K a r j a l a n r a h v a h a n l e h t i

№35 (1225) | Kolmaspäivy | Serota | 10.09.2014

Oma Mua

Silmykaivoine ei tyhjeneVuvven 2014 Täs synnyinrannan minun algu -literatuurufestivualii, kuduah ke- »

rävyttih kirjuttajat, runoilijat sego literatuuran suvaiččijat kogo Karjalaspäi, oli omistettu runoilijale Zinaida Dubininale. Sivu 7.

Kirjuttajan kunnivokse lähäl školua, kus Zinaida Timofejevna ruadoi piäl 30 vuottu istutettih koivuloin kujo. KuVa: Jelena FilippoVa, “oma mua”

Konša šyväimeššä Ôeläy rakkahuš s. 10

Kalevalalaiset ta erityisen vanhemman polven etuštajat oikein hyvin tunnetah l’udmila Kondratjevan. K o l m e k y m m e n t ä k u u š i vuotta hiän oli ruatan uh-tuon sovhoosissa piäagro-nomina.

Tulieh Kongressah Ôvalmistujes s. 2–3

Suomelas-ugrilazien rahvahien kong-resoin välisty konferensiedu piettih jo kolmattu kerdua. Sen tarkoituksennu on sellittiä, midä oli ruattu da jäi ruada-mattah mennyön suomelas-ugrilazien kongresan miärättylöis ruadolois da valmistuo tulieh kongressah – kehittiä kongresan piälimäine aihe.

Oletgo oigieh kir- Ôjutannuh? Tarkista se! s. 5

Karjalan kielele, sen livvin murde-hele, on luajittu oigiehkirjutustu kačottavu programmu tiedokone-hen niškoi. Sidä kehittämäs oldih dai ollah tiedomiehet Jack Rueter da Timo Rantakaulio. omas ruavos hyö käytettih livvin sanakirjoi.

Ypäyššuo Ôrauhotuš alovehekši s. 6

Kepan eläjät kannatettih aloteh-ta Ypäyššuon rauhotušalovehen peruštamisešta toivoen, jotta še voit parentua nimenomah pos’olkan vaikieta työttö myyš tilua ta rauhotuš alovehen peruš šettuo tarjolla tulou uušie työpaikkoja

2«Oma Mua»№35(1225)10. syvyskuudu 2014http://omamua.ru

suomelas-ugrilazet »

Ol’ga SmOTrOva

Sidä suomelas-ugrilazien rah-vahien kongresoin välisty kon-ferensiedu piettih jo kolmattu kerdua. Sen tarkoituksennu on sellittiä, midä oli ruattu da jäi ruadamattah mennyön suome-las-ugrilazien kongresan miä-rättylöis ruadolois da valmis-tuo tulieh kongressah – kehit-tiä kongresan piälimäine aihe da sivuaihiet konsul’tatiivizen nevvoston kaččelemizekse. Tulii VII Suomelas-ugrilazien rahva-hien kongressu roih pietty Suo-mes, Lahten linnas vuvvennu 2016. Kongressua pietäh kerran nelläs vuvves.

Petroskoile konferensieh kerdyi kaikkien suomelas-ugri-lazien rahvahien edustajua, ei tulluh vai vähäluguzii setulazii da liiviläzii.

Konferensiel ruadoi kak-si ozastuo: yhtes šeikuittih VII kongresan regluamentua, toizes – kongresan aihieloi. Kongre-san regluamentah nähte so-vittih muga: olis hyvä, ku tu-lieh kongressah puuttus enäm-bi rahvastu, enämbän kanzan edustajua eri alovehilpäi. Tämä, tiettäväine, rippuu vastah otta-jien b’udžietäspäi. Toizekse, olis hyvä, ku deleguatat pandas in-ternettah omat dokluadat enne kongressua, ku toizet kongres-sah lähtijät rahvas voidas lugie net da oldas valmehet sanomah omii mielii sih nähte. Kolman-dekse, kongressah valmistujes pidäy ottua čottah suomelas-ugrilazien alovehien ulgopuolel eläjien meigävellilöin mielii.

Toizes ozastos suomelas-ug-rilazet sanottih omat toivomuk-set kongressah niškoih da ke-hitettih sih eri aihieloi. Näm-mis toivomuksis da kehityksis pidi sit yhtes keksie piälimäi-ne kongresan aihe. Tiettäväi-ne, enimät paistih kielen da kie-len opastuksen probliemois, ga šeikuittih muudugi hommua.

Kieli on piälimäine hommuKarjalazien puolespäi paginua piettih Natalja Antonova daTat-jana Klejerova. Natalja kehitti jo lähiaigua ruveta valmistamah Kieli da opastus- kongresan ozaston ruaduo. Kuččuo sih eri mualoin opastuksen alal spetsi-

Saranskan yliopistos rubeiu

ruadamah kaksi opastus-programmua: anglien da suomelas-ugrilazet kielet kanzoinvälizis yhtevyksis da suomelas-ugrilazien mualoin kanzoinväline žurnalistiekku.

Tulieh Kongressah valmi stujesSyvyskuun 3.-4. päivinny petroskois piettih Kanzoinväline suomelas-ugrilazien rahvahien konferensii. »

alistoi da zakonoin tiedäjiä, ku hyö sellitettäs opastustu koski-joi zakonoi. Natalja Antonova monen vuottu ruadau kanzoin-välizes projektas ”Suomelas-ug-rilazet kielet da kul’tuuru päi-vykodiloin opastukses”, häi pa-heksiu, ku meijän zakonat ollah “kaksipuolizet” da ollah tiel mu-amankielien opastamizele.

Hyväl projektal opastami-zes alal löyhkettih mordvala-zet. Hyö pandih rattahale heijän mieles ylen tolkukas projektu “Matkustai etnoškolu”. Tämän projektan mugah Saranskan školien da korgieloin školien pa-rahat spetsialistat kävväh mas-ter-kluasoinke Mordvan eri alo-vehile, opastetah rahvastu kie-leh, perindöllizeh folklourah da

kižoih. Sidä paiči täs opastus-vuvves algajen Saranskan yli-opistos rubeiu ruadamah kak-si opastusprogrammua: angli-en da suomelas-ugrilazet kie-let kanzoinvälizis yhtevyksis da suomelas-ugrilazien mualoin kanzoinväline žurnalistiekku. Mordvalazet kehitetäh oman muan nuorižuo opastumah juu-ri Mordvan yliopistoloih, vai paikallizen opastuksen kau-ti voibi harjaittua nuorii oman muan perindöllizeh kul’tuurah.

oma Kanualu da merKi paSportah Inkeriläzet da komilazet kiin-nitettih huomivuo sih, ku pi-däy kehittiä perindöllizii sportukižoigi. Hyö jo pietäh

Gatčinan piiris perindöllizien sportukižoin kilboi – kilbaillah kyykkäh da lykätäh suappuadu. Tämä, tiettäväine, ei ole hei-jän ainavo hommu. Komilazet myös kehitettih, ku kanzoi otet-tas vähäluguzien kanzoin jouk-koh jo silloi, konzu heijän lugu olis sada tuhattu hengie. Kanzat kučistutah lyhyös aijas, niilöin kuolendua olis parembi azettua edukädeh.

Vie yhteh, voibi sanuo, uudeh probliemah nähte mainittih ud-murtielazet. Pagin on DigiTV:h nähte. Tämä uuzi tehnolougii andau rahvahale hyvän TV:n kuvan da mahton kaččuo enäm-bi kanualua. Ga kaččuo näm-mien kanualoin kauti voibi vai Moskovan lähetyksii, paikalli-

zii – ei. Sanommo, net, kel kois on azetettu DigiTV, Viestit-Kar-jala lähityksien aigah kačotah Moskovan uudizii, tiettäväine, ven’akse. Tämän kazvajan prob-lieman sellittämizekse udmur-tielazet kehitettih luadie suome-las-ugrilazien Digi-kanualu.

Hantien edustai Genna-dii Kel’čin algoi oman pagi-nan sit, ku kanzua myöte häi on ven’alaine. Nagratutti kaik-kii, ga “Kuibo, toizin”, sanoi, “ku pasportah on muga kirju-tettu…” Eestiläzel libo suome-lazel pasportas nägyy, kudamua kanzua häi on, meil, Ven’an suo-melas-ugrilazil, omua kanzua buitoku ei ni ole. Tädä problie-mua sežo pidäs šeikuija kongre-sal. Kannatti miesty meigäläine

Konferensieh kerdyi lähes 150 suomelas-ugrilazien rahvahien edustajua, niilöin joukos oli 75 deleguattua. KuVa: ol’ga SmoTRoVa, “oma mua”

3«Oma Mua»

№35(1225)10. šyyškuuta 2014

http://omamua.rusuomelas-ugrilazet »

Tulieh Kongressah valmi stujesSyvyskuun 3.-4. päivinny petroskois piettih Kanzoinväline suomelas-ugrilazien rahvahien konferensii. »

Anatolii Grigorjev: “Jogahizel on oigevus merkitä oma kanzu”.

Nämmis dai toizis moizis suomelas-urgilazien rahvahi-en probliemois oli paistu äijy. Miärätä piälimästy kongresan aihettu konferensiel ei puuttu-nuh, ku rahvas nikui ei voidu sovita keskenäh sih niškoi.

Konferensiel ruadoi kaksi ozastuo: yhtes šeikuittih vII kongresan regluamentua, toizes – kongresan aihieloi. KuVa: ol’ga SmoTRoVa, “oma mua”

Tulii vII Suomelas-ugrilazien rahvahien kongressu roih pietty Suomes 13.–15. kezä-kuudu 2016 säveldäjän Jean Sibeliusan talois lahtes.

monet oldih samua mieldy, ku tulieh kongressah puuttus enämbi rahvastu, enämbän kanzan edustajua eri alovehil-päi. KuVa: ol’ga SmoTRoVa, “oma mua”

Karjalazien puoles ezityi Karjalazien vII kerähmön val-littuloin nevvoston piälikkö Tatjana Klejerova. KuVa: ol’ga

SmoTRoVa, “oma mua”

VII Kongressu »

Kongressah huavatah ottua lähes 600 hengie, niilöis 300 deleguattua.

Virallizet kielet ollah ven’an da anglien kielet, sidä paiči kačotah järjestiä kiännös nellä-le-viijele suomelas-ugrilazele kielele.

Šeikuittavakse otetah moizet aihiet: ekonoumiekku da luonnon käyttö; suomelas-ugrilazien yhtevykset vallas oli-joinke; vahnat da uvvet kanzu-joukot (demogruaffii, tervehys, kandurahvahien muuttamine); kieli da kul’tuuru; suomelas-ug-rilazien informatsionnoi da vir-tualine ala da sen kehittämine.

Komilazet kehi-tettih, ku kanzoi

otettas vähäluguzien kanzoin joukkoh jo silloi, konzu heijän lugu olis sada tuhattu hengie.

4«Oma Mua»№35(1225)10. syvyskuudu 2014http://omamua.ru

suomelas-ugrilazet »

UUdine »

Jelena FIlIppOva

Joga suurel dai toiči pienel kie-lelgi, ku ruvetanneh vai kirjut-tamah tekstua tiedokonehes, on oma oigiehkirjutustu kačottavu programmu. Ollet ku mingi sa-nan petties pahoi kirjutan-nuh libo et pannuh oigiedu vä-limerkii, programmu andau si-nule tiediä sit. Ruskiel vii vuau kai hairahtukset da vie nevvou, kui olis parembi sanuo sidä libo tädä. Ven’an kieles vihjuan joga toizel tiedokonehes on tämä pro-grammu. Karjalan kieles tässäh sidä ei olluh olemas. Nygöi on. Sen luajittih tiedomiehet Jack Rueter da Timo Rantakaulio Helsinkin yliopistospäi.

Kai lähti sanakirjas, kudai Jack Rueter da Timo Rantakau-lio luajittih intenettah. Sit sana-kirjas hedi suau kiändiä sanoi suomen kielespäi livvikse da vastukarai – livvispäi suomek-se. Sanakirju löydyy internetas da sit vuvven lopus pidäy olla jo 20 tuhattu sanua. Sidä on helpo käyttiä da nevvozin käyttämäh-gi, silloi konzu kerras ei juoh-tu mieleh yhten libo toizen kie-len oigei sana. Tämän ližäkse on luajittu toinegi kiännösvarian-tu: konzu luvet tekstua livvik-se libo suomekse tiedokonehes da et ellendä kudamuagi sanua, voit painaldua sih kaksi kerdua da suat kiännöksen.

Ruado libui da nämmien sa-nakirjoin pohjale kielentutkijat luajittih jo karjalan kielen liv-vin murdehen oigiehkirjutustu kačottavu programmu. Muga sa nottuh kielen tarkistajah, kač čojah pidi kirjuttua kaik kien sanoin taivutus.

Täs käytettih hyväkse livvin sanakirjoi: Kotuksen luajittuu karjalan kielen verkosanakirjua, Raija Pyölin da L’udmila Mar-kianovan, Tatjana Boikon da L’udmila Markianovan sanakir-jua, Martti Penttozen sanakir-juagi.

Ota ičelles käyttöh! »

Suomi-liygi-suomi sanakir- jan lövvät: http://sanat.oahpa.no/fin/olo/

Tekstua lugii sanakirju on: http://sanat.oahpa.no/read/

nämii uuzii programmoi nygöi pidäy ruveta testiiruimah. projektu jatkuu, sendäh vie on aigua kohendua da muuttua, kai mi on kohendettavu da muutettavu.

Oletgo oigie h kirjutannuh? Tarkista se!Karjalan kielele, sen livvin murdehele, on luajittu oigiehkirjutustu kačottavu programmu tiedokonehen niškoi. Sidä kehittämäs oldih dai ollah »

tiedomiehet Jack Rueter da Timo Rantakaulio Helsi nkin yliopistospäi.

– Programmua pidäy ruveta käyttämäh, sit parembi nägyy, midä ei tävvy, mi pidäy muut-tua, mittuine ristikanzan libo paikannimi pidäy ližätä. Se pi-däy vältämättäh testiiruja. Sen-däh ku vie on vie aigua täs pro-jektas da voimmo kehendua kai, mi on kohendettavu. Uskon, ku täh ruadoh yhteisruadoh tulou Oma Mua -lehti da yliopistot, sanelou Jack Rueter.

Projektu oli pandu alguh vu-vvennu 2013 Suomes ruadajan Kone-fondan kannatukses. Sen hantuzis paiči liygii vie luajitah tämänmoizii programmoi liivin, mägimarin, mokšan da tundra-nenetsin kielile. Nämmien kielien maltajua pidäy vältämättäh olla programmoi luadijes. Timo Ran-takaulio, kudamanke Jack Rueter ruadau tädä ruaduo, on karjalai-ne da maltau hyvin liv vikse.

– Sanon vie sen. Tromsös on pohjassaamen lehti, enne se piäzi ilmah kerran nedälis. Konzu Tromsön yliopistos lua-jittih tälle kielele oigiehkirju-tustu kačottavu ohjelmu, se ru-bei piäzemäh ilmah nelli kerdua nedälis. Sen luajittuu toimittajat voidih syvendyö luomisruadoh iččenäh, ei ruvettu čuassuluguh kaččomah da kohendamah teks-toi, jatkau Jack Rueter.

Tuliel aigua tämänmoizet prog rammat, kui sanotah tiedo-miehet, pidäy suaha vienankar-jalan murdehele da vepsän kie-lele.

Tuliel aigua tämänmoizet

prog rammat pidäy suaha vienankarjalan murdehele da vepsän kielele.

grIgOrI SmIrnOv, vepšäläini:– Meijän gelegaatijo, kumpasešša on kol-me etuštajua, tuli Vologdan alovehelta. Mie ošallissuin muajilman viime kongressih. Täššä konferenššissa myö käsittelimä pienien kylä-koulujen kyšymyštä. On tärkie puolistua mua-monkielen oppimisen oikeutta. Vepšän kiel-tä opaššetah välttämättä Kuiskaja-koulušša, šen lisäkši vielä kahešša koulušša vepšän kiel-tä opaššetah fakultatiivisešti ta kerhošša. Aina pakajamma kielen kehittämiseštä, ka tätä kehityštä ei ole. Vepšäläisien kuolleisuuš on šyntyväisyyttä korkiempi. Ihmiset lähetäh pois kylistä ta ne tyhjetäh. On monta proplee-mua kalaššukšen ta mečäššykšen alalla, kan-tarahvahalla ei ole mahollisuutta kalaštua tai mečäštyä omilla alovehilla. Jo ajattelima re-kisretistä, mih kirjutamma kaikki vepšäläiset, kumpaset eletäh ašumispaikoilla, jotta rahva-han oikeukšie toimitettais lajin mukah.

Kieltä pitäy pelaštua Konferenššin ošallistujat kerrottih omie mielijä »

šuomelais-ugrilaisien kielien tilantehešta.

nIKITa DJačKOv, ižori:– Mie olen ižori, tulin Leningradin alovehel-ta. Jo monta kertua olen ošallistun erilaisih šuomelais-ugrilaisih konferenššiloih, olin Han-ti-Mansijskissa muajilman kongressissa. Ruan ižorien musejošša, kumpani on Leningradin alovehešša. Še on muajilman ainut musejo, kumpani on omissettu ižoriloilla. Viime vuome-na meijän musejo täytti 20 vuotta. Enšin šiinä rakennukšešša oli kalaššuškolhoosi, šiitä täššä peruššettih etnografini musejo. Mi koškou kie-len propleemua, niin meilä on äijän vaikeukšie. Nuorisolla, kumpani eläy ižorin kanšan ašumispaikoilla, ei ole šuurta kiinnoššušta omah kieleh ta kulttuurih. On olomašša šuuri ta oikein aktiivini nuorien ihmisien ryhmä Piite-ristä, kumpani mielelläh kannattau omua kult-tuurie ta tutkiu Leningradin alovehen kanta-rahvahien kieltä ta perintehie. Meilä ei ole ižorin kielen opaštamista koulušša ta yliopistošša. Täššä kyšymykšeššä autetah vain kielikurššit Piiterissä, šekä meijän entografisen musejon ti-loissa. Mie pakajan muamonkieltä, šentäh kun elän ämmön kera, kumpani on kielenkantaja. Tuumaičen, jotta ošallistumini šemmosih ta-puamisih ta konferenššiloih antau hyvyä ma-hollisuutta vaihtua kokemušta, nähä mimmo-sie propleemoja on toisilla kanšoilla.

ZOJa r’abčIKOva, hanti:– Olen hantien kanšan etuštaja. Tulima dele-gaatijon kera Hanti-Mansijskista ta Jamalo-Nenetskin alovehelta. Delegaatijošša piti olla kolme hantie ta kakši mansie, onnakko kaik-ki ei voitu tulla. Meitä oikein huoleššuttau kielen opaštamisen ala ta kielen šäilyttämini pereheššä. Ennein meilä oli 32 kouluo, mis-sä opaššettih hantin ta mansin kielie, nyt jäi vain 15. Šen lisäkši muamonkielen opaštajien miärä niise väheni. Kieltä opitah vain kanta-rahvahien ašumispaikoilla. Yritämmä rua-tua nuorison kera, jotta nuoret ihmiset niise kiinnoššuttais omah kieleh. Tulokšena on še, jotta monet nuoret nyt ollah MAFUN:in ta toi-sien kanšalaisjärještöjen aktiivisina jäšeninä. Kielipešä-projekti hyvin vaikutti yhteiskuntah, monet nuoret perehet šuoššuttih ošallistuo täh projektih. Paičči kieltä pitäy šäilyttyä rah-vahan perintehieki. Ihmiset ruvetah maltta-mah, jotta kielen šäilyttämistä pitäy alottua pereheššä. Konša järješšetäh erilaisie toimeh-pitoja, niin mielelläh kučutah kanšallisie lau-lu- ta tanšširyhmijä ta ajatellah, jotta šitä riit-täy kulttuurin šäilyttämistä varoin. Ka tietyšti šitä ei riitä. pakautteli Ksenija veretennikkova

enIKö SZIJ, unkarilaini:– Olen šuomelais-ugrilaisen liikkehen veteraa-ni. Ošallissuin vielä enšimmäiseh muajilman kongressih Siktivkarissa. Mie olen konsultatii-visen komitietan jäšen. Äijän tiijän erilaisista šuomelais-ugrilaisista kanšalaisjärještölöistä ta projektiloista. Tämän konferenššin ai-kana kuuntelin hyvie neuvoja ta ehotukšie šeuruavan kongressin pitämiseštä. Šuoššun, jotta pitäy eččie konferenššin järještämisen uušie muotoja. Aika muuttuu ta pitäy aštuo tulevaisuuteh. Rupiemma valmistautumah ta toivon, jotta kongressi Šuomen Lahešša on-nistuu. Konša pakina koškou kielen tilannehta Unkarissa, niin nyt jo ei šua šanuo, jotta kieltä pitäy pelaštua. Meijän muašša ta ulkomuallaki ihmiset paissah unkarie. Tietyšti on olomašša omie vaikeukšie. Yksi niistä on še, jotta pie-nie kyläkouluja pannah kiini. Enšiksi še riip-puu rahaštošta. Nyt hallinto yrittäy piättyä tätä kyšymyštä. Toini propleema on enklannin

kielen vaikuttamini unkarin kieleh. Nykyjäh ilmeštyy äijän slengie. Ihmiset ei voija kiäntyä monta käsitehtä ta šiitä ilmeštyy viärä mer-kityš. Nuoriso rupieu pakajamah erehykšien kera. Še tapahtuu koko muajilmašša, šentäh kun enklannin kielen vaikutuš kašvau.

5«Oma Mua»

№35(1225)10. šyyškuuta 2014

http://omamua.rukarjalazet »

Timo Rantakaulio »

olen karjalaine, ga muamankielenny ei ole liygi, engo ole pravoslavnoidu uskuo. livvikse ellendän jo läs 35 vuottu, ga pagi-zemah rubein vaste jälgimäzil vuozil, ku olen anukseh puuttunuh. Suomes vai paginkanzua et lövvä dai ičel ei ole liygilästy rodn’ua.

olen nygözen ammatin mugah suomelas-ugrilazien kielien tutkii. Tutkittavu erikoisala on paikannimet.

Ven’an kieldy minä maltan hyvin. Voit sanuo, on gu toine muamankieli.

olen elänyh leningruadas, murmanskas, urualal, Kubanil da vie mones muusgi paikas.

Sanakniigua meijän projektas olen täyttänyh muijen sana- kniigoin vuoh. Voibi sanuo allun olen sille sanakirjale azunuh. nečes sanakirjas on vie äijän ruaduo muamankielizilegi liygilä-zile. pidäyhäi ezimerkilöi panna da uuzii sanoi eččie da tiedoloi päivittiä. Sidä ruaduo täydyy kaikekse ijäkse, ken sih ottaneh.

Jack Rueter »

Jack Rueter on roinnuhes Yhtys- vallois. Hänen muamankielenny on anglien kieli.

mies jo hätken aigua eläy da ruadau Suomes. Suomeh tuli opas-tumah. opastui Helsinkin yliopistos, kus tänäpäi ruadaugi.

on filosoufien douhturi. Hätken aigua ruadau suomelas-

ugrilazien kielien alal. Yhteisruaduo tiedomiehel oli mordvalazien, komi-lazien, udmurtielazien, saamelazien, võrulazien, inkeroizien, karjalazien, hantiloin da mansiloin kel.

Suurembat projektat koskiettih kielimaterjualoin digitointii, sanakir-join da oigiehkirjutuksen program-moin luajindua.

Kuuzi vuottu Jack opasti suo- men kieldy Ven’al mordouvien yli-opistos.

paiči anglien kieldy maltau suo- men, erzän, viron, ruočin, ven’an, saksan kielii. opastuu sežo ranskan kieldy, ku lapsil školas on sidä. Ru-bei maltamah karjalaksegi, ku jo enämbi vuottu luadiu meijän kielen oigiehkirjutuksen programmua.

Kois lapsienke Jack pagizou ang- liekse, hänen akkah – erzäkse. mor-douvien kielen pagizijuahäi Suomes on vähä, sendäh omas perehes opitah säilyttiä kieli da ollah sidä mieldy, ku lapsienke pidäy paista omal muamankielel.Yhtysvallois roinnuhes Jack rueter jo hätken aigua eläy da ruadau Suomes. Suomelas-ugrilazet kielet on hänen ruadoala. KuVa: JeVgenii KaRaKin

Oletgo oigie h kirjutannuh? Tarkista se!Karjalan kielele, sen livvin murdehele, on luajittu oigiehkirjutustu kačottavu programmu tiedokonehen niškoi. Sidä kehittämäs oldih dai ollah »

tiedomiehet Jack Rueter da Timo Rantakaulio Helsi nkin yliopistospäi.

Nečes sanakirjas on vie äijän ruaduo muamankielizilegi

liygiläzile.

6«Oma Mua»№35(1225)10. syvyskuudu 2014http://omamua.ru

kylän elostu »

TaTJana TOrvInen

Noin 15 kilometrin piäššä Kalevalan piirin Kepa-pos’olkašta šijoutuja Ypäyš šuo on šuurin Kar-jalašša šuosisteemi, šen pinta-ala on noin 40 tu-hatta hehtarie. Tämä šuuri šuoaloveh jatkuu yli 31 ki-lometrie pohjosešta šuveh päin. Alovehella virtuaja Kepa-joki jakau šen kahtie pohjois- ta šuvipuoleh. Ke-pa-joven Kuma-koški on šeuvun piänähtävyykšie, kumpani muanittau tän-ne ušiempie turistija.

Šuot näillä paikoin ru-vettih muovoštumah yli 10 tuhatta vuotta takaperin Vienanmeren transgressi-jon (pinnan noušun takie). Nykyjäh Ypäyššuon alove-hella šäilyy noin kolmen-nellän metrin pakšuset turvehkerroštumat.

Enšimmäistä ker-tua tämän alovehen šuo-jelomisen tarpehešta oli ilmotettu vuotena 1992 Karjalan Tietokeškukšen Luonnon šuojelu instituu-tin laboratorijan ammat-timiehet. Hyö oli val-missettu valtijollisen rau-hotušalovehen peruš ta-misen tietehelliset pe-ruštelut.

Ideja rauhotušalovehen

Ypäyššuo rauhotušalovehekši

Kalevalan piirin ičehallinnon etuštajat tapuamisešša Kepan elä- »jien kera kerrottih Ypäyššuo-rauhotušalovehen peruštamisen merkitykšeštä.

peruštamisešta šai kan-šain välistäki kannatušta. Vuotena 2003 Ypäyššuolla oli šuoritettu venäläis- šuomelaini tutkimuš-matka. Tutkimuštulokšien mukah tällä alovehel-la lašetah olovan 186 putkilokašvilajie šekä 67 šammal-lajie, monet niis-tä on merkitty Ruškieh kirjah. Ypäyššuolla ollah pohatat karpalon ta hil-lon marjikot. Šen lisäkši on olomašša šuopuršun ta raaten lukusie populaati-joita.

Näillä šuoalovehilla on šuuri muuttolintujen po-pulaatijon šäilyttämisen merkityš. Tiältä löytyy

jouččenien, hanhijen, kurkijen pešäpaikkoja. Šu viošašša on huomat-tu äšen merikotkan pešimisjälkijä.

Kepa on kaikista lä-hin ašutuš Ypäyššuošta ta tietyšti rauhotušalovehen luonnonvarojen käyttö-rajotukšet herätettih kai-kista enin kiinnoššušta. Kepan eläjie kiinnoššettih kyšymykšet šuauko rau-hotuš alovehella kalaštua, mečäštyä, kerätä šientä ta poimie marjoja.

Ašetukšen mukah val-tijollisella rauhotuš alo-vehella on kielletty kaik-ki toiminta, kumpani voit tuuvva vahinkuo luonnol-

la – mečänhakkuu, pih-kan keruu, rakentami-ni, turpehennošto, muan-parannuštoiminta, ro-pi vojen luatimini ta am-matti mečäš šyš ta -ka laš-šuš. Virkissyš kalaššuš ta -mečäššyš ei ole kiellet-ty šamoin kuin marjojen poiminta ta šienien keruu. Turismi ta aktiivini lepo on niise šallittu.

Kepan eläjät kanna-tettih alotehta Ypäyššuon rauhotušalovehen peruš-tamisešta toivoen, jotta še voit parentua nimen-omah pos’olkan vaikieta työttömyyštilua ta rauho-tušalovehen peruššettuo tarjolla tulou uušie työ-paikkoja.

Omii mielii kirjutakkua http://omamua.ru

Eigo junal, eigo mašinal, ga piäzet hevolvalenTIna mIrOnOva

Karjalah jiäy vaigu nelli junua, kuduat ruvetah vedele­mäh rahvastu petroskoilpäi pienembih linnoih da kylih.

Tämän vuvven ligakuus Luodehpuoles ruadai ju-nafirmu pienendäy junoin luvun. Sih nähte ilmoit-ti tazavallan transportukomitietan piälikkö Igor’ Ždanovskii syvyskuun allus pietys halličuksen is-tundos. Ždanovskoin sanoin mugah raududorogan herrat jätetäh vaigu nelli junua: Petroskoi-Karhu-mägi, Petroskoi-Sviri, Kemi-Malenga da Louhi-Kantalakši, kuduat ruvetah käymäh kerran päiväs. Igor’ Ždanovskii sellitti, ku Karjalan halličus uskaldi raudutien herroile maksua tazavallan b’udžietaspäi 28,5 miljounua rubl’ua Petroskois-päi pienih linnoih da kylih käyjis junois, ku net ei anneta raudutiele suurdu kareštii, yhtelläh raudu-tien herrat prižmitäh suurembua summua. Hei-jän sanoin mugah mennyt vuon raududorogu me-netti nämmih junoih 106,9 miljounua rubl’ua, ta-zavallan kukkaroshäi heile maksettih tämän vuv-ven allus vaigu 22,5 miljounua.

Karjalan piämiehen sijahizen Ol’eg Gromovan sanoin mugah tazavallal ei ole sen verdu dengua. Karjalan herrat mietitäh, ku vois vejeltä rahvas-tu autobusoil. Yhtelläh halličuksengi istundos oli pandu merkile, ku pohjasčuras ollah moizet pa-hakundozet dorogat, ga niilöil suau ajua vaigu UAZ-zavodan mašinoil. Erähis kohtis dorogat ol-lah ajamattomatgi.

Avautu veräjä KarjalahvalerI SIDOrKIn

Kurkijoki on istorijallini pos’olka. Šen kulttuuri­perinnöššä yhyttih saamelaisien ta šuomelaisien, karjalaisien ta ruoččilaisien, šekä novgorodilaisien muinaisaikaset kulttuurit.

Kurkijoki-hyvänluajintašiätijö šäilyttäy näi-jen paikkojen kulttuuriperintyö. Nyt šiätijö to-teuttau Veräjä Karjalah -projektie, kumpa-sen tarkotukšena on noštua venäläisien ta šuo-melaisien turistijen miäryä.

Šyyškuušša Veräjä Karjalah -projektin puitte-hissa Kurkijovešša piettih Sonckin kartano -art-objektin presentaatijo. Šielä piettih muasteri-op-pija, kumpasissa opaššettih luatimah ”kurkiai-tua” (še ennein oli kartanon ympäri), šekä paista-mah kalittoja vanhojen rešeptijen mukah.

Šen lisäkši Sonckin kartanošša avautu taiteili-japerehen Poletajevin näyttely, kumpani niise on omissettu šeuvun istorijallis-kulttuurisella pe-rinnöllä.

Šuomelaini arhitektori Lars Sonck, kumpa-ni eli XIX vuosišuan lopušša – XX vuosišuan kešellä, oli arhitektuurissa kanšallisen romantii-kan harraštajana. Arhitektorin piärakennukšina ollah Mikael Agrikolan kirikkö Turušša ta Py-hän Ioannin kirikkö Tamperešša, polničča, pirša ta telefoniašema Helsinkissä. Šen lisäkši Sonck onnellisešti šuunnitteli ni kaupunkin ulkopuo-lella olijie taloja. Niijen luvušša on Šuomen presi-dentin dača ta tunnetun šäveltäjän Jan Sibeliusin Ainola-huvila.

XX vuosišuan alušša Sonck šuunnitteli rakennukšien kompleksin Muanviljely-korkie-koulun studenttien kaupunkie varoin Kronoborg-paikašša. Nykyjäh še on Kurkijoki-kylä Karja-lan Lahenpohjan piirissä. Šamoin kompleksih kuulu ni Sonckin šeukun, opaššušlaitokšen joh-tajan Karl Sonckin kartano. Še oli rakennet-tu kaunehešša paikašša Anderseninmäjellä. Šen ympäri kašvettih lehtikuušet, pihtat ta kedrit. Kartanon ikkunoista näky Laatokan lakši, Kurki-joki, vanha karjalaini Linnavuori-paikka.

Nyt Sonckin kartanolla täytty šata vuotta. Jo yli 20 vuotta Sonckin kartano -kulttuurilaitoš Li-dija Ivanovan joholla šäilyttäy tätä rakennušta.

Kepa-joven Kuma-koški on šeuvun piänähtävyykšie, kumpani muanittau tänne ušiempie turistija.

Ypäyš šuo on šuurin Kar-

jalašša šuosisteemi, šen pinta-ala on noin 40 tuhatta hehtarie.

Ypäyššuolla ollah pohatat karpalon marjikot.

7«Oma Mua»

№35(1225)10. šyyškuuta 2014

http://omamua.ruoma kieli, oma mieli »

Omii mielii kirjutakkua http://omamua.ru

FestivUali »

Ol’ga KuZmIna

Kirjuttajan kunnivokse lähäl školua, kus Zinaida Timofejev-na ruadoi piäl 30 vuottu istutet-tih koivuloin kujo. Anuksen kar-jalazet -yhteiskunnallizel järjes-töl on hyvä perindö festivualin päivänny jagua pihoin karjalan-kielizet nimilaudazet. Järjestön projektu jatkuu kolme vuottu. Škol’naja piha, kudual eläy Zi-naida Dubinina, rodih projek-tas viijendekse pihakse.

– Myö tiezimmö, gu Zinaida Timofejevnale tänävuon täydyy 80 vuottu, da vie mennytvuon piätimmö azuo Škol’naja-pihan nimilaudazet, meijän mieles se on hyvä lahju vuozipäiväkse, sa-nelou Anuksen karjalazet -jär-jestön johtai Vladimir Lukin.

Festivualin gostii Kotkatjär-ven školan pihas otettih vastah Koivikko-pajojoukko da rah-vahallizien soittimien ansambli ”Soittajat”. Siegi ruadoi muaste-riloin jarmanku, kudaman aigah sai ostua Karjalan neroniekoin käziruadoloi: tuohes luajittuloi ezinehii, hurstiloi, čomenduksii da äijy midä muudu. Školas pie-tyn ekskursien aigah gost’at voi-dih tuttavuo školan histourieh da muzeih.

– Kai materjualat kerättih iče opastujat, hyö mielihyväl tutkitah školan da Kotkatjärven histouriedu, voinuvuozii sego tiijustetah meijän parahis eläjis. Äijy midä vie ei ole pandu ozu-tettavakse da tutkimusruado jatkuu, sanelou Kotkatjärven školan opastai Ol’ga Nikitina.

Kui literatuurufestivuali voi olla ilmai paginoi literatuuras? Kai gost’at juattih eri joukko-loih. Pienimien školaniekoinke vastavuttih Tamara Ščerbakova, Vera Larionova da Aleksandr

Hyvänny lahjannu Zinaida Timofejevnan vuozipäiväkse rodih nimilaudaine “Školan uuličču, 7” karjalan kielel, kudai roih azetettu runoilijan koin seinäle. KuVa: Jelena FilippoVa, “oma mua”

Silmykaivoine ei tyhjeneVuvven 2014 festivuali piettih Kotkatjärves da omistettih Zinaida Dubininale, »

kudai elokuus täytti 80 vuottu.

tajevan da Nilkolai Rubtsovan runoloin kiändäjänny. Kaikkie-dah runoilijal on kolme runoko-gomustu. Vuozipäivän kynnyk-sel Karjalan kielen seuru piästi ilmah nelländen runokniigazen “Olen gu järvele nostettu aldo”. Sih ollah kerätty runot armahas Karjalan muas, luonnos, hierun elaijas da rahvahan ozas.

– Meijän Joguine-pajojou-kon läs kaikkien pajoloin poh-jannu ollah Zinaida Timofe-jevnan runot. Hänen runot ol-lah kebjei ellendettävät da lä-häzet joga karjalazen syväimel. Gu meidy mielytännöy mitah ven’ankieline pajo, Zinaida Ti-mofejevna terväh kiändäy sen karjalakse da tuliel konsertal myö jo sidä pajatammo, sane-lou Joguine-pajojoukon pajattai Marija Pelešenko.

Hyvittelemäh Zinaida Du-bininua vuozipäivänke tuli äijy rahvastu: vallan edustajua, ru-noilijua, kirjuttajua, endis-ty opastujua, školan opastajua sego pajojoukkuo. Monien nii-löin pajolois ”eletäh” Zinaida Dubininan runot.

Joga vuottu Vladimir Bren-dojevan festivualin piätapah-tumannu on literatuurupalkin-don jagamine. Tänävuon kun-nivokirjazet eri nominatsielois suadih Nikolai Zaitsev, Jekate-tina Borisova, Marija Tarasova da Valentina Kondratjeva. Vla-dimir Brendojevan nimizen pal-kindon sai Tamara Ščerbakova.

Saveljev. Hyö kižattih lapsienke, pajatettih pajoloi da lugiettih runoloi. Vahnembat školaniekat sego aiguzet rahvas kerävyttih Välly mikrofounu -vastavukse-le. Sen aigah paistih karjalan-kielizen literatuuran kehittä-mizes, lugiettih uuzii runoloi sego ozutettih uuzii kniigoi, kudualoi tänävuon piäzi ilmah äijy. Niilöin joukos ollah Vla-dimir Brendojevan ”Ei ole suu-rembua ozua”, Iivan Savinan Oma kibussah -kniigu, Niko-lai Riškinan pajokogomus ”Ter-

veh, pajo!”, Jekaterina Boriso-van Kaksi jogie -runokniigaine sego Tamara Ščerbakovan Mei-jän ruavot päivykois -kniigu. Suuren ruavon ruattih Georgii Černobrovkin da Galina Fedu-lova. Heijän väil päivänvalgi-en nägi Eloksen langu -kniigu, kuduah ollah kerätty Vladimir Brendojevan da Zinaida Dubi-ninan parahat runot da niilöin ven’ankielizet kiännökset. Mo-nil nämmien runoloin kuultuu kai kyynälet nostih silmih, nen-ga hyvin kiändäjil lykysti löydiä

pättävät sanat, gu ozuttua ru-noloin čomus. Zinaida Dubini-nan sanoin mugah juuri Vladi-mir Brendojev kuhkutti händy kirjuttamah omal kielel.

– Myö Brendojevanke hyvin tunzimmo toine tostu, konzu minä näin hänen runot, ellen-din, gu pidäy kirjuttua omal kielel, sanelou Zinaida Timofe-jevna.

Nygöi Zinaida Dubininua tundietah nerokkahannu runoi-lijannu, Biblien, Kalevalan sego Sergei Jeseninan, Marina Tsve-

Šilmänlipahuš: “Vieljärven šyyšjarmanka”

KKK »

viime pyhänäpiänä vieljärven Karjalan Kielen Kojin šyyšjarmankalla tuli yli šata henkie. lapšet piiruššettih ta kirjutettih karjalakši t-paitoloilla, aikuhiset tutuššuttih miun runoilija -projektih ta iče luvettih runoja enšimmäistä kertua pietyššä pagin-klubissa. Yheššä hyö kaikki oššettih vuatteita Karjalan Kielen Kojin talošša järješšetyššä čöndžöibazarissa.Šyyšjarmanka oli järješšetty elävät kylät -projektin puittehissa. Täštä projektis-ta ta šen tilaisuukšista lukekkua “Oman muan” tulijašša numerošša.

KuVa: alina ČubuRoVa

Päivänvalgien nägi Eloksen lan-

gu -kniigu, kuduah ollah kerätty Vladimir Brendoje-van da Zinaida Dubininan parahat runot da niilöin ven’ankielizet kiännökset.

8«Oma Mua»№35(1225)10. syvyskuudu 2014http://omamua.ru

kandurahvas »

Pohjasmualois tuaste ruvet ah ruadamah paimendolazien školat

Oma škola lapsekkahah pereheh niškoi »

enzimäine paimendolazien škola oli avattu vuvvennu 2009 Tuhardan kyläh, kunne tal-vipaimenduksile lähti lapsekas pereh naivosedo.enzimäzenny vuon školah tuli viizi lastu, detsaduh – kolme. opastettih lapsii pedroin paimendajien suksil siirrettäväs kodazes. lapsii opasti nerokas opastai, kudai ajoi pe-rehen peräh, autettih vahnembat. oksana naivosedo iče on ližäopastuksen ruadai, häi opasti lapsile perindöllizii neroloi, resuimah, ombelemah perindöllizii sobii, pieksiä nahkoi, pidiä kodii. perehen ižändy opasti poigii kalastamah, mečästämäh, ajua ped-roil, snegohodal. Vahnembat ollah varmat, ku lapset parahali opastutah perindöllizii neroloi 10-12-vuodehizennu, sendäh ku sit ijäs lapset voijah hyvin ellendiä elättilöi.Vuvvennu 2010 talvel polikarpovsk-kyläh avavui vie yksi paimendolazien škola, sa-mannu vuon syvyskuus novoribnaja-kyläh vie eräs.

Vastustajat da puolistajat »

moizil školil on puolistajua dai vastustajua. Yhtet ollah sidä mieldy, ku lapsii ei sua muga aijoi, seiččeivuodehizinnu vieraittua vahnembis. omas perehes olles da kazva-jes lapsih parembi juurutah hyvät nerot da maltot, säilyy oma kieli, hos opastus ongi ven’ankieline.moizien školien vastustajat ollah sidä mieldy, ku perehes kazvattamine da opastamine ollah hyvät, ga tundras eländy da ainos “matkas olendu” pahoi pätäh sih, ku lapset opastuttas kunnon luaduh da perustehellizesti.Heijän mieles pidäy kehittiä paimendolazien kezäškolii, konzu tundras on lämmin siä da valgei, sit voibi kerätä yhteh kohtah lähi azetuskohtien paimendajien lapset. paras keino opastua lapsii olis heijän mieles luadie školat da internuatat muga lähäl paimen-dajien azetuskohtispäi, kui vai vois.

rODIn naTOI

nygyaigazet paimendolazien školat toimitah taimiran mualoil jo viizi vuottu. paimendolazien škola on moine škola, kuduan opastajat aje­tah pedroin paimenien da heijän perehien peräh. tämä uvven aijan Ven’ale on nygyaigaine, ga enne jo olemas olluh opastundan taba.paimendolazien školii ruvettih lua­dimah vie enzimästy muailman voinua vaste. tostu kerdua niilöih niškoi oli paginua jo nevvostovallan aigah. tämä, viizi vuottu tagaperin alguh pandu, jo kolmas kerdu.

Nevvostoliiton kollektivizat-sii panis paimendolazet kanzat elämäh yhteh kohtah, ga ole jo. Voibi luadie tundrah koit, voi-bi istuttua kandukanzalaine lehmiä lypsämäh, ga pedruhäi juoksou syömisty eččimäh kun-ne himoittau. Häi vallan käskyy ei kuule. Alovehetgi sie ollah loppemattomat, kunnesah sil-miä täydyy: yhtes kyläspäi toi-zeh loittovimah kyläh voibi olla lähes tuhattu kilometrii matku.

KaiKKii internuattahEnzimäzet paimendolazien školat avattih 1929-1930-luvul. Paikallizet eläjät oldih enimite kirjah maltamattomat, sendäh školan opastajat opastettih lu-gemah da kirjuttamah kaikkii – lapsii dai vahnembii.

Senaigazih käskylöih oli kirjutettu, ku paimendolazien školal ”pidäy opastua muga, ku paikallizet eläjät ei loitottas perindöllizis eländytavois da ruadolois. Opastundan sistie-mal da kazvatuksel pidäy olla ennevahnazien tavoin da perin-dölöin myödäh ”.

Ga kollektivizatsii voitti täs-gi. Paimendolazien školis ter-väh unohtettih, lapsii ruvettih ottamah internuattoih. Pohja-zien alovehien kandueläjien lap-sil pidi seiččemen vuv ven ijäs erota omis vahnembis da sugu-lazis, ga kyläs da linnas eländy äijil heis silloi oli mielužembi, migu paimendolazien elaigu.

uuzi aiguVen’al 1990-luvul kolhozat da souhozat hävittih, niilöin pe-räh hävii palku, kuduan äijäl-

vähäl maksoi valdivo. Kolho-zoin da souhozoin jälles jiän-nyös omažuos hätken riijeltih da juattih, se vaigu lahoni. Ko-dipedroin karju rubei terväh hubenemah, ga yhtelläh nygöi Taimiran alovehil paimendola-zien elaigua eläy lähes 500 pe-rehty. Konzu elaigu Ven’al tu-aste luadiihes, valdivo uvves-sah iški silmiä Pohjasalovehien kandukanzoih, rubei auttamah den’gal. Krasnojarskan alove-hel, sanommo, den’gua anne-tah sua loin mil’l’onoin rublin, Den’goin peräh kazvaugi kodi-pedroin karju.

Pedrun paimendajan amma-

tin arvožuos da kunnivos paista vie on ylen aijoi, ga vahnembat enämbiä ei tahtota andua lap-sii internuattoih, kus ei opaste-ta perindöllizih neroloih da ei harjaiteta ruadoh. Semmite ku internuatas olles lapset puak-suh harjavutah viinan juondah da narkotiekkoih. Spetsialistat varaitettih, ku Krasnojarskan alovehen kai kandurahvas ter-väh roitah kirjahmaltamatto-mat. Pahakse mielekse, pidi to-vendua, ku perindöllisty elaigua eläjes heijän lapsil on vaigei su-aha keskiškolangi opastus, älä pagize muudu.

Täs uvvessah mustoitettih,

ku oli konzulienne mostu pai-mendolazien školua, kus kan-dukanzan kazvai polvi sai al-guopastustu da valmistui kor-giembah opastukseh. Sidä paiči pidi ottua silmäle kandukan-zoin perindöt da tavat, kuduat opastetah, kui piästä eloh da hyvin ruadua kylmäs da vaigie-lois ololois.

opaStau muamo, opaStau opaStaiSpetsialistat nygöi juatah kai paimendolazien školat kolmeh joukkoh: pedroin paimendaji-en joukkoloin peräh ajelijat, eri vuvven aigua toimijat da pyzy-jät školat, kuduat ollah luajittu

faktourielois, kudamis ymbä-ri on kaksi-kolme paimendola-zien kyliä.

Taimiral nygöi on školua kol-mie luaduu: paimendolazien škola-lapsien päivykodi, kudai

Taimiral eläy viizi kandukanzua – dolganat, nensat, evenkat, nganasanat da ensat.

Inarin opastus-keskus da Tai-

miran opastundukolledžu jo nelli vuottu ruatah yhtehisty ruaduo moizii paimendolazien školii kehittäjes.

9«Oma Mua»

№35(1225)10. šyyškuuta 2014

http://omamua.ruKalevalan piiri »

ymbäri vuvven siirdyy paimen-dajien peräh; pyzyväine pai-mendolazien škola-päivykodi, kudai opastunduvuvven aigua on kalastajien kyläs da škola, kuduas lapset opastutah vuoro-tellen – konzugo paimoipaikoil, konzugo kyläškolas.

paimendolazien ŠKola noutbuKan KelTaimiral enimät viijes suas pai-mendolazien perehes eletäh Je-nisein rannoil. Hatangan ran-noil kolmes pohjazes kyläs vai-gu 60 perehty. Taimiral eläy vii-zi kandukanzua – dolganat, ne-nsat, evenkat, nganasanat da ensat.

Sendäh oman kielen da pe-rindölöin säilyttämizekse pai-mendolazien školat ollah ylen tärgiet da hyvin pätäh. Sem-mite se andau ližäpalkan lap-sien vahnembile: kazvatta-jien, päččilöin lämmittäjien, šouferiloin ruadosijat.

Hatangan rannoil olijas pai-mendolazien školas on kaikkie, midä pidäy ruadajes da eläjes. Kaksi balkua (suksil seizojat da ajelutettavat kodazet) – yksi lap-sih, toine opastajah niškoi. Ko-dazis on pertilomut, kompjuu-terat, projektoru, printer. Eks-pertat ollah sidä mieldy, ku pai-mendolazien školis lapset pa-rembi da teriämbäh opastutah. Internuatoishäi moizil lapsil on vaigevustu, ku hyö tavan mu-gah ollah ujot da vähän pagizi-jat, hätken harjavutah vakkina-zih da tundemattomih. Paimen-dolazien školis opastujil lapsil moizii vaigevuksii ei ole.

Pohjasmualois tuaste ruvet ah ruadamah paimendolazien školat

Omas perehes on parembi »

Taimiral 8.–20. heinykuudu ruadoi inarin opastus-keskuksen kaksi ruadajua elle Valkeapää da outi Jääskö da Komin tazavallan piämiehen abuniek-ku Sergei gabov. Suomelazet kačottih, kui lapset opastutah paimendolazien kezäškolas, kudai oli azuttu tänä vuon heinykuus Hinki-alovehel. Sih niškoi oli luajittu kaksi balkua (suksil seizojua da ajelutettavua kodastu), yhtes oli škola da päivy-kodi, toizes – ruadopaja. inarin opastuskeskus da Taimiran opastundukolledžu jo nelli vuottu ruatah yhtehisty ruaduo moizii paimendolazien školii ke-hittäjes. pedroin paimoloin lapsien opastamine on kanzoinväline hommu. Rajan tagangi vahnembat varatah andua lapsii internuattoih opastumah. Suomelazien mieles paimendolazien školat ollah hyvä keino opastua lastu himohes, ei vägehes: lapsi jiäy omah pereheh, opastuu omua kieldy da pyzyy vahnembien rinnal.

marIJa KIrIllOva

mimmosie pukuja piettih piällä keškiajan karjalai­set kaunottaret? mimmosie kankahie käytettih? mistä luajittih koristehie? – näi­tä ta muita mukavie asei­ta tutkittih šuuren art­Slo­boda ­projektin puittehissa järješšetyissä netälinpitusis­sa kurššiloissa Kalevalašša.

Kurššit oli järješšetty Ka-levalatalo etnokulttuu-risen keškukšen pohjal-la ta niih ošallissuttih keškukšen ruatajat ta kou-lun opaštajat. Kurššien opaštajana oli perintehel-lisen puvun asientunti-ja Natalja Denisova. Ne-

tälin aikana kurššilaiset opaššuttih leikkuamah muinoispuvun elementti-jä ta opittih vanhoja kan-kahan käsittely- ta ompe-lutehnologijoja.

Kalevalan kurššit on vain oša šuurta Art-Slo-boda -projektie. Projek-ti šai tukie Venäjän Fe-deraatijon ta Karjalan Kulttuuriministerijöjen puolešta Venäjän Kult-tuuri -nimisen federaa-lisen tarkotušohjelman puittehissa. Projektin tarkotukšena on Karjalan muasterien opaštamini ta niijen ammattitaijon pa-rentamini, šen toteutta-misen aikana on šuunni-teltu pityä 24 tilaisuutta.

perintehellisen puvun asientuntija natalja Denisova tuli opaštamah kalevalalaisie ompelomah keškiajan pukuo. KuVa: maRiJa KiRilloVa

Miltä näytti keškiajan puku?

marIJa KIrIllOva

mukavan interaktiivisen pe­lin tarjottih kalevalalaisilla.

Kalevalan piirin 87-vuo-tispäivän puittehissa Kalevalatalo-keškukšen ruatajat kekšittih pos’ol-kan eläjillä mukavan inte-raktiivisen pelin Runon-laulajien jälkiläiset. Pe-lih ošallistu viisi joukkuo: Kalevalan eri laitokšien etuštajat šekä Kaleva-lan nuoret. Joka joukko šai pelin alušša reittilis-tan, mihi oli merkitty vii-si etappie tehtävineh. Pe-lin järještäjät kekšittih ošallistujilla erilaisie teh-tävie: heijän piti kirjoilla

käsipaikkoja, kekšie omie koristehie, lat’ata vaštoja, muissella karjalaisie ša-nan laškuja šekä Kaleva-lan peruštamisistorijan vaiheita.

Yksi mukavimmista ta vaikeimmista tehtävistä oli vanhojen runojen esit-tämini. Šiinä ošallistujilla tuli apuh Karjalan kult-tuurialan anšijoitunut ruataja Juri Gladišev.

Lopulta kaikki kilpaili-jat keräyvyttih Runonlau-lajien niemellä Uhtuon ki-soih, missä ilmotettih pe-lin tulokšet ta voittajat. Vilušta šiäštä huolimatta peli toi ošallistujilla äijän intuo ta hyvyä mieltä, kai-kin oltih tyytyväiset.

Runonlaulajien jälkijä myöte

naDežDa vaSIlJeva

Kalevalašša muisseltih terro­ritekojen uhrija.

Joka vuosi 3. šyyškuuta koko Venäjällä muissel-lah terroritekojen uhrija. Tämä päivä liittyy traagi-sih tapahtumih Beslanis-sa 2004 vuotena. Kymme-nen vuotta takaperin bo-jevikit vallattih yhen Bes-lanin kouluista. Tämän terroritevon takie mäneh-ty yli 300 ihmistä, niijen joukošša 150 lašta.

Šinä päivänä Venäjän kaupunkiloissa ta kylissä pietäh šurutilaisuukšie, ihmiset šytytetäh tuhan-šie tuohukšie vijattomien terroriuhrien muissokši.

Kalevalalaisetki ke-räyvyttih muistotilaisuu-teh paikallisen kulttuuri-talon aukijolla. Kalevalan piirihallinnon varajohta-ja Nina Stankevičus avasi šurutilaisuuvven šanoilla:

– Še on traagini päivä

meijän muan istorijašša. Še on ikuni muissutuš meilä, jotta tämä uhka on olomašša, jotta meijän pi-täy olla aina valppahina.

Pakinoja piettih piirin koulutušošašton johtaja Veronika Ananič, Kaleva-lan piirin nuorisoliikke-hen ošallistuja Svetlana Groševa ta Petrin ta Pua-vilan kirikön pappi isä Jevgeni. Kaikin hyö ol-tih yhtä mieltä, jotta pitäy kaikin voimin vaššuštua terrorismie, jotta ei enyä konšana šemmoset kau-hiet tapahtumat toissut-tais.

Šurutilaisuuvvešša jo-kahini Kalevalan eläjä šai šytyttyä tuohukšen uhri-jen muissokši.

monta tuohušta oli šinä iltana šytytetty Kalevalan kulttuuritalon ieššä. KuVa: naDežDa VaSilJeVa

Pane oma tuohuš palamah

Kellä tulou paraš vašta?

Vahnembat enämbiä ei

tahtota andua lapsii inter-nuattoih, kus ei opasteta perindöllizih neroloih da ei harjaiteta ruadoh.

10«Oma Mua»№35(1225)10. syvyskuudu 2014http://omamua.ru

rahvaš »

Omii mielii kirjutakkua http://omamua.ru

naDežDa vaSIlJeva

Kalevalalaiset ta erityisen vanhemman polven etuš ta-jat oikein hyvin tunnetah L’ud-mila Kondratjevan. Kolme-kymmentäkuuši vuotta hiän oli ruatan Uhtuon sovhoosissa piä-agronomina.

nuori agronomiVuotena 1949 L’udmila lopet-ti opaššukšen Sortavalan teh-nikumissa ta tuli töih Kaleva-lan mailla. Šilloin neičyt ei voi-nun kuvitellakana, jotta tämä loittoni pohjoisšeutu tulou hänellä omakši armahakši koti-muakši.

Nuori agronomi oli kiitettäväšti lopettan tehniku-min, šentäh hänellä oli oikeuš valita työpaikka. Ka tašavallan muatalouš ministerijöššä hän-tä pyritettih lähtömäh töih Uhtuoh (nykyseh Kalevalah). Šilloin piirissä toimi yli kolme-kymmentä kolhoosie ta nuoren ammatillisen agronomin tietoja ylen tarvittih. A L’udmila halu-si piäššä ruatamah muatalouš-konehašemalla, kumpasie poh-joispiirilöissä vielä ei ollun. Varautti vielä šeki šeikka, kun hiän ei yhtänä ošannun kar-jalan kieltä, a kolhoosilaiset, varšinki loittosissa kylissä, pais-tih keškenäh vain karjalakši.

Oli mitein oli, kuitenki L’udmila tuli töih Kalevalah, eikä konšana šiitä saleinun. Šillosista peloistah hiän muiste-lou nyt muhien.

– Mie vet jo vuuvven piäštä ihan šelväšti pakasin karjalakši, hiän kertou, – työ-tä oli äijän, miun työalana oltih Jyškyjärven, Luušalmen, Nur-milahen, Puanajärven kolhoo-sit. Ne oltih hyvin loittona toi-sistah, tietki oltih ylen pahat. Työtä aina riitti, kylvö ta korjuu oltih kuumimmat ajat.

Agronomin piti keritä joka paikkah: kaččuo, jotta jyvät šäilyttäis, ajoissa šuaha po-takat muah, a šykyšyllä kerä-tä šato eikä mänettyä mitänä. Šilloin kolhoosiloissa issutettih šyyšruista ta -osrua. Ylen äijän hommua agronomilla oli heinä-aikana. Hyvie šuurie heinämai-ta oli vähän ta heinyä niitettih meččänurmikoilta ta tulvanii-tyiltä.

KoKo työelämä muatalouVeŠŠaJälešti, konša kymmenisen vuuv ven piäštä kolhoosien poh-jalla peruššettih Uhtuon sov-hoosi, maita ruvettih paranta-mah ta šuatih enemmän hyvie niittoalovehie.

Sovhoosissa L’udmila Kond-

l’udmila Kondratjeva toivou, jotta konšanih virkamiehet kiännetäh huomijoh piirin muatalouven kehittämiseh. KuVa: naDežDa VaSilJeVa

Konša šyväimeššä eläy rakkahuš

Kalevalan piirin kunnivoitetun kanšalaisen arvo myönnettih »l’udmila Kondratjevalla viimekši pietyššä piirineuvošton issunnošša. uhtuon sovhoosin veteraanit oli kiännytty deputaattien puoleh tällä alottehella.

ratjeva pantih piäagronomik-si ta hiän rupesi johtamah pel-toviljelytoimintua. 1960-luvul-la Kalevalan pohjoisilla mailla Uhtuon sovhoosissa kašvatettih omua kaalie, sv’oklua, porkka-nua ta šavot oltih niin šuuret, jotta riitti koko vuuvvekši, ei tarvinnun muuvvalta vetyä. Sovhoosin kašvihuonehissa kašvatettih okurččoja, kešällä joka päivä melkein kolminkym-menin kiloin vietih okurččoja ruokaloih. Kalevalan, Vuonni-sen, Vuokkiniemen peltojen vil-jelijät kerättih šuurie potakka- ta turnepšišatoja.

Piäagronomi aina piti šilmällä tätä työtä: miäritteli millä mailla ta konša pitäy alot-tua kylvötyöt ta konša pitäy kor-jata šato.

L’udmila Kondratjeva oli an-tan koko työelämäh piirin mua-talouvella. Uhtuon sovhoo-sin istorija on hänen istorija. Yheššä laitokšen ta šen ruataji-en kera hiän kulki pitän tien pii-rin muatalouven kehitykšeštä šen täyteh rappijoh šuate, mi ta-pahtu perestroikan aikana. Tä-näpiänä entisen sovhoosin ve-teraanilla on vaikie paissa šiitä. Tuška on kaččuo pajukoilla

kašvannehie sovhoosipeltoja ta -niittyjä ta puolekši hajonnehie navettarakennukšie.

Ihan kohta L’udmila Kondrat-jeva juhliu omua merkkipäivy-äh, hiän täyttäy 85 vuotta. Pen-sijalla olleššah L’udmila Alek-sejevna ei ole jiänyn šyrjäh yh-teiskunnallisista aseista. Hiän on tottun aktiiviseh elämäh ta yrittäy ošallistuo kaikkih pii-rin tilaisuukših. A vielä hänen šyväimeššä eläy šuuri rakkahuš omah muah ta toivo, jotta konšanih virkamiehet kiänne-täh huomijoh piirin muatalou-ven kehitykšeh.

Kiži-suaren pruazniekan ai-gua piettih Pajattai kylä -kil-bu, kudamah yhtyi paikalli-zien kylien rahvastu. Kilvan voittajakse tuli Karhumäin piirin Ersnevo-kylän pajo-joukko. Se ezitti Kyläine-pa-jon, kudai oli kaikile miel-dy myö. Vladimir Maksimov pajatti Ersnevo-pajozen, ku-daman kirjutti iče, Nikolai Bobrov lugi omii runoloi. Kai kilbuniekat suadih lahjat oma neros. Kylien rahvas ollah tozi neroniekat. Ersnevo-ky-län eläi Valentina Antonova jo tostu vuottu tulou pastoksien kilvan voittajakse. Arvostelu-joukole, kudamah kuului ta-valline rahvas, pruaz niekan gost’at, rodih mieldy myö hä-nen vagoipiirai.

Venehty luadimas

vladimir mihailovič luadiu venehty muga, kui händy opasti tuattah. KuVa: TaTJana boluJeVa

Petroskoilazet Vladimir da L’udmila Medvedevat ol-lah eläkkehel, ga ruatah douhturinnu Petroskoil. Omis vahnembis Vladimir Mihailovičale jäi kodi Kar-humäin piirih Bojarščina-kyläh. Nygöi joga keziä mo-lodoit tullah tänne loman aigua. Vladimir Medvede-

van tuatto Mihail oli nero-kas mies: maltoi kodiloi dai kylylöi salvata, luadi vene-hii. Tuat to poiguadahgi opas-ti miehen ruadoloih. Tua-tan kodih Vladimir iče mal-toi luadie sähkön, azetti vezi-butken kylyh da kodih. Nygöi oppiu luadie venehty, kui händy opasti tuattah.

molodoit voitettih Kižin suaren folklouru-etnogruaffizen ansamblin ilmoitetus kilvas. KuVa: TaTJana boluJeVa

Ennevahnalline tabaMoskovalazet Anna da Ar-senii Ulanovat piettih oma svuad’bu ennevahnallizeh ta-bah. Molodoit voitettih Kiži-suaren folklouru-etnogruaf-fizen ansamblin ilmoitetus kilvas. Svuadbah, kudai piet-tih 18. elokuudu Kižin sua-ren pruazniekal, tuli gost’ua Petroskois, Kižin voulostin kylispäi. Oligi moskovalazii

gostii. Svuad’bu piettih Ja-kovlevien kois. Ven’an piäi-linnan molodoloil piettih kai ennevahnallizet oniegutaga-zet svuad’butavat. Molodoit ajeltih bričkas kirikköh, kus sytytettih tuohukset. Muzein johtai Andrei Nelidov hy-vitteli molodoloi da lahjoit-ti heile Ostrov Preobraženija -kniigan.

ersnevo-kylän eläi valentina antonova jo tostu vuottu tulou pastoksien kilvan voittajakse. KuVa: TaTJana boluJeVa

Kilvan voittajat

Agronomin piti keritä joka paik-

kah: kaččuo, jotta jyvät šäilyttäis, ajoissa šuaha potakat muah, a šykyšyllä kerätä šato.

11«Oma Mua»

№35(1225)10. šyyškuuta 2014

http://omamua.ru

Omii mielii kirjutakkua http://omamua.ru

ihmisKohtalot »

Olga melenTJeva

Petergof. Tämä musejojen, fon-taanijen ta puistojen kaupun-ki on eri aikoina ollun ihmisi-en šuosituimpie lepopaikko-ja. 1930-luvulla tiälä käytih levähtelömäššä kuin leningra-dilaiset šamoin vierahat ympäri Neuvoštoliittuo. Paičči lukusie fontaanija ta musejoja Petergofin alovehella toimittih urheiluken-tät ta huvilaittehet, kešäteatteri, estradilava, oli oma uimaran-ta, venehšatama, uimahalli. Ih-miset käytih Petergofissa ei yk-sistäh lepyämäššä, ka šamoin parentamašša tervehyttä, kun tiälä toimi lukusie parantoloja ta lepokotija. Joka vuosi yli 30 tuhatta ihmistä kävi Petergofis-sa hoitamašša tervehyttä.

palKinto hyVäŠtä työŠtäKešäkuušša 1941 tulijien le-vähtelijien joukošša oli šuuri ryhmä nuorie ihmisie. Kai-kin hyö oltih Neuvoštoliiton Luoteisošan muatalouven para-hie ruatajie – kolhoosien para-hat karjataloušteknikot, eläin-liäkärit, agronomit, peltojen-viljelijät. Hyväštä tunnollisešta työštä hyö oli šuatu palkinnokši matan Petergofin Bel’veder-parantolah. Jokahisella tämä matka oli šuurena tapahtuma-na. Šamašša joukošša oli vuok-kiniemeläini Anni Rettijeva. Kešäkuušša Anni šai kirjasen, jotta hänet hyväštä työštä oli palkittu matalla Petergofih.

Anni Rettijeva lopetti Kor-keimman kommunistisen muatalouškoulun, kumpasešša koulutettih muatalouven am-mattimiehie: agronomija, karjataloušteknikkoja, eläin-liäkärie. Opaššukšen jäl-keh neičyt mäni ruatamah Repol’ah. Šykyšyllä 1937 Anni kučuttih töih Uhtuoh, a pa-rin vuuvven piäštä hänet miä-rättih karjataloušteknikokši Vuokkiniemeh. Paičči Vuok-kiniemen kolhoosie nuo-ren karjataloušteknikon työ-alah kuuluttih šamoin Latva-järven, Kivijärven, Tollonjo-ven, Koštamukšen, Kontokin ta Akonlahen kolhoosit. Alo-veh oli šuuri ta työtä oli äijän. Kuitenki še ei yhtänä pelottan

istorija »

nämä vanhat kuvat oli otettu petergofissa. Ylen kaunis, lämmin »kešäpäivä. petergofin kavut ta puistot ollah täynnä levähtelijie. ihanat maisemat, kaunis musiikki, yštävälliset rahvaš. oisko voi-nun ken kuvitella, jotta še oli viimeni rauhan päivä. nämä kuvat oli otettu 21. kešäkuuta 1941 vuotena, päivyä ennein kun alko Šuuri isänmuallini šota.

A huomena oli šota…

nuorta karjataloušteknikkuo. Kova työ oli pieneštä šuahen tuttu köyhäššä pereheššä kašvannuolla Annilla.

ŠoVan alKuUutini alkanehešta šovašta šai ihmiset šuurih hämmennykših. Še oli ikäh kuin šalama kirkka-halta taivahalta. Vet mikänä ei ennuštan šitä, ei ollun mitänä tietuo. Lehtilöissä ei ollun yhtänä vihjettä šovan alkuh, niissä kir-jutettih teollisuušrakentamisen šuunnitelman toteuttamisešta, kevyän kylvötöijen tulokšista, peltotöistä ta muista tavalli-sista elämän aseista. Vielä mo-niehan päivän levähtelijät oltih parantolašša, kaikin toivottih šovan loppuvan ihan kohta. On-nakko tilanneh ei näyttän šiltä ta levähtelijie ruvettih toimitta-mah kotihih.

Kuitenki kohta kävi ilmi, jot-ta piäššä kotih oli melkein ma-hotointa. Parantolan johtajat oltih neuvottomat, kun še olis rauha-aikana niin kaikki issu-tettais juniloih ta toimitettais kotih. Nyt tilanneh oli muuttun. Ašemat oltih täynnä rahvašta, junat ta autobuššit kulettih tä-pötäynnä. Erityisen vaikie oli piäššä Murmannin šuuntah, šinne päin toini toisen peräh kulettih täyvet šotilašjunat.

matKa KotihAnnin šyväin pyrki kotih, vet Vuokkiniemeh jäi hänen pereh ta lapšet. Naini keräsi kamp-piet ta läksi Leningradih Mos-kovan ašemalla. Kotvan aikua hiän joutu viettämäh ašemalla kuni piäsi junah. Junalla nai-ni tuli Kemih ta šieltä eri kyyti-löissä matkušti Uhtuoh šuaten. Annilla šuurešti veteli, kun piäštyön Uhtuoh hiän kerkisi Punikki-laivalla, kumpani oli mänöššä Vuokkiniemeh. Še oli Punikin viimeni šovaniellini reissu. Annin matka Leningra-dista Vuokkiniemeh kešti mel-kein netälin. Naini piäsi kotih myöhäh illalla, a jo šeuruavana

päivänä pereh joutu lähtömäh kotikyläštä evakkoh. Koista lähties’s’äh hyö otettih matkah vain kaikista tarpehellisimmat veššat, uškoen, jotta netälin-parin piäštä myöššytäh kotih. Šilloin kenkänä heistä ei voinun ajatellakana mitein pitkä tulou še evakkomatka ta kuin äijän vaikeukšie, kurjuutta ta kor’ua hyö jouvutah näkömäh ennein kuin piäššäh jälelläh kotih.

Kirjutuš on valmissettu anni rettijevan pojan paavo malisen muisselmien mukah.

nämä vanhat kuvat oli otettu peter-gofissa päivyä ennein kun alko Šuuri Isänmuallini šota.

vuokkiniemeläini anni rettijeva (oik.) hyväštä työštä šai palkinnokši matan ptergofih.

KuVaT on oTeTTu p. malliSen peReHaRHii VaŠTa.

Annin matka Leningradista

Vuokkiniemeh kešti mel-kein netälin.

Lehtilöissä ei ollun yhtänä

vihjettä šovan alkuh, niissä kirjutettih tavallisista elämän aseista.

12«Oma Mua»№35(1225)10. syvyskuudu 2014http://omamua.ru

siänennUstUs »

On otettu: www.gismeteo.ru

muhahtai! – Äijygo sinul on vuottu? – Kaheksatostu! – Sinähäi kaksi vuottu tagaperin sanoit, ku sinul on kaheksatostu… – En ole moizii ristikanzoi, kudamat yhtenny piän yhty sanotah, toizennu piän – tostu!

petroskoi anuksenlinnu priäžy Koštamuš Kalevala louhiyö päiVy yö päiVy yö päiVy yö päiVy yö päiVy yö päiVy

11/09 +13 +20 +12 +21 +11 +20 +10 +18 +13 +17 +12 +18

12/09 +14 +20 +13 +19 +12 +20 +12 +11 +13 +14 +12 +15

13/09 +13 +14 +12 +17 +11 +15 +6 +13 +9 +13 +7 +13

14/09 +8 +14 +8 +15 +5 +14 +5 +15 +8 +15 +6 +16

15/09 +8 +14 +5 +16 +4 +16 +7 +17 +10 +16 +8 +16

16/09 +6 +16 +9 +16 +5 +17 +8 +16 +11 +15 +6 +13

17/09 +8 +18 +10 +18 +11 +16 +6 +15 +9 +14 +8 +13

joudoaigu »

hyvittelyt »

Omua poigua da vellie aleKSeI FIlIppOvua hyvittelemmö roindupäiväl! Hyviä ozua sinule da lykkyy! uuttu hyviä kižua da oman joukon voittuo! Ole tervehen!muamo da sizäret

Saamelaista kau-nista naista, Kuolan saamelai-sen radijon johtajua valenTI-na SOvKInua onnittelemma šyntymäpäivällä! Toivotamma mäneššyštä työššä, lykkyö, tervehyttä ta hyvyä mieltä! Työtovarissat

Opaššuštovarissua IrIna TImOFeJevua onnitte-len šyntymäpäivällä! Olkah lykky ta mäneššyš aina šiun šeuruajina!galina

Karjalan taitehmusejo. männyijen vuosien kaunis posliini. 14.09. šuaten Esillä yli 100 Šakšan, Ranškan, Tanškan, En-

klannin, Kiinan ta Venäjän posliinitehtahilla valmissettuja posliiniteokšija, mualaukšija ta piiruššukšie musejon kokoelmista.

toiniarki–pyhäpäivä

10.00–18.00

Adressi: Karl Marxin katu, 8 Telefoni: 78-37-13

Kaupunkin näyttelyšali. muuton pisteh.14.09. šuaten Narvan valokuvaklubin (Viro) ta Petroskoin

valokuva-akatemijan jäšenien töijen näyt-tely.

toiniarki–pyhäpäivä

12.00–19.00

Adressi: Lenininkatu, 26 Telefoni: 78-16-50

mitä? Konša? missä? »

indeKSi 51894Allakirjutettu painettavakši

№35(1225) 13.00 čuasu 11.09.2014Painoš 500 Tilauš 676 Hinta 20 rpl

Karjalan tašavallan Lakijenhyväkšymiskokouš,Karjalan tašavallan hallituš,Karjalan Rahvahan Liitto takuštantamo “Periodika”

Karjalan rahvahan lehti

peruššettu kešäkuušša 1990

peruŠtajat:

piätoimittaja natalja anatoljevna Sinitskajajulkaisijan ta toimitukšen ošoite:Titovinkatu 3, 185035 Petroskoi,Karjalan tašavalta

Tel: (814-2) 78-05-10, 78-29-32 E-mail: omamua@mail.ru

internet: http://omamua.ru

julKaiSija:Karjalan tašavallan autonomini laitoš

Periodika-kuštantamoPainettu Verso-kirjapainošša, 185031,

Petroskoi, Varkaukšen rantakatu, 1aLehen on rekisteröinyn Venäjän Fede-

ratijon Kirjapainoalan komitiettaRekisterinumero 0110927

Redizaini – Fenomen-mediajoukko (Piiteri) www.design-smi.ru

Oma Mua

Tänävuon kolme kuulužimua yhteskunnallistu liittuo piettih omassah 25-vuozipäivän. Kar-jalan rahvahan liitto, vepsän kul’tursebr da Inkeriliitto oldih perustettu puolistamah omien kanzoin oigevuksii da ruadamah niilöin hyväkse. Hyvittelemäh liittoloin piälikkölöi da liittolazii petroskoin konservatourien zualah tuli virguniekkua, ulgomualastu heimovellie da ruadoalan dovariššua. liittoloin piäliköt saneltih liittolazien ruavos – heijän perustettulois kanzalliskielizis lehtilöis da žurnualois, projektois kielien opastamizekse, matkois kylih, aksielois da äijis muulois ruadolois. Hyvittelyt otettih vastah karjalazien puoles Jelena migunova, vepsäläzien puoles – Zinaida Strogalščikova da inkeriläzien puoles – vladimir Kolomainen.

KuVa: ol’ga SmoTRoVa, “oma mua”

Silmänlipahtus: 25 vuottu yhtes17. syvyskuudu

14.30 elävy luondo -muuzikkusoittimien ozuttelu da Karjalakse pagizemmo -teatrualline ohjelmu. Kanzallizien kul’tuuroin keskus (leninan lagevo, 2).19.00 – Festivualin avajazet (Kanzalline teatru).21.00 etno-illačču

18. syvyskuudu

18.00 – latino-amerikkalazen folkmuuzikan konsertu.ohjelmaS: Saha-tazavallan Kanzallizen tansuteatran soittimien orkestru, Fol’klouru-etnogruaffine joukko akželen (Kazahstuanu), gusl’aroin joukko ”Kupina”(moskovu). Lipun hindu on 150 rubl’ua.

19. syvyskuudu

19.00 muuzikku ei tiijä rajua. Kanzallizen muuzikan konsertu.ohjelmaS: Saha-tazavallan Kanzallizen tansuteatran soittimien orkestru, Fol’klouru-etnogruaffine joukko akželen (Kazahstuanu), gusl’aroin joukko ”Kupina”(moskovu). Lipun hindu on 150 rubl’ua.

20. syvyskuudu

17.00 Festivualin salbajazet. Karjalan tazavallan muuzikkuteatru. Lipun hindu on 150 rubl’ua.

KaččoKKua «omin Silmin» nellänpiän, 11. SyVySKuudu, 9.00 aigua roSSija-Karelija -Kanualal. Vedäjänny marija Filatova.

«Kul'turdeSant». Ô pagin stuudies vepsäläzien kieliaktivistoin kel. Vepsän kielel.

«armaz pondalan Ô ma». pondala on vepsäläine kylä babajevon rajonas

Voulogdan alovehel. Sadoi vuozii tiä eletäh vepsäläzet. Hyö tännesäh paistah omah kieleh da pietäh hengis ennevahnallizii taboi. luadinuh marija Filatova. Vepsän kielel.

«KriStinuSKon abC». Ô Vedäjänny pastoru Suomespäi pentti Smeds. Suomen kielel.

Ôprogrammois on ven'ankieline tekstukiännös.

hUomivo »

X Kanzoinväline rahvahan muuzikan

festivuali ”Kantele” kuččuu