บทท่ี 5

หลกัสญัญาท่ีมีวตัถุประสงคช์ดใชค้า่สินไหมทดแทน

หนา้ท่ีส าคญัท่ีสุดของผูร้ับประกนั

หลกัชดใชค้วามเสียหาย

(1) ตอ้งเป็นผลโดยตรง และมีสว่นสมัพนัธใ์กลชิ้ด ตอ่เน่ืองกบัเหตุ (ภยัท่ีรับเส่ียง)

(2) ตอ้งเป็นเง่ือนไขท่ีน าไปสูค่วามเสียหายได ้

หลกัสญัญาท่ีมีวตัถุประสงคช์ดใชค้า่สินไหมทดแทน

(Principle of indemnity contract)

หนา้ท่ีและความรับผิดในการใชค้า่สินไหมทดแทน

เกิดข้ึนเม่ือมีเหตุวินาศภยัข้ึน แตมี่บางกรณีท่ีผูร้ับประกนัตอ้งปฏิบติักอ่นท่ีจะใชค้า่สินไหมทดแทนดงัน้ี

1. ม.231 วรรค 2 และ 3

2. ม.232

3. พ.ร.บ. ประกนัวินาศภยั พ.ศ.2535 ม.43

บริษทัประกนัตอ้งชดใชค้า่สินไหม

ทดแทนอยา่งไรบา้ง ?

วิธีใชค้า่สินไหมทดแทน

1. ท าใช ้

2. จดัหาส่ิงทดแทน

3. จา่ยคา่สินไหมทดแทน

4. การกลบัคืนสภาพเดิม

ม.867(4) ใชค้า่สินไหมทดแทนเป็นเงิน และไมไ่ดร้ะบุหา้ม

คูก่รณีตกลงใชเ้ป็นอยา่งอ่ืน ดงันั้นวิธีใชค้า่สินไหมทดแทน

ตามท่ีระบุไวใ้นกรมธรรม ์ มี 4 วิธีดงัน้ี

จ านวนคา่สินไหมทดแทนท่ีจะตอ้งใชใ้ห ้

ม.877

ม.878

คา่สินไหมทดแทนท่ีตอ้งจา่ยมีอยู ่3 ประเภท

1. ค่าสินไหมทดแทนเพ่ือจ านวนวินาศภยัท่ีแทจ้ริง

พิจารณา 2 กรณี

(1) เอาประกนัเต็มราคาทรัพย ์

(2) เอาประกนัไมเ่ต็มราคาทรัพย ์หรือต ่ากวา่ราคาทรัพย ์

เอาประกนัภยัไมเ่ต็มราคา ผูร้ับประกนัจะระบุในกรมธรรมใ์นการคิดคา่

สินไหมทดแทน เรียกวา่ Average Clause หมายความวา่ ถา้วตัถุท่ีเอาประกนัความเสียหายแตบ่างสว่นและจ านวนท่ีเอาประกนัไมเ่ทา่

ราคาจริงของทรัพยท์ ัง้หมด ใหถื้อราคาสว่นท่ีเกิน ผูเ้อาประกนัเป็นผู ้

รับประกนัดว้ยตนเอง

จ านวนเงินท่ีผูเ้อาประกนัภยัจะไดร้ับ =

จ านวนเงินท่ีเอาประกนัx ความเสียหายท่ีแทจ้ริง ราคาท่ีแทจ้ริง

ยกตวัอยา่งเชน่

บา้น 500,000

เอาประกนั 300,000

บา้นเสียหายจริง 250,000

- บริษทัรับประกนัตอ้งจา่ย 300,000 x 250,000 = 150,000

500,000 - ผูเ้อาประกนั 200,000x 250,000 = 100,000

500,000

Deductible และ Excess หมายถึง ความรับผิดชอบสว่นแรก หรือ คา่เสียหายสว่นแรกเหมือนกนั ท ัง้สองอยา่งมีจุดประสงคเ์หมือนกนัคือ เพ่ือใหผู้เ้อาประกนัภยั มีความระมดัระวงัมาก

ข้ึน

“Deductible” น้ันหมายถึง คา่เสียหายสว่นแรกในกรณีท่ีสมคัรใจ

อธิบายงา่ยๆคือ ในกรณีน้ีผูเ้อาประกนัจะตอ้งจา่ยคา่ซอ่ม หรือคา่เสียหายเอง

บางสว่น ตามท่ีไดต้กลงไวก้บับริษทัประกนั ตวัอยา่งเชน่ ในเอกสารระบุ

Deductible ไวว้า่ 2,000 บาท คา่ใชจ้า่ยหลงัเกิดอุบติัเหตุคือ 5,000

บาท น่ันแปลวา่เราจะตอ้งจา่ยเงินเอง 2,000 บาท แลว้สว่นท่ีเหลือจึงเป็น

หนา้ท่ีรับผิดชอบของทางบริษทัประกนั การจา่ยคา่เสียหายสว่นแรกแบบน้ีจะมี

ระบุไวใ้นกรมธรรมอ์ยูแ่ลว้ รวมถึงจ านวนเงินท่ีเราจะตอ้งจา่ยดว้ย ซ่ึงปกติแลว้

คา่ Deductible จะอยูร่ะหวา่ง 1,000 – 5,000 บาท

สว่นมากแลว้รถยนตท่ี์มีคา่เสียหายสว่นแรกแบบ Deductible จะเป็นรถยนตป์ระเภท รถสาธารณะ รถยนตใ์หเ้ชา่ หรือ รถยนตท่ี์มีความเส่ียงสูง

“Excess” นั้นหมายถึง คา่เสียหายสว่นแรกท่ี ผูเ้อาประกนั ตอ้งจา่ยอยูแ่ลว้ หากเกิดเหตุ

ข้ึนโดยไมมี่คูก่รณี ซ่ึงการจา่ยคา่เสียหายสว่น

แรกแบบ Excess นั้นจะข้ึนอยูก่บัแตล่ะกรณี ตวัอยา่งเชน่ เงิน 1,000 บาทแรก ของความ

เสียหายท่ีไมไ่ดเ้กิดจากการชน หรือหากเกิดจาก

การชนแตก็่ไมมี่คูก่รณี

กรณีแบบน้ีจะไมเ่รียกเก็บคา่เสียหายสว่นแรก

รถชนกบัพาหนะอ่ืนและแจง้รายละเอียดคูก่รณีได ้

รถชนเสา หรือชนประตู

รถชนตน้ไมยื้นตน้ หรือชนเสาไฟฟ้า

รถชนก าแพง

ชนคน

ชนสุนัข หรือชนสตัว ์ ชนฟตุบาท

รถพลิกคว ่า

รถชนราวสะพาน

รถชนกองดิน หรือชนหนา้ผา

รถชนป้ายจราจร

รถชนทรัพยสิ์นอ่ืนใดท่ียึดแน่นตรึงตรากบัพ้ืนดิน

สว่นกรณีแบบตวัอยา่งตอ่ไปน้ี โดนเรียกเก็บคา่เสียหายสว่นแรกแน่ๆ

รถถูกขีดขว่น หรือถูกกลัน่แกลง้

หินหรือวสัดุอ่ืนๆกระเด็นใส ่

เฉ่ียวก่ิงไม ้สายไฟ หรือลวดหนาม

รถตกหลุม หรือครูดพ้ืนถนน

เหยียบตะปู วสัดุมีคม หรือยางฉีก

รถถูกละอองสี หรือมีวสัดุใดหลน่มาโดน

กระจกรถแตก

ไถลตกขา้งทางแตไ่มพ่ลิกคว ่า

ถูกวสัดุในตวัรถกระแทกหรือกรีดโดน

ภยัธรรมชาติ เชน่ น ้าทว่ม

รถถูกสตัวก์ดัแทะหรือขีดขว่น

กรณีอ่ืนๆ ท่ีแจง้สาเหตุไมช่ดัเจน

2. ค่าสินไหมทดแทนเพ่ือความ

บุบสลายอนัเกิดแก่ทรพัยสิ์นนัน้

เพราะไดจ้ดัการตามสมควรเพ่ือ

ป้องปัดความวินาศภยั

3. ค่าใชจ่้ายท่ีเสียไปเพ่ือรกัษา

ทรพัยสิ์นซ่ึงเอาประกนัไวมิ้ให้

วินาศ

ประกนัภยัหลายราย

ม. 870, 871

ประกนัวินาศภยั จะท าก่ีรายก็ได ้ เรียกไดเ้ฉพาะความเสียหายท่ีแทจ้ริง

ดงันัน้จึงไม่ใช่ผูร้บัประกนัทกุรายท่ีจะเรียกได ้

ประกนัชีวิต ผูร้บัประโยชนย่์อมเรียกใหผู้ร้บัประกนัทุกราย

จ่ายไดต้ามสญัญา

ประกนัภยัหลายรายมีหลกัเกณฑด์งัน้ี

1. ผูเ้อาประกนัในสญัญาประกนัแตล่ะรายตอ้งเป็นบุคคลเดียวกนั

2. เอาทรัพยอ์นัเดียวกนัท าสญัญาประกนัภยักบัผูร้ับประกนัคนละราย

3. ภยัท่ีรับเส่ียงเป็นภยัอนัเดียวกนั

4. สญัญาประกนัภยัทุกรายตอ้งมีผลบงัคบัในเวลาเกิดภยั

คือ อยูใ่นระหวา่งอายุแหง่การรับประกนั

2. ประกนัภยัตามล าดบั ม.870 วรรค 3 ผูร้ับประกนัภยัรายแรกตอ้งใชค้า่

สินไหมทดแทนกอ่น หากไมพ่อกบัความเสียหายท่ีแทจ้ริง ผูร้ับประกนัภยัราย

ถดัไปจึงจะรับผิดตามล าดบั

3. ถา้มีท ัง้ประกนัพรอ้มกนัและเป็นล าดบั ใหใ้ช ้วรรค 3 กอ่น

แลว้ใช ้วรรค 1

4. ถา้มีประกนัภยัล าดบักอ่นเป็นผูร้ับประกนัหลายราย

ใชว้รรค 1 กอ่นแลว้ใช ้วรรค 3

การขอลดจ านวนคา่สินไหมทดแทน ม.874

- ถา้พิสูจน์ไดว้า่ราคาแหง่มูลประกนัภยัท่ีตกลงสูงเกินไป สามารถลดคา่

สินไหมทดแทน แตมี่หนา้ท่ีตอ้งคืนเบ้ียประกนัตามสว่นและเสียดอกเบ้ีย

ขอ้ยกเวน้ความรับผิดของผูร้ับประกนั

1. ไมต่อ้งรับผิดโดยผลของกฎหมาย ม.879

2. ไมต่อ้งรับผิดโดยผลของสญัญา

1. ไมต่อ้งรับผิดโดยผลของกฎหมาย ม.879

ม. 879 วรรค 1 ไมต่อ้งรับผิดเพราะความทุจริต หรือ ประมาทเลินเลอ่

อยา่งรา้ยแรงของผูเ้อาประกนัหรือผูร้ับประโยชน์

ขอ้ยกเวน้ความรับผิดของผูร้ับประกนัตาม ม.879 วรรค 1 คูส่ญัญาจะ

ท าความตกลงกนัเป็นอยา่งอ่ืนไมไ่ด ้

ฎ. 312/2523 การขบัรถฝ่าฝืนสญัญาณไฟแดงอยา่งธรรมดา

ม.879 วรรค 2 ไมต่อ้งรับผิดเพราะ ความ

ไมส่มประกอบ

ในเน้ือหาแหง่วตัถุท่ีเอาประกนั

กฎหมายยอมใหคู้ส่ญัญาตกลงเป็นอยา่ง

อ่ืนได ้

ฎ 999/2496 การสึกหรออนัเป็นธรรมดาแหง่การใชย้อ่มถือไดว้า่เกิด

ความไมส่มประกอบในเน้ือแหง่วตัถุอยา่งหน่ึง เชน่ เอาประกนัภยัเรือ

ใบเรือฉีกขาดจากการใชง้าน หรือสายสมอขาดหลุด

ฎ 330/2519 โรงงานประกนัภยัจากเพลิงไหมส้ตอ๊คสินคา้ เคร่ืองจกัร

ไดเ้กิดเพลิงไหมแ้ละหมอ้น ้าระเบิด คนงานจุดไฟหมอ้น ้าตามปกติ แต่

ไมไ่ดต้รวจดูสายน ้ามนัท่ีเกา่หลวม จึงเกิดระเบิดข้ึน เป็นประมาทเลอ่

เลอ่ แตไ่มถึ่งรา้ยแรง ล้ินหมอ้น ้าเปิดไมท่นัเพราความรอ้นมาก ก็ไมใ่ช่

ความไมส่มประกอบของวตัถุท่ีเอาประกนั

2. ไมต่อ้งรับผิดโดยผลของสญัญา

ในสญัญาประกนัภยัตกลงกนัก าหนดเง่ือนไขในสญัญาโดยชดัแจง้วา่ “ถา้ผู ้

เอาประกนัหรือผูร้ับประโยชนบ์อกกลา่ววินาศภยัลา่ชา้ สญัญาประกนัภยัไมมี่

ผลบงัคบั” หากละเลยไมป่ฏิบติัตามเง่ือนไข ผลคือผูร้ับประกนัภยัไมต่อ้งจา่ย

คา่สินไหมทดแทน

เง่ือนไขบงัคบักอ่นเกิดวินาศภยัหรือหลงัเกิดวินาศภยัก็ได ้เชน่ หากผูเ้อา

ประกนัน ารถยนตไ์ปรับจา้งหรือใหเ้ชา่รถ สญัญาประกนัภยัไมมี่ผลบงัคบั

เง่ือนไขนั้นตอ้งมีสภาพบงัคบัในตวั

ฎ 857/2534 เง่ือนไขในกรมธรรมท่ี์วา่ “ผูเ้อาประกนัจะตอ้งไม่

ตกลงยินยอมเสนอหรือใหส้ญัญาวา่จะชดใชค้า่เสียหายใหแ้ก่

บุคคลใดโดยไมไ่ดร้ับความยินยอมจากบริษทัเวน้แตบ่ริษทัมิได ้

จดัการตอ่การเรียกรอ้งนั้น” หาใชเ่ป็นขอ้ยกเวน้ความรับผิดของ

ผูร้ับประกนัภยั หรือเป็นเง่ือนไขท่ีมีความหมายในการป้องกนั

หรือหา้มมิใหผู้เ้อาประกนัสละสิทธิเรียกรอ้งแกบุ่คคลใดอนัจะมี

ผลถึงการรับชว่งสิทธิไลเ่บ้ียของผูร้ับประกนัภยั

เง่ือนไขตา่งๆในกรมธรรม ์

- ไมมี่ใบอนุญาตขบัข่ีรถขนสง่สินคา้บริษทัไมต่อ้งรับผิด (ฎ1006/2518)

- ผูร้ับประกนัภยัไมต่อ้งรับผิดถา้ผูข้บัรถยนตไ์มมี่ใบอนุญาตขบัข่ีหรือใบแทนใบอนุญาต (ฎ 1484/2523)

- ชาวเดนมาร์กมีใบขบัข่ีของประเทศเขาแตไ่มมี่ใบขบัข่ีของประเทศไทยหรือนานาชาติ บริษทัปฏิเสธความรับผิดไมไ่ด ้

- ตอ้งช าระดอกเบ้ียประกนัใหบ้ริษทัครบอายุ 1 ปี โดยทางบริษทัใหผ้อ่นช าระเป็นราย

สปัดาห ์ท ัง้น้ีตอ้งช าระทุกงวดโดยไมมี่การพกักรมธรรม ์หากผูเ้อาประกนัไมป่ฏิบติัตาม ผู ้

เอาประกนัยินดีจะใหเ้รียกรอ้ง คา่เคลม ซ่ึงบริษทัจา่ยไปน้ันคืนทัง้หมด (ฎ 1114/2512)

- มีใบอนุญาตแตข่าดการตอ่อายุ มิใชค่วามสามารถในการขบัรถบกพร่องหรือเสียสิทธิ

ตอ้งหา้มตามกฎหมาย ใบอนุญาตไมไ่ดถู้กยกเลิกหรือเพิกถอน ไมเ่ขา้ขอ้ยกเวน้ท่ีบริษทั

จะไมต่อ้งรับผิด (ฎ 1299/2521)

- อาณาเขตบนถนนในราชอาณาจกัร หมายถึงถนนท่ีรถแลน่ผา่นไปมาได ้แมย้งัไมเ่ปิดใหใ้ชเ้ป็นทางการ (ฎ 1408/2518)