As sociedades igualitarias

Unidade 4

As sociedades igualitarias

• As sociedades igualitarias: As bandas

• As sociedades estratificadas: as tribos

• As xerarquías sociais: as xefaturas.

As sociedades igualitarias: as bandas

Esquimais

• O grupo sociopolítico máis elementalque se coñece é a banda, queconstitúe o agregado propio dassociedades máis simples das que seten constancia, que son as decazadores-recolectores, as caleschegaron ao noso tempo formandoillas, cada vez máis escasas, no seodalgúns Estados actuais, abocadas aunha desaparición inminente polosimple contacto con outros gruposcompletamente organizados. Abanda, como agregado rudimentario,atópase, entón, naquelas sociedadesque aínda non alcanzaran o umbralda domesticación das plantas e dosanimais, de maneira que secorresponde co grupo económico epolítico por excelencia dassociedades paleolíticas europeas.

As sociedades igualitarias: as bandas

Pigmeos

• A banda, cando as sociedadesde cazadores existen,constitúe un agregado socialde tamaño moi variable, queoscila por termo medio entreos vinte e cinco e os centocincuenta individuos, e aíndapode estar composta por unnúmero maior de membrosesporadicamente, formadopola unión de familiasnucleares. O rasgodeterminante é o seu fortecarácter igualitario, en tódalasordes da vida, ben sexa noeconómico ou no político.

As sociedades igualitarias: as bandas

Bosquimanos

• Nas sociedades organizadas enbandas e aldeas mantense a ordesen ningún aparato organizativopolas relacións de parentesco, areciprocidade, o pequeno tamañoe o acceso igualitario aos recursosvitais. O perigo para esta ordenon é a propiedade individual(posto que maiormente nonexiste) senón os conflitos que secrean entre as familias. Estesconflitos resólvense de múltiplesmaneiras, duelos de cancións, através do chamán e dasacusacións de bruxería, etc.

As sociedades igualitarias: as bandas

Pigmeos

• Mobilización de la opiniónpública: duelo de cancións.

• Para que unha disputa poda serresolta nunha aldea ou banda, omellor é deixar illados por untempo aos litigantes, de tal xeitoque se vexan desprotexidos dogrupo de parentesco e forzados achegar a unha solución. Oimportante para estes será movera opinión colectiva ao seu favor.

• No duelo de cancións o ditameofréceno a comunidade coas súasrisas, pero o que perde podetomar represalias pola súa conta.

As sociedades igualitarias: as bandas

Pigmeos

• A intervención dos chamán• Os chamáns desempeñan a

miúdo a función demobilizar a opinión pública.Se lles ocorren desgrazas,enseguida o atribúen ábruxería polo que a tarefado chamán consistirá enaveriguar quen é o culpable.

• Os bruxos aos que se atopaculpables probablementenin sequera sexan bruxos,pero de todas formas sonasasinados.

As sociedades igualitarias: as bandas

Pigmeos

• As vinganzas de sangue

• A familia soe apoiar aomembro que sofre aagresión, de tal formaque se orixina a disputa epode chegar a terrepercusións a grandeescala. O peor é ohomicidio, que terminaen la vinganza de sangre.

As sociedades igualitarias: as bandas

Pigmeos

• EL LIDERAZGO

• Diferenzas entre líderes eespecialistas no eido estatal: olíder non pode dar ordesporque non pode esperar queninguén os cumpra, o mellorpara el, por tanto, é dar asmenos ordes posibles esempre indirectas. Un rei (casode especialista en poderestatal) ten acceso e controlsobre os recursos quepermiten matar e polo tantose pode dar ordes directas.

As sociedades igualitarias: as bandas

Pigmeos

• EL LIDERAZGO• Exemplos de liderazgo:• Esquimais: o mellor cazador

será escoitado polos outros enmateria de caza pero nos demaisterreos a súa opinión é igual á detódolos homes.

• !kung-san: Hai líderes pero quesó poden intentar persuadir, nondar ordes

• Semai: Malaya. O líder é unhafigura máis prestixiosa no grupode iguais, gáñao mediante orespecto.

• Mehinacu:( Brasil) Debe ser boen oratoria, xeneroso etc.

As sociedades estratificadas: as tribos

• Se as bandas constitúenos grupos socio-políticos das sociedadesforraxeiras, os dassociedades dehorticultores e depastores primitivos sonas asociacións tribais,edificadas así mesmosobre a base doparentesco.

As sociedades estratificadas: as tribos

• Se parte da base deque o concepto de triboé teórico.

• Un exemplo actual oencontramos entre osKpelle do ÁfricaOccidental e osYanomami daAmazonia.

As sociedades estratificadas: as tribos

• Nas sociedades con organizacióntribal, que poden ser moi grandesnumericamente (como a dosKpelle), as tribos propiamenteditas son unidades de pequenotamaño.

• As sociedades tribais constitúensistemas de propensiónigualitaria, nas que a convivenciavén determinada polo exerciciodunha reciprocidade que se vecruzada por unha divisiónelemental do traballo social, peroque ao ser máis marcada que nassociedades de bandas dá lugar adivisións asimétricas dos recursosno eido da idade e do xénero.

As sociedades estratificadas: as tribos

• Sen embargo, a divisiónasimétrica dos recursos noné tan virulenta como paraque faga perder a estassociedades esa apreciabletendencia igualitaria. Mais éfrecuente que apareza certaestratificación nas tribosque teñen por base da súaeconomía a gandería, ondeas diferenzas no número decabezas de gando poden sernotables.

As xerarquías sociais: as xefaturas

• Un agregado sociopolíticomáis complexo que a tribo éa Xefatura.

• Trátase dun tipo deagregado que, sen alcanzaro grao de desenvolvementoque supón o Estado,constitúe como este unsistema centralizado, no cala autoridade e o podercoercitivo que levanaparrelados a centralidadedescansan sobre una persoaou grupo de persoas.

As xerarquías sociais: as xefaturas

• Para levar a cabo estaregulación requírese unhaestrutura piramidal, queten na cúspide ao Xefe.

• O Xefe agora ten poder, econsecuentemente tenacceso á coerción, que lleconcede unha autoridadeque ten a súa forza dobeneficio doencauzamento do sistemaeconómico máis que docastigo.

As xerarquías sociais: as xefaturas

• Xefes son os líderes degrupos de bandas e aldeas,aliados máis ou menospermanentemente,chamados xefaturas. Axefatura consta de variascomunidades easentamentos. A diferenzados líderes de bandas,herdan o seu cargo e nonteñen que revalidar o seucargo continuamentedoando festíns e comida.

As xerarquías sociais: as xefaturas

• Alí onde floreceu a Xefaturaestá presente como rasgodistintivo a existencia dunhaembrionaria estratificaciónsocial, resultante dunhaestrutura económica quelibera excedentes, polo quese precisa dunha certaespecialización política, aque conleva unha aíndarudimentaria e básicaburocracia.

As xerarquías sociais: as xefaturas

• Os Trobiand• As xefaturas herdábanse no

seo dos subclans máis ricos, eos trobriandeses atribuíanestas desigualdades a guerrasde conquista libradas nunpasado remoto. Só os xefespodían portar certosornamentos de cunchas comoinsignias do seu alto rango, eaos plebeos lles estabaprohibido permanecer de péou estar sentados nunhaposición que colocase a cabezado xefe a unha altura inferior ásúa.

As xerarquías sociais: as xefaturas

• Xefe da guerra e xefes da paz cherokees

• Algúns grupos de indiosamericanos teñen xefesda paz e xefes da guerra,separando así en dúasclases de papeis otraballo político damanter a harmoníainterna e a tarefa deprotexer ao grupo demerodeadores externos.