblad Sesasruleblad, zustad gansaz-

    Rvruli aqtivobebiTa da naTeli, cxadi instruqciiT.

  • 24

    refleqsiis faza I _ Sesrulebuli samuSaos Semowmeba da gasworeba winaswar dagegmili meTodebiTa da

    samuSaos zusti organizebiT.II _ saSinao davalebis Semowmeba. Sesrulebuli samuSaos Sejameba, Sefaseba da TviTSe-

    faseba. Sejamebis fazaSesrulebuli samuSaoebis ganmtkiceba – Sejameba. saSinao davalebis micema.unda gvaxsovdes, rom yvelaferi mainc gakveTilis mizanzea damokidebuli. zogierTi ga-

    kveTili SeiZleba iyos erTi didi eqsperimenti, an proeqti. magaliTad, zRapris gaTamaSeba, Tojinebis Teatris warmodgena, an kulinariis dRe. mTavari is aris, rom gakveTilis Tema aCens ideas, magram ideis ganxorcieleba unda daviwyoT standartTan mimarTebiT; stan-dartidan gamomdinare, davsaxoT miznebi, miznebidan gamomdinare _ ganvsazRvroT Sedegebi, Sedegebis misaRwevad davsaxoT strategiebi, SevarCioT meTodebi da meTodebis Sesabamisad ganvaxorcieloT aqtivobebi, aqtivobebis Sesabamisad ganvsazRvroT Sefasebis kriteriumebi. magram vidre yovelive amas SevafasebdeT, unda ganvsazRvroT yvelaze mTavari – ra tipis swavleba ufro waadgeba moswavles. Tu Cven gvinda moswavleze orientirebuli gakveTilis Catareba, amisaTvis yvelaze misaRebia konstruqtivisturi meTodi, rodesac maswavlebeli exmareba moswavles Tavad aagos codnis logikuri jaWvi, aRmoaCinos, daadginos, ganazo-gados da daskvna gamoitanos. Aamgvari gakveTilebis Catareba albaT Znelia, miT umetes, dawyebiT klasebSi, sadac saswavlo rutinas didi dro miaqvs. magram Tu gvinda swavla saxaliso da Sedegiani iyos, swored konstruqtivisturi meTodi unda iyos warmmarTveli.

  • 25

    2. gakveTilis gegma-scenaris nimuSi

    sagani qarTuli ena da literatura

    maswavlebeli . . . .

    safexuri, klasi dawyebiTi safexuri, me-4 klasi

    moswavleebi . . . moswavle, ssm moswavle . . .

    Tema „Cveni xevi“

    aqtualoba mgradi ganviTarebis principebTan integrireba;

    bunebis dacva _ ekologia

    standartTan Sesabam-isoba

    1; 2,1; 2,2; 2,4; 2,6; 2,7; 2,9;

    3,4; 3,7; 4; 5; 6; 7,1; 7.3; 7.5; 7.14; 8,9; 9.2; 9,3’ 10; 11 12,2; 12,4.saswavlo mizani gamoavlinos teqstze muSaobis unari;

    SeZlos TanamSromloba;

    gaiazros problemis sazogadoebrivi mniSvneloba.

    mosalodneli Sedegebi

    SeZlo teqstis Sinaarsis gageba da detalebis dafiqsireba;

    SeZlo personaJTa qcevis Sefaseba da mTavari ideis gageba;

    SeZlo teqstSi dasmuli problemis sakuTar gamocdilebasTan da sazogadoebriv problemasTan dakavSireba.

    moswavlis winare codna

    icis teqstze muSaoba;

    SeuZlia nawarmoebis mTavari saTqmelis gageba;

    SeuZlia azris gamoxatva da msjeloba;

    SeuZlia werilobiT martivi amocanis gadaWra.

    SeuZlia gunduri muSaoba da TanamSromloba

    aqvs prezentaciis gamocdileba;

    SeuZlia internetresursebis gamoyeneba.

    saswavlo resursebi saswavli teqsti „Cveni xevi“;

    wesebisa da Sfasebis cxrilebi:

    jgufuri muSaobisa da prezentaciis Sefaseba.

    plakatis Sesaqmneli resursebi:

    formatebi; feradi fanqrebi, flomasterebi, markerebi;

    videofilmi garemos danagvianeba www.youtube.com/watch?v=XYsbDdunG5g

    http://buki.ge/ savarjiSo sasveni niSnebi

  • 26

    gakveTilis msvlelo-ba / saklaso menej-menti

    ga k v e T i l i #1

    1 gamowvevis faza; dayofili teqstis damuSaveba:

    1. teqstis Cumad wakiTxva;2. jgufuri muSaoba _ TiToeuli monakveTisaTvis kiTxvebis dasma;

    3. kiTxvebis SerCeva4. pasuxis gacema.

    13 wT organizeba- saklaso

    jgufuri

    2 problemis gaazrebis etapi; sasaubro:• ra problemaa dasmuli moTxrobaSi;• garda xevisa vis da ras azianebs adamianis

    amgvari qceva;• Tqven Tu wawydomixarT amgvar problemas;

    3. siRrmiseuli wvdomis faza;pirveli1. videofilmis, „garemos danagvianebis,“ naxva. 2. ra STabeWdileba moaxdina filmma3. rogor aris ganzogadebuli „Cven xevSi“ warmodge-nili problema filmSi; 4. sayofacxovrebo narCenebis garda ra anagvianebs garemos.5. amgvar safrTxes ekologiur katastrofas uwodeben;meorewaikiTxeT teqsti: „ra aris ekologia“ refleqsiakiTxvebze pasuxi gacema

    saSinao davalebis micema:„Cveni xevi“ TxrobiT.

    5wT

    10 wT

    5wT

    5wT

    2wT

    saklaso

    g a k v e T i l i #2

    gamowvevis faza:CamowereT: ra problemas SevexeT wina gakveTilze;ra gavigeT, ra daskvna gamovitaneT;Cven ra SegviZlia gavakeToT.

    15wT organizeba-

    saklaso

    Sejamebis faza _ proeqti

    1.SevadginoT jgufebi da vimuSaoT ekologiur Temaze:I. jgufi dawers moTxrobas ekologiur Temaze;II. jgufi Seqmnis komiqss ekologiur Temaze;III. jgufi Seqmnis plakats ekologiur Temaze;

    2. samive jgufis prezentavia.

    15wT.

    8 wT.

    organizeba _

    jgufuri

    individualurisaSinao davaleba:

    dawereT: riT irRveva patara xevis ekologia? moZebne moTxrobaSi Sesabamisi magaliTebi da amowere.

    2wT.

  • 27

    g a k v e T i l i #3

    wina gakveTilebze gavlili masalis Sejamebis faza:Cven SeviswavleT ekologiur problemasTan dakavSire-buli teqstebi;vnaxeT videofilmi;SevqmeniT SemoqmedebiTi namuSevrebi;

    axla werilobiT gadmovceT Cveni mosazrebebi da STabeWdilebebi;muSaoba saklaso samuSaoebis rveulSidav. #3

    p i r v e l e n o b r i v m a s a l a z e m u S a o b a:gamowvevis faza:maswavlebeli dafaze wers 2 winadadebas:

    1. gamigonia Cvenma xevma adideba iciso;2. gamigia Cvenma xevma adideba iciso. romeli winadadebaa swori?Tqveni azriT, ra gansxvavebaa am ori sityvis Sinaarss Soris?Tu aRmoCnda swori pasuxi daveTanxmoT da Seva-qoT moswavle.

    siRrmiseuli wvdoma:1. waikiTxeT, enobrivi rubrika „daimaxsovreT“;2. romelime gamovides da axsnas, rac gaigo am teqs-tidan.3. maswavlebeli axla Tavad xsnis masalas.4. moswavleebi asaxeleben winadadebebs, romlebSic gamigiasa da gamigonias iyeneben.Sejameba:muSaoba saklaso samuSaoebis rveulSidav #1m e o r e en o b r i v m a s a l a z e m u S a o b a:

    1. waikiTxeT teqstis mesame epizodi;2. daasaxeleT ramdeni abzacia;3. ramdeni winadadebaa pirvel abzacSi;4. ramdeni _ meoreSi;5. ramdeni _ mesameSi.

    romeli sasveni niSnebia gamoyenebuli meore abzacSi? sad da ratomaa dasmuli orwertili?ratomaa dasmuli amdeni mZime?waikiTxeT, enobrivi rubrika „daimaxsovreT“;axla kidev erTxel axseniT romeli sasveni niSnebia gamoyenebuli da ratom. (dav #2)refleqsiamuSaoba saklaso samuSaoebis rveulSidav #2SeasruleT savarjiSo Buki.ge-s programaSi _ dasviT sasveni niSnebi.

    1wT.

    9wT.

    5wT.

    10wT.

    8wT.

    3wT.

    4wT.

    Sefaseba ganmaviTarebeli:a) jgufuri muSaoba;b) prezentacia saklaso wera #3

    Sesabamisi Se-fasebis cxrilebis gamo yeneba.

  • 28

    ukukavSiri Sesabamisi kiTxvaris Sevseba moswavleebs urigdebaT

    Sesabamisi cxrilebi

    7. refleqsia yuradReba mivaqcioTa) ramdenad avlens klasi gansaxilveli masalisadmi interess;b) Tu erT-or moswavles gauWida samuSao procesSi CarTva, ra movimoqmedeT problemis dasaZlevad.b) ramdenad organizebulia saswavlo procesi;g) ras vaqcev yuradRebas da ras vafaseb:

    socialuri cnobierebis ganviTarebas;jgufuri muSaobis sworad warmarTvas;internet resursis aqtiurad da mizanmimarTulad gamoyenebas;ramdenad avlenen prezentaciis unars;ramdenad SeZlo Tavisufali werilobiTi teqstis Sedgena.

    რესურსები: წესებისა და შეფასების ცხრილები:

    # rubrika “sasaubros” wesebi:

    1 xelis aweviT gamovxatoT azris gamoTqmis survili; ar wamobiZaxoT adgilidan

    2 maswavleblisgan davelodoT saubris dawyebis nebarTvas;

    3 yuradRebiT movusminoT erTmaneTs;

    4 ar CaverioT sxvis saubarSi da ar SevawyvetinoT klasels laparaki;

    5 Tu ar veTanxmebiT mosaubres, Cveni azri gamovTqvaT ise, rom ar mivayenoT Seuracxyofa.

    jgufuri muSaobis Sefasebis nimuSi

    # kriteriumebi Mmoswavle mocemuli kriteri-umebs icavs:

    yovelTvis xSirad iSviaTad

    1 jgufis yvela wevrs eZleva Tavisi azris gamoTqmis da muSaobaSi CarTvis saSualeba;

    2 jgufma SeZlo samuSaos gadanawileba da TiToeuli wevris SesaZleblobis gamoyeneba;

    3 samuSao procesi warimarTeba mSvidad da ar uSlis sxvas xels;

    4 icaven samuSao drois limits;

    5 prezentatoris arCeva xdeba urTierTSeTanxmebiT.

  • 29

    samuSaos wardgenis (prezentaciis) Sefaseba

    # kriteriumebi moswavle mocemuli kriteri-umebs icavs:

    yovelTvis xSirad iSviaTad

    1 moswavles gaazrebuli aqvs saprezentacio masala;

    2 gamoxatavs sakuTar damokidebulebas saprezentacio Temis mimarT;

    3 prezentaciisas iyenebs TvalsaCinoebas;

    4 masalis wardgenisas metyvelebs nela, Sesabamisi intona ciisa da pauzebis dacviT.

    5 moswavle iyenebs nacnob leqsikas da marTlmetyvelebis sabazo normebs.

    weriTi samuSaos Sefasebis rubrika

    # kriteriumebi Sesrulebis xarisxi

    warmatebiT gaarTva Tavu

    Ddavaleba Seasru-la mcire xarvezebiT

    gauWirda davalebis Sesruleba

    1 moswavles gaazrebuli aqvs saweri Tema da pa-suxobs saTaurs;

    2 mohyavs ramdenime Sesabamisi da adeqvaturi mosaz-reba;

    3 wers gamarTulad, Tavisi enobrivi kompetenciebis gaTvaliswinebiT

    SeniSvnebi da rekomendaciebi:

    ukukavSiri

    klasi Mmoswavlis gvari, saxeli

    samuSaosadmi damokidebuleba Cawere, Sesabamis garafaSi

    romeli samuSaos mimarT ra damokidebuleba gqonda

    Zalian momewona

    momewona

    gamiWirda samuSaoSi CarTba

  • 30

    3 gakveTilebis scenarebi

    Tema: `bebriscixesTan” (zepirad) _ 3 sT.miznebi: SeZlos•literaturuliteqstis(leqsis)damoukidebladwakiTxvadagageba;•sxvadasxvatipisteqstebisgansxvaveba;•sakuTaridamokidebulebisgamoxatvawakiTxuliteqstismimarT;•gramatikuliformebisadapunqtuaciissworadgamoyeneba;•enobrivisaSualebebissworadgamoyenebakonkretulsituaciaSi.

    Sedegebi da maTi Sefasebis indikatorebi: asaxelebs wakiTxuli teqstis Temas da saub-robs mis Sesaxeb;

    −damoukidebladpoulobsteqstSisityvebsadagamoTqmebs,romlebsacavtoriiyenebsfaqtebis an movlenebis aRsawerad;

    − leqsikis gaTvaliswinebiT gansazRvravs avtoris damokidebulebas faqtebisadmi; −monawi leobs teqstis gamo gamarTul diskusiaSi;

    −acnobierebsmimarTvisfunqciasdasworadiyenebsorTografiasdapunqtuacias;−me-tyvelebasa da weraSi saTanadod rTavs specifikur leqsikas.

    gakveTilis scenari #1gamowvevis faza _ 5 wT._ yuradRebiT daaTvaliereT 34-e gverdze mocemuli foto. rogor fiqrobT, es Zveli

    nagebobaa Tu axali? Tqveni azriT, ra daniSnuleba SeiZleba hqonoda am nagebobas?_ warmoidgineT, rom Tqven am cixis sanaxavad xarT misuli, an gaixseneT, Tu ginaxavT

    Zveli cixe-simagre, ramdenime winadadebiT gadmoeciT Tqveni STabeWdilebebi.SerCeviT kiTxuloben Sesrulebul weriT samuSaoebs.siRrmiseuli wvdomis fazateqstis damuSaveba _ 10 wT._ axla yuradRebiT waikiTxeT leqsi, leqsikonSi moZebneT TqvenTvis ucnobi sityvebis

    ganmartebebi. dafiqrdiT sxva yvela sityvis mniSvneloba gesmiT Tu ara.Tu romelime moswavlem sityvis mniSvneloba ar icis, maswavlebeli mimarTavs klass,

    exmareba moswavleebs am sityvis mniSvnelobis dadgenaSi.romelime moswavle xmamaRla kiTxulobs pirvel strofs.kiTxvebi:_ rogor iqceva leqsis gmiri yuradRebis misaqcevad? _ ras unda daenaxos igi?_ rogor mimarTavs igi bunebas?kiTxuloben meore strofs.kiTxvebi:_ riT awonebs Tavs leqsis gmiri Zvel cixes?_ rogor mimarTavs igi bebriscixes?_ Tqveni azriT, ratom uwodebs mas `bebers~? _saxelwodebis gamo, Tu imitom, rom Zvelia?_ Cveulebisamebr, bebers ityvian adamiansa da sulier arsebaze.rogor epyroba poeti bebriscixes, dascinis Tu cocxal arsebasaviT exmianeba da efereba?kiTxuloben mesame strofs xmamaRla.kiTxvebi:_ ras gulisxmobs `vCqarob~? am konkretul SemTxvevaSi _ leqsis gmiri marTla sadRac

    miiCqaris Tu aq yoveldRiuri cxovrebis daudgromloba da facifucia nagulisxmevi?_ leqsis romel frazaSia gamoxatuli is azri, rom poets warsulis gareSe arseboba

    gauWirdeba?

  • 31

    Semajamebeli samuSao _ 5 wT.leqsis bolos darTuli kiTxvebis wakiTxva da pasuxis gacema.enobriv masalaze muSaobagamowvevis faza _ 10 wT._ Tqven ukve iciT, ra aris mimarTva. moZebneT da waikiTxeT, rogor mimarTavs poeti

    bunebas, bebriscixes._ CamowereT dafaze es sityvebi: Tvalo, venaxo, nislo, nazo, susto, bebero. _ CamowereT

    sityvebi venaxi da beberi. abruneT es sityvebi._ romeli brunvis forma yofila mimarTva?siRrmiseuli wvdomis faza _ 5 wT. rubrika `daimaxsovres~ wakiTxva.kiTxvebi:_ ra axali informacia SeityveT am masalidan?refleqsia _ 3 wT._ romel brunvaSi dgas mimarTva?_ ra sasveni niSnebi gamoiyeneba mimarTvasTan?saSinao davaleba _ 2 wT. leqsi zepirad;weriTi davaleba (gv.33).

    gakveTilis scenari #2 SejamebasaSinao davalebis Semowmeba _ 10 wT. leqsis gamokiTxva gagrZelebebiT.Sefaseba konkursisa _ vin ukeT ityvis leqss zepirad (mxatvruli kiTxva). weriTi davalebis Semowmeba _ 5 wT.kiTxuloben TiTo-TiTo winadadebas. asaxeleben mimarTvas da aRniSnaven, ra sasveni niS-

    nebi dasves.gamowvevis fazamuSaoba ori ymawvilis naambobze _ 10 wT. maswavlebeli mimarTavs moswavleebs:_ waikiTxeT ori ymawvilis naambobi, ucnobi sityvebi moZebneT leqsikonSi._ romelime sxva sityvac xom ar aRmoCnda TqvenTvis ucnobi, moiZieT da amowereT.

    _ ganmarteT amowerili sityvebi._ daakvirdiT teqstSi xazgasmul sityvebs._ amowereT es sityvebi jer erTi naambobidan, Semdeg _ meoredan. sxva ramesac xom ar

    daamatebdiT TiToeul CamonaTvals?_ daakvirdiT da aRniSneT, romeli biWi ra damokidebulebas amJRavnebs nanaxis mimarT.

    romelia aRfrTovanebuli? romelia gulgrilad ganwyobili?Semajamebeli samuSao _ 3 wT._ gaeciT pasuxi teqstebis bolos dasmul kiTxvebs.muSaoba `saxalisoze~ _ 15 wT.maswavlebeli moswavleebs axal davalebas aZlevs:_ SeadgineT jgufebi. erTi jgufi giorgis mosazrebas emxroba, meore jgufi goCas mo-

    sazrebas icavs._ yvelam erTad imsjeleT ymawvilebis naambobze dayrdnobiT;_ jgufis TiToeulma wevrma Camoweros sakuTari mosazrebebi: rogorc momwonebeli, aseve

    damwunebeli; (maswavlebelma sasurvelia Sesafaseblad misces T diagrama)._ SeaTanxmeT da SeajereT erTmaneTTan mosazrebebi; _ CamoayalibeT jgufis saboloo

    pozicia;_ pirvel rigSi isaubreT, vis emxrobiT da ratom;_ Semdeg isaubreT, romel pozicias ar iziarebT da ratom.muSaoba `saganZurze~ _ 5 wT._ waikiTxeT xalxuri gamonaTqvamebi;_ gadmoeciT maTi azri Tqveni sityvebiT;

  • 32

    _ imsjeleT ra saerTo mosazrebaa gadmocemuli orive gamonaTqvamSi.saSinao davaleba _ 2 wT.weriTi davaleba: muzeumSi qvevis wesebi.

    gakveTilis scenari #3gamowvevis faza _ 15 wT. _ Tqven ukve iciT, bebrsicixes ra daniSnulebac hqonda. imuSaveT

    wyvilebad, moifiqreT cixis kedelze misakravi warwera.siRrmiseuli wvdomis fazanamuSevrebis wakiTxva.sacnobaro teqstze muSaoba _ 10 wT. maswavlebeli moswavleebs instruqcias aZlevs: _ waikiTxeT teqsti da daamuSaveT leqsikurad; _ romeli ucxo sityvebi SegxvdaT?_ kidev erTxel gavixsenoT maTi mniSvneloba; _ gadmoeciT wakiTxuli teqstis Sinaarsi.refleqsia _ 8 wT. maswavlebeli gadadis Semdeg aqtivobebze: _ ra infomaciiT SeavsebT Tqvens warweras?_ riT gansxvavdeba ori ymawvilis teqstisgan dafis warwera? ra Warbobs masSi _ cixis

    naxviT gamowveuli STabeWdileba Tu dazustebuli cnobebi?_ romelia sacnobaro teqsti?muSaoba saklaso weriT savarjiSoze _ 10 wT.saSinao davaleba _2 wT.moiZie informacia romelime istoriuli Zeglis Sesaxeb. Seadgine sacnobaro teqsti.

    Tema: `Tevzaoba~ (TxrobiT) _ 5 sT.miznebi: SeZlos•teqstiswakiTxvadagageba,masSimizezSedegobrivikavSirebisdanaxva;•personaJTasaqcielisSefaseba;•warmosaxvisgaaqtiureba;•teqstSienobrivmasalazeyuradRebisgamaxvileba;•enobrivicodnispraqtikaSigamoyeneba;•teqstisdedaazris,misimoqalaqeobrivipaTosisdafiqsireba;•samoqalaqokulturismniSvnelobisdafiqsireba;•sainformacioteqstisdamuSaveba;•daakavSirosessainformacioteqstiSeswavlilnawarmoebTandacxovrebiseulmaga

    liTebTan.Sedegebi da maTi Sefasebis indikatorebi:− SeZlo teqstis wakiTxva da gageba;−personaJebisqcevebisSefasebisgziTdaadginamovlenebisarsi;−SeZloerTmaneTSiareuliamonaridebisdalagebasiuJetisTanmimdevrobisgaTvalis-

    winebiT;− isaubra teqstSi wamoWril problemebze, daasabuTa sakuTari mosazrebebi; Seadgina

    siuJetis erT-erTi epizodis gagrZelebis sakuTari versia;−praqtikuladgamoiyenacodnapirisnacvalsaxelebisadazmnizedebisSesaxeb;−moiZiayvelasworipasuxidadaakonkretanawarmoebSidasmulimoqalaqeobriviamo-

    canebi;−gaecnobavSvTauflebebiskonvenciiszogierTmuxls.daakavSiraisininawarmoebTan;−

    cxovrebiseul magaliTebs Seusabama bavSvTa uflebebis saerTaSoriso konvenciidan moyvanili sainforamcio masala;

    −SeswavlilimasalisgaTvaliswinebiT,ganixilanawarmoebimoqalaqeobriviuflebamov-aleobis kuTxiT.

  • 33

    gakveTilis scenari # 4gamowvevis faza _ 1 wT.vinmes Tu gsmeniaT saxeli kukaraCa? Tu iciT, romeli mwerlis cnobili nawarmoebis per-

    sonaJia igi? modiT, sarCevSi vnaxoT. Cven dRes SeviswavliT nawyvets nodar dumbaZis moTx-robidan `kukaraCa”. misi personaJi iyo miliciis leitenanti, romelsac sxva mniSvnelovan saqmeebTan erTad evaleboda ubnis bavSvebis Tvalyuris devneba, raTa araferi daeSavebinaT da raime xifaTs ar gadahyrodnen.

    _ rogor fiqrobT, kukaraCas garda, vis SexvdebiT am nawyvetSi? _ albaT bavSvebs.siRrmiseuli wvdomis fazateqstis damuSaveba (I etapi) _ 5 wT.jer yuradRebiT waikiTxeT dasawyisSi mocemuli nawyveti.kiTxvebi:−vinarianmoqmedipirebi?(bavSvebi)−vingviambobsamambavs?(erTerTimaTgani)−rogorfiqrobT,amjeradisiniramesaSavebenTuara?bavSvebi gamoTqvamen TavianT versiebs. (II etapi)ganagrZeT teqstis kiTxva da daasruleT. kiTxvebi:yvela sityva gasagebi iyo?romeli sityvis moZieba dagWirdaT sityvis skivrSi? romelime sxva sityvac xom ar iyo

    gaugebari?teqstis gamTlianeba (III etapi) _ 5 wT. kiTxvebze pasuxis gacemasaklaso wera _ 15 wT. instruqciis wakiTxva.gadaSaleT saklaso weris rveulebi. gadawereT dafidan ricxvi da Temis saTauri _ sa-

    Tevzaod

    naweris redaqtireba _ 5 wT.weris dasrulebis Semdeg gadaikiTxeT Tqveni naweri. gaasworeT igi, gamoiyeneT gaswore-

    bisTvis saWiro niSnebi. rogorc iciT, Tqven mierve gasworebuli Secdoma Secdomad aRar CaiTvleba.

    refleqsia _ 5 wT.saxelmZRvaneloSi I Tavis bolos mocemuli davalebebis Sesruleba.saSinao davalebaweriTi davaleba: warmoidgine Seni Tavi mTxrobelis adgilas. ra moxdeboda Sens ojaxSi,

    rogor Segxvdebodnen Senianebi? gaagrZele teqsti. Txroba daiwye winadadebiT:`TaviT fexebamde CaSavebuli da galumpuli rom daminaxa, dedaCems guli kina-Ram SeuRonda...~`kukaraCas~ I nawilis Sinaarsi TxrobiT.

    gakveTilis scenari # 5refleqsiasaSinao davalebis Semowmeba _ 10 wT. teqstis Txroba mTlianad da epizodebad. weriTi davalebis SerCeviT wakiTxva; moswavleTa mier namuSevrebis Sefaseba.Seswavlili teqstis dalageba Sinaarsis TanmimdevrobiT _ 5 wT.saklaso samuSaos analizi _ 5 wT.maswavlebeli kiTxulobs moTxrobis gagrZelebis ramdenime gansxvavebul versias. Aarigebs

    rveulebs da svams kiTxvas.daakvirdiT gasworebul Temas, waikiTxeT Cemi minawerebi. raime SekiTxva xom ar gaqvT?enobrivi samuSao _ 5 wT. Zaxilis winadadebis moZebna teqstSi. garkveva _ brZanebas gamo-

  • 34

    xatavs Tu aRfrTovanebas. _ vin warmoTqvams brZanebis winadadebas? (kuWiko)_ vin gamoxatavs aRfrTovanebas? (bavSvebi)siRrmiseuli wvdomis fazagavixsenoT teqstis Sinaarsi _ 5 wT.kiTxvebi:sad Seiparnen bavSvebi da ra dakrifes?TurmerisTvissWirdebodaTnedlinigozi?−ratomCayaresdaCeCqvilinigozitborSi?

    ras elodnen isini mouTmenlad?ram gaamxiarula bavSvebi? rogor gayo Tevzi kuWikom? rogori biWia igi?muSaoba _ sasaubro _ 10 wT.imuSaveT jgufebad, erTmaneTs gauziareT Tqveni mosazreba. sworad moiqcnen biWebi Tu

    ara. erT-erTma jgufis wevrma warmoadginos jgufis mosazreba, daasabuTeT, ratom fiqrobT ase?

    movisminoT yvela jgufis daskvna. erTmaneTs Tu ar veTanxmebiT, davsvaT kiTxvebi. sabo-lood Sejerebuli azrebi kidev erTxel davafiqsiroT.

    enobrivi samuSao _ 4 wT.zmnebisaTvis Sesabamisi piris nacvalsaxelebis SerCeva.davalebis Semowmebis Semdeg ganmtkiceba zepirad micemuli magaliTebiTac SeiZleba moxdes. gakveTilis scenari #6gamowvevis faza _ 5 wT._ gavixsenoT bavSvebis mier epizodis gagrZelebis versiebi. _ axla vnaxoT, sinamdvileSi

    rogor gagrZelda es ambavi.siRrmiseuli wvdomis faza _ 15 wT.kiTxuloben mTlian teqsts leqsikonis gamoyenebiT. _ kidev rame xom ar aris gaugebari?xmamaRla wakiTxva epizodebad.rigrigobiT waikiTxeT epizodebi, romelsac SeiZleba davarqvaT: _ `gemrieli sadili~, _ `qalbatoni aniko ver igebs kukaraCas stumrobis mizezs~, _ `ra weria sisxlis samarTlis kodeqsSi~, _ `moulodneli safrTxe~, _ `aRsareba da sasjeli~.Semajamebeli samuSao _ 5 wT. kiTxvebze pasuxis gacema.enobriv sakiTxebze muSaoba _ 5 wT.moswavleebi damoukideblad kiTxuloben Teoriul masalas zmnizedebze. Semdeg maswavle-

    beli svams kiTxvebs._ ras daerTvis zmnizeda? (zmnas)_ ra kiTxva daesmis zmnizedas? (rogor)_ ras gamoxatavs zmnizeda? (rogor, ra viTarebaSi xdeba moqmedeba?) _ mocemul wina-

    dadebebSi romel sityvas daesmis kiTxva rogor?swrafad mirbis. (rogor mirbis? _ swrafad). lamazad wers (rogor wers? _ lamazad);uSnod daabijebs _ (rogor daabijebs? _ uSnod).Semajamebeli samuSao _ 5 wT.SeasruleT zepiri savarjiSo. waikiTxeT rigrigobiT winadadebebi, moZebneT zmnizedebi

    da dausviT kiTxva.vmuSaobdiT uxmod da gamalebiT.rogor vmuSaobdiT? _ uxmod, gamalebiT.nigvziT gatenilebi ris vaivaglaxiT gadmovZveriT Robeze. rogor gadmovZveriT?

    _ vai-vaglaxiT.deda mouTmenlad eloda, ras etyoda kukaraCa. rogor eloda? _ mouTmenlad.

  • 35

    dedam uxerxulad gaiRima da samzareuloSi gavida. rogor gaiRima? _ uxerxulad.saklaso wera _ 10 wT. mocemuli zmnizedebis gamoyenebiT winadadebebis Sedgena. Mmosamzadebeli samuSao (ricxvi,

    saklaso wera, instruqcia). TiToeuli sityvis gamoyenebiT SeadgineT TiTo winadadeba.saSinao davaleba _ 1 wT. mocemuli epizodi TxrobiT. gakveTilis scenari #7refleqsiasaSinao davalebis gamokiTxva _ 12 wT. teqstis Txroba mTlianad da epizodebad.erTmaneTisTvis teqstis gaTvaliswinebiT kiTxvebis dasma.saklaso samuSaos ganxilva _ 3 wT. SecdomiT Sedgenili winadadebebis ganxilva (imis

    dasaxelebis gareSe, visi rveulidanaa es winadadeba amoRebuli).rveulebis darigeba da winadadebebis wakiTxva.muSaoba teqstis gaazrebaze _ 3 wT.ra daskvnas gamoitanT am ambidan? SemoxazeT yvela swori pasuxi. davalebis ganxil-

    va-Semowmeba.eqvsive pasuxis ganxilva. ratom aris esa Tu is pasuxi swori an araswori.Semajamebeli samuSao 20 wT. maswavlebeli mimarTavs klass:_ rogorc moswavleTa mier SerCeuli pasuxebidan Cans: kanons yvela unda emorCilebodes;

    bavSvobidan unda icode, rom yvelaferi nebadarTuli ar aris.kukaraCas mosvla erTgvari gafrTxileba iyo patara biWisa da misi mSoblisa.davalebis Sesruleba: waikiTxe mocemuli winadadebebi da imsjele, rodis daarRvies

    bavSvebma kanoni.maswavlebeli xelaxla mimarTavs klass:_ garda imisa, rom kanonis dacvas yvelasgan saxelmwifo moiTxovs, igi, amave dros,

    valdebulicaa daicvas adamianis da, gansakuTrebiT, bavSvis, uflebebi. amaze TiTqmis mTeli msoflio SeTanxmda. bavSvTa uflebebs icavs saerTaSoriso SeTanxmeba. mas bavSvTa uflebebis konvencia hqvia. wavikiTxoT, rogor Seiqmna igi.

    maswavlebeli kiTxulobs. Semdeg svams kiTxvebs:_ rodis irRveva yvelaze metad adamianis da, gansakuTrebiT, bavSvis uflebebi? (omis

    dros)_ ris gamo Seiqmna gaerTianebuli erebis organizacia? (omis Sedegebis dasaZlevad da

    momavalSi mis asarideblad)_ visi uflebebis dacvaze izruna gaerTianebuli erebis organizaciam gansakuTrebiT?

    (bavSvTa uflebebis)_ rogor Sexvda Cveni qveyana am konvencias? (sxva qveynebTan erTad saqarTveloc SeuerTda)maswavlebeli ambobs:_ teqstSi kukaraCa kanons Seaxsenebs patara biWs. maSin, roca es nawarmoebi iqmneboda,

    jer kidev ar iyo miRebuli bavSvTa uflebebis dacvis konvencia. axla Cven SegviZlia patara biWi davicvaT kidec. waikiTxeT damoukideblad teqsti `saxelmwifo icavs bavSvs~.

    moswavleebi kiTxuloben teqsts Cumad.Semdeg kiTxulobs maswavlebeli da iZleva damatebiT ganmartebebs:_ SevadginoT ori jgufi. erTma teqstis mixedviT gansazRvros personaJis danaSauli,

    pasuxismgebloba da sasjeli. meore jgufma daicvas igi. gamoiyenos konvenciis aq moyvanili muxli, daicvas igi.

    teqstis gaTvaliswinebiT moiZios gamamarTlebeli sabuTebi.Semdeg orive jgufma warmoadginos Tavisi argumentebi. gamoitaneT saerTo daskvnac.saSinao davalebis micema _ 2 wT. Tema: `uneblie danaSauli~.

  • 36

    gakveTilis scenari #8refleqsiasaSinao davalebis Semowmeba _ 10 wT. moswavleTa mier davalebis wakiTxva SerCeviT.bavSvTa uflebebis dacvis konvenciis Sesaxeb informaciis gameoreba kiTxvebis dasmiT.muSaoba bavSvTa uflebebis konvenciis muxlebze _ 20 wT. maswavlebeli mimarTavs mos-

    wavleebs:_ konvenciaSi mravali muxlia. saxelmZRvaneloSi moyvanilia zogierTi maTgani. waikiTxeT

    nawyvetebi konvenciidan._ ra uflebebs icavs es muxlebi?maswavlebeli kidev erTxel kiTxulobs, dafaze keTdeba muxlebis Sesabamisi mokle

    Canawe rebi._ ufleba bavSvebisa, romlebic gansakuTrebul movlas saWiroeben. _ janmrTelobis

    ufleba._ azris gamoxatvis ufleba._ Tavisufali drois da dasvenebis ufleba.maswavlebeli moswavleTa yuradRebas axal amocanaze SeaCerebs:_ am or gverdze mocemulia nawyvetebi konvenciidan. aqve danomril CarCoebSi moTxro-

    bilia ambebi. Ddamoukideblad waikiTxeT TiToeuli ambavi. romeli ambavi konvenciis romel muxls Seesatyviseba? danomreT muxlebi ambebis nomris mixedviT.

    aRniSneT, daculia Tu darRveuli bavSvTa uflebebi Tqven mier wakiTxul faqtebSi.Semajamebeli samuSao _ 10 wT. TiToeuli ambis xmamaRla wakiTxva. Sesabamisi muxlis

    wakiTxva. maswavlebeli mimarTavs moswavleebs:_ daasaxeleT, bavSvTa romel uflebebs unda icavdes kidev saxelmwifo?Tqveni SeTanxmebuli mosazrebebi CamowereT formatis furcelze. Semdeg aplikaciebiTa

    da naxatebiT gaaformeT es formati da gaakariT klasSi. Tema: `boxvera~ (kiTxviT da TxrobiT) _ 3 sT.miznebi: SeZlos: _•sxvadasxvasaxisteqstisgadmocema,maTiSinaarsisadekvaturadaRqma;•sakuTaridamokidebulebisgamoxatvamxatvruliteqstismimarT;•sxvadasxvaTemazeSeqmnililiteraturuliteqstebisdamoukidebladwakiTxva;•sakuTaridamokidebulebisgamoxatvawakiTxuliteqstismimarT;esTetikuridaeTikuri Sefasebis survilis gamovlena; •werissawyisistrategiebisfloba.Sedegebi da maTi Sefasebis indikatorebi: _amoicnobs da ganarCevs asakis Sesabamisi sirTu-

    lis sasaubro teqstis saxeebs(aRwera, Txroba, kamaTi, dialogi, daxasiaTeba);_ Sinaarsis gadmocemisas erTmaneTs Seunacvlebs Txrobasa da aRweras; _ ganasxvavebs

    pirdapir da irib naTqvams, daniSnulebisamebr iyenebs maT; _ Txrobisas iyenebs avtoriseul leqsikas;

    _ mihyveba siuJetur xazs da TanmimdevrobiT gadmoscems faqtebsa da movlenebs;_ msjelobs nawarmoebSi asaxul ambavsa da personaJze, TavisTvis saintereso da mniS-

    vnelovani kuTxiT;_ afasebs personaJis saqciels da ganmartavs misdami Tavis damokidebulebas; _ monawile-

    obs mxatvruli nawarmoebis gamo gamarTul diskusiaSi;_ gamoxatavs sakuTar emociebs, gancdebs da cdilobs maTs axsnas (gamikvirda imitom

    rom . . . aRvSfoTdi imitom, rom, vamarTleb da TanavugrZnob imitom, rom . . . da a. S.);_ saubrobs saTaurisa da teqstis azrobriv-Sinaarsobriv urTierTkavSirze; _ asaxelebs

    saTauris alternatiul variants;_ asaTaurebs qveTavebs; _ damoukideblad poulobs teqstSi sityvebsa da gamoTqmebs, rom-

    lebsac avtori iyenebs personaJebis, faqtebisa da movlenebis aRsawerad;_ teqstis ukeT gaazrebis mizniT, wakiTxulTan dakavSirebiT svams kiTxvebs;_ monawileobs nawarmoebis irgvliv gamarTul diskusiaSi; sakuTari Sexedulebebis da-

  • 37

    sasabuTeblad iyenebs Sesabamis adgilebs wakiTxuli teqstidan;_ ganarCevs kamaTisa da dialogisTvis damaxasiaTebel enobriv saSualebebs (`Cemi azriT~,

    `ase mgonia~, `veTanxmebi, magram~, `ar veTanxmebi~, `ver vxedav amis mizezs~ da a. S.);_ Seadgens weriTi davalebis mokle gegmas; _ ubrundeba nawers koreqtirebisaTvis;_ amCnevs da asworebs sakuTar Secdomebs;_ qmnis nawarmoebis romelime epizodis gavrcobis sakuTar werilobiT versias.

    gakveTilis scenari #9 _ I da II Tavebis damuSaveba teqstze muSaobis strategiebis gamo-yenebiT

    I aqtivoba _ teqstis wakiTxva _ 5 wT.moswavleebi damoukideblad kiTxuloben moTxrobis I Tavs.II aqtivoba_ teqstis leqsikuri damuSaveba _ 4 wT.maswavlebeli amowmebs, gaiges Tu ara bavSvebma yvela leqsikuri erTeuli. ekiTxeba ama

    Tu im sityvis mniSvnelobas;III aqtivoba_ teqstis Sinaarsobriv detalebze yuradRebis gamaxvileba _ 5 wT. maswavlebeli sTxovs moswavleebs CamoTvalon _ vin Sexvda sandros gzaSi. Semdeg ki

    cal-calke xmamaRla waikiTxon Sesabamisi epizodebi;IV aqtivoba _ teqstis gagebis Semamowmebeli testis Sesruleba _ 5 wT. maswavlebeli avalebs moswavleebs damoukideblad Seasrulon testuri samuSao;V aqtivoba _ Semajamebeli samuSao _ 5 wT. swori pasuxebis dafiqsirebis Semdeg mos-

    wavleebs moeTxovebaT am mosazrebebis sisworis dasabuTeba;maswavlebeli Seaxsenebs moswavleebs, rom damasabuTebeli faqtebi unda moiyvanon teqstidan.savaraudo masala:_ sandros ar esiamovna goCas danaxva, `daTarsvis~ SeeSinda; _ bavSvebs aarida Tavi;_ eWvi Seepara, metyevis `aha~ raRas niSnavso;_ nacnob qals gamarjoba ar uTxra Tavis aridebis mizniT, daeWvda, nuTu qals `iseTi~

    araferi ufiqriao;_ mezobel sofelSi veravin icnobda, magram SeeSinda, vaiTu, ucxosTvis eWvis TvaliT

    SeexedaT.VI aqtivoba _ teqstis II nawilis damoukideblad wakiTxva _ 5 wT.VII aqtivoba _ teqstis leqsikuri damuSaveba _ 4 wT.VIII aqtivoba _ muSaoba `sasaubroze~ _ 5 wT. maswavlebeli saSualebas aZlevs moswavleebs gamoTqvan Tavisi varaudebi, aRniSnon, ra

    iyo am varaudebis sabuTi.Mmaswavlebeli, ̀ sasaubros~ II Temas amZafrebs _ ZaRlebis Cxubma sandros gegmebi CauSala

    _ sazamTro ar wamouRia. ra vuwodoT mis saqciels?Tu gamoikveTa ori mosazreba _ `ar uqurdia~ da `iqurda~, moswavleebma rogorc erTi

    ise meore unda daasabuTon.IX aqtivoba _ Semajamebeli samuSao _ 5 wT.maswavlebeli avalebs moswavleebs, wakiTxuli ori Tavis Sinaarsidan gamomdinare, dausvan

    erTmaneTs kiTxvebi.X aqtivoba _ saSinao davalebis micema _ 2 wT. I da II nawili TxrobiT.gakveTilis scenari #10 _ III da IV Tavebis damuSavebaI aqtivoba _ moTxrobis I-II Tavebis Txroba _ 10 wT.II aqtivoba _ III Tavis damoukideblad wakiTxva _ 4 wT.III aqtivoba _ teqstis leqsikuri damuSaveba _ 4 wT.IV aqtivoba _ muSaoba teqstis Sinaarsis gagebaze. moswavleebs evalebaT erTmaneTs

    dausvan kiTxvebi _ 4 wT.V aqtivoba_ muSaoba `sasaubroze~ _ 5 wT.amjerad sasaubros mizania moswavleebs Seuqmnas teqstis niuansebze dakvirvebis motivacia:_ sofeli awiokebulia, sandro gaxarebulia _ ra aris am sixarulis mizezi? _ ar

    gamarTlda misi SiSi, veravin veraferi gaigo.

  • 38

    _ ratom uWirs sandros simarTlis Tqma?pasuxis SerCevis Semdeg maswavlebelma isev u