บทที่ 4 ตัวแปรและสมมติฐาน · 3.1 ใช้เชื่อมโยงระหว่างการก าหนดตัวแปรที่สามารถวัดและสังเกตได้กับแนวคิดและทฤษฏีที่

บทท 4

ตวแปรและสมมตฐาน ในการด าเนนการวจยใด ๆ จะตองก าหนดตวแปรทจะศกษา แตในการวจยจะพบวาจะม ทงตวแปรทผวจยตองการศกษาและไมตองการทจะศกษาเขามาเกยวของอยเสมอ ๆ ดงนนเพอใหไดผลการวจยทไดมความถกตอง ชดเจนตามจดมงหมายของการวจย ผวจยจะตองศกษาเพอท าความเขาใจเกยวกบตวแปรวามอะไรบาง มลกษณะอยางไร หรอมวธการทจะควบคมหรอขจดตวแปรทไมตองการอยางไรทจะท าใหผลการวจยเกดขนตามวตถประสงคการวจยทก าหนดไวอยางแทจรง รวมทงการน า ตวแปรทตองการศกษาไปก าหนด/คาดคะเนเปนสมมตฐานในการวจยเพอน าไปทดสอบสมมตฐานวาผลการวจยนนจะเปนไปตามทตองการหรอไม อยางไร ตวแปร

1. ความหมายของตวแปร

มนกวชาการไดใหความหมายของ “ตวแปร” ดงน ตวแปร หมายถง คณลกษณะ/ขอมลทแตกตางกนของสงของ หรอปรากฏการณหรอพฤตกรรมทผวจยสนใจจะศกษา(Wiersma,2000 :25) ตวแปร หมายถง สงทโดยสภาพทวไปแลวสามารถแปรคาได(สมหวง พธยานวฒน,2535 : 102) ตวแปร เปนสญลกษณทก าหนดขนใหมคาทแตกตางกนตงแต 2 คาขนไป ตามขอบเขต ทก าหนด ถาสญลกษณใดมคาเดยวจะเรยกวา ตวคงท(Constant)(นงลกษณ วรชชย,2543 : 162) ตวแปร หมายถง แนวคดทเกยวของกบประเดนปญหาการวจยทตองการค าตอบ และ มความหลากหลายในเชงคณลกษณะหรอเชงปรมาณ(ปารชาต สถาปตานนท,2546:97) ตวแปร หมายถง คณลกษณะหรอคณสมบตของหนวยหรอปรากฏการณทผวจยสนใจจะศกษา ซงจะเปลยนแปลงหรอเปลยนคาไดตามหนวยหรอปรากฏการณนน ๆ โดยทสามารถวดและสงเกตได(สวรรณา ธรโชต,2541 : 60) สรปไดวา ตวแปร หมายถง ประเดน/คณลกษณะทผวจยตองการจะศกษา ทในการศกษางานวจยใด ๆ ตวแปรจะมคาทสามารถแปรเปลยนคาไดตามสถานการณหรอเงอนไขทก าหนดขน ทจะไดจากหลกการของเหตผลทผวจยไดศกษา ทบทวนจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ

2. ลกษณะของตวแปร ปารชาต สถาปตานนท(2546 : 97) ไดน าเสนอลกษณะของตวแปร มดงน 2.1 เปนสงทสามารถระบองคประกอบ ประเภท หรอชนดทหลากหลายได ไมใชสงทม เพยงอยางใดอยางหนงเทานน

หนาท 88 บทท 4 ตวแปรและสมมตฐาน

2.2 ค านยามทใหความหมายของตวแปร จะเปนการใหความหมายทจะสามารถใชอธบายคณลกษณะทจะสามารถสงเกต วด และประเมนคาไดอยางชดเจน และเปนรปธรรม

โดยทยวด ฦาชา และคณะ( 2532 :42) ไดน าเสนอลกษณะของตวแปรตน/อสระ และตวแปรตาม/ผลในเชงเปรยบเทยบ ดงแสดงในตารางท 4.1(ยวด ฦาชา และคณะ, 2532 :42) ตารางท 4.1 การเปรยบเทยบลกษณะของลกษณะของตวแปรตน/อสระ และตวแปรตาม/ผล

ลกษณะ ตวแปรตน/อสระ ตวแปรตาม/ผล 1.ความเปนเหตเปนผล 2.การจดกระท า 3.การพยากรณ 4.การกระตน 5.การเกดกอน-หลง 6.ความคงทน

เปนเหต จดกระท าได ตวพยากรณ ตวกระตน เกดกอน คงทนกวา

เปนผล เกดขนเอง จดกระท าไมได

ตวถกพยากรณ ตวตอบสนอง

เกดหลง เปลยนแปลงงายกวา

3. ความส าคญของตวแปร

ในการด าเนนการวจยใด ๆ ตวแปรเปนองคประกอบทมความส าคญตอการวจย ดงน (พชต ฤทธจรญ,2544 :88-89) 3.1 ใชเชอมโยงระหวางการก าหนดตวแปรทสามารถวดและสงเกตไดกบแนวคดและทฤษฏทเกยวของทมความเปนนามธรรมสง(วดและสงเกตไดยาก) ดงภาพท 4.1

ภาพท 4.1 ความสมพนธระหวางแนวคด ทฤษฏ ตวแปรทศกษา และการนยามตวแปร

ทมา : พชต ฤทธจรญ,2544 :88-89

การนยามตวแปร

แนวคด ทฤษฏ ทเกยวของ

ตวแปรทศกษา

ลกษณะนามธรรม

ลกษณะรปธรรม

การวดตวแปร

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 89

3.2 ใชเชอมโยงระหวางลกษณะความสมพนธของตวแปร กบสมมตฐานการวจย ทผวจย ไดคาดคะเนค าตอบของปญหาการวจยทจะเกดขนแลวด าเนนการเกบรวบรวมขอมลแลวน ามาวเคราะห เพอใชทดสอบวาสมมตฐานนนเปนจรงหรอไม 3.3 เชอมโยงกบสถตในการวเคราะห ทจะตองระบระดบการวดของขอมลแตละตววา อยในระดบใด หรอจ านวนตวแปรวามกตว เพอทจะสามารถน ามาเลอกใชสถตในการวเคราะหขอมล ไดอยางถกตอง และเหมาะสม การวจยเปนกระบวนการศกษาคณลกษณะของตวแปรหรอความสมพนธของตวแปร ดงนนผวจยจะตองรวาตวแปร คออะไร ธรรมชาตของตวแปรแตถาผวจยไมสามารถระบตวแปรไดอยางชดเจน หรอครอบคลม ท าใหผลการวจยอาจเปน “ขอความรทไมนาเชอถอ”(สมหวง พธยานวฒน,2535 : 110)

4. ประเภทของตวแปร ในการวจย ผวจยไดจ าแนกประเภทของตวแปรตามเกณฑทก าหนด ดงน 4.1 จ าแนกตามสภาพการณทเกดขน/ความสมพนธ จ าแนกได 4 ลกษณะ ดงน 4.1.1 ตวแปรอสระ/ตวแปรตน(Independent Variables)หรอตวแปรจดกระท า (Treatment Variables) เปนตวแปรทผวจยตองการจะศกษาและก าหนดขนตามหลกการของเหตผล ทไดศกษาจากแหลงขอมลตาง ๆ ทคาดคะเนวานาจะเปนตวแปรทเปนสาเหตทกอใหเกดผลการวจย ทหลากหลายเพอใชตอบปญหาการวจยนน ๆ ทเปนตวแปรทมอยตามธรรมชาต(ตวแปรอสระ/ ตวแปรตน) หรอเปนตวแปรทผวจยไดจดกระท าขนทใชเปนเงอนไขทจะกอใหเกดการเปลยนแปลงหรอผลลพธทผวจยตองการ 4.1.2 ตวแปรตามหรอตวแปรผล (Dependent Variables) เปนตวแปรทผวจยตองการ จะศกษาผลทเกดขน และจะมคาแปรเปลยนไปตามตวแปรอสระ/ตวแปรตนหรอตวแปรจดกระท า ทผวจยก าหนด หรอเปนค าตอบหรอผลลพธของปญหาการวจยทผวจยตองการอยางแทจรง ทผวจยจ าเปนตองมการศกษาคนควาเปนอยางดกอนทจะก าหนดวาตวแปรใดเปนตวแปรเหตหรอตวแปรผล 4.1.3 ตวแปรแทรกซอน(Extraneous Variables) เปนตวแปรทผวจยไมตองการทจะศกษาและมกจะเกดขนในระหวางการวจยและสงผลใหเกดความคลาดเคลอนในการวจยเสมอ ๆ แตเปน ตวแปรทผวจยสามารถก าจดหรอควบคมไมใหสงผลตอการวจยไดโดยการก าจดออกจากการทดลอง หรอวางแผนการทดลองเพอควบคม หรออาจน าเขามาเปนตวแปรหนงทผวจยตองการศกษาดวยกได หรออาจจะใชวธการทางสถตในการควบคมตวแปรดงกลาวกได อาท เพศ หรออายของกลมตวอยาง เปนตน ดงแสดงในภาพท 4.2


ภาพท 4.2 ตวแปรแทรกซอน 4.1.4 ตวแปรสอดแทรก(Intervention Variables) เปนตวแปรทผวจยไมตองการศกษา แตจะเกดขนในระหวางการวจย และสงผลใหเกดความคลาดเคลอนในการวจยเชนเดยวกน และ เปนตวแปรทผวจยไมสามารถก าจดออก/ควบคมจากการวจยไดเหมอนกบตวแปรแทรกซอน อาท ความสนใจ แรงจงใจใฝสมฤทธ หรอความวตกกงวล เปนตน ดงแสดงในภาพท 4.3

ภาพท 4.3 ตวแปรสอดแทรก

โดยสรปความสมพนธของตวแปรทจ าแนกตามสภาพการณเกดขน/ความสมพนธ ดงแสดงในภาพท 4.4

ภาพท 4.4 ความสมพนธระหวางตวแปร

X1

X2

X3

Z1

Z2

Y X1, X2, X3เปนตวแปรสาเหต Y เปนตวแปรผล Z1 ,Z2 เปนตวแปรสอดแทรก

X Y

Z

ตวแปรตน

ตวแปรแทรกซอน ตวแปรตาม

ตวแปรสอดแทรก

ตวแปรทตองการศกษา

ตวแปรไมตองการศกษา แตควบคมได

ตวแปรทไมตองการศกษา และควบคมไมได


ธระวฒ เอกะกล(2544 : 48)ไดน าเสนอลกษณะทแตกตางกนระหวางตวแปรตนกบ ตวแปรตาม ดงน 1) ตวแปรอสระเปนตวแปรทมมากอน และตวแปรตามเปนตวแปรทมาภายหลง

2) ตวแปรอสระเปนตวแปรเหต และตวแปรตามเปนตวแปรผล 3) ตวแปรอสระเปนตวแปรจดกระท า และตวแปรอสระเปนตวแปรทวดและสงเกตได

4) ตวแปรอสระเปนตวกระตน และตวแปรตามเปนตวแปรตอบสนอง 5) ตวแปรอสระเปนตวแปรท านาย และตวแปรตามเปนตวแปรทถกท านาย 4.2 จ าแนกตามลกษณะของขอมล จ าแนกได 2 ลกษณะ ดงน(สมหวง พธยานวฒน,2535 : 104) 4.2.1 ตวแปรเชงปรมาณ(Quantitative Variables) เปนตวแปรทแสดงคาของขอมล แตละหนวยเปนจ านวน/หรอตวเลขทสามารถน ามาใชแสดงการเปรยบเทยบมากนอย(ตวแปรอนดบ : Rank Variables)หรอด าเนนการดวยวธการทางคณตศาสตรได(บวก ลบ คณ และหาร)(ตวแปรจ านวน :Scale Variable) อาท อาย น าหนก รายได และผลสมฤทธทางการเรยน เปนตน 4.2.2 ตวแปรเชงลกษณะ(Qualitative Variables) เปนตวแปรทแสดงคาของขอมลเปนคณลกษณะทจ าแนกตามประเภทหรอใชบรรยายสงทเกดขน โดยทสามารถระบความแตกตางได แตจะไมสามารถน ามาด าเนนการทางคณตศาสตรได อาท เพศ การนบถอศาสนา อาชพ หรอการด าเนนกจกรรมของกลม เปนตน 4.3 จ าแนกตามความตอเนองของขอมล จ าแนกได 2 ลกษณะ ดงน 4.3.1 ตวแปรตอเนอง (Continuous Variables) เปนตวแปรทสามารถวดคาไดตอเนองภายในชวงใดชวงหนงทแสดงความมากหรอนอยของคาตวแปร และสามารถน ามาด าเนนการดวย วธการทางคณตศาสตรโดยหาคาเฉลยทเปนจ านวนทศนยมไดอยางมความหมาย อาท อาย ความยาวน าหนก หรอรายได เปนตน 4.3.2 ตวแปรไมตอเนอง (Discrete Variables) เปนตวแปรทไมสามารถวดคาได อยางตอเนองทแสดงสญลกษณการจ าแนกกลมของสมาชกทมคณลกษณะเดยวกนเทานน อาท เพศ โดยทเพศชาย แทนดวยตวเลข “1” และเพศหญง แทนดวยตวเลข “2” แตตวเลข “2” ในทน ไมไดแสดงความหมายในเชงเปรยบเทยบวาเปนตวเลขทมคามากกวาตวเลข “1” 4.4 จ าแนกตามประเภทของความร จ าแนกได 2 ลกษณะ ดงน 4.1 ตวแปรความคดรวบยอด(Concept Variable) เปนตวแปรทมความหมายของคณลกษณะหรอปรากฏการณทบคคลทวไปรบรไดอยางชดเจนและมความสอดคลองกน 4.2 ตวแปรสมมตฐาน(Hypothesis Variables) เปนตวแปรทมความหมายเฉพาะบคคลหรอกลมบคคลทรบรรวมกนเปนรายกรณ อาท บคลกภาพ ความวตกกงวล เปนตน ทในบางครง เรยกตวแปรนวา “ตวแปรโครงสราง(Construct Variable)”


4.5 จ าแนกตามจ านวนตวแปร จ าแนกได 2 ลกษณะ ดงน 4.5.1 ตวแปรทวภาค(Dichotomous Variable) เปนตวแปรทมคาแตกตางกนเพยง สองคา อาท เพศชาย-หญง การปฏบต-ไมปฏบต เทจ-จรง เปนตน 4.5.2 ตวแปรพหภาค(Polytomous Variable) เปนตวแปรทมคาแตกตางกนมากกวา สองคา อาท ศาสนา(พทธ-ครสต-ฮนด) เชอชาต(ไทย-จน-อสลาม) เปนตน 4.6 จ าแนกตามความเปนไปไดในการก าหนด จ าแนกได 2 ลกษณะ ดงน(สมหวง พธยานวฒน, 2535 : 109) 4.6.1 ตวแปรทก าหนดได(Active Variable) เปนตวแปรทสามารถก าหนดใหแตละกลม ทศกษาได อาท การปฏบตสมาธ/สภาพแวดลอม ฯลฯ 4.6.2 ตวแปรทไมสามารถก าหนดได(Attribute Variable) เปนตวแปรทไมสามารถก าหนดใหแตละกลมทศกษาได อาท ระดบเชาวปญญา เพศ ความถนด ฯลฯ

5. กฎเกณฑของการสรปความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวแปร 2 ตว ในการสรปความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวแปร 2 ตว มเงอนไขในการพจารณา 3 ประการ ดงน(Rosenthal, and Rosnow, 1991อางองใน นงลกษณ วรชชย,2543 :256 ) 5.1 กฎการแปรผนรวม(Covariate Rule) ระบวาตวแปรสาเหตและตวแปรผลจะตองม การแปรผนรวมกน 5.2 กฎการเกดกอน(Temperal Rule)ระบวาตวแปรทเปนสาเหตจะเกดขนกอน และตวแปรผลจะเกดขนภายหลงโดยไดรบอทธพลจากตวแปรสาเหต 5.3 กฎของความตรงภายใน(Internal-validity Rule) ระบวาตวแปรทเปนผลตองไดรบผลจากตวแปรสาเหตเพยงตวเดยวเทานน

6. ความสมพนธระหวางตวแปร 6.1. ประเภทของความสมพนธ ความสมพนธระหวางตวแปรทเกดขนในการวจยใด ๆ จ าแนกได 3 ประเภท ดงน (สชาต ประสทธรฐสนธ,2546 : 67-68) 6.1.1 ความสมพนธแบบสมมาตร (Symmetical Relationship) เปนความสมพนธท เทาเทยมกนทไมสามารถระบไดวาตวแปรใดเปนเหต หรอเปนผล หรอเปนตวแปรตนหรอตาม เพยงแตทราบวาตวแปรทงสองมความสมพนธกนเทานน 6.1.2 ความสมพนธแบบอสมมาตร(Asymmetical Relationship) เปนความสมพนธระหวางตวแปรทเปนแบบทางเดยวในลกษณะของตวแปรหนงเปนเหตและอกตวแปรหนงจะเปนผล กลาวคอ ตวแปรหนงจะเปนตวแปรตนทสงผลใหเกดตวแปรตามอกตวหนง

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 93 6.1.3 ความสมพนธแบบสงผลตอกนและกน(Reciprocal Relationship) เปนความสมพนธระหวางตวแปรทเปนแบบสองทาง ในลกษณะของการเปนเหตและผลซงกนและกน โดยทไมทราบอยางชดเจนวาตวแปรใดเปนตวแปรตนหรอตวแปรใดเปนตวแปรตาม โดยทความสมพนธของตวแปรทง 3 ประเภท แสดงไดดงภาพท 4.5(สชาต ประสทธรฐสนธ, 2546 : 67-68)

ภาพท 4.5 ประเภทความสมพนธของตวแปร

6.2 จ านวนและลกษณะของความสมพนธ ในงานวจยใด ๆ จะมตวแปรทเขามาเกยวของไมเทากนและมลกษณะความสมพนธ ทแตกตางกน ซงการไดทราบจ านวนตวแปรและลกษณะความสมพนธทเกดขน จะท าใหผวจยได มองเหนภาพรวมของตวแปรทชดเจนทจะสามารถน าไปพจารณาแนวทางในการวด และเลอกสถตทใชวเคราะหขอมลไดอยางถกตองและเหมาะสมมากขน ซงมรายละเอยด ดงน(พชต ฤทธจรญ, 2543 : 97-99) 6.2.1 ความสมพนธระหวางตวแปรตน 1 ตวและตวแปรตาม 1 ตว เปนความสมพนธ ทตวแปรตน 1 ตวสงผลตอตวแปรตามทเกดขนเพยง 1 ตว ดงแสดงในภาพท 4.6(พชต ฤทธจรญ, 2543 : 97)

ภาพท 4.6 ความสมพนธระหวางตวแปรตน 1 ตวกบตวแปรตาม 1ตว

A B A B A B

ความสมพนธ แบบสมมาตร

ความสมพนธ แบบอสมมาตร

ความสมพนธ แบบสงผลตอกนและกน

A B


6.2.2 ความสมพนธระหวางตวแปรตน 1 ตวและตวแปรตามหลายตว เปนความสมพนธ ทมตวแปรตนเพยง 1 ตวแตสงผลใหเกดตวแปรตามหลายตว ดงแสดงในภาพท 4.7(พชต ฤทธจรญ, 2543 : 98)

ภาพท 4.7 ความสมพนธระหวางตวแปรตน 1 ตวกบตวแปรตามหลายตว

6.2.3 ความสมพนธระหวางตวแปรตนหลายตวทสงผลตอตวแปรตามตวเดยว เปนความสมพนธทมตวแปรตนหลายตวสงผลตอตวแปรตามเพยงตวเดยว ดงแสดงในภาพท 4.8 (พชต ฤทธจรญ, 2543 : 98)

ภาพท 4.8 ความสมพนธระหวางตวแปรตนหลายตวกบตวแปรตามตวเดยว

A

B1

B2

B3

B1

A1

A2

A3

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 95 6.2.4 ความสมพนธระหวางตวแปรตนหลายตวทสงผลตอตวแปรตามหลายตว เปนความสมพนธทตวแปรตนหลายตวสงผลตอตวแปรตามหลายตวเชนเดยวกน ดงแสดงในภาพท 4.9 ( พชต ฤทธจรญ, 2543 : 99)

ภาพท 4.9 ความสมพนธระหวางตวแปรตนหลายตวกบตวแปรตามหลายตว 6.3 ลกษณะของความสมพนธระหวางตวแปร ในความสมพนธระหวางตวแปร ไดจ าแนกลกษณะของความสมพนธ ดงน 6.1 ความสมพนธในเชงบวก(Positive Relationship) เปนความสมพนธในลกษณะทสอดคลองกน คอ คาของตวแปรหนงเพมขนอกตวแปรหนงกจะเพมขนดวย หรอถาตวแปรหนงลดลงอกตวแปรหนงกจะลดลงดวย และเมอน าคาของตวแปรทงสองไปหาสมประสทธสหสมพนธจะไดคาออกมาเปนจ านวนจรงบวก และถาน าไปเขยนกราฟความสมพนธระหวางตวแปรจะไดกราฟดงแสดงใน ภาพท 4.10

ภาพท 4.10 ความสมพนธระหวางตวแปรในเชงบวก

B2

A1

A2

A3

B1

B3

y

x


6.2 ความสมพนธในเชงลบ(Negative Relationship) เปนความสมพนธในลกษณะทขดแยงกน คอ คาของตวแปรหนงเพมขนแตอกตวแปรหนงกจะลดลง และเมอน าคาของตวแปรทงสองไปหาสมประสทธสหสมพนธจะไดคาออกมาเปนจ านวนจรงลบ และถาน าไปเขยนกราฟความสมพนธระหวางตวแปรจะไดกราฟดงแสดงในภาพท 4.11

ภาพท 4.11 ความสมพนธระหวางตวแปรในเชงลบ 6.3 ความสมพนธเปนศนย(Zero Relationship) เปนความสมพนธในลกษณะท ไมเกยวของกน คอ คาของตวแปรหนงเพมขนหรอลดลงไมเกยวของกบเพมขนหรอลดลงตวแปรหนง และเมอน าคาของตวแปรทงสองไปหาสมประสทธสหสมพนธจะไดคาออกมาเปนศนยและถาน าไปเขยนกราฟความสมพนธระหวางตวแปรจะไดกราฟดงแสดงในภาพท 4.12

ภาพท 4.12 ความสมพนธระหวางตวแปรเปนศนย

y

x

y

x


7. การก าหนดความหมายของตวแปร 7.1 การก าหนดความหมายของตวแปร การก าหนดความหมายของตวแปร เปนการใชขอความ/ถอยค าอธบายความหมายของ ตวแปรในการด าเนนการวจยทมลกษณะเปนนามธรรมใหอยในลกษณะของรปธรรม(เชงปฏบตการ) ทผวจยหรอบคคลทสนใจและศกษางานวจยจะสามารถจะท าความเขาใจรวมกนไดอยางถกตอง และชดเจน และจะตองเปนตวแปรทสามารถวดและสงเกตคาได ดงแสดงการก าหนดความหมายของตวแปรในภาพท 4.13( สวมล ตรกานนท, 2543 : 103)

ภาพท 4.13 การนยามตวแปรเชงโครงสรางเปนนยามเชงปฏบตการ

ทฤษฏ หลกการ แนวคด และผลงานวจย

ลกษณะ/พฤตกรรม ทแสดงออก

ตวแปรเชงโครงสราง

การนยาม ตวแปรเชงทฤษฏ

การนยาม ตวแปรเชงปฏบตการ

ไมสามารถระบรปรางทชดเจน

สามารถระบ รปรางทชดเจน

แตยงไมสามารถวดและสงเกตได

สามารถระบ รปรางทชดเจน

ทสามารถวดและสงเกตได


7.2 ประเภทของการก าหนดความหมายของตวแปร ในการนยามตวแปรในงานวจยใด ๆ จ าแนกประเภทของการนยามเปน 2 ประเภท ดงน (Kerlinger, 1979 : 41-42 ; ปารชาต สถาปตานนท,2546 : 103) 7.2.1 การก าหนดความหมายเชงโครงสราง(Constructional Definition) หรอ การก าหนดเชงทฤษฏ (Theorical Definition ) หรอการก าหนดเชงความคดรวบยอด(Conceptual Definition )เปนการก าหนดความหมายโดยใชภาษาเชงวชาการตามพจนานกรม ทแสดงองคประกอบหรอโครงสรางทมความเปนนามธรรมคอนขางสง ไมชดเจนและในบางครงอาจจะไมสามารถด าเนนการวดและสงเกตไดตามวตถประสงค 7.2.2 การก าหนดความหมายเชงปฏบตการ(Operational Definition) เปนการก าหนดความหมายทเฉพาะเจาะจงในลกษณะรปธรรมทชดเจนทสามารถด าเนนการ/ปฏบตได และสามารถ วดและสงเกตคาได โดยใชเครองมอทสรางและพฒนาขนระบตวบงชไวอยางชดเจนเพอการออกแบบ การวด มลกษณะใกลเคยงกบการเขยนจดประสงคเชงพฤตกรรม โดยทในการก าหนดความหมาย จะประกอบดวย ดงน 7.2.2.1 คณลกษณะ หรอองคประกอบของตวแปรนน ๆ 7.2.2.2 พฤตกรรมทแสดงออกภายใตสภาวการณหรอเงอนไขทไดก าหนดขน อยางเหมาะสม 7.2.2.3 สถานการณหรอสงเราทเปนเงอนไขหรอสภาวการณทเหมาะสมทจะกระตนใหเกดพฤตกรรมทแสดงออกทจะสามารถวดและสงเกตได 7.2.2.4 เกณฑทใชในการพจารณา วา พฤตกรรมทแสดงออกมความหมายอยางไร สอดคลองกบจดมงหมายหรอไม อยางไร นงลกษณ วรชชย(2543 : 162-165) ไดจ าแนกประเภทของค านยามของตวแปรทคลายกน ดงน 1) ค านยามเชงองคประกอบ(Constitutive Definition) เปนการใหความหมายของความคด รวบยอดใหมจากความคดรวบยอดเดมทแสดงลกษณะเฉพาะสวนทเปนองคประกอบ หรอโครงสราง ทใชเชอมโยงตวแปรตามทฤษฎกบตวแปรในการวจย 2) ค านยามเชงปฏบตการ(Operational Definition) เปนการใหความหมายทระบกจกรรมหรอวธการทจะใชในการสงเกตหรอวดตวแปรนน ๆ โดยการเชอมโยงตวแปรในการวจยกบการปฏบต ในการสงเกตหรอการวดตวแปรนน ๆ ในการก าหนดค านยามเชงปฏบตการทดใด ๆกตามไมสามารถทจะท าใหเกดความครบถวน ในตวแปรเชงโครงสรางได แตในการก าหนดนนจ าเปนจะตองมความรอบคอบเนองจากค านยามเชงปฏบตการจะเปนการเชอมโยงระหวางทฤษฎและการปฏบต ดงนนถาก าหนดค านยามเชงปฏบตการท ไมถกตองยอมมผลกระทบตอความเทยงตรงและความเชอมนของการวจยนน ๆ

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 99 7.3 หลกการของการก าหนดค านยามเชงปฏบตการ ปารชาต สถาปตานนท(2546 : 107-108) และบญใจ ศรสถตยนรากล(2547 : 61)ไดน าเสนอหลกการของการก าหนดค านยามเชงปฏบตการ ดงน 7.3.1. การก าหนดค านยามเชงปฏบตการ(Operational Definition) ตองก าหนดขน บนพนฐานของค านยามเชงมโนทศนของตวแปรนน ๆ ดงนนเมอจะก าหนดค านยามเชงปฏบตการ ควรศกษาแนวคดหรอทฤษฏเกยวกบตวแปรนน ๆใหชดเจน เพราะถาค านยามเชงปฏบตการม ความสอดคลองกบค านยามเชงมโนทศนแลวจะท าใหเกดความเทยงตรงเชงเนอหา ทสามารถ แสดงความสมพนธระหวางค านยามเชงมโนทศน ค านยามเชงปฏบตการ และเครองมอทใชใน การวจย ดงแสดงในภาพท 4.14(บญใจ ศรสถตยนรากล(2547 : 61)

ภาพท 4.14 ความสมพนธระหวางค านยามเชงมโนทศน ค านยามเชงปฏบตการ และเครองมอทใชในการวจย

7.3.2 การก าหนดค านยามเชงปฏบตการของตวแปรตองค านงถงขอบเขตของการวจย และมความสอดคลองกบประชากรของการวจย 7.3.3 การก าหนดค านยามเชงปฏบตการของตวแปรทน ามาใชสรางเครองมอ เกบรวบรวมขอมลจะตองก าหนดในลกษณะพฤตกรรม/การแสดงออกทสามารถวดและสงเกต ไดอยางชดเจน 7.3.4 การก าหนดค านยามเชงปฏบตการของตวแปรในการทดลอง จะตองก าหนด ในลกษณะทสามารถน ามาด าเนนการทดลองไดอยางเปนรปธรรม พชต ฤทธจรญ(2544 :101-105)ระบวาการนยามเชงปฏบตการ ผวจยสามารถนยามได 3 ลกษณะ ดงน 1) นยามโดยการก าหนดเงอนไขทจะเปนสาเหตในการน าไปสปรากฏการณ หรอสงทตองการใหนยาม 2) นยามโดยการสรางพฤตกรรม เพอระบลกษณะของคณสมบตทสามารถเคลอนไหวได หรอคณสมบตทคงท 3) นยามในเชงรปธรรมของสงทวด และระบวธการเกบรวบรวมขอมล

เครองมอทใชในการวจย

ค านยามเชงมโนทศน ค านยามเชงปฏบตการ


สวมล ตรกานนท(2543 : 102)ไดน าเสนอปญหาในการนยามเชงปฏบตการ ดงน 1) การนยามความหมายของตวแปรในลกษณะของรปธรรม(ทวดได)ไดหลากหลายมต 2) ตวแปรทนยามมลกษณะทหลากหลาย(Nebulous Concept)ไมใชโครงสรางเดยว(Single Concept) ดงนนผวจยจะตองนยามความหมายตวแปรใหชดเจน 8. วธการก าหนดตวแปร การก าหนดตวแปรในการวจย มวธการทใชเปนแนวทางการปฏบต ดงน 8.1 ใชแนวคด หลกการ ทฤษฎ หรองานวจยทเกยวของ เปนวธการใหความหมายของตวแปรจากขอมลทไดจากการศกษาเอกสารแนวคด หลกการ ทฤษฎ หรองานวจยของผวจยทศกษาแลวมาวเคราะหและอธบายตวแปรทน ามาศกษาในงานวจยของตนเอง 8.2 ใชขอเทจจรงทไดจากการเกบรวบรวมขอมลเบองตน เปนวธการใหความหมายของ ตวแปรทใหม ๆ ไมมผวจยคนใดไดศกษามากอน และไมสามารถใชแนวคด หลกการ หรอทฤษฎใด ๆ อธบายได โดยมขนตอนการด าเนนการ ดงน 8.2.1 เลอกกลมตวอยางทคาดวาจะเปนกลมทมคณลกษณะ หรอมความรเกยวกบคณลกษณะนน ๆ 8.2.2 ก าหนดคณลกษณะนนโดยการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง 8.2.3 น าขอมลทเกบรวบรวมมาวเคราะหเพอหาองคประกอบทส าคญของคณลกษณะนน ๆ เพอน ามาใชก าหนดความหมายของตวแปรทชดเจนตอไป

สมหวง พธยานวฒน(2541 : 64-65)ไดน าเสนอแนวปฏบตในการก าหนดตวแปรเพอการวด ในการวจย ดงน 1) เลอกและก าหนดปญหาการวจยอยางชดเจนโดยการก าหนดขอบเขต แลวใชความคด เชงระบบ และผลการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของเปนแนวทางในการก าหนดตวแปร ในการวจย 2) เกณฑในการพจารณาคดเลอกตวแปร (1) ตวแปรทส าคญจะสอดคลอง(Relevancy)กบปญหาการวจยทสนใจศกษา (2) ก าหนดตวแปรหลกทไมมากเกนไปแตจะตองครอบคลม(Coverage)ปญหาการวจย มฉะนนจะเกดปญหาในการวดคาตวแปร (3) พจารณาวาตวแปรทก าหนดสามารถวดไดอยางถกตอง(Measurable) 3) ตวแปรแทรกซอน(Extraneous Variables)ทจะตองก าจดมอะไรบาง และจะด าเนนการอยางไร 4) ใหค านยามเชงปฏบตการ(Operational Definition)แกตวแปรวา จะด าเนนการอยางไร และจะวดคาตวแปรทตองการไดอยางไร

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 101 5) ก าหนดวธการวดทเหมาะสม มดงน (1) จากการทดลองทมการจดกระท า/สรางสถานการณแลวพจารณาผลจากการทดสอบ การสงเกต การสมภาษณ หรอการสอบถามทสอดคลองกบสภาพของปญหาการวจยและธรรมชาต ของตวแปรทตองการวด (2) จากสภาพธรรมชาต ทไมไดมการจดกระท าหรอเปนธรรมชาต จะพจารณาผลโดยใชการทดสอบ การสงเกต การสมภาษณ หรอการสอบถามทสอดคลองกบสภาพของปญหาการวจยและธรรมชาตของตวแปรทตองการวดในสถานการณทเปนธรรมชาต ศรชย กาญจนวาส(2541:38) ไดน าเสนอความสมพนธระหวางการก าหนดปญหาการวจย และตวแปรวา ในการวจยใด ๆ การวเคราะหปญหาของการวจยจะเชอมโยงกบสมมตฐานทไดจากทฤษฏ ทเกยวของหรอความรทมอยทจะท าใหไดตวแปรทชดเจนจากการคดเลอกตวแปรทงหมดทตองการวดหรอทตองการจะควบคมในการวจย ดงแสดงในภาพท 4.15( ศรชย กาญจนวาส,2541:38)

ภาพท 4.15 ความสมพนธระหวางการก าหนดปญหาการวจย และตวแปร

สมมตฐาน

ตวแปร

การคดเลอก

การวด

การควบคม

ประเดนปญหาของการวจย

หวขอของการวจย

ทฤษฏทเกยวของ ความรทมอย


9. ประเดนทควรพจารณาในการวดตวแปร ในการวดตวแปรมประเดนทควรพจารณาในการด าเนนการ ดงน(ปารชาต สถาปตานนท, 2546 : 161-162) 9.1 ระดบการวดของขอมล เนองจากระดบการวดของขอมลจะชวยใหสามารถเลอกใชสถตทเหมาะสมในการวเคราะหขอมล ดงนนจะตองพจารณาลวงหนาวาขอมลอยในระดบใด ถงแมวาจะสามารถเปลยนแปลงระดบการวดของขอมลจากระดบสงกวามาสระดบทต ากวา แตกไมสามารถแปลงจากระดบการวดต าเปนระดบมาตรการวดสงได หรอในกรณก าหนดระดบการวดของขอมลใหอยในระดบสงเพอเลอกใชสถตทมอ านาจการทดสอบสง แตจะเสยเวลาในการสรางเครองมอทคอนขางยงยากและซบซอนกวา 9.2 มมมองในการวดตวแปร ในการศกษาตวแปรใด ๆ จะตองพจารณาวาตวแปรทตองการ ศกษามคณลกษณะทชดเจนหรอมมมมองกดาน เพอก าหนดขอค าถามทเหมาะสมกบการวดคา ตวแปรนน มหลกในการพจารณา ดงน 9.2.1 มตวแปรทชดเจนจ านวนหนง ทมมมมองเดยวจะใชค าถามเพยงค าถามเดยว อาท เพศ ระดบการศกษา ระดบรายได เปนตน 9.2.2 มตวแปรทมความซบซอน ทมมมมองหลายคณลกษณะทไมสามารถวด คาตวแปรไดโดยตรงจะตองใชการวดทางออม เพอใหไดค าตอบทถกตอง ชดเจนและสอดคลองกบ กรอบแนวคดทฤษฏทน ามาใชมากทสด ทอาจจะเปนการก าหนดประเดนค าถามหลายประเดนทวด เพยงตวแปรเดยว หรอการก าหนดประเดนหลายประเดนทวดตวแปรเดยวแตในแตละประเดนยงมมมมองยอย ๆ ทตองก าหนดดวย 10. การควบคมตวแปร ในการวจยใด ๆ จ าเปนจะตองมการควบคมตวแปรเพอใหไดผลการวจยทเกดขนจากตวแปร ทตองการศกษาเทานน ดงนนจะตองมวธการในการควบคมตวแปรในการวจย ดงน(ศรชย กาญจนวาส. 2541:48-51)

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 103 10.1 วธควบคมตวแปรแทรกซอนทเปนปจจยภายในของกลมตวอยาง 10.1.1 การจดกระท าแบบสม(Randomization)เปนการสมตวอยางจากประชากรมาใชในการวจยทใชหลกการความนาจะเปน ดงแสดงในภาพท 4.16(ศรชย กาญจนวาส, 2541:48)

ภาพท 4.16 การจดกระท าแบบสม

การน าตวแปรควบคม(ระดบ)มาเปนตวแปรอสระ/ตนทศกษาเพอเปรยบเทยบระหวางระดบของตวแปร ดงแสดงในภาพท 4.17( ศรชย กาญจนวาส, 2541:49)

ภาพท 4.17 การน าตวแปรควบคม(ระดบ)มาเปนตวแปรทศกษา

ประชากร กลมตวอยาง

ตวแปรตน ตวแปรตาม

สม

สม

สม

กลมท 1

กลมท 2

X1

X2

Y1

Y2


สม X1

X2

Y1

Y2

ระดบ ท 1(A)

ระดบ ท 2(B)

ระดบ ท 3(C)

ระดบท 1

ระดบท 2

ระดบท 3

สม

ระดบท 1

ระดบท 1

ระดบท 2

ระดบท 3

ระดบท 3

ระดบท 2

ประชากร กลมตวอยาง


10.1.3 การท าใหตวแปรควบคมคงท ดงแสดงในภาพท 4.18(ศรชย กาญจนวาส, 2541:49)

ภาพท 4.18 ท าใหตวแปรควบคมคงท

10.1.4 การปรบคาทางสถตเปนการใชสถตในการควบคม อาท ใชการวเคราะหความแปรปรวน รวม(Analysis of Covariance : ANCOVA)ในการเปรยบเทยบผลหลงการทดลองระหวางกลมทดลอง กบกลมควบคม เปนตนดงแสดงในภาพท 4.19(ศรชย กาญจนวาส, 2541:50)

ภาพท 4.19 การปรบคาทางสถต 10.1.5 การตดทง(Elimination) เปนการด าเนนการวจยโดยใชวธการเลอกศกษาเฉพาะตวแปรในบางลกษณะหรอระดบใดระดบหนงของตวแปรนน ๆ อาท ในการวจยพบวา เพศมผลตอตวแปร ทศกษา ดงนนผวจยอาจเลอกศกษาเฉพาะเพศหญง หรอเพศชายเทานน


สม

X1

X2

Y1

Y2

ระดบ ท 1(A)

ระดบ ท 2(B)

ระดบ ท 3(C)

ระดบท 2

ระดบท 2

ระดบท 2

ประชากร

กลมตวอยาง

สม

ตวแปรควบคม

ตวแปรอสระทศกษา ตวแปรตาม(ปรบใหม)

(ขจดอทธพลของ ตวแปรควบคม)

ตวแปรตาม(เดม)

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 105 10.2 วธควบคมตวแปรแทรกซอนจากผทดลองและกลมตวอยาง ม ดงน (บญใจ ศรสถตนรากร, 2547 : 111) 10.2.1 การด าเนนการวจยโดยมผวจยเปนผรวมทดลองหลายคน เพอขจดความล าเอยง ทเกดขนจากผวจยคนใดคนหนง ทจะตองมการจดเตรยม/ชแจงทมงานผวจยใหมความเขาใจในเทคนคการเกบรวบรวมขอมล/การใชเครองมอและการแปลความ/ตความของพฤตกรรมทตองการไดสอดคลองกน และจะตองมการจดท าคมอการปฏบตทใชส าหรบเปนแนวทางในการปฏบตทชดเจน และม ความสอดคลองกนทกขนตอน 10.2.2 การด าเนนการวจยโดยไมใหกลมตวอยางรบทราบรายละเอยดในการวจยวา เปนกลมทดลองหรอกลมควบคม เพอลดหรอขจดการแสดงพฤตกรรมในลกษณะทไมเปนไป ตามธรรมชาต 10.2.3 การด าเนนการวจย โดยทไมใหกลมตวอยางไดรบทราบรายละเอยดเกยวกบ ตวแปรทตองการศกษา เพอชวยปองกนการมอคตในการใหขอมลทเกดจากความรสกหรอการรบร ทแทจรง สมมตฐาน ในการด าเนนการวจยนน การคาดคะเนผลทจะเกดขนไวลวงหนาหลงจากทผวจยไดทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของแลว จะชวยใหผวจยไดมแนวทางทชดเจนมากขนในการด าเนนการวจยอยางเปนขนตอนเพอจะไดค าตอบของปญหาการวจยทถกตอง และเชอมนได 1. ความหมายของสมมตฐาน ในการใหความหมายของสมมตฐาน ไดมนกวชาการไดใหความหมาย ดงน สมมตฐาน หมายถง ขอคดเหนหรอถอยแถลงทใชเปนมลฐานแหงการหาเหตผล การทดลอง หรอ การวจย(ราชบณฑตยสถาน,2546 :1127) สมมตฐาน เปนค าตอบทคาดคะเนไวลวงหนา โดยใชเหตผลทยงไมผานการตรวจสอบ โดยก าหนดในลกษณะของความสมพนธทคาดวาจะเปนไปไดระหวางตวแปร ทใชในการอธบาย คาดคะเนปรากฏการณทเกดขนทจะตองสามารถท าการทดสอบได(Gay and Diehl, 1992 :72)

สมมตฐาน เปนค าตอบเบองตนทท าหนาทเปนสะพานเชอมโยงระหวางขอสรป/องคความรทมอย กบขอเทจจรงเชงประจกษ ทกอใหเกดการพฒนาองคความร(Nachmias and Nachmias,1987 : 65) สมมตฐาน เปนการก าหนดขอเสนอทระบค าอธบายหรอค าตอบของปญหาการวจย ทใชเปนแนวทางในการคนหาหรอพสจนขอเทจจรงไดอยางเปนระบบ และถกตองสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย(เทยนฉาย กระนนทน,2544 : 67)


สมมตฐาน เปนขอความทคาดคะเนหรอสนนษฐานเกยวกบความสมพนธระหวางตวแปร มความสมพนธเกยวของกนอยางไร หรอเปนความคดรวบยอดทตองการทดสอบวาเปนจรงหรอไม (สชาต ประสทธรฐสนธ,2546 : 96) สมมตฐาน หมายถง ค าตอบทไดจากการคาดคะเนลวงหนา โดยใชหลกของเหตและผลทไดจากความรเกยวกบทฤษฏ จนตนาการและประสบการณของผวจย ทระบความสมพนธระหวางตวแปร 2 ตวในการพรรณนา อธบายหรอพยากรณ โดยจะตองก าหนดในลกษณะทสามารถเกบรวบรวมขอมลของ ตวแปรมาทดสอบสมมตฐานได(Kerlinger.1986 :17-18 ; Thomas and Nelson,1996 : 56-57) โดยทสมมตฐานทก าหนดขนนนไมจ าเปนวาจะตองเปนจรงเสมอไป(บญเรยง ขจรศลป.2539 : 21) สรปไดวาสมมตฐาน เปนการคาดคะเนปรากฏการณ/ผลลพธทอาจจะเกดขนในการตอบปญหาการวจยนน ๆ โดยทสมมตฐานอาจจะเกดขนหรอไมเกดขนกได และเปนการคาดคะเนทเกดขนหลงจากทผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบงานวจยนน ๆ แลวมาเปนอยางด และในการวจย บางเรองอาจจะไมมการก าหนดสมมตฐานกได แตไมใชวางานวจยนนๆ จะไมมสมมตฐานเพยงแตผวจยอาจยงไมมความมนใจเพยงพอในการก าหนดสมมตฐานนน ๆ หรอในบางครงอาจจะตองมการปรบเปลยนสมมตฐานเมอไดด าเนนการวจยผานไปแลวชวงเวลาหนงเนองจากผวจยไดพบเงอนไขทอาจท าใหผลการวจยทเกดขนนนเปลยนแปลง 2. ประเภทของสมมตฐาน ในการวจย ใด ๆ ผวจยไดก าหนดประเภทของสมมตฐานออกเปน 2 ประเภท ดงน 2.1 สมมตฐานทางการวจย (Research Hypothesis)เปนขอความหรอประโยคทผวจยไดคาดคะเนปรากฏการณหรอผลลพธทเกดขนในลกษณะของความสมพนธระหวางตวแปร 2 ตว ตามจดมงหมายของการวจยภายหลงจากไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของแลวน ามาเปนฐานความร ทผวจยอาจจะคาดคะเนไดถกตองหรอคลาดเคลอนกได ดงนนผวจยจะตองน าสมมตฐานไปทดสอบ โดยการแปลงใหเปนสมมตฐานทางการวจยใหเปนสมมตฐานทางสถตโดยใชขอมลเชงประจกษ ทเกบรวบรวมมาและวธการทางสถตตอไป และในงานวจย ทมตวแปรทศกษาเพยงตวแปรเดยว (สภาพทเกดขน หรอคณลกษณะ) กอาจจะไมจ าเปนตองระบสมมตฐานการวจยไว เพราะไมจ าเปน ตองมการทดสอบความสมพนธใด ๆ แตถาผวจยก าหนดไวอาจจะท าใหเกดความล าเอยงใน การด าเนนการเกบรวบรวมขอมลของผวจยดวย ดงตวอยางสมมตฐานการวจย ดงน นกศกษามผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตรโดยใชทกษะการสอสารแนวความคดคณตศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยน นกศกษามผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตรโดยใชทกษะการสอสารแนวความคดคณตศาสตรหลงเรยนและกอนเรยนแตกตางกน ความคดเหนเกยวกบแนวทางการด าเนนการปฏรปการศกษาในโรงเรยนของผบรหารโรงเรยนและครผสอนแตกตางกน

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 107 2.2 สมมตฐานทางสถต(Statistics Hypothesis) เปนสญลกษณหรอโครงสรางทางคณตศาสตรทก าหนดแทนสมมตฐานการวจยเพอน ามาทดสอบสมมตฐานดวยวธการทางสถตตอไป โดยการน าคณลกษณะของประชากร (คาพารามเตอร)มาเขยนเปรยบเทยบกน โดยทสมมตฐานทางสถตจ าแนกเปน 2 ลกษณะ ดงน 2.2.1 สมมตฐานกลาง(Null hypothesis : H0) เปนสมมตฐานทก าหนดในลกษณะของ การแสดงความสมพนธทเทากน หรอความไมแตกตางของคาพารามเตอรทตองการเปรยบเทยบ ทเปนเปาหมายในการทดสอบสมมตฐานวาจะยอมรบหรอปฏเสธ อาท H0 : 1 =2 หรอ H0 : = 0 หรอ H0 : i =j ไมมคใดทแตกตางกน เปนตน 2.2.2 สมมตฐานทางเลอก(Alternative hypothesis : H1) เปนสมมตฐานทก าหนด ในลกษณะของการแสดงความสมพนธทไมเทากนหรอความแตกตางของคาพารามเตอรทตองการเปรยบเทยบ เปนเปาหมายรองในกรณทผลการทดสอบสมมตฐานโดยปฏเสธสมมตฐานกลางแลว จะตองสรปผลการทดสอบโดยพจารณาจากสมมตฐานทางเลอกทก าหนดไว ซงสมมตฐานทางเลอก จ าแนกเปน 2 ลกษณะยอย ๆ ดงน(พชต ฤทธจรญ,2543 : 104-108) 2.2.2.1 สมมตฐานแบบมทศทาง(Directional Hypothesis) เปนสมมตฐานทก าหนดความสมพนธของตวแปรในทศทางใดทศทางหนงอยางชดเจน จากความมนใจทมในเหตและผลทไดจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ โดยจะสามารถระบตวแปรไดวา “มากกวาหรอสงกวา” หรอ “นอยกวาหรอต ากวา”หรอเรยกอกชอหนงวา “สมมตฐานแบบหางเดยว(One-tailed)” อาท H1 : 1 > 2 หรอ H1 : < 0 เปนตน ซงเปนสมมตฐานทมอ านาจในการทดสอบมากกวาสมมตฐานแบบไมมทศทางในระดบนยส าคญทางสถตทเทากน(โอกาสจะปฏเสธสมมตฐานหลกมากกวา) 2.2.2.2 สมมตฐานแบบไมมทศทาง(Non-Directional Hypothesis) เปนสมมตฐานทก าหนดความสมพนธของตวแปรโดยไมไดระบทศทางของความสมพนธอยางชดเจน เนองจากไมมสงทบงชจากการศกษาวามแนวโนมของตวแปรจะเปนอยางไรอยางชดเจน แตจะก าหนดสมมตฐาน ในลกษณะของ “ความไมเทากน/ความแตกตาง” หรอเรยกอกชอหนงวา “สมมตฐานแบบสองหาง (Two-Tailed)” อาท H1 : 1 2 หรอ H1 : 0 เปนตน

ทแสดงความสมพนธระหวางสมมตฐานการวจยกบสมมตฐานทางสถต ดงแสดงในภาพท 4.20

ภาพท 4.20 ความสมพนธระหวางสมมตฐานการวจยกบสมมตฐานทางสถต

สมมตฐานการวจย สมมตฐานทางสถต

สมมตฐานทางเลอก BAH :1

สมมตฐานหลก BAH :1


3. หลกการก าหนดสมมตฐาน ในการก าหนดสมมตฐานการวจยใด ๆ จะก าหนดในลกษณะแบบมทศทางหรอไมมทศทาง จะขนอยกบผลจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของของผวจยวาจะสงเคราะหขอมลแลว ไดขอสรปของแนวโนมทเกดขนจะเปนอยางไร หรอเกดความมนใจของผลทนาจะเกดขน จงไดน ามา ก าหนดเปนสมมตฐานการวจย เพอด าเนนการเกบรวบรวมขอมลมาตรวจสอบดวยวธการทางสถต มดงน 3.1 จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของทมเหตผลสนบสนนอยางเพยงพอให ระบสมมตฐานแบบมทศทางแตถายงไมแนใจใหระบสมมตฐานแบบไมมทศทาง 3.2 ระดบมาตรวดของตวแปร ถาตวแปรอยในระดบมาตรวดอนตรภาค(Interval Scale) หรอระดบอตราสวน(Ratio)ในการหาสหสมพนธของเพยรสนใหระบสมมตฐานแบบมทศทาง แตถาเปนตวแปรในระดบนามบญญต(Nominal Scale) หรอเรยงอนดบ(Ordinal Scale)ทใชการทดสอบไครสแควร( 2 )ใหระบสมมตฐานแบบไมมทศทาง 4. ความส าคญของสมมตฐาน จากประเดนทวา “สมมตฐานไมจ าเปนส าหรบการวจย” เพราะจะท าใหเกดขอจ ากดทางความคดในการวจยทไดรบการระบขอบเขตโดยสมมตฐาน แตไดมค าอธบายเกยวกบประเดนนวา สมมตฐานเปนเครองมอทใชเพอใหบรรลความรทถกตองโดยการหาเหตผลทอาจเปนไปได โดยทผวจยอาจจะม ความสงสยในเหตผลทเปนไปไดวาเปนประเดนใดทจะตองใชขอมลเชงประจกษใชทดสอบเพออธบาย โดยขอมลนน ๆ จะตองระบขอบเขตทจะทดสอบอยางชดเจนมฉะนนผวจยกจะไมสามารถหาขอมลมาทดสอบไดอยางเพยงพอ ในการวจยใด ๆ จ าเปนตองมการก าหนดสมมตฐานไมวาจะเปนการวจยเชงปรมาณหรอ การวจยเชงคณภาพ ดงน(สชาต ประสทธรฐสนธ,2546 : 100-101 ; Kerlinger,1986 :18) 4.1 การวจยเชงปรมาณ เนองจากการวจยเชงปรมาณจะตองมการศกษาเอกสารและงานวจย ทเกยวของในการก าหนดเปนกรอบแนวคดในการวจยทแสดงความสมพนธระหวางตวแปรทเปน ขอสมมตฐานเบองตนทจะตองด าเนนการพสจนและตรวจสอบโดยใชขอมลเชงประจกษ โดยใชสมมตฐานเปนแนวทางทใชในการเกบรวบรวมขอมล การใชเครองมอ การวเคราะหขอมลและการตความหมายของขอมล ดงนนการก าหนดสมมตฐานจะตองมก าหนดอยางชดเจน เพอทจะใหการวจยสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ

ในการวจยเชงปรมาณนน การก าหนดสมมตฐานการวจยเปนสงทมความส าคญเนองจาก โดยสวนมากจะเปนการศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางตวแปรทไดจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ยกเวนในกรณทงานวจยนนมเพยงตวแปรเดยว เพอตองการศกษาสภาพทเปนอยวามปรมาณมากนอยเพยงใด อยางไร ไมมตวแปรอสระ ไมมตวแปรตาม ไมไดศกษาความสมพนธระหวางตวแปร จงไมจ าเปนตองก าหนดสมมตฐานกไดเพราะไมมประโยชนในการน าไปทดสอบ แตอาจกอใหเกด ความมอคตในการด าเนนการเกบรวบรวมขอมล

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 109 4. 2 การวจยเชงคณภาพ เปนการวจยทตองมการเกบขอมลอยางละเอยด ลกซง จงไมตองการใหมกรอบแนวคดหรอสมมตฐานมาเปนกรอบ/ขอจ ากดในก าหนดแนวทางในการเกบขอมลหรอเบยงเบนความสนใจในประเดนทเกยวของอน ๆ แตกคงไมสามารถปฏเสธไดวาในการวจยเชงคณภาพ ใด ๆ ไดมการก าหนดแนวความคดไวกวาง ๆ กอนทจะด าเนนการวจยแตอาจยงไมสามารถทจะระบไดอยางชดเจน จนกระทงผวจยไดศกษาขอมลไประยะหนงแลวอาจจะไดมการก าหนดกรอบแนวคดเฉพาะประเดนทตองการศกษารายละเอยดใหประเดนนน ๆ มความชดเจนเพมมากขนกได กฤตยา วงศกอม(2545 : 66-67) และสวรรณา ธรโชต(2541 : 56) ไดสรปความส าคญของสมมตฐาน ดงน 1) สมมตฐานเปนการชใหเหนปญหาการวจยทชดเจน เนองจากผวจยตองศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของเพอก าหนดสมมตฐาน ดงนนกระบวนการก าหนดสมมตฐาน จงเปนสวนหนง ทท าใหปญหาการวจยชดเจนขน 2) สมมตฐานเปนตวบงชการออกแบบการวจยตงแตการสมกลมตวอยาง การออกแบบเครองมอวดเกบรวบรวมขอมล(วดตวแปร) และการออกแบบการวเคราะหขอมลทจะสามารถน า ขอมลมาใชตอบปญหาการวจยไดอยางชดเจน 3) สมมตฐานชวยอธบายปรากฏการณ เนองจากสมมตฐานเปนการแสดงความสมพนธ ของตวแปรตงแต 2 ตวแปรทเปนขอเทจจรง ดงนนสมมตฐานจงเปนเครองมอทมประสทธภาพ ในการอธบายปรากฏการณ/ขยายความรในสาขาวชาทเกยวของ 4) สมมตฐานชวยก าหนดขอบเขตของผลการวจย วาจะสอดคลอง(ยอมรบ) หรอขดแยง(ปฏเสธ)สมมตฐาน และชวยท าใหขอบเขตในการตความหมายของขอคนพบอยางชดเจน และ มความหมายมากยงขน 5) ประหยดเวลา แรงงาน และงบประมาณ เพราะสมมตฐานทชดเจนจะท าใหเกดความชดเจนในการด าเนนการทมการวางแผนไวลวงหนาในการเกบรวบรวมขอมลทตองการน ามาทดสอบสมมตฐานเทานน 5. กระบวนการก าหนดสมมตฐาน เปรอง กมท และนคม ทาแดง(2537 :5 อางองมาจาก Graziano, 1989 :155) ไดน าเสนอกระบวนการก าหนดสมมตฐานวา ในการวจยจะเรมตนจากแนวความคดเบองตน ทจะตองใช การสงเกต/การส ารวจเบองตน(วธอปมาน)และการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ(วธอนมาน) ทกอใหเกดสภาพปญหา หรอขอขดแยงทเกดขน/ค านยามเชงปฏบตการ แลวจะน าไปสการก าหนดสมมตฐานในการวจยเพอน าไปทดสอบ/ตรวจสอบโดยใชขอมลเชงประจกษ ดงแสดงในภาพท 4.21 (เปรอง กมท และนคม ทาแดง,2537 :5 อางองมาจาก Graziano, 1989 :155)


ภาพท 4.21 กระบวนการก าหนดสมมตฐาน

ชดชนก เชงเชาว(2539 : 48-49) ไดน าเสนอกระบวนการสรางสมมตฐาน มดงน 1) สมมตฐานจากวธการอปมาน(Inductive Hypothesis) เปนการก าหนดสมมตฐานจากขอสงเกตทไดจากการเกบรวบรวมเบองตนแลวน ามาพจารณาหาความสมพนธ/เชอมโยงโดยการศกษาคนควาทฤษฏหรองานวจยทเกยวของเพอใชอธบายปรากฏการณ แตผวจยจะตองระมดระวงใน การน าไปใชอธบายเนองจากสมมตฐานทไดจะมความเฉพาะเจาะจงคอนขางสง 2) สมมตฐานจากวธอนมาน(Deductive Hypothesis) เปนการก าหนดสมมตฐานจากทฤษฏทมอยแลวตามหลกตรรกศาสตรทถกตอง เพอน าสมมตฐานไปตรวจสอบความเชอมนใหมอกครงโดยใชขอมลเชงประจกษในปจจบน แตผวจยจะตองระมดระวงความคลาดเคลอนจากการอนมานสมมตฐาน จากทฤษฏวาถกตองหรอไม มฉะนนจะผลสรปทไดใหมอาจกอใหเกดความเขาใจทขดแยงกบความรเดมทถกตองอยแลว

6. ลกษณะของสมมตฐานทด ในการวจยใด ๆ ลกษณะของสมมตฐานทด มดงน(สวสด ประทมราช,2541 : 21; บญใจ ศรสถตยนรากล,2547 : 70-71 ; Brog and Gall, 1989 : 68-69) 6.1 การก าหนดสมมตฐานการวจยจะตองก าหนดใหมความสอดคลองกบปญหาการวจย และวตถประสงคการวจย และอธบายปรากฏการณทเกดขนไดอยางชดเจน โดยการจ าแนกเปนขอ ๆ เรยงล าดบใหสอดคลองกบปญหาและวตถประสงคการวจย

การสงเกตและ การส ารวจเบองตน

แนวความคดเรมตน

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

สภาพปญหา หรอขอขดแยง ค านยาม

เชงปฏบตการ

วธอนมาน วธอปมาน

สมมตฐานการวจย

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 111 6.2 การก าหนดสมมตฐานทสามารถทดสอบไดทงในปจจบนและอนาคต ทขนอยกบ ความชดเจนของตวแปรทจะตองสามารถวดไดและสงเกตไดอยางชดเจน 6.3 การก าหนดสมมตฐานจะตองค านงถงความถกตองตามแนวคด ทฤษฏทางวชาการ และ มผลงานวจยทนาเชอถอรองรบ ดงนนในการก าหนดสมมตฐานการวจย ควรจะด าเนนการภายหลงจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของทคอนขางสมบรณแลว 6.4 การก าหนดสมมตฐานการวจยจะตองระบความสมพนธระหวางตวแปรทศกษาตงแต 2 ตวขนไป ทจ าแนกไดดงน 6.4.1 การก าหนดสมมตฐานอยางงาย (Simple Hypothesis)เปนการก าหนดสมมตฐาน ทระบความสมพนธระหวางตวแปร 2 ตว(ตวแปรตนและตวแปรตาม)ในลกษณะสงผลโดยตรง ดงแสดงในภาพท 4.22

ภาพท 4.22 การก าหนดสมมตฐานอยางงาย

6.4.2 การก าหนดสมมตฐานแบบซบซอน(Complex Hypothesis) เปนการก าหนดสมมตฐานทแสดงความสมพนธระหวางตวแปรตงแต 2 ตวขนไปทสงผลซงกนและกนดงแสดง ในภาพท 4.23

ภาพท 4.23 การก าหนดสมมตฐานแบบซบซอน 6.5 การก าหนดสมมตฐานเปนประโยคขอความบอกเลาทใชภาษางาย ๆ มความชดเจน ในการท าความเขาใจ 6.6. การก าหนดสมมตฐานและระดบนยส าคญจะตองก าหนดกอนการด าเนนการทดสอบสมมตฐาน ไมใชระบภายหลงจากการวเคราะหขอมลเพอใหผลการวเคราะหขอมลในการทดสอบสมมตฐานมนยส าคญทางสถต

ตวแปร X ตวแปร Y

ตวแปร X1 ตวแปร Y1

ตวแปรX2 ตวแปร Y2

ตวแปร X3


บญเรยง ขจรศลป(2539 : 21-22) ไดน าเสนอลกษณะของสมมตฐานทด มดงน 1) ระบในลกษณะของความสมพนธระหวางตวแปรทศกษา โดยพจารณาจากวตถประสงค การวจยและมความเปนไปได 2) การก าหนดทศทางของสมมตฐาน จะตองมหลกฐานและขอมลทสมเหตสมผลใน การอางอง ไมใชก าหนดโดยการคดขนเองตามจนตนาการเพยงอยางเดยว 3) สามารถเกบรวบรวมขอมลเพอทดสอบสมมตฐานได 4) ใชภาษาทเขาใจงาย มความเฉพาะเจาะจง นงลกษณ วรชชย(2543 : 410) ไดสรปลกษณะของสมมตฐานทดจะตองมทฤษฏและงานวจยรองรบ มความชดเจน สอดคลองกบปญหาและวตถประสงคของการวจย รวมทงสามารถทดสอบไดและเปนสมมตฐานทมทศทาง 7. แหลงทมาของสมมตฐาน

ในการก าหนดสมมตฐานใด ๆ จะมแหลงทมาของสมมตฐาน ดงน(เทยนฉาย กระนนทน,2544: 71-73) 7.1 จากทฤษฏ และแนวคดทเปนทยอมรบในศาสตรแตละสาขาวชาในลกษณะของ การอนมานทน ามาขยายความ ปรบปรง หรอดดแปลง ในการก าหนดเปนกรอบแนวคดการวจย และสมมตฐานเพอตรวจสอบความถกตองและความสอดคลองของทฤษฏกบขอมลทเกบรวบรวมได 7.2 จากผลงานวจยทไดศกษาวจยแลว แตผวจยมขอสงสยวาสมมตฐานทก าหนดขนนน มความเปนจรง ความเหมาะสมในสถานการณใหม ประชากรและกลมตวอยางใหม ชวงเวลาใหม และเงอนไข หรอไม อยางไร ทเปนการวจยทดสอบซ า เพอใชตรวจสอบความถกตองของสมมตฐานเดมหรออาจไดรบผลการวจยทแตกตางจากผลการวจยเดม 7.3 จากผลการเปรยบเทยบแนวคด ทฤษฏ(Analogy)กบแนวคด ทฤษฏของศาสตรใน ตางสาขาวชาทมลกษณะคลายกน 7.4 จากวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ วถชวต และสภาวะทางสงคม ทเปนความเชอ ขนพนฐาน ทอาจจะไดรบแนวคดใหม ๆ มาใชในการแกไขเพมเตมหรอขยายความเชอและแนวปฏบตทางสงคมทสอดคลองกบสภาพในปจจบน 7.5 จากขอสงสยทเกดขนตามสามญส านก หรอเชงทฤษฏของผวจยทมประสบการณมาก ในประเดนนน ๆ แลวพยายามทจะแสวงหาค าตอบเพออธบายวาเพราะเหตใด ท าไม อยางไร 7.6 จากความคดทเกดขนอยางรวดเรวในระหวางการเกดพฤตกรรมหรอปรากฏการณนน ๆ ของผวจยทมความช านาญในศาสตรนน ๆ และมประสบการณในการวจยมาก

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 113 8. สงทพงระวงในการก าหนดสมมตฐาน

ในการก าหนดสมมตฐาน มสงทพงระวงในการก าหนดสมมตฐานในงานวจย ดงน (เทยนฉาย กระนนทน,2544 : 69-70) 8.1 ในการวจยใด ๆ สมมตฐานเปนประเดนทจะตองก าหนดใหมความชดเจน เนองจากสมมตฐานจะเปนแนวทางในการเกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมลใหมความสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย ยกเวนงานวจยทเปนการศกษาขอมลพนฐานทอาจจะไมจ าเปนตองม การก าหนดสมมตฐานเนองจากสมมตฐานอาจจะเปนกรอบก าหนดแนวความคดทชดเจน ท าให ไมไดรบขอมลอน ๆ ทมความส าคญในการน ามาศกษา หรอเปนประเดนการวจยใหมทยงไมม ทฤษฏใด ๆ ทสามารถใหค าอธบาย หรอผลการวจยทมาใชสนบสนนอยางเพยงพอ 8.2 ในการก าหนดสมมตฐานเปนสงทจะตองก าหนดกอนการด าเนนการวจยเกบรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมล ไมใชเปนการก าหนดสมมตฐานใหสอดคลองกบผลการวเคราะหขอมล ทได ดงจะพจารณาไดจากผลการวจยทโดยสวนมากจะมความสอดคลองกบสมมตฐานทก าหนดมากกวาความขดแยง ท าใหไมเกดผลการวจยทอาจจะน ามาใชอธบายการใชทฤษฏทไมสอดคลองกบขอมลหรอตวแปรทก าหนดขน หรอใชเปนแนวทางในการพฒนาทฤษฏใหม ๆ 8.3 ในการก าหนดสมมตฐานในงานวจยเรองหนง ๆ อาจจะก าหนดเพยง 1 สมมตฐาน หรอหลายสมมตฐานยอยทผวจยจะตองพจารณาดวยความรอบคอบในความเพยงพอ หรอความส าคญของสมมตฐานทใชวามความเกยวของกบประเดนทจะวจยอยางแทจรงเพราะมฉะนนจะท าใหการวจย ครงนน ๆ ขาดจดเดนของประเดนทนาสนใจ 8.4 ในการก าหนดสมมตฐานจากทฤษฏทน ามาใชอธบายพฤตกรรมหรอปรากฏการณในสงคมใด ๆ ผวจยจะตองมความระมดระวงในความสอดคลอง/อทธพล ของสภาพของสงคม วฒนธรรม ประเพณ ฯลฯ มฉะนนอาจจะกอใหเกดความคลาดเคลอนในมมมองทส าคญประเดนส าคญของสงคม นน ๆ ทจะน ามาใชอธบายไดอยางชดเจนโดยการทดสอบดวยวธการทางวทยาศาสตร แซค(Sax,1979 อางองใน สวสด ประทมราช,2541)ไดใหขอเสนอแนะในการก าหนดสมมตฐาน ดงน 1) ควรไดก าหนดสมมตฐานภายหลงจากศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของอยางรอบคอบ และควรน าเสนอหรออางองเอกสารหรองานวจยเพอรองรบสมมตฐานโดยสรป 2) ควรก าหนดสมมตฐานการวจยในลกษณะของประโยคบอกเลา 3) ควรก าหนดสมมตฐานการวจยในลกษณะของสมมตฐานมทศทางทแสดงความแตกตางของตวแปรทชดเจน 4) ตวแปรทระบในสมมตฐานจะตองก าหนดค านยามศพทเฉพาะ/เชงปฏบตการทชดเจน ทจะสามารถน าไปทดสอบสมมตฐานได


9. เกณฑการพจารณาคดเลอกสมมตฐาน ในการพจารณาคดเลอกสมมตฐานในการวจยใด ๆ มเกณฑในการพจารณา ดงน (สวสด ประทมราช,2541 :32-34) 9.1 ความเปนไปได เปนการพจารณาสมมตฐานโดยใชหลกตรรกะ อาท ตวแปร 2 ตวจะเปน สาเหตซงกนและกนไมได ถาตวแปรทง 2 ตวไมสมพนธกน หรอ ตวแปร A เปนสาเหตของตวแปร B ไดกตอเมอตวแปร A เกดขนกอนตวแปร B หรออยางนอยตองเกดขนพรอมกน 9.2 สามารถทดสอบได เปนการพจารณาจากตวแปรทก าหนดในสมมตฐานวาสามารถน ามานยามเชงปฏบตการ(วดได/สงเกต)ไดหรอไม แตถาไมสามารถใหค านยามได(อาท คานยม สมรรถภาพ) กจะไมสามารถน าไปเกบรวบรวมขอมลเชงประจกษทไดจากการวดและการสงเกตได 9.3 มขอบเขตทครอบคลมตวแปรทหลากหลาย เปนการพจารณาจากการใชอธบายขอเทจจรงในปรากฏการณไดอยางครบถวนโดยปราศจากขอขดแยง 9.4 คณสมบตของสมมตฐานทไมจรง เปนประโยชนทไดรบจากการขดแยงกบสมมตฐาน ทก าหนดไวอยางหลากหลาย เพราะการทไดทราบวาสมมตฐานใดทไมถกตองนน ยอมจะน าไปส การก าหนดสมมตฐานทถกตองตอไป 9.5 ระดบการอธบาย เปนการพจารณาจากระดบความสมพนธกบขอเทจจรง ทฤษฎและกฎ ดงน 9.5.1 สมมตฐานกบขอเทจจรง สมมตฐานเปนประเดนทก าหนดไวเบองตน โดยทสมมตฐานจะเปนจรงกตอเมอไดขอเทจจรงทเปนขอมลเชงประจกษมายนยน และอาจจะม การเปลยนแปลงเมอสถานการณเปลยนไป ดงนนสมมตฐานทก าหนดจากขอเทจจรงจงมความเชอถอไดนอยทสด 9.5.2 สมมตฐานกบทฤษฏ ในทฤษฏใด ๆ หนงทฤษฏ จะประกอบดวยหลาย ๆ สมมตฐานทเชอมโยงกนในการอธบายปรากฏการณหนง ๆ แสดงวาทฤษฏจะสามารถใชอธบายปรากฏการณไดอยางกวางขวางมากกวาสมมตฐาน ดงนนสมมตฐานทก าหนดจากทฤษฎจงม ความนาเชอถอมากกวาสมมตฐานทก าหนดจากขอเทจจรง 9.5.3 สมมตฐานกบกฎ ในกฎหนง ๆ อาจจะสรางมาจากสมมตฐาน/ทฤษฏทหลากหลายทสามารถใชอธบายปรากฏการณไดอยางกวางขวางและเปนทยอมรบโดยทวไป และกฎจะเปน สงทใชยนยนความถกตองไดชดเจนมากกวาสมมตฐานและทฤษฏ ดงนนสมมตฐานทก าหนด จากกฎจะมความเชอถอมากทสด


10. รปแบบการก าหนดสมมตฐาน ในการก าหนดสมมตฐานมรปแบบการก าหนด ดงน(กฤตยา วงศกอม,2545) 10.1 รปแบบท 1 เปนการก าหนดสมมตฐาน เปนขอ/ประเดนเดยว ๆ ทผวจยจะสามารถ

น าไปทดสอบสมมตฐานไดทละขอ/ประเดน ดงตวอยาง สมมตฐาน 1. ...................................................................... 2. ...................................................................... 3. ...................................................................... 10.2 รปแบบท 2 เปนการก าหนดสมมตฐานเปนประเดนหลกแลวมสมมตฐานในประเดน

ยอย ๆ ทจะตองน าไปทดสอบสมมตฐานใหครบถวนแลวจงเชอมโยงผลมาสผลการทดสอบ สมมตฐานหลก ดงตวอยาง สมมตฐาน 1. ...................................................................... 1.1 ............................................................... 1.2................................................................

2. ...................................................................... 2.1.................................................................. 2.2..................................................................

10.3 รปแบบท 3 เปนการก าหนดสมมตฐาน โดยมการสรปเอกสารและงานวจยทเกยวของใหพจารณาแลวจงก าหนดเปนสมมตฐานการวจยทตองการน าไปทดสอบหรอเปนแนวทางในการศกษา

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ พบวา................................................................... ............................................................................................................................. ......................................ดงนน ผวจยจงไดก าหนดสมมตฐานการวจยครงน ดงน

1.................................................................................. 2..................................................................................


การทดสอบสมมตฐาน

1. ความหมายของการทดสอบสมมตฐาน การทดสอบสมมตฐาน เปนการด าเนนการ “ทดสอบความเปนจรงของขอสงสยกบขอมลเชงประจกษ”เทานน ไมใช “พสจน”เนองจากการทดสอบสมมตฐานเปนเพยงเปนการตรวจสอบ/ทบทวน เพอความแนนอนวายอมรบหรอปฏเสธสมมตฐานเทานน(สภาพ วาดเขยน,2523 : 15) ดงทพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน(2546:792)ไดระบวา การทดสอบสมมตฐาน เปนการด าเนนการ “ทดสอบ”เทานน ไมใช “พสจน”เนองจากการทดสอบสมมตฐานเปนเพยงเปนการสอบทบทวนเพอความแนนอน มใชเปนการชแจงใหรเหตรผล หรอการแสดงใหเหนจรงหรอการทดสอบสมมตฐานเปนเพยง การด าเนนการทจะยอมรบหรอปฏเสธสมมตฐานเทานน การทดสอบสมมตฐาน เปนการน าขอมลทเกบรวบรวมไดมาวเคราะหดวยวธการทางสถต ทเหมาะสมเพอใชพจารณาวาสมมตฐานทผวจยไดก าหนดกอนทจะด าเนนการวจยมความถกตองหรอไม อยางไร โดยก าหนดเปาหมายการทดสอบสมมตฐานทางสถตทสมมตฐานทเปนกลางเทานนวา จะยอมรบหรอปฏเสธ ซงถาผวจยยอมรบสมมตฐานทเปนกลาง(H0)แลวกแสดงวาจะปฏเสธสมมตฐานทางเลอก(H1)แตถาผวจยปฏเสธสมมตฐานทเปนกลางแลวกแสดงวาจะยอมรบสมมตฐานทางเลอก นน ๆ ทอาจจะตองมการด าเนนการดวยวธการทางสถตตอไปในกรณทมการเปรยบเทยบมากกวา 2 ประเดน/กลม และสาเหตทเปาหมายของการทดสอบสมมตฐานทางสถตทสมมตฐานทเปนกลาง คอ ในการศกษาคนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของ เพอตรวจสอบขอมลเบองตนวาเปนอยางไร ถาผลการทดสอบพบวาตวแปรทศกษานนไมแตกตางกน หรอเทากน (H0 )กไมจ าเปนจะตองด าเนนการการวจยเนองจากไมมขอสงสยทเกดขนเพราะวาการศกษาหรอการจดกระท าตวแปรตนนนไมสงผล ใหเกดตอตวแปรตามทแตกตางกนได

เทยนฉาย กระนนทน(2544 : 8-9) ไดน าเสนอความหมายของ “การทดสอบสมมตฐาน” ดงน 1) เปนการตรวจสอบองคประกอบทแสดงความเปนเหตและผลซงกนและกน มความสมพนธกนจรงหรอไม และเปนไปในทศทางใด 2) เปนการตรวจสอบองคประกอบทแสดงความเปนเหตทเกดขนกอนผลหรอไม หรอมฉะนนองคประกอบทง 2 อาจจะเปนทงเหตและผลในเวลาเดยวกน 3) เปนการตรวจสอบองคประกอบทเปนเหตนนวาเปนเหตทแทจรงหรอไม หรออาจจะเปนเพยงความสมพนธลวง(Spurious) ทเกดขนกอใหเกดความคลาดเคลอนในการสรปผล 4) เปนการตรวจสอบองคประกอบทเปนเหตใด ๆ วามเพยง 1 องคประกอบ หรอมหลาย ๆ องคประกอบทรวมกนเปนเหตกอใหเกดผลอยางเดยวกน 5) ความเปนเหตและเปนผลทศกษา อยภายใตเงอนไขใด ๆ หรอไม และเงอนไขเหลานน มรายละเอยดอยางไร


2. ประเภทของการทดสอบสมมตฐาน การทดสอบสมมตฐานจ าแนกประเภทไดดงน 2.1 การทดสอบสมมตฐานแบบมทศทาง(Directional)หรอแบบหางเดยว(One-tailed Test)

เปนการทดสอบสมมตฐานทพจารณาความแตกตางทมากกวา หรอนอยกวาประเดนใดประเดนหนง โดยพจารณาจากสมมตฐานทางเลอก(H1)ทจะระบคาพารามเตอรของกลมหนงมากกวาหรอนอยกวา อกกลมหนง อาท H1: µ1> µ 2, H1 : µ1< µ 2 , H1: 2

2

2

1 เปนตน ทสามารถแสดงการทดสอบนยส าคญทางสถตทระดบ.05 ดงแสดงการทดสอบสมมตฐานแบบมทศทางในภาพท 4.24

ภาพท 4.24 การทดสอบสมมตฐานแบบทางเดยวหรอหางเดยวทระดบนยส าคญทางสถตท.05

2.2 การทดสอบสมมตฐานแบบไมมทศทาง(Non-directional) หรอแบบสองหาง(Two-tailed Test)เปนการทดสอบสมมตฐานทพจารณาความแตกตางทไมเทากนเทานน โดยพจารณาจากสมมตฐานทางเลอก(H1)ทจะระบคาพารามเตอรของกลมหนงทแตกตางหรอไมเทากนกบอกกลมหนง อาท H1: µ1 µ 2, H1: 2

2

2

1 เปนตน ทสามารถแสดงการทดสอบนยส าคญทางสถตทระดบ.05 ดงแสดงการทดสอบสมมตฐานแบบไมมทศทางในภาพท 4.25

.05 .05

เขตปฏเสธ H0 เขตยอมรบ H0 เขตยอมรบ H0

สมมตฐาน H0 : µ1= µ 2 H1 : µ1> µ 2

สมมตฐาน H0 : µ1= µ 2 H1 : µ1< µ 2


ภาพท 4.25 การทดสอบสมมตฐานแบบสองทางหรอสองหางทระดบนยส าคญทางสถตท.05

ศรชย กาญจนวาส,ทววฒน ปตยานนท และ ดเรก ศรสโข(2537: 22)และสวสด ประทมราช (2541 :28-32) ไดน าเสนอกระบวนการทดสอบสมมตฐาน ดงแสดงในภาพท 4.26

ภาพท 4.26 กระบวนการทดสอบสมมตฐาน

จากภาพท 4.26 สามารถอธบายกระบวนการทดสอบสมมตฐาน ดงน 1) พจารณาผลทจะเกดขนตามมา ถาสมมตฐานเปนจรง โดยใชขอมลเชงประจกษ หรอ สงทคาดวานาจะเกยวของกนเพอใชตรวจสอบวาสมมตฐานเปนจรงหรอไม แลวน าผลจากการทดสอบ ไปพจารณาวาจะยอมรบหรอปฏเสธสมมตฐาน 2) เลอกวธการทใชทดสอบทเหมาะสมดวยความระมดระวง เพอใหผลทไดนาเชอถอ หรอ เปนการเพมคณคาของงานวจย โดยมสงทควรค านง ดงน (1) ชนดหรอจ านวนขอมลทเกบรวบรวมมานนถกตอง เหมาะสม หรอเพยงพอทจะทดสอบสมมตฐานหรอไม

วธการทใช ในการทดสอบ

ผลทไดรบ ในการทดสอบ

สมมตฐาน H0 : µ1= µ 2 H1 : µ1 µ 2

.025

เขตยอมรบ H0 เขตปฏเสธ H0 0.25

เขตปฏเสธ H0

.025

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 119 (2) รปแบบของการเกบรวบรวมขอมลจะท าใหสามารถใชวธการทางสถตทจะใชในการตอบปญหาการวจยทก าหนดขนไดหรอไม (3) ผลทไดจากการทดสอบสมมตฐานสามารถใชสรปอาององขอมลจากกลมตวอยาง สประชากรไดหรอไม 3) การยนยนสมมตฐาน เปนการพจารณาจากผลการทดสอบวาจะสรปผลวาจะระบวาสมมตฐานทก าหนดไดรบการยนยนหรอไม ซงสมมตฐานทก าหนดขนไมจ าเปนจะตองไดรบ การยนยนเสมอไป และการไมไดรบการยนยนกมไดหมายความวาการวจยครงนนลมเหลว ทอาจจะมประโยชนทเปนจดเรมตนในการแสวงหาค าตอบทถกตองควรเปนอยางไร

3. ความคลาดเคลอนในการทดสอบสมมตฐาน ในการทดสอบสมมตฐานในการวจย มกจะเกดความคลาดเคลอนในการวจยเสมอ ๆ ถาผวจย ขาดความระมดระวงทงในการศกษาคนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของทน ามาก าหนดเปนสมมตฐานการวจย/สมมตฐานทางสถต หรอในการเกบรวบรวมขอมลในการวจยทขาดการวางแผนการวจยทด หรอการเลอกใชสถตทไมเหมาะสมในการทดสอบสมมตฐาน ทจ าแนกเปนความคลาดเคลอนในการทดสอบสมมตฐาน 2 ลกษณะ ดงน

3.1 ความคลาดเคลอนประเภทท 1 (Type One Error - Error) เปนความคลาดเคลอนใน การทดสอบสมมตฐานทปฏเสธสมมตฐานทง ๆ ทสมมตฐานนนเปนจรง

3.2 ความคลาดเคลอนประเภทท 2 (Type Two Error - Error) เปนความคลาดเคลอนใน การทดสอบสมมตฐานทยอมรบสมมตฐานนน ทง ๆ ทสมมตฐานนนเปนเทจ ดงแสดงความคลาดเคลอนในการทดสอบสมมตฐานไดดงตารางท 4.2( ศรชย กาญจนวาส, ทววฒน ปตยานนท และ ดเรก ศรสโข,2537: 49-50)

ตารางท 4.2 ความคลาดเคลอนในการทดสอบสมมตฐาน

ความคลาดเคลอนแบบท 1 Type I error( )

ยอมรบ H0

ปฏเสธ H0

ผลการทดสอบ H0 เปนจรง H0 เปนเทจ

ระดบความเชอมน )1( ตดสนใจถกตอง

อ านาจการทดสอบ )1( ตดสนใจถกตอง

ความคลาดเคลอนแบบท 2

Type II error( )


ในการทดสอบสมมตฐานใด ๆ การทดสอบสมมตฐานอาจไมจ าเปนตองไดรบการยนยนเสมอไป และไมไดหมายความวาการวจยครงนน ๆ ประสบความลมเหลว แตอาจจะพจารณาไดวาเปนการคนพบขอความรใหมทอาจจะมความเขาใจทคลาดเคลอน ทเปนประโยชนทจะน าไปสการก าหนดสมมตฐานใหมเพอศกษาคนควาตอไปวาค าตอบทถกตองจะเปนอยางไร(ศรชย กาญจนวาส,ทววฒน ปตยานนท และ ดเรก ศรสโข. 2537: 23)

4. ปจจยทมผลตอความคลาดเคลอนในการทดสอบสมมตฐาน ในการทดสอบสมมตฐานใด ๆ มปจจยทมผลตอความคลาดเคลอนในการทดสอบสมมตฐาน ดงน(Kirk,1995 :59-64;Black,1999 : 395-396 ; Gersten,Baker and Lloyd,2000:9) 4.1ระดบนยส าคญ/ขอบเขตวกฤต(Level of Significance : ) ระดบความมนยส าคญ/ขอบเขตวกฤต เปนคาของความนาจะเปนทก าหนดขน เพอน าไปเปรยบเทยบกบความนาจะเปนทผลทไดรบตามขอมลจากกลมตวอยางจะเกดขน เพอจะยอมรบหรอปฏเสธสมมตฐานหลก โดยจะปฏเสธสมมตฐานหลกกตอเมอความนาจะเปนของผลทไดรบจะนอยกวาหรอเทากบระดบนยส าคญทก าหนดไว หรอจะยอมรบสมมตฐานหลกกตอเมอความนาจะเปนของ ผลทไดรบจะมากกวาระดบนยส าคญทก าหนดไว ในการทดสอบสมมตฐานหนง ๆ อาจจะยอมรบ ระดบนยส าคญหนงและจะปฏเสธทอกระดบนยส าคญหนงกได ดงนนระดบนยส าคญเปนสงทจะตองระบไวดวยเสมอในการทดสอบความมนยส าคญ และระดบนยส าคญทก าหนดทางสงคมศาสตร โดยสวนมากจะอยทระดบ.05 หรอระดบ.01 4.2 ขนาดของกลมตวอยาง(Sample Size) การก าหนดกลมตวอยางทมขนาดใหญจะสงผลใหความคลาดเคลอนมาตรฐานจะลดลง(ตาม

สตร n

DSS x

.. )และจะท าใหความคลาดเคลอนแบบท 1 ลดลง(โอกาสปฏเสธสมมตฐานหลกเพมขน)

แตถาใชกลมตวอยางขนาดเลกจะท าใหเพมโอกาสในการเกดความคลาดเคลอนแบบท 2 4.3 การสมตวอยาง(Sampling) การสมตวอยางทปราศจากความล าเอยงโดยใชหลกการสมของความนาจะเปน ท าใหได กลมตวอยางทเปนตวแทนทดของประชากรจะท าใหโอกาสเกดความคลาดเคลอนประเภทท 1 ลดลง และเพมอ านาจการทดสอบทางสถตดวย 4.4 ความคลายคลงของกลมตวอยาง (Homogeneity of Sample) ความคลายคลงของกลมตวอยางทไดจากการสมท าใหกลมตวอยางมความแปรปรวนลดลง จะสงผลใหความคลาดเคลอนแบบท 1 จะลดลงดวย 4.5 ความแปรปรวนของขอมล (Data Variability) ขอมลทมความแปรปรวนนอยท าใหโอกาสปฏเสธสมมตฐานหลกจะมากกวาขอมลทม ความแปรปรวนมาก ท าใหโอกาสเกดความคลาดเคลอนแบบท 1 จะลดลง ซงการเลอกใชเครองมอใน การวจยทมความเชอมนจะท าใหความแปรปรวนของขอมลลดลง

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 121 4.6 ขนาดความแตกตางของคะแนนตวแปร ขอมลทไดจาการใชแบบแผนการวจยในหลกการเพมความแปรปรวนทมระบบใหมคาสงสด (Maximization)ท าใหไดผลการทดลองทแตกตางกน จะท าใหความคลาดเคลอนแบบท 1 จะลดลงและอ านาจการทดสอบทางสถตจะเพมขน 4.7 เครองมอทใชในการวจย (Instrument) การใชเครองมอทมความเทยงตรงและความเชอมนสงจะท าใหความแปรปรวนของ ความคลาดเคลอนลดลง ดงนนโอกาสทจะเกดความคลาดเคลอนแบบท 1 กจะลดลงและอ านาจ การทดสอบทางสถตจะเพมขน 4.8 ระดบมาตรวดของตวแปร(Level of Measurement) ถาตวแปรมคาทตอเนอง และขอมลมการแจกแจงแบบปกต สามารถเลอกใชสถตพาราเมตรก ทเปนสถตทมอ านาจทดสอบสงกวาการใชสถตนอนพาราเมตรก ท าใหอ านาจการทดสอบทางสถตเพมขน 4.9 การควบคมตวแปรแทรกซอนโดยใชการวเคราะหความแปรปรวนรวม ในการวจยทไมสามารถออกแบบแผนการวจยทควบคมตวแปรแทรกซอนได จ าเปนจะตองใชการวเคราะหความแปรปรวนรวม(ANCOVA)ทเปนวธการควบคมตวแปรแทรกซอนดวยวธการ ทางสถตจะท าใหการทดสอบมอ านาจการทดสอบเพมขน

5. คาความนาจะเปนในการทดสอบสมมตฐานทางสถต ในการทดสอบสมมตฐานทางสถต มคาความนาจะเปนทจะตองพจารณาเพอสรปผล การทดสอบสมมตฐาน ดงน(นงลกษณ วรชชย, 2543 : 236-237) 5.1 คาแอลฟา หรอระดบนยส าคญทางสถต(Level of Significance : ) เปนการก าหนดลวงหนาในขอบเขตความคลาดเคลอน(แบบท 1)ทผวจยยอมใหเกดขนในการทดสอบสมมตฐานใน แตละครง หรอแสดงพนทวกฤต(Critical Region) หรอเขตปฏเสธ(Reject Region) ในการทดสอบ สมมตฐานถาพบวาผลการทดสอบตกอยในเขตวกฤต จะสรปผลไดวา การทดสอบสมมตฐานครงนน มนยส าคญทางสถตตามระดบทก าหนด โดยทจะปฏเสธสมมตฐานหลก(H0)และยอมรบสมมตฐาน ทางเลอก(H1) แตถาผลการทดสอบตกอยนอกเขตวกฤต จะสรปผลไดวา การทดสอบสมมตฐานครงนน ไมมนยส าคญ โดยทจะยอมรบสมมตฐานหลก(H0)และปฏเสธสมมตฐานทางเลอก(H1) ในการวจยทางสงคมศาสตรนยมก าหนดระดบนยส าคญทางสถตใหเทากบ .01(1%) หรอ .05 (5%)(Polit and Hungler,1987 : 400) แตถาเปนการวจยเพอตรวจสอบขอเทจจรงทท าไวแลวจ านวนมากในอดต หรอศกษาประสทธภาพของสงใหม ๆ จะก าหนดเปน.001 หรอ.0001 จะใหผลการทดสอบทแนนอนมากกวา 5.2 คาเบตาและอ านาจของการทดสอบ() เปนคาความนาจะเปนทมาคาทผกผนกบคาแอลฟา กลาวคอ ถาคาแอลฟามากขนจะท าใหคาเบตาลดลง หรอถาคาแอลฟาลดลงจะท าใหคาเบตาเพมขน และเปนการก าหนดระดบความเสยงของการทดสอบสมมตฐานทผวจยยอมใหเกด ความคลาดเคลอนในการทดสอบสมมตฐานท 2 มากหรอนอยเพยงใด


5.3 คาพ (P-value) เปนคาความนาจะเปนทเปนตวแปรเชงสม ทแสดงระดบความสอดคลองของขอมลจากกลมตวอยางกบสมมตฐานหลกภายหลงการทดสอบสมมตฐาน ถาคาพมคานอยมากจะท าใหปฏเสธสมมตฐานหลก การรายงานคาพจะท าใหสามารถพจารณาความชดเจนทถกตองวาขอมลจากกลมตวอยางสอดคลองกบสมมตฐานหลก( 0H )มากหรอนอยเพยงใด อาท คาแอลฟา( )ก าหนดเทากบ .05 แตภายหลงการทดสอบพบวามนยส าคญทางสถตท .002 ถารายงานโดยใชคาแอลฟาตองระบวาเปนการทดสอบทมนยส าคญท .05 แตถาเปนการรายงานโดยใชคาพ(P-Value) สามารถสรปไดวา ผลการทดสอบสมมตฐานมคาพ เทากบ.002 หรอ P< .01ได

ในการเขยนรายงานการวจย จะมการรายงานคานยส าคญของสมมตฐานททดสอบ ดงน (บญใจ ศรสถตนรางกร,2547 : 87-88) 1) รายงานคานยส าคญตามระดบนยส าคญ( ) ทไดระบกอนการทดสอบสมมตฐาน เพยงอยางเดยว 2) รายงานคานยส าคญตามระดบนยส าคญ( )และคาพ(P-Value)ทไดจากผลลพธจากโปรแกรม 3) รายงานคานยส าคญตามระดบนยส าคญ( )และคาพ(P-Value)ทเปนคาจ านวนเตม(Round P-Value : P-Value<.01 หรอ .05 เปนตน) 4) รายงานคาพ(P-Value)ทไดจากผลลพธจากโปรแกรมเพยงอยางเดยว 5) รายงานคาพ(P-Value)ทเปนคาจ านวนเตมเพยงอยางเดยว

6.ขนตอนในการทดสอบสมมตฐาน

ในการทดสอบสมมตฐานมขนตอนในการด าเนนการทดสอบ ดงน(บญใจ ศรสถตนรางกร, 2547 : 74-76) 6.1 ขนตอนท 1 ก าหนดสมมตฐานหลก(H0)และสมมตฐานทางเลอก(H1) โดยทสมมตฐานทางเลอกจะตองระบวาเปนสมมตฐานแบบมทศทางหรอไมมทศทาง ถงแมวาโอกาสของการทดสอบสมมตฐานแบบมทศทางจะปฏเสธสมมตฐานหลกไดมากกวาสมมตฐานแบบไมมทศทาง แตใน การก าหนดสมมตฐานแบบมทศทางนนจะตองมการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของใหม ความชดเจนของตวแปรทศกษาวามความสมพนธในลกษณะเชงบวกหรอเชงลบ เพราะมฉะนน แลวการทดสอบสมมตฐานอาจจะไดผลการทดสอบสมมตฐานทไมมนยส าคญ 6.2 ขนตอนท 2 ก าหนดระดบนยส าคญ(Level of Significance :) เปนการก าหนด ความนาจะเปนของการปฏเสธสมมตฐานหลกทเปนจรง หรอความนาจะเปนของการเกด ความคลาดเคลอนแบบท 1 โดยทการก าหนดระดบนยส าคญโดยทวไปจะม 3 ระดบ ไดแก .001,.01 และ .05 ทขนกบสมมตฐานในการทดสอบหรอปญหาการวจย โดยทการวจยทางสงคมศาสตร หรอ

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 123 ทมผลกระทบทไมส าคญในการน าผลไปใชอาจจะก าหนดเปน.05 หรอ.01(Pilot and Hungler, 1986 :400) แตถาเปนการวจยทมผลกระทบทรายแรงทอาจจะเกยวของกบชวตของมนษยทจ าเปนจะตองมการก าหนดระดบนยส าคญท .001 หรอต ากวาน เพอใหมความแนใจในผลการทดสอบสมมตฐานทเกดขนอยางแทจรง 6.3 ขนตอนท 3 เลอกใชสถตทเหมาะสมส าหรบการทดสอบสมมตฐานทจะตองค านงถงขอตกลงเบองตนของการใชสถตแตละประเภททมความเหมาะสมกบขอมลทตองการทดสอบ 6.4 ขนตอนท 4 ค านวณหาคาสถตตามทก าหนดจากขอมลทเกบรวบรวมไดอยางครบถวน ซงในปจจบนไดมการพฒนาโปรแกรมส าเรจรปอยางหลากหลายทน ามาใชเพอชวยค านวณคาสถตเหลาน แตจะตองระมดระวงในศกษาและท าความเขาในรายละเอยดและเงอนไขของโปรแกรมแตละโปรแกรม ทน ามาใช อาท โปรแกรมสถตส าเรจรปเพอการวเคราะหขอมลทางสงคมศาสตรส าหรบวนโดว SPSS for Windows) ,โปรแกรม Microsolf Excel เปนตน 6.5 ขนตอนท 5 น าคาทไดจากการค านวณมาเปรยบเทยบกบคาวกฤตในตารางคาวกฤตของสถตแตละประเภทตามระดบนยส าคญทก าหนดไว แตถาค านวณดวยโปรแกรมส าเรจรปSPSS for Windowsไมตองน ามาเปดตารางเปรยบเทยบคาวกฤต เนองจากโปรแกรมจะแสดงคาพ(p-value) หรอ คานยส าคญทางสถตไวใหส าหรบแปลความหมาย แตจะตองพจาณาวาเปนการทดสอบสมมตฐาน แบบหางเดยวหรอสองหาง เพราะในโปรแกรมSPSS จะเปนการทดสอบแบบสองหาง ดงนนถาจะใหเปนการทดสอบแบบหางเดยวจะตองน าคาพหรอคานยส าคญทางสถตมาหารดวย 2 6.6 ขนตอนท 6 สรปผลการทดสอบสมมตฐาน ในการสรปผลการทดสอบสมมตฐานมเงอนไขในพจารณา ดงน 6.6.1 จากการเปรยบเทยบคาสถตกบตารางคาวกฤต มเงอนไข ดงน 6.6.1.1 ถาคาสถตมคามากกวาคาวกฤต แสดงคาจะอยในขอบเขตวกฤตทเปนขอบเขตของการปฏเสธสมมตฐานหลก ทหมายความวา การทดสอบสมมตฐานมนยส าคญ 6.6.1.2 ถาคาสถตมคานอยกวาคาวกฤต แสดงคาจะอยนอกขอบเขตวกฤตทเปนขอบเขตของการยอมรบสมมตฐานหลก ทหมายความวา การทดสอบสมมตฐานไมมนยส าคญ 6.6.2 จากการวเคราะหโดยใชขอมลส าเรจรปใหพจารณาทคาพ หรอคาระดบนยส าคญ ทไดเปรยบเทยบกบระดบนยส าคญทไดก าหนดไว มเงอนไขดงน 6.6.2.1 ถาคาพหรอคาระดบนยส าคญนอยกวาคาระดบนยส าคญทก าหนดไว หมายความวา การทดสอบสมมตฐานมนยส าคญทางสถตทก าหนด 6.6.2.2 ถาคาพหรอคาระดบนยส าคญมากกวาคาระดบนยส าคญทก าหนดไว หมายความวา การทดสอบสมมตฐานไมมนยส าคญ


7. ขนตอน/วธการทหลากหลายในการทดสอบสมมตฐานทางสถต ในการทดสอบสมมตฐานทางสถตจะมหลายวธการ แตในทนจะน าเสนอการทดสอบสมมตฐานทางสถต ดงน(นงลกษณ วรชชย,2543 : 237-241)

7.1 แนวทางการทดสอบนยส าคญของฟชเชอร เปนการเปรยบเทยบความแตกตางของประชากรตงแต 2 กลม ทไมก าหนดสมมตฐานตวเลอกอยางชดเจน โดยใชคาแอลฟาและคาพเปนเกณฑในการสรปผลการทดสอบสมมตฐานทจะไมเนนความส าคญของคาเบตา ทมขนตอนดงน

7.1.1 ก าหนดสมมตฐานหลกและสมมตฐานทางเลอก 7.1.2 เลอกใชสถตในการทดสอบสมมตฐาน 7.1.3 ระบการแจกแจงของกลมตวอยาง 7.1.4 ก าหนดระดบนยส าคญทางสถตของการทดสอบสมมตฐาน/คาแอลฟา 7.1.5 ระบจ านวนของกลมตวอยาง 7.1.6 ค านวณคาสถต 7.1.7 หาคาพ(p-value) 7.1.8 สรปผลการทดสอบสมมตฐานจากคาพ และคาแอลฟา

7.2 แนวทางการทดสอบสมมตฐานของนยแมนและเพยรสน เปนการเปรยบเทยบ ความแตกตางของประชากรตงแต 2 กลม โดยใชคาแอลฟาในการหาขอบเขตของการปฏเสธเปนเกณฑในการสรปผลการทดสอบสมมตฐาน ไมเนนความส าคญของคาเบตาและคาพ มขนตอนดงน

7.2.1 ก าหนดสมมตฐานหลกและสมมตฐานทางเลอก 7.2.2 เลอกใชสถตในการทดสอบสมมตฐาน 7.2.3 ระบการแจกแจงของกลมตวอยาง 7.2.4 ก าหนดระดบนยส าคญทางสถตของการทดสอบสมมตฐาน/คาแอลฟา 7.2.5 หาขอบเขตของการปฏเสธสมมตฐานหลก 7.2.6 ระบจ านวนของกลมตวอยาง 7.2.7 ค านวณคาสถต

7.2.8 สรปผลการทดสอบสมมตฐานจากคาแอลฟา 7.3 แนวทางการทดสอบสมมตฐานของโคเฮนและฮวเบอรต เปนแนวทางการแกไขจดออน ของการทดสอบสมมตฐานของฟชเชอร และของนยแมนและเพยรสนทมจดออน 3 ประการ คอ 1) การใชคาแอลฟาในการก าหนดขนาดของกลมตวอยางอยางเดยวไมเพยงพอแตจะตองใชคาเบตาประกอบการพจารณาดวยเนองจากกลมตวอยางจะแปรผนตามคาเบตาดวย 2) การไมก าหนดสมมตฐานทางเลอกท าใหผลการทดสอบสมมตฐานทางสถตไมตอบปญหาการวจย และ 3) การไมหาคาพ ทจะชวยท าใหการสรปผลการวจยมความสมบรณ เพราะคาพจะชวยระบความสอดคลองของขอมลจาก

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 125 กลมตวอยางกบสมมตฐานหลกไดชดเจนมากขน ดงนนโคเฮนและฮวเบอรตไดน าเสนอแนวทางใน การทดสอบสมมตฐานทผสมผสานแนวคดเดมแตก าหนดใหใชคาแอลฟา คาเบตาและคาพใน การด าเนนการทดสอบสมมตฐาน ทมขนตอนดงน 7.3.1 การก าหนดสมมตฐานหลกและสมมตฐานทางเลอก 7.3.2 การเลอกใชสถตทใชในการทดสอบ 7.3.3 ระบการแจกแจงคาสถตของกลมตวอยาง

7.3.4 ก าหนดระดบนยส าคญทางสถตของการทดสอบสมมตฐาน/คาแอลฟา 7.3.5 ระบขนาดความสมพนธ(คาอตาสแควร : 2)ระหวางตวแปรสาเหตกบตวแปรผลวาตวแปรสาเหตจะอธบายความแปรปรวนในตวแปรผลเปนรอยละ 10 7.3.6 การค านวณหาขนาดของกลมตวอยางจากคาแอลฟา คาเบตา และคาอตาสแควร โดยใชตารางของโคเฮน 7.3.7 การค าควณคาสถตทใชทดสอบจากขอมลกลมตวอยาง 7.3.8 ค านวณคาพ 7.3.9 เปนการค านวณหาคาอตาสแควรทแทจรงจากขอมลกลมตวอยาง 7.3.10 สรปผลการทดสอบสมมตฐานทางสถต โดยใชคาพและคาอตาสแควรประกอบ การพจารณาตดสน ดงแสดงการเปรยบเทยบการทดสอบสมมตฐานของพชเชอร ,นยแมนและเพยรสน และโคเฮนและฮวเบอรต ไดดงตารางท 4.3

ตารางท 4.3 เปรยบเทยบขนตอนการทดสอบสมมตฐานของพชเชอร ,นยแมนและเพยรสน และโคเฮนและฮวเบอรต

ฟชเชอร นยแมนและเพยรสน โคเฮนและฮวเบอรต 1. ก าหนดสมมตฐานหลกและสมมตฐานทางเลอก 2. เลอกใชสถตในการทดสอบสมมตฐาน 3. ระบการแจกแจงของ กลมตวอยาง 4. ก าหนดระดบนยส าคญ ทางสถตของการทดสอบ

1. ก าหนดสมมตฐานหลกและสมมตฐานทางเลอก 2. เลอกใชสถตในการทดสอบสมมตฐาน 3. ระบการแจกแจงของกลมตวอยาง 4. ก าหนดระดบนยส าคญทางสถตของการทดสอบสมมตฐาน/ คาแอลฟา

1. การก าหนดสมมตฐานหลกและสมมตฐานทางเลอก 2. การเลอกใชสถตทใชใน การทดสอบ 3. ระบการแจกแจงคาสถตของ กลมตวอยาง 4. ก าหนดระดบนยส าคญทางสถตของการทดสอบสมมตฐาน/คาแอลฟา

ทมา : นงลกษณ วรชชย,2543 : 237-241


ตารางท 4.3(ตอ)

ฟชเชอร นยแมนและเพยรสน โคเฮนและฮวเบอรต สมมตฐาน/คาแอลฟา 5.ระบจ านวนของกลมตวอยาง 6.ค านวณคาสถต 7. คาพ(p-value) 8. สรปผลการทดสอบ สมมตฐานจากคาพ และ คาแอลฟา

5. หาขอบเขตของการปฏเสธสมมตฐานหลก 6. ระบจ านวนของกลมตวอยาง 7. ค านวณคาสถต 8. สรปผลการทดสอบสมมตฐาน จากคาแอลฟา

5. ระบขนาดความสมพนธ(คา อตาสแควร : 2)ระหวาง ตวแปรสาเหตกบตวแปรผลวา ตวแปรสาเหตจะอธบาย ความแปรปรวนในตวแปรผล เปนรอยละ 10 6. การค านวณหาขนาดของ กลมตวอยางจากคาแอลฟา คาเบตา และคาอตาสแควร โดยใชตารางของโคเฮน 7. การค าควณคาสถตทใช ทดสอบจากขอมลกลมตวอยาง 8. ค านวณคาพ 9. เปนการค านวณหาคาอตา สแควรทแทจรงจากขอมล กลมตวอยาง 10. สรปผลการทดสอบสมมตฐานทางสถต โดยใชคาพและคาอตา สแควรประกอบการพจารณาตดสน

ทมา : นงลกษณ วรชชย,2543 : 237-241

8. การด าเนนการในกรณทผลการทดสอบสมมตฐานไมมนยส าคญ ในการด าเนนการในกรณทผลการทดสอบสมมตฐานพบวาไมมนยส าคญ ผวจยจะตองคนหาสาเหตวาเปนเพราะเหตใด มดงน(Kerlinger,1986:144) 8.1 พจารณาการใชทฤษฏและก าหนดสมมตฐานในการวจยทไมถกตอง ทเนองจากผวจยศกษาเอกสารและงานวจยทไมครอบคลม หรอไมนาเชอถอ 8.2 ก าหนดวธการวจยทไมเหมาะสมหรอไมถกตอง อาท เลอกใชวธการสมตวอยางท ไมเหมาะสมกบประเดนการวจย หรอแบบแผนการวจยทไมชดเจน เปนตน 8.3 ใชเครองมอในการวจยทไมมคณภาพในการเกบรวบรวมขอมล อาท เครองมอไมม ความเทยงตรง หรอความเชอมน เปนตน 8.4 ความคลาดเคลอนในการวเคราะหขอมล จ าแนกไดดงน 8.4.1 เลอกใชสถตทมอ านาจการทดสอบต า(ลกษณะขอมลทไมสอดคลองกบสถต แบบพาราเมตรกหรอนอนพาราเมตรก)ท าใหเกดความคลาดเคลอนแบบท 2()

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 127 8.4.2 เลอกใชสถตทไมสอดคลองกบขอตกลงเบองตนของการใชสถตแตละประเภท อาท การทดสอบคาท จะตองเปนตวแปรทเปนขอมลทมคาตอเนอง ขอมลแจกแจงแบบปกต จงจะให ผลการทดสอบสมมตฐานมประสทธภาพ เปนตน 8.4.3 เลอกใชสถตทซ าในการทดสอบสมมตฐานหลาย ๆ ครงแทนทจะใชสถตทวเคราะห เพยงครงเดยว กอใหเกดความคลาดเคลอนแบบสะสม/เพมขนทเปนความคลาดเคลอนแบบท 1 8.4.5 ความคลาดเคลอนทเกดจากการลงรหสขอมลเพอค านวณดวยเครองค านวณหรอ ใชโปรแกรมส าเรจรปทไมถกตอง 8.4.6 การจดกระท าสงทดลอง(Treatment)ใหแกกลมตวอยางทไมเปนมาตรฐานเดยวกนกอใหเกดความไมเทาเทยมกนในการทดลอง 8.4.7 ความไมคงทของสภาพการทดลองทมการเปลยนแปลงของสภาวะแวดลอมทางกายภาพ หรอการสญหายของกลมตวอยางในระหวางการทดลอง เปนตน ผลการทดสอบสมมตฐานไมมนยส าคญในกรณทเกดความคลาดเคลอนในการวเคราะหขอมล/ลงรหสคลาดเคลอนสามารถแกไขใหถกตองได แตถาทฤษฏและสมมตฐานไมถกตอง กลมตวอยาง ไมเปนตวแทนทดของประชากร ฯลฯ ผวจยไมสามารถแกไขได แตจะตองน าขอมลหรอขอสงเกตทพบในระหวางการวจยไปใชประกอบการอภปรายผล 9. ปจจยทมผลท าใหการทดสอบสมมตฐานมนยส าคญ ในการทดสอบสมมตฐานมปจจยทมอทธพลตอการมนยส าคญในการทดสอบ ดงน (บญใจ ศรสถตนรางกร,2547 : 85-86) 9.1 ขนาดของกลมตวอยาง ในการวจยถากลมตวอยางมขนาดทใหญกวาจะท าใหปฏเสธสมมตฐานหลกไดมากกวากลมตวอยางทมขนาดเลก เนองจากกลมตวอยางมขนาดใหญจะท าให สวนเบยงเบนมาตรฐานลดลงสงผลใหคาทจากการค านวณเพมขน หรอกลมตวอยางขนาดใหญจะมองศาของความเปนอสระมากขนท าใหคาวกฤตของคาทลดลงขอบเขตวกฤตเพมขน ดงนนโอกาสการ ปฏเสธสมมตฐานหลกจะมากขนดวย 9.2 ความแปรปรวนของขอมล ขอมลทมความแปรปรวนนอยจะท าใหคาทจากการค านวณมคามากกวาคาททมความแปรปรวนมาก ดงนนถาขอมลมความแปรปรวนนอยโอกาสของการปฏเสธสมมตฐานหลกจะมากกวาขอมลทมความแปรปรวนมากกวา


สาระส าคญบทท 4 ตวแปรและสมมตฐาน ในการเรยนรบทนมสาระส าคญ ดงน

1. ตวแปร หมายถง ประเดน/คณลกษณะทผวจยตองการจะศกษา ทในการศกษางานวจยใด ๆ ตวแปรจะมคาทสามารถแปรเปลยนคาไดตามสถานการณหรอเงอนไขทก าหนดขน ทจะไดจากหลกการของเหตผลทผวจยไดศกษา ทบทวนจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ โดยทวไปในการวจยจ าแนกเปนตวแปรอสระ/ตวแปรตน ตวแปรตามหรอตวแปรผล ตวแปรแทรกซอนและ ตวแปรสอดแทรก

2. การก าหนดความหมายของตวแปร เปนการใชขอความ/ถอยค าอธบายความหมายของ ตวแปรในการด าเนนการวจยทมลกษณะเปนนามธรรมใหอยในลกษณะของรปธรรม(เชงปฏบตการ) ทสามารถจะท าความเขาใจรวมกนไดอยางถกตอง และชดเจน และจะตองเปนตวแปรทสามารถวดและสงเกตคาได จ าแนกประเภทเปน การก าหนดความหมายเชงโครงสราง(การก าหนดความหมายโดยใชภาษาเชงวชาการตามพจนานกรม ทอาจจะไมสามารถด าเนนการวดและสงเกตไดตามวตถประสงค) และ การก าหนดความหมายเชงปฏบตการ(การก าหนดความหมายทเฉพาะเจาะจงในลกษณะรปธรรมทชดเจนทสามารถด าเนนการ/ปฏบตได และสามารถวดและสงเกตคาได) 3. วธการก าหนดตวแปร มแนวทางการปฏบต 1) เลอกและก าหนดปญหาการวจยอยางชดเจน 2) การพจารณาคดเลอกตวแปร(ความสอดคลอง ความครอบคลม และวดไดอยางถกตอง) 3) ตวแปรแทรกซอนทจะตองก าจดมอะไรบาง และจะด าเนนการอยางไร4) ใหค านยามเชงปฏบตการและจะวดคาตวแปรทตองการไดอยางไร 5) ก าหนดวธการวดทเหมาะสมสถานการณ(จากการทดลอง/จาก สภาพธรรมชาต)

4. วธควบคมตวแปรแทรกซอนทเปนปจจยภายในของกลมตวอยาง มดงน 1) การจดกระท าแบบสม 2)การน าตวแปรควบคม(ระดบ)มาเปนตวแปรอสระ/ตนทศกษา 3) การท าใหตวแปรควบคม คงท 4) การปรบคาทางสถตเปนการใชสถตในการควบคม และ 5) การตดทง 5. สมมตฐาน เปนการคาดคะเนปรากฏการณ/ผลลพธทอาจจะเกดขนในการตอบปญหา การวจยนน ๆ โดยทสมมตฐานอาจจะเกดขนหรอไมเกดขนกได และเปนการคาดคะเนทเกดขนหลงจากทผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบงานวจยนน ๆ แลวมาเปนอยางด 6. ความส าคญของสมมตฐาน มดงน1) เปนการระบใหเหนปญหาการวจยทชดเจน 2) สมมตฐานเปนตวบงชการออกแบบการวจย 3) อธบายปรากฏการณ ขยายความรในสาขาวชา ทเกยวของ 4) ก าหนดขอบเขตของผลการวจย 5) ประหยดเวลา แรงงาน และงบประมาณ

7. ลกษณะของสมมตฐานทด มดงน1) มความสอดคลองกบปญหาการวจย และวตถประสงคการวจย และอธบายปรากฏการณทเกดขนไดอยางชดเจน 2) ทดสอบไดทงในปจจบนและอนาคต 3) ถกตองตามแนวคด ทฤษฏทางวชาการ และมผลงานวจยทนาเชอถอรองรบ 4) ระบความสมพนธระหวางตวแปรทศกษา 5) เปนประโยคขอความบอกเลาทใชภาษางาย ๆ มความชดเจน และ และ6) ควรก าหนดกอนการด าเนนการทดสอบสมมตฐาน

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 129 8. การทดสอบสมมตฐาน เปนการน าขอมลทเกบรวบรวมไดมาวเคราะหดวยวธการทางสถต ทเหมาะสมเพอใชพจารณาวาสมมตฐานทผวจยไดก าหนดกอนทจะด าเนนการวจยมความถกตองหรอไม อยางไร โดยก าหนดเปาหมายการทดสอบสมมตฐานทางสถตทสมมตฐานทเปนกลางเทานนวาจะยอมรบหรอปฏเสธ

9. กระบวนการทดสอบสมมตฐาน ดงน 1) พจารณาผลทจะเกดขนตามมาวาจะยอมรบหรอปฏเสธสมมตฐาน 2) เลอกวธการทใชทดสอบทเหมาะสมดวยความระมดระวง 3) การยนยนสมมตฐาน เปนการพจารณาจากผลการทดสอบวาจะสรปผลวาจะระบวาสมมตฐานทก าหนดไดรบการยนยนหรอไม

10. ปจจยทมผลตอความคลาดเคลอนในการทดสอบสมมตฐาน มดงน1)ระดบนยส าคญ/ขอบเขตวกฤต 2)ขนาดของกลมตวอยาง 3) การสมตวอยาง 4) ความคลายคลงของกลมตวอยาง 5) ความแปรปรวนของขอมล 6) ขนาดความแตกตางของคะแนนตวแปร 7)เครองมอทใชในการวจย 8)ระดบมาตรวดของตวแปร และ9) ควบคมตวแปรแทรกซอนโดยใชการวเคราะหความแปรปรวนรวม

11.ขนตอนในการทดสอบสมมตฐาน มดงน 1) ก าหนดสมมตฐาน 2) ก าหนดระดบนยส าคญ 3) เลอกใชสถตทเหมาะสม 4) หาคาสถตตามทก าหนดจากขอมลทเกบรวบรวมไดอยางครบถวน 5) น าคาทไดมาเปรยบเทยบกบคาวกฤตในตารางคาวกฤตและ 6) สรปผลการทดสอบสมมตฐาน


ค าถามปฏบตการบทท 4 ตวแปรและสมมตฐาน ค าชแจง ใหตอบค าถามจากประเดนค าถามทก าหนดใหอยางถกตอง และชดเจน

1. “ตวแปร” มความส าคญอยางไรตอการวจย 2. ลกษณะทส าคญของ “ตวแปร”มอะไรบาง 3. ก าหนดชอปญหาการวจยแลวใหระบตวแปรวาเปนตวแปรประเภทใด 4. เพราะเหตใด ตวแปรอสระและตวแปรตามจงเปนตวแปรทส าคญในการวจย 5. เกณฑในการพจารณา “ค านยามศพทเฉพาะ” ทจะตองน ามาก าหนดความหมายในการวจย

มอะไรบาง 6. เพราะเหตใด ในการด าเนนการวจยจงตองม “การนยามค าศพทเฉพาะ” 7. ใหทานไดเขยนอธบายความหมายเชงปฏบตการในค าส าคญทก าหนดให

7.1 ความพงพอใจ 7.2 ภาวะผน าทางการเรยนการสอน 7.3 ผลสมฤทธทางการเรยน 7.4 สมรรถภาพ

8. เพราะเหตใด ในการวจยจงตองมตวแปร 9. ถาผวจยตองการก าหนดสมมตฐานทดมคณภาพ ควรจะตองปฏบตอยางไร เพราะเหตใด 10. นกวจยใชประโยชนจากการก าหนดสมมตฐาน อยางไร 11. เพราะเหตใดในการวจยบางเรองจงไมจ าเปนตองก าหนดสมมตฐาน 12. ทานมเหตผลอยางไรในการก าหนดสมมตฐานการวจยแบบมทศทาง หรอไมมทศทาง 13. นยามเชงปฏบตการ คออะไร เพราะเหตใดในการวจยจงตองใหค านยามในลกษณะน 14. ในการด าเนนการวจยทานจะก าหนดสมมตฐานการวจยเมอไร เพราะเหตใด 15. แนวทางปฏบตทจะชวยใหก าหนดสมมตฐานการวจยทมคณภาพ มอะไรบาง อยางไร 16. ในการก าหนดสมมตฐานการวจยโดยสวนมากจะประสบปญหาใด 17. ใหทานศกษางานวจย 1 เรอง แลวพจารณาวาสมมตฐานทก าหนดในงานวจยนน ๆ เปน

อยางไร ถกตอง และเหมาะสมหรอไม อยางไร

Documents