คํานําkrukird.com/00221.pdfของผู้เรียนทั้ง 8 ด้าน ตามทฤษฎีพหุปัญญา 2. การส่งเสริมให้เด็กได้พัฒนาตามความสามารถของเด็ก

U T Q - 2 2 1 ป ฐ ม ว ย : ก า ร ศ ก ษ า ป ฐ ม ว ย

1 | ห น า

คานา

เอกสารหลกสตรอบรมแบบ e-Training ปฐมวย: การศกษาปฐมวย เปนหลกสตรฝกอบรมภายใตโครงการพฒนาหลกสตรและดาเนนการฝกอบรมคร ขาราชการพลเรอนและบคลากรทางการศกษาดวยหลกสตรฝกอบรมแบบ e-Training สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยความรวมมอของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอพฒนาผบรหาร ครและบคลากรทางการศกษาใหสอดคลองกบความตองการขององคกร โดยพฒนา องคความร ทกษะทใชในการปฏบตงานไดอยางมคณภาพ โดยใชหลกสตรและวทยากรทมคณภาพ เนนการพฒนาโดยการเรยนรดวยตนเองผานเทคโนโลยการสอสารผานระบบเครอขายอนเทอรเนต สามารถเขาถงองคความรในทกททกเวลา

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

หวงเปนอยางยงวาหลกสตรอบรมแบบ e-Training ปฐมวย: การศกษาปฐมวย จะสามารถนาไปใชใหเกดประโยชนตอการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาตามเปาหมายและวตถประสงคทกาหนดไว ทงนเพอยงประโยชนตอระบบการศกษาของประเทศไทยตอไป


2 | ห น า

สารบญ

คานา 1 หลกสตร “ปฐมวย: การศกษาปฐมวย” 3 รายละเอยดหลกสตร 4 คาอธบายรายวชา 4 วตถประสงค 4 สาระการอบรม 4 กจกรรมการอบรม 4 สอประกอบการอบรม 4 การวดผลและประเมนผลการอบรม 5 บรรณานกรม 5 เคาโครงเนอหา 6 ตอนท 1 แนวคดหลกการของการจดการศกษาปฐมวยและสาระของ หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546

9

ตอนท 2 ความรเกยวกบพฒนาการเดกปฐมวย 18 ตอนท 3 การวดและประเมนผลการเรยนรเดกปฐมวย 32 ใบงานท 1 41 ใบงานท 2 42 ใบงานท 3 43 แบบทดสอบกอนเรยน/หลงเรยนหลกสตร 44


3 | ห น า

หลกสตร ปฐมวย: การศกษาปฐมวย

รหส UTQ-00221 ชอหลกสตรรายวชา ปฐมวย: การศกษาปฐมวย ปรบปรงเนอหาโดย คณาจารย ภาควชาเทคโนโลยและสอสารการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ผทรงคณวฒตรวจสอบเนอหา 1. นางวาทน ธระตระกล 2. นางภสวณ แสนทวสข 3. ดร.วรนาท รกษสกลไท


4 | ห น า

รายละเอยดหลกสตร คาอธบายรายวชา แนวคด หลกการ สาระสาคญ หลกสตรการศกษาปฐมวย หลกสตรสถานศกษาพฒนาการเดกปฐมวย การออกแบบการจดการเรยนรทเนนธรรมชาตการเรยนรของสมองเปนฐาน และการวดประเมนผลพฒนาการของผเรยนระดบปฐมวย วตถประสงค

เพอใหผเขารบการอบรมสามารถ 1. อธบายหลกการของสาระสาคญ ของการจดการศกษาปฐมวยตามหลกสตรการศกษา

ปฐมวยพทธศกราช 2546 2. บอกกระบวนการพฒนาหลกสตรสสถานศกษาได 3. อธบายพฒนาการของเดกปฐมวยได 4. บอกแนวทางการจดการเรยนรใหสอดคลองกบพฒนาการของเดกปฐมวยได 5. อธบายขนตอนการประเมนพฒนาการเดกปฐมวยได 6. เลอกวธการและเครองมอทใชในการประเมนพฒนาการเดกได

สาระการอบรม

ตอนท 1 แนวคดหลกการของการจดการศกษาปฐมวยและสาระของหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546

ตอนท 2 ความรเกยวกบพฒนาการเดกปฐมวย ตอนท 3 การวดและประเมนผลการเรยนรเดกปฐมวย

กจกรรมการอบรม 1. ทาแบบทดสอบกอนการอบรม 2. ศกษาเนอหาสาระการอบรมจากสออเลกทรอนกส 3. ศกษาเนอหาเพมเตมจากใบความร 4. สบคนขอมลเพมเตมจากแหลงเรยนร 5. ทาใบงาน/กจกรรมทกาหนด 6. แสดงความคดเหนตามประเดนทสนใจ 7. แลกเปลยนเรยนรระหวางผเขารบการอบรมกบวทยากรประจาหลกสตร 8. ทาแบบทดสอบหลงการอบรม

สอประกอบการอบรม

1. บทเรยนอเลกทรอนกส 2. ใบความร 3. วดทศน 4. แหลงเรยนรทเกยวของ


5 | ห น า

5. กระดานสนทนา (Web board) 6. ใบงาน 7. แบบทดสอบ

การวดผลและประเมนผลการอบรม

วธการวดผล 1. การทดสอบกอนและหลงอบรม โดยผเขารบการอบรมจะตองไดคะแนนการทดสอบหลง

เรยนไมนอยกวา รอยละ 70 2. การเขารวมกจกรรม ไดแก สงงานตามใบงานทกาหนด เขารวมกจกรรมบนกระดาน

สนทนา บรรณานกรม กระทรวงศกษาธการ. (2540). หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546. กรงเทพฯ: โรงพมพ ครสภา ลาดพราว. _______________.. (2547). คมอหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546. กรงเทพฯ: โ ร งพมพครสภา ลาดพราว. _______________. (2541). คมอการอบรมเลยงดเดกกอนประถมศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพ ครสภา ลาดพราว. _______________. (2540). แนวการจดประสบการณทสอดคลองกบสมองของเดกปฐมวย. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา ลาดพราว. คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2552). ความลบสมองลก. กรงเทพฯ. _______________. _(2552). ทองโลกสมอง Brain-based Learning. กรงเทพฯ. _______________. (2552). โรงเรยนอนบาลตามแนวคด Brain-based Learning. กรงเทพฯ _______________. (2552). e-Book เรอง ครเกงเดกฉลาด. กรงเทพฯ. _______________. (2552). การสงเสรมศกยภาพทางภาษาและการรหนงสอสาหรบเดกปฐมวย โรงพยาบาลชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด. _______________. (2552). e-Book สอนคณตศาสตรตามแนวคด Brain-based Learning. กรงเทพฯ. _______________. (2552). e-Book สอนภาษาไทยตามแนวคดBrain - based Learning. กรงเทพฯ. คณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2543). เทคนคพฒนาศกยภาพสมองใหเตมศกยภาพ. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา ลาดพราว. กลยา ตนตผลาชวะ. (2546). การจดทาหลกสตรสถานศกษา. วารสารการศกษาปฐมวย. 3(3), 30 กลยา ตนตผลาชวะ (2551). รปแบบการเรยนการสอนปฐมวยศกษา. กรงเทพฯ แบรนเบสบคส


6 | ห น า

เจนเนตต เฮอรมาน. (2542). การศกษาปฐมวยสรางคนสรางชาต. กรงเทพฯ: สถาบนแหงชาตเพอ การพฒนาเดกปฐมวย.จาก htt: www.onec.go.th/ publication/4206002/early.b.ptdt. สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2543). เทคนคพฒนาศกยภาพสมองใหเตม ประสทธภาพ. กรงเทพฯ: กลยา ตนตผลาชวะ (2552). แผนกจกรรมการเรยนร แบบจตปญญา ระดบอนบาลศกษา. กรงเทพฯ แบรนเบสบคส. โธมส อารมตรอง เขยน อาร สนทฉว แปล. (2542). พหปญญาในหองเรยน : วธสอน เพอพฒนาปญญาหลายดาน. กรงเทพฯ ศนยพฒนาหนงสอ กรมวชาการ. พชร ผลโยธน. (2548). รปแบบการจดประสบการณเพอพฒนาเดกปฐมวย. นนทบร : มหาวทยาลย สโขทยธรรมาธราช. พมพนธ เดชะคปตและคณะ (2551). การสอนคดดวยโครงงาน : การเรยนการสอนแบบบรณาการ. สถาบนสงเสรมอจฉรยภาพและนวตกรรมการเรยนร (2550). การออกแบบการเรยนร. เอกสาร ประกอบการอบรมคร BBL ระดบอนบาล. กรงเทพฯ.www.igill.or.th. สถาบนสงเสรมอจฉรยภาพและนวตกรรมการเรยนร. (2550) แนวทางการจดการเรยนรตามหลก BBL. กรงเทพมหานคร. สาธารณสขจงหวดขอนแกน. (2544). การสงเสรมโภชนาการและพฒนาการเดกปฐมวย. เอกสารโร เนยว. สนทร โคตรบรรเทา. (2548). หลกการเรยนรโดยเนนสมองเปนฐาน. กรงเทพฯ: สานกงาน พฒนาผบรหารการศกษา. สโขทยธรรมาธราช (2539) เอกสารการสอนชดวชาฝกอบรมครและผเกยวของกบการอบรมเลยงด เดกปฐมวย (หนวยท 1). นนทบร สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2552). สมรรถนะของเดกปฐมวย ในการพฒนาตามวย 3-5 ป. กรงเทพมหานคร. สานกวชาการและมาตรฐานการศกษา. สมองกบการเรยนร. VCD สามคค อาร พนธมณ. (2546). จตวทยาสรางสรรคการเรยนการสอน. กรงเทพฯ: สานกพมพใยไหม เอดดเคท.


7 | ห น า

หลกสตร UTQ- 221 ปฐมวย: การศกษาปฐมวย

เคาโครงเนอหา ตอนท 1 แนวคดหลกการของการจดการศกษาปฐมวยและสาระของ

หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 เรองท 1.1 ความรเกยวกบหลกสตรการศกษาปฐมวย เรองท 1.2 กระบวนการพฒนาหลกสตรสถานศกษา

แนวคด 1. หลกการของสาระสาคญ ของการจดการศกษาปฐมวยตามหลกสตรการศกษาปฐมวย

พทธศกราช 2546 พฒนาขนมาโดยอาศยแนวคดเกยวกบพฒนาการเดก การเรยนร การเลนของเดก วฒนาธรรมและสงคม การจดทาหลกสตรการศกษาปฐมวย ยดหลกการจดการศกษาปฐมวย

2. กระบวนการพฒนาหลกสตรสสถานศกษา เปนการศกษาทาความเขาใจเอกสารการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 และเอกสารหลกสตรอนๆ รวมทงศกษาขอมลเกยวกบตวเดกและครอบครว สภาพปจจบนปญหา ความตองการของชมชนและทองถน

วตถประสงค 1. อธบายหลกการของสาระสาคญ ของการจดการศกษาปฐมวยตามหลกสตรการศกษา

ปฐมวยพทธศกราช 2546 2. บอกกระบวนการพฒนาหลกสตรสสถานศกษาได ตอนท 2 ความรเกยวกบพฒนาการเดกปฐมวย เรองท 2.1 ธรรมชาตการเรยนรของสมองเดกปฐมวย เรองท 2.2 การพฒนาการของเดกปฐมวยโดยองครวม แนวคด 1. ในการพฒนาเดกปฐมวย ครควรจดกจกรรมเสรมศกยภาพเพอพฒนาความสามารถ

ของผเรยนทง 8 ดาน ตามทฤษฎพหปญญา 2. การสงเสรมใหเดกไดพฒนาตามความสามารถของเดก ตองคานงถงปจจยทจะม

อทธพลตอพฒนาการของทกคน 2 ปจจย คอ ปจจยทางดานพนธกรรมและปจจยทางดานสภาพแวดลอม

วตถประสงค 1. อธบายพฒนาการของเดกปฐมวยได 2. บอกแนวทางการจดการเรยนรใหสอดคลองกบพฒนาการของเดกปฐมวยได ตอนท 3 การวดและประเมนผลการเรยนรเดกปฐมวย เรองท 3.1 การประเมนพฒนาการเดกปฐมวย แนวคด 1. การประเมนพฒนาการเดกปฐมวยเปนกระบวนการตอเนองและเปนสวนหนงของ

กจกรรมปกตตามตารางกจกรรมประจาวน และครอบคลมพฒนาการของเดกทกดาน ครตองมความสามารถในการเลอกเครองมอ และวธการทจะใชไดอยางถกตอง


8 | ห น า

วตถประสงค 1. อธบายขนตอนการประเมนพฒนาการเดกปฐมวยได 2. เลอกวธการและเครองมอทใชในการประเมนพฒนาการเดกได


9 | ห น า

ตอนท 1 แนวคดหลกการของการจดการศกษาปฐมวยและสาระของหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546

เรองท 1.1 ความรเกยวกบหลกสตรการศกษาปฐมวย

แนวคดการจดการศกษาปฐมวย หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 พฒนาขนมาโดยอาศยแนวคด ดงน

1. แนวคดเกยวกบพฒนาการเดก พฒนาการของมนษยเปนการเปลยนแปลงทเกดขนในตวมนษย เรมตงแตปฏสนธตอเนองไปจนตลอดชวต ซงครอบคลมการเปลยนแปลงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ พฒนาการทางดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา จะมความสมพนธและพฒนาอยางตอเนองเปนลาดบขนตอนไปพรอมกนทกดาน เดกแตละคนจะเตบโตและมลกษณะพฒนาการแตกตางกนไปตามวย แนวคดเกยวกบพฒนาการเดก เปนเสมอนหนงแนวทางใหผสอนหรอผทเกยวของ ไดเขาใจเดก สามารถอบรมเลยงดและจดประสบการณทเหมาะสมกบวยและความแตกตางของแตละบคคล ในอนทจะสงเสรมใหเดกพฒนาจนบรรลผลตามเปาหมาย

2. แนวคดเกยวกบการเรยนร การเรยนรของมนษยเรามผลสบเนองมาจากประสบการณตาง ๆ ทไดรบ การเปลยนแปลงพฤตกรรมเกดขนจากกระบวนการทเดกมปฏสมพนธกบบคคลและสงแวดลอมรอบตวโดยเดกจะตองเปนผกระทาใหเกดขนดวยตนเอง และการเรยนรจะเปนไปไดด ถาเดกไดใชประสาทสมผสทงหา ไดเคลอนไหว มโอกาสคดรเรมตามความตองการและความสนใจของตนเอง รวมทงอยในบรรยากาศทเปนอสระ อบอนและปลอดภย ดงนน การจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร จงเปนสงสาคญทจะชวยสงเสรมการเรยนรของเดก

3. แนวคดเกยวกบการเลนของเดก การเลนถอเปนกจกรรมทสาคญในชวตเดกทกคน เดกจะรสกสนกสนาน เพลดเพลน ไดสงเกต มโอกาสทาการทดลอง สรางสรรค คดแกปญหาและคนพบดวยตนเอง การเลนจะมอทธพลและมผลดตอการเจรญเตบโต ชวยพฒนารางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา จากการเลนเดกมโอกาสเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกาย ไดใชประสาทสมผสและการรบร ผอนคลายอารมณ และแสดงออกถงตนเอง เรยนรความรสกของผอน การเลนจงเปนทางทเดกจะสรางประสบการณเรยนรสงแวดลอม เรยนรความเปนอยของผอน สรางความสมพนธอยรวมกบผอน กบธรรมชาตรอบตว

4. แนวคดเกยวกบวฒนาธรรมและสงคม บรบททางสงคมและวฒนธรรมทเดกอาศยอยหรอแวดลอมตวเดกทาใหเดกแตละคนแตกตางกนไป หลกสตรการศกษาปฐมวยฉบบนถอวาผสอนจาเปน ตองเขาใจและยอมรบวาวฒนธรรมและสงคมทแวดลอมตวเดกและมอทธพลตอการเรยนร การพฒนาศกยภาพและพฒนาการของเดกแตละคน ผสอนควรตองเรยนรบรบททางสงคมและวฒนธรรมของเดกท


10 | ห น า

ตนรบผดชอบ เพอชวยใหเดกไดพฒนา เดกเกดการเรยนร และสามารถอยในกลมคนทมาจากพนฐานทเหมอนหรอตางจากตนไดอยางราบรน มความสข ปรชญาการศกษาปฐมวย

การศกษาปฐมวยเปนการพฒนาเดกตงแตแรกเกดถง 5 ป บนพนฐานการอบรมเลยงดและการสงเสรมกระบวนการเรยนรทสนองตอธรรมชาตและพฒนาการของเดกแตละคน ตามศกยภาพ ภายใตบรบทสงคม - วฒนธรรมทเดกอาศยอย ดวยความรก ความเอออาทร และความเขาใจของทกคน เพอสรางรากฐานคณภาพชวตใหเดกพฒนาไปสความเปนมนษยทสมบรณ เกดคณคาตอตนเองและสงคม หลกการจดการศกษาปฐมวย การจดทาหลกสตรการศกษาปฐมวย ยดหลกการจดการศกษาปฐมวย ดงน 1. การสรางหลกสตรทเหมาะสม การพฒนาหลกสตรพจารณาจากวยและประสบการณของเดก โดยเปนหลกสตรทมงเนนการพฒนาเดกทกดาน ทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา โดยอยบนพนฐานของประสบการณเดมทเดกมอย และประสบการณใหมทเดกจะไดรบตองมความหมายกบตวเดก

2. การสรางสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรของเดก สภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรจะตองอยในสภาพทสนองความตองการ ความสนใจของเดกทงภายในและภายนอกหองเรยน ผสอนจะตองจดสภาพแวดลอมใหเดกไดอยในททสะอาด ปลอดภย อากาศสดชน ผอนคลายไมเครยด มโอกาสออกกาลงกายและพกผอน มสอ วสด อปกรณ มของเลนทหลากหลาย เหมาะสมกบวย ใหเดกมโอกาสไดเลอกเลน เรยนรเกยวกบตนเองและโลกทเดกอย รวมทงพฒนาการอยรวมกบคนอนในสงคม

3. การจดกจกรรมทสงเสรมพฒนาการและการเรยนรของเดก ผสอนมความสาคญตอการจดกจกรรมพฒนาเดกอยางมาก ผสอนตองเปลยนบทบาทจากผบอกความรหรอสงใหเดกทามาเปนผอานวยความสะดวก ในการจดสภาพแวดลอม ประสบการณและกจกรรมสงเสรมพฒนาการ และการเรยนรของเดกทผสอนและเดกมสวนทจะรเรมทง 2 ฝาย โดยผสอนจะเปนผสนบสนน ชแนะ และเรยนรรวมกบเดก สวนเดกเปนผลงมอกระทาเรยนร และคนพบดวยตนเอง ดงนน ผสอนจะตองยอมรบ เหนคณคา รจกและเขาใจเดกแตละคนทตนดและรบผดชอบกอน เพอจะไดวางแผน สรางสภาพแวดลอม และจดกจกรรมทจะสงเสรมพฒนาการและการเรยนรของเดกไดอยางเหมาะสม นอกจากนผสอนตองรจกพฒนาตนเอง ปรบปรง ใชเทคนคการจดกจกรรมตาง ๆ ใหเหมาะสมกบเดก

4. การบรณาการการเรยนร การจดการเรยนการสอนในระดบปฐมวยยดหลกการบรณาการทวา หนงแนวคดเดกสามารถเรยนรไดหลายกจกรรม หนงกจกรรมเดกสามารถเรยนรไดหลายทกษะและหลายประสบการณสาคญ ดงนน เปนหนาทของผสอนจะตองวางแผนการจดประสบการณในแตละ


11 | ห น า

วนใหเดกเรยนรผานการเลนทหลากหลายกจกรรม หลากหลายทกษะ หลากหลายประสบการณสาคญ อยางเหมาะสมกบวยและพฒนาการ

5. การประเมนพฒนาการและการเรยนรของเดก การประเมนเดกปฐมวย ยดวธการสงเกตเปนสวนใหญ ผสอนจะตองสงเกตและประเมนทงการสอนของตนและพฒนาการการเรยนรของเดกวาไดบรรลตามจดประสงคและเปาหมายทวางไวหรอไม ผลทไดจากการสงเกตพฒนาการ จากขอมลเชงบรรยาย จากการรวบรวมผลงาน การแสดงออกในสภาพทเปนจรง ขอมลจากครอบครวของเดก ตลอดจนการทเดกประเมนตนเองหรอผลงานสามารถบอกไดวาเดกเกดการเรยนรและมความกาวหนาเพยงใด ขอมลจากการประเมนพฒนาการจะชวยผสอนในการวางแผนการจดกจกรรม ชใหเหนความตองการพเศษของเดกแตละคน ใชเปนขอมลในการสอสารกบพอแม ผปกครองเดก และขณะเดยวกนยงใชในการประเมนประสทธภาพการจดการศกษาใหกบเดกในวนนไดอกดวย

6. ความสมพนธระหวางผสอนกบครอบครวของเดก เดกแตละคนมความแตกตางกน ทงน เนองจากสภาพแวดลอมทเดกเจรญเตบโตขนมา ผสอน พอแม และผปกครองของเดกจะตองมการแลกเปลยนขอมล ทาความเขาใจพฒนาการและการเรยนรของเดก ตองยอมรบและรวมมอกนรบผดชอบ หรอถอเปนหนสวนทจะตองชวยกนพฒนาเดกใหบรรลเปาหมายทตองการรวมกน สาระสาคญของหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 (สาหรบเดกอาย 3-5 ป)

หลกการ การจดประสบการณใหเดกอาย 3-5 ป จะตองยดหลกการอบรมเลยงดควบคกบการใหการศกษา คานงถงความสนใจและความตองการของเดกทกคนทงเดกปกต เดกทมความสามารถพเศษ เดกทมความบกพรองทางรางกาย อารมณ จตใจ สงคม สตปญญา รวมทงการสอสารและการเรยนร เพอใหเดกพฒนาทกดานทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญาอยางสมดล โดยจดกจกรรมทหลากหลาย บรณาการผานการเลนและกจกรรมทเปนประสบการณตรงผานประสาทสมผสทงหา เหมาะสมกบวย และความแตกตางระหวางบคคลดวยปฏสมพนธทดระหวางเดกกบพอแม เดกกบผเลยงดหรอบคลากรทมความรความสามารถในการอบรมเลยงดและใหการศกษาเดกปฐมวย

หลกการของหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 มสาระสาคญ ดงน 1. สงเสรมกระบวนการเรยนรและพฒนาการทครอบคลมเดกปฐมวยทกประเภท

2. ยดหลกการอบรมเลยวดและใหการศกษาทเนนเดกเปนสาคญ โดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคล และวถชวตของเดกตามบรบทของชมชน สงคม และวฒนธรรมไทย

3. พฒนาเดกโดยองครวมผานการเลนและกจกรรมทเหมาะสมกบวย 4. จดประสบการณการเรยนรใหสามารถดารงชวตประจาวนไดอยางมคณภาพและมความสข 5. ประสานความรวมมอระหวางครอบครว ชมชน และสถานศกษาในการพฒนาเดกจดหมาย


12 | ห น า

เมอเดกจบการศกษาระดบปฐมวย เดกจะบรรลตามมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงคทครอบคลมพฒนาการดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา ดงน 1. รางกายเจรญเตบโตตามวย และมสขนสยทด 2. กลามเนอใหญและกลามเนอเลกแขงแรง ใชไดอยางคลองแคลวและประสานสมพนธกน 3. มสขภาพจตด และมความสข 4. มคณธรรม จรยธรรมและมจตใจทดงาม 5. ชนชมและแสดงออกทางศลปะ ดนตร การเคลอนไหว และรกการออกกาลงกาย 6. ชวยเหลอตนเองไดเหมาะสมกบวย 7. รกธรรมชาต สงแวดลอม วฒนธรรม และความเปนไทย

8. อยรวมกบผ อนไดอยางมความสข และปฏบตตนเปนสมาชกทดของสงคมในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

9. ใชภาษาสอสารไดเหมาะสมกบวย 10. มความสามารถในการคดและการแกปญหาไดเหมาะสมกบวย 11. มจนตนาการและความคดสรางสรรค 12. มเจตคตทดตอการเรยนร และมทกษะในการแสวงหาความร

1. หลกการจดประสบการณ

หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 ไดกาหนดหลกการจดประสบการณไว ดงน 1.1 จดประสบการณการเลนและการเรยนรเพอพฒนาเดกโดยองครวมอยางตอเนอง 1.2 เนนเดกเปนสาคญ สนองความตองการ ความสนใจ ความแตกตางระหวางบคคลและ

บรบทของสงคมทเดกอาศยอย 1.3 จดใหเดกไดรบการพฒนาโดยใหความสาคญทงกบกระบวนการและผลผลต 1.4 จดการประเมนพฒนาการใหเปนกระบวนการอยางตอเนอง และเปนสวนหนงของการจด

ประสบการณ 1.5 ใหผปกครองและชมชนมสวนรวมในการพฒนาเดก

2. แนวทางการจดประสบการณ หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 ไดใหแนวทางการจดประสบการณ คอ

2.1 จดประสบการณใหสอดคลองกบจตวทยาพฒนาการ คอเหมาะกบอายวฒภาวะ และระดบพฒนาการ เพอใหเดกทกคนไดพฒนาเตมตามศกยภาพ

2.2 จดประสบการณใหสอดคลองกบลกษณะการเรยนรของเดกวยน คอ เดกไดลงมอกระทา เรยนรผานประสาทสมผสทงหา ไดเคลอนไหว สารวจ เลน สงเกต สบคน ทดลอง และคดแกปญหาดวยตนเอง


13 | ห น า

2.3 จดประสบการณในรปแบบบรณาการ คอ บรณาการทงทกษะและสาระการเรยนร 2.4 จดประสบการณใหเดกไดรเรม คด วางแผน ตดสนใจ ลงมอกระทา และนาเสนอความคด

โดยผสอนเปนผสนบสนน อานวยความสะดวก และเรยนรรวมกบเดก 2.5 จดประสบการณใหเดกมปฏสมพนธกบเดกอน กบผใหญ ภายใตสภาพแวดลอมทเออตอ

การเรยนรในบรรยากาศทอบอน มความสขและเรยนรการทากจกรรมแบบรวมมอในลกษณะตาง ๆ กน

2.6 จดประสบการณใหเดกมปฏสมพนธกบสอและแหลงการเรยนรทหลากหลาย และอยในวถชวตของเดก

2.7 จดประสบการณทสงเสรมลกษณะนสยทดและทกษะการใชชวตประจาวนตลอดจนสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมใหเปนสวนหนงของการจดประสบการณการเรยนรอยางตอเนองสมาเสมอ

2.8 จดประสบการณทงในลกษณะทมการวางแผนไวลวงหนา และประสบการณทเกดขนในสภาพจรงโดยไมคาดการณไว

2.9 ใหผปกครองและชมชนมสวนรวมในการจดประสบการณทงการวางแผน การสนบสนนสอการสอน การเขารวมกจกรรม และการประเมนพฒนาการ

2.10 จดทาสารนทศนดวยการรวบรวมขอมลเกยวกบพฒนาการ และการเรยนรของเดกเปนรายบคคล นาขอมลทไดมาไตรตรองและใชใหเปนประโยชนตอการพฒนาเดกและการวจยในชนเรยน

สรป หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 พฒนาขนมาโดยอาศยแนวคดเกยวกบพฒนาการเดก การเรยนร การเลนของเดก วฒนาธรรมและสงคม การจดทาหลกสตรการศกษาปฐมวย ยดหลกการจดการศกษาปฐมวย ดงน การสรางหลกสตรทเหมาะสม การสรางสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรของเดก การจดกจกรรมทสงเสรมพฒนาการและการเรยนรของเดก การบรณาการการเรยนร การประเมนพฒนาการและการเรยนรของเดก และความสมพนธระหวางผสอนกบครอบครวของเดก


14 | ห น า

เรองท 1.2 กระบวนการพฒนาหลกสตรสถานศกษา หลกสตรสถานศกษาปฐมวยเปนหลกสตรทเกดจากการทสถานศกษานาสภาพตางๆ ทเปนปญหา จดเดน เอกลกษณของชมนม สงคม ศลปวฒนธรรมและภมปญญาทองถนคณลกษณทพงประสงคมากาหนดเปนสาระและจดกระบวนการเรยนรใหเดกบนพนฐานหลกสตรแกนกลางและเพมเตมสาระตามความถนด ความสนใจของเดกปฐมวย โดยความรวมมอของทกคนในสถานศกษาและชมชน เพอนาไปสการออกแบบหลกสตรสถานศกษาใหมคณภาพเพอพฒนาเดก ขนตอนการจดทาหลกสตรสถานศกษาปฐมวย ศกษาทาความเขาใจเอกสารการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 และเอกสารหลกสตรอนๆ รวมทงศกษาขอมลเกยวกบตวเดกและครอบครว สภาพปจจบนปญหา ความตองการของชมชนและทองถน และดาเนนการรวมกนจดทาหลกสตรสถานศกษาปฐมวย ตามหวขอดงน ขนตอนท 1 กาหนดวสยทศน ภารกจ เปาหมาย หรอจดหมาย (มาตรฐานคณลกษณะทพงประสงค) วสยทศน สถานศกษาปฐมวยตองกาหนดวสยทศนซงเปนการคดไปขางหนา เปนอนาคตทพงประสงค เปนภาพทพงปรารถนาในอนาคตทวางอยบนพนฐานความจรง มเอกลกษณเปนของสถานศกษาของตน ทาใหบคลากรทเกยวของเกดศรทธา/ความคดการพฒนาเดกปฐมวยทงนการกาหนดวสยทศนกบนโยบายควรเปนการกาหนดรวมกนระหวางบคลากรในสถานศกษา พอแมผปกครอง รวมทงคณะกรรมการสถานศกษา แสดงวสยทศนทปรารถนาใหสถานศกษาปฐมวยพฒนาเดก วสยทศนทดตองมความชดเจน สอดคลองกบนโยบายของสถานศกษาและมระยะเวลาทแนนอน

ภารกจ หรอ พนธกจ สถานศกษาปฐมวยจาเปนตองกาหนดงานหลกทสาคญหรอวธดาเนนงานเพอใหบรรลวสยทศนในระยะเวลาทแนนนอน

จดหมาย หรอ มาตรฐานคณลกษณะทพงประสงค เปนการกาหนดความคาดหวงทจะเกดกบเดกหลงจากจบหลกสตรแลว ในบางกรณอาจกาหนดรวมอยในเปาหมาย แตถาเปาหมายกาหนดในภาพรวม อาจแยกออกมากาหนดเปนจดหมายตางหากไดซงจะมองในลกษณะทเปนองคประกอบทสาคญของหลกสตร กลาวคอ เปนจดหมายของหลดสตรโดยตรง การกาหนดจกหมายหรอมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงคจะกาหนดโดยนาจดหมายของหลกสตรแกนกลาง มากาหนดเปนจดหมายของหลกสตรสถานศกษาโดยตรง และสถานศกษาอาจกาหนดมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงคเพมขนอกดวย


15 | ห น า

ขนตอนท 2 จดทาโครงสรางหลกสตร สาระการเรยนรรายป การกาหนดสาระการเรยนรรายป สถานศกษาสามารถทาไดโดยมจดหมายหรอมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงคของหลกสตรการศกษาปฐมวย(หลกสตรแกนกลาง) เปนหลกในการกาหนดสาระการเรยนรรายป

สาระการเรยนรประกอบดวยสาระทควรเรยนรและประสบการณทสาคญผจดทาหลกสตรสถานศกษาจะตองวางแผนลวงหนาวาเดกแตละชวงวยควรจะเรยนรอะไรและดวยประสบการณทสาคญใดบางเพอใหบรรลมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงคตามทสถานศกษากาหนด โดยอาศยความรความเขาใจในคณลกษณะตามวย/พฒนาการของเดกปฐมวยหลกการจดการศกษาปฐมวย และประสบการณของผสอน มาชวยกาหนดสาระการทควรเรยนรรายปแยกตามชวงอาย 3 ป 4 ป 5 ป ทงนขนอยกบระดบอายทสถานศกษาจดอย และกาหนดประสบการณสาคญทคาดวาเดกควรจะไดเรยนรสาระตางๆ ผานประสบการณสาคญนนๆ ทงนผจดทาหลกสตรควรตรวจสอบสาระทควรเรยนรอกครง วาครอบคลมหวเรองทระบไวในหลกสตรแลวหรอไมและทาเชนเดยวกบประสบการณสาคญ

กาหนดเวลาเรยน เวลาเรยนของเดกปฐมวยจะขนอยกบสถานศกษาแตละแหง สวนใหญจะจด 2 ภาคเรยน : 1 ปการศกษา หรอ 200 วน: 1ปการศกษา ในแตละวนจะใชเวลา 5-6 ชวโมงโดยประมาณ เพอใหเดกบรรลจดมงหมายหรอมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงคตามทหลกสตรกาหนด ผสอนควรคานงถงหลกพฒนาการตามวยของเดกเปนสาคญเพราะประสบการณทเดกไดรบบางอยางอาจตองใชเวลา มาตรฐานบางขออาจไมปรากฏชดเจนในชวงอาย 3 ปหรอ 4 ป แตอาจไมปรากฏชดเจนในชวง 5 ปนอกจากนสาระทควรเรยนรทง 4 เรองในแตละป ควรยดหลกการเรยนรเรองทอยใกลตวเดกกอนควรประกอบดวยสาระทควรเรยนรตามหลกสตรแกนกลางและสาระทควรเรยนรอนเกดจากความสนใจของเดกปฐมวยซงผสอนไมไดวางแผนไวลวงหนา ดงนนสถานศกษาปฐมวยจงสามารถยดหยนสาระทควรเรยนรนอกเหนอจากทกาหนดไวในหลกสตรแกนกลางได และควรใหเดกเรยนรผานประสบการณสาคญตามทหลกสตรกาหนด ขนตอนท 3 การจดประสบการณ มรปแบบวธการทหลากหลาย โดยพจารณาถงแนวการจดประสบการณทหลกสตรแกนกลางกาหนด หลกสตรสถานศกษาปฐมวยควรกาหนดการจดประสบการณสาหรบเดกปฐมวยแตละชวงอายใหสอดคลองกบจตวทยาพฒนาการ คอเหมาะกบอาย วฒภาวะ ระดบพฒนาการและลกษณะการเรยนรของเดก ทงนเดกปฐมวยจะเรยนรผานประสาทสมผสทง 5 มโอกาสลงมอกระทา เคลอนไหว สารวจ สงเกต ทดลองเลน สบคน คดแกปญญาดวยตนเอง โดยกาหนดการจดประสบการณใหเหนเปนรปธรรมในหลกสตรสถานศกษา


16 | ห น า

ขนตอนท 4 การสรางบรรยากาศการเรยนร ควรมการกาหนดสภาพแวดลอมทงใน และนอกหองเรยน ทชวยสรางบรรยากาศการเรยนรใหเกดกบเดก แผนผงสภาพแวดลอม สามารถจดทาไดหลายรแบบ โดยคานงถงการจดสภาพแวดลอมในสถานศกษาปฐมวยทใหมทงมมเลน/ศนยเลนตางๆ นอกจากนการสรางบรรยากาศเรยนรทางดานจตภาพถอวามความสาคญไมยงหยอนไปกวาสภาพแวดลอมทางกายภาพ (ศกษาเพมเตมจาก UTQ 221-5) ขนตอนท 5 สอและแหลงการเรยนร เพอใหเดกปฐมวย ไดพฒนาตามจดหมายของหลกสตรจงควรจดเตรยมสอและแหลงการเรยนรอยางหลากหลายทมอยในทองถน ชมชน และแหลงอนๆ เนนสอทเหมาะสมกบวย พฒนาการของเดก รวมทงบรบทของสงคมและวฒนธรรมทเดกอาศยอยอาจจดทาและพฒนาสอการเรยนรขนเองหรอ นาสอตาง ๆ ทมอยรอบตวเดกมาใชใหเปนประโยชน (ศกษาเพมเตมจาก UTQ 221-5 ) ขนตอนท 6 การประเมนพฒนาการ ควรตงจดทาแนวปฏบตในการประเมนพฒนาการเดกปฐมวยใหทกฝายถอปฏบตรวมกน โดยใหสอดคลองกบการประเมนพฒนาการทระบไวในหลกสตรแกนกลางซงใหหลกการดงน 6.1 ประเมนพฒนาการของเดกครบทกดานและ นาผลมาพฒนาเดก 6.2 ประเมนเปนรายบคคลอยางสมาเสมอตอเนองตลอดป 6.3 สภาพการประเมนควรมลกษณะเชนเดยวกบปฏบตกจกรรมประจาวน 6.4 ประเมนอยางเปนระบบ มการวางแผน เลอกใชเครองมอและจดบนทกไวเปนหลกฐาน 6.5ประเมนตามสภาพจรงดวยวธการหลากหลายเหมาะกบเดกรวมทงใชแหลงขอมลหลายๆ ดานไมควรใชการทดสอบ วธการประเมนทเหมาะสมทสดควรใชกบเดกปฐมวย คอการสงเกตและบนทกขอมลเกบไวในรปแบบตางๆ เชนแบบบนทกสน แบบสงเกต แบบมาตรวดประมาณคา ฯลฯ ควรเกบขอมลอยางเปนระบบ อาจทาเปนแบบแฟมผลงานเดก ทงน ขนอยกบการกาหนดรวมกนกบบคลากรทเกยวของกบการจดทาหลกสตรสถานศกษา ขนตอนท7 การบรหารจดทาหลกสตร

คณภาพตามมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงคทกาหนดและมการตรวจระบบ 3 ขนตอนคอ กาหนดใหมการประเมนกอนนาหลกสตรไปใชอาจใหผเชยวชาญหรอผทรงคณวฒทางการปฐมวยตรวจสอบคณภาพของหลกสตรองคประกอบตางๆ ของหลกสตรทจดทา แลวประเมนระหวางดาเนนการใชหลกสตรเพอตรวจสอบวานาไปใชไดดเพยงใด ควรปรบปรงแกไขเรองใด และประเมนหลงการใชหลกสตรครบแตละชวงอาย 3 ป 4 ป 5 ป เพอสรปผลหลกสตรหลกทจดทาและจะไดปรบปรงและพฒนาใหดขน


17 | ห น า

หลงจากศกษาเนอหาสาระตอนท 1 แลว โปรดปฏบตใบงานท 1.1

สรป ขนตอนการจดทาหลกสตรสถานศกษาปฐมวย มดงน ขนตอนท 1 กาหนดวสยทศน ภารกจ เปาหมาย หรอจดหมาย หรอ มาตรฐานคณลกษณะทพงประสงค ขนตอนท 2 จดทาโครงสรางหลกสตร ดวยการกาหนดสาระการเรยนรรายป และกาหนดเวลาเรยน ขนตอนท 3 การจดประสบการณ โดยพจารณาถงแนวการจดประสบการณทหลกสตรแกนกลางกาหนด ขนตอนท 4 การสรางบรรยากาศการเรยนร ทงใน และนอกหองเรยน ขนตอนท 5 สอและแหลงการเรยนร เนนสอทเหมาะสมกบวย พฒนาการของเดก ขนตอนท 6 การประเมนพฒนาการ ดวยวธการประเมนทเหมาะสม และขนตอนท7 การบรหารจดทาหลกสตร


18 | ห น า

ตอนท 2 ความรเกยวกบพฒนาการเดกปฐมวย

เรองท 2.1 ธรรมชาตการเรยนรของสมองเดกปฐมวย

ธรรมชาตของสมอง

สมองเปนอวยวะสาคญของชวต มหนาทในการดารงอยของชวต การคด และการเรยนรของมนษย การพฒนาการใชสมองนจาเปนสาหรบเดกปฐมวย เพราะเดกปฐมวยของการพฒนาสมองอยางรวดเรว สมองของแตละคนประกอบดวยเซลลประสาทสมองประมาณ 100 ลานเซลล การทางานของเซลลประสาทสมองจะเปนวงจร แตจะสงสวนยนของเซลลเรยก เดนไดรท (Denreite) ออกไปหาเซลลอนเพอเกาะสมผสกนเปนวงจร แลวสอสารถายทอดกน เชน ไปสมผสกบเซลลประสาทตาเพอรบภาพ ไปสมผสกบประสาทเซลลกลามเนอเพอควบคมเซลลกลามเนอใหเคลอนไหว ยงเซลลประสาทสมองสรางโยงใยสาหรบสอสารออกไปไดมากเทาไร เซลลนนกสามารถถายทอดขอมลไดมากเทานน ดงนน ถาสมองเพมกงกานสาขาโยงใยวงจรเซลลประสาทเพอสงรบถายขอมลใหมาก ขน เปนการเพมพนสตปญญาใหเดกมากยงขน สมองสวนททาหนาทเกยวเนองกบพฒนาการและควบคมดแลความสามารถในการ ไดยน ความสามารถทางภาษา การพด ความจา การดมกลน และอารมณ คอ สมองสวนทชอวา เทมพอรลโลบ (Temporallobe)

การพฒนาการใชสมองนจาเปนสาหรบปฐมวย เพราะเดกปฐมวยของพฒนาการสมองอยางรวดเรว จากผลการวจยและหลกการทฤษฏใหมเชอวาการใหเดกไดเลน ไดรบ ไดกระทา เปนการพฒนาความงอกงามของใยแตละเซลลประสาทของสมองสวนคอรเทกซ

การหยบจบสมผสเปนสอสรางการเรยนรสาหรบ เดกปฐมวย และเปนดานแรกของการสรางเสรมทสมพนธกบการกระตนความงอกงามของใย ประสาท การทเดกไดรบการกระตนใหใชกลามเนอเลกดวยการปน หยบ จบ ตามดวยการสงเสรมความสามารถในการคดสรางสรรคและการแกปญหาตามวย เปนการพฒนาเสนประสาททงอกงามไปพรอมกบการพฒนาทางปญญา จากการวจยพบวา การใชกลามเนอเลก การใหเดกมประสบการณคด การเลนดนตรจะทาใหเสนใยประสาทพฒนาอยางรวดเรว ประสบการณทงดและเลวมผลตอใยประสาทของเดก การพด การรองเพลงจะทาใหใยประสาทงอกงาม แตในทางตรงกนขามความเครยดจะมผลทาใหใยประสาทของสมองถกกดการทางาน เนองจากขณะเครยดเกดมสเตอรรอยดฮอรโมนทเรยกวา คอรตซอล (Cortisol) ออกมาสงเปนเหตทาใหเซลลสมองตาย ความคลองแคลววองไวในการเรยนร จะลดลงถาตองการใหเดกเรยนรอยางรวดเรวมการพฒนาทางปญญาตองใหแต ประสบการณทดกบเดก เดกทเครยดใยประสาทและเซลลสมองจะเลกกวาคนทวไปรอยละ20 – 30 ความสาคญของการเพมมากของใยประสาทอยทถามมากจะทาใหมการถาย ทอดกระแสประสาททรวดเรว ตรงบรเวณทเปนจดเชอมตอ(Synapses) ซงจดเชอมตอนมสารเคมอย 2 กลม ทเปนตวกระตนความเรวชาของการเชอมตอ สารเคมกลมททาใหขอมลขาวสารเรวขนคอเอนดอรฟน (Endorphin) ในทางตรงกนขามสารคอรตซอล (Cortisol) ซงพบเมอเครยดจะทาใหการถายโยงกระแสประสาทชาและทาลายสมองสวนทเกบ หนวยความจา ใยประสาทจะมากนอยขนอยกบอาหาร การออกกาลงกาย การไดคด ไดสมผสจบตอง ซงการคด


19 | ห น า

สรางสรรคจะทาใหใยประสาทงอกงาม แตถาถกกดดนจะมผลทาใหเซลลประสาทขนาดเลกลงและมใยประสาทนอย ซงมผลตอการเรยนร เชนกนหากสมองสวนไหนไมไดใชจะถกทาลายลงไป

การเพมขนของประสาทจะมการเชอมโยงตอกน แตละใยประสาททเพมขนจะมแผนไขมนมาหมเปนฉนวน (Myelination) ทาใหเกดการถายทอดพลงประสาททรวดเรว เปนการเพมประสทธภาพของสมองเดก และในชวงวยนความสามารถของสมองจะปรบไปตามประสบการณทไดรบ สมองเรมมใยงอกงามเมอไขผสมได 9 เดอน เมอแรกเกดสมองเดกจะประกอบดวยเซลลประสาทเปนแสนลานเซลล เปนจานวนเทากบเซลประสาททาใหมการตดตอสอสารขอมลถงกนทาใหเกดการ รบร เขาใจทกษะและมโนทศนทผานเขามาเปนระยะ การเรยนทาใหทงจานวนและการสานตอใยประสาทเปนไปอยางมประสทธภาพ ใยประสาทนจะปรบตวตามการเปลยนแปลงของสงแวดลอม การเจรญของสมองจะพฒนาโดยลาดบ 3 ขวบแรก การเชอมตอใยประสาท จะเปนอยางรวดเรว เมออาย 5 ขวบ สายใยประสาทจะหดสนเขาและสมบรณเมออาย 6 ขวบ ซงการกระตนการเรยนรในชนอนบาลจะทาใหเกดความงอกงามมากขน และสมองทาหนาทเตมท สมองสองซก

สมองของมนษย แบงออกเปนสองสวนคอ สมองซกซาย (Left Hemispher) และสมองซกขวา (Right Hemisphere) โดยสมองสองสวนนจะถกเชอมโยงตอกนโดยเสนใยนบลาน ๆ เสน ซงเรยกวา คอรบส คอลโลซม (Corpus callosum) สมองซกซายจะทาหนาทควบคมซกขวาของรางกายและสมองซกขวาจะควบคมรางกาย ทางซกซาย โดยสมองแตละซกจะทาหนาทดานการรบรขอมลไมเหมอนกน แตในการทจะใหรางกายทงสองซกทางานรวมกนนนกคอเราจะตองใชสมอง ทงสองซกอยางสอดประสาน การเรยนรของมนษยจงจะมศกยภาพ เราทกคนใชสมองทงสองซกอยางสอดประสาน การเรยนรของมนษยจงจะมศกยภาพ เราทกคนใชสมองทงสองซกแตเราอาจจะใชซกหนงมากกวาอกซกหนง เชน อาจใชสมองซกขวา 60 เปอรเซนตและใชสมองซกซาย 40 เปอรเซนต เดกแรกเกดถง 2 ขวบ สมองซกซายจะเจรญเตบโตอยางรวดเรว สวนสมองซกขวาจะคอย ๆ เจรญเตบโตและตามทนกนเมอลกมอาย 3 – 4 ขวบ

มนษยแตละคนจะมความสามารถในการเรยนร โดยใชสมรรถภาพของสมองสวนตาง ๆ แตกตางกน บางคนจะสามารถรบรทางจกษประสาทไดอยางดเลศ ทงนเพราะสมองซกขวามความถนดในการทางานมากกวาซกซาย เรยกวา เปนผเรยนทางตา (Visual Learners) คนอกกลมหนงจะเรยนรไดดจะตองผานโสตประสาทคอ ตองไดยนดวยหจงจะเขาใจ เรยกวา เปนผเรยนรทางห (Auaditory Learnners) คนกลมนมกจะเปนผทถนดใชสมองทางซกซาย สวนคนทไมแนชดวามความถนดเรยนรทางดานไหนอยางไร มกจะเปนคนทเรยนดวยประสาทสมผสทางผวหนงผสม ผสานประสาทสมพนธทางกลามเนอและขอตอ หรอท เรยกวา เ ปนผ เรยนทางแฮบตค (Haptic Learners) ซงจะตองเรยนรจากประสบการณจรง


20 | ห น า

ความสามารถพเศษของสมองแตละซกทเกยวของกบทกษะตาง ๆ เปนทคาดหวงกนวาสมองซกทถนดควรตองเปนสมอง ซกทชานชานาญในการยอยขอมลท

ไดรบมากกวาอกซกหนง แตอยางไรกตามในการใชสมองนนมนษยควรใหสมองไดทางานอยางมสมดลทง ซกซายและซกขวา แม วาจะมการกาหนดทกษะบางทกษะวาเปนความถนด หรอเปนความสามารถเฉพาะของสมองแตละดานกตาม

สมองซกซาย

มหนาทควบคมและสงการเกยวกบการเคลอนไหว และความถนดของเดกในชวงแรกเกดทาใหเกดกาลงทาใหเดกสามารถรบความ รสกจากสงทรบ จากภาพทเหน จากเสยงทไดยน แปลเปนรปธรรมอนทาใหเดกรวาสงทตนสมผสเปนอยางไร มรปรางอยางไร มการเคลอนไหวอยางไร ทาใหเดกพดภาษาไดเขาใจ ความหมายของภาษา เขาใจดานคานวณ วทยาศาสตร คณตศาสตร โครงสรางและความรตาง ๆ ทเปนหลกการทเปนเหตผล

สมองซกขวา

มหนาทและสงการเรองกบนามธรรม จรยธรรม ศลปะ ดนตร วฒนธรรม ความรก เรองของอปนสยใจคอ อารมณความรสก การสรางจนตนาการตาง ๆ ฯลฯ

แนวทางทดทสดสาหรบการพฒนาสงเสรมสมองซกขวา และซายนน ควรทาไปพรอม ๆ กนทงนเพอใหเดกเปนผมความสามารถ มสตปญญา เกงในการสรางสรรคสงตาง ๆ ขณะเดยวกนกมจตใจทดงาม มคณธรรม เปนคนดของสงคม สมองกบการเรยนร

สมองเปนอวยวะทตองการออกกาลงกายและตองการการ ฝกเหมอนกบอวยวะอน ๆ ของรางกาย การใชสมองทถกตองสมาเสมอจะทาใหเกดความคด ความจาทงอกงาม เดกอาย 6 ขวบแรกเปนขวบทมสมองมความเจรญงอกงามสงสดกวารอยละ 80 ของวยผใหญ ประสบการณการเรยนรในชวงปฐมวยนจงมความหมายสาหรบเดกมาก ซงนอกจากการดแลโภชนาการทถกตองแลวเดกควรไดรบการพฒนาการเรยนร ทสมพนธกบสมองดวย

การเรยนรเปนกระบวนการจดทาสารสนเทศภายในสมอง ดวยการรบสารสนเทศผานกลไกการซมซบไปสการสรางเปนองคความรสะสมไวใน สมอง เมอตองการนามาใชสมองจะตอบสนองสงทกระตนแลวถายทอดสารสนเทศทจา เปนไดออกมา ความเรวชาของการเรยกความจานเปนไปตามสมรรถภาพของสมองของแตละบคคล ความสามารถทางสตปญญามนษย ทฤษฏพหปญญา (Theory of Multiple Intelligence MI) ของโฮเวรด การเนอร (Howard Gardner. 1993) ไดจาแนกความสามารถทางสตปญญาของมนษยออกเปน 8 ดาน ซงแตละบคคลจะมความสามารถทง 8 ดาน อาจจะมากนอยแตกตางกน สามารถพฒนาใหสงขนไดถาไดรบการฝกฝนท


21 | ห น า

เหมาะสมและความสามารถทางสต ปญญานสามารถทางานรวมกนได สามารถแสดงออกใหเหนไดในหลาย ๆ ลกษณะ สามารถทางสตปญญาของมนษยทง 8 ดาน มดงน

1. สตปญญาดานภาษา (Verbal – Inquistis Intelligence) คอ ผทมความสามารถทางดานภาษาสง เชน นกเลานทาน นกพด นกการเมอง หรอ ดานการเรยน เชน กว นกเขยนบทละคร บรรณาธการ นกหนงสอพมพ ปญญาดานนยงรวมถงความสามารถในดานการจดกระทาเกยวกบโครงสรางของภาพ เสยง ความหมาย และเรองทเกยวกบภาษา เชน ความสามารถใชภาษาในการหวานลอม การอธบาย เปนตน

2. สตปญญาดานตรรกและคณตศาสตร (Logical/Mathematic Intelligence) ไดแก ผทมความสามารถสงในการใชตวเลข เชน นกบญช นกคณตศาสตร นกสถต และผใหเหตและผล ทด เชน นกวทยาศาสตร นกตรรกศาสตร นกจดทาโปรแกรมคอมพวเตอร ปญญาดานนยงรวมถงความไว ในการเหนความสมพนธแบบแผนตรรกวทยา การคดเชงนามธรรม และการคดทเปนเหตผล (Cause – effect) และการคดคาดการณ (if – then) วธการทใชในการคด ไดแก การจาแนกประเภท การจดหมวดหม การสนนษฐาน สรป การคดคานวณ การตงสมมตฐาน

3. สตปญญาดานมตสมพนธ (Visual/Spatial Intelligence) คอ ความสามารถในการมองเหน พนท ไดแก นายพราน ลกเสอ ผนาทาง และสามารถปรบปรงวธการใชเนอทไดด เชน สถาปนก มณฑนาการ ศลปน นกประดษฐ ปญญาดานนรวมไปถงความไวตอส เสน รปราง เนอท และความสมพนธระหวางสงเหลาน นอกจากน ยงหมายถง ความสามารถทจะมองเหนและแสดงออกเปนรปรางถงสงทเหนและความคด เกยวกบพนท

4. สตปญญาดานรางกายและการเคลอนไหว (Bodily-Kinesthetic Intelligence) คอ ความสามารถในการใชรางกายของตนแสดงความคด ความรสก ไดแก นกแสดง นกแสดงทาใบ นกกฬา นาฏกร นกฟอนรา และความสามารถในการใชมอประดษฐ เชน นกปน ชางแกรถยนต ศลยแพทย ปญญาทางดานนรวมถงทกษะทางกาย เชน ความคลองแคลว ความแขงแรง ความรวดเรว ความยดหยน ความประณต และความไวทางประสาทสมผส

5. สตปญญาทางดานดนตร (Musical/Rhythmic Intelligence) คอ ความสามารถทางดานดนตร ไดแก นกแตงเพลง นกดนตร นกวจารณดนตร ปญญาดานนรวมถงความไวในเรองจงหวะทานอง เสยง ตลอดจนความสามารถในการเขาใจและวเคราะหดนตร

6. สตปญญาดานมนษยสมพนธ (Interpersonal Intelligence) คอ ความสามารถในการเขาใจอารม ความรสก ความคด และเจตนาของผอน ทงนรวมถงความไวในการสงเกต นาเสยง ใบหนา ทาทาง ทงยงมความสามารถสงในการรถงลกษณะตาง ๆ ของสมพนธภาพของมนษยและสามารถตอบสนองไดอยางเหมาะสม และมประสทธภาพ เชน สามารถทาใหบคคลหรอกลมบคคลปฏบตตาม

7. สตปญญาดานตน หรอ การเขาใจตนเอง (Intrapersonal Intelligence) คอ ความสามารถในการรจกตนเอง และสามารถประพฤตปฏบตตนไดจากความรจกตนน ความสามารถในการรจกตวตนไดแก การรจกตวเองตามความเปนจรง เชน มจดออน จดแขง ในเรองใด มความรเทาทนอารมณ ความคด ความปรารถนาของตน มความสามารถในการฝกฝนตนเองและเขาใจตนเอง


22 | ห น า

8. สตปญญาดานการรกธรรมชาต (Naturalistic) เขาใจการเปลยนแปลงของธรรมชาต และปรากฎการณธรรมชาต เขาใจความสาคญของตนเองกบสงแวดลอม และตระหนกถงความสามารถของตนทจะมสวนชวยในการอนรกษธรรมชาต เขาใจถงการพฒนาการของมนษย และการดารงชวตของมนษยตงแตเกดจนตาย เขาใจและจาแนกความเหมอนกนของสงของ เขาใจการหมนเวยนเปลยนแปลงของสสาร

สรป ในการพฒนาเดกปฐมวย ครควรจดกจกรรมเสรมศกยภาพเพอพฒนาความสามารถของผเรยนทง 8 ดาน ไดแก ดานภาษา ดานตรรกและคณตศาสตร ดานมตสมพนธ ดานรางกายและการเคลอนไหว ดานดนตรดานมนษยสมพนธ ดานตน หรอ การเขาใจตนเอง และดานการรกธรรมชาต และตองสงเกตวาเดกแตละคนมทกษะความสามารถ ความถนดเฉพาะทางดานใดเปนพเศษ เพอการจดกจกรรมเสรมใหสอดคลองกบความถนด ความสนใจของเดก


23 | ห น า

เรองท 2.2 การพฒนาการของเดกปฐมวยโดยองครวม ปจจยทมอทธพลตอพฒนาการของเดกปฐมวย ตามหลกพฒนาการแลวชวงปฐมวยเปนชวงทมความสาคญมาก เปนชวงการปพนฐานของชวต ปจจยทจะมอทธพลตอพฒนาการของทกคน 2 ปจจยใหญๆ คอ ปจจยทางดานพนธกรรมและปจจยทางดานสภาพแวดลอม มรายละเอยดดงน

ปจจยดานพนธกรรม พนธกรรม หมายถง การถายทอดลกษณะตางๆ ของบรรพบรษ หรอสงทอยในเชอสายของบรรพบรษซงจะเปนสงทมอทธพลในการกาหนดลกษณะของแตละบคคลทเกดมาใหมความใกลเคยงหรอแตกตางไปจากลกษณะของพอแมผใหกาเนด พนธกรรมนจะเปนตวกาหนดคณลกษณะเฉพาะตวของเดกแตละคน สงทเดกไดรบมาจากการถายทอดของพอแมนนจะเกดการถายทอดของยน (gene) ผานโครโมโซน (chromosome) ยนจะเปนหนวยทควบคมลกษณะของบคคล และจะมคณสมบตทสาคญอย 2 ประการ คอ ประการแรก ยนอาจถกสงขามจากชวอายหนงไปยงอกชวอายหนง โดยทคณสมบตตางๆ ไมเปลยนแปลงไปจากเดม และประการทสอง ยนจะเปนศนยกลางทคอยควบคมใหสงมชวตมลกษณะตางๆ สอดคลองกบลกษณะของพอแม ทาใหเหนวาการถายทอดทางพนธกรรมตางๆ โดยมยนเปนตวควบคมนน สงมชวตทกอยางจะมลกษณะตางๆ คงทไมวาเวลาจะผานไปนานเทาใดในสภาพการณปกต ลกษณะบางอยางอาจไมแสดงออกในรนลกกได แตอาจจะไปปรากฏในรนหลาน หรอเหลน นนแสดงใหเหนวาการถายทอดทางพนธกรรมนนเปนกระบวนการทยาวนานมาก เพราะลกษณะของยนนนมอย 2 ประเภท คอ ยนทมลกษณะเดน และยนทมลกษณะดอย ทแอบแฝงอยในตวคนๆ นนเทานนเอง นอกจากเดกแตละคนกไดรบการถายทอดคณลกษณะของยนตาง ๆ จากพอแมในจานวนทตางกนดวย ซงทาใหลกษณะของเดกในครอบครวเดยวกนอาจมลกษณะเหมอนกนหรอตางกนได

อทธพลของพนธกรรมดานตาง ๆ 1. สตปญญา พนธกรรมจะเปนองคประกอบสาคญในดานสตปญญาลกษณะบางอยางของบคคลจะไดรบอทธพลจากพนธกรรมมากกวาสงแวดลอม ไดแก การใชคา ความสามารถเกยวกบตวเลข ความสามารถทางมตสมพนธสวนความสามารถทางสตปญญาในดานการใหเหตผลและความจาจะเปนอทธพลของสภาพแวดลอมมากกวา

2. โรคตางๆ มโรคภยไขเจบหลายชนดทสามารถถายทอดไดทางพนธกรรมเพราะมยนเปนตนเหต เชน โรคโลหตจาง โรค PKU (Phenylketonuria) ซงทาใหทารกไมสามารถสรางเอนไซมสาคญทจะยอยสารบางชนดได เชน โรคเบาหวาน เปนโรคทสามารถดายทอดไดทางพนธกรรม แตไมจาเปนททกคนในครอบครวเดยวกนจะตองเปนโรคดงกลาว ทงนขนอยกบลกษณะของยนทตนไดรบมา


24 | ห น า

ปจจยดานสภาพแวดลอม ปจจยดานสภาพแวดลอมนบวามความเกยวของกบการพฒนาของเดกปฐมวย เนองจากเปนสงทอยใกลตวเดกมากทสด เชน ครอบครว โรงเรยน ศาสนา ขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม

ครอบครว ครอบครวเปนสงแวดลอมแรกทเดกทกคนตองมสวนเกยวของเพราะเดกนบเปนสมาชกคนหนงของครอบครว โดยทว ๆ ไปวธการอบรมเลยงดเดกมกจะแบงเปนแบบปกปอง แบบเขมงวด แบบปลอยปละละเลยและแบบประชาธปไตย แตละแบบของการอบรมเลยงดนจะมผลตอพฒนาการทางดานอารมณ สงคม และบคลกภาพของเดกปฐมวย การอบรมเลยงดแบบปกปองนนพอแม จะใหความเอาใจใสดแลเดกมากเปนพเศษ คอยชวยเหลอทก ๆ ดาน ไมปลอยใหเดกไดมโอกาสเปนตวของตวเอง การเลยงดแบบนจะทาใหเดกกลายเปนคนทตองพงพาผอนอยเสมอ ไมสามารถตดสนใจในเรองตาง ๆ ไดเองสวนการอบรมเลยงดแบบเขมงวด พอแมจะเขมงวดกบกจวตรประจาวน ตลอดจนการกระทาทก ๆ อยางของเดกซงทาใหเดกหวาดกลวไมกลาตดสนใจเอง เพราะกลววาถาทาไปแลวอาจไมถใจพอแมและถกทาโทษเดกทพอแมดแลดวยวธนกจะเปนเดกทเปนได 2 ลกษณะ คอ ลกษณะแรกมกจะหวาดกลวไมกลาตดสนใจ และอกลกษณะหนงกคอ เปนคนอารมณหงดหงดงาย ชอบทาอะไรประชดพอแมเพราะเดกรสกวาตนเองขาดอสระ ถามโอกาสกอยากทาในสงทพอแมหาม การเลยงดแบบปลอยปละละเลย เดกจะมอสระในทก ๆ ดาน พอแมจะไมเคยสนใจลกไมวาในเรองใด ทาใหเดกทไดรบการเลยงดแบบนเปนเดกทไมรจกการควบคมความตองการของตนเองตลอดจนพฤตกรรมตาง ๆ เปนเดกทไมคอยมเหตผลขาดความรบผดชอบในหนาททงตอตนเองและตอสงคมและมกจะมความกาวราว วธทเหมาะสมทสดในการเลยงดเดกจงนาจะเปนแบบประชาธปไตย ทพอแมใชเหตผลในการเลยงดเปดโอกาสใหเดกไดตดสนใจ ใหรจกการใชเหตผลประกอบการกระทาและพอแมลกสามารถปรกษาหารอกนได ไมมการใชอานาจของความเปนพอแมบงคบจตใจลก

นอกจากครอบครวจะมอทธพลตอพฒนาการดานบคลกภาพของเดกแลว ครอบครวยงมอทธพลตอพฒนาการดานอน ๆ ของเดกอก คอ ดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา เชน ฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว มความสมพนธกบพฒนาการทางดานรางกายและสตปญญาของเดกปฐมวย ในดานของการซอหาอาหารมาเลยงดบารงใหเดกเจรญเตบโตทงทางรางกายและสตปญญา สภาพการอยรวมกนหรอแยกกนอยของพอแมมผลตอพฒนาการทางอารมณและสงคมของเดก

อาหารและโภชนาการ อาหารนบเปนปจจยสาคญททาใหรางกายเจรญเตบโตและสตปญญาพฒนาอาหารมอทธพลตอเดกนบตงแตยงอยในครรภมารดา จนกระทงคลอดมาเปนทารกและเตบโตขนเปนผใหญ เพราะเปนสงททาใหสภาวะทางรางกายของมนษยมความแตกตางกน โดยเฉพาะอยางยงในระดบสงคมทมความแตกตางกนในเรองของสภาพเศรษฐกจ ในชวงปฐมวยน เดกมความตองการสารอาหารมากเนองจากรางกายกาลงเจรญเตบโตอยางรวดเรว เดกมกจะเคลอนไหวไมอยนงทาใหเสยพลงงานมาก พอแมรวมทงผทดแลเดกจะตองจดอาหารใหเดกไดรบประทานไดเพยงพอ


25 | ห น า

สอมวลชน เชน วทยโทรทศน ภาพยนตร และหนงสอพมพ กเปนสงแวดลอมทมอทธพลตอพฒนาการของเดกปฐมวยทอยในวยทกาลงเรยนรสงแวดลอมความเขาใจของเดกวยนจะยงไมเปนเหตผล มกจะจดจาเอาไวและมการเลยนแบบ และเปลยนแปลงเจตคต รสนยม คานยม และพฤตกรรมตาง ๆ

ปจจยของสงแวดลอมทใกลตวเดก 3 ประการทกลาวมาแลวน ลวนเปนปจจยสาคญทมสวนในการพฒนาของเดกปฐมวยในดานตาง ๆ ทงสน ทงนเมอนบรวมปจจยในดานตาง ๆ ทงสน ทงนเมอนบรวมปจจยทางดานพนธกรรมแลวกหมายความวา การทเดกแตละคนหรอผใหญแตละคนมความแตกตางกนนนกเปนผลจากปจจยทงภายในและภายนอกของบคคลนน ๆ นนเอง เปนททราบกนดอยแลววาแตละคนนนยอมมลกษณะสวนตวททาใหแตกตางกนไปทงดนรปรางหนาตาอปนสยใจคอ ระดบสตปญญา เจตคตและบคลกภาพ เพราะแมแตฝาแฝดแทกยงมบางสงบางอยางทตางกน เรองของปจจยทมอทธพลตอพฒนาการของเดกจงเปนเรองซงผทเกยวของกบการเลยงดเดกปฐมวยพงทราบ เพอจะไดประโยชนในการใหการเลยงดเดกนนเอง พฒนาการทางดานรางกาย 1. สวนสงและนาหนก สวนสงของเดกปฐมวยจะเพมขนประมาณปละ 8-9 เซนตเมตร โดยเดกชายเมออาย 6 ขวบ จะมความสงโดยเฉลยแลวมากกวาเดกหญงในวยเดยวกน นาหนกของเดกปฐมวยจะเพมขนประมาณปละ 1 ½ - 2 กโลกรม เมอเดกอาย 6 ขวบ นาหนกจะมากเปน 7 เทาของนาหนกแรกเกดของตน ซงโดยประมาณแลวเดกชายจะหนกกวาเดกหญง (ระววรรณ แสงฉาย2527:359) อยางไรกตามทงสวนสงและนาหนกของเดกปฐมวยนกยอมขนอยกบอาหารและการเลยงดทเหมาะสมกบพฒนาการของเดก

2. สดสวนของรางกาย ในชวงตนของปฐมวย เดกจะมสดสวนของรางกายเปลยนแปลงใกลเคยงกบผใหญมากขน รปหนาอวนกลมจะคอย ๆ หายไป โดยจะเปนรปหนาทเลกลงและเรยวยาวขน คอจะยาวขน หนาอกใหญและหนาทองจะยบลง ศรษะซงเคยเปนสวนทมขนาดใหญกวาสวนอน ๆ ของรางกายกจะเรมเลกลง และไดขนาดกบลาตวซงยาวและกวางขนเมอแรกเกด มอและเทาจะเรมใหญขน พฒนาการของรางกายมนษยนนจะเรมจากสวนบนทเปนศรษะกอนจงมาสลาตว และจะขยายออกจากสวนกลางของลาตวไปยงสวนปลาย ขณะทเดกอยในชวงปฐมวยนจะมการทรงตวทดพอประมาณ

3. พฒนาการของกลามเหนอทใชในการเคลอนไหว การเคลอนไหวของรางกาย หมายถงความสามารถของเดกในการควบคมการใชกลามเนอใหญและกลามเนอเลกไดอยางมประสทธภาพ กลามเนอใหญนนจะหมายถง กลามเนอทเปนสวนของรางกายซงจะใชในการเคลอนไหวเปนสวนใหญ เชน แขน ขา หวไหล ขอมอ แลวกลามเนอสวนนจะเปนสวนทเดกใชในการประกอบกจกรรมประจาวน อาท เดน วง ปน กระโดด หนซายขวากลามเนอเลกหมายถง


26 | ห น า

กลามเนอทเดกใชในการทากจกรรมทคอนขางละเอยดกวา เชน กลามเนอตา กลามเนอมอ ซงกลามเนอในสวนนจะพฒนาไดชากวา กลามเนอใหญ กลามเนอท เ กยวของกบการเคลอนไหวของเดกปฐมวยกยงทางานไมประสานกนดพอ โดยเฉพาะกลามเนอมอและตาของเดกททางานไมสมพนธกนดนก มผลทาใหเดกปฐมวยไมสามารถใชมอไดคลองแคลวเหมอนผใหญ ตวอยางเชน การเขยนหนงสอหรอใชกรรไกรตดกระดาษตามเสนตรงทกาหนดไว เดกปฐมวยจะสามารถควบคมการใชกลามเนอขาของตนเองไดดขน ทาใหสามารถควบคมการใชกลามเนอขาของตนเองไดดขน ทาใหสามรถขจกรยาน 3 ลอ ได วงไดคลองและทรงตวไดดขน ลกษณะเชนนมกจะเปนลกษณะของเดกปฐมวยทมอายประมาณ 3 ขวบ เมอเดกมอายประมาณ 4-5 ขวบ ความคลองตวจะเพมมากขน มความสามารถในการควบคมตนเอง สามารถทรงตวไดด เดกวยนจงสามารถกระโดดขามสงกดขวางเตย ๆ ได ยนขาเดยวได กลามเนอมอของเดกกมความละเอยดขน เขาจะสามารถแตงตวเอง หวผม แปรงฟน ใสรองเทาและผกเชอกเองได โดยปกตกอนชวงปฐมวยเดกมกจะใชทงมอซายและขวาจบตองสงของในจานวนทใกลเคยงกน แตเมอเขาสวยปฐมวยในราวอาย 4-5 ขวบ เดกปฐมวยจะพฒนาความถนดในการใชมอทคอนขางแนนอนวาจะเปนมอซายหรอมอขวา อยางไรกดไมวาเดกจะมความถนดในดานใดกควรปลอยใหเขาไดมโอกาสตามความถนดของเขา เพราะตามหลกการทางวทยาศาสตรพบวาบคคลทถนดขวามกจะมสมองสงงานในซกซายเจรญมากกวาและกเปนไปในทางเดยวกนสาหรบบคคลทถนดซาย พฒนาการทางดานอารมณ อารมณของเดกปฐมวยโดยทวไปมกจะมลกษณะดงน (ปรยา เกตทต 2526 : 255)

1. อารมณรนแรงจะเกดขนเพยงชวครแลวหายไป 2. เดกจะแสดงอารมณออกมาอยางเตมท ไมปดบงทงอารมณดและอารมณราย 3. อารมณของเดกเปลยนแปลงงายมาก เมอพบสงใดทแปลกใหม นาสนใจ กหนไปสนใจในสง

นน ๆ ไดเรว 4. เมอเขาสชวงปลายของปฐม เดกเรมเรยนรทจะควบคมอารมณไดมากขน เพราะรวาการ

กระทาดงกลาวเปนสงทสงคมไมยอมรบ อารมณทเกดขนกบเดกปฐมวยทครและผเกยวของกบการอบรมเลยงดควรทราบมหลายประเภท ดงน

1. ความโกรธ ความโกรธนบเปนอารมณธรรมดาทสดของเดกปฐมวย เพราะในวยนมกจะเหตการณททาใหเดกไดแสดงพฤตกรรมทางอารมณอยเสมอ ๆ สาหรบเดกกอนอาย 3 ขวบนน ความขดแยงกบพอแมหรอผเลยงดมกจะมสาเหตมาจากเรองของกจวตรประจาวน แตเมอเดกเขาสชวงปฐมวยแลว ความขดแยงททาใหเดกแสดงอารมณโกรธมกจะมสาเหตจากเพอนทเลนดวยกนมากกวา การแสดงอารมณ


27 | ห น า

โกรธนหมายถงเดกไดเรมมพฒนาการเกยวกบอารมณดานนแลว และถาเดกไดเรยนรถงวธควบคมอารมณของตนได กจะหมายความวา เดกคนนนมการพฒนาไปในทางทเหมาะสม

2. ความหวาดกลว เดกปฐมวยมความหวาดกลวเพราะเขารวาตนเองขาดความปลอดภย หรอเกดจากสถานการณบางอยางททาใหเขารสกเชนนน นอกจากนจากการเลยงดเดกนนพบวาเดกมความกลวเกดขนเพราะพอแมหรอผเลยงดทงโดยตงใจและไมไดตงใจ เดกทอยในชวงปฐมวยมกจะแสดงอาการหวาดกลวโดยการรองไห วงหน หลบซอน มอาการเศราซมหรอพยายามหลกเลยงสถานการณดงกลาว เมอเดกโตขนความกลวจะลดลงเนองจากเดกเรยนรสงแวดลอมมากขน ทาใหเขาเขาใจในสถานการณตาง ๆ ดขน และทราบวามหลายสงหลายอยางทไมไดนากลวเหมอนอยางทเขาเคยคด นอกจากนถาเดกไดรบการเลยงดจากบคคลทไมปลกฝงหรอแสดงความกลวใหเขาเหนเปนตวอยางแลว เขากจะรสกกลวนอยลง

3. ความอจฉารษยา ความรสกอจฉารษยาของเดกปฐมวยนนเกดจากสาเหตหลายประการ สวนมากแลวเดกปฐมวยจะเกดความรสกอจฉารษยาเมอมนองใหมเปนสมาชกในครอบครว เพราะเขารสกวาจะถกพอแมแบงปนความรกความสนใจไปใหนองทเกดมา พฤตกรรมทเดกปฐมวยแสดงออกเมอเกดความอจฉารษยานนจะมลกษณะเชนเดยวกบความโกรธ แตคอนขางจะกาวราวกวา ทงนเพอเปนการเรยกรองความสนใจจากพอแมนนเอง หากพบวาเดกเรมมพฤตกรรมดงกลาวกควรจะรบหาสาเหตและแกไข เพอไมใหเดกฝงใจกบความอจฉารษยาไปจนโต นอกจากนเพอเปนการปองกนปญหาดงกลาว ผทเกยวของกบการอบรมเลยงดเดกควรมความยตธรรมแกเดกทก ๆ คนทตองรบผดชอบ โดยใหความรก ความอบอนอยางเทาเทยมกน เดกจะไดไมเกดอารมณอจฉาขน

4. ความอยากรอยากเหน เดกปฐมวยมกจะเปนเดกทอยากรอยากเหน ชอบซกถาม สารวจสงตางๆ วยนจงเปนวยทเรยกวา “วยชางซก” ทเดกเปนคนชางซกถามนกเปนเพราะเขาอยากเรยนรสงรอบๆ ตวเนองจากในวยนเดกยงไมสามารถอานหนงสอไดเขาจงตองการคาตอบจากผใหญ ผใหญทตองคอยตอบคาถามเดกจงไมควรแสดงอาการราคาญ หรอเบอหนายตอการตอบคาถาม เพราะผใหญจะสามารถสนบสนนใหเดกไดมพฒนาการทางสตปญญาเพมขนดวย

5. ความสนกสนาน ความสนกสนานมกจะเกดจากอารมณทเปนสข หรอประสบความสาเรจในกจกรรมตาง ๆ เดกในวยนจะมอารมณสนกสนานเมอไดของเลนถกใจหรอไดเลนกบเพอนวยเดยวกน หรอแมแตการเลนเกมบางชนดกบผใหญ


28 | ห น า

6. ความเศราเสยใจ อารมณประเภทนเกดขนเมอเดกสญเสยสงทเขารก และสงทเขาคดวามความสาคญกบเขามาก ไมวาจะเปนสงมชวตหรอไมมชวต การเรยนรเกยวกบอารมณชนดนนนจะมความเกยวของกบเดกมากขนเมอเดกตองประสบกบเหตการณทเกดขนกบบคคลทอยใกลชด

7. ความรก ความรกเปนประเภทหนงของอารมณสข ซงเดกวยนมกแสดงออกอยางเปดเผยเชนเดยวกบอารมณอน ๆ โดยเดกเรยนรทจะรกทงบคคล สงของ หรอวตถอน ๆ ททาใหเขาพอใจและเปนสข อารมณของเดกปฐมวยพฒนาขนมากกวาในวยทารก และการสงเสรมใหเดกไดมพฒนาการทางอารมณประเภทตาง ๆ เกดขนอยางเหมาะสมนน พอแมและครรวมทงผเกยวของกบการอบรมเลยงดนบเปนบคคลทมความสาคญในอนทจะปพนฐานทางอารมณของเดกตอไปในอนาคต พฒนาการทางดานสงคม เดกวย 3-6 ขวบ อยในวยทเรมออกสสงคมภายนอก เรมเรยนรทจะมความสมพนธกบบคคลอน ๆ ทไมใชบคคลในครอบครว โดยเฉพาะอยางยงเดกทอยในวยเดยวกน การทเดกไดเรยนรเกยวกบการปรบตวใหเขากบบคคลอนในวยน จะเปนพนฐานทางสงคมของเดกตอไป เดกทมโอกาสไดอยกบคนจานวนมากหรอไดเขาสถานรบเลยงเดก โรงเรยนอนบาล จะเปนเดกทสามารถปรบตวในสงคมไดดกวาเดกทไดรบการดแลอยเฉพาะในครอบครว

1. ความสมพนธกบผใหญ เดกวยทารกมกพอใจทจะอยใกลชดกบผใหญ เมอมอาย 3-4 ขวบ เขากตองการเปนอสระ ตองการเลนกบเพอน ๆ ในวยเดยวกนโดยไมตองมผใหญอยใกล และถาเดกไดมโอกาสเชนนเขาจะสามารถพฒนาความคดสรางสรรคและความมนใจในตนเองไดมากขน

2. ความสมพนธกบพนอง ในครอบครวทมเดกมากกวา 1 คนนน สวนมากเดกทเปนพมกจะเปนผรเรมการเลนแบบตาง ๆ โดยทมนองเปนผเลยนแบบ ซงพฤตกรรมเชนนมความสมพนธกบอายและเพศดวย ถงแมวาความสมพนธระหวางพนองในครอบครวสวนใหญจะราบรน แตในชวงทเดกอาย 3-6 ขวบน กยงปรากฏเกยวกบความขดแยงของพนองอยบาง พอแมจงเปนผทมความสาคญมากในการทจะสรางความสมพนธทดระหวางพนอย โดยใหความยตธรรม ความรก ความเอาใจใสใหทกคนอยางทวถง

3. ความสมพนธกบเดกอน เมอเดกเขาสระยะปฐมวย เขามโอกาสพบคนมากขนโดยเฉพาะเดกทอยในวยเดยวกบเขา ซงมความคลายคลงกนในหลายๆ ดานความสมพนธระหวางเพอนจงมกเปนดานความสนกสนานหรอดานสงของเพราะเดกๆ จะมความเกยวของกบวตถตางๆ มากขน ดงนน พฒนาการทางสงคมของ


29 | ห น า

เดกจงเปนสงทสมควรไดรบการสงเสรมเพราะเปนสงจาเปนสาหรบเดก เพอใหเดกเกดความคนเคยและมประสบการณในการทจะแกปญหาทจะเกดขนในอนาคตเมอตองพบกบคนจานวนมากขน เพราะสงเหลานจะเปนรากฐานทางเจตคตทดตอสงคม และเปนรากฐานของพฤตกรรมทจะแสดงออกตอสงคมในอนาคตวารปแบบใดเปนรปแบบทสงคมยอมรบหรอไมยอมรบ

พฒนาการทางดานสตปญญา

เดกปฐมวยจะมพฒนาการทางสตปญญาดกวาเมออยในวยทารก เพราะเดกวยนจะเรมมความคดเปนของตนเอง ถงแมวาจะยงไมสามารถเขาใจเหตผลตาง ๆ ไดมากนก ในการศกษาเกยวกบพฒนาการดานสตปญญาของเดกปฐมวยนน ครและผเกยวของกบการเลยงดควรจะตองทาความเขาใจถงความสามารถของตนอยางเตมท พฒนาการทางดานสตปญญาของเดกปฐมวยนนอยในขนทเรยกวา ระยะกอนเกดความคดรวบยอดอยางมเหตผล ซงอาจแบงไดเปน 2 ขน ตามชวงอายของเดก ดงน

1. ขนการคดเบองตน อยในชวงอาย2-4 ขวบ ซงระยะนเดกมความคดทยดตนเองเปนจดศนยกลางของทกๆ อยาง โดยจะคดวาตนเองนนสาคญทสด ลกษณะของการเหนตนเองเปนศนยกลางนนเราจะพบไดเมอเดกจะพดในสงทตนตองการพด ไมตองการฟงผอนพด หรอบางครงกสามารถพดคนเดยวได 2. ขนคดเอาเองลวงหนา เดกปฐมวยสามารถเขาใจโลกภายนอกไดดกวาเดมมาก เพราะเรมมความจาทดขน มความคดเปนเหตเปนผล นอกจากนเดกปฐมวยยงสามารถคาดการณบางอยางลวงหนาไดบางสามารถเขาใจเวลาไดดขน รจกการแบงกลม การจดลาดบ แตการมองสงตางๆ ยงเปนในลกษณะของรปธรรมอย เมอไดเขาใจเกยวกบลกษณะของความคดโดยทวๆ ไปของเดกปฐมวยแลว ครและผเกยวของกบการอบรมเลยงดกควรศกษาลกษณะตางๆ ของพฒนาการทางดานสตปญญาของเดกปฐมวย เพอจะไดนาไปปรบใชใหเหมาะกบเดกแตละคน พฒนาการทางดานภาษา ภาษาเปนสวนทสะทอนใหเหนถงพฒนาการทางสตปญญาของเดก การเรยนรเกยวกบภาษานบเปนกระบวนการทเกดขนและมความสาคญในชวตมนษยทกคน ในระยะวยนเดกจะรคาศพทเพมขนอยางรวดเรว ทงจากการเรยนรโดยมประสบการณตรง และจาความอยากรอยากเหนและซกถามผใหญทใกลชด เนองจากวยนเปนวยชางซกถามอยแลว เดกจงมโอกาสไดเรยนรสงใหมๆ มากยงขน นอกจากนการใชภาษาของเดกปฐมวยนนจะมจดมงหมายหลายประการ กลาวคอ 1. เพอตองการไดของบางสงบางอยาง 2. เพอจดระบบการทากจกรรมของเขา 3. เพอควบคมความรสกของตนเอง 4. เพอควบคมการกระทาของผอน


30 | ห น า

5. เพอเขาสงคม 6. เพอใหไดรบความสนใจ 7. เพอสรางจนตนาการ 8. เพอความสนกสนาน พฒนาการเกยวกบความเขาใจของเดกปฐมวยในดานตาง ๆ เดกปฐมวยมกสนใจสภาพแวดลอมรอบๆ ตว ชอบซกถาม และตองการคาตอบจากผใหญ แตความเขาใจของเดกยงจากดอยเพราะยงไมมประสบการณมากพอ ดงนนความเขาใจของเขาจะขนอยกบสงทเขาเคยพบเหนมา และเปนเรองงาย ๆ แนวคดทเดกปฐมวยควรตองทาความเขาใจ คอ

1. แนวคดเกยวกบชวต เดกจะเรมเขาใจวาสงมชวตแตกตางกบสงไมมชวตอยางไร ครและผเกยวขอกบการอบรมเลยงดจงตองคอยชแนะและสอนใหเดกเขาใจเกยวกบแนวคดนเพอใหเดกมความเขาใจทถกตองตามวยทเพมขน

2. แนวคดเกยวกบการเกด เดกปฐมวยมกจะมคาถามถามพอแมเสมอๆ วาเขาเกดมาจากไหน พอแมสามารถอธบายใหเดกฟงไดวาเดกเกดมาไดอยางไร และออกมาจากทองแมโดยวธใด ถงแมวาเขาจะยงไมเขาใจคาอธบายแจมชดนกกตาม คาอธบายของพอหรอแมจะชวยใหเดกเขาใจมากขนวาอยางนอยทสดเขาเกด เตบโต และคลอดออกมาจากทองแมจรงๆ ไมไดถกขอมาเลยงจากทอน

3. แนวคดเกยวกบความตาย เดกปฐมวยจะเรมเขาใจวาความตายกคอสงนนๆ จะไมกลบมาหาเขาอก แมวาเดกจะเรมเขาใจวาความตายคออะไร แตในการเลนบทบาทสมมตนนเดกอาจแกลงทาเปนตายไดเพราะเขายงคดวาความตายไมใชสงทนากลว

4. แนวความคดเกยวกบเรองเพศ เดกปฐมวยกาลงเรยนรถงความแตกตางระหวางเพศ โดยการสงเกตจากคนทเขาพบเหน และกอนพนวยปฐมวยเดกจะสามารถเขาใจในความแตกตางของสรระดขน เมอเดกไดเขาใจลกษณะทางเพศของตนดแลว การสอนใหเดกประพฤตตนใหเหมาะกบเพศควรเปนหนาทของครและผเกยวของกบเดกปฐมวยจะพงปฏบตตอไป

5. แนวคดเกยวกบดานคณตศาสตร เดกปฐมวยมความเขาใจในดานคณตศาสตร ดงน

- สามารถบอกระยะทางใกลไกลได แตยงไมสามารถบอกหนวยทใชวดระยะทางได - ทราบทศทางของสงตาง ๆ วามอใดเปนซาย ขวา ดานหนา ดานหลง และดานขาง

- เขาใจรปทรงตาง ๆ ทางเรขาคณต เชน ╮

- ทราบความแตกตางของวตถ หนก – เบา ใหญ – เลก อวน – ผอม - สามารถนบตวเลขไดแตยงไมเขาใจความหมายมากนก


31 | ห น า

- ทราบเวลา เชน เมอวานน วนน พรงน สามารถบอกไดวาเปนวนอะไรในสปดาห รเดอน ฤดกาล และป ทงนความเขาใจเรองนจะเพมขนตามวยของเดก

- ยงไมสามารถเขาใจเรองคดเลขยอนกลบไปมาไดเหมอนผใหญ


สรป ปจจยทจะมอทธพลตอพฒนาการของทกคน 2 ปจจยใหญๆ คอ ปจจยทางดานพนธกรรมและปจจยทางดานสภาพแวดลอม การพฒนาสตปญญาหรอการพฒนาความรคดของเดกถาไดมรากฐานของความเขาใจทดตงแตวยทารก รวมทงใหเขามโอกาสพฒนาตามความสามรถแลว เดกจะสามารถเจรญเตบโตตอไปอยางมคณภาพ การสงเสรมใหเดกไดพฒนาตามความสามารถของเขานกตรงกบหลกการดานพฒนาการเดกทวา เดกทกคนยอมมความแตกตางกนแตทกคนจะพฒนาเหมอนกนหมด


32 | ห น า

ตอนท 3 การวดและประเมนผลการเรยนรเดกปฐมวย

เรองท 3.1 การประเมนพฒนาการเดกปฐมวย

การประเมนพฒนาการเดกปฐมวยเปนกระบวนการตอเนองและเปนสวนหนงของกจกรรมปกตตามตารางกจกรรมประจาวน และครอบคลมพฒนาการของเดกทกดาน ไดแก ดานรางกาย ดานอารมณ จตใจ ดานสงคม และดานสตปญญา เพอนาผลมาใชในการจดกจกรรม หรอ ประสบการณ พฒนาเดกใหเตมตามศกยภาพของแตละคน ดวยเหตนผเลยงดเดกซงเปนผทจะทาหนาทประเมนพฒนาการเดก จะตองเปนผทมความรความเขาใจพฒนาการเดกแรกเกด ถง 3 ปอยางด และตองเขาใจโครงสรางของการประเมนอยางละเอยดวาจะประเมนเมอไรและอยางไร ตองมความสามารถในการเลอกเครองมอ และวธการทจะใชไดอยางถกตอง จงจะทาใหผลของการประเมนนนเทยงตรงและเชอถอได การประเมนพฒนาการอาจทาไดหลายวธ แตวธทงายตอการปฏบตและนยมใชกนมาก คอ การสงเกต ซงตองทาอยางตอเนองและบนทกไวเปนหลกฐานอยางสมาเสมอ อาจกลาวไดวาผเลยงดเดกหรอผเกยวของกบเดกตองคานงถงเรองตาง ๆ ดงตอไปน

หลกการประเมนพฒนาการของเดก 1. ประเมนพฒนาการของเดกครบทกดาน ทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคมและสตปญญา 2. ประเมนเปนรายบคคลอยางตอเนองสมาเสมอ อยางนอยเดอนละครง 3. ประเมนดวยวธการทหลากหลาย ครอบคลมการสงเกตพฤตกรรมของเดกในกจกรรมตางๆ และกจวตรประจาวนหรอสมภาษณผใกลชดกบเดก 4. บนทกพฒนาการลงในสมดบนทกสขภาพแมและเดก (สมดสชมพ) ของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข หรอของหนวยงานอน 5.นาผลทไดจากการประเมนพฒนาการไปพจารณาการจดกจกรรม เพอเปดโอกาสใหเดกเรยนรและมพฒนาการเหมาะสมตามวย ขนตอนการประเมนพฒนาการ การประเมนพฒนาการเดกปฐมวย จะตองผานขนตอนตางๆ ดงตอไปน 1. ศกษาและทาความเขาใจพฒนาการของเดกในแตละชวงอายทกดาน ไดแก ดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และ สตปญญา ดงปรากฏในหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 อยางละเอยด จงจะทาใหดาเนนการประเมนพฒนาการไดอยางถกตองและตรงกบความเปนจรง 2. วางแผนเลอกใชวธการและเครองมอทเหมาะสมสาหรบใชบนทกและประเมนพฒนาการ เชน แบบบนทกพฤตกรรมเหมาะทจะใชบนทกพฤตกรรมของเดก การบนทกรายวนเหมาะกบการบนทกกจกรรมหรอประสบการณทเกดขนในชนเรยนทกวน การบนทกการเลอกของเดกเหมาะสาหรบใชบนทกลกษณะเฉพาะหรอปฏกรยาทเดกมตอสงตางๆรอบตว เปนตน ดงนน จงเปนหนาทของผสอนทจะเลอกใชเครองมอประเมนพฒนาการใหเหมาะสม เพอจะไดผลของพฒนาการทถกตองตามตองการ


33 | ห น า

3. ดาเนนการประเมนและบนทกพฒนาการ หลงจากทไดวางแผนและเลอกเครองมอทจะใชประเมนและบนทกพฒนาการแลว กอนจะลงมอประเมนและบนทกจะตองอานคมอหรอคาอธบายวธการใชเครองมอนนๆอยางละเอยด แลวจงดาเนนการตามขนตอนทปรากฏในคมอและบนทกเปนลายลกษณอกษรตอไป 4. ประเมนและสรป การประเมนและสรปนนตองดจากผลการประเมนหลายๆครง มใชเพยงครงเดยว หรอนาเอาผลจากการประเมนเพยงครงเดยวมาสรป อาจทาใหผดพลาดได ผลการประเมนดไดจากผลทปรากฏในเครองมอประเมนและบนทกพฒนาการ เชน ประเมนการใชกลามเนอใหญของเดกอาย 3 ป ปรากฏวายงเดนขนบนไดสลบเทาไมได กตองมา ตความหมายวากาลงขาของเดกยงมไมพอทจะเดนสลบเทาขนบนได อาจสรปไดวาพฒนาการกลามเนอใหญยงไมแขงแรงเหมาะสมกบวยตองจดกจกรรมพฒนากลามเนอใหญสวนขาตอไป 5. รายงานผล เมอไดผลจากการประเมนและสรปพฒนาการของเดกแลว ผสอนจะตองตดสนใจวาจะรายงานขอมลไปยงผใด เพอจดประสงคอะไร และจะตองใชรปแบบใดสาหรบรายงาน เชน ตองรายงานผบรหารสถานศกษา ผปกครอง เพอใหทราบวากจกรรมหรอประสบการณทสถานศกษาจดใหเดกนน สงเสรมพฒนาการของเดกแตละคนอยางไร เปนไปตามจดประสงคหรอไม เพอจะไดวางแผนชวยเหลอเดกไดตรงตามความตองการตอไป โดยสถานศกษาจะมสมดรายงานประจาตวเดก ผสอนใชสมดรายงานนนเปนเครองมอหรอแบบรายงานผปกครองได และถาผสอนมขอเสนอแนะหรอจะขอความรวมมอจากผปกครองเกยวกบการสงเสรมพฒนาการเดกกอาจจะเขยนเพมเตมลงไปในสมดรายงาน และตองคานงไวเสมอไมวาจะใชแบบรายงานใด ขอมลควรจะมความหมายเกดประโยชนแกเดกเปนสาคญ การบนทกขอความลงในสมดรายงานประจาตวเดก ผสอนควรใชภาษาในทางสรางสรรคมากกวาในทางลบ 6. การใหผปกครองมสวนรวมในการประเมน ผสอนตองตระหนกวาการทางานรวมกบผปกครองเกยวกบการพฒนาเดกเปนเรองสาคญมาก ผสอนควรยกยองผปกครองทพยายามมสวนรวมในการพฒนาเดก ผสอนจะตองตอนรบผปกครองทมาสถานศกษา ขอบคณสาหรบความรวมมอ เขยนจดหมายถงผปกครองเพอรายงานเรองเดก พดคยดวยตนเองหรอทางโทรศพท สงเหลานจะทาใหผปกครองรสกถงความสาคญของตนเองและตองการทจะมสวนรวมกบผสอนในการพฒนาเดกของตน การตดตอสมพนธอนดกบผปกครองควรจะเปนการตดตอสอสาร 2 ทาง คอ จากสถานศกษาไปสบานและจากบานมายงสถานศกษา กระตนใหผปกครองแสดงความคดเหนทมประโยชนตอการจดประสบการณใหแกเดก เพราะผปกครองจะใหขอมลทถกตองเกยวกบตวเดก ซงผสอนสามารถนาไปใชเปนพนฐานในการจดกจกรรมทเหมาะสมเพอพฒนาเดกทกคนไดเปนอยางด สาหรบการตดตอกบผปกครองอาจทาไดหลายวธเชน การตดตอดวยวาจา ไดแก การสนทนาดวยตนเอง ทางโทรศพท การเยยมบาน การประชมผปกครอง การตดตอดวยวธอน เชน ปายตดประกาศ วารสาร ขาวสาร ตรบฟงความคดเหน เปนตน นอกจากนอาจใหผปกครองอาสาสมครมาชวยงานผสอนในสถานศกษา เชน เลานทาน รองเพลงและอานหนงสอใหเดกฟง ชวยในเวลาเดกทากจกรรมเสร ชวย


34 | ห น า

สงเกตเดก บนทกพฒนาการและอนๆอกมากมายทจะกอใหเกดประโยชนแกเดก ซงสถานศกษาควรเปดโอกาสใหผปกครองมสวนรวมในการทางานกบผสอนเปนอยางยง วธการและเครองมอทใชในการประเมนพฒนาการเดก ในการสรปผลการประเมนพฒนาการเดกปฐมวยแตละครง ควรใชวธการประเมนอยางหลากหลาย เพอใหไดขอมลทสมบรณทสด วธการทเหมาะสมและนยมใชในการประเมนเดกปฐมวย มดวยกนหลายวธ ดงตอไปน

1. การสงเกตและการบนทก การสงเกต มอย 2 แบบ คอ การสงเกตอยางมระบบ ไดแก การสงเกตอยางมจดม งหมายทแนนอนตามแผนทวางไว และอกแบบหนงคอการสงเกตแบบไมเปนทางการ เปนการสง เกตในขณะทเดกทากจกรรมประจาวนและเกดพฤตกรรมทไมคาดคดวาจะเกดขนและผสอนจดบนทกไว การสงเกตเปนวธการทผสอนใชในการศกษาพฒนาการของเดก เมอมการสงเกตกตองมการบนทก ผสอนควรทราบวาจะบนทกอะไร การบนทกพฤตกรรมมความสาคญอยางยงทตองทาอยางสมาเสมอ เนองจากเดกเจรญเตบโตและเปลยนแปลงอยางรวดเรว จงตองนามาบนทกเปนหลกฐานไวอยางชดเจน การสงเกตและการบนทกพฒนาการเดกสามารถใชแบบงายๆ คอ

1.1 แบบบนทกพฤตกรรม ใชบนทกเหตการณเฉพาะอยางโดยบรรยายพฤตกรรมเดก ผบนทกตองบนทกวน เดอน ปเกดของเดก และวน เดอน ปททาการบนทกแตละครง ดงตวอยาง


35 | ห น า

1.2 การบนทกรายวน เปนการบนทกเหตการณหรอประสบการณทเกดขนในชนเรยนทกวน ถาหากบนทกในรปแบบของการบรรยายกมกจะเนนเฉพาะเดกรายทตองการศกษา ขอดของการบนทกรายวนคอ การชใหเหนความสามารถเฉพาะอยางของเดก จะชวยกระตนใหผสอนไดพจารณาปญหาของเดกเปนรายบคคล ชวยใหผเชยวชาญมขอมล มากขนสาหรบวนจฉยเดกวาสมควรจะไดรบคาปรกษาเพอลดปญหาและสงเสรมพฒนาการของเดกไดอยางถกตอง นอกจากนนยงชวยชใหเหนขอดขอเสยของการจดกจกรรมและประสบการณไดเปนอยางด ดงตวอยาง


36 | ห น า

1.3 แบบสารวจรายการ ชวยใหสามารถวเคราะหเดกแตละคนไดคอนขางละเอยด เหมาะสมกบเดกระดบปฐมวย ดงตวอยาง


37 | ห น า

2. การสนทนา สามารถใชการสนทนาไดทงเปนกลมหรอรายบคคล เพอประเมนความสามารถในการแสดงความคดเหนและพฒนาการดานการใชภาษาของเดกและบนทกผลการสนทนาลงในแบบบนทกพฤตกรรมหรอบนทกรายวน ดงตวอยาง


38 | ห น า

3. การสมภาษณ ดวยวธพดคยกบเดกเปนรายบคคลและควรจดในสภาวะแวดลอมทเหมาะสมเพอไมใหเกดความเครยดและวตกกงวล ผสอนควรใชคาถามทเหมาะสมเปดโอกาสใหเดกไดคดและตอบอยางอสระ จะทาใหผสอนสามารถประเมนความสามารถทางสตปญญาของเดกและคนพบศกยภาพในตวเดกไดโดยบนทกขอมลลงในแบบสมภาษณ

4. การรวบรวมผลงานทแสดงออกถงความกาวหนาแตละดานของเดกเปน รายบคคล โดยจดเกบรวมรวมไวในแฟมผลงาน (Portfolio) ซงเปนวธรวบรวมและจดระบบ ขอมลตางๆทเกยวกบตวเดกโดยใชเครองมอตางๆรวบรวมเอาไวอยางมจดมงหมายทชดเจน แสดงการเปลยนแปลงของพฒนาการแตละดาน นอกจากนยงรวมเครองมออนๆเชน แบบสอบถามผปกครอง แบบสงเกตพฤตกรรม แบบบนทกสขภาพอนามย ฯลฯ เอาไวใน แฟมผลงาน เพอผสอนจะไดขอมลทเกยวกบตวเดกอยางชดเจนและถกตอง การเกบผลงานของเดกจะไมถอวาเปนการประเมนผลถางานแตละชนถกรวบรวมไวโดยไมไดรบการประเมนจากผสอนและไมมการนาผลมาปรบปรงพฒนาเดกหรอปรบปรงการสอนของผสอน ดงนนจงเปนแตการเกบสะสมผลงานเทานน เชน แฟมผลงานขดเขยน งานศลปะ จะเปนเพยงแคแฟมผลงานเดกถาไมมการประเมน แฟมผลงานนจะเปนเครองมอการประเมนตอเมอ


39 | ห น า

งานทสะสมแตละชนถกใชในการบงบอกความกาวหนา ความตองการของเดก และเปนการเกบสะสมอยางตอเนองทสรางสรรคโดยผสอนและเดก

ผสอนสามารถใชแฟมผลงานอยางมคณคาสอสารกบผปกครองเพราะการเกบผลงานเดกอยางตอเนองและสมาเสมอในแฟมผลงานเปนขอมลใหผปกครองสามารถเปรยบเทยบความกาวหนาทลกของตนมเพมขนจากผลงานชนแรกกบชนตอๆมา ขอมลในแฟมผลงานประกอบดวย ตวอยางผลงานการขดเขยน การอาน และขอมลบางประการของเดกทผสอนเปนผบนทก เชน จานวนเลมของหนงสอทเดกอาน ความถของการเลอกอานทมมหนงสอในชวงเวลาเลอกเสร การเปลยนแปลงอารมณ ทศนคต เปนตน ขอมลเหลานจะสะทอนภาพของความงอกงามในเดกแตละคนไดชดเจนกวาการประเมนโดยใชการใหเกรด ผสอนจะตองชแจงใหผปกครองทราบถงทมาของการเลอกชนงานแตละชนทสะสมในแฟมผลงาน เชน เปนชนงานทดทสดในชวงระยะเวลาทเลอกชนงานนน เปนชนงานทแสดงความตอเนองของงานโครงการ ฯลฯ ผสอนควรเชญผปกครองมามสวนรวมในการคดสรรชนงานทบรรจในแฟมผลงานของเดก

ขอควรพจารณาในการเลอกเกบขอมลไวในแฟมผลงาน มดงน คอ 4.1 ขอมลทแสดงถงระดบพฒนาการและความสาเรจเกยวกบกจกรรมทเดกกระทา ซงไดมา

จากเครองมอการประเมน 4.2 ขอมลทรวบรวมจากผลงานตางๆของเดก อาจใหเดกชวยเลอกเกบดวยตวเดกเอง หรอผสอนกบเดกรวมกนเลอก

4.3 ขอมลของเดกทไดจากผปกครอง 5. การประเมนการเจรญเตบโตของเดก ตวชของการเจรญเตบโตในเดกทใชทวๆไป ไดแก

นาหนก สวนสง เสนรอบศรษะ ฟน และการเจรญเตบโตของกระดก แนวทางประเมนการเจรญเตบโต มดงน

5.1 การประเมนการเจรญเตบโต โดยการชงนาหนกและวดสวนสงเดกแลวนาไปเปรยบเทยบกบเกณฑปกต ในกราฟแสดงนาหนกตามเกณฑอายของกระทรวงสาธารณสข ซงใชสาหรบตดตามการเจรญเตบโตโดยรวม วธการใชกราฟมขนตอนดงน

เมอชงนาหนกเดกแลว นานาหนกมาจดเครองหมายกากบาทลงบนกราฟ และอานการเจรญเตบโตของเดก โดยดเครองหมายกากบาทวาอยในแถบสใด อานขอความทอยบนแถบสนน ซงแบงภาวะโภชนาการเปน 3 กลม คอ นาหนกอยในเกณฑปกต นาหนกมากเกนเกณฑ นาหนกนอยกวาเกณฑ ขอควรระวงสาหรบผปกครองและผสอนคอ ควรดแลนาหนกเดก อยาใหเบยงเบนออกจากเสนประ มเชนนนเดกมโอกาสนาหนกมากเกนเกณฑหรอนาหนกนอยกวาเกณฑได


40 | ห น า

** ขอควรคานงในการประเมนการเจรญเตบโตของเดก - เดกแตละคนมความแตกตางกนในดานการเจรญเตบโต บางคนรปรางอวน บางคน

ผอม บางคนรางใหญ บางคนรางเลก - ภาวะโภชนาการเปนตวสาคญทเกยวของกบขนาดของรปราง แตไมใชสาเหตเดยว - กรรมพนธ เดกอาจมรปรางเหมอนพอหรอแมคนใดคนหนง ถาพอหรอแมเตย ลก

อาจเตยและพวกนอาจมนาหนกตากวาเกณฑเฉลยไดและมกจะเปนเดกททานอาหารไดนอย

- ชวงครงหลงของขวบปแรก นาหนกเดกจะขนชา เนองจากหวงเลนมากขนและความอยากอาหารลดลง


สรป การประเมนพฒนาการเดกปฐมวย ขนตอนตางๆ ดงตอไปน 1. ศกษาและทาความเขาใจพฒนาการของเดกในแตละชวงอายทกดาน 2. วางแผนเลอกใชวธการและเครองมอทเหมาะสมสาหรบใชบนทกและประเมนพฒนาการ 3. ดาเนนการประเมนและบนทกพฒนาการ 4. ประเมนและสรป 5. รายงานผล และ 6. การใหผปกครองมสวนรวมในการประเมน โดยวธการและเครองมอทใชในการประเมนพฒนาการเดกทเหมาะสมและนยมมดวยกน ดงน 1) การสงเกตและการบนทก เครองมอทใชในการประเมน ไดแก แบบบนทกพฤตกรรม การบนทกรายวน แบบสารวจรายการ 2) การสนทนา เครองมอทใชในการประเมน ไดแก แบบบนทกพฤตกรรมหรอบนทกรายวน 3) การสมภาษณ เครองมอทใชในการประเมน ไดแก แบบสมภาษณ 4) การรวบรวมผลงานทแสดงออกถงความกาวหนาแตละดานของเดกเปน รายบคคล เครองมอทใชในการประเมน ไดแก แบบสอบถามผปกครอง แบบสงเกตพฤตกรรม แบบบนทกสขภาพอนามย แฟมผลงาน 5) การประเมนการ

โ


41 | ห น า

ใบงานท 1.1 ชอหลกสตร UTQ-221 ปฐมวย: การศกษาปฐมวย ตอนท 1 แนวคดหลกการของการจดการศกษาปฐมวยและสาระของหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 คาสง จงตอบคาถามในประเดน ตอไปน ประเดนท 1.1 ทานคดวา การจดการศกษาปฐมวยของไทยในปจจบนมแนวคดและหลกการจด อยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ประเดนท 1.2 ในวนปฐมนเทศผปกครองนกเรยนใหมชนอนบาล ทานจะอธบายใหผปกครอง เขาใจความหมาย โครงสรางและสาระสาคญของหลกสตรพทธศกราช 2546 อยางไรบาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ประเดนท 1.3 ในการจดทาหลกสตรสถานศกษาในโรงเรยนของทานมขนตอนการดาเนนการ อยางไรบาง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………


42 | ห น า

ใบงานท 2.1 ชอหลกสตร UTQ-221 ปฐมวย: การศกษาปฐมวย ตอนท 2 ความรเกยวกบพฒนาการเดกปฐมวย คาสง เมอทานไดรบมอบหมายใหเปนครผสอนในระดบปฐมวย ทานจะมแนวทางในการจด ประสบการณในลกษณะใดบาง ใหสอดคลองกบพฒนาการของเดกปฐมวย ยกตวอยางมา 1 พฒนาการ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………


43 | ห น า

ใบงานท 3.1 ชอหลกสตร UTQ-221 ปฐมวย: การศกษาปฐมวย ตอนท 3 การวดและประเมนผลการเรยนรเดกปฐมวย คาสง ทานมขนตอนในการประเมนพฒนาการเดกปฐมวยอยางไรบาง จงอธบาย ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Documents

คํานําkrukird.com/00221.pdfของผู้เรียนทั้ง 8 ด้าน ตามทฤษฎีพหุปัญญา 2. การส่งเสริมให้เด็กได้พัฒนาตามความสามารถของเด็ก